Estrada I Studio, Sierpień 2012

wewnątrz DDMF CM EQ PACK DVDmagazynu PEŁNA WERSJA

Magazyn muzyków i realizatorów 8/2012 (nr 191, rok XVI) cenaJack 16,50 zł (w tym 5% VAT) White Blunderbuss Mikrofony wstęgowe i analogowe 8-ślady

okladka_08_psm.indd 1 2012-07-19 10:31:11 mały krok dla człowieka...

Niestrudzeni inżynierowie Universal Audio nigdy nie spoczywają na laurach. Laury spoczywają na półkach, a inżynierowie zrobili właśnie kolejny milowy krok.

Nazywa się . Jest to pierwszy profesjonalny interfejs audio wysokiej rozdzielczości, o którym aż chce się powiedzieć „analogowy”. Łączy się z komputerem przez FireWire lub najnowszy superszybki port Thunderbolt, a jego wejścia i wyjścia [18x24, 24bit/192kHz] mogą pracować ze słynnymi plug-inami UAD w czasie rzeczywistym. Korzystając z Apollo możesz nagrywać, odtwarzać lub wykorzystywać w miksie najlepsze emulacje słynnych światowych klasyków – od teraz Neve, Studer, Manley, Lexicon i cała gama innych urządzeń jest do Twojej dyspozycji w każdym momencie. Scena i studio? Apollo!

Legendarne LA2A i 1176LN. Wciąż dostępne.

www.audiostacja.pl

WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR UNIVERSAL AUDIO W POLSCE

okladki.indd 2 2012-07-19 12:23:38 WSTĘP TAŚMY PRAWDY o twista wystarczy dobra taśma; Do twista wspaniałą taśmę Staś ma” – tak śpiewała Helena DMajdaniec w latach sześćdziesiątych. Ach, ta taśma. Ileż mitów i legend jest z nią związanych... Wielu muzyków obecnie chwali się tym, że podczas nagrywania korzystali z taśmy analogowej. A tak naprawdę nagrali wszystko w Pro Tools, pomontowali i dostroili, a następnie przepuścili gotowy ślad przez magnetofon, by „nadać Tomasz Wróblewski brzmieniu analogowej magii”. redaktor naczelny Bardzo dobrze pamiętam tę „analogową magię”. Rok PełnaPełna werswersjaja na DVD! DDMF CM EQ Pack 1985, pierwsza poważna, wymarzona sesja nagraniowa mojego zespołu w pod- Na płycie towarzyszącej temu numerowi ziemiach łódzkich Siódemek. W roli głównej 4-ślad Teac. Robię już ósme czy dzie- naszego magazynu znajdziecie nie jedną, a dwie wiąte podejście do wokalu i za każdym razem coś nie wychodzi. Kolejne czekanie doskonałe wtyczki autorstwa DDMF. Na zestaw DDMF CM EQ Pack składa się bowiem na przewinięcie szpuli i ustawienie w odpowiednim miejscu. W słuchawkach para doskonałych korektorów, pracujących jako 32- lub 64-bitowe wtyczki VST dla słyszę: „no, kochany, jeszcze ze dwa razy i będziecie nagrywać od nowa, bo się Windows oraz jako procesory w formacie AU i VST dla komputerów Mac. Szczegółowy opis dziury w taśmie robią”. I wtedy poszło jak z płatka, a ja zrozumiałem, że nic tak instalacji i metod pracy z tymi korektorami znajdziecie na stronie 92. nie mobilizuje jak perspektywa podwójnego płacenia za sesję. Z taśmą nie było żartów. Najlepiej brzmiała na początku, więc czym spraw- niej nagrało się całość i czym mniej dodatkowych nakładek, tym lepszy efekt końcowy. To robota dla twardzieli – czas pracy magnetofonu jest bardzo drogi, a edycja praktycznie niemożliwa. Taśma analogowa – taka, na którą się nagrywa od początku, a nie tylko „przepuszcza” ślady – mówi całą prawdę o warsztacie i brzmieniu wykonawcy. Cyfra, a w zasadzie możliwość dowolnej edycji nagrań, na zawsze zniszczyła pewien sposób myślenia – tę prawdziwą magię taśmy analogowej, kiedy każde wykonanie musiało być najlepsze. Na taką pracę decy- dują się tylko mistrzowie, na przykład Jack White, o którego płycie Blunderbuss piszemy na stronie 72. EiS

PRENUMERATA Najpierw Adam, a teraz Ewa naprawdę warto Eve Audio to nowa firma w branży, choć Delay,Delay cczylizyli eechocho Mega-BassM Collection założona przez ludzi mający ogromne doświadczenie, zdobyte wcześniej w Adam Delay to po angielsku opóźnienie, którego Takich tłustych i energetycznie brzmią- Audio. Można odnieść wrażenie, że wszyst- zaaplikowanie do dźwięku pozwala uzyskać cych basów na naszym krążku DVD nie ko, co zrobili, jest „takie jak Adam, tylko efekt echa. Bez tego efektu trudno sobie było od dawna. Ekipa Cyclick Samples lepsze”. Efekt? Monitory SC205 są jednymi wyobrazić współczesną muzykę, a o jego wzniosła się na sam szczyt, by uzyskać z najlepiej brzmiących, jakie ostatnio słysze- praktycznym wykorzystaniu piszemy na te wspaniałe dźwięki. Więcej szczegó- liśmy. Szczegóły na stronie 28. stronie 60. łów na stronie 95.

Estrada i Studio • sierpień 2012 3

wstepniak 08-12_psm.indd 3 2012-07-19 12:04:39 W NUMERZE TECHNOLOGIA 92 Pełna wersja na DVD: DDMF CM EQ Pack 60 Delay Procesory firmy DDMF pozwolą Ci zrealizować Od bardzo wyrazistych do ledwo słyszalnych każde zadanie związane z korekcją, z uwzględnie- powtórek, efekt delay (echo) jest istotnym niem obróbki równoległej oraz filtrów Butterwortha składnikiem wielu współczesnych produkcji muzycznych. Przyjrzyjmy mu się z bliska 95 Sample Mega-Bass Collection to ponad dwadzieścia 80 Presonus Studio One 2 instrumentów basowych w postaci sampli, któ- Professional re powstały z wykorzystaniem gitar basowych Finalna obróbka utworów oraz syntezatorów Przyjrzyjmy się bliżej funkcjom dostępnym w trybie Projekt ROZMOWY 72 Sekrety realizatorów 82 Ten klasyczny album Vance Powell Front 242 – Front By Front Blunderbuss – Jack White Rozmawiamy z założycielem formacji Front Vance Powell pracował w studiu Blackbird 242 o nagrywaniu ich arcydzieła gatunku zna- w Nashville, które za jego kadencji stało się jednego jako Electronic Body Music (EBM) nym z najważniejszych studiów w USA 86 Wokodery 76 Jack White TEMATY Z OKŁADKI: Wokodery istnieją w produkcji muzycznej od W przypadku nowej płyty Blunderbuss artysta Jack White – Blunderbuss 72 Delay 60 wczesnych lat siedemdziesiątych i do dziś znaj- nagrywał swoje utwory z minimalną kompre- Eve Audio SC205 28 dują zastosowanie (np. w produkcjach duetu sją, dzięki czemu nagrania błyszczą świeżością Wokodery 86 Daft Punk) i przestrzenią

86 72

4 Estrada i Studio • sierpień 2012 SPIS TRESCI 08-12_psm.indd 5 2012-07-19 12:52:30 TESTY Denon SC3900 ...... 32 cyfrowy gramofon i kontroler didżejski

Eve Audio SC205 ...... 28 aktywne monitory odsłuchowe

Golden Age Project D2 ...... 45 mikrofon dynamiczny

Lewitt DTP Beat Kit Pro 7 ...... 46 zestaw mikrofonów perkusyjnych

Line 6 XD-V75 ...... 40 32 system bezprzewodowy Avid Pro Tools 10 ...... 36 system DAW

Roland BK-5 ...... 54 keyboard

Soundmagic HP100 ...... 44 słuchawki dynamiczne

Solid State Logic Nucleus ...... 48 kontroler DAW/interfejs audio

TC Helicon Voice Live Play ...... 51 procesor harmonii z procesorem gitarowym

STA£E RUBRYKI 3 Wstêp Cyfra, a w zasadzie możliwość dowolnej edycji nagrań, na zawsze znisz- czyła pewien sposób myślenia – tę prawdziwą magię taśmy analogowej, kiedy każde wykonanie musiało być najlepsze.

10 Mieszanka Najnowsze informacje ze świata producentów oraz dystrybutorów sprzętu i oprogramowania przeznaczonego na scenę i do studia

22 POP – pytania, odpowiedzi, porady

89 Zaprenumeruj EiS 28 Prenumerata EiS jest najtańszą i najprostszą formą zakupu naszego mie- sięcznika. Przy okazji można też otrzymać prezent (patrz str. 8)

96 Rynek EiS Chcesz coś kupić, sprzedać bądź zamienić? A może zaproponować swoje usługi lub dać pracę? To miejsce jest dla Ciebie!

104 W nastêpnym numerze

106 Spis DVD Spis zawartości płyty DVD: sample, programy oraz materiały będące uzu- pełnieniem artykułów publikowanych w tym numerze EiS

6 Estrada i Studio • sierpień 2012

SPIS TRESCI 08-12_psm.indd 6 2012-07-19 12:52:31 SPIS TRESCI 08-12_psm.indd 7 2012-07-19 12:52:33 PRENUMERATA 8 numerów GRATIS *)) *) wpw przypadkup prenumeratyprpre przrzyzy ZAWSZE TANIEJ numn ppad add 2-l2-letniejera kuku letn ty iejej y JAK ZAOSZCZĘDZIĆZAOSZCZĘDZIĆ 132 zł ? i jeszcze otrzymaćotrzymać prezent?

START ZA DARMO W TEN SPOSÓB za pierwsze 3 miesiącee COC NAJMNIEJ CO NAJMNIEJ PO KILKUKILK LATACH MOŻESZ MIEĆ nie musisz płacić nic 2 NNUMERYU GRATIS 3 NUMERY GRATIS PRENUMERATĘPRPRENUENUMEU ZA 50%, CZYLI po rorokuk prenumeratyy po dwóch latach PÓŁDARMO!PÓ SZCZEGÓŁY NA STRONIE 89 ZAWSZE SZYBCIEJ

TYLKO PRENUMERATOR otrzymuje 80% ZNIŻKI przy zakupie e-wydania EiS identycznego z wydaniem papierowym. MA DO NIEGO DOSTĘP NA KILKA DNI PRZED UKAZANIEM SIĘ NUMERU JAK PRZECZYTAĆ EIS W KIOSKACH. ZANIM UKAŻE SIĘ DRUKIEM wejdźwwee na avt.pl/prenumerata wybierzwy „Estrada i Studio” wrzwwr uć do koszyka prenumeratę EiS wrzućwrwr do koszyka e-prenumeratę ze zniżką 80% dladla Prenumeratorów wersji papierowej

prenumerata 08-12_psm.indd 8 2012-07-19 12:30:34 8 numerów Mamy prezenty dla wszystkich, GRATIS którzy opłacą prenumeratę w sierpniu 2012! DO WYBORU:

Zaprenumeruj EiS w sierpniu, a informację, jaki prezent wybierasz, przekaż nam: Pamiętaj! poprzez formularz na www.estradaistudio.pl/prezent Prenumerata to: lub e-mailem na adres [email protected] lub listownie na adres Wydawnictwo AVT, Dział Prenumeraty, e-wydanie (patrz obok) wejdź 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11 archiwalia GRATIS wybierz lub ierwszy krok do Klubu AVT wrzuć do koszyka telefonicznie pod numerem 22-257-84-22 wrzuć do koszyka lub faksem pod numerem 22-257-84-00

prenumerata 08-12_psm.indd 9 2012-07-19 12:30:39 MIESZANKA

NOWY DYSTRYBUTOR POWERSOFT Od sierpnia nowym dystrybutorem produktów Powersoft w Polsce jest firma SoundTrade z Piaseczna

irma Polaudio, dotychczasowy przedstawiciel tego włoskie- F go producenta, zmienia swój status na partnera branżowegoo Powersoft, co pozwala oferować polskiemu producentowi własnenee systemy nagłośnienia w zestawach z amp-rackami Powersoft. Powersoft to firma, która od wielu lat jest światowym lideremm w produkcji lekkich, energooszczędnych wzmacniaczy dużej mo-o- cy. Jej wyroby są przeznaczone zarówno dla szerokiego grona odod-d- biorców rynku pro-audio, jak i profesjonalnych instalacji nagłośnie-ośnie- niowych. Urządzenia z charakterystycznym logotypem i niebieskimiesskimi panelami frontowymi można znaleźć praktycznie wszędzie – począw-ocząw- szy od największych stadionów, poprzez hale sportowe i widowisko-wiisko- we, parki rozrywki, lokale użytkowe, lotniska, centra kongresoweowwe i handlowe, na budynkach sakralnych i klubach muzycznych kokończąc.ończąc. Powersoft dostarcza również swoje rozwiązania zasilania znanymnym pro- ducentom nagłośnieniowych systemów koncertowych, jak np. OutlineOutline, PowersoftPowersoftjesttakżepionierempojęciaGreenAudioPowerawswych jest także pionierem pojęcia Green Audio Power, a w swych Martin Audio i inni. najnowocześniejszych konstrukcjach i projektach, między innymi dzięki Wzmacniacze firmy Powersoft, oprócz wydajności, charakteryzuje rów- wykorzystaniu energii słonecznej i zmniejszeniu poboru mocy, przyczy- nież niezwykle łatwa i intuicyjna obsługa. Dedykowane oprogramowanie nia się skutecznie do ochrony środowiska. Armonia Pro Audio Suite wspiera proces zdalnego sterowania i monitoro- Wszystkie produkty Powersoft pochodzą z dwóch zakładów pro- wania pracy wielu wzmacniaczy w czasie rzeczywistym. Końcówki wy- dukcyjnych: w San Giovanni in Persiceto koło Bolonii i w Ronchi dei posażane w procesory DSP mają zaawansowane funkcje, jak np. Active Legionari nieopodal miasta Gorizia w północno-wschodnich Włoszech. Damping Control (opatentowany algorytm kompensujący rezystancję ka- W obu fabrykach proces produkcyjny podlega ścisłej kontroli jakości bla) czy też Live Impedance Measurement (oprogramowanie zapewniają- na każdym jego etapie. Gotowe partie produktów są poddawane ry- ce graficzne wyświetlanie chwilowej impedancji w funkcji częstotliwości gorystycznym testom, mającym wykryć ewentualne usterki jeszcze dla każdego kanału). przed opuszczeniem fabryki. Skutkuje to wyjątkowo niską awaryj- Wzmacniacze K2/K3 oraz K6/K8/K10 oparto na tych samych platfor- nością wzmacniaczy Powersoft oraz pozwala włoskiemu producen- mach sprzętowych, co oznacza, że kupując wzmacniacz K2 (lub K6), towi zapewniać do 4 lat gwarancji na najwyższe serie wzmacniaczy można niezwykle łatwo podnieść jego moc za pomocą dodatkowej karty touringowych. Step-Up, aktualizującej oprogramowanie wzmacniacza do wyższej i moc- www.powersoft-audio.com niejszej wersji. www.soundtrade.pl

ALVA NANOFACE i z niższą ceną to dość popularne działanie gitarę elektryczną (interfejs ma do tego ce- Dzięki interfejsowi Nanoface mamy dostęp do w świecie producentów działających na róż- lu specjalne wejście) i syntezator. Cztery wyj- technologii RME za dużo niższą cenę nych rynkach, także muzycznym i pro-audio. ścia analogowe pozwalają na monitorowa- Nanoface to niedrogi, uniwersalny i es- nie dwóch torów stereo w tym samym czasie, iemiecka firma Alva znana jest przede tetycznie wykonany interfejs audio USB np. na głośnikach i za pomocą słuchawek. N wszystkim jako producent kabli i akceso- o świetnych parametrach. Do dyspozycji Sygnał wyjścia 1/2 można skierować do wyj- riów do cyfrowych urządzeń audio. Jest też otrzymujemy sześć par wejść i wyjść audio ścia 3/4 i osobno regulować poziomy. Wejście dostawcą wszelkiego rodzaju dodatków dla (ogółem 12 torów kanałowych). Dwa z nich i dwa wyjścia MIDI (DIN) służą do podłącze- firmy RME, z którą współpracuje w ramach zostały wyposażone w wysokiej klasy przed- nia klawiatury i zewnętrznych syntezatorów korporacji Audio AG. Niedawno okazało się wzmacniacze mikrofonowe z napięciem fanto- lub samplerów. Dostępne jest też cyfrowe wej- też, że pod marką Alva produkowane będą in- mowym 48 V. Można jednocześnie nagrywać ście i wyjście S/PDIF. Urządzenie jest wyposa- terfejsy audio, zaś pierwszy z nich nosi na- kilka źródeł dźwięku, np. sygnał z mikrofonu, żone w sterowniki dla systemów Windows 7/ zwę Nanoface. Skojarzenie z interejsem fir- Vista/XP (32/64 bity) oraz Mac OX 10.5 i wyż- my RME (B(Babyface)abyface) jesjestt całkowicie sze (32/64 bbity).ity). Cena detaliczna interinterfejsufejsu nnaa miemiejscu,jscu, bowiem prproduk-oduk- Alva Nanoface to 850 zzłł brutto. ccjaja podobnpodobnychych urządzeń www.alva-audio.dewww.alva-audio.de popodd inną markąmarką www.audiostacja.pljp

10 Estrada i Studio • sierpień 2012

mieszanka 08-12_psm.indd 10 2012-07-19 11:44:52 mieszanka 08-12_psm.indd 11 2012-07-19 11:44:54 PYTANIAPOP Masz pytanie? Wątpliwość? Kłopot natury technicznej? ODPOWIEDZI My możemy Ci pomóc! Wyślij e -mail na adres naszej redakcji: [email protected]. Odpowiedź znajdziesz na łamach naszego mie- sięcznika w dziale Pytania, odpowiedzi, porady lub w artykułach z cyklu Technologia. Polecamy też regularne odwiedzanie forum PORADY internetowego na stronie www.eis.com.pl, na którym Czytelnicy wymieniają się swoim doświadczeniem i opiniami na wiele tema- tów, które mogą Cię interesować.

Synapse Audio Dune CM (opublikowany aplikacją w rodzaju Acoustica Mixcraft. A może EiS na płycie 6/2012) oraz program LMMS warto będzie wypróbować debiutujący niebawem (http://lmms.sourceforge.net/) to dwa bez- płatne narzędzia, od których można zacząć na rynku wielośladowy program Bitwig Studio? tworzenie własnej muzyki elektronicznej. Aby bez problemów korzystać z programu typu DAW, trzeba pomyśleć o dobrym interfej- PPo pierwsze, jaki najlepszy Wa- sie audio/MIDI obsługującym sterowniki ASIO, sszymz zdaniem program DAW mo- a z takim sprzętem producenci często dodają żeżecie obecnie polecić takiej osobie zestaw oprogramowania. Dźwięki, tak jak i dzie- jjaka ja? Drugie pytanie, czy dźwięki sięć lat temu, najczęściej zapisywane są na dys- nanadal nagrywa się przez MIDI, czy ku w formatach WAV lub AIFF. MIDI w roku mmoże w jakimś innym formacie? 2012 nadal ma się dobrze i sygnał z instrumen- I w końcu, jaki syntezator lub mo- tów nadal można wyzwalać za pomocą zdarzeń dduł dźwiękowy, także wirtualny, bę- MIDI zapisywanych na ekranie. To prowadzi nas dzdzie najlepszy dla osoby bawiącej bezpośrednio do tematu instrumentów wirtu- sisięięwdo w domu w nagrywanie? Proszę wyba- alnych, których brzmienia edytuje się przy two- czczyć naiwność pytań, ale naprawdę czu- rzeniu nagrań. Dostępna jest cała masa wirtu- ję się jak nowicjusz, nie znam się na dzi- alnych syntezatorów i wtyczek, z których wie- sisiejszej technologii, a chciałbym wró- le w wersji darmowej i demo zamieszczamy co cicić do przyjemnego hobby, za którym tę- miesiąc na naszej płycie DVD (ostatnio szczegól- skskniłem od lat. Pozdrawiam redaktorów ną uwagę osób zainteresowanych bezpłatnym EsEstrady i Studia. oprogramowaniem zwrócił syntezator wirtual- JeJerzy Wiliński, Poznań ny Synapse Audio Dune CM – DVD EiS 06/2012). Jeśli ktoś ma ochotę zainwestować w wirtual- ziękujemy za pozdrowienia. Od razu ne instrumentarium, może pokusić się o zakup WracamWdiidti do grania i do czytania EiSS! D czujemy się lepiej, wiedząc że nasz pełnego zestawu narzędzi, na przykład w rodza- Kiedyś, około dziesięć lat temu, byłem sta- magazyn może kogoś zainspirować do nagrywa- ju NI Komplete 8 lub tańszej wersji tego zestawu, łym czytelnikiem EiS. Hobbystycznie tworzy- nia własnych dźwięków i że z powrotem zyska- NI Komplete Elements. łem muzykę, bawiąc się z MIDI na kompute- liśmy Czytelnika. Panie Jerzy, nie ma idealne- Podsumowując, obok komputera do domo- rze PC z kartą SoundBlaster. Do tego wyko- go programu wielośladowego, który podobałby wego tworzenia muzyki potrzebne będą: dobry rzystywałem moduł E-MU Proteus i synteza- się wszystkim. Dlatego przed podjęciem decyzji interfejs audio/MIDI z systemem odsłuchowym tor Yamaha CS1x. Po założeniu rodziny po- zachęcamy do wypróbowania dostępnych wer- (tematowi monitorów odsłuchowych poświęca- rzuciłem muzykę ze względu na brak czasu sji demonstracyjnych najpopularniejszych stacji my nowy numer kwartalnika Estrada i Studio i także dlatego, że nie było mnie stać na cią- roboczych typu DAW, takich jak Reaper, Cubase, Plus, który niedługo ukaże się na rynku), kla- głe rozbudowy systemu i coraz bardziej wyra- Ableton Live, FL Studio bądź Sonar (Cakewalk), wiatura sterująca, jeden z programów wielośla- finowane narzędzia. Zupełnie niedawno trafi- Propellerhead Reason + Record czy Logic bądź dowych i zestaw odpowiednio dobranych wty- łem w Empiku na nowy numer EiS i specjal- GarageBand na komputerach Mac. Do domowego czek, które często są dostarczane z aplikacja- ny dodatek o nagrywaniu w domowym stu- nagrywania najczęściej w zupełności wystarcza mi DAW. W największym skrócie tak to właśnie diu. Marzenia o tworzeniu własnych nagrań niekomercyjna wersja aplikacji w stylu PreSonus wygląda. Autora listu zachęcamy do sięgania po wróciły, a ja za sprawą EiS wróciłem po la- Studio One Free (na płycie DVD z EiS 06/2012) kolejne numery naszego magazynu, w którym tach do młodzieńczego hobby. Ponieważ czasy albo LMMS lub wersja LE któregoś z wcześniej co miesiąc staramy się dostarczyć jak najwię- się zmieniły i z tego, co zauważyłem, zmieniła wymienionych programów. Może się okazać, że cej najnowszych informacji i porad – w znacznie się też technologia, mam do Was kilka pytań. najwygodniej pracuje się nam z mniej popularną mniej skondensowanej niż powyżej formie.

W dur czy w moll? połowy XVII wieku, opiera się na dwóch schema- rozładowaniem napięcia w utworze. W systemie Mniej więcej wiem, o co chodzi z systemem tach melodycznych – skalach durowych (z tercją dur-moll najważniejsze role odgrywają akordy dur i moll, ale czy mogę prosić o bliższe wielką) i molowych (z tercją małą), zwanych rów- subdominantowy (od IV stopnia skali), dominan- wyjaśnienie i podpowiedź, w jakiej tonacji nież skalami majorową i minorową. System ten, towy (od V stopnia skali) oraz tonika (od I stop- najlepiej tworzyć muzykę elektroniczną? oprócz znanej większości Czytelników EiS tercjo- nia). I tak np. związek toniczno-subdominanto- Mateusz z Warszawy wej budowy akordów, cechuje tzw. funkcyjność, wy odczuwany jest jako budujący napięcie, nato- polegająca na charakterystycznej współzależno- miast układ dominantowo-toniczny to napięcie yjaśnijmy na początku, że system dur-moll, ści niektórych akordów, objawiającej się ciąże- rozładowuje. Gdy ułożymy wszystkie dźwię- W obowiązujący w muzyce europejskiej od niem materiału muzycznego, czyli wzrostem lub ki akordów – toniki, subdominanty i dominanty

22 Estrada i Studio • sierpień 2012

POP 08-12_psm.indd 22 2012-07-19 11:46:18 POP 08-12_psm.indd 23 2012-07-19 11:46:20 TEST Eve Audio SC205 aktywneaktyw monitory odsłuchowe

Tomasz WróblewskiWró ustawienia trzech typów filtrów. Adam czy Ewa? Dzięki nim możemy dopasować Trzeba przyznać, że Stenz i Mi- 3.7003.700 zł za paręparę W historii pprzemysłu pro-audio charakterystykę monitorów do wa- schke postarali się o to, by zasuge- PRODUCENT babardzordzo częstoczęs zdarzało się, że za- runków akustycznych zastanych rować przyszłym klientom podo- Eve Audio łożyciele lub współzałożyciele fir- w pomieszczeniu, z uwzględnieniem bieństwo do firmy Adam (stąd Ewa www.eve-audio.com my, która odniosła rynkowy suk- podbicia/tłumienia najniższych i naj- w nazwie), a jednocześnie bardzo DYSTRYBUCJA ces, zakładali inne firmy, o podob- wyższych częstotliwości, a także umiejętnie się od niej odróżniają. Nie AudioTech Warszawa nym profilu, ale o nieco innej filo- korekcji częstotliwości środkowych starano się wynajdywać koła i sam tel. 22-648-29-35 zofii produktów. (efekt odbicia dźwięku od po- driver wysokich częstotliwości, który www.audiotechpro.pl wierzchni konsolety). jest jednym z najmocniejszych ele- Pasmo przenoszenia: rzyczyna takiego stanu rze- Elektronika monitorów w znacznej mentów monitorów Adam, w monito- 53 Hz–21 kHz. czy jest dość oczywista – po mierze opiera się na DSP i konwersji rach Eve jest bardzo podobny. Różnice Przetworniki: woofer 5”, twee ter AMT RS1. P dłuższym okresie współpracy analogowo-cyfrowej, zrealizowanej za pojawiają się natomiast tam, gdzie Częstotliwość podziału: ludzie skupieni wokół tego samego pośrednictwem wysokiej klasy prze- Adam miał swoje słabsze punkty. 3 kHz. celu zaczynają mieć inne wizje jego tworników Burr-Brown. Na drodze cy- Pierwszą rzeczą są zupełnie inne Maksymalny poziom SPL: realizacji, mają różne koncepcje frowej realizowane są przede wszyst- wzmacniacze mocy – co tu kryć, 101 dB (1 m). Moc wzmacniaczy: 50 W (LF), rozwoju czy po prostu przestają wi- kim dostępne w monitorze filtry oraz pięta achillesowa większości Ada- 50 W (HF). dzieć dla siebie miejsce w już stwo- odpowiednie korekcje fazy sygnału. mów, głównie tych tańszych. Tutaj Wymiary: rzonej strukturze. 175×275×233 mm. Tak też stało się w przypadku Waga: 5 kg (sztuka). firmy Adam Audio, której współ- twórca i były prezes, Roland Stenz, oraz Kerstin Mischke, była szefowa marketingu, założyli wspólnie nową firmę o nazwie Eve Audio, produku- jącą monitory studyjne. Wraz z ze- społem specjalistów stworzyli oni całą gamę nowych systemów, które – przynajmniej jeśli chodzi o zasadę działania drivera przetwarzającego tony wysokie – przypominają kon- ZAKRES ZASTOSOWAŃ strukcje firmy Adam. Komponenty • profesjonalny monitor bli- zastosowane w Eve Audio są jednak skiego pola do wszelkiego w większości wykonywane spe- typu studiów nagrań cjalnie na potrzeby tych monitorów i z uwzględnieniem wymagań ich projektantów. Charakterystyczną cechą monito- rów Eve Audio są natomiast woofery z wyjątkowo sztywną membraną z kompozytu o strukturze plastra miodu (SilverCone – stąd nazwa aktualnie dostępnych modeli: SC), gumowym resorem górnym, całkowi- cie odlewanym koszem oraz bardzo głębokim wychyleniem membrany. + pełne, otwarte i nowocze- sne brzmienie Specjalnie nawijana cewka oraz + bardzo czytelny bas odpowiednio dobrana szczelina ma- + filtry regulujemy gałką na gnetyczna sprawiają, że głośniki te przednim panelu, więc od charakteryzują się niewielkimi znie- razu możemy usłyszeć efekty ich pracy kształceniami przy dużej amplitudzie + świetna charakterystyka i wykazują niewielki poziom kompre- impulsowa sji mocy. + uniwersalność Nowością w monitorach Eve Audio zastosowań + duże możliwości moco- jest gałka na panelu czołowym, która wania (wpusty na statyw jest typowym enkoderem z funk- i uchwyty) cją przycisku, otoczonym diodami sygnalizującymi pozycję. Gałką tą – odrobinę wycofany wokal i wyższy bas (nie wszyscy regulujemy nie tylko głośność, ale też mogą uznać to za wadę) wyciszamy monitory i regulujemy

28 Estrada i Studio • sierpień 2012

TEST Eve Audio SC205_psm.indd 28 2012-07-19 12:08:59 konstruktorzy zdecydowali się na rozwiązanie całkowicie cyfrowe. Sy- gnał analogowy wprowadzony na wejście jest przetwarzany do postaci cyfrowej i w takiej też pozostaje aż do momentu przetworzenia przez ostatnie elementy bloków mocy. Wszyst- kie filtry oraz zwrotnica są zrealizo- wane w domenie cyfrowej. W ten sposób uzyskano szereg korzyści. Pierwsza to możliwość zaawansowanej kontroli nad pracą monitora, z uwzględnieniem wielu czynników, których nie sposób zre- alizować w domenie analogowej (nawet Peter Thomas, założyciel firmy PMC i zagorzały zwolennik rozwią- zań analogowych w monitorach, już kilka lat temu przyznał w rozmowie ze mną, że przyszłość należy do odpowiednio zaprojektowanych ukła- dów cyfrowych, które są w stanie cał- kowicie wyeliminować wady filtrów i zwrotnic analogowych). Druga korzyść to możliwość znacz- Mikroprzełączniki na tylnym pane- nego obniżenia kosztów. Poprzez eli- lu pozwalają na zablokowanie regulacji głośności i/lub filtrów z poziomu pane- minację dość kosztownych zwrotnic lu czołowego. analogowych oraz przełączników włączających i wyłączających po- szczególne filtry układów korekcji można zaoszczędzić sporo pienię- dzy i przeznaczyć je np. na lepszą obudowę czy lepszy przetwornik niskotonowy. Wyprzedzając nieco końcowe wnioski powiem jedynie, że właśnie w przetworniku niskich to- nów i konstrukcji obudowy tkwi siła monitorów Eve Audio, bo przetwornik wysokich tonów w takiej formie, w jakiej znajdziemy go w monitorach Adam, trudno jest w sposób znaczący poprawić. Aktualnie na stronie internetowej firmy Eve Audio znajdziemy całą gamę modeli monitorów oraz sub- wooferów, z których w czasie pisania tego tekstu dostępne były tylko dwa: SC204 z 4-calowym wooferem oraz SC205, który jest przedmiotem niniej- Monitory można zainstalować na ty- szej recenzji. powym, prostym statywie mikrofono- wym. Konstrukcja SC205 jest aktywnym moni- torem dwudrożnym, pracującym w konfiguracji bi-amp, z obudową otwartą bass-reflex i otworem rezonansowym umiejscowionym z tyłu, wzdłuż górnej krawędzi. Monitor przeznaczony jest głównie do pracy w bliskim polu odsłuchowym, w róż- nego typu studiach nagrań – od domowych po produkcyjne. Dekla- rowany przez producenta zakres przenoszenia monitorów zawiera się w przedziale od 53 Hz do 21 kHz. Z przeprowadzonych przeze mnie pomiarów wynika, że są to dane

EstradaEEstEssstradada i StudioStudiudud o • sierpieńsis erpererprpieńe 2020120122 29

TEST Eve Audio SC205_psm.indd 29 2012-07-19 12:09:00 TEST

4.100 zł PRODUCENT D&M Pro www.dm-pro.eu Denon SC3900 DYSTRYBUCJA Horn cyfrowy gramofon i kontroler didżejski Warszawa tel. 22-331-55-55 www.horn.pl Michał Dębski enon SC3900 ma oczywiście rować za pomocą iPada. Zapowiada Przetwarzanie: 32-bitowe slot na płyty CD, z których od- się na to, że japońskiemu koncernowi (wewnętrzny DSP), próbkowa- Nie ulega wątpliwości, że wkra- D twarza zarówno muzykę w for- udało się zamknąć w jednym pu- nie 44,1 kHz. czamy w trzecią erę DJ’ingu. macie CD audio, jak i MP3. To jednak dełku wszystkie techniki didżejowa- THD i szum: <0,05%; odstęp od szumu >106 dB. Branża, która zrodziła się z gra- zaledwie jedna z całego wachlarza nia. Sprawdźmy, z jakim skutkiem. Separacja międzykanałowa: mofonów i płyt winylowych, ewo- jego funkcji. Sprzęt odtwarza również >100 dB. luowała następnie do ery płyt CD pliki muzyczne z dysku twardego Cyfrowy gramofon Pasmo przetwarzania: i odtwarzaczy typu CDJ. Ostatnio lub pendrive’a podłączonego do jego Nowy Denon z grubsza wygląda 20 Hz–20 kHz. Poziom wyjściowy: 2,0 Vrms. natomiast obserwujemy rozkwit gniazda USB, bezpośrednio z kompu- jak większość współczesnych didżej- Zasilanie: sieciowe, pobór epoki miksowania muzyki ze źró- tera za pomocą sieci lokalnej, a także skich odtwarzaczy, ale jedna cecha mocy 50 W. deł cyfrowych. Jeśli jednak kto- pracuje jako sterownik MIDI do ob- go zdecydowanie wyróżnia. Wraz ze Wymiary: 326×366×124 mm. kolwiek nie zgadza się z tym, że sługi najpopularniejszych programów sprzętem w opakowaniu znajduje się Waga: 5,8 kg. tradycyjne odtwarzacze CD to didżejskich, takich jak Traktor czy prawdziwy, niemal rzeczywistej wiel- już przeszłość, zapraszam do za- Serato. W dodatku wygląda i zacho- kości stalowy talerz, do złudzenia poznania się z nowym sprzętem wuje się jak tradycyjny gramofon na przypominający talerz gramofonu. Denona. płyty winylowe, ale można nim ste- Przed uruchomieniem sprzętu trzeba go zamontować na odtwarzaczu i położyć na nim dołączoną filcową slipmatę oraz prawdziwą, 9-calową płytę winylową. Sprzęt nie ma jednak ramienia i igły. Nie posłuchamy na nim muzyki z czarnych płyt – talerz i plastikowy krążek służą wyłącznie do sterowania dźwiękiem z cyfrowych źródeł. Wrażenie podczas używania jest naprawdę niesamowite – talerz obraca się w trakcie odtwarzania muzyki i reaguje na zmianę tempa czy kierunku odtwarzania. Natomiast przytrzymanie winylowego krążka czy poruszanie nim powoduje do- kładnie taki sam efekt, jak w przypadku analogowego gramofonu – mi- łośnicy skreczy będą zachwyceni. Ten sposób sterowania dźwiękiem jest już znany użytkownikom poprzedniego modelu Denona (DN-S3700), jednak napęd został tu kompletnie przepro- jektowany. Talerz jest wprawiany w ruch przez napęd bezpośredni, zaś siłę uciągu silnika można według własnych upodobań ustawić w menu urządzenia, co sprawia, że czujemy się, jakbyśmy obcowali z klasycznym gramofonem. To nie wszystko – użyt- kownik może wybrać preferowaną prędkość obrotów talerza. Do dyspozycji są tradycyjne opcje: 33 lub 45 obrotów na minutę. Okaże się to ważne na przykład dla miłośników drum’n’bassu – większość winylowych singli z tego gatunku jest na- grana z prędkością 45 rpm, więc do takiego tempa obracania się talerza są oni przyzwyczajeni. Ogromny plus dla Denona za tę funkcję. Należy dodatkowo podkreślić, że algorytm odpowiedzialny za modulację dźwięku jest bezbłędny.

32 Estrada i Studio • sierpień 2012

TEST Denon SC3900_psm.indd 32 2012-07-19 12:08:06 TEST Denon SC3900_psm.indd 35 2012-07-19 12:08:09 TEST

1.780 zł – Pro Tools 10 Express (w cenie interfejs Avid Mbox) od 2.690 zł – Pro Tools Avid Pro Tools 10 10 (dostępne tańsze wersje dla instytucji i studentów) system DAW 8.992 zł – Complete Production Toolkit 14.836 zł – Pro Tools Jarosław Stubiński 256 grup oraz jedną ścieżkę wideo. M-Audio przez Avida firmie InMusic, 10|HD Native Warto zaznaczyć, że PT 10 jest pierw- do której należą już Akai i Alesis, nie od 39.253 zł – Pro Tools Już od kilkunastu lat system Pro szym programem Pro Tools, który ofi- są do końca jasne). Do różnic pomię- 10|HDX Tools jest podstawowym pro- cjalnie współpracuje z systemem ope- dzy poszczególnymi wersjami jeszcze PRODUCENT gramem typu DAW, stosowanym racyjnym Mac OS X 10.7 Lion, wciąż wrócimy – teraz przyjrzymy się Pro Avid w profesjonalnych studiach na- zachowując kompatybilność z wersją Tools 10 w jego podstawowej odsło- www.avid.com grań na całym świecie. Jako taki Snow Leopard. W przypadku pece- nie, sprawdzając, jakie nowe funkcje stanowi kompleksowe środowi- tów potrzebny jest już co najmniej może on nam zaoferować. sko służące do nagrań, edycji oraz Windows 7 SP1, na którym zresztą miksowania wielośladowego sy- program bardzo sprawnie funkcjo- Clip Gain gnału audio (oraz MIDI) i opcjo- nuje (pora skończyć z opiniami, że je- Jedną z najbardziej przydatnych nalnie może współpracować z de- śli Pro Tools, to koniecznie na maku). nowych funkcji programu jest Clip dykowanym sprzętem (od wer- Pro Tools 10 jest oferowany Gain. W tym miejscu warto zwrócić sji 9 pracuje też z każdym innym, w kilku wersjach. Wersja najwyższa, uwagę na zmianę w nazewnictwie wcześniej zastosowanie odpo- Pro Tools|HDX 10, to program sprze- – obszary, które wcześniej nosiły wiednich urządzeń było warun- dawany wyłącznie z najnowszym nazwę regionów, teraz nazywają się kiem koniecznym do uruchomie- sprzętem Avida, ale mogący funk- klipami i zgodnie z tym pojawiły się nia systemu). Pro Tools, jako sys- cjonować bez niego. Pro Tools|HD 10 stosowne zmiany w menu programu tem, jest wyposażony w kilka- współpracuje z dotychczas dostęp- (zmiana ta ma związek z większą dziesiąt procesorów wirtualnych, nym sprzętem DSP firmy Avid i z nim integracją Pro Tools z systemem do a także różnego typu instrumen- też można go zakupić (tu też pro- nieliniowej obróbki wideo Avid Media ty, dzięki którym można rozpocząć gram może współpracować z innymi Composer). Każdy klip w sesji ma pracę bez żadnych dodatkowych interfejsami). Pro Tools 10 można obecnie własną regulację czułości, inwestycji. też kupić jako samodzielny program, niezależną od głośności ścieżki oraz niezależnie od sprzętu Avida, i uży- ustawień automatyki. Wchodząc do wersji 10 mamy możliwość wać z nim lub bez niego. Są też dwie menu View i wybierając Clip Gain ZAKRES ZASTOSOWAŃ odtwarzania do 96 śladów nieco uboższe wersje tego programu. Info, można włączyć wyświetlanie • w zależności od wersji W audio z próbkowaniem Wersja Pro Tools Express dostępna małej ikonki tłumika w dolnym le- – od programu DAW dla 44,1/48 kHz i jednoczesnego zapisu jest tylko i wyłącznie z interfejsami wym rogu każdego klipu. Każdy domowego studia do wy- dajnej, profesjonalnej sta- do 32 ścieżek. W ramach jednej sesji Avid Mbox i Avid Mbox Mini. Nato- klip ma swój własny suwak, a wiel- cji roboczej w najbardziej można uruchomić 64 ścieżki z instru- miast Pro Tools SE dołączany jest do kość grafiki reprezentującej rozkład wymagających zastoso- mentami wirtualnymi, 512 ścieżek sprzętu firmy M-Audio (choć dalsze poziomu sygnału zmienia się ade- waniach audio/wideo MIDI, 160 torów pomocniczych Aux, jego losy, wobec sprzedaży firmy kwatnie do poczynionych ustawień.

36 Estrada i Studio • sierpień 2012

TEST Avid Pro Tools 10_psm.indd 36 2012-07-19 12:06:44 Istnieje możliwość wyświetlania linii prezen- tującej czułość klipu (we wszystkich klipach) lub tylko używania trymera do zmiany pozio- mów. Funkcję tę można również poddać auto- matyzacji poprzez wstawienie punktów na linii czułości za pomocą narzędzia ołówka. O ile większość programów DAW ma już od dawna dostępną funkcję niezależnej głośności wy- branych klipów, o tyle jej automatyka jest już dość oryginalnym pomysłem, który pozwala Najnowsze karty Avid w formacie HDX będą już nie- na znaczne ułatwienie pracy podczas mon- długo jedynym sprzętem dostępnym na rynku – system HD będzie stopniowo wycofywany, choć na pewno będzie tażu ścieżek wokalnych czy instrumentalnych. jeszcze pracował w wielu studiach przez długie lata. Ale Pro Tools idzie jeszcze dalej, ponieważ pozwala na kopiowanie i wklejanie ustawień Bardzo przydatną funkcją, znaną zresztą składniki każdego „paska” kanałowego w du- Clip Gain między klipami, a w przypadku Pro z wielu sprzętowych mikserów cyfrowych live żych, profesjonalnych konsoletach. Algorytmy Tools|HD i Pro Tools z rozszerzeniem Complete (i zapewne stamtąd zapożyczoną), jest Bus obsługujące wspomniane procesy zostały za- Production Toolkit (CPT) użytkownik może Interrogation. Pozwala ona zaprezentować pożyczone ze stołu Euphonix System 5 (Avid zamieniać ustawienia odnoszące się do klipów wszystkie kanały, które zostały przypisane do przejął firmę Euphonix dwa lata temu), a ka- z ustawieniami automatyki dla ścieżek. danej grupy lub są z nią w jakikolwiek sposób nały w takiej postaci pozwalają na doskonałą powiązane (wejściem, wyjściem, wysyłką itp.). współpracę z wokalami czy instrumentami so- Inne nowości Dla wielu użytkowników może być istotne, lowymi, dając także pełną kontrolę wizualną W wersji 10 pojawiło się też szereg że Pro Tools nie wykazuje tendencji do rozwi- nad obróbką, której dokonujemy. Stopień inte- mniejszych zmian, których celem było uła- jania się w kierunku programu sekwencero- gracji wszystkich funkcji jest też dużo większy twienie oraz przyspieszenia obsługi tego wego (od czasu wersji PT 8 pod tym względem niż w przypadku oddzielnie stosowanych wty- programu. Sesje otwierają się znacznie szyb- zmieniło się bardzo niewiele), a poszerzanie czek, co znajdzie swoje przełożenie na szybszą ciej, a wszystkie zgłośnienia/wyciszenia są jego możliwości odbywa się raczej w stronę pracę nad projektem. obecnie przeliczane w czasie rzeczywistym, wydajności i efektywności pracy ze ścieżkami Czy jednak realizatorzy zdecydują się na zatem nie ma potrzeby oczekiwania na ich audio. Zapewne zauważono, że pod wieloma rezygnację z najczęściej stosowanych przez odświeżenie. Automatyczna kompensacja względami Pro Tools nie jest już w stanie do- siebie wtyczek i przejście na „firmowy” Chan- opóźnienia (ADC) obsługuje teraz cztero- gonić takich programów DAW jak Logic, Cu- nel Strip? To pytanie pozostawiam otwarte. krotnie więcej sampli (16.384), zatem można base czy Live. Poza tym w dziedzinie produkcji Muszę jednak wspomnieć, że konsolety Eu- stosować większą liczbę wtyczek wprowadza- muzycznej wyraźnie ukształtował się podział phonix System 5 (i algorytmy, które w nich za- jących opóźnienie (np. korektorów z liniową na preprodukcję, która w większości odbywa stosowano) są powszechnie wykorzystywane fazą czy limiterów działających z wyprzedze- się z wykorzystaniem wspomnianych aplikacji przy postprodukcji filmowej w Hollywood niem). Możliwe jest nagrywanie i odtwarza- DAW, oraz samą produkcję (miks) i postpro- (choć nie tylko) od około 10 lat i zdecydowana nie z różną rozdzielczością bitową w ramach dukcję, gdzie pracuje się już na plikach audio większość filmów oraz ścieżek dźwiękowych tej samej sesji, praca z plikami stereo z prze- wyeksportowanych z DAW. W efekcie system do pochodzących stamtąd produkcji została plotem (bez podziału na lewy i prawy kanał), pracy nad współczesną muzyką bardzo zbliżył przetworzona z ich wykorzystaniem. Teraz użycie 32-bitowych plików zmiennoprzecin- się do pracy w branży DTP (skład publikacji tę funkcjonalność mamy bezpośrednio w Pro kowych, a także import plików WAV, AIFF pod kątem druku), gdzie poszczególne ele- Tools, może się zatem okazać, że korzysta- oraz SDII bezpośrednio do sesji, bez koniecz- menty – tekst, grafika, zdjęcia – tworzy się nie z zewnętrznych wtyczek będzie po prostu ności konwersji formatów (rzeczy oczywiste w innych aplikacjach, a całość składa się w ra- mało efektywne. dla użytkowników innych programów DAW, mach specjalizowanych programów, takich Bardzo ciekawą funkcją Avid Channel Strip ale już niekoniecznie dla użytkowników Pro jak InDesign czy Quark Xpress. Okazuje się, że jest tryb Listen, w którym każdy element Tools). Ponadto rozdzielczość plików oraz ten system pracy daje większe pole manewru bloku dynamiki i korekcji może zostać wyko- ich tryb (oddzielne kanały lub przeplatane) i pozwala na uzyskanie lepszych efektów niż rzystany w trybie Side-Chain z podsłuchem można jeszcze zmieniać po utworzeniu se- przysłowiowe „wszystko w jednym”. sygnału kluczującego. sji (okno Session Setup) i od tego momentu Zwiększono także możliwości Pro Tools wszystkie nowe nagrania zostaną zapisane w zakresie eksportu, dostosowując go do AAX w nowym formacie, podczas gdy już istniejące współczesnych wymagań. Trzeba przyznać, Wraz z nową wersją Pro Tools pojawił się pozostaną w tym, w którym były. Możemy że pod tym względem program był wyjątkowo nowy format wtyczek (przystosowanych do również wyeksportować wybrane ścieżki jako konserwatywny i każda zmiana była mile pracy 64-bitowej) o nazwie AAX (Avid Audio nową sesję (doskonałe do opracowywania widziana. Jest to wyraźny ukłon w stronę eXtension). Ten sam kod jest używany za- różnych wersji tej samej sesji). użytkowników pracujących w warunkach równo w przypadku wtyczek AAX obsługiwa- Może to drobiazg, ale dla wielu osób dość domowych i w mniejszych studiach oraz do- nych przez DSP, jak i natywnych, co oznacza istotny – Pro Tools 10 ostatecznie żegna się strzeżenie faktu, że wiele rzeczy obecnie dzieje mniej pracy dla deweloperów przy tworzeniu z nazwą Digidesign, co znajduje swoje odbi- się w Internecie, z którego korzystają także dwóch wersji swoich produktów. Rzecz jest cie m.in. w nazwach folderów, w których Digi- zawodowcy. Całą sesję możemy teraz zgrać jednak bardzo kontrowersyjna, gdyż niektó- design zostało zastąpione Avidem. do pliku i wysłać bezpośrednio na iTunes lub rzy twórcy plug-inów już zapowiedzieli, że nie W oknie edytora (ale niestety nie miksera) SoundCloud. mają zamiaru tworzyć narzędzi pod kątem dodano globalne wskaźniki Solo i Mute, któ- nowego formatu, bowiem utrzymanie jeszcze rych zadaniem jest sygnalizacja włączenia Channel Strip jednego oddzielnego kodu (poza wszystkimi którejś z tych funkcji na co najmniej jednej Oczekiwaną przez wielu użytkowników dotychczas obowiązującymi formatami) jest ścieżce w projekcie. Warto zaznaczyć, że nowością jest Avid Channel Strip, czyli kom- dla nich całkowicie nieopłacalne. Z kolei inni funkcja globalnego wskaźnika Solo działa też pletny tor kanałowy w postaci jednolitej producenci, jak np. Cranesong, udostępniają w przypadku wielu systemów Pro Tools zsyn- wtyczki, zawierający sekcję korekcji, dyna- swoje nowe wtyczki wyłącznie w formacie chronizowanych poprzez Satellite Link. miki, filtry oraz regulację czułości – typowe AAX. Trzeba jednak wziąć pod uwagę fakt,

Estrada i Studio • sierpień 2012 37

TEST Avid Pro Tools 10_psm.indd 37 2012-07-19 12:06:45 TEST

2.351 zł (z mikrofonem do ręki) 2.351 zł (z mikrofonem lavalier) Line 6 XD-V75 2.637 zł (z mikrofonem nagłownym) system bezprzewodowy 2.197 zł (z nadajnikiem paskowym bez mikrofonu) Artur Kraszewski PRODUCENT Line 6 www.line6.com XD-V75 to najwyższa seria w ro- wyświetlany jest szacowany czas Odbiornik jest zasilany z zewnętrz- DYSTRYBUCJA dzinie cyfrowych systemów bez- pracy na aktualnym zestawie baterii nego zasilacza impulsowego, dostar- Lauda-Audio przewodowych firmy Line 6, za- (maks. 8 godzin) i poziom odbioru czającego 9 V napięcia stałego. Sopot wierająca szereg funkcji, których sygnału z obu torów różnicowych Jak przystało na najwyższy model tel. 58-555-06-60 www.lauda-audio.pl nie znajdziemy w wielu innych, A i B, informujący nas o jakości w serii, odbiornik XD-V75 oferuje konkurencyjnych produktach. transmisji. szereg dodatkowych funkcji, umoż- Transmisja: 2,4 GHz, 14 ka- nałów, true diversity (2 czę- Trzy 5-diodowe wskaźniki LED liwiających ocenę jakości transmisji stotliwości na kanał), cyfrowa ramach serii XD-V75 pro- pokazują poziom sygnału audio, i ułatwiających wybór najbardziej (z możliwością 24-bitowego ducent oferuje odbiornik, poziom naładowania baterii w na- optymalnych kanałów. Tryb skano- szyfrowania). mikrofon do ręki z funkcją dajniku (z daleka jest znacznie lepiej wania pozwala zorientować się co do Pasmo przenoszenia: W 10 Hz–20 kHz. modelowania brzmień najpopular- widoczny niż wskaźnik pozostałego ewentualnego występowania i po- THD: 0,03%. niejszych mikrofonów estradowych czasu na wyświetlaczu) oraz poziom ziomu sygnałów zakłócających we Opóźnienie: < 2,9 ms (od (a także możliwością wymiany kap- sygnału nośnej (RF). wszystkich 14 kanałach. W tym try- wejścia audio do wyjścia au- suły) oraz nadajnik do mocowania Z tyłu znajdziemy aż cztery bie na wyświetlaczu, nad numerem dio). Impedancja wyjścia audio: na pasku. Ten ostatni jest dostępny gniazda antenowe BNC, a to z tej każdego kanału, pokazuje się odpo- 150 Ω (wyjście symetrycz- wraz z mikrofonem przypinanym lub przyczyny, że odbiornik ma wbu- wiedni znak – zajętości przez nadaj- ne); 1 kΩ (wyjście niesyme- nagłownym, ale można też zakupić dowany spliter (rozdzielacz). W ten nik systemu Line 6 lub informujący tryczne). sam nadajnik, by podłączyć do niego sposób sygnał z jednej pary anten o poziomie sygnału zakłócającego. Zasilanie odbiornika: zasilacz sieciowy 9 V/0,5 A. własny mikrofon. możemy rozdzielić na wiele odbior- Brak jakiegokolwiek symbolu ozna- ników pracujących w ramach tego cza, że kanał jest „czysty” i możemy Odbiornik samego systemu. Odpowiednie kable z niego korzystać. Z kolei w trybie Odbiornik systemu XD-V75 ma znajdziemy już w zestawie, podobnie RF Performance możemy obserwo- całkowicie metalową obudowę, jak panel do montażu w raku oraz wać poziom sygnału z obu anten wykonaną z jednolitej kształtki specjalną listwę łączącą dwa odbior- w odniesieniu do obu częstotliwości aluminiowej. Na panelu czołowym niki – nie ma zatem konieczności transmisji (system pracuje na dwóch znajdziemy monochromatyczny wy- kupowania opcjonalnych akcesoriów, częstotliwościach), a przy wyłączo- świetlacz, obok którego umieszczono co jest prawdziwą rzadkością wśród nym nadajniku także poziom ewen- enkoder do wprowadzania danych. tego typu produktów. tualnych sygnałów zakłócających. Jego wciśnięcie aktywuje tryb kon- Sygnał audio można wyprowa- W tym samym trybie mamy też opcję figuracji, ale to samo możemy także dzić za pośrednictwem złącza XLR rejestracji, dzięki której użytkownik zrobić, wciskając przycisk SETUP; lub wyjścia niesymetrycznego TS może samodzielnie określić jakość znajdujący się pod nim przycisk EXIT 6,3 mm. Jego poziom regulujemy transmisji w danym obszarze (spa- służy do wyjścia z trybu konfiguracji. w menu odbiornika, w zakresie od cerujemy z włączonym mikrofonem W przeciwieństwie do innych syste- –18 dB do +12 dB. po scenie, a następnie przeglądamy mów bezprzewodowych z serii XD licznik automatycznych wyciszeń samo przekręcenie gałką niczego nie i błędów synchronizacji; zmieniamy zmienia, ponieważ wcześniej trzeba ustawienia, kasujemy licznik i jesz- uruchomić odpowiedni tryb. cze raz powtarzamy tę czynność, aż W trakcie pracy wyświetlacz pre- do uzyskania najlepszego rezultatu). ZAKRES ZASTOSOWAŃ • małe i średnie mobilne zentuje numer kanału (od 1 do 14) V75 ma jeszcze jedną interesującą systemy nagłośnieniowe oraz identyfikator nadajnika, którym funkcję, jaką jest tryb 24-bitowego • szyfrowane systemy jest 6-znakowa nazwa nadana przez szyfrowania transmisji, co zabezpie- transmisji w instalacjach nas w jego menu Name. Oprócz tego cza przed przechwyceniem sygnału poza obszarem, w którym korzystamy z systemu. 6-znakowy klucz zabezpieczający jest generowany automatycznie w nadajniku, po czym

40 Estrada i Studio • sierpień 2012

TEST Line 6 XD-V75_psm.indd 40 2012-07-19 12:12:31 Estrada i Studio • sierpień 2012 43

TEST Line 6 XD-V75_psm.indd 43 2012-07-19 12:12:34 TEST

2.945 zł PRODUCENT Lewitt GmbH www.lewitt-audio.com Lewitt DTP Beat Kit Pro 7 DOSTARCZYŁ F.P.H. Amtec zestaw mikrofonów perkusyjnych Wrocław tel. 71-372-84-68 www.amtec.pl Paweł Sapija stwą ochronnej pianki znajduje się i tzw. kliku, a raczej ciemne, kuliste DTP 640 REX: dynamicz- drugie dno, zawierające uchwyty do brzmienie, podkreślające kubaturę no-pojemnościowy, charak- W 2010 roku, w trakcie NAMM zamontowania zarówno na statywie, bębna. Łączenie obu przetworników terystyka kardioidalna, tłumik Show w Anaheim, na rynek pro jak i na krawędzi bębna. Dostajemy daje otwarte, akustyczne brzmienie 10/20 dB, filtr dolnozaporowy 40 Hz/12 dB, 300 Hz/6 dB, za- audio wkroczyła austriacka firma więc w pełni wyposażony zestaw do z przewagą niskich częstotliwości, silanie fantomowe 48 V, impe- Lewitt, prezentując swoje flago- nagrań. wskazując na zastosowanie wspo- dancja 500 Ω (kapsuła dyna- we produkty z serii LCT i DTP, któ- mnianej konstrukcji w lżejszych ga- Ω miczna), 200 (kapsuła po- re dwa lata później trafiły do nas DTP-Rex tunkach muzycznych. jemnościowa). DTP 340 TT: dynamiczny, jako DTP Beat Kit Pro 7, czyli ze- DTP 640 REX to serce całego charakterystyka superkardio- staw mikrofonów przeznaczony do kompletu i jednocześnie perełka, Trio TT idalna, impedancja 500 Ω. rejestracji śladów instrumentów której cechą charakterystyczną jest DTP 340 TT – superkardioidalne MTP 440: dynamiczny, cha- perkusyjnych. dosyć unikatowe rozwiązanie – dwa trio do ujęć tomów – to standardowa rakterystyka kardioidalna, impedancja 500 Ω. przetworniki, dynamiczny i pojem- konstrukcja przypominająca nieco LCT 340: pojemnościowy zestawie znajdziemy po- nościowy, oba o charakterystyce klasyki Shure. Są również ciemne (małomembranowy), cha- kaźny arsenał, imponujący kardioidalnej. Użycie kapsuły pojem- brzmieniowo i nieco przaśne, jeśli rakterystyka kardioidalna lub nie tylko liczbą komponen- nościowej o dużo większej czułości chodzi o estetykę przenoszonego wszechkierunkowa, tłumik W 6/12/18 dB, filtr dolnozaporo- tów, ale także ich wykonaniem. niż dynamiczna wymusza zasto- pasma. Podobnie jak w przypadku wy 40 Hz/12 dB, 150 Hz/6dB, Każdy z siedmiu mikrofonów to sowanie tłumika (w tym wypadku DTP 640 charakteryzuje je pełnia re- 300 Hz/6 dB, zasilanie fan- solidna, utwardzona, stalowa kon- 3-pozycyjnego) oraz filtru górnoprze- zonansu na rzecz ataku oraz dobra tomowe 48 V, impedancja strukcja, osadzona na podwójnej pustowego. Za doprowadzenie napię- separacja sygnału, zarówno z osłoną 150 Ω. warstwie miękkiej pianki. cia fantomowego odpowiada dedyko- przeciwwietrzną (zamontowaną we- wany kabel typu Y (DIN/2xXLR). wnątrz grilla), jak i bez niej. Jedyne Co właściwie dostajemy? Wysoka czułość na ciśnienie zastrzeżenia budzi ich mocowanie DTP 640 REX to dynamiczno-po- akustyczne nieco ogranicza zasto- na krawędzi bębna o małej średnicy, jemnościowy mikrofon (wraz z od- sowanie – REX kompletnie nie zdał gdyż wraz z klamrą zajmuje zbyt powiednim kablem) przeznaczony egzaminu w ujęciu rockowej stopy. dużą powierzchnię roboczą, ingerując głównie do ujęć stopy, ale i instru- Umiejscowiony wewnątrz centrali na tym samym w komfort gry. Na szczę- mentów basowych. Są też trzy dy- wysokości bijaka cierpiał katusze, ście zestaw wyposażony jest w alter- namiczne mikrofony DTP 340 TT do wysyłając przesterowany sygnał. Nie natywne uchwyty statywowe. tomów i werblowy MTP 440 DM oraz pomogło nawet maksymalne, 20- para pojemnościowych mikrofonów decybelowe podcięcie czułości, które Werblowa 440-tka ZAKRES ZASTOSOWAŃ wraz z wymienną kapsułą – LCT 340. zresztą dotyczy tylko przetwornika MTP 440 przeznaczony jest do • uniwersalny zestaw mi- krofonów instrumentalnych Każdy z nich jest wyposażony pojemnościowego. Dużo lepiej DTP rejestracji werbla. Ten dynamiczny (z ukierunkowaniem na ze- w osłonę przeciwwietrzną, która 640 poradził sobie w ujęciu przy mikrofon o charakterystyce kardio- staw perkusyjny), do pracy sprawdzi się w sytuacji live, reduku- otworze rezonansowym i to chyba idalnej to zdecydowanie najsłabszy studyjnej i live jąc podmuchy. Pod podwójną war- jego przeznaczenie. Mniej ataku punkt zestawu. Słaba reakcja na

46 Estrada i Studio • sierpień 2012

TEST Lewitt DTP Beat Kit Pro 7_psm.indd 46 2012-07-19 12:11:15 transjenty oraz ciemne, inwazyjne overhead rejestrowaneane brzmienie zbytnio podkreślają cha- ślady zawierały zba-a- rakter samego mikrofonu. Testowany lansowane brzmienienie kąśliwy, jasny werbel z dużą ilością zestawu perkusyj- ataku zabrzmiał jak okryty kocem nego nawet z lekką i nie było to wynikiem efektu zbli- przewagą bębnów żeniowego, charakterystycznego nad blachami, co dla tzw. nerki, co potwierdził użyty skutecznie skory- w tym samym ujęciu klasyk SM57. gowały zaimple- mentowane filtry. Liderów dwóch Wymiana kapsuły W dobrej grupie powinien znajdo- na wszechkierunkowąowwąą wać się lider, który dominuje swoimi (omni) pozwala na zastozasto-- cechami nad resztą. W tym przy- sowanie mikrofonówwdoujęća do ujęć am-m (w(wskładwchodzinawetmaływkrę skład wchodzi nawet mały wkrę- Pod pianką z mikrofona- padku liderów jest dwóch – oba są bientowych, dając szersze spektrum tak ułatwiający zmianę pozycji prze- mi walizka kryje wszystkie uchwyty. pojemnościowe (z małą membraną) w zakresie kreowania brzmienia. łączników czułości i filtrów). i nazywają się LCT 340. W sprzedaży Kolejnym atutem takiej konfiguracji Na uwagę zasługuje dynamicz- detalicznej dostępne są z kapsułą jest możliwość stosowania rozma- no-pojemnościowy mikrofon do nerkową, ale do testów otrzymaliśmy itych technik stereofonicznych, ta- stopy, z możliwością łączenia lub też kapsuły wszechkierunkowe, co kich jak ORTF, AB czy XY, co pozwala wyboru kapsuł, oraz para pojem- zdecydowanie zwiększyło możliwości na rejestrację nie tylko śladów perku- nościowych LCT 340. Werblowy tych mikrofonów. sji, ale także chórów, gitary akustycz- MTP 440 otrzymuje natomiast żółtą LCT 340 wizualnie prezentują się nej czy kwartetu smyczkowego. kartkę. Brzmieniowo otrzymujemy + wykonanie całkiem nieźle, oferując przełączniki ciemny zestaw, ze wskazaniem na + wszechstronność zestawu czułości oraz filtrów dolnozaporo- Podsumowanie rezonans, co sugeruje zastosowanie + wymienne charakterysty- ki LCT 340 wych, których aktywność sygnali- DTP Beat Kit Pro 7 to produkt w bardziej akustycznych gatunkach + wyposażenie zestawu zuje świecenie diody LED. Para osa- z półki semi-pro, do zastosowań muzycznych. dzona jest na dedykowanym uchwy- studyjnych i scenicznych, którego Warto też zwrócić uwagę na – zbyt wysoka czułość DTP cie DTP 40 Mts. Pomimo najmniejszej głównymi cechami są: solidne i este- aspekt ekonomiczny – cena zestawu 640 REX – słaba reakcja MTP 440 na średnicy membran LCT 340 prezen- tyczne wykonanie, szeroka gama za- jest o blisko 1.000 zł niższa niż transjenty tuje najszersze pasmo wśród opisy- stosowań, wykraczająca poza zestaw w przypadku kupowania pojedyn- – ograniczony zakres ruchu wanych mikrofonów. W ujęciach typu perkusyjny, oraz pełne wyposażenie czych mikrofonów. EiS uchwytów

Estrada i Studio • czerwiec 2012 47

TEST Lewitt DTP Beat Kit Pro 7_psm.indd 47 2012-07-19 12:11:16 TEST DVD

3.787 £ (ok. 20.000 zł) PRODUCENT Solid State Logic www.solid-state-logic.com Solid State Logic Nucleus DYSTRYBUCJA AudioTech kontroler DAW/interfejs audio Warszawa tel. 22-648-29-35 www.audiotechpro.pl Adam Jendryczka Miejsce na przednim i tylnym pa- Każdy z 16 torów audio składa Wejścia: mikrofonowe (impe- nelu zostało bardzo dobrze zagospo- się ze wskaźnika poziomu sygnału dancja 1,2 kΩ/10 kΩ), liniowe Chyba każdy, kto chociaż raz ze- darowane. Wszystko jest czytelne, po- w kanałach DAW wraz z diodą REC Ω (impedancja 10 k ), instru- tknął się z opowieściami na te- dzielone na strefy oraz podświetlane sygnalizującą zapis. Jest też w pełni mentalne (impedancja 1 MΩ), iJack (impedancja 10 kΩ). mat urządzeń produkowanych rozróżniającymi kolorami. Napisy definiowalny klawisz MODE SWIT- Równoważny poziom szu- przez brytyjską firmę Solid State i znaczniki na wyświetlaczu są wy- CHES, wyświetlacz LCD z nazwami mu przedwzmacniaczy: Logic, marzył o tym, aby mieć raźne i widoczne pod każdym kątem kanałów i parametrami opcji, en- -128 dBu (A-ważony). choć jeden produkt SSL w swym podczas miksowania materiału. Po koder z funkcją wciśnięcia V-POT Maks. poziom wejścia: +26 dBu. domowym studiu. A najlepiej by bokach znajdują się zakończenia (otoczony diodami), przyciski SELECT Wyjścia: Preamp (XLR, impe- było, aby był to interfejs audio z nazwą firmy, a dolna krawędź (wybór kanału), SOLO (odsłuch wy- dancja 100 Ω), Monitor (RCA, z preampami, kontroler oprogra- uwypukla obudowę dla lepszego branego kanału) oraz CUT (wycisza- Ω impedancja 100 ), słuchaw- mowania DAW z pakietem wty- ułożenia nadgarstków. Do zestawu nie kanału). Sekcję każdego z kana- kowe (impedancja 75 Ω). Pasmo przenoszenia: czek oraz analogowy system dołączona została płyta CD, na której łów zamyka 100-milimetrowy zmoto- 20 Hz–20 kHz. kontroli odsłuchu. Taki właśnie znajdziemy pełną dokumentację urzą- ryzowany tłumik. THD+N: 0,001% dla 1 kHz, jest Nucleus. dzenia oraz software niezbędny do W sekcji centralnej znajdziemy poziom +24 dBu. prawidłowego zainstalowania sterow- przyciski transportu; klawisze kur- Zakres dynamiki: 115 dB (A-ważone). o pierwszym kontakcie z Nuc- ników interfejsu i kontrolera DAW. sorów z funkcją Mode, pozwalającą Zasilanie: sieciowe, maks. leusem moją uwagę zwróciła na wędrówkę po ścieżkach w oknie pobór mocy 90 W. P kompaktowość urządzenia Konstrukcja sesji projektu lub jego skalowanie Wymiary: (ze względu na jego niewielkie wy- Przy każdym uruchomieniu fadery w obu wymiarach; przyciski RTZ, 385×120×730 mm. Waga: 7,5 kg. miary) oraz mały ciężar – wszak SSL-a są automatycznie kalibrowane END, LOOP (na zmianę z PREVIOUS, mierzy mniej niż metr i waży niecałe i z pamięci zostaje przywołany sys- NEXT, CYCLE) oraz kółko jog/shuttle osiem kilogramów. Obudowa została tem operacyjny. Całość trwa ok. dzie- (np. do swobodnego przewijania se- wykonana z metalu, zaś wszystkie sięć sekund. Panel przedni urządze- sji). Większość z tych funkcji da się przyciski,py ,p potencjometry, enkodery nia składa się z dwóch identycznych dowolnie zdefiniować za pomocą orazoraz faderfaderyy z twardych, odpornych sekcji z prawej i lewej strony, każda dołączonego oprogramowania. Przy- nana zarysowaniazarysowa i dobrze osadzonych po osiem zmotoryzowanych tłumi- ciski CHANNEL/BANK umożliwiają w płyciepłycie wwierzchniejie materiałów. ków wraz ze sterowaniem odpowia- przechodzenie pomiędzy kanałami WszystkoWszystko przesuwałopr się i obracało dającym za przypisany w danym lub całymi grupami kanałów, które w sposósposób,b, jakijak najbardziej lubię – momencie kanał, oraz środkowej sek- w danym momencie mają być przy- z llekkimekkim oporemopo dla większej dokład- cji podzielonej na podsekcje różnych pisane do kontrolera (np. w sesji nościności podczaspodcza pracy. opcji Nucleusa. mieszczącej 32 ścieżki pojedyn- cze naciśnięcie CHANNEL skutkuje

48 Estrada i Studio • sierpień 2012

TEST Solid State Logic Nucleus_psm.indd 48 2012-07-19 12:17:01 DVD TEST TC Helicon Voice Live Play procesor harmonii z procesorem gitarowym

Michał Lewandowski mulacjami wzmacniaczy i kolumn gorzej jest z czytelnością przycisków zdjęcia: www.saldat.pl głośnikowych. obsługujących menu. Niebieskie W VL Play zastosowano technolo- przyciski żelowe świecą na niebiesko, Jakiś czas temu poddawaliśmy te- gię użytą w niższych modelach serii a ciemniejsze tło sprawia, że z od- stom procesor Voice Live Rack. Voice Live, np. Touch. Procesor wo- ległości metra miałem kłopoty z ich Z testu wynikała pewna konkluzja: kalowy i harmonizer mają dokład- odczytaniem. Inna sprawa, że użyt- 1.070 zł wokalistom jest coraz wygodniej, nie te same możliwości. Nowością kownik posługiwać się nimi będzie PRODUCENT a już szczególnie tym, którzy pod- jest multiefekt gitarowy, obudowa raczej przed występem niż podczas TC Helicon www.tc-helicon.com grywają sobie na gitarze. przystosowana do pracy jako efekt koncertu, gdzie najważniejsze są DYSTRYBUCJA podłogowy, lepsza ergonomia pracy wskazania wyświetlacza i przyciski Audiostacja lagowiec TC Helicon oferował z menu oraz zmiany funkcjonalno- nożne, a z nimi nie ma kłopotu. Warszawa pod tym względem sporo wię- ści, świetnie wpisujące się w naj- Zestaw gniazd jest co najmniej wy- tel. 22-616-13-86 F cej niż dotychczasowe modele, nowszy trend organizacji menu, starczający: gniazda XLR obsługują www.audiostacja.pl włącznie z Harmony G, który do związany z filozofią rysunkową, wejście mikrofonowe (z zasilaniem Wejścia analogowe: mikrofonowe XLR (1); instrumental- dziś uważam za najbardziej przyja- czyli piktogramami. fantom oraz sprzętową regulacją ne TRS 6,3 mm (1), uniwersal- zny i efektywny procesor harmonii czułości) oraz wyjście stereo. Prawy ne Aux TRS 3,5 mm. dla gitarowych bardów. Cóż można Konstrukcja kanał wyjściowy działa w izolacji Wyjścia analogowe: liniowe chcieć więcej? Można na przykład Zniknęły pleksiglasowe powierzch- jako wyjście mono. Gniazda w TRS XLR (2) stereo/mono; instru- mentalne (Guitar Thru) TRS chcieć zagrać na gitarze elektrycznej nie i plastikowe elementy. Zastąpiono 3,5 mm obsługują wejście Aux oraz 6,3 mm. i nie mieć ochoty na podłączanie je masywną, stalową obudową, wy- wyjście słuchawkowe. Brakuje poten- Inne: MIDI IN, Foot controller osobnego procesora efektowego. Ci, profilowaną wygodnie pod kątem cjometru regulacji głośności słucha- TRS 6,3 mm. którzy tak właśnie chcą, mogą się kontroli wzrokowej i obsługi stopą. wek. Gitarę podłączamy do wejścia Procesy: Adaptive Tone, ko- rekcja intonacji, harmoni- czuć usatysfakcjonowani za sprawą Konstrukcja jest naprawdę solidna, TRS 6,3 mm, a chcąc wysłać sygnał zer dwugłosowy, reverb, de- nowego modelu TC Helicon Voice a przyciski nożne umieszczone tak, z gitary dalej, korzystamy z wyjścia lay, chorus, flanger, rotor, di- Live Play, będącego połączeniem że operacje nimi nie grożą kondycji THRU. Wejście MIDI umożliwia stero- stortion, megaphone, phaser, procesora wokalowego, inteligent- ekranu LCD ani pozostałym regula- wanie harmonią z użyciem klawia- hardtune, doubling, symula- cje wzmacniaczy gitarowych, nego procesora harmonii, sterowa- torom. Opisy gniazd są dobrze wi- tur MIDI. Jest jeszcze małe gniazdo efekty gitarowe (3 elemen- nego gitarą lub instrumentem MIDI, doczne z góry, co znacznie ułatwia USB, służące do komunikacji z in- ty w łańcuchu), voice cancel- oraz multiefektu gitarowego z sy- przygotowanie do pracy. Trochę ternetowymi zasobami presetów ler, looper.

ZAKRES ZASTOSOWAŃ • procesor wokalowy dla występujących na scenie śpiewających gita- rzystów • uniwersalny procesor harmonii wraz z interfej- sem audio do zastosowania w domowym studiu nagrań

EstradaEstrada i StudioSttududiudid oo• • sierpieńsieerrpień 20201212 51

TEST TC Helicon Voice Live Play_psm.indd 51 2012-07-19 12:17:49 TEST DVD

3.500 zł PRODUCENT Roland Corporation www.roland.com Roland BK-5 DYSTRYBUCJA Roland Polska keyboard Warszawa tel. 22-678-95-12 www.rolandpolska.pl Remi Mierzicki ważniejszych funkcji obsługujących jedną gałkę, a jest nią regulacja ogól- Klawiatura: 61 czułych dyna- youtube.com/user/AlchemistMusicStudio automatyczny akompaniament. Do nej głośności instrumentu. micznie klawiszy. dyspozycji są w sumie 22 przyciski, W centralnym miejscu panelu ste- Polifonia: 128 głosów, 1.172 „Keyboardowe apogeum” Rolanda podzielone według konkretnego prze- rowania znajduje się wyświetlacz LCD brzmienia, 60 zestawów perkusyjnych, 3-częściowy multitim- miało miejsce w 1995 roku, kie- znaczenia. Balance (Backing Keybo- (160×160). Choć nie jest on dotykowy, bral + 16 części dla utworów. dy na rynku pojawił się przepięk- ard) to dwa przyciski umożliwiające to rozkład informacji jest na tyle przej- Kompatybilność: GM2, GS, ny instrument o symbolu G-800. korekcję głośności między aranżem rzysty, że nie przysparza żadnych pro- XG Lite. Śmiało można stwierdzić, że a barwą solową. Rhythm Family to blemów podczas pracy z instrumen- Rytmy: 305 w 6 grupach, Rhythm Composer, SMF-to- wszystkie następne aranżery ko- grupa 6 przycisków odpowiedzial- tem. Mamy odpowiednie pola wska- Rhythm Converter w postaci rzystały z rozwiązań właśnie tego nych za wybór kategorii muzycznych zujące metrum, tempo oraz długość osobnej aplikacji na PC (Win- modelu. Nie inaczej jest z bohate- stylów (np. Pop Rock, Disco Dance, danego stylu w taktach. Widzimy dows), Rhythm Makeup Tools. rem niniejszego testu. itp.); Variation to przyciski umożli- również numer oraz nazwę aranżacji. Odtwarzacz: SMF (Format 0/1), KAR, MP3, WAV, MP3 + CDG; wiające wybór czterech różnych wa- Na środku wyświetlacza umiejsco- automatyczne wykrywanie K-5 dysponuje pięciooktawową riacji dla danego akompaniamentu wiono wirtualną, dwuoktawową akordów dla plików SMF, SMF (61 klawiszy), błyszczącą kla- – od podstawowej do najbardziej klawiaturę, która pokazuje zagrany Makeup Tools. wiaturą. Nie jest może ona naj- rozbudowanej. Funkcja ta obsługuje akord oraz wskazuje daną tonację. Performance: nieograniczo- B na ilość (na zewnętrznej pa- wyższych lotów, jednak sprawuje się również wstępy, zakończenia oraz Wyświetlacz nie jest kolorowy, jednak mięci USB), ponad 500 komó- znacznie lepiej niż w konkurencyj- przejścia, dając tym samym po cztery możemy regulować jego kontrast i ja- rek Music Assistant i 5 komó- nym Korgu PA50SD (nowsza wersja odmiany dla każdej opcji. Tempo sność, korzystając z opcji Display Con- rek Factory Song w pamięci modelu PA50). Czułość klawiszy mo- to dwa przyciski umożliwiające trast oraz Display Brightness. wewnętrznej. Nagrywanie: na USB Flash, żemy ustawiać w czterech poziomach przyspieszanie i zwalnianie sekcji Prawą cześć pulpitu zajmuje sek- WAV 44,1 kHz, 16 bitów. (High, Medium, Low, Fixe), z dodat- rytmicznej w zakresie 20–250 BPM. cja pojedynczych barw Tone (oferu- Wymiary: kowymi opcjami wyboru minimalnej Przyciskiem TAP TEMPO ustawiamy jąca 10 przycisków z kategoriami 1.044×317×129 mm. i maksymalnej wartości Velocity. tempo ręcznie, przycisk START/STOP brzmieniowymi) oraz kilka innych Waga: 7,5 kg (bez zasilacza i pulpitu). Dodam, że testowany przez nas Korg uruchamia i zatrzymuje rytm, a SYNC funkcji (np. Performance, Part On/Off, MicroArranger (EiS 5/2012) oferuje START pozwala na synchronizację Numeric, One Touch, Track Mute). zakres dziewięciu stopni czułości, akompaniamentu w kilku opcjach. Dostępne są jeszcze: Menu, która jednak bez możliwości dodatkowego Mamy tu też przyciski BASS INV (Bass umożliwia dostęp do wielu istotnych korygowania parametru Value. Inversion) i AUDIO REC (nagranie ustawień urządzenia; Performance Obudowa urządzenia (góra, dół i wysyłka utworu na zewnętrzną pa- Edit (np. Split, Arranger Setting, oraz boki) jest wykonana z solid- mięć przenośną oraz obsługa funkcji Melody Intelligent); Mastering Tools nego, matowego tworzywa sztucz- Rhythm Composer). (Composer, Equalizer); czy Rhythm nego w ciemnym kolorze, łatwym do Po lewej stronie pulpitu znajdują Composer. Przycisk SPLIT pozwala na ZAKRES ZASTOSOWAŃ • keyboard estradowy dla utrzymania w czystości. Błyszczący się również dwa połączone równole- wyznaczanie punktu podziału kla- instrumentalistów/wokali- pulpit sterowania jest podzielony gle gniazda słuchawkowe, nad nimi wiatury między sekcją automatycz- stów występujących solo na trzy sekcje: po lewej stronie in- zaś umieszczono typowy, rolandow- nego akompaniamentu a barwami lub w małych zespołach strumentu umieszczono sekcję naj- ski dżojstik. Instrument ma tylko solowymi

54 Estrada i Studio • sierpień 2012

TEST Roland BK-5_psm.indd 54 2012-07-19 12:15:42 PREZENTUJE

%7%30.t2VJDL5JNF)%7*%&0 PC MAC -*/69

TOMASZ WRÓBLEWSKI PRODUKCJA MUZYCZNA od podstaw

Kurs w postaci 16 lekcji wideo do odtwarzania na komputerach PC, Mac i Linuks

4h4 12min filmówf na DVD szukaj w empiku

Estrada i Studio • sierpień 2012 59

TEST Roland BK-5_psm.indd 59 2012-07-19 12:15:48 TECHNOLOGIA DVD

Od bardzo wyrazistych do ledwo s³yszalnych powtórek – efekt delay (echo) jest istotnym sk³adnikiem wielu wspó³czesnych produkcji muzycznych. Przyjrzyjmy mu siê z bliska.

60 Estrada i Studio • sierpień 2012

TECHN Delay_psm.indd 60 2012-07-19 11:57:13 cho to jeden z najczęściej stosowa- Jako swoisty brzmieniowy słodzik delay do- NA PŁYCIE DVD nych efektów w produkcji muzycz- daje gładkości przetwarzanym śladom i spra- Na naszej płycie DVD, Enej. Słuchając utworów pojawiają- wia, że brzmią one bardzo interesująco dla w katalogu Magazyn\ cych się w radiu, szybko zauważysz, że odbiorcy naszej muzyki, ale jeśli przesadzi- Delay, zamieszczamy uzupełniające artykuł zawsze znajdzie się w nim mniej lub bar- my z jego ustawieniami, wówczas końcowy materiały w formacie dziej czytelne echo. Podobnie jak jego efekt może wręcz wywołać mdłości! audio i wideo bliski krewny – długo wybrzmiewający Być może nie zdajesz sobie z tego spra- pogłos – efekt echo jest odzwierciedle- wy, ale delay jest podstawą działania takich niem zjawiska odbicia dźwięku od płasz- efektów modulacyjnych jak chorus czy flan- czyzn w ramach przestrzeni zamkniętej. ger. Tam jednak stosowane są bardzo krót- Uzyskiwanie efektu delay w najprostszej kie czasy opóźnienia, poddawane cyklicz- formie sprowadza się do zarejestrowania nym zmianom wartości. Współcześnie do- fragmentu dźwięku, a następnie odtworze- stępne procesory typu delay oferują zatem nia go z pewnym opóźnieniem. Jeśli to od- całą gamę najprzeróżniejszych efektów, twarzanie następuje cyklicznie, wówczas wliczając w to zdwojenie dźwięku i cho- możemy mówić o efekcie echa, choć w co- rus; krótkie powtórki typu slap echo; dłu- dziennej praktyce obie te nazwy stosuje gie, nakładające się powtórzenia czy zupeł- się zamiennie. nie zwariowane echa z głęboką modulacją Efekt delay doskonale nadaje się do kre- i filtrowanymi sprzężeniami dźwięku. owania poczucia przestrzeni, ale też spraw- W niniejszym artykule staraliśmy się za- dza się jako rytmiczny lub tonalny skład- prezentować wszystkie możliwe zakresy nik każdego utworu muzycznego. Innym zastosowania efektu delay/echo pod kątem jego zastosowaniem jest wykorzystanie jego wykorzystania w typowych produkcjach go w charakterze swoistego spoiwa, które muzycznych. Na dołączonej do magazynu użyte w odpowiedniej ilości potrafi zespo- płycie DVD znajdziecie wideo z prezentacją lić poszczególne elementy miksu w sposób omawianych tu technik, które pozwolą Wam atrakcyjny brzmieniowo dla słuchacza. lepiej zrozumieć ich wykorzystanie.

Estrada i Studio • sierpień 2012 61

TECHN Delay_psm.indd 61 2012-07-19 11:57:14 ROZMOWA

Paul Tingen

Jack White znany jest z zamiłowania do analogu oraz winyli, a w przypadku nowej płyty Blunderbuss artysta poszedł jeszcze dalej. Album zyskał wiele dzięki nagraniu z minimalną kompresją i masteringowi bez żadnego limitera, dzięki czemu nagrania błyszczą świeżością i przestrzenią. Co więcej, dzięki nagraniu na 8-śladową ta- śmę i miks wykonany tylko analogowo, ta produkcja rzuca wyzwanie współcze- snemu sposobowi nagrywania całkowicie bazującemu na programach DAW, niekoń- czących się edycjach i pełnym wykorzystaniu automatyki. Jeśli to jeszcze Cię nie przekonuje, posłuchaj płyty. Bez względu na to, czy jest to w Twoim guście, czy nie, nie ulega wątpliwości, że brzmi ona fenomenalnie. Instrumenty są czyste i okrągło brzmiące, łącząc jedwabistą gładkość z brzmieniem dawno minionych lat. Miks jest także uderzający: bębny są monofonicznie rozmieszczone w środku, a szeroka brzmieniowa panorama została uzyskana dzięki panoramowaniu instru- mentów monofonicznych.

dpowiedzialnym za nagrywanie i miks płyty Blunderbuss był Van- O ce Powell [z którym spotkaliśmy się już w EiS przy opisie powstawania płyty ze- społu Ocean, opublikowanym w numerze lip- cowym z 2012 roku – przyp. red.]. Ten pocho- dzący z Joplin w stanie Missouri realizator ma wykształcenie programistyczne, ale działa też jako realizator live i studyjny. Od 2001 roku pracował w studiach Blackbird w Nashvil- le. Za jego kadencji studio to stało się jednym z najważniejszych studiów w Stanach Zjedno- czonych, wypełnionych ezoterycznym, analogowym sprzętem. W 2006 Powell dołączył do Mitcha Dance i założył w Nashville swoje studio, Sputnik Sound. W 2010 roku Van- ce zrezygnował ze swojej pozycji szefa studia Blackbird, ponieważ chciał „znów nagry- wać płyty”, a nie prowadzić studio i asystować inżynierom. Powell pierwszy raz spotkał się z Jackiem Whitem, gdy pracował w Sputnik Sound nad płytą Daner Mouse i Daniel Lup- pi Rome, na której gościnnie wystąpił Whi- te. Po tym wydarzeniu White poprosił Powel- la o miks do piosenki White Stripes Conqu- Sekrety realizatorów: est (w hiszpańskiej wersji językowej). Powell i White najwyraźniej znaleźli wspólny język, a Vance swój czas dzieli obecnie między stu- diami Sputnik a Third Man, które także znajduje się w Nashville. Reżyserka Powella w studiu Sputnik jest Vance Powell wyposażona w konsoletę Neotek Elan, dwa analogowe Studery A800 (16- i 24-śladowy), parę Studerów A80 (na taśmę półcalową Blunderbuss – Jack White i ćwierćcalową), ćwierćcalowy Studer A820,

72 Estrada i Studio • sierpień 2012

ROZMOWA Tingen - Jack White_psm.indd 72 2012-07-19 11:51:27 1-calowy 8-ścieżkowy Ampex i mający 2 metry wysokości rak o nazwie Wall of Rock, pełen różnych urządzeń. Po- well razem z Jackiem nagrał dziesiątki płyt w studiu Third Man Records, w którym znajdziemy 16-kanałową kon- soletę opartą na torach Neve 1073, pochodzącą ze studia SABC w Johannesburgu, wciąż z napisami w języku afry- kanerskim. Stoją tu też dwie 2-calowe, 8-śladowe maszyny Studer A800, 1-calowy ATR102 i całe ciężarówki sprzę- tu zewnętrznego, w tym mikrofony, głównie wstęgowe. Co więc skłania White’a i Powella, by czynili swe życie trudniejszym i droższym poprzez korzystanie ze sprzętu analogowego? „Analog wciąż brzmi lepiej. Zdecydowanie. Mam system Pro Tools w studiu Sputnik, ponieważ bywam pragmatycz- ny. Nie jestem jednak typem szaleńca zakochanego w analogowych gratach w stylu retro. W dzisiejszych czasach musisz posiadać wyjątkową wiedzę na temat systemu Pro mieliby do dyspozycji 700 śladów. Pomyślałem wtedy, że Tools. Ja potrzebuję dodatkowo wyśmienitej znajomości mogliby brzmieć tragicznie, choć George Martin na pewno analogu, ponieważ to mój wybrany sposób pracy. Często by wkroczył i zmusił ich do podjęcia decyzji”. przychodzą do mnie ludzie ze swoimi projektami w Pro To- ols, albo też muszą zabrać swoje produkcje gdzie indziej. Dziwny zbieg okoliczności Mam więc bardzo prosty sposób na transfer z taśmy na cy- Przechodząc do tematu współpracy z Whitem, Powell frę. Mogę także przełączać się z podkładu Pro Tools na ta- tłumaczy, że Blunderbuss to jeden z wielu albumów, któ- śmy, wciskając po prostu jeden przycisk. A różnica jest re nagrał z tym wokalistą, gitarzystą i producentem w jed- wyraźna. Dla mnie jednak jest to tylko kwestia tekstury nej osobie. Inne projekty to produkcje Third Man Records, analogowej. Uważam też, że domena analogowa ma prze- w tym miks grupy The Raconteurs Consolers Of The Lo- wagę także z innych względów. Przede wszystkim pozwa- nely (w 2008 roku otrzymał nagrodę za najlepiej zrealizo- la na szybszą pracę. Z systemem DAW pracuje się nielinio- wany album muzyki nieklasycznej dla tria White, Powell wo, a każdy ruch możesz powtórzyć, poprawić i Joe Chiccarelli), piosenka do filmu James Bond Another i zmienić bez żadnych skutków ubocznych. Moż- Way To Die (z gościnnym występem Alicii Keys), na edytować, ciąć, stroić wokale i wciąż wra- Sea Of Coward Dead Weather, Karen Elson Ghost cać do oryginału. Ludzie siedzą też nad graficz- Who Walks, Wanda Jackson Party Ain’t Over oraz nymi wizerunkami plików, wyrównując stopę wiele innych. Jak mówi Powell: „w ciągu trzech i dźwięki basu od strony wizualnej. A muzyka szalonych lat powstało tu 100 piosenek! ”. nigdy nie powstała po to, by odbierać ją wzro- Początek płycie Blunderbuss dał dziwny zbieg kowo. Poza tym Pro Tools odtworzy dziś 768 okoliczności. Pewnego razu, w 2011 roku, Jack śladów, a kiedyś żadna muzyka nie powstawa- White miał umówionych muzyków do sesji ła z wykorzystaniem768 śladów! ”. z członkiem grupy Wu-Tang Clan, który jednak „Ktoś kiedyś w moim studiu powiedział naj- odwołał sesję w ostatniej chwili. Jack White sko- lepsze zdanie, jakie w życiu słyszałem: ‘mieć rzystał z tego, że ma muzyków i by nie odsyłać wiele śladów w piosence to tak, jak ponaklejać ich do domu, postanowił nagrać z nimi swoje pio- na samochód naklejki, żeby miał mocniejszy senki. Tu Powell zaczął swą opowieść... silnik’. A jeśli miałbym kiedyś wybrać sobie „Nie miałem pojęcia, co robiliśmy. Często się to mantrę, to brzmiałaby tak: ‘to, że możesz coś zrobić, wcale zdarza. Jack zadzwonił do mnie i pyta: ‘Czy mo- nie oznacza, że powinieneś’. Tylko dlatego, że masz 20 to- żesz być w środę o dziesiątej? ’ Byłem o dziewiątej, upew- rów pętli grających jednocześnie albo że możesz w tym sa- niłem się, że wszystko jest ustawione, włączyłem wielo- mym momencie zagrać na Wurlitzerze, Rhodesie, fortepia- ślady i dopiero o dziesiątej dowiedziałem się, co będzie- nie, B3 i syntezatorze z lat 80. wcale nie znaczy, że musisz my robić. Nie muszę jednak specjalnie się przygotowywać to wykonać. Tak się nie robi muzyki. Dla kontrastu, ana- do nagrań, wiedzieć, co mnie czeka. Cokolwiek to jest, zro- log zmusza producentów i artystów do wykonania ruchu, bię to najlepiej, jak potrafię. Np. w przypadku sesji Wandy podjęcia decyzji, zmusza producenta, by upakował wszystko na niewielkiej przestrzeni, i żeby brzmiało tak, jakby było pełne przestrzeni. Musisz nagrywać wszystko na ta- śmę, która brzmi dobrze, ponieważ nie pozwolisz sobie na ciągłą edycję albo poprawki dźwiękowe. Jest, jak jest i nie zmienisz tego nagrania. Chyba że nagrasz jeszcze raz”. „Kolejna kwestia to ograniczona liczba śladów, która zmusza producenta i realizatora do myślenia przyszłościo- wego. Jeśli masz do dyspozycji ostatnie dwa ślady na ta- śmie, a musisz jeszcze nagrać chórki, taburyn i kilka innych, to jak to zrobisz? Może wokalistki zagrają na tam- burynie podczas śpiewania? Wszystkie te decyzje składają się na wizerunek piosenki. Ograniczona liczba śladów nie jest ograniczeniem, jest szansą. Poza tym ścieżek nigdy nie braknie – zawsze możesz przekopiować na inną ma- szynę. Beatlesi musieli podejmować decyzje. Ktoś mnie kiedyś spytał, jak mógłby brzmieć zespół The Beatles, jeśli

Estrada i Studio • sierpień 2012 73

ROZMOWA Tingen - Jack White_psm.indd 73 2012-07-19 11:51:29 ROZMOWA

Paul Tingen W filmie It Might Get Loud (2008), w którym pojawia się trzech gitarzystów: Jack White, Jimmy Page i The Edge, Jack White wygłosił pewną uderzającą teorię na temat muzyki. Za- deklarował, że „technologia jest zabójcą emocji i prawdy w muzyce, i prowadzi do choroby, z którą należy walczyć na polu kreatywnym: łatwości i dostępności”. White stwierdził również, że nie może być dumny z czegoś, dopóki nie „stoczy pewnej walki”, a w filmie udowodnił to, grając na słynnej czerwonej gitarze JB Hutto Montgomery Airline – kiczowatej, niskiej jakości i plastikowej, sprzedawanej wysyłkowo w latach 1958–68, którą powszechnie uważa się za taką, z której nie da się wydobyć żadnego sensownego dźwięku. „Musisz stanąć z nią do walki, stawić jej czoła i wygrać”. W kolejnej scenie filmu widać krew na palcach White’a, a w kolejnym ujęciu kilka koncertowych gitar z kroplami zaschniętej krwi na gryfach. Jack White działa z premedytacją – jego podej- ście do produkcji muzycznej (ogólnie) oraz do technologii (szczególnie) zdradza jego charakter. Być może spowodowane jest to jego początkami w rodzinnym Detroit, gdzie zaczynał jako tapicer, a częścią jego pracy była walka z materią. Poka- zał to w White Stripes, gdzie nie tylko utrudnił sobie życie, grając na JB Hutto, ale także grając tylko z jednym muzykiem, perkusistką, która była bardzo początkująca, gdy zespół rozpoczął karierę. Ich styl nazywano „prymitywnym” albo też „prostym”. Jego podejście dało się także zaobserwować w dumnym stwierdzeniu, że nie zostanie fanem gratów studyjnych, oraz że uwielbia tylko to, co analogowe, ponieważ to medium wymaga o wiele więcej walki niż praca na banalnym systemie DAW. Niemniej w 2009 roku White postanowił stwo- rzyć swoje studio, Third Man, co oznaczało, że siłą rzeczy musiał zaangażować się w sprzęt studyjny znacznie bardziej niż poprzednio. Poczę- cie działalności studia Third Man było związane z ustanowieniem fizycznej lokalizacji wytwórni Third Man Records, niezależnego labelu, spod skrzydeł którego wyszło sześć studyjnych płyt White Stripes oraz kilka innych projektów Jacka: The Raconteurs i The Dead Weather. W ciągu ostatnich kilku lat Third Man rozszerzył jednak działalność i Jack White zaczął być producentem takich artystów jak Wanda Jackson, The Black Belles, Karen Elson, Loretta Lynn, Seasick Steve, Jerry Lee Lewis, Stephen Colbert, Alabama Shakes oraz wielu innych. Ostatnio pojawił się także solowy projekt Jacka White – Bunderbuss. Okazuje się więc, że po kilku latach Third Man stało się prywatnym laboratorium White’a – sza- lonego naukowca. Jack fot. Jo McCaughey

76 Estrada i Studio • sierpień 2012

ROZMOWA Tingen - Jack White_psm.indd 76 2012-07-19 11:51:33 ozmawiamy przez telefon, Jack White znajduje się w Gulf Shores na wybrze- R żu Alabamy, gdzie miał zagrać koncert na festiwalu przy plaży. White opowiada o tym, dlaczego zdecydował się na własne studio i w jaki sposób zmieniło to jego związek z tech- nologią muzyczną. „W studiach Third Man mam salę, która jest prawdopodobnie jedyną taką na świecie, gdzie możesz wszystko nagrać na taśmę. Do niej przy- lega studio nagrań. Moje studio znajduje się jednak gdzie indziej, w drugiej części miasta, gdzie nagrałem wszystko przez ostatnie trzy lata. Bar- dzo chciałem mieć swoje prywatne miejsce do nagrywania, ponieważ z grupą White Stripes nigdy nie miałem tego komfortu. Nagrywali- śmy w różnych studiach, gdzie goniły nas termi- ny. Drugi album White Stripes nagrałem w swojej sypialni, a podczas nagrywania ktoś dzwo- nił albo pukał do drzwi. Powiedziałem sobie: dość. Po 10 czy 15 latach nagrywania w studiach poczułem, że najwyższy czas mieć swoje miejsce na ziemi i chciałem mieć tam wszystko – taśmę do nagrywania, wymarzone mikrofony i wzmacniacze takie, jakie lubię”. Twoje studio zbudowane jest na bazie konsolety Neve 1073 oraz dwóch ośmiośladów Stu- der A800. Dlaczego właśnie analog i dlaczego tylko osiem śladów na większości Twoich nagrań? Uwielbiam analog ze względu na to, co robi z dźwiękiem. Domena cyfrowa daje ci sporo swobody, możesz zmienić każdy dźwięk, któ- ry nagrywasz, a zazwyczaj nie jest to najlepsze rozwiązanie dla artysty. Powiedzmy, że nagrywasz wokal na taśmę i jedno słowo jest złe, zbyt niebezpieczna jest edycja tego fragmentu za po- mocą cięcia nożem. Często więc zostawia się takie kwiatki, nabierają wtedy innego wymia- ru. Jeśli jednak pracujesz w Pro Tools, to po prostu wchodzisz w AutoTune i prostujesz tę nutę albo zapinasz tuzin wtyczek. Te próby idealnego dopasowania dźwięków w czasie i tonacji są ogromnym błędem, ponieważ odbierają imma- nentne wartości muzyce. Dodatkowo plug-iny są emulacją wszystkiego, co możesz usłyszeć w życiu codziennym, np. reverb, delay. Wszyst- kie wtyczki mają swoje kontrolki, a żadna z nich nie jest mechaniczna. Myślę, że gdy wy- chodzisz ze świata sprzętu działającego mecha- nicznie, analogowo, zatracasz prawdziwe pięk- no dźwięków. Nie potrafię pracować z takim scenariuszem, ale nie mówię też, że inni powinni pracować tak jak ja. Jeśli uważają, że są w stanie zrobić coś pięknego w domenie cyfrowej, chylę czoła. Jeśli chodzi o moje preferencje względem ośmiu śla- dów – to ułatwia mi podejmowanie decyzji. Je- śli pozostały tylko dwa wolne ślady, co zrobię? Mogę dać solo gitarowe i drugi wokal. Jeśli by- łoby tak w Pro Tools, miałbym do wyboru set- ki ścieżek. Dałbym kolejny tamburyn, więcej gitar, podwójny werbel i nagle wszystko zaczęłoby brzmieć tragicznie. Możliwości zabiły muzykę. Jeśli nie masz tylu sposobności i możliwości wy- White boru, koncentrujesz myśli na najbardziej przydatnych elementach.

Estrada i Studio • sierpień 2012 77

ROZMOWA Tingen - Jack White_psm.indd 77 2012-07-19 11:51:35 TECHNOLOGIA

le nie zawsze tak było. Wyobraź TEN obie, że podłączanie samplera i znie- Akształcanie niektórych dźwięków to KLASYCZNY był długi, żmudny proces: nagrywanie ALBUM na taśmę, cięcie, dopasowanie i klejenie, wszystko po to, by powstały pętle. Pętle, które dziś zrobisz za pomocą kilku klik- nięć myszą. Jest rok 1988 i jesteś zespołem Front 242. Pionierzy – Electronic Body Mu- Front 242 sic (EBM), jak sami siebie nazwali. Cu- downe belgijskie określenie na belgijskie brzmienie. To była trudna muzyka, praw- Front by Front dopodobnie dlatego, że była trudna do zrobienia. Wax Trax! Records, 1988 Miejski bit Front By Front , Bity, potężne orkiestrowe przecinaki, dziwne sample filmowe i szumy... czysty Roy Spencer przygl¹da siê bli¿ej p³ycie hałas. To było ich podejście do muzyki in- rozmawiaj¹c z za³o¿ycielem formacji Front 242 dustrialnej, inspirowane dokonaniami takich wykonawców jak Throbbing Gristle, o nagrywaniu ich arcydzie³a gatunku znanego jako Depeche Mode, Kraftwerk i Krautrock. Ścieżka, którą podążali, była nieodkryta, Electronic Body Music mieli więcej wspólnego z muzyką awan- gardową i klasyczną niż z muzy- ką ówcześnie graną w radiu. Front 242 lubili wyzwania. „Każda płyta była wyzwaniem” – mówi założyciel zespołu, Da- niel Bressanutti. „Chcieliśmy, żeby ten album odniósł sukces, dlatego też postanowiliśmy sprawdzić się w nowych, technologicznych rozwiązaniach”. Wraz z wokalistą Jean-Luc De Mey- erem, mistrzem samplingu Patrickiem Codenysem i muzykiem Richardem Jonckheere, Bressanutti postanowił wykorzystać najnowszą technologię i metody pracy, w oparciu o nie tworząc ekscytujące dźwięki. „Chcieliśmy uciec od analogowych rzeczy, z których ko- rzystaliśmy na poprzednich płytach. Do montażu używaliśmy magnetofonu Re- vox. Wcześniej nigdy z niego nie korzy- staliśmy – robiliśmy aranżacje w Cubase, a następnie zgrywaliśmy je na DAT, ta- śmę albo cokolwiek, co akurat mieliśmy pod ręką. Używaliśmy Cubase od samego jego początku, jeszcze kiedy nazywał się Pro-24 i działał bodajże na komputerach Amiga. Rozwijaliśmy się wraz z tym programem. Zawsze bazowaliśmy na technologii, w której odnajdywaliśmy wyzwania i pomysły. Dlatego wszystkie nasze płyty ewoluują wraz z technologią”. Najpierw głowa Muzyka elektroniczna jest wszędzie. Każdy może robić bity W porównaniu do dwóch poprzednich w weekend, a jeśli podoba Ci się muzyka pop, możesz obej- płyt studyjnych Front By Front była zde- rzeć tutorial poświęcony obsłudze Abletona, który bez trudu cydowanie lepiej przygotowana brzmieniowo. Ich przełomowy styl EBM wresz- znajdziesz w Internecie. Chłopak obok Ciebie w autobusie cie pojawił się na dobre w świadomo- może stukać w ekran iPhone’a w aplikacji maszyny perkusyjnej. ści odbiorców. Główny singiel z tej płyty i klubowy hit Headhunter V3.0 pokazał tę Wszystko jest wokół Ciebie, podane na talerzu. stronę brzmienia zespołu, która podobała

82 Estrada i Studio • sierpień 2012

TECHN Klasyczne albumy 08-12_psm.indd 82 2012-07-19 11:59:47 JUŻ W SPRZEDAŻY W empikach, salonach prasy oraz na stronie UlubionyKiosk.pl

PŁYTA TESTOWA

WYDANIE CENA 26 zł (w tym 5% VAT) > zestaw sygnałów pozwalających SPECJALNENR 03/2012 Kwartalnik ocenić jakość toru odsłuchowego Numer indeksu 279358 ISSN 1427-0404 w naszym pomieszczeniu plus NIEZBĘDNA W KAŻDYM STUDIU! STUDYJNE MONITORY ODSŁUCHOWE PORADNIK DLA MUZYKÓW I REALIZATORÓW

słuch i realizacja dźwięku <

140 mp > słuch i realizacja dźwięku jawisko słyszeniasłyszenia to skoskomplikowane próg bólu ozn i nie do końcakońca jeszcze poznanep zagad- dB SPL we wnętrzu monitorów < czb nienie. Coraz większa liliczba badaczy 120 Z ces sły zaczyna zauważać,zauważać, że procespro słyszenia jest ry 4 stopniu zależny o zyk 0 bardzo dużym stopniu zależny od chwilowe- o twierdz uszk 4 go stanu umysłuumysłu lub, jak twierdzą niektórzy, odzenia słuchu 0 ci. 100 podświadomości.podświadomoś cic > we wnętrzu monitorów Najogólniejajogólnie rzecz ujmując pewne cechy Słuch Ucho może słyszećsłyszeć bardzo cichy szept AKUSTYKA POMIESZCZEŃ NA CO ZWRACAĆ UWAGĘ CENA CZY JAKOŚĆ? razy głoś przetwornikówtwornik wysokotonowych zaczynają i blisko 10 bilionów (!) razy głośniejszy ryk 80 muzyka odrzutowca z bliskiej odległości.odległośc Może się objawiać przy wyższych poziomach SPL. Magnes dy pojaw rozróżnić i sklasyfikować do 400400.000 różnych > Załamanie membrany w głośniku kopułkowym Wtedy pojawia się zjawiskoN 1427- załamywania Źródło~ mowa „driver”, ale to określenie bylibyśmy skłonni się membranymembra (patrz ramka na poprzedniej BUDOsygnałuWA MONITORÓW IDEALNY ODSŁUCH TESTY MONITORÓW dźwięków. Rozróżnia przemieszczanieprzemiesz się towe n SS ja c 60 zarezerwować dla ciśnieniowych przetwor- dźwięku o 2-3 stopnie kątoweką na podstawie stronie),nie), któktóre dotyczy nawet tak sztywnych i realiza o wa ników wysokotonowych, które współpracują nienia nawet materiałówteriałów jak tytan czy beryl. Co więcej, S analizy opóźnieniaopóź nawet o wartości jednej lionowej sekundy. z przymocowanym do nich falowodem, naj- czymm sztywniejszysztyw materiał, tym owo dziesięciomilionowejdziesięciomi sekundy. W wielkiej • I ZESTAWIWstęgaENIE 200 MODELI MONITORY W PRAKTYCE NASZE WSKAZÓWKI częściej stosowanych w dużych zestawach zjawiskowisko ma mniej przyjemny charakter orkiestrze lub chórze wychwyciwychwyc choćby 40 nagłośnieniowych PA. wy ton. Każdy zapa brzmieniowy.mieniow I w tym kontekście kopułki jeden fałszyfałszywy ton. Każdy zapamiętany

358 Przetworniki wysokotonowe w znaczącej dźwięk i jego właściwości mózgmóz porównuje z materiałómateriałów miękkich, które załamują orzą większości mają formę głośnika z membraną w sposó u w ułamku sekundy i przyporządkowujeprzyp 20 p się w sposób łagodny, mogą zaoferować ZASAMagnesDY PRACY JAKI MONITOR WYBRAĆ? CO KUPIĆ? k r ne l óg w kształcie kopułki (kopułkową). Z natury ciekawszekawsze brzmienie przy dużej głośności do niego wrażenia mentalmentalne lub bodźce s

279 dźwię ł rzeczy średnica cewki w takim przetworniku ysz S zachowawcze. a niżż kopułki metalowe. Te ostatnie natomiast lności jest taka sama jak średnica kopułki, chyba że mogąogą się doskonaled sprawdzić przy cichym, Zmysł słuchu pracuje nawetnawe wtedy, mamy do czynienia z kopułką wklęsłą – a ta- Kierunek ruchu gdy śpimy. WszystkieWszystkie dane zazapamiętuje kontrolnymntrolnym odsłuchu, lepiej prezentując N ard 0 kie rozwiązanie stosuje np. firma Focal. Śred- najdrobniejszejdrobnie szczegółyNDEK brzmienia. podświadomość – nasz „twardy„tw dysk”. Stąd I ęk w 50 100 200 500 1k 2k 5k 10k 20k nica cewki jest tu o tyle istotna, że wpływa ko- rysunku pojawia się załamanie – środek ko- Jest jeszjeszcze jeden problem głośników Nakład 8.000 egz. też każdy usłyszanyusłyszany dźwiękdźwi wywołuje w nas 20Hz na wagę układu drgającego, która powinna W przetwornikach wysokotonowych z pułki zaczyna poruszać się w przeciwnym Schemat prezentujący zasadę działania automatyczne skojarzenia akaktywując reakcje Częstotliwość kopułkowych.opułkow Mają one stosunkowo nie- ć. Ka być jak najmniejsza. Cewka o mniejszej pułkową membraną, bez względu na rodzaj kierunku niż jej zewnętrzne krawędzie. przetwornika wstęgowego. Prąd przepływający innych skojarzeńskojarzeń i odczuodczuć. Każdy wyizolo- wielkąielką sprsprawność, a zatem w ich przypadku jlep średnicy może mieć mniejszą wagę niż materiału, z jakiego ją wykonano, spotyka- Efekt ten można zredukować stosując ko- przez wstęgę znajdującą się w polu magne- wany dźwięk, choćby z najlepszejna piosenki Wykres prezentujący zakresy częstotliwo- większośćiększość dostarczonej energii zamienia się je jej drgania. D ą raw cewka o większej średnicy i na tym właśnie my się ze zjawiskiem załamania membrany. pułki wklęsłe, w których cewka mocowana o niewielka cześć tycznym powodupowoduje jej drgania. Dokładną świata przyjmiemy jako prawiep obojętny, ściach słyszymy subiektywnie jako niższe, ści i poziomów SPL, jakie zajmuje mowa w ciepło w cewce, a tylktylko niewielka cześć. Wyma- ego układu jest mikrofon firma Focal (choć nie tylko ona) opiera swą Na pierwszej ilustracji widzimy sytuację, jest mniej więcej w centrum kopułki. Jeśli jest na fale akustyczne odwrotnością tegot układu jest mikrofon ródła jeszcze jedenjeden do zapamiętanzapamiętania. Ale już kilka i muzyka. Wskazano też próg słyszalności; przetwarzanarzetwarzana jest na fale akustyczne. Wyma-to tylko ąróżnicą, że zamiast ź gdy wzrasta ich intensywność. Z dźwiękami strategię marketingową przy promowaniu w której wszystkie elementy membrany do tego zastosujemy sztywny materiał (np. starczenia większej mocy, a wstęgowy,wstęgowy z tąz tą tylko różnicą, że zamiast źródła, więków powod poziom, przy którym pojawia się ryzyko gająają więc dodostarczenia większej mocy, a ego odbiornik (transformator kolejnych dźwiękówdź powoduje rozpozna- wysokimi (powyżej 4000 Hz) jest dokładnie przetworników z wklęsłą kopułką. Mają one poruszają się z jednakową fazą i amplitudą, sygnału jest jjego odbiornik (transformator, uszkodzenia słuchu oraz poziom, przy któ- beryl), to monitor z takim przetwornikiem tylkoylko potęgujepotęguje kłopoty zamiast je rozwiązy- .). nie i reakcję różnych wrażeń i uczuć, które odwrotnie. laczego w profesjo- wzmacniacz itp.).itp wspo rym odczuwamy wyraźny ból z powodu zbyt jeszcze inną zaletę – trudniej jest je wgiąć co najczęściej ma miejsce przy cichym od- wysokotonowym może zabrzmieć bardzo wać. Teraz jjużuż wiecie, ddlaczego w profesjo- są bliższymi i dalszymi wspomnieniami lka różnych monito- łysz dużej głośności. Dla różnych częstotliwości niż w przypadku kopułek wypukłych. Może słuchu. Na rysunku drugim pojawia się już dobrze, zwłaszcza w przypadku dużych nalnych studiach jest kikilka różnych monito- związanymi z tą gdzieś słyszanąs frazą czy Mit 2 ikomu nie udało pewie zmęczenia poziomy te są różne. to szczegół, ale wgięcia membran przetwor- pierwsze załamanie – amplituda ruchów poziomów głośności. rówów – ponieważ jeszcze nnikomu nie udało riffem. I tuzaczyna zaczyna się się pewien problem, Uszy nie odczuwają owe, jako takie, którzy badacze ników wysokotonowych nie należą wcale do jest większa na krańcach membrany (przy wg. Loudspeakers for Music Recording and Repro- się wyprodukować monitora idealnego. nium. Przetworniki wstęgowe,wstęg jako takie, ponieważ nieniektórzy badacze wskazują, że Fakty : jest zupełnie odwrotnie. Nigdy rzadkości. samej cewce), zmniejszając się w miarę duction, P. Newell, K. Holland nak szerszego zastosowania amy inaczej sł nie mają jedjednak szerszego zastosowaniao są wtedy zaczynamyzaczyn inaczej słyszeć. Nie znaczy przedtem ludzkość nie miała do czynienia Musimy jednak wrócić do sprawy, którą- przybliżania do środka kopułki. Na trzecim tudyjnych i bardzo częst to, że gorzejgorzej – po prostu inainaczej lub mniej Przetworniki wstęgowe w monitorach sstudyjnych i bardzo częstoktórych są z tak ogromną różnorodnością i natężeniem warunków. To dostrojenie to nic innego jak omawialiśmy już przy okazji przetwor gowych jest innymi przetwornikami, o „obiektywnie„obiektywnie”.”. WspomniałeWspomniałem o tym, ponie- Koncepcja głośników wstęgowychwstę uchomąjest mylone z innymi przetwornikami, o których wrażeń słuchowych jak w ciągu ostatniego skierowanie uwagi i większa koncentracja. ników niskotonowych – odprowadzania koszt produktu, ponieważ utrzymanie parku tarsza niż głośników z r waż łączy sięsię to nierozerwalnienierozerwa z pracą re- półwiecza. Średni poziom dźwięku w środo- o dwa lata sstarsza niż głośników z ruchomąter piszemy niżej. w Z tego wniosek, że słyszymy zwykle to, ciepła z cewek. Współczesne przetworniki maszynowego i specjalistów nadzorujących cewką, a jej autorami są panowie WalWalter alizatora dźdźwięku.więku. Można wstępnie założyć, wisku, w którym przyszło nam żyć, jest dużo co chcemy słyszeć. Przykład? Jeśli w jed- ens t w emoc Interesującą opcję jeśli chodzi o przetwor- wysokotonowe otrzymują ze wzmacniacza produkcję tychże elementów (mamy tu na Schottky i Erwin Gerlackl k firmy z firmy Siem Siemens. AMT z uwagi na bbogate w emocje życie każdego wyższy niż powinien. Nasze uszy „zostały nej chwili pojawi się w nagraniu dźwięk niki wysokotonowe oferuje firma Focal. Jej energię, która powoduje wydzielanie na myśli przede wszystkim głośniki, obudowy Dokładnie na tej samej zasadzie, tylko w od- Przetworniki tego typu nie mają jedno- człowieka, że tzw. obiektywne słyszenie nie w tyle” w procesie ewolucji. Możemy tylko o częstotliwości 400 Hz i natężeniu 80 dB, monitory mają kopułki wklęsłe, w których nich mocy rzędu kilkudziesięciu watów sporej oraz elektronikę) jest bardzo kosztowne. wrotną stronę, działa też mikrofon wstęgo- znacznej nazwy w polskiej literaturze, więc istnieje i właściwie słyszymy bardzo różnie, zgadywać, czy z powodu przymusu słucha- i dźwięk 2000 Hz, to ten drugi będzie słyszal- można zastosować cewkę o mniejszej ta zamienia się w (jeśli nie więcej), a Przyjrzyjmy się teraz bliżej samej kopułce wy wynaleziony przez nich na początku lat przyjmijmy bezpośrednie tłumaczenie Air w dużym stopniu niezależnie od fizycznych nia tak bogatych struktur akustyczno-dźwię- ny (nie zagłuszony) dopiero przy natężeniu średnicy, a tym samym zredukować efekt części w ciepło, które jakoś trzeba odpro- w przetworniku wysokotonowym i jej 20. minionego wieku, którego koncepcję cech naszego słuchu. Mamy tu na myśli np. kowych nasze uszy bardziej się rozwiną czy co najmniej 50 dB, chociaż czułość słuchu załamywania się membrany. Produkcja najlepszym przypadku Motion Transformer jako transformator rtykuł ten powinien wadzić, ponieważ w kompresją zachowaniu się w środowisku akustycznym. dziesięć lat później rozwinęli Harry Olson ruchu powietrza. Choć pod względem zakres słyszanych częstotliwości. Funkcjonu- też nie. Powinniśmy zatem coraz częściej przy częstotliwości ok. 2000-3000 Hz jest tego typu przetworników wymaga jednak będziemy mieli do czynienia z Pojawiają się tu dwie szkoły w zakresie ma- uszkodzeniem i Frank Massa z firmy RCA. budowy mogą przypominać przetworniki je powszechny pogląd, iż szeroki zakres jest myśleć o higienie słuchu. Czy każdy z Was najwyższa. Wielu muzyków, i nie tylko, może ponadprzeciętnej precyzji, co znajduje swoje mocy, a w najgorszym z teriału, z jakiego kopułkę wykonano. Jedna przeczytać każdy, odbicie w cenie. głośnikach wy- Idea działania bazowała na cienkiej wstęgowe, to jednak nimi nie są i działają jednoznaczny ze znakomitym słuchem. Czy wie, na czym to polega? stwierdzić, że w różnych sytuacjach – nie głośnika. Już wiemy, że w szkoła preferuje kopułki z materiału miękkie- warstwie folii metalowej umieszczonej na innej zasadzie. Odpowiednio ukształto- A kto sądzi, że tak jest w rzeczywistości? grając i nie śpiewając – potrafią słyszeć sokotonowych możemy stosować ferro- go, takiego jak jedwab, a inna z materiałów między dwoma magnesami. Przez folię prze- wana membrana (przypominająca nieco Mit 3 „gdzieś w głowie” muzykę ze wszystkimi Na nieco innej zasadzie działa transforma- dźwięków o tych fluid, jednak sam płyn magnetyczny to nie sztywnych, najczęściej metali, takich jak alu- pływał prąd przemienny, co powodowało miech akordeonu) rozpięta jest w polu Mit 1 s- Zjawisko maskowania szczegółami, chociaż na zewnątrz panuje tor ruchu powietrza (AMT), który znajduje częstotliwości to pa ściach jest zjawiskiem wszystko. Magnes musi mieć odpowiednią minium, tytan czy nawet bardzo kosztowny Zakres słyszanych samych częstotliwo cisza muzyczna. Proces słyszenia zależny jest jej poruszanie się w polu magnetycznym magnetycznym w taki sposób, że ściska się zastosowanie m.in. w monitorach firm Adam prawidłowe brzmienie masę, by móc to ciepło odprowadzić. beryl. Która jest lepsza? Gdyby na to pytanie mo 20 Hz-20 kHz przypadku i wytwarzanie fal akustycznych. Oryginalna i rozciąga, wypychając powietrze znajdujące Audio i Eve Audio. Tutaj wstęga w postaci har- obiektywnym zatem od funkcjonowania podświadomości Jest to szczególnie istotne w była jednoznaczna odpowiedź, to produ- koncepcja miała wiele ograniczeń, takich się pomiędzy „zakładkami”. Fakty: dotyczy to zazwyczaj osób w wie- Fakty: już niewielki poziom szumów przy współpracy z naszą świadomością, magnesów neodymowych, które – jak już cenci (np. polska firma APS) nie oferowaliby monijki jest ściskana i rozciągana, tą metodą to tylko kwestia jakości jak dwuoktawowe pasmo przenoszenia, poruszając cząsteczki powietrza. ku 15-20 lat, pomijając pewne osobnicze potrafi zdekoncentrować słuchacza nawet a uszy są tylko przekaźnikiem. wspomnieliśmy wcześniej – tracą swoje swoich monitorów w dwóch wersjach – wyraźne rezonanse czy niska impedancja predyspozycje. Potem następuje spadek w obszarze mowy, czyniąc ją dla różnych właściwości magnetyczne pod wpływem z jedwabną lub metalową kopułką. wymagająca stosowania specjalnie sprzętu, klasy realizatora czułości słyszenia, zazwyczaj od góry, słuchaczy mniej lub bardziej zrozumiałą. Mit 4 powyżej 18-20 wysokiej temperatury. A zatem radiatory, Kopułki metalowe lepiej sprawują się chociaż coraz większy procent społeczeństw „ultradźwiękowy” dobranego transformatora, więc Rozwiązanie to ma szereg zalet w po- Różne tło akustyczne wywołuje w słuchaczu Zakres słyszenia, które widzimy na niektórych głośnikach przy częstotliwościach od 3 kHz wzwyż, i ceny za godzinę pracy jest istotny w procesie wielokrotnie ewoluowała. Przykła- równaniu do rozwiązania z typowym wykazuje też brak możliwości oceny wyso- różne emocje, powodując zgoła zjawisko kHz nie w proce- wysokotonowych wcale nie są dla ozdoby. - przy niższych ich rezonanse są trudne dem rozwiniętej koncepcji tego przetwornikiem kopułkowym i rucho- kości dźwięku w zakresie 16-60 Hz. Średni niesłyszenia lub nierozumienia zwykłego więc pomijamy go standardowo Dlatego też testując monitory dla miesięcz do kontrolowania, a przetwarzanie bywa próg słyszalnych górnych częstotliwości słownego przekazu! Dopiero ponawiany nagrywania Studio tak często zaglądamy przetwornika jest klasyczny mą cewką. Przede wszystkim nie ma studia. We wszystkich sie nika Estrada i nieliniowe. Kopułki materiałowe mogą grać już dziś Decca/Kelly London, tu zjawiska załamania membrany, co oscyluje wokół wartości 15-17 kHz, ale jest przekaz pozwala słuchającemu na „do- Fakty: wyższe harmoniczne (często wykra- do środka. Po prostu szukamy kompro- od niższych częstotliwości, nawet 1 kHz, oferujący pasmo przeno- pozwala praktycznie wyeliminować dywagacjach na temat to zależne od natężenia tych dźwięków czy strojenie” układu słyszenia do panujących czające poza zakres słyszalny) mają duży misów, na jakie poszedł producent, by ale z uwagi na swą konstrukcję nie są tak szenia od 1 kHz do 30 wynikające z tego tytułu zniekształ- tonów. Np. dźwięki o niskich częstotliwo- wpływ na barwy i brzmienie wszystkich uzyskać niską cenę produktu i upewniamy precyzyjne w przetwarzaniu detali i mają kHz, efektywność 92 dB cenia. Impedancja takiego układu jest dźwięków oraz możliwość łatwego ich się, że w tych droższych monitorach cena brzmienia pomijamy z tak ogromną tendencję do rozmywania szczegółów. SPL i moc 25 watów. niezmienna, dzięki czemu zasilający go nie miała do czynienia rozróżniania. Dźwięki o znacznej zawarto- nie wzięła się z sufitu. Tu każdy element ma Niekiedy jednak tego typu zachowanie się rzedtem ludzkość kontekście ceny. Współczesne roz- wzmacniacz pracuje w komfortowych Nigdy p w ciągu ści pierwszych 4-6 harmonicznych brzmią swoje znaczenie w jest bardzo pożądane, zwłaszcza gdy trzeba zazwyczaj czynnik żeń słuchowych jak dźwiękiem i prze- wiązania tego typu warunkach i możemy liczyć na bardzo cią i natężeniem wra przyjemnie i robią wrażenie pełnych. Te Jak widzicie, znów trochę odbiegliśmy od długi czas pracować z bazują na rozwią- liniową charakterystykę przetwarzania. różnorodnoś o większej zawartości wysokich harmonicz- tematu i natychmiast pojawiło się magiczne sadna precyzja monitora może się okazać zaniu z warstwą Nie mamy też kłopotów z temperaturą: najważniejszy – go półwiecza. słowo „cena”. Bo tak naprawdę wszystko się bardzo dokuczliwa. miedzi znajdującą element ruchomy ma wielokrotnie więk- ostatnie wokół niej obraca. Jest rzeczą oczywistą, Opisana wyżej różnica nie jest jednak się na cienkiej szą powierzchnię od typowej cewki i nie właściwości naszego 35 że chcemy kupić jak najlepszy produkt za regułą. Spotyka się ostro brzmiące twe- - ciepło grające tweetery (ok. 12 mikro jest niczym obudowany, skutkiem czego jak najniższą cenę, ale to samo dotyczy też etery tkaninowe i metrów) płytce wychładza się samoistnie. słuchu! producentów, którzy zaopatrują się w pod- z metalowymi kopułkami – bardzo wiele poliamidowej Praktyczna realizacja Transformator w nazwie tego przetwor- Studyjne monitory odsłuchowe zespoły. Dlatego właśnie firmy, które same przetwornika typu zależy od innych czynników, takich jak lub (częściej) nika bierze się stąd, że układ tego typu ma AMT w monitorze Studyjne monitory odsłuchowe 2012-07-11 20:58:14 produkują większość strategicznych ele- konstrukcja układu zawieszenia, układu - wstędze wyko- firmy Eve Audio. mentów dla swoich monitorów będą miały magnetycznego (zniekształcenia nielinio nanej z alumi- pewną przewagę nad firmami polegającymi we) czy elektronika służąca do napędzania 34 23 na podzespołach z zewnątrz. Ale, niestety, przetworników. 2012-07-11 20:58:14 nie pozostaje to bez wpływu na finalny Studyjne monitory odsłuchowe Studyjne monitory odsłuchowe 2012-07-11 19:16:16 zestawienie monitorów studyjnych < 22

2012-07-11 19:16:15 > zestawienie monitorów studyjnych Ilpo Martikainen – Genelec zestawienie monitorów studyjnych < - Rozmowa z Ilpo Martikainenem była dość emo cjonującym przeżyciem, gdyż jest on jednym z tych rozmówców, którzy wcale nie ułatwiają- życia swoim interlokutorom. Po każdej wypo wiedzianej przez niego sentencji w powietrzu > zestawienie monitorów studyjnych Auratone zawisa cisza i nigdy nie wiadomo czy Ilpo już skończył, czy właśnie zastanawia się, jak i jego następcy rozwinąć temat lub dowcipnie go spuentować. Wszystkie jego odpowiedzi charakteryzują się Legendarne już głośniki Auratone w wersji 5C DSP sporą dawką specyficznego humoru połączo- Genelec 8260A nego z odrobiną nieszkodliwej złośliwości. otworzyły w historii przemysłu nagraniowego za sztukę nowy rozdział. To właśnie od nich zaczęła się 17.953 zł ? Twojej firmy – Genelec popularność tzw. monitorów bliskiego pola. Co oznacza nazwa I choć pod względem szerokości przetwarza- lec 8030A Trójdrożne monitory bliskiego średniego pola Ilpo Martikainen: (po dość długim namyśle nego pasma audio nie były niczym szcze- Gene kę (współosiowy driver MF/HF) z DSP. Wejście – czyżby nikt go o to nigdy nie pytał?) Możesz Genelec 8020B 2.409 zł za sztu gólnym, to jednak pozwalały realizatorom kę analogowe i cyfrowe. napisać, że wzięła się ona z połączenia elek- Genelec 6010A 1.386 zł za sztu : 29 Hz-21 kHz. zasymulować brzmienie muzyki odtwarzanej kę Pasmo przenoszenia troniki i geniuszu... To dwie rzeczy, na których Active 901 zł za sztu Aktywne monitory dwudrożne bliskiego pola. Avantone MixCubes w telewizorach i przenośnych odbiornikach Przetworniki: niskotonowy 10”, średniotonowy bazujemy. ixCubes za parę Aktywne monitory dwudrożne typu desktop. Pasmo przenoszenia: 58 Hz-20 kHz. Avanton M 2.100 zł radiowych. : 66 Hz-20 kHz. 5”, wysokotonowy 3/4”. (HF). za parę Aktywne monitory multimedialne typu desktop. Pasmo przenoszenia Przetworniki: niskotonowy 5”, wysokotonowy : 150 W (LF), 120 (MF), 120 W , że głośniki 1.200 zł : 74 Hz-18 kHz. Moc wzmacniaczy Niektórzy ludzie twierdzą Coax Pasmo przenoszenia Przetworniki: niskotonowy 105 mm (4”), wyso- się brzmieniem APS kę Monitory Avantone MixCubes w wersji aktywnej, 3/4” (metalowa kopułka). Genelec charakteryzują IO za sztu Przetworniki: niskotonowy 76 mm (3”), wysokotonowy 19 mm (3/4”, metalowa kopułka). oc wzmacniaczy: 40 W (LF), 40 W (HF). ilością „skandynaw- APS kę 2.500 zł Współczesna wersja monitorów kontrolnych z wbudowanym wzmacniaczem (zewnętrzny M podszytym niewielką Aeon za sztu kotonowy 19 mm (3/4”, metalowa kopułka). Moc wzmacniaczy: 20 W (LF), 20 W (HF). nie mieszałbym elek- APS kę 2.000 zł Auratone. Pasywne monitory zamknięte. Wykoń- zasilacz). Wykończenie lakierem fortepianowym. skiej magii”. Osobiście 3.000 zł za sztu Moc wzmacniaczy: 12 W (LF), 12 W (HF). ciekaw Twojego Aktywny monitor współosiowy bliskiego pola. czenie lakierem fortepianowym. Pasmo przenoszenia: 90 Hz-17 kHz. troniki i magii, ale jestem Aktywny monitor bliskiego pola. Pasmo przenoszenia: 50 Hz-22 kHz. : 90 Hz-17 kHz. : 44 Hz-30 kHz. Pasmo przenoszenia Przetwornik: 5,25”. zdania. Aktywny monitor średniego pola. Pasmo przenoszenia Przetworniki: nisko-średniotonowy 18 cm, : 35 W. : 30 Hz-30 kHz. Przetwornik: 5,25”. Moc wzmacniacza Skandynawskiej magii, powiadasz... Hmmm, Pasmo przenoszenia Przetworniki: niskośredniotonowy 18 cm, ce- : 10-200 W. polipropylen; wysokotonowy 2,5 cm, membrana Zalecany wzmacniacz ciekaw jestem jak brzmi ta skandynawska W zasadzie nie ma żadnej. Najbardziej Przetworniki: LF/MF 22 cm, celuloza; wysoko- luloza; wysokotonowy 2,5 cm, kopułka tytanowa tkaninowa. magia... To bardzo subiektywna opinia i nie głupią, a może najbardziej kontrowersyj- tonowy 2,5 cm, kopułka tekstylna lub tytanowa. lub tkaninowa. Moc wzmacniaczy: 70 W + 70 W. 150 W (woofer) jestem w stanie jej komentować. Pragnę ną rzeczą jest fakt, że kilkanaście lat temu Moc wzmacniaczy: Moc wzmacniaczy: 70 W + 70 W. jednak oświadczyć, że nie używamy podczas monitory studyjne miały gorszą jakość niż + 70 W (tweeter). produkcji żadnej magii ani żadnych magicz- zestawy przeznaczone do użytku domowe-- nych narzędzi... [ostatnie zdanie zostało wypo- go. Dochodziło zatem do paradoksów pole o APS Coax wiedziane z taką powagą, że nikt z obecnych]. nie gających na tym, że ktoś słuchający w domu Arek Szweda mógł powstrzymać się od uśmiechu muzyki mógł usłyszeć więcej niż realizujący dane nagranie reżyser. To była bardzo zła da kolumna Genelec, bez Arek Szweda jest konstruktorem w polskiej ﬁrmie Dlaczego każ sytuacja. Monitory odsłuchowe powinny lec 7050B na jej wymiary, ma praktycznie dźwięku. Nie mogą nic lec 8130A Gene względu się oddawać prawdę o APS, produkującej monitory znane na całym świecie. Na doskonały pomysł odświeżenia kon- Gene kę 3.740 zł to samo brzmienie, charakteryzujące dodawać ani nic od niego odejmować. Nie 3.580 zł za sztu w całym zakresie cepcji głośników Auratone (przez niektórych Genelec 8050A liniowym przenoszeniem widzę też żadnego powodu, by głośniki do Opowiada nam o monitorze współosiowym Coax. realizatorów nazywanych pieszczotliwie „hor- kę Subwoofer aktywny do współpracy z monitora- swojej pracy? użytku domowego różniły się od monitorów Genelec 8040A 6.294 zł za sztu Aktywne monitory dwudrożne bliskiego pola. rortone”) wpadła przed kilku laty firma Avant za sztukę mi 8020A/8030A. Może dlatego, że mają w sobie ową skan- studyjnych w sensie brzmieniowym. Jeśli Arek Szweda: Od jakiegoś czasu czułem, C5A 3.875 zł Wejście analogowe i cyfrowe. : 25 Hz-120 Hz. Behringer Behritone Electronics, z ogromnym sukcesem wprowa- : 58 Hz-20 kHz. Pasmo przenoszenia dynawską magię! A tak poważnie – liniowe natomiast rozszerzymy twoje pytanie, to że brakowało takiego monitora, którego C50A kę AAktywne monitory dwudrożne bliskiego pola. Pasmo przenoszenia 205 mm (8”). Behringer Behritone 435 zł za sztu dzając na rynek monitory Avantone MixCube. : 38 Hz-20 kHz. Przetwornik: przenoszenie zestawów jest podstawowym zauważymy, że monitory studyjne mają inne można by zastosować w typowo bliskim polu kę Aktywne monitory dwudrożne bliskiego pola. Pasmo przenoszenia Przetworniki: niskotonowy 5”, wysokotonowy : 70 W. - 530 zł za sztu Popularność koncepcji Avantone postanowiła : 48 Hz-20 kHz. Moc wzmacniacza założeniem przy projektowaniu naszych ko- wymagania odnośnie cech użytkowych, po w pozycji leżącej, monitora dedykowanego Pasmo przenoszenia Przetworniki: niskotonowy 8”, wysokotonowy 3/4” (metalowa kopułka). Współczesna wersja monitorów kontrolnych wykorzystać niedawno firma Behringer, która lumn. To właśnie dlatego nasza firma jest teraz wtarzalności poszczególnych urządzeń, czy niejako do położenia na konsolecie. Odczucia Przetworniki: niskotonowy 6,5”, wysokotono- 1” (metalowa kopułka). Moc wzmacniaczy: 40 W (LF), 40 W (HF). Współczesna wersja monitorów kontrolnych Auratone (aktywna, wbudowany zasilacz). Wy- znana jest z aktywnego penetrowania rynków tu, gdzie jest; liniowe przenoszenie naszych zdolności do długotrwałej pracy. Wyobraź APS Nano te wynikały przede wszystkim z częstych za- wy 3/4” (metalowa kopułka). Moc wzmacniaczy: 150 W (LF), 120 W (HF). za parę Auratone (aktywna, wbudowany zasilacz). kończenie w stylu monitorów Auratone. wykreowanych już wcześniej przez innych : 90 W (LF), 90 W (HF). zestawów nie jest dziełem przypadku. sobie, że reprezentujesz np. rozgłośnię, 3.400 zł pytań ze strony naszych klientów i betateste- : 150 Hz-15 kHz. Moc wzmacniaczy Wykończenie lakierem fortepianowym. Pasmo przenoszenia producentów. Monitory, o dość jednoznacznie która pięć lat temu kupiła zestawy odsłucho- rów. Często są to wysokiej klasy zawodowcy, : 90 Hz-17 kHz. liniowe przenoszenie Pasmo przenoszenia Przetwornik: 5,25”. nawiązującej do poprzedników nazwie Behri- Ale umówmy się, że we do kontroli emisji, a obecnie dysponuje Kompaktowy, aktywny monitor bliskiego pola. którzy bardzo świadomie wybierają sprzęt, na : 30 W. czysto teoretyczną. pewnością będziesz : 55 Hz-25 kHz. Przetwornik: 5,25”. Wzmacniacz mocy tone, dostępne są w wersji aktywnej, w dwóch sygnału jest rzeczą pieniędzmi na nowe. Z Pasmo przenoszenia którym pracują, i jak się okazało, brakowało : 30 W. przenoszenia do- Wzmacniacz mocy różnych obudowach – przypominającej ory- W praktyce charakterystyka chciał kupić tak samo brzmiące zestawy, do Przetworniki: nisko-średniotonowy 16 cm im dobrego monitora bliskiego pola... Nasza jest idealną linią prostą. zyzwyczajony. Kolum- ginalne monitory Auratone oraz w obudowie wolnego zestawu nie 85 których jesteś już pr (aluminium); wysokotonowy 2,5 cm, membrana nowa konstrukcja to nie jest, powiedzmy sobie Estrada i Studio • sierpień 2012 w stylistyce Avantone. Tak, jest to oczywiście kompromis między ny hi-fi mają dobre prawo zmieniać swe tkaninowa lub tytanowa. szczerze, pierwszy monitor dla realizatora, to 60 W + 60 W. Decydując się na zakup głośników tego typu promieniowaniem mocy we wszystkich kie- brzmienie z serii na serię, z modelu na model, Moc wzmacniaczy: jest monitor o ścisłej specjalizacji, przezna- trzeba liczyć się z pewnymi ograniczeniami runkach i ciśnieniem wytwarzanego dźwięku, gdyż konsumenci ciągle poszukują nowych czony konkretnie do bliskiego pola, w miejsce w kwestii odsłuchu. Nie spodziewajmy się zbyt które w przypadku pomiarów określane jest wrażeń. Profesjonaliści wykorzystujący zesta- gdzie zwykle stawia się klasyczny monitor np. wyrazistych basów ani przesadnie czytelnej wyłącznie w odniesieniu do jednego punktu. wy głośnikowe jako narzędzia pracy powinni Yamaha NS10, a zazwyczaj w studiach widzimy góry. Otrzymujemy natomiast narzędzie do Wszystkie publikowane przez nas charaktery- mieć stały punkt odniesienia, zatem poszcze- te konstrukcje leżące na konsolecie, stoso- kontroli poziomów, za pomocą którego bardzo styki zestawów odnoszą się do pomiaru w jed- gólne kolumny powinny być identyczne. Poza wane jako najbliższe odsłuchy. Rozważałem produkcji, choćby łatwo możemy zmiksować wokal i dobrać od- nym tylko punkcie. Jeśli ustawilibyśmy mikro- tym ciągle powinny być w wybór przetwornika dla nowego monitora znaczenie. W takiej sytuacji 10 czy 20 centyme- 60A powiednie proporcje instrumentów. Ponieważ DSP Genelec 72 fon pomiarowy w różnych punktach miejsca ze względu na dostępność serwisu. A zatem i finalnie wybrałem właśnie głośnik współosio- trów odległości pomiędzy centrami głośników Genelec 8250A za przetwarzanie całego pasma odpowiada DSP kę 10.292 zł odsłuchowego i stworzylibyśmy tą metodą różnica między kolumnami hi-fi a monitorami- wy. Taki typ przetwornika daje nam punktowe w tradycyjnym dwudrożnym monitorze potrafi Genelec 8240A 8.296 zł za sztu wy jeden głośnik, do tego pracujący w obudowie za sztukę charakterystykę wypadkową, z całą pewnością studyjnymi leży głównie w produkcie, w źródło dźwięku, mamy tę samą odległość zrobić dużo złego... To potrafi być przecież Genelec 1032A 5.716 zł nie wyłącznie zamkniętej, nie mamy tu żadnych kłopotów za sztukę Subwoofer aktywny z DSP. Wejście analogowe byłaby ona bardziej reprezentatywna. maganiach mu stawianych, a od słuchacza do głośnika wysokotonowego nawet 1/5 odległości od realizatora, to są już 7.837 zł Dwudrożne aktywne monitory bliskiego pola z częstotliwościami podziału czy rezonansem i cyfrowe. między w sferze brzmieniowej. i niskotonowego, bo położone są one jeden potencjalnie i praktycznie duże skutki przy tym problemami Dwudrożne aktywne monitory bliskiego pola z wbudowanym DSP do kalibracji systemu. : 19 Hz-100 Hz. ś różnica brzmieniowa skrzynki oraz związanymi z : 38 Hz-20 kHz. Pasmo przenoszenia Czy jest jaka w drugim, centra akustyczne się zgadzają. ocenie odsłuchiwanego materiału. Postawili- Truth B3031A z wbudowanym DSP do kalibracji systemu. Pasmo przenoszenia : 10” zestawami hi-fi a monito- 3 dl t ki go głośni- ł ś ik i dlatego 030A Behringer h kterystyką impulsową. Monitory tego i bli kiego pola H20kHz ” kotonowy Przetwornik bdzodobrymi iłT masz Wróblewski

TECHN Klasyczne albumy 08-12_psm.indd 85 2012-07-19 11:59:54 TECHNOLOGIA DVD Wokodery

okodery istnieją w produkcji muzycz- KONKURENCI nej od wczesnych lat siedemdziesią- Wtych i do dziś znajdują zastosowanie SoniVoxS Vocalizer (np. w produkcjach duetu Daft Punk). I choć £109£ czasami bywały nadużywane, to wciąż są OferujeOf tradycyjny efekt wokodera oraz szereg innych brzmień o charakterze chętni na stosowanie w swoich utworach tego kreatywnym.kre W tym wypadku skupimy się jednak na jego barwach w klasycz- typu efektów w odniesieniu do wokalu (choć nejne stylistyce wokoderowej. nie tylko). Podobnie jak Auto-Tune, efekt ten stał się swego rodzaju pieczątką brzmieniową w różnego typu produkcjach muzycznych. Zanim jednak zaczniemy porównanie, przyj- Eiosis ELS Vocoder rzyjmy się temu, z czym mamy do czynienia. W swym założeniu wokoder jest urządzeniem, €220 które wykorzystuje wielopasmowe filtrowanie, Ten wzorowany na klasycznym EMS 5000 procesor jest świetnie wyposażo- nym wokoderem z całą gamą filtrów o charakterze analogowym. Zawiera też reagując na dźwięk (modulator – modulację), dwa stereofoniczne tory Side-Chain. przenosząc jego charakter na inny sygnał (car- rier – sygnał nośny). Sygnałem modulującym jest zazwyczaj głos lub dźwięk instrumentu perkusyjnego i choć nośną może być każdy sy- gnał, to najciekawsze efekty (typu „głos robota”) uzyskuje się, wykorzystując w tym cha- VirSynVir Matrix rakterze dźwięk syntezatora. Niektóre wtyczki €199€1 mają nawet wbudowany generator (np. prosty MaMa bardzo szybko działające generatory obwiedni, umożliwiające sprawną moduł syntezy), ale często też mogą przetwa- resyntezę,rresy a także moduł filtru VSM bazującego na klasycznym 201 Vocoder rzać sygnał z zewnątrz. firmyfirm Sennheiser. Wokodery, które opisujemy poniżej, są dwu- platformowe; jedynymi wyjątkami są Voco- dex (tylko dla PC) oraz Orange Vocoder (tylko dla OS X). Na dołączonym do magazynu dysku DVD znajdziecie przykłady dźwięko- Sonic Charge Bitspeek we wszystkich procesorów. Na początku jest to $35 głos mówiony i efekt robota, a następnie wo- Dołączyliśmy go do zestawienia, choć nie jest to typowy wokoder. Jeśli jed- kal śpiewany, harmonizacja z użyciem pater- nak poszukujesz czegoś o charakterze „głosu robota”, to ten procesor może nów akordowych i próby uzyskania różnych Cię zainteresować. innych dźwięków. Na sam koniec każda pre- zentacja zawiera przetworzoną pętlę perkusyj- ną z samymi akordami oraz szereg nietypo- wych dźwięków. SugarS Bytes Robotronic Funkcje $99$ Wszystkie omawiane procesory dysponują MnóstwoM funkcji w skromnym interfejsie graficznym, wliczając w to prze- jakąś formą syntezatora lub generatora dźwię- sunięcies formantów, korekcję, kompresor, multiefekt, a nawet odtwarzacz sampli.s Dostępny także jako samodzielny program. ków, które można wyzwalać za pośrednic- twem MIDI. Opcje mieszczą się w przedziale od monofonicznego „oscylatora i generatora szumu” we wtyczce Bitspeek, poprzez dwu- oscylatorowy syntezator w stylu analogowym ProsoniqPr OrangeVocoder w ELS, aż do syntezatora FM z opcją samplin- €169€1 gu w wokoderze Vocodex. Najmniej opcji, jeśli WtyczkaWt ta jest na rynku bardzo długo, ponieważ od jej pojawienia się mija chodzi o syntezę, oferuje Vocalizer. właśniewła 10 lat. Łatwy w użyciu, funkcjonalny i świetnie brzmiący wokoder, Wszystkie wtyczki, oprócz Bitspeeka i Voca- pozwalającypoz na bardzo szybkie uzyskanie oczekiwanych efektów. lizera, pozwalają na ominięcie wewnętrzne- go generatora nośnej i podanie sygnału pocho- dzącego z zewnątrz. Sposób komutacji zale- ży już od konkretnego rozwiązania w Twoim Image-Line Vocodex $99 NA PŁYCIE DVD Oferuje szereg opcji, w tym zdwojenie, pasmowe unisono oraz limiter na wyjściu. Pozwala na skorzystanie z pasm, których liczbę wybieramy samo- Prezentacje brzmieniowe omawianych tu wo- dzielnie z przedziału od 5 do 100. koderów znajdziesz na naszej płycie DVD, w katalogu Magazyn\Wokodery

86 Estrada i Studio • sierpień 2012

TECHN Wokodery_psm.indd 86 2012-07-19 12:03:33 Jeśli jeszcze nie prenumerujesz EiS, spróbuj za darmo! w cenie obniżonej o wartość aż 8 numerów! Więcej – !po 3 latach My damy Ci bezpłatną prenumeratę próbną od września 2012 nieprzerwanej prenumeraty upust na cenie prenumeraty 2-letniej do listopada 2012, Ty udokumentuj swoje zainteresowanie EiS równy jest wartości 10 numerów, a po 5 latach zniżka osiąga wpłatą kwoty 148,50 zł na kolejne 9 numerów (grudzień 2012 wartość 12 numerów, tj. 50%! – sierpień 2013). Będzie to coś w rodzaju zwrotnej kaucji. Jeśli nie uda nam się przekonać Cię do prenumeraty i zrezygnujesz c e n y prenumeraty (VAT 5%, s ta nda r d o wa c e n a prenumer at y r o c z n e j – 181,50 z ł) z niej przed 16.11.2012 r. – otrzymasz zwrot całej swojej wpłaty. okres dotychczasowej nieprzerwanej prenumeraty b e z p ł a t n a prenumerata p r ó b n a prenumerata 9-m i e s i ę c z n a (VAT 5%) rok 2 lata 3 lata lub 4 lata 5 i więcej lat od września 2012 r. do listopada 2012 r. od grudnia 2012 r. do sierpnia 2013 r. rocznej 165,00 zł 148,50 zł 132,00 zł 3×0,00 zł = 0,00 zł 9×16,50 zł = 148,50 zł (2 numery gratis) (3 numery gratis) (4 numery gratis) 2-letniej 264,00 zł 231,00 zł 198,00 zł Jeśli już prenumerujesz EiS, nie zapomnij przedłużyć prenu (8 numerów gratis) (10 numerów gratis) (12 numerów gratis) meraty! Rozpoczynając drugi rok nieprzerwanej prenumeraty EiS nabywasz prawo do zniżki. W przypadku prenumeraty rocznej jest PAMIĘTAJ! TYLKO PRENUMERATORZY*): to zniżka w wysokości ceny 2 numerów. Rozpoczęcie trzeciego • otrzymują 80% zniżki przy zakupie równoległej roku prenumeraty oznacza prawo do zniżki o wartości 3 numerów, prenumeraty e-wydań (patrz str. 8) zaś po 3 latach nieprzerwanej prenumeraty masz możliwość • mogą otrzymywać co miesiąc bezpłatny numer archiwalny EiS! zaprenumerowania EiS w cenie obniżonej o wartość 4 numerów. (zamawiając dowolne z dostępnych jeszcze wydań sprzed stycznia Jeszcze więcej zyskasz, decydując się na prenumeratę 2-letnią 2012 r. – otrzymasz je wraz z prenumeratą; zamówienie możesz – nie musisz mieć żadnego stażu Prenumeratora, by otrzymać ją złożyć mailem na nasz adres: [email protected]) *) nie dotyczy prenumerat zamówionych u pośredników (RUCH, Poczta Polska i in.); nie dotyczy bezpłatnych prenumerat próbnych. ceny e-prenumeraty (prenumeraty e-wydań, VAT 23%) standardowa 12-miesięczna: 12 × 7,50 zł = 90,00 zł dla prenumeratorów wersji papierowej 80% zniżki = 18,00 zł standardowa 24-miesięczna: 24 × 6,80 zł = 163,20 zł dla prenumeratorów wersji papierowej 80% zniżki = 32,60 zł PRENUMERATĘ ZAMAWIAMY: Najprościej dokonując wpłaty

0 9 2

wypełniając formularz w Internecie Najłatwiej (na stronie www.eis.com.pl – tu można zapłacić kartą) Najwygodniej wysyłając na numer 0663-889-884 SMS-a o treści PREN – oddzwonimy i przyjmiemy zamówienie (koszt SMS-a wg Twojej taryfy) lub przesyłając faksem lub pocztą wypełniony formularz znajdujący się na str. 101 lub zamawiając za pomocą telefonu, e-maila lub listu.

Dział Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa Faks: 022-257-84-00, tel.: 022-257-84-22, e-mail: [email protected] TECHNOLOGIA DVD PełnaPełnaPełna wersjawersja nana DVDDVD DDMF CM EQ PACK Ten świetny duet procesorów, opracowanych przez firmę DDMF, pozwoli Ci zrealizować każde zadanie związane z korekcją, z uwzględnieniem nowatorskiej obróbki równoległej oraz niezwykłych filtrów Butterwortha

a płycie towarzyszącej temu i nie ma wbudowanego analizato- dopasować ją do własnych potrzeb. niż posiadane korektory, używa- numerowi naszego maga- ra i obróbki w trybie Mid-Side. Poza Do wyboru mamy tryby linear pha- ne na etapie miksu lub masteringu. N zynu znajdziecie nie jedną, tym ma ten sam interfejs graficzny, se, minimum phase, a nawet inver- Jeśli spodoba Ci się wersja CM i ze- a dwie doskonałe wtyczki autor- 19 typów filtrów (wliczając w to fil- se minimum phase (odwrócony tryb chcesz wejść w posiadanie wersji peł- stwa DDMF. Na zestaw DDMF CM try Butterwortha), tryby A/B i By- minimal phase). Wersja CM nie dys- nej, możesz kupić każdą z tych wty- EQ Pack składa się bowiem para do- pass, a także opcję pracy w trybie ponuje analizatorem, a liczba pasm czek za 29 dolarów. Za cały pakiet skonałych korektorów, pracujących szeregowym lub równoległym, które została ograniczona do sześciu procesorów DDMF trzeba zapłacić jako 32- lub 64-bitowe wtyczki VST sprawiają, że pełna wersja jest jed- – poza tym nie ma żadnych różnic 119 dolarów. Więcej informacji znaj- dla Windows oraz jako procesory nym z najciekawszych obecnie do- w stosunku do wersji pełnej. dziesz na stronie www.ddmf.eu. w formacie AU i VST dla kompute- stępnych korektorów. Pakiet DDMF CM EQ jest dosko- Na naszej płycie DVD, w katalo- rów Mac. Druga wtyczka, LP10 CM, to spe- nałym narzędziem dla tych, którzy gu Programy\DDMF CM EQ Pack, Pierwsza z tych wtyczek, IIEQPro cjalna wersja procesora LP10. Jest „wyrośli” już ze stosowania korekto- zamieszczamy wideo z prezentacją CM, bazuje na korektorze IIEQPro, to korektor masteringowy, dający rów wbudowanych w programy DAW omawianego poniżej procesu insta- ale w wersji CM oferuje sześć pasm unikalną możliwość kontroli cha- lub szukają takich wtyczek EQ, które lacji oraz wykorzystania wtyczek (w wersji pełnej jest ich dziesięć) rakterystyki fazowej, pozwalając dają im znacznie większe możliwości w zastosowaniach praktycznych.

Wyświetlacz Typ y f i l t rów Q Master gain Prezentuje ogólną cha- W tym miejscu możemy Regulacja szerokości dzia- Określa poziom wyjściowy rakterystykę aktualnie wybrać jeden z 19 do- łania wybranego filtru sygnału ustawionej korekcji stępnych typów

Ustawienia globalne Opcje porównania oraz komutacji

Band Gain Częstotliwość Order Rozdzielczość Wybór jednego z sześciu pasm, Określa poziom, z jakim sy- Tu ustawiamy środkową czę- Ustawienie stromości Trzy tryby rozdzielczo- które chcemy poddać edycji gnał w danym paśmie jest stotliwość filtru dla wybranego nachylenia filtru lub ści, przydatne przy fi- podbijany lub tłumiony pasma tryb filtru nalnym dostrojeniu Butterwortha

92 Estrada i Studio • sierpień 2012

Program na DVD 07_psm.indd 92 2012-07-19 11:47:59 Sample na DVD

MEGA-BASS COLLECTION

ramach tej kolekcji znajdziesz ThumbChunk zastosowano basy Mu- trzech warstw i połączenie ich za Brzmienia dostępne są w posta- na naszej płycie DVD ponad sicman Stingray oraz Epiphone Rip- pomocą efektów harmonic distor- ci instrumentów Kontakt dla wersji Wdwadzieścia instrumentów ba- per. Ripper został zdublowany przez tion, EQ, filtrów i kompresji. Uży- 2.2 i wyższej. Wszystkie mają filtr sowych w postaci sampli, które po- gitarę barytonową (sześciostruno- to syntezatora monofonicznego Jen dolnoprzepustowy przypisany do wstały z wykorzystaniem gitar ba- wa z dłuższą skalą, strojona kwar- (z którego sygnał przeszedł przez kontrolera CC#74 i filtr górnoprze- sowych oraz syntezatorów. Zakres tę lub kwintę poniżej standardowego efekty podłogowe), Kurzweila 2600 pustowy przypisany do koła modu- brzmień pokrywa praktycznie wszyst- stroju) grającą oktawę wyżej w bar- oraz kilku syntezatorów wirtual- lacji. Modulacja wysokości dźwię- ko, od oldskulowych basów z lat 60. wie ClunkDouble, dla uzyskania tłu- nych (Arturia ARP2600, CS80 i dar- ku lub amplitudy przypisana jest do masywnych brzmień współcze- mionego brzmienia z lat 60. Gitara mowych wtyczek w stylu SidChip). do Aftertouch – wystarczy wcisnąć snych syntezatorów bazujących na barytonowa, Danelectro Dano ’63 Niektóre brzmienia warstwowe po- klawisz, aby sprawdzić jej działa- wielowarstwowych falach piłokształt- (strój A, D, G, C, E, A), została rów- nownie przeszły obróbkę za pomo- nie. Wszystkie multisample basu nych. Nazwa każdego banku dość do- nież wykorzystana z efektem octave- cą efektów podłogowych, aby uzy- mają ustawione punkty zapętlenia brze oddaje jego charakter. ra w brzmieniu Dano Baritone. skać analogowy charakter (Bass- w plikach WAV, na wypadek, gdy- W przypadku banków FuzzRip- Brzmienia basów syntetycznych TownRing, PedalGrowl, MutroSine by ktoś chciał skorzystać z innego per, MonsterRay, MoogerTron oraz powstały przez ułożenie co najmniej i SineShift). samplera. SAMPLE – PAKIETY DEMONSTRACYJNE

Pablo Decoder Presents Noise Factory Elements Freakyloops UTKU S. 5 Pin Media Epic Peak Time Berlin Vol.1 Dance Effects Presents Dubstep House Riffs Drums/Synths/FX Basses Vol 2

Loopmasters Presents Delectable Records Industrial Strength Loopmaster Artist Series Club Bass Volume 1 Dirty Elements Dubstep Massive Opolopo Electro Funk Synth/Bass/Drum/FX

Loopmasters Hard & Dirty Loopmasters Presents Loopmaster Artist Series Loopmasters Complextro By Utku S. Miami Tech Drums/ Hauswerks – A Spectrum The Sound of Ghetto Funk Synths/Bass/FX of Haus

Freaky Loops Utku S. Inspire Audio Loopmasters Presents Frontline Producer Presents Complextro Loops & Snippets Vol 1 Swedish House Presents Studio Bass Vol 2 Essentials Vol.2 Ultimate Collection

Wypróbuj pakiety sampli, które znajdziesz na naszej płycie DVD. Jeśli spodoba Ci się ich brzmienie, możesz je łatwo kupić online na stronie www.loopmasters.com

Estrada i Studio • sierpień 2012 95

Program na DVD 07_psm.indd 95 2012-07-19 11:48:02