25 jan t/m 11 feb 2018

Festival magazine holland-dance.com operaballet.nl

SEIZOEN 2017 – 2018 ODE AAN DE MEESTER JUNIOR COMPANY – 10 maart – 13 april Hans van Manen 85 jaar Tournee door Nederland di 01 mei Parktheater, Eindhoven ISH EN JUNIOR COMPANY: wo 02 mei De Harmonie, Leeuwarden GRIMM do 03 mei Stadsschouwburg Groningen 14 april – 27 mei di 08 mei Zuiderstrandtheater, Den Haag Tournee door Nederland wo 09 mei Zuiderstrandtheater, Den Haag vr 11 mei Chassé theater, Breda za 12 mei Theater aan het Vrijthof, Maastricht DUTCH DOUBLES 24 maart – 15 april zo 13 mei Theater aan het Vrijthof, Maastricht Nationale Opera & Ballet Amsterdam

TRISTAN + ISOLDE 13 – 26 juni 2018 Nationale Opera & Ballet Amsterdam Welkom Welcome

Sinds 1987 opent het Holland Dance Festival in 2018 voor de 16e keer een venster op de wereld van de internationale dans. Er is veel te ontdekken in ons exclusieve programma dat bijna uitsluitend bestaat uit Nederlandse primeurs: 52 voorstellingen van 20 producties uit 19 landen maken het internationale karakter en de veelzijdigheid van de dans zichtbaar. Het programma van de volgende editie is op zijn zachtst gezegd eclectisch: de introduc- tie van de op het ijs schaatsende dansers van Le Patin Libre uit Canada, de ‘Dancing Grand- mothers’ van Eun-Me Ahn uit Korea en de lang verwachte terugkomst van de legendarische Martha Graham Dance Company uit New York. Zij laten allen zien waar het Holland Dance Festival voor staat: de verrassende diversiteit van de dans. Als er naar de bezoekersaantallen van de Nederlandse dansinstellingen — waaronder het Holland Dance Festival — gekeken wordt, kunnen we constateren dat dans ongekend populair is, en niet alleen bij een publiek van danskenners. Het Holland Dance Festival wil graag een bijdrage leveren aan het vergroten en versterken van deze voor Nederland zo kenmerkende kunstvorm zonder taalbarrières. Met deze gedachte is het festivalprogramma 2018 tot stand gekomen: liefde voor de dans, oog voor hoge kwaliteit, vernieuwing en verras- sing. Het enige wat u hoeft te doen is: genieten!

For the 16th time since 1987, the Holland Dance Festival opens a window to the world of internati- onal dance. There is much to discover for Dutch audiences in the exclusive program of first-time presentations: 52 performances of 20 productions from 19 different countries illustrate the interna- tionality and diversity of dance today. The programme of the coming edition is eclectic to say the least: the introduction of the ice-skating dancers of Le Patin Libre from Canada, Eun-Me Ahn’s ‘Dancing Grandmothers’ from Korea or the much anticipated return of the legendary Martha Graham Dance Company from New York. They all reflect what the Holland Dance Festival is about: the astounding diversity of dance. Looking at audience attendance numbers of the Dutch dance institutions — including the Holland Dance Festival — we can safely conclude that dance is not only popular with specialized but general audiences. The Holland Dance Festival would like to contribute to stabilizing and strengthening this art form without language barriers, which is so defining for the cultural profile of the Netherlands. Keeping this in mind, the festival programme 2018 was put together with love and passion for dance, eye for artistic quality, innovation and surprise. All you have to do is: enjoy!

Samuel Wuersten Artistic and Executive Director Holland Dance Festival

3

content 5 Interviews

6 The wonder of gliding Le Patin Libre

14 The Legend is back! Martha Graham Dance Company

28 ‘Graham’s creations are no museum pieces but hot and happening’ Anita van Dolen and Samuel Wuersten

34 The Korean grandmothers of choreographer Eun-Me Ahn Eun-Me Ahn Company

43 71 81 Packages More te see Information Arrangementen Meer te beleven Algemene informatie

47 77 92 Programme Workshops Timetable Programma Masterclass en Films Blokkenschema

5 Anne Souder in Martha Graham’s ‘Maple Leaf Rag’. Foto: Hibbard Nash Photography interviews inter views

7

Foto: Zoé Anne wonder of by Le Patin Libre conquersthe world gliding ‘Cutting edge icedance’ The interview 9 interview Alexandre Hamel ‘Vertical Influences will blow your mind.’ De nieuwste show van het Canadese Le Patin Libre kreeg wereldwijd vijfsterrenrecenies. Het collectief van kampioenkunstschaatsers — dat zich doelbewust afkeerde van de wedstrijdsport en commerciële shows als Holiday- en Disney on Ice — onderzoekt als eerste ter wereld de mogelijkheden van moderne- en urbandans op het ijs. “We hebben de schaatsdanskunst als het ware ‘uitgepuurd’, als een schilder die nog slechts een rood vlak op een doek schildert.”

‘Vertical Influences will blow your mind.’ The latest show by the Canadian Le Patin Libre received five star reviews worldwide. The collective of champion skaters — that purposely turned away from competitive sport and commercial shows like Holiday- and Disney on Ice — is the first in the world to explore the potential of contem- porary and urban dance on ice. “In a sense we ‘filtered’ the art of ice dancing like a painter that fills the canvas with merely a red square.”

Tekst / Text Astrid van Leeuwen

Alexandre Hamel

Artistic Director Le Patin Libre Libre Le Patin Foto:

10 Le Patin Libre The wonder of gliding

“Een stelletje gefrustreerde grumpy mannelijke “A bunch of frustrated grumpy male skaters”. This schaatsers.” Zo omschrijft Alexandre Hamel, la- is how Alexandre Hamel describes himself and oth- chend en met veel gevoel voor ironie, zichzelf en er founders of Le Patin Libre, smiling and with a de andere oprichters van Le Patin Libre. Hamel: great sense of irony. Hamel: “Speaking for myself: I “Sprekend voor mijzelf: ik was het zat om medail- was tired of winning medals. From when I was nine les te winnen. Van mijn negende tot mijn tweeën- until I was twenty two all I ever did was participate twintigste heb ik niet anders gedaan dan kunst- in figure skating matches. For a short time after schaatswedstrijden rijden. Daarna heb ik nog korte that I did some shows but I quickly realized: Disney tijd shows gereden, maar ik wist al gauw: Disney on Ice is really not for me.” on Ice is écht niet mijn ding.” Hamel radically changed course in 2005 and Samen met vier collega-kunstschaatsers — started Le Patin Libre with four other figure skaters die dezelfde ontevredenheid voelden — gooide who felt the same dissatisfaction. “The name says it Hamel in 2005 het roer radicaal om en startte Le all: we wanted to keep on skating but at the same Patin Libre. “De naam zegt het al: we wilden blij- time we wanted to be free and independent and ven schaatsen, maar tegelijkertijd compleet vrij en use our passion for dance in a completely different onafhankelijk zijn en daarbij onze passie voor dans manner” op een heel andere manier aanwenden.” “ We started out very basic: during the winter “We begonnen heel simpel: tijdens het win- carnivals in Quebec and at other ‘outdoor parties’ tercarnaval in Quebec en bij andere ‘outdoorpar- we would give short shows on frozen ponds and ice ties’ gaven we kleine showtjes op bevroren vijvers skating rinks. It had nothing to do with traditional en schaatsbaantjes. Met het traditionele kunst- figure skating, which would have been totally inap- schaatsen had dat niets van doen, dat zou bij dat propriate for those events. We did a simple acrobat- soort gelegenheden ook totaal niet passen. Wij ic routine and made up all sorts of weird stories voerden een simpele acrobatische routine uit en around them. By the way, we stopped doing that bedachten daarbij allerlei weirde verhaaltjes. Met pretty quickly because we are bad actors and you dat laatste zijn we trouwens al snel gestopt, want have to stick to doing what you’re really good at, we zijn slechte acteurs en je moet doen waar je écht and that’s skating.” Hamel says that for him and his goed in bent en dat is schaatsen.” friends that first period was “absolutely freeing”. Voor Hamel en zijn vrienden was die eerste “Precisely because we started out small we could periode, zegt hij, ‘absoluut bevrijdend’. “Juist om- experiment endlessly. With crazy things, compli- dat we klein begonnen, konden we eindeloos expe- cated things. Each new discovery gave us an in- rimenteren. Met idiote dingen, gecompliceerde tense sense of joy.” dingen. Elke nieuwe ontdekking gaf ons een intens blij gevoel.” ROCK-’N-ROLL

The first of the more professional shows of Le Patin ROCK-’N-ROLL Libre, according to Hamel (now 33) veered be- De eerste, meer professionele shows van Le Patin tween folk and rock-‘n-roll, with a lot of humor and Libre bewogen zich, aldus Hamel (inmiddels 33) acrobatics thrown in. “And we still love to do those tussen folk en rock-’n-roll, met daarbij veel acroba- kinds of performances from time to time. But slow- tiek en humor. “En we vinden het nog steeds leuk ly but surely our style developed towards abstract om af en toe dat soort optredens te doen. Maar contemporary and urban dance. “In a sense we ‘fil- langzaam maar zeker ontwikkelde onze stijl zich tered’ the art of ice dancing, cleansed it of all super- steeds meer richting abstracte moderne- en urban- fluous pretension and frills and reduced it to the

11 interview Alexandre Hamel dans. We hebben de schaatsdanskunst als het ware essence. Like a painter that fills the canvas with ‘uitgepuurd’, haar gezuiverd van alle overbodige merely a red square.” poespas en tierelantijnen en teruggebracht naar de The base is, Hamel says, the technique of glid- essentie. Zoals een schilder die nog slechts een ing. “At the heart skating is obviously not about rood vlak op een doek schildert.” complex twists and jumps but about the gliding. De basis is daarbij, zegt Hamel, de glijtechniek. Indeed, when you eliminate all those spectacular “In de kern gaat schaatsen natuurlijk niet om inge- gems it turned out that gliding — in an immobile or wikkelde draaien en sprongen, maar om het glijden. a particularly bizarre position — had an enormous Juist wanneer je al die spectaculaire hoogstandjes effect. Simply gliding together in a circle can be weglaat, bleek dat glijden — in een onbeweeglijke downright mesmerizing. Then we started to add of juist heel wonderlijke positie — een enorm sterk other elements, but the gliding is the core.” effect te kunnen sorteren. Simpelweg samen in een cirkel glijden kan bijvoorbeeld ronduit betoverend zijn. Daarna zijn we allerlei andere elementen gaan toevoegen, maar dat glijden is de basis.”

VIRTUOOS

Dat betekent overigens zeker niet dat de shows van Le Patin Libre niet virtuoos zijn. “Ook al doen we totaal iets anders, we willen als groep de virtuo- VIRTUOSO siteit en die extreme controle over het lichaam behouden. Vier van ons zijn voormalige kampioe- But that certainly doesn’t imply that the shows by nen in verschillende stijlen: ijsdansen, de vrije kür, Le Patin Libre aren’t virtuoso. “Even if we are do- enzovoort. We hebben ook allemaal andere kwali- ing something totally different, as a group we want teiten en een andere fysiek. De een is lang en heeft to maintain the virtuosity and that extreme con- zich naast het schaatsen verdiept in martial arts, trol over the body. Four of us are former champi- ikzelf ben een kleine, explosieve springer en Pas- ons in various styles: ice dancing, freestyle, etcet- cale Jodoin — de enige dame in de groep — is ex- era. We all have different qualities and a different treem vrouwelijk, maar tegelijkertijd heel ge- physique. One is very tall, one has specialized in spierd. Het vijfde lid van de groep, Jasmin Boivin, martial arts as well as skating, I myself am a small, is een autodidact. Hij kwam bij ons binnen als explosive jumper and Pascale Jodoin — the only componist. Vroeger heeft hij ijshockey gespeeld lady in the group — is extremely feminine but at

— bijna iedereen in Canada doet wel íets met the same time very muscular.­­­ Alicia Clarke Foto’s:

12 Le Patin Libre The wonder of gliding schaatsen.­­ Maar toen hij met ons werkte begon hij The fifth member of the group, Jasmin Boivin, is voor het eerst op het ijs te dansen, in een stijl die self-taught. He started out with us as a composer. heel dicht tegen de urbandans aan ligt, en echt: ik He used to play ice hockey — almost everyone in heb nog nooit iemand zich zó snel tot een ware Canada does something that requires skating. But virtuoos zien ontwikkelen.” when he started to work with us he began to dance Die openheid voor talent van buitenaf ken- on ice for the first time, in a style that was very close merkt Le Patin Libre. “We hebben voor onze vol- to urban dance, and I tell you: I have never seen gende show recent tien dansers gecontracteerd. someone develop virtuosity this quickly.” Being De meesten van hen hebben een succesvolle ach- open to outside talent is characteristic of Le Patin tergrond in het wedstrijdschaatsen, maar we heb- Libre. “For our next show we recently contracted ben ook twee weirdos aangenomen die zichzelf ten ice skaters. Most of them have a successful tot grote hoogte hebben gebracht.” background in competitive skating, but we also hired two weirdoes’ that pushed themselves to great heights.” GROEP VERSUS INDIVIDU

Vertical Influences, de show waarmee Le Patin Libre GROUP VERSUS INDIVIDUAL in het Holland Dance Festival staat, bestaat uit twee choreografieën. “De naam is — vanwege de Vertical Influences, the show that Le Patin Libre will klank — upside down, want we beginnen met In- present at the Holland Dance Festival consists of fluences, geïnspireerd door de tegenstelling tussen two choreographies. “The name is — because of the de groep en het individu. We hebben hiervoor sa- sound — upside down, since we start with Influences, mengewerkt met Ruth Little, een dramaturge die inspired by the juxtaposition between the group haar sporen vooral heeft verdiend binnen de to- and the individual. For this we worked together with neelwereld en dan vooral met toneelstukken zon- Ruth Little, a dramaturg that predominately has der tekst. Ze heeft onze choreografische experi- made her mark in the field of theatre, and who has a menten, maar ook óns, tot op het bot geanalyseerd. keen interest for works without dialogue. She has Ze liet ons woorden gebruiken bij alles wat we thoroughly analyzed our choreographic experi- deden, zonder deze hardop te zeggen, en daaruit ments and us. She made us use words in anything ontstond eigenlijk als vanzelf het thema van de we did without saying them out loud and from there groep tegenover het individu. En dat werkte uiter- the theme of the group versus the individual natu- mate goed: er zit geen dialoog in de choreografie, rally emerged. And it worked really well: there’s no maar alles wat we doen heeft betekenis. Toeschou- dialogue in the choreography but everything we do wers zien allemaal iets anders in Influences, maar has meaning. Spectators all see something different wat we van mensen terugkrijgen, ligt wel heel in Influences, but what we hear back from people is dicht bij het gevoel dat we wilden uitdrukken.” very close to the feeling we were trying to convey.” In Vertical borduurt de groep verder op het- In Vertical the group builds on the same theme zelfde thema, maar nu is er, zegt Hamel, meer on- but now, Hamel says, there is more mutual harmo- derlinge harmonie. Lachend: “Dit is het feel good- ny. Laughing: “This is the feel good part of the per- deel van de voorstelling.” Het publiek wordt in formance”. The audience is brought up on the ice in Vertical óp het ijs gehaald, de toeschouwers zitten Vertical and is very close to the performers. “Vertical pal op de performers. “Vertical triggert de zintui- triggers the senses. As a spectator you really feel gen. Als kijker heb je echt het idee dat je ín de voor- that you are part of the performance. You feel the stelling zit. Je voelt de wind in je haren, ervaart de wind in your hair and experience the vibration of vibratie van de muziek.” the music.”

13 interview Alexandre Hamel

VREDE SLUITEN MAKE PEACE

De dansersgroep van Le Patin Libre is inmiddels The group of dancers of Le Patin Libre has been zes jaar in dezelfde samenstelling (vier mannen touring now for six years in the same constellation en één vrouw) met achtereenvolgens Dirty (four men and one woman) with Dirty Laundry / Laundry­­­ / Confidences en Vertical Influences op Confidences and Vertical Influences. “This creates a tournee.­­ “Dat creëert een familiegevoel. We le- sense of family. We live with each other and most ven met elkaar en wat het allermooist is: we delen precious: we share the same passion. It is not an dezelfde passie. Continu op tournee zijn, is geen easy life to be constantly on the road, but for us it’s makkelijk leven, maar voor ons is het the greatest the greatest thing. We love each other.” thing. We houden van elkaar.” Hamel says that he has been able to make Door Le Patin Libre heeft Hamel, zegt hij, peace with figure skating because of Le Patin Libre. vrede kunnen sluiten met het kunstschaatsen. “Figure skating ultimately is something that is “Kunstschaatsen is toch iets wat je als kind opge- forced upon you as a child. Not necessarily by your drongen wordt. Niet per se door je ouders, als wel parents as much as the ‘system’. Hopefully you door het ‘systeem’. Je begint er — hopelijk — uit start of your own free will, but then before you vrije wil mee, maar voor je het weet is het kunst- know it figure skating becomes your identity. Espe- schaatsen je identiteit. Zeker als je een jongen cially if you’re a boy. Everyone loves you, thinks bent. Iedereen houdt van je, vindt je een ‘God’. De you’re a ‘God’. The figure skating sport is a very con- kunstschaatssport is een heel conservatieve en servative and lucrative world and that’s why — cer- lucratieve wereld en daarom is het — zeker wan- tainly if you’re parents have invested an enormous neer je ouders enorm veel geld in je geïnvesteerd amount of money in you — it’s not easy to quit. hebben — niet makkelijk om eruit te stappen. De Most figure skaters that I know are aware that it is meeste kunstschaatsers die ik ken weten dat het cheesy and old fashioned what we do, but regardless cheesy en ouderwets is wat we doen, maar niette- we put on our biggest smile and continue. Fortu- min zetten we onze breedste smile op en gaan door. nately, with Le Patin Libre, I have learned to appre- Gelukkig heb ik, door Le Patin Libre, opnieuw le- ciate again what I do and what I want to do. Now I ren waarderen wat ik doe en wat ik daarmee wil. am no longer ashamed. Now I’m no longer afraid to Nu schaam ik me niet meer. Ik durf mijn vrienden invite friends to my shows, I can be proud of what I nu uit te nodigen voor mijn shows, ik kan trots zijn do. Because I like what I do.” op wat ik neerzet. Because I like what I do.”

‘Vertical triggers the senses. As a spectator you really feel part of the performance’

14 Foto’s: Alicia Clarke Le Patin Libre The wonderofgliding 15 ‘She could flirt with you, fight, challenge you, bring you back to life’

Martha Graham in ‘Letter to the World’. Foto: Barbara Morgan Foto: NaamAlicia Clarke Achternaam Company Graham Martha Dance The Legend isback! interview interview 17 interview Janet Eilber

‘Martha was a visionary, a game changer, no, the game changer’

Janet Eilber

Artistic Director Martha Graham Dance Company

18 Martha Graham Dance Company The Legend is back!

Als belangrijkste grondlegger van de moderne dans is Martha Graham van onschatbare waarde geweest voor de ontwikkeling van de internationale danskunst. Naast een imposant oeuvre van ruim 180 creaties heeft de Amerikaanse ook een eigen techniek nagelaten die nog steeds over de hele wereld wordt gedoceerd. In 1988 nam ze, als 94-jarige, nog zelf het ovatio- nele applaus in ontvangst na een optreden van haar Martha Graham Dance Company in het Amsterdamse Muziektheater. Nu keert de groep — die onder leiding van Janet Eilber een nieuwe artistieke bloeiperiode beleeft — eindelijk terug naar Nederland.

As the most important founder of contemporary dance Martha Graham has been invaluable for the development of the international art of dance. Apart from a stunning oeuvre of over 180 creations the American also left a unique technique that is still taught all over the world. In 1988, at the age of 94, she received a standing ovation after a performance of her Martha Graham Dance Company in the Muziektheater Amsterdam. Now the company — that is artistically thriving under the guidance of Janet Eilber — is finally returning to the Netherlands.

Tekst / Text Astrid van Leeuwen Foto: Hibbard Nash Photography Nash Hibbard Foto:

19 interview Janet Eilber

Danslegende. Icoon. Danseres van de eeuw. Moe- Dance legend. Icon. Dancer of the century. Moth- der van de moderne dans. Picasso van de dans. Het er of the modern dance. Picasso of the dance. The aantal typeringen waarmee de betekenis van number of classifications that were used to meas- Martha Graham (1894-1991) door de jaren heen is ure the importance of Martha Graham (1894- aangeduid, lijkt haast oneindig. En stuk voor stuk 1991) through the years is seemingly endless. zijn ze terecht, zegt Janet Eilber, sinds 2005 artistiek And each and every one is well deserved, says Ja- directeur van de Martha Graham Dance Company. net Eilber, artistic director of the Martha Graham Toch denkt Eilber zelf, wanneer ze over haar leer- Dance Company since 2005. But Eilber herself, meesteres spreekt, allereerst aan twee andere kwa- when speaking about her mentor, primarily lificaties. “Martha was een visionair. Een game- thinks about two other qualifications. “Martha changer, of nee, dé gamechanger. Ze was altijd was a visionary. A game changer, no the game gericht op de toekomst, op verandering. Creëren changer. She was always focused on the future, on was voor haar, zoals ze het in IJsland zo mooi zeg- change. To her creating was, as they put it so beau- gen, ‘doom eager’. Het was haar passie, haar nood- tifully in Iceland, ‘doom eager’. It was her passion, zaak, haar lot. En met elke nieuwe creatie sprong ze her necessity, her fate. And with each new crea- weer in het diepe, tot vlak voor haar dood aan toe.” tion she jumped into the deep, up until the day “Bovendien was ze een revolutionair. Zeker in she died.” de eerste jaren van haar carrière wisten mensen “In addition she was a revolutionary. Espe- niet wat ze zagen! Dans in Amerika was in die tijd cially in the first years of her career people didn’t vooral gericht op entertainment. En opeens was believe what they were seeing! Dance in America daar die vrouw die vanuit een enorme innerlijke, in those days was primarily aimed at entertain- vanuit haar ‘core’ (de buik als centrum van het li- ment. And suddenly there was this woman who chaam — Astrid van Leeuwen) gedreven drift be- moved from an enormous inner passion, from her woog en uiterst intieme producties neerzette, die ‘core’ (the belly as center of the body –Astrid van door de thema’s, maar ook door de decors, kostuums Leeuwen) and created intimate productions that en het lichtontwerp radicaal anders waren dan alles were radically different in sets, costumes and light- wat voorheen was vertoond. In Martha’s choreo- ing design than anything that had been done be- grafieën ging het niet over fantasiewerelden vol fore. In Martha’s choreographies it was not about prinsessen, goden en zwanen, maar over de mense- fantasy worlds filled with princesses, gods and lijke conditie en over diepe menselijke gevoelens. swans, but about the human condition and deep Dat is ook de reden waarom haar werk tijdloos is: ze human feelings. This is also the reason why her koos niet voor decoratie, niet voor façades, maar work is timeless: she did not choose to be decora- voor universele onderwerpen en pure emotie.” tive, no frills, but universal subjects and pure emo- “Wat Gershwin en de jazz voor de Amerikaan- tion.” se muziekwereld deden en Hemingway voor de li- “What Gershwin and jazz did for the Ameri- teratuur, deed Martha voor de dans. Haar invloed can­­ music world and Hemingway did for literature, heeft zich wereldwijd verbreid. Bij vooraanstaande Martha did for dance. Her influence has spread choreografen als Paul Taylor, William Forsythe, Na- globally. You can find elements from her technique cho Duato, Hans van Manen, Rudi van Dantzig, and legacy in prominent choreographers like Paul maar ook bij de jongste generatie, overal zie je ele- Taylor, William Forsythe, Nacho Duato, Hans van menten uit haar techniek en nalatenschap terug. Manen, Rudi van Dantzig, but also in the youngest Maar Martha heeft ook heel veel betekend búiten generation. But Martha also had an impact outside de dans. Zo heeft ze beroemde acteurs als Gregory of dance. For instance she coached famous actors Peck en Bette Davis gecoacht in het spreken vanuit like Gregory Peck and Bette Davis on how to speak

20 Martha Graham Dance Company The Legend is back!

het diepst van hun ziel. En ook popster Madonna from the depths of their souls. And also popstar zegt vaak hoezeer haar Graham-lessen haar ge- Madonna often says how much her Graham vormd hebben.” lessons ­­­ have transformed her.”

LIFE CHANGING EXPERIENCE LIFE CHANGING EXPERIENCE

Janet Eilber (66) kan erover meepraten. Toen ze Janet Eilber (66) knows what she’s talking about. zich na haar carrière als danseres van de Martha After her career as a dancer with the Martha Gra- Graham Dance Company ontpopte tot een beeld- ham Dance Company she blossomed into a beauti- schone actrice, dacht ze voortdurend terug aan de ful actress and she constantly would remember the lessen die Graham haar bijgebracht had. “Martha lessons that Graham taught her. “Martha always leerde je om altijd je eigen persoonlijkheid in een taught you to bring your own personality to a part, rol te leggen, altijd op zoek te gaan naar eenvoudi- to always search for simple ways of showing who ge manieren om te laten zien wie jíj bent.” you are.” Toch was het zeker geen liefde op het eerste Yet it certainly wasn’t love at first sight be- gezicht tussen Eilber en de Grahamstijl. Lachend: tween Eilber and the Graham style. Laughing: “As a “Als dansstudent aan The Juilliard School háátte ik dance student at The Juilliard School I hated Gra- de Grahamtechnieklessen. Ik hield vooral van bal- ham technique classes. I predominantly loved bal- let en van de Limón-danstechniek en begreep niet let and the Limón-dance technique and I didn’t waarom we in de Grahamlessen zo veel tijd zit- understand why we had to spend so much time tend op de grond moesten doorbrengen. Tot ik sitting on the floor in the Graham classes. Until I gecast werd voor Martha’s Diversion of Angels. Op- was casted in Martha’s Diversion of Angels. Suddenly eens werd ik gegrepen door de enorme kracht I was captivated by the enormous power she com- waarmee zij, via dans, communiceert en begreep municates through dance and I understood the ik de fysieke noodzaak van dat eeuwige hameren physical necessity of training, often while sitting op het, vaak ook zittend, trainen van je ‘core’.” down, your ‘core’. Dankzij een project waarbij dansstudenten Eilber became a pupil at the Martha Graham hielpen om Grahams choreografieën op video Dance Company through a project in which dance

Janet Eilber in ‘Frontier’. Foto: Max Waldman Foto: in ‘Frontier’. Eilber Janet vast te leggen, belandde Eilber als leerling bij de students helped to document Graham’s choreo-

21 interview Janet Eilber

Martha Graham Dance Company. De jaren die graphies­­ on video. The years that followed — in volgden — waarin Eilber veel van Grahams oor- which Eilber danced many of Graham’s original spronkelijk eigen rollen danste en de legende ook roles and the legend also created various new piec- diverse nieuwe werken voor haar maakte — om- es for her — Eilber describes as a life changing expe- schrijft Eilber als een ‘life chanching experience’. rience. “That was the effect she had on people, even “Die uitwerking had ze gewoon, zelfs op mensen if they were only sitting next to her at a dinner par- die alleen maar naast haar zaten tijdens een din- ty. She had the ability to fathom people, simply by nerparty. Ze had het vermogen om mensen te looking, by listening, by seeing how a person doorgronden, enkel door te kijken, te luisteren, te walked. She could flirt with you, fight, be your zien hoe iemand liep. Ze kon met je flirten, vech- mother, challenge you, bring you back to life. I ten, je moeder zijn, je uitdagen, je tot leven wek- danced in her company for almost ten years and ken. Ik heb bijna tien jaar in haar groep gedanst en she ‘read’ my body, she taught me to take off all my ze ‘las’ mijn lichaam, ze leerde me om al mijn mas- masks, to never pretend to be something I’m not kers af te zetten, me nooit anders voor te doen dan and to speak clearly and honestly from my personal, wie ik ben en duidelijk en oprecht te spreken van- physical power.” uit mijn persoonlijke, fysieke kracht.” NEW CREATIONS NIEUWE CREATIES Next to her work as an actress Eilber continued to Naast haar werk als actrice bleef Eilber Grahams rehearse Grahams choreographies with for in- choreografieën instuderen, in Europa onder meer stance the Ballet de l’Opéra National de Paris and bij het Ballet de l’Opéra National de Paris en ons our ‘own’ Dutch National Ballet. “ I closely worked ‘eigen’ Nationale Ballet. “Ik werkte tot het laatst with her until the end.” After the death of the ‘moth- nauw met haar samen.” Na het overlijden van de er of modern dance’ the Martha Graham Dance ‘moeder van de moderne dans’ belandde de Company was in crisis. “Nothing was handled, Martha Graham Dance Company in een crisis. “Er nothing was written down about how the future was niets geregeld, niets vastgelegd over hoe de should unfold. When Martha was alive there was toekomst eruit zou moeten zien. Toen Martha nog never a problem funding productions: everybody leefde, was financiering van de producties geen said ‘yes’ when she wanted to create a new piece. probleem: iedereen zei ‘ja’ wanneer zij een nieuw After she passed the company soon ended in debt.” werk wilde maken. Na haar dood belandde de When Eilber took over the artistic helm in groep al gauw in de rode cijfers.” 2005 — fourteen years after Graham died — from Toen Eilber in 2005 — veertien jaar na Gra- Graham’s heir Ron Protas, the company had a debt hams dood — de artistieke scepter overnam van of five million dollars. “The first thing I did was Grahams erfgenaam Ron Protas had het gezel- thoroughly research our (potential) audience. It be- schap een schuld van vijf miljoen dollar. “Wat ik came clear that current generations need more in- als eerste heb gedaan, is een grondige studie ma- formation, more context, they want a fuller experi- ken van ons (potentiële) publiek. Duidelijk werd ence in less time. I mainly looked at how that was dat huidige generaties behoefte hebben aan meer dealt with in the field of museums and opera. informatie, meer context, ze willen een rijkere be- Presently­­­ we never do a performance without an leving in minder tijd. Ik heb vooral gekeken naar introduction, we experiment online — we were the hoe hier in de museum- en operawereld mee werd first American dance company to live stream a re- omgegaan. Nu presenteren we geen voorstelling hearsal — and we constantly collaborate with unu- meer zónder inleiding, we experimenten veel sual­­ partners. But the most important thing is: we

22 Martha Graham Dance Company The Legend is back!

online­­­ ­­— zo waren we het eerste Amerikaanse commission new pieces and combine these in our dansgezelschap dat een repetitie live-streamde — performances­­ with Martha’s master pieces. én we gaan doorlopend de meest ongebruikelijke And the beauty is that it turns out that the Gra- samenwerkingsverbanden aan. Maar wat het al- ham choreographies provide context for the new lerbelangrijkst is: we geven opdrachten voor nieu- pieces and vice versa, moreover the new creations we creaties en in onze voorstellingen combineren help people to see the Graham works with an open we deze met Martha’s meesterwerken. fresh gaze. In looking for new choreographers I al- En het mooie is dat steeds weer blijkt dat de ways look for authentic, unique and diverse ‘voic- Graham-choreografieën context verschaffen aan es’.” Jokingly: “I have enough Graham masterpieces, de nieuwe werken en dat dat andersom ook zo is, so we don’t need Graham-light artists.” waarbij de nieuwe creaties bovendien ertoe bij- dragen dat mensen met een open, frisse blik naar de Graham-werken kijken. Ik zoek bij het aantrek- ken van nieuwe choreografen altijd naar heel ei- gen, unieke en diverse ‘stemmen’.” Schertsend: “Graham-meesterwerken heb ik genoeg, we heb- ben dus geen behoefte aan Grahamteske makers.”

GRIPPING AND SATIRICAL

During the performances in the Holland Dance Festival — interlaced with a ‘ninety years Martha Graham Dance Company in ninety seconds’ film portrait — the company will also perform a combi- nation of existing and some new choreographies. Those will be clearly related to Grahams work. “So AANGRIJPEND EN SATIRISCH we will bring three of the fourteen variations that Ook tijdens de optredens in het Holland Dance we now have in repertory of Martha’s famous solo Festival — gelardeerd met een ‘negentig jaar Lamentation, but we will also show a recording of the Martha Graham Dance Company in negentig se- original choreography, danced by Graham herself, conden’-filmportret — zal het gezelschap een com- sometime in the early forties of the last century.” binatie van bestaande en enkele nieuwe choreo- The idea for these variations was hatched in grafieën uitvoeren. Waarbij de laatste echter wel 2007 when the company performed on 9/11. “Six duidelijk gerelateerd zijn aan Grahams werk. “Zo years after the attacks we wanted to do something brengen we drie van de veertien variaties die we special and then the project kept growing. We now inmiddels op het repertoire hebben op Martha’s have variations, among others, by a tap dancer, a tel-

Links - Ben Schultz (standing) and the Martha Graham Dance Company in the “Keigwin Variation.” Photo by Melanie Futorian. by Melanie Photo Variation.” Schultz (standing) and the Martha Graham Dance Company in “Keigwin Links - Ben Pierce by Brigid Photo Variation.” Schultz (standing) and the Martha Graham Dance Company in “Keigwin White-McGuire and Ben Rechts - Blakely beroemde solo Lamentation, maar we laten ook een evision choreographer and a postmodern version.”

23 voorwoord preface

Blakeley White-McGuire in Martha Graham’s ‘Chronicle.’ Foto: Brigid Pierce

24 voorwoord preface

PeiJu Chien-Pott in Martha Graham’s ‘Ekstasis’ reimagined by Virgine Mécène. Foto: Brigid Pierce

25 interview Janet Eilber opname zien van de oorspronkelijke choreografie, Another remarkable production — “a new old solo” gedanst door Graham zelf, ergens begin jaren — is the reconstruction of Graham’s choreography veertig­­­ van de vorige eeuw.” Het idee voor deze Ekstasis from 1933. “This solo seemed lost, there was variaties­­­ ontstond in 2007, toen het gezelschap no footage of it, only pictures. But based on frag- optrad­­­ op 9/11. “We wilden, zes jaar na de aansla- ments of the text Virginie Mecene (director of the gen, iets bijzonders doen en daarna is het project Martha Graham School – Astrid van Leeuwen) man- blijven groeien. We hebben nu onder meer varia- aged to reconstruct the solo and this piece has turned ties van een tapdanser, een tv-choreograaf en een out to be crucial within Martha’s oeuvre: during the postmoderne variant.” creative process she discovered the relation between Een andere bijzondere productie — “een the hip, the shoulder and the pelvis and that changed nieuwe oude solo” — is de reconstructie van Gra- her view of technique considerably.” hams choreografie Ekstasis uit 1933. “Deze solo leek The program also includes one of Grahams old- verloren,­­ er bestond geen film van, er waren alleen est group work, Chronicle (1936) and her final work enkele foto’s. Maar op basis van tekstfragmenten Maple Leaf Rag (1990). “Chronicle is an absolute high- heeft Virginie Mecene (directeur van de Martha light within Martha’s oeuvre. She created it in the Graham School — Astrid van Leeuwen) de solo year that she refused to accept Hitler’s invitation to weten te reconstrueren en dit werk blijkt doorslag- represent America during the art festival in honor of gevend binnen Martha’s oeuvre te zijn geweest:­­­ the Olympic Games being held in Berlin. It is her tijdens het creatieproces ontdekte ze de relatie tus- gripping answer to rising fascism and she gives a sen de heup, schouder en het bekken en dat veran- powerful and overwhelming voice, originating from derde haar kijk op haar techniek aanzienlijk.”­­­­ the body, to women — only sixteen years after they

‘What Gershwin did for music and Hemingway did for literature, Martha did for dance’

Verder omvat het programma een van Grahams were given the right to vote in America.” oudste groepswerken, Chronicle (1936), en haar “Whilst creating Maple Leaf Rag (1990) the then laatste werk, Maple Leaf Rag (1990). “Chronicle is 96 year old Martha suffered from ‘choreographer’s een absoluut hoogtepunt binnen Martha’s oeuv- block’. She asked the pianist to play something for re. Ze maakte het in het jaar dat ze weigerde ge- her and he played a number of ragtime compositions­­ hoor te geven aan Hitlers uitnodiging om by Scott Joplin. These inspired her to make a very Amerika­­­ te vertegenwoordigen tijdens het kun- jolly satire on her own career, with fragments from stenfestival ter gelegenheid van de Olympische some of her earlier work. A wonderful way to say Spelen in Berlijn. Het is haar aangrijpende ant- goodbye, after such a long life, wouldn’t you agree?” woord op het opkomend fascisme en ze geeft hier- bij vrouwen — slechts zestien jaar nadat deze in TWENTY-FIRST CENTURY Amerika stemrecht kregen — een overweldigen- ATHLETES. de, krachtige stem, voortkomend uit het lichaam.” “Tijdens de creatie van Maple Leaf Rag had de In modern dance schools worldwide the Graham destijds 96-jarige Martha last van een ‘choreograp- technique is still being taught. But Eilber wants to her’s block’. Ze vroeg de pianist iets voor haar te introduce even more people to this ‘fundamental

26 Martha Graham Dance Company The Legend is back!

spelen en die speelde enkele ragtime-composities technique for every dancer’. “No matter what style van Scott Joplin. Deze inspireerden haar tot een it is you perform, there is no technique that gives uiterst vrolijke satire op haar eigen carrière, met you as much stamina and mental power in such a fragmenten uit enkele van haar eerdere creaties. perfect balance.” Through the initiative Graham for Een fantastische manier om er, na zo’n lang leven, Europe Eilber works on expanding the European uit te piepen, vind je ook niet?” network of Graham teachers, but also she hopes to organize introductions, classes and masterclasses during the performances in The Hague. EENENTWINTIGSTE-EEUWSE

ATLETEN Eilber believes that Grahams legacy will also blow Op moderne dansopleidingen over de hele wereld away today’s youngsters. “Her choreographies are wordt de Grahamtechniek nog altijd onderwezen. masterpieces of the twentieth century, comparable Maar Eilber wil meer mensen laten kennismaken to Picasso’s paintings. But at the same time our tab- met deze ‘fundamentele techniek voor iedere dan- leau of dancers consists of twenty-first century ser’. “Welke stijl je ook danst, geen techniek geeft athletes who really don’t perform Grahams work je zoveel stamina en ‘core-power’ als deze en met like it was performed in 1955. Martha would have geen andere techniek ontwikkel je je fysieke én loved that, that dancers are so versatile and so tech- mentale kracht in zo’n perfecte balans.” nically­­ gifted. As long as the essence of her work is Via het initiatief Graham for Europe werkt not compromised. As long as enormous jumps and Eilber ­­­aan het uitbreiden aan het Europese net- high legs don’t just end up being physical tricks. I werk van Grahamdocenten, maar ook zullen rond still feel Martha pushing me ahead, hand on my de voorstellingen in Den Haag inleidingen, lessen back, towards the future, towards change. She is en masterclasses georganiseerd worden. always­­­ present, inside me. I don’t need to look at her picture and say: ‘Hey Martha, what do you think Eilber is van mening dat Grahams nalatenschap about this?’” ook jonge mensen van nu zal ‘wegblazen’. “Haar choreografieën zijn meesterwerken van de twin- tigste-eeuwse kunst, vergelijkbaar met de schilde- rijen van Picasso. Maar tegelijkertijd bestaat ons danserstableau uit eenentwintigste-eeuwse atle- ten, die Grahams werk echt niet meer zo dansen zoals dat in 1955 gebeurde. Martha zou dat gewel- dig hebben gevonden, dansers die zó veelzijdig en zó technisch begaafd zijn. Zolang de essentie van haar werk — de emotionele boodschap, gepresen- teerd in een prachtig vormgegeven wereld — maar niet in het gedrang komt. Zolang enorme spron- gen en hoge benen maar niet uitmonden in fysie- ke ‘trics’. Ik voel steeds dat Martha mij, met haar hand op mijn rug, vooruitduwt, richting de toe- komst, richting verandering. Ze is er altijd bij, maar binnenin mij. Ik hoef niet naar haar foto te kijken en te zeggen: ‘Zeg Martha, wat denk jij ervan?’” Martha Graham, Erick Hawkins and the Martha Graham Dance Company in Martha Graham’s ‘Appalachian Spring’. Courtesy of the Library of Congress. Spring’. ‘Appalachian and the Martha Graham Dance Company in Graham’s Hawkins Erick Martha Graham,

27 voorwoord preface

Lloyd Knight in Martha Graham’s ‘Dark Meadow Suite’. Foto: Hibbard Nash Photography

28 voorwoord preface

(L to R) Marzia Memoli, Abdiel Jacobsen, Charlotte Landreau and Lloyd Mayor in Martha Graham’s ‘Dark Meadow Suite’. Foto: Brigid Pierce

29 interview Anita van Dolen en Samuel Wuersten

‘Graham’s creations are no museum pieces but hot and happening’

Anita van Dolen Samuel Dance Programmer of the Stadsschouwburg Amsterdam Wuersten

Artistic Director of the Holland Dance Festival

30 Martha Graham Dance Company The Legend is back!

De komst naar Nederland van de Amerikaanse Martha Graham Dance Company is mogelijk gemaakt door een samenwerking tussen Holland Dance Festival en de Stadsschouwburg Amsterdam. “Het werk van Graham heeft zowel binnen de Nederlandse dans als wereldwijd voor een radicaal andere kijk op dans gezorgd. Daar kun je als dansliefhebber, danser, choreograaf, programmeur of kunstredactie niet om heen.”

The return of the American Martha Graham Dance Company to the Netherlands was made possible by collaboration between Holland Dance Festival and the Stadsschouwburg Amsterdam. “Grahams work brought about a radically different perspective on dance in the Netherlands and globally. This is something you cannot deny as a lover of dance, dancer, choreographer, booker or art editor.”

Tekst / Text Astrid van Leeuwen Foto : (links) Sanne van den Elzen | Foto: (rechts) Joris Jan Bos Photography Bos Jan (rechts) Joris | Foto: (links) Sanne van den Elzen : Foto

31 interview Anita van Dolen en Samuel Wuersten

‘We want to make people feel the power and energy of Graham’s oeuvre’

“We vertegenwoordigen ieder een heel andere “We each represent a completely different flavor”, smaak”, zegt Samuel Wuersten. “Waar de Stads- says Samuel Wuersten. “Whereas the Stadsschou- schouwburg vooral een platform wil zijn voor wburg primarily wants to be a platform for new, nieuwe, ‘edgy’ vormen binnen de hedendaagse edgy forms in contemporary dance, our festival dans, richt ons festival zich vooral op toegankelij- mostly focusses on accessible, international pro- ke, internationale producties voor een heel breed ductions for a broad audience. But although Anita publiek. Maar ook al hebben Anita (van Dolen — (van Dolen – Astrid van Leeuwen) and I each have Astrid van Leeuwen) en ik afzonderlijk meer dan more than enough personal ideas about our pro- voldoende eigen ideeën voor onze programme- gramming we instantly knew: the possibility to ring, we wisten meteen: de mogelijkheid om — bring the Martha Graham Dance Company to the door het bundelen van onze krachten — de Martha Netherlands — by joining forces — is a golden op- Graham Dance Company naar Nederland te ha- portunity. We want new generations to feel the len, is een gouden kans. We willen nieuwe genera- power and energy of Graham’s oeuvre. Take them ties de kracht en energie van Grahams oeuvre la- on a journey through the history of the art of ten vóélen. Hen meevoeren in de geschiedenis dance, but also show them how much that history van de danskunst, maar ook laten zien hoezeer die has influenced almost everything that happens in geschiedenis invloed heeft op vrijwel alles wat er dance today.” vandaag de dag op dansgebied gebeurt.” Van Dolen: “Art is always evolving, is always Van Dolen: “Kunst evolueert altijd, is altijd reacting to something. With her revolutionary een reactie op iets. Met haar revolutionair nieuwe, new, idiosyncratic dance technique Graham react- eigenzinnige danstechniek reageerde Graham op ed to the classical ballet and in doing so was impor- het klassieke ballet en daarmee is ze belangrijk ge- tant to everything and everyone that came after weest voor alles en iedereen die na haar kwam. Wij her. We think it’s important, no, crucial to show the vinden het belangrijk, nee, een noodzaak om het audience of today what the source is, where all publiek van nu te laten zien wat de bron is, waar de those drastic changes that the art of dance experi- ingrijpende veranderingen die de danskunst heeft enced came from. But not only that: the level of the doorgemaakt vandaan komen. Maar dat niet al- Martha Graham Dance Company is currently so leen: het niveau van de Martha Graham Dance excellent that we want to share the excitement we Company is momenteel zó hoog, dat we de opwin- feel about that. The way the dancers execute the ding die wij daarbij voelen willen delen. De manier Graham technique is so perfect, you almost never waarop de dansers de Graham-techniek uitvoeren see that anymore. Actually you could say that per- is zó perfect, dat je zie bijna niet meer. Eigenlijk fection­­ borders on the perfection of the classical zou je kunnen zeggen dat die perfectie weer grenst ballet.” aan de perfectie van het klassieke ballet.” Wuersten: “The company currently consists Wuersten: “Het gezelschap bestaat momen- of very young dancers. They have no direct link to teel uit heel jonge dansers. Zij hebben geen directe Graham (who died in 1991 –Astrid van Leeuwen),

32 Martha Graham Dance Company The Legend is back!

link met Graham (die in 1991 overleed — Astrid but the energy and the passion they show in per- van Leeuwen), maar de energie en gedrevenheid forming her work is fantastic. They make sure the waarmee ze haar werk uitvoeren is fabuleus. Zij fire keeps burning: Grahams creations are, in their zorgen dat het vuur blijft branden: Grahams crea- interpretation, not museum pieces, but just incred- ties zijn, in hun vertolking, geen museumstukken, ibly hot and happening.” maar juist buitengewoon hot and happening.” FROM HANS VAN MANEN VAN HANS VAN MANEN TO MADONNA TOT MADONNA Wuersten brought along a program from the very Wuersten heeft een programmaboekje meegeno- first European tour of the Martha Graham Compa- men van de allereerste Europese tournee van de ny in 1954 to, remarkably, the Netherlands. Van Martha Graham Dance Company in 1954 naar, Dolen eagerly glances at it: “If only we still had that: opvallend genoeg, Nederland. Van Dolen kijkt er such extended tours of the internationally most verlekkerd naar: “Hadden we dat nog maar: zulke renowned companies”. uitgebreide tournees van de internationaal meest Wuersten: “The performances of the Martha vooraanstaande gezelschappen.” Graham Dance Company had an enormous influ- Wuersten: “De optredens van de Martha ence back in the day on Dutch choreographers like Graham Dance Company hebben destijds een Rudi van Dantzig, Toer van Schayk and Hans van enorme invloed gehad op Nederlandse choreogra- Manen, as they so regularly pointed out them- fen als Rudi van Dantzig, Toer van Schayk en Hans selves.” van Manen, zoals ze zelf ook regelmatig onder- Van Dolen: “And that influence has contin- streepten.” ued throughout the years. Ohad Naharin was Van Dolen: “En die invloed heeft zich door de trained by her — his Gaga technique is a reaction to jaren heen voortgezet. Ohad Naharin is door haar the Graham technique. Madonna constantly em- opgeleid — zijn Gagatechniek is weer een reactie phasizes how important Graham has been to her. op de Grahamtechniek. Madonna benadrukt But also with the current generation of Dutch steeds hoe belangrijk Graham voor haar is ge- dance makers you can see that earthy, intensity of weest. Maar ook bij de huidige generatie Neder- Graham in abundance, just like her famous contrac- landse dansmakers zie je dat aardse, dat intense tion-and-release-principal. Think of Anouk van Dijk, van Graham volop terug, net als haar befaamde of LeineRoebana…” contraction-and-release-principe. Denk aan Anouk Wuersten: “All people that took classes in van Dijk, aan LeineRoebana…” Graham technique themselves. Of course the Wuersten: “Allemaal mensen die zelf ook lessen­­­ in de Grahamtechniek hebben gevolgd. Na- tuurlijk is de invloed niet altijd linea recta te her- leiden, maar ook als ik kijk naar de manier waarop Jiří Kylián lyrische en dramatische elementen combineerde, of naar de emotioneel geladen aan- pak van Ann Van den Broek, besef ik eens te meer: we dragen een geschiedenis, een bagage met ons mee en als dansprogrammeurs is het bijna onze verplichting om daar het licht op te laten schijnen.

(L to R) Marzia Memolia, Abdiel Jacobsen, Charlotte Landreal and Lloyd Mayor in Martha Graham’s ‘Dark Meadow Suite’. Foto: Brigid Pierce Brigid Foto: Suite’. ‘Dark Meadow Charlotte Landreal and Lloyd Mayor in Martha Graham’s Abdiel Jacobsen, R) Marzia Memolia, (L to Veel mensen in Nederland hebben de Martha

33 interview Anita van Dolen en Samuel Wuersten

Graham­­­­ Dance Company nog nooit gezien, en influence can’t always be directly traced back, but eigenlijk­­­ is dat best wel gek wanneer je kijkt naar even as I look at the way Jiří Kylián combined lyri- het gigantische stempel dat Graham op de inter- cal and dramatic elements, or the emotionally nationale­­­ danskunst heeft gedrukt.” charged approach of Ann Van den Broek, I realize Van Dolen: “De afgelopen jaren hebben we yet again: we carry a history, baggage with us and as in de Stadsschouwburg al regelmatig stukken te- programmers of dance it’s almost our duty to illu- ruggehaald van ‘de grote Vlaamse drie’ — Anne minate that. A lot of people in the Netherlands Teresa De Keersmaeker, Jan Fabre, Wim Vande- have never seen the Martha Graham Dance Com- keybus — maar het is ook belangrijk dat we de pany, and that is really quite weird if you look at the Amerikaanse danspioniers tonen. En natuurlijk al gigantic mark Graham put on international dance.” helemaal de ‘moeder van de moderne dans’, zoals Van Dolen: “Over the past years we have reg- Graham vaak genoemd wordt.” ularly brought back productions of the ‘big Flemish three’ to the Stadsschouwburg - Anne Teresa De Keersmaeker, Jan Fabre, Wim Vandekeybus — but NIEUW, GRETIG, JONG PUBLIEK it’s also vital for us to show the American dance pi- De twee zijn laaiend enthousiast over het pro- oneers. And certainly the ‘mother of modern dance’ gramma dat ze, in samenspraak met de Martha as Graham is often referred to.” Graham Dance Company, hebben kunnen vast- stellen en dat behalve in Den Haag en Amster- NEW, EAGER, YOUNG AUDIENCE dam ook in Rotterdam te zien is. Van Dolen: “Graham heeft 70 jaar lang onaf- The two are ecstatic about the program they have gebroken gechoreografeerd. Dat is uitzonderlijk. compiled, together with the Martha Graham Dance Wij laten als het ware een dwarsdoorsnede zien Company, which will be performed not only in The van deze lange carrière. Van vroege werken als Hague and Amsterdam but in Rotterdam as well. Chronicle en een reconstructie van haar prachtige Van Dolen: “Graham was continuously chore- solo Ekstasis, via Dark Meadow — een werk uit 1946 ographing for 70 years. That is exceptional. We will — tot aan haar allerlaatste creatie: Maple Leaf Rag show a cross section, as it were, of her long career. uit 1990. En daarnaast geeft een jonge generatie From early works like Chronicle and a reconstruc- choreografen in eigen interpretaties een reactie tion of her beautiful solo Ekstasis, via Dark Meadow op Lamentation, een van Grahams sleutelwerken, — a piece from 1946 — to her final creation:Maple jarenlang door haarzelf gedanst.” Leaf Rag from 1990. In addition a young generation Wuersten: “We hopen dan ook dat iedereen of choreographers will react to Lamentation, one of onze opwinding over de komst van de Martha Graham’s key works that she danced herself for Graham Dance Company naar Nederland deelt years, with their own interpretations.” én helpt delen. Ik merk dat de jonge dansstuden- Wuersten: “We so hope that everyone will ten van Codarts Rotterdam, waar de Graham- share our excitement about the arrival of the Mar- techniek nog steeds een belangrijk onderdeel tha Graham Dance Company to the Netherlands van het curriculum is, wel begrijpen wat een ge- and also helps to share it. I notice that young dance weldige kans dit is om met het werk van Graham students at Codarts Rotterdam, where the Gra- kennis te maken. Maar verder mis ik toch vaak ham­­ technique is still a vital part of the curriculum, het historisch besef in Nederland, ook bij de me- do understand what a phenomenal opportunity dia. Veel mensen hebben oogkleppen op bij het this is to get to know the work of Graham. But I kijken naar dans. Ze zijn vaak geobsedeerd door generally miss a sense of historic awareness in the de drang naar vernieuwing, maar waar die ver- Netherlands, also in the media. A lot of people have

34 Martha Graham Dance Company The Legend is back!

nieuwing vandaan komt, daar hebben ze geen blinders on while watching dance. They are often idee van.” obsessed by the urge for innovation, but they have Van Dolen: “Krantenredacties lijken ook no idea where that innovation comes from.” niet door te hebben hoe hot een gezelschap als de Van Dolen: “Newspaper editors also do not Martha Graham Dance Company momenteel is. seem to appreciate how hot a company like the En hoezeer dans in het algemeen het publiek van Martha Graham Dance company currently is. And nu aanspreekt. Dans loopt bij ons het beste van how appealing dance in general is to the public alle kunstvormen. We zien een nieuw, gretig, nowadays. Of all art forms dance is our bestseller. jong publiek. Was de abstractie in de dans voor- We see a new, eager, young audience. In the past heen wellicht een struikelblok, nu wordt dit juist the abstraction of dance may have been an obsta- als heel positief ervaren: mensen kunnen hun ei- cle,­­ but now it’s seen as really positive: people can gen verhaal bij een voorstelling maken. Dans kan create their own story while seeing a production. mensen heel direct in hun hart raken, net als mu- Dance can touch people directly in their hearts, ziek. Daarbij is de dans de afgelopen jaren zó di- like music. And over the years dance has become vers geworden… en dat komt mede door iconen so diverse… and that is also because of icons like als Martha Graham.” Martha Graham.”

‘Martha Graham’s influence can be seen in almost any contemporary dance’ PeiJu Chien-Pott in Martha Graham’s ‘Chronicle’. Foto: Brigid Pierce with special thanks to Hibbard Nash Photography and Outpost Studios Photography Nash Hibbard with special thanks to Pierce Brigid Foto: ‘Chronicle’. in Martha Graham’s Chien-Pott PeiJu

35

Foto: Josang Dancing mothers ‘Their danceissimplebutthey can ‘Their express anythingwiththeirbody’ Grand The Korean grandmothersof choreographer Eun-MeAhn interview

37 interview Eun-Me Ahn De ‘Dancing Grandmothers’ uit Korea zijn een internationale sensatie. ‘Op het toneel ontpoppen de grootmoeders zich tot bommen van uitbundige energie, plezier en verleiding’, schreef de Franse krant Le Monde. Choreografe Eun-Me Ahn, alias de ‘Pina Bausch van Seoul’, geeft in een drieluik — waarvan Dancing Grandmothers het eerste deel is — verschillende generaties uit haar geboorteland een ‘stem’. “Dansen betekent voor deze oudere vrouwen vrijheid, geluk.” En het publiek? “Dat gaat bij ieder optreden helemaal uit zijn dak.”

The ‘Dancing Grandmothers’ from Korea are an international sensation. ‘On stage these grandmothers become bombshells of exuberant energy, joy and seduction’, according to the French newspaper Le Monde. Choreogra- pher Eun-Me Ahn, alias the ‘Pina Bausch of Seoul’, gives a ‘voice’ to different generations from her country of birth in a trilogy, Dancing Grandmothers is the first part. “For these older women dancing means freedom, happiness.” And the audience? “At each performance they rave.”

Tekst / Text Astrid van Leeuwen Foto: Josang Foto:

38 Dancing Grandmothers

Bij het genre ‘road movie’ denk je al snel aan einde- With the genre ‘road movie’ you generally think loos asfalt, uitgewoonde auto’s, ongeschoren kop- about asphalt, run-down cars, unshaved heads and pen en innerlijke strubbelingen. Maar de ‘road inner turmoil. But the ‘road movie’ that was the movie’ die de basis vormde voor Dancing Grandmo- basis for Dancing Grandmothers — and is part of the thers — en onderdeel is van de voorstelling — is performance — is a completely different caliber: van een heel ander kaliber: op een muziekmix van set to a mix of folk and electronic music we see old folklore en electro zien we oude dametjes, schud- ladies, grooving and swinging in, among others, a dend en swingend, in onder meer een kapsalon, hair salon, laundromat, supermarket, at the beach wasserette, supermarkt, aan zee en op een trein- and at a train station. And they all move at an up- station. En allemaal bewegen ze, in een up-beat beat tempo, according to more or less the same tempo, volgens min of meer dezelfde patronen, patterns, catchy and radiant. aanstekelijk en stralend. Choreographer Eun-Me Ahn wanted, she Choreografe Eun-Me Ahn wilde, zegt ze, hun says, give their dance a ‘face’. In 2010 she traveled dans een ‘gezicht’ geven. In 2010 trok ze met vier through her country of birth with four of her danc- van haar dansers en drie camera’s door haar geboor- ers and three cameras to talk to older women in teland om met oudere vrouwen in de steden, maar cities, but especially at the countryside about dance vooral op het platteland te praten over dans en hun and to capture their movements on film. “At festive bewegingen vast te leggen. “Bij feestelijke gelegen- occasions there always is a lot of dancing and I heden wordt altijd veel gedanst en ik wilde iets wanted to do something with these traditional Ko- doen met die traditionele Koreaanse bewegingen. rean movements.” De meeste vrouwen die we tijdens onze reis Most women we approached during our jour- aanspraken, reageerden aanvankelijk huiverig en ney were hesitant and negative at first. They afwijzend. Bij het zien van de camera’s dachten ze thought they would be on television when they dat ze op tv zouden komen. Maar toen we onze be- saw the cameras. But when we explained our mo- doelingen duidelijk maakten en voor hen dansten, tives and danced for them they softened. We talked ontdooiden ze. We raakten in gesprek en vervol- and then they would also dance for us.” gens begonnen zij ook voor ons te dansen.” Dance offered — and offers — these women a Dans bood — en biedt — deze vrouwen een chance to escape their daily existence, Ahn says. mogelijkheid om te ontsnappen aan het dagelijkse “Most older women in Korea haven’t had an edu- bestaan, zegt Ahn. “De meeste oudere vrouwen in cation. Take my mother, she was born in 1932, lived Korea hebben geen opleiding genoten. Neem mijn under Japanese occupation until she was twelve moeder: ze werd in 1932 geboren, leefde tot haar and after the war everything was geared towards twaalfde onder de Japanse overheersing en na de rebuilding the country and having children. Wom- oorlog was alles gericht op de wederopbouw van en went through a difficult time in those days, het land en op het krijgen van kinderen. Vrouwen during­­­ the day they had no freedom whatsoever, hadden het zwaar in die tijd, overdag hadden ze but late at night many of them danced and sang. It geen enkele vrijheid, maar ’s avonds laat dansten was a way to experience something resembling en zongen veel van hen. Het was de manier om íets happiness and freedom. And we constantly found van geluk en vrijheid te ervaren. En dat merkten this during filming: you could see the smile appear we ook steeds weer bij het filmen: je zag de glim- on their face, their eyes would shine and after a lach op hun gezicht verschijnen, hun ogen schitte- while their body would change. You could practi- ren en na een tijdje veranderde ook hun lichaam. Je cally see particles of happiness being released.” zag de gelukstofjes als het ware vrijkomen.”­­

39 interview Eun-Me Ahn

EIGEN ENERGIE AUTHENTIC ENERGY

Ahn wist al gauw: “Ik wil met een aantal van hen, in Ahn quickly realized: “I want to make a performance combinatie met mijn eigen dansers, een voorstelling with a number of them, combined with my own danc- maken.” Dat was voor de jonge, professionele dan- ers.” This was quite difficult for the young, profes- sers wel even pittig, zegt ze. “Ze hadden het zwaar, er sional dancers”, she says. “They found it hard, there moest veel gerepeteerd worden, alles ging in een was a lot of extra rehearsing, everything went much veel trager tempo dan ze gewend zijn en dat kostte slower than they were used to so it took a lot of extra dus veel extra energie. Maar sinds de productie er energy. But now that the production is up and run- staat, zijn ze er heel blij mee. Ze zien dat de groot- ning they are very pleased with it. They see that the moeders (die inmiddels vervangen zijn door nieuwe grandmothers (who have since been replaced by a groepen vrouwen tussen de 60 en 90 jaar — Astrid new group of women between 60 and 90 years of age van Leeuwen) een eigen energie inbrengen, dat dans – Astrid van Leeuwen) bring an authentic energy, that niet alleen om fysieke kracht en techniek draait. De dance is not just about physical power and technique. grootmoeders dansen heel simpel, vanuit hun hart, The grandmothers dance straightforward, from their maar ze kunnen alles overbrengen met hun lichaam: heart, but they can convey anything with their body: geluk, blijdschap, maar ook verdriet en lijden.” happiness, joy, but also sorrow and suffering.”

‘Everyone wants to participate, because when do you have the chance to dance with Korean grandmothers?’

Ahn nam hun traditionele dans als uitgangspunt Ahn used traditional dance as a starting point for voor haar uitbundige choreografie en daarin wis- her exuberant choreography and constantly alter- selt ze scènes met de oudere vrouwen, de jonge nates scenes with the older women, the young dansers en beide groepen samen voortdurend af. dancers and both groups together. In doing so she Ze overbrugt daarmee de kloof tussen beide gene- bridges the gap between the generations, some- raties, iets wat nog versterkt wordt door de bonte thing that is enhanced by the bright colors, stripes kleuren, strepen en bloempatronen van de kleding and flowery patterns of the costumes of the grand- van de grootmoeders. Ahn, die zelf ook meedanst: mothers. Ahn, who also dances in the production: “I “Ik heb een basisstructuur voor de dansers ontwik- developed a basic structure for the dancers, but oth- keld, maar voor de rest is iedereen vrij om de dans er than that everyone is free to interpret and color zelf in te vullen en te kleuren.” the dance themselves.” Dancing Grandmothers blijkt, zegt Ahn, echt een Dancing Grandmothers turns out to be, says voorstelling voor alle leeftijden te zijn. “We zien dat Ahn, a genuine performance for all ages. “We see juist ook jonge mensen er diep door geraakt wor- that in particular young people are deeply affected den.” Aan het einde van de choreografie wordt (een by it.” At the end of the choreography (a part of) the deel van) het publiek uitgenodigd om de dansers audience­­ is invited to join the dancers on stage. op het toneel te vergezellen. Ahn, enthousiast: Ahn, enthusiastically: “People then really lose it, “Mensen worden dan echt gek, ze beginnen te they start to scream, everyone wants to dance with schreeuwen, iedereen wil met ons meedansen.” La- us.” Laughing: “And can you blame them: when do chend: “En geef ze eens ongelijk: wanneer krijg je you have the chance to dance with Korean grand- nou de kans om met Koreaanse oma’s te dansen?” mothers?”­­­

40 Dancing Grandmothers

VERBINDENDE KRACHT UNIFYING POWER

Voor Ahn was Dancing Grandmothers zo’n eyeopener For Ahn Dancing Grandmothers was such an eye dat ze besloot om vervolgens ook Dancing Teen Teen opener that she subsequently decided to also cre- en Dancing Middle-aged Men te maken. “Er is, zeker in ate Dancing Teen Teen and Dancing Middle-aged Men. Korea, een grote kloof tussen de verschillende ge- There is, certainly in Korea, a deep divide between neraties, maar dansen verbindt mensen, het heeft the various generations, but dancing connects op iedereen hetzelfde positieve effect. De grootste people, it has the same positive effect on everyone. uitdaging bij de tieners was dat ze veel moeite had- The biggest challenge with the teens was that they den om zichzelf te zijn. Op een paar geweldige jon- had trouble being authentic. Most of them, with geren na, die echt hilarisch waren in hoe ze met de the exception of a few wonderful youngsters who camera en de muziek omgingen, hadden de mees- were really hilarious in how they used the camera ten aanvankelijk de neiging om elkaar alleen maar and the music, most of them initially just copied te kopiëren. De middelbare mannen waren vooral each other. The middle aged men were just really heel verlegen in het begin. Allemaal ‘babyfaces’”, shy in the beginning. All of them ‘baby faces’, Ahn schertst Ahn. “Ze dachten dat ze niet goed genoeg jokes. “They thought they weren’t good enough, waren, omdat ze zichzelf vergeleken met hiphop- because they compared themselves to hip hop sterren en gespierde bonken. Maar uiteindelijk wa- stars and jocks. But in the end they were so happy ren ze zó gelukkig toen ze zich durfden over te ge- when they dared to surrender to the dance.” ven aan de dans.” What has Ahn personally learned from her Wat Ahn zelf geleerd heeft van haar drieluik? trilogy? “It has further broadened my perspective “Het heeft mijn blik op het leven en op dans nog on live and on dance. Since then I have worked verder verruimd. Ik heb sindsdien met meer ‘speci- with more ‘special’ groups in dance productions, ale’ groepen aan dansproducties gewerkt, zoals like the blind, little people, trans genders and blinden, kleine mensen, transgenders en moeders mothers who lost a child in the military. Dance die hun kind hebben verloren in militaire dienst. gives them — just like it does for the grandmoth- Dans geeft hun — net zoals dat bij de grootmoeders ers — the opportunity to express their deepest het geval is — de mogelijkheid om hun diepste ge- feelings. Feelings that can almost never be ex- voelens te uiten. Gevoelens waar lang niet altijd pressed in words.” woorden voor zijn.” Foto: Young-Mo Cheo Young-Mo Foto:

41 Eun-Me Ahn Dancing Grandmothers

CHOREOGRAFE CHOREOGRAPHER EUN-ME AHN EUN-ME AHN

De in Seoul geboren Eun-Me Ahn (“mijn leeftijd The Seoul born Eun-Me Ahn (“I won’t tell you my zeg ik niet”) is een buitengewoon eigenzinnige age”) is a remarkably quirky artist and, she realizes kunstenaar en, zo beseft ze zelf ook, een wonderlij- herself, a curious figure. “Because of my appearance ke verschijning. “Ik ben, door hoe ik eruitzie en and my high-speed energy I am not ordinary. When door mijn high-speed energie, geen doorsnee ty- people meet me they are usually completely in pje. Als mensen mij ontmoeten, zijn ze meestal shock.” compleet in shock.” In articles the work of the Korean is often In artikelen wordt het werk van de Koreaan- called rebellious and provocative in one breath. se vaak in één adem rebels én provocerend ge- “The first is absolutely true”, she says. “You have to noemd. “Dat eerste is absoluut waar”, zegt ze. “Je be like that: rebellion is the basis of art. But I am not móét dat ook zijn: rebellie is de basis van kunst. out to deliberately provoke. What I strife for is for Maar ik ben er niet bewust op uit om te provoce- me to stimulate people to look at art with an open ren. Waar ik naar streef is dat ik mensen stimuleer mind, that I share new, unexpected things with om met een ‘open mind’ naar kunst te kijken, dat them, but always in a positive way. And afterwards ik nieuwe, onverwachte dingen met hen deel, we can be friends”, she says smiling. maar wel altijd op een positieve manier. En daarna As a child Ahn had a surplus of energy, but she kunnen we dan vrienden worden”, zegt ze lachend. didn’t like sport at all. “When I was five I saw a Ko- Als kind had Ahn een overdosis aan energie, rean dance group. I was immediately hooked. Espe- maar met sport had ze helemaal niets. “Op mijn cially by the bright colors of their costumes — ‘reg- vijfde zag ik een Koreaanse dansgroep. Ik was me- ular’ Koreans were mostly dressed in dark colors in teen verkocht. Vooral door de felle kleuren van those days. But Ahn only studied traditional Kore- hun kleding — ‘gewone’ Koreanen gingen destijds an dance for a short time. She quickly realized that overwegend donker gekleed.” Ahn studeerde ech- modern dance suited her far more. “In modern ter maar kort traditionele Koreaanse dansen. Al dance the future is yours. You don’t have to follow gauw begreep ze dat moderne dans haar veel beter any rule or regulation.” Roaring with laughter: “I lag. “Bij moderne dans is de toekomst aan jou. Je hate rules.” After a dance education in Seoul she hoeft aan geen enkele regel of voorschrift te vol- worked in New York for nine years until she was doen.” Schaterlachend: “Ik háát regels.” Na een asked in 2001 to become artistic director of the dansopleiding in Seoul werkte ze negen jaar in Deagu City Dance Company, the first contempo- New York, totdat ze in 2001 gevraagd werd om ar- rary dance company in South Korea. Since 2005 she tistiek directeur te worden van de Deagu City heads her own group Eun-Me Ahn Company and Dance Company, het eerste moderne dansgezel- the works she created there earned her the nick- schap in Zuid-Korea. Sinds 2005 leidt ze haar eigen name ‘he Pina Bausch of Seoul’. “I find that to be a groep Eun-Me Ahn Company en de creaties die ze great honor. Pina and I were friends for ten years hiervoor maakte, leverden haar de bijnaam ‘de Pina and she — as one of the most important represent- Bausch van Seoul’ op. “Ik ervaar dat als een grote atives of twentieth century dance - has given us eer. Pina en ik zijn tien jaar lang vrienden geweest such beauty and emotion.” en ze heeft ons — als een van de belangrijkste ver- tegenwoordigers van de twintigste eeuwse dans — zó veel schoonheid en ontroering gegeven.” Foto: Sang Hoon Foto:

43 PeiJu Chien-Pott in Martha Graham’s ‘Chronicle’. Foto: Brigid Pierce with special thanks to Hibbard Nash Photography and Outpost Studios arrangementen pack ages

45 46 en indienvan toepassing eenpauzedrankje. voor € ter aan deNederlandse kust. Boek deze unieke première serie uit hetHollandDanceFestival inhetZuiderstrandtheater, hétthea- Het wordt weer groots genieten aanzeemetdriehoogtepunten arrangement Première zeeGroots aan genieten arrangementen di 30jan–20:00uur Pixel Käfig Compagnie de Créteil et duVal-de-Marne / Centre Chorégraphique National Prijs €89,- 89,- Opbasisvan 1erang eninclusiefkoffie enthee vooraf packages FR vr 2feb–20:00uur La Belle etlaBête Malandain BalletBiarritz FR wo 7feb–20:00uur Company Graham Dance Martha US

Foto: Patrick Berger Foto: (L) Alicia Clarke | Foto: (R) Tomasz Rossa om nietsnelte vergeten. absolute ‘feel good’-voorstelling! Eenzaterdag vol dans Dancing Grandmothers Dancing snelheid enelegantie.Daarnabezoektudevoorstelling mance, metindrukwekkend voetenwerk enverbluffende Nederland entoont eencuttingedgeicedanceperfor internationale allure. LePatin Libre debuutin maaktzijn Beleef opzaterdag 27januaritwee voorstellingen van Fijnzinnige dans Theater aanhetSpui, 20:00 uur Dancing Grandmothers Eun-Me AhnCompany De Uithof, 17:00uur Vertical Influences Le Patin Libre arrangementen Prijs €29,-

CA packages van Eun-MeAhnCompany, Een

KR - Sleep overSleep The Hague van dedansers. hetuitgebreidebij enwellicht ontbijtbuffet spotuéén cure Hotel. Devolgende aan uheerlijk ochtend schuift gebruik van deluxe overnachting het4sterren bij Mer nagenieten enmaak gelukkignietmeer!Blijf Dat hoeft devoorstellingNa noghaasten omnaarhuiste gaan? zo 4feb–14:30uur za 3feb–20:00uur BODYTRAFFIC vr 26&za27jan20:00uur Dancing Grandmothers Company Eun-Me Ahn Prijs €97,-

KR

US • • • Inclusief toegangskaart voorstelling uitgebreid ontbijtbuffet van tweepersonen hotelovernachting opbasis 47 - Anne Souder and Lloyd Mayor in Martha Graham’s ‘Dark Meadow Suite’. Foto: Hibbard Nash Photography programma pro gram me

49 clusion duet Ballet Theatre with a choreography byGoyoMontero. Alsotheimpressivein- bytheRussian Permamong othersaspecialguestperformance Operaand 50 a prelude to the dazzling 16th festival edition. At the as Aprogramfilledwithsurprises open thiseditionwithagalaperformance. Festive,Dance Festivalinternational: theHolland scintillatingand willalso Gala ­­ ration 16 zinderende een voor maat op als verrassingen vol programma Een galavoorstelling. een met editie deze ook Feestelijk, sprankelend en internationaal: het Holland Dance Festival opent Feestelijke Dance Festival Holland opening Gala Source of Inspiration programma rerende en onmisbare bijdrage levert aan de dans in Nederland. in dans de aan levert bijdrage onmisbare en rerende plaats van de prestigieuze Kylián Jiří Ring aan een persoon die een inspi Gala Gala take placeduringthe gala aswell. and essentialcontribution todanceintheNetherlandswill gives aninspiring ater. The festive ceremony of awarding the Jiří Kylián Ringto someone who inclusieduet inclusieduet Montero. Ook toont het Zweedse Skånes Dansteater het indrukwekkende ­­Russische het van gastoptreden speciaal een meer onder Met heeft. bieden te tival you can stimulate your senses with the best the festival has to offer.with thebestfestivalhas senses you canstimulateyour With Perm Opera and Ballet Theatre met een choreografie van Goyo van choreografie een met Theatre Ballet and Opera Perm programme kunt u uw zintuigen laten prikkelen door het beste wat het fes het wat beste het door prikkelen laten zintuigen uuw kunt Dare to Wreck to Dare Dare to Wreck to Dare will be performed bytheSwedishSkånesDanste- willbeperformed . Tijdens het gala vindt tevens de uitreiking e festivaleditie. Op het het Op festivaleditie. Source of Inspiration Inspiration of Source Source of Inspi of Source - - - 2 choreografen’ gezelschappen en van dansers, het verbinden Festival issterk in ‘Het Holland Dance 1 Prijs Zuiderstrandtheater, DenHaag do 25jan–20:00uur Datum, tijdenlocatie e e rang: rang: – Theaterkrant € 39,- € 45,-

Xin Ying and Lloyd Knight in Martha Graham’s “Maple Leaf Rag.” Foto: Hibbard Nash Photography. programma programme Foto: Alicia Clarke Foto:

Le Patin Libre CA Datum, tijd en locatie di 23 jan (Ned. première) & Vertical Influences wo 24 jan, do 25 jan, vr 26 jan & za 27 jan – 19:30 uur Cutting edge ice dance performance, dat brengt de Canadase Le Patin De Uithof, Den Haag Libre.­­­ Hun naam zegt het al: vrij schaatsen en dus verre van kunstschaats- schema´s en stereotypen. De groep is in 2005 opgericht door voormalige wo 24 jan & za 27 jan – 17:00 uur kampioen kunstschaatsers die met hun verbluffende techniek de theatrale De Uithof, Den Haag en choreografische mogelijkheden van glijden op het ijs uitdiepen. Met in- drukwekkend voetenwerk en verbluffende snelheid en elegantie, rekken zij Prijs de grenzen van kunstschaatsen in de 21e eeuw. € 22,50

Cutting edge ice dance performance, that’s what the Canadian Le Patin Libre offers. Their name says is all: free skating far removed from figure skating routines Tip and clichés. The group was founded in 2005 by former champion figure skaters who used their stunning skills to enhance the theatrical and choreographic Workshop op het ijs possibilities of gliding on ice. With impressive footwork and amazing speed and Le Patin Libre elegance they stretch the boundaries of figure skating in the 21st century. wo 24 jan, 14:00 – 15:00 uur De Uithof, Den Haag Vertical Influences is a production of Le Patin Libre commissioned by Dance Umbrella, London, UK in partnership with National Arts Centre, Ottawa, Canada and Théâtre de la Ville, Paris, France. Danceparty on ice za 27 jan, 21:00 – 22:00 uur ‘It’s chilly down there on the ice, but Vertical De Uithof, Den Haag Influences is one of those rare shows I could willingly have sat through all over again’

– The Guardian 51 Grandmothers landen is nu dan ook eindelijk Nederland aan de beurt. Nederlandaandebeurt. landen isnudanookeindelijk dansers van haar Eun-MeAhnCompany aanenderest isgeschiedenis. en onverwoestbare energie van zelfs de oudsten onder hen stak de jonge tegenkwamzij gelukkigoogdenwanneer jezevroeg omte dansen.Depure oud. Ahntrok doorhaarvaderland Korea enontdekte datallevrouwen die flowerpower,combineert folklore enelectro en wordt gedanstdoorjongen productie van choreografe Eun-MeAhn, alias‘dePinaBauschvan Seoul’, 52 Deze productieiseen copresentatievanHolland DanceFestival enStadsschouwburg Amsterdam. Company —andthe rest ishistory. energy ofeventhemostelderly inspiredtheyoungdancersofherEun-MeAhn came visiblyhappierwhenshe asked themtodance.Thatpureand ageless be- Korea,native her through ling everywhere that women discovered Ahn flower power, folklore andelectro andhasbeendancedbyallages. Travel- by choreographerEun-MeAhn, aka ‘the PinaBauschofSeoul’,combines explores the attitudes of Korean womentodanceandageing.The production diences worldwide!Following theirsuccessabroad,nowtheKorean of au- hasalreadywonthehearts good’performance ‘feel This consummate thers mothers Een absolute ‘feel good’-voorstelling! DeKoreaanse oma’sin GrandmothersDancing Company Ahn Eun-Me programma laat zien hoeKoreaanse vrouwen kijken naar dans en ouderdom. De stelen wereldwijd hetdaverende Na alleharten. succesinandere programme arefinallycomingtothe Netherlands. KR Dancing Grandmothers Grandmothers Dancing Dancing Grandmo Dancing Dancing Grand Dancing Dancing Dancing - - Workshop of DANCEON, PASSON, DREAM ON. Programme oftheEuropean Union aspart bytheCreativeEurope Co-funded Theater aanhetSpui, DenHaag za 27jan, 18:00–19:30 uur The AgingBody I Tip € 24,- Prijs DenHaag Theater aanhetSpui, DenHaag zo 28jan–14:00uur vr 26jan&za27–20:00uur Stadsschouwburg, Amsterdam 20:30 uur wo 24jan(Ned. première) Datum, tijdenlocatie Theater aanhetSpui, DenHaag za 27jan, 15:00–17:00uur Eun-Me AhnCompany

of theEuropeanUnion Creative EuropeProgramme Co-funded bythe

Foto: Young-Mo Cheo Foto: Eyjólfur Eyjólfsson them thatnowformthe basis for called theCello Octet ‘einGoldstück’andwrote compositions speciallyfor pher SamirCalixtoandthe Cello OctetAmsterdamtocreate It is this ‘musicofsilence’thatbroughttogetherchoreogra- fusion andunrest. music touches on thelongingforconsolationandtranquilityintimesofcon- almost etherealquality.cause ofitstimelessand freedom ofhis Thepurityand people be- for many isasource ofinspiration Pärt The iconicmusicofArvo schreef speciaalvoor diedebasisvormen hencomposities voor sterdam samenbrengen. noemthetCelloOctet ‘einGoldstück’en Pärt ‘muziek van destilte’ diechoreograaf SamirCalixto enhetCelloOctet Am - langen naartroost vanen stilte tijden in verwarring is deze en onrust.Het etherische kwaliteit. muziekraakt inzijn aanhetver Depuurheidenvrijheid De iconische muziek van Arvoen haast is een inspiratie tijdloze Pärt door zijn Summa /KorzoAmsterdam producties Octet & Cello Calixto Samir while the dance cutsthrough space like the wind. complexity.a ‘summa’of our human space like Musiccaresses awhisper, ent asynthesisof the music andknowledge that is locked insideourbodies: ruimte doorsnijdt alsdewind. ruimte doorsnijdt ke Muziekstreelt complexiteit. dansde deruimte alseenfluistering, terwijl de kennis dieinonslichaamligtopgeslagen:een‘summa’van- demenselij Acht cellisten entwee dansersbrengen eensynthesetussendemuzieken programma programme Summ a. Eight‘cellistsandtwodancers pres- Summa NL/BR Summa . Pärt . Pärt - . Prijs Korzo theater, DenHaag zo 28jan–20:00uur za 27jan–20:30uur vr 26jan(wereldpremière)& Datum, tijdenlocatie Korzo theater, DenHaag ma 5feb, 20:00–21:30 uur Samir Calixto Monday Movement Class Korzo theater, Den Haag voorstelling vr 26jan–aansluitendopde Amsterdam Samir Calixto &CelloOctet Nagesprek Tip € 19,50 53 programma programme Foto: Sjoerd Derine Foto:

PRA Muziektheater / Monique Datum, tijd en locatie zo 28 jan (wereldpremière) & Masselink, Andrea Beugger, zo 4 feb & zo 11 feb – 17:00 uur Dries van der Post Theater aan het Spui, Den Haag Good [old] Times, Into my arms Prijs € 22,50 Dat dansen van alle leeftijden is, bewijst deze speciale festivalproductie. Holland Dance Festival besteedt door het jaar heen aandacht aan de com- binatie dans en ouder worden via workshops en cursussen. De vorige editie Tip van Good [old] Times van twee jaar terug scoorde hoge ogen, zo hoog dat de dansers werden uitgenodigd voor een optreden in het prestigieuze Sad- Inloopworkshop ler’s Wells Theatre in Londen. Voor deze nieuwe editie vroeg het festival Mo- Good [old] Times nique Masselink van PRA Muziektheater om een nieuwe creatie te maken. zo 28 jan, 18:00 – 18:30 uur De kracht van de ontmoeting tussen de deelnemers en hun leefwerelden zo 4 feb, 18:00 – 18:30 uur spat van het podium. Het publiek wordt deelgenoot van hun verlangens, zo 11 feb, 18:00 – 18:30 uur herinneringen en nog te vervullen dromen. Theater aan het Spui, Den Haag

The Aging Body II That dance knows no age is amply proved by this special festival production. zo 28 jan, 16:15 – 17:00 uur Throughout the year Holland Dance Festival offers various workshops and cours- Theater aan het Spui, Den Haag es with a twin focus on dance and ageing. Two years ago the resulting produc- tion of Good [old] Times was so well received that the dancers were even invit- ed to give a performance at London’s prestigious Sadler’s Wells Theatre. For this Co-funded by the Creative Europe year’s edition, the festival asked Monique Masselink of PRA Muziektheater to Programme of the European Union as part make a new creation. The power of this meeting between the participants and of DANCE ON, PASS ON, DREAM ON. their respective worlds sends sparks flying off the stage, as the dancers draw Co-funded by the Creative Europe Programme the audience into their desires, memories and dreams still to be fulfilled. of the European Union 54 Foto: Laurent Philippe environment. “This ismagicandcaptivating”,accordingtothe press. environment. “This phenomenal combinationofillusionanddigitalbeauty in anever-changing in acrobatics, hiphopandthecircus,dancerscreatea backgrounds hop, presentsanunprecedentedpairingof dance andinteractive3D. With In met teert De geprezen choreograaf metroots indehiphopMourad Merzouki, presen- Pixel Compagnie Käfig / Créteilde Val-de-Marne du et Centre Chorégraphique National veranderende omgeving. “Thisismagicandcaptivating”, aldusdepers. fende combinatiezienvan illusieendigitale schoonheidineenconstant acrobaten,dansers zijn hiphoppersencircusartiesten enlaten eenverbluf- programma Pixel , lauded choreographer Mourad Merzouki, whose roots go back to hip whoserootsgoback lauded choreographer MouradMerzouki, , Pixel programme eenongekende mixvan danseninteractieve videoin3D.De FR 3 2 1 Prijs Zuiderstrandtheater, DenHaag di 30jan&wo31–20:00uur Datum, tijdenlocatie e e e rang: rang: rang: € 29,- € 39,- € 45,- 55 programma programme Foto: Chris Parkes Foto:

Stopgap Dance Company UK Datum, tijd en locatie di 30 jan (Ned. première)& The Enormous Room wo 31 jan – 20:00 uur Theater aan het Spui, Den Haag Hoe gaan wij mensen om met verlies? De Engelse Stopgap Dance Company zoekt op deze vraag antwoorden in hun nieuwste productie, The Enormous Prijs Room, waarin we een vader en een dochter volgen die worstelen met het € 24,- verlies van hun echtgenote en moeder. Elke beweging is doordracht, meesle- pend en biedt uiteindelijk troost om verder te gaan. Stopgap werkt sinds 1995 aan de frontlinie om dans te promoten waarin dansers mét en zónder beper- Tip king met elkaar dansen. De producties blinken uit door hun innovatieve geest, intelligentie en kracht. Wij zijn er trots op dat we het gezelschap voor het eerst Monday Movement Class in het Holland Dance Festival én in Nederland mogen presenteren. Stopgap Dance Company ma 29 jan, 20:00 – 21:30 uur How do we humans cope with grief? In their latest production, the British Stop- Korzo theater, Den Haag gap Dance Company goes in search of the answer, following a father and a daughter who are struggling with the loss of their spouse and mother in The Workshop Enormous Room. Each movement is deliberate, compelling and, ultimately, Samen dansen voor ouders en calls forth the solace to go on living. Since 1995 Stopgap has been promoting kinderen met en zonder a pioneering form of dance that brings together disabled and non-disabled (fysieke) beperking artists in productions that stand out for their innovative spirit, intellect and pow- za 10 feb, 13:00 – 14:00 uur er. We are proud to be hosting this company’s first performance both at the Korzo theater, Den Haag Holland Dance Festival and in the Netherlands.

‘What estimable performers! The security and daring with which they move, and the emotional honesty they Co-funded by the Creative Europe Programme bring seems second nature’ of the European Union

56 – The Times Foto: HNDRD / Min Hee Bervoets Dance Limited Space Limited a variedgroupofdancerswithdifferentbackgroundsthat reflectandperson woman? Whathappenswhen they‘think’together?For theproduction brain activity.ify Whatisthedifferencebetween brainofamanand memberandchoreographerfor large audienceasjury Shebecameknownwitha established bychoreographerMinHeeBervoets. We welcomethebrandnewcompanyHNDRD fromneighbouringBelgium, devoorstellingtijdens inhetKorzo theater. dag 28januari.Éénvan dedeelnemerswordt uitgenodigdommee te dansen natieke (amateur)dansers uitomdeelte nemenaanhaarworkshops opzon eerste voorstelling enchoreografeals jurylid van opgericht doorMinHeeBervoets. Zewerd hetgrote bij publiekvooral bekend We verwelkomen hetgloednieuwe gezelschapHNDRDuitbuurlandBelgië, LimitedOne Space Bervoets Hee /Min HNDRD 'samen' denken? Voor devoorstelling tussen hetbrein van eenmanendatvan eenvrouw? Wat eralsze gebeurt dansers gevonden metuiteenlopende achtergronden. Wat ishetverschil dance along during the performance attheKorzo theater.dance alongduringtheperformance invited to willbe 28.Oneoftheparticipants January workshops onSunday programma . For her very first performance firstperformance . For hervery programme Min Hee invites passionate (amateur) dancers to take part in her taketo dancers passionate (amateur) invites Hee Min part One Limited Space Limited One So You Think You Can Dance Can You Think You So One Limited Space Limited One heeft Bervoets heeft eenbonte verzameling One Limited Space Limited One So You Think You Can Can You Think You So , MinHeehasfound nodigtMinHeefa BE . Voor haaraller One One - - - - Workshop Korzo theater, DenHaag wo 31jan, 20:00– 20:30 uur di 30jan, 20:00–20:30uur HNDRD /Min Hee Bervoets Inloopworkshop Korzo theater, Den Haag zo 28jan, 15:00–18:00uur zo 28jan, 11:00–14:00uur HNDRD /Min Hee Bervoets Tip € 19,50 Prijs Korzo theater, DenHaag wo 31jan–20:30uur di 30jan(Ned. première)& Datum, tijdenlocatie

57 programma programme Foto: Summer Yen Foto:

Huang Yi TW Datum, tijd en locatie do 1 feb (Ned. première) & Huang Yi & KUKA vr 2 feb – 20:15 uur Theater de Veste, Delft In zijn streven om een perfect kind te zijn, verlangde de Taiwanese choreograaf en danser Huang Yi naar een robot als zijn compagnon. Als volwassene koos Prijs hij er één om mee te dansen: robot KUKA. De spitsvondige Huang vond een € 24,- manier om in de buurt van de robot te dansen, wat normaal gesproken uit veiligheidsoogpunt niet toegestaan is. Voor de choreografie dient zijn eigen Uitgeroepen door Dance jeugd als inspiratiebron, waarin hij steeds de façade van een gelukkig kind Magazine tot één van de ophield. Dit intrigerende en aangrijpende stuk gaat over eenzaamheid en zelf- meest belangrijke stukken realisatie, waarin de robot en de danser haarscherp op elkaar zijn ingespeeld. van deze tijd.

In his quest to become the perfect child, Taiwanese choreographer and danc- er Huang Yi yearned to have a robot as a friend and companion. As an adult, he chose a robot to be his dance partner: KUKA. Huang’s ingenious piece overcomes the robot’s safety constraints to enable him and fellow dancers Hu Chien and Lin Jou-Wen to dance with KUKA. The framework of Huang’s imagina- tion as a boy appears to effortlessly take center stage in his choreography in this work. Huang Yi & KUKA is an intriguing and heartfelt work about loneliness and self-actualization, spotlighting the emotion and camaraderie between ‘Huang Yi has managed man and robot. to blur the boundaries between magic and technology, human and non-human’ HUANG YI & KUKA is an original production of Huang Yi Studio +, developed at 3LD Art & Technology Center, in association with Sozo Artists. Commissioned by Quanta Arts Foundation. – Taipei Times

58 programma programme Foto: Olivier Houeix Foto:

Malandain Ballet Biarritz FR Datum, tijd en locatie vr 2 feb (Ned. première) & La Belle et la Bête za 3 feb – 20:00 uur Zuiderstrandtheater, Den Haag ‘Klassiek ballet met een eigentijdse expressie.’ Zo kan het werk van Thierry Malandain — volgens critici Frankrijks topchoreograaf — omschreven wor- Prijs Den Haag den. De esthetiek die hij creëert is tijdloos, en dat moet ook wel wanneer je 1e rang: € 45,- met een van ’s werelds (dankzij Disney) beroemdste volksverhalen, La Belle 2e rang: € 39,- et la Bête, aan de slag durft te gaan. Malandain’s interpretatie is een werk 3e rang: € 29,- voor 22 dansers vol innovatieve en elegante dans, gedreven door het inner- lijke dualisme van het beest. di 6 feb – 20.00 uur Nieuwe Luxor, Rotterdam Critics have described Thierry Malandain’s work as ‘classic ballet with a mod- ern twist’, calling him France’s leading choreographer. His timeless aesthetic makes for a masterful expression of the beloved fairy tale (and Disney classic) Tip La Belle et la Bête. Malandain’s bold interpretation for 22 dancers is an inno- vative and elegant work driven by the inner duality of the Beast. Masterclass Malandain Ballet Biarritz Deze productie is een copresentatie van Holland Dance Festival en Nieuwe Luxor Rotterdam. do 1 feb, 19:30 – 21:00 uur Korzo theater, Den Haag

Workshop ‘His play is extraordinarily beautiful, with a Ouder & Kind | Belle & het Beest myriad of choreographic innovations truly zo 11 feb, 12:30 – 13:30 making him France’s leading choreographer’ Korzo theater, Den Haag

– Le Figaro

59 60 dance. together representthepinnacleofinternationalcontemporary shall, SidraBell,RichardSiegalandVictorQuijada,four choreographers who will bepresentinganeclecticprogrammecombiningcreations byBarakMar anticipating theirdebutinEurope!AttheHollandDance Festival BODYTRAFFIC productions, bringingabreathoffreshairtothedancescene. We areeagerly Los Angelesandhassincewonworldwideacclaimforthe highqualityofits Theater, BODYTRAFFIC outin isarelatively youngtroupeofdancersthatstarted Proclaimed the‘companyoffuture’byNew York’s prestigiousTheJoyce gen van wat deinternationale hedendaagsedans te biedenheeft. Richard Siegal die en met Victorelkaar Quijada, het beste vertegenwoordi programma,zijdig metcreaties van choreografen Barak Marshall,Sidra Bell, BODYTRAFFIC hetHollandDanceFestival presenteert tijdens eenuiterst veel ook buitengewoon nieuwsgierig naar het debuut van de groep in Europa. internationaal geprezen omdehogekwaliteit van dan producties. zijn zijn Wij in LosAngeles,doeteenfrissewinddoordedanswereld waaien enwordt tot hét‘gezelschapvan detoekomst’. Ditrelatief jongegezelschap, opgericht BODYTRAFFIC isdoorhetprestigieuze TheJoyce Theater uitNew York verkozen BODYTRAFFIC programma animal magnetism...’ ‘BODYTRAFFIC displays sheer – SanFrancisco Weekly programme US - - -

Workshop Theater aanhetSpui, DenHaag za 3feb, 13:00–14:30uur BODYTRAFFIC Tip € 24,- Prijs Theater aanhetSpui, DenHaag zo 4feb–14:30uur za 3feb–20:00uur vr 2feb(EU. première)& Datum, tijdenlocatie

Foto: Christopher Duggan programma programme Foto: Dorothea Tuch Foto:

Charlotta Övferholm / Age on Datum, tijd en locatie vr 2 feb (Ned. première) & SE / DE Stage & DANCE ON ENSEMBLE za 3 feb – 20:30 uur DANCE ON EXTENDED zo 4 feb – 20:00 uur Korzo theater, Den Haag

Het Duitse DANCE ON ENSEMBLE was al eerder te zien tijdens het Holland Dan- Prijs ce Festival in 2016. Deze festivaleditie zijn zij terug met DANCE ON EXTENDED € 19,50 en werken ze samen met het Zweedse Age on Stage. Beide gezelschappen werken met professionele dansers op leeftijd. De Belgische choreograaf Jan Martens creëerde speciaal voor het DANCE ON ENSEMBLE de choreografie Man Made die gaat over het gebrek aan netheid, diepe gedachten, empa- Tip thie en inlevingsvermogen in de hedendaagse samenleving. Onlangs reisde Film DANCE ON ENSEMBLE af naar Zweden voor een art in residency met Age on Herr Mamma Geddon Stage en choreograaf Johannes Wieland. De coproductie show to be true is vr 2 feb, 20:00 – 20:20 uur te zien tijdens DANCE ON EXTENDED. vr 2 feb, 22:30 – 22:50 uur za 3 feb, 20:00 – 20:20 uur The German DANCE ON ENSEMBLE previously performed one time during the zo 4 feb, 19:30 – 19:50 uur Holland Dance Festival in 2016. They return this festival edition with DANCE ON zo 4 feb, 22:00 – 22:20 uur EXTENDED and they collaborate with the Swedish Age on Stage. Both companies Korzo theater, Den Haag work with professional dancers at age. The Belgian choreographer Jan Martens created the choreography Man Made specifically for the DANCE ON ENSEMBLE which deals with the lack of civility, deep thoughts, empathy and sympathy in Co-funded by the Creative Europe today’s society. Recently DANCE ON ENSEMBLE traveled to Sweden for an art in Programme of the European Union as part residency with Age on Stage and choreographer Johannes Wieland. The co- of DANCE ON, PASS ON, DREAM ON. production show te be true will be presented during DANCE ON EXTENDED. Co-funded by the Creative Europe Programme of the European Union

61 waar hunhuwelijksreis zij beleefden. korte film over de nostalgische reis van eenouderechtpaarnaardeplek will personallydancehisduet created forhismuseAnaLaguna anddancerYvanAuzley. InadditionMatsEk en danserYvan Auzley. Bovendien duet zijn danstMatsEkhoogstpersoonlijk Zweedse choreograaf creëerde MatsEk,diehij voor muze AnaLaguna zijn dance is 62 the locationoftheirhoneymoon. is JiříKyliáns filmaboutthenostalgicjourney of anoldercoupleto latestshort legendary sky’s turn toourfestivalwithhisextremelyoriginal‘salsa’—interpretation ofStravin three masterchoreographers.TheIsraelichoreographer Emanual Gatwillre A specialline-up,exclusivelycreatedforthefestival,with remarkable worksby Memory legendarische Emanuel Gatbrengt uiterst originele‘salsa’-interpretatie zijn van Stravinsky’s zondere werken van drie meesterchoreografen. DeIsraëlische choreograaf Een exclusief, speciaaldoorhetfestival samengesteld programma- metbij Mixed Bill Gat, Kylián Emanuel Ek, Jiří Mats programma mijlpaal vanmijlpaal de internationale dans is samenmetAnaLaguna. AXE programme , aduetbythefamousSwedishchoreographerMatsEk, thathe Le Sacre du Printemps du Sacre Le Le Sacre du Printemps du Sacre Le Memory Scalamare togetherwithAnaLaguna. terug naaronsfestival. Eenandere . Anothermilestoneofinternational AXE , een duet van de beroemde isJiříKyliáns meestrecente, Scalamare Scalamare SE/IL/NL - - of DANCEON, PASSON, DREAMON. Programme oftheEuropean Union aspart bytheCreativeEurope Co-funded Theater aanhetSpui, DenHaag voorstelling wo 7feb–aansluitendopde Mats Ek, Emanuel Gat, Jiří Kylián Nagesprek Tip € 24,- Prijs Theater aanhetSpui, DenHaag di 6feb&wo7–20:00uur Datum, tijdenlocatie

of theEuropeanUnion Creative EuropeProgramme Co-funded bythe

Foto: Emanuel Gat Dance programma programme Foto: MEYER-CHAFFAUD Foto:

MEYER-CHAFFAUD Datum, tijd en locatie di 6 feb & wo 7 feb – 19:00 uur SOUL #2 Performers (preview) Korzo theater, Den Haag

MEYER-CHAFFAUD werkt momenteel aan een nieuwe voorstelling in hun Prijs SOUL-serie, waarin zij op zoek gaan naar de ware aard van het menszijn. Tijdens € 12,50 Holland Dance Festival krijgt u een preview van SOUL #2 Performers te zien. De voorstelling gaat 18 april 2018 in première in Korzo. Het choreografenduo Jérô- me Meyer en Isabelle Chaffaud wijdde in 2017 SOUL #1 Audience aan de ziel Tip van het publiek. Dat bleef niet onopgemerkt. De voorstelling beleefde onder andere een succesvolle première tijdens CaDance, waar ‘de vierde wand’ — Monday Movement Class de grens tussen het danspodium en het publiek — in rook op ging. MEYER-CHAFFAUD ma 22 jan, 20:00 – 21:30 uur MEYER-CHAFFAUD is currently working on their new production in their SOUL Korzo theater, Den Haag — series, in which they search for the true nature of humanity. During Holland Dance Festival you will see a preview of SOUL #2 Performers. The production will premiere in Korzo on April 18 2018. The choreographers duo Jérôme Mey- er and Isabelle Chaffaud dedicated in 2017 SOUL #1 Audience to the audi- ence. This did not go unnoticed. The production had a successful premiere during CaDance where the ‘fourth wall’ — the barrier between dance stage and the audience — disappeared.

‘Dat dans kan leiden tot prettig anarchisme is verfrissend.’

– Trouw

63 van deZweedse auteur Strindberg. 64 inspired bythethemesof famous play a completelynewpiecethat hemadetogetherwiththeDanishDanceTheatre, cannot getenoughofthischoreographer. Shropshirereturnsinthisfestivalwith work andthecloserelation with thechoiceofmusic’.It’snowonderthatwe his harmony in him for the‘consistentesthetic praised ’79. Thejury Dansersfonds lived intheNetherlandsformanyyears,wonsocalled ‘SpecialPrize’ ofthe Holland­­­ He alsoreceivedalotofcreditin2016forhiscontribution totheprevious ‘Suddenly thereisthisgem’theNRCwroteaboutworkof StephenShropshire. geïnspireerd opdethema’svan hetberoemde toneelstuk een geheelnieuwe creatie samenmetDanishDanceTheatre diehij maakt, vannoeg kunnenkrijgen dezechoreograaf. Shropshire isditfestival terug met werk endehechte relatie metdegekozen muziek’.Nietgekdatwe nietge prees fonds hemomde‘consequente ’79.Dejury esthetischeharmonieinzijn tige Amerikaanse choreograaf van dezogeheten ‘SpecialePrijs’ hetDansers Dance Festival. Afgelopen november won de al jaren in Nederland woonach Veel ookin2016voor bijdrage lofontvinghij aanhetvorige zijn Holland ‘Ineens isdaarhetpareltje’ schreef NRC over hetwerk van Shropshire. Stephen Julie about Miss Theatre Dance Danish Stephen Shropshire & programma author Strindberg. DanceFestival. Last November theAmericanchoreographer, whohas programme Freule Julie Freule from1888bytheSwedish Freule Julie Freule uit1888 - - - Dance Theatre. Shropshire Foundation enDanish van Holland DanceFestival, The Deze voorstellingiseenco-productie € 19,50 Prijs Korzo theater, DenHaag wo 7feb–20:30uur di 6feb(wereldpremière)& Datum, tijdenlocatie

Foto: Stephen Shropshire Xin Ying and Lloyd Knight. Foto: Hibbard Nash Photography early choreographiesallthe way through to herfinalcreation. it istimeless.Thisprogrammeoffersauniqueoverview, fromGraham’s starting self embodiedandpropagatedmovement,makingher work asdistinctive her Graham Martha movement, icon.dance Instead ofseekingtoarticulate exclusive programmewecelebratethelegacyofworld’s mostlegendary tieth century, isoneofthe great foundersofAmericanmoderndance.Inthis almost thewholeoftwen- career spanned Graham,whoselifeand Martha haar laatste creatie. biedt eenuniekoverzicht van Grahams vroege choreografieën tot enmet werk blijven. zalhierdoor Ditprogramma onderscheidendentijdloos altijd beweging uitte drukken —zewas enpropageerde debeweging zelf.Haar Graham waslegendarische dansicoon.Martha eenvrouw dienietbezigwas samengesteld programma vieren de nalatenschap van wij ’s werelds meest ten, isdégrondlegster van deAmerikaanse modernedans.Ineenexclusief Graham, wierlevenMartha encarrière deheletwintigste eeuwomvat bijna - The Legend back! is Company Dance Graham Martha Internationale Tanzwochen Neuss enLesThéâtres delaVille deLuxembourg. Nieuwe LuxorRotterdam, HIGHLIGHTSDESINTERNATIONALEN TANZES inBonn, Deze productieiseencopresentatie van Holland DanceFestival, StadsschouwburgAmsterdam, programma programme US US - Masterclass Stadsschouwburg, Amsterdam di 13feb–20:30uur Nieuwe Luxor, Rotterdam za 10feb–20:00uur 3 2 di 6feb, 18:30–20:30 uur Martha GrahamDanceCompany Tip 1 Prijs Zuiderstrandtheater, DenHaag do 8feb–20:00uur wo 7feb(Ned. première)& Datum, tijdenlocatie e e e rang: rang: rang:

€ 29,- € 39,- € 45,- 65 en JoostVrouenraets. Jiří Kylián zietuondermeercreaties van Jarek Cemerek, Antonin Comestaz van internationale topchoreografen. werk Naast van meesterchoreograaf speciaal gecreëerd voor dejongedansstudenten en bestaande creaties Jarek Cemerek, AntoninComestaz and Joost Vrouenraets. others piecesbyamong choreographer JiříKyliánmaster theywillperform work by creations byacclaimedinternational choreographers.Alongside to existing students dance choreographies createdspecifically fortheyoung new from of highlights, succession a featuring programme tenth-anniversary 66 neverfailtoenthralandinspire. performances to introduce the nextgenerationof top dancers.Burstingwithenergy, their dance.Forthis 2018 thetenthyearrunning, festival edition isproud temporary Rotterdam, thehotspot forcon- dance talentsfromCodarts up-and-coming Dance Festivalthe Holland year for young platform offersanational Every Move The On Talent ongekend hoogenergieniveau. Dezesprankelende jubileumeditie van weer altijd aanstekelijkzijn eninspirerend enkenmerken zichdooreen keer kan laten kennismaken met de dansers van de toekomst. Hun optredens podium. Hetfestival isertrots opdathet ubegin2018alweer voor detiende van Rotterdam Codarts —déhotspotvoor hedendaagsedans—eenlandelijk biedtHollandDanceFestivalJaarlijks hetspraakmakende jongedanstalent Codarts Rotterdam Talent The Move On 2018 programma programme omvat tal van hoogtepunten: nieuwe choreografieën Talent On The Move Move The On Talent is aspecial publiek teontroeren’ jonge dansershet uitvoering wetende ‘In eenindrukwekkende Prijs lijst kijkopholland-dance.com Nederland tezien. Voor despeel- is TalentOnTheMove noginheel dens hetHolland DanceFestival Aansluitend opdepremieretij- Tournee 2018 Theater deVeste, Delft 20:15 uur do 8feb(wereldpremière) Datum, tijdenlocatie € 22,50 – Noordhollands Dagblad

Foto: Marcel van Oostrom Foto: Rahi Rezvani ingenious useof the space createsagrandexperiencefor the audience. audience, limitedinnumber, sitsonstageandsurroundsthe dance floor. An male orthefemaledancers.Naharincreatedanintimate settinginwhichthe intheprominentpresenceofeither the showingashift each performance werk theaterervaring opdeproef stelt. Per avond wordt meester OhadNaharins In line with NDT’s site-specificworks In linewithNDT’s walking In hetverlengde van NDT’s locatievoorstellingen Hole The Theater I Dans Nederlands Hole de ruimte zorgt voor grootsheid indebeleving eenongrijpbare van hetstuk. podium om een verhoogde dansvloer bevindt. Eenverrassend gebruik van een intiemesettingwaarin hetpubliek,gelimiteerd inaantal, zichophet dansers, deandere keer doorhunmannelijke creëerde collega’s.Naharin undertakes anotherprojectthatdefiesthetraditionaltheatre experience. undertakes programma , OhadNaharin’s twiceperevening, masterpiecefrom2013, is performed The Hole The gaat hetgezelschapwederom gaat eenproject aandatdetraditionele programme (2013) twee (2013) keer uitgevoerd; deenekeer doordevrouwelijke School of Thought of School School of Thought of School and Spiritwalking NL en Spirit , NDT The The - - € 42,50 Prijs Lucent Danstheater, DenHaag 19:00 &21:00uur vr 9feb&za10 do 8feb(Ned. première)& Datum, tijdenlocatie 67 Theater Dance Skopje 68 from Live al CONTEXTfestival,thatisorganized byprimaballerinaDianaVishneva.During ly withacomedictwist.Olga Vasilieva editionoftheinternation wonthefourth asoloaboutherlongestlasting loveaffair,dance theatre,willperform natural the Irishponydance,thatis knows forabsurdcombinationofcomedyand Rotterdam.Skopje Leonie DanceTheaterandCodarts McDonagh,founderof Risima Risimkimwillpresenttheresultofanuniquecollaboration betweenher dance world:Macedonia,IrelandandRussia. The‘Macedonian PinaBausch’ A triptychofpromisingupandcomingchoreographersfrom allcornersofthe dat georganiseerd wordt doorsterballerina DianaVishneva. Tijdens Olga Vasilieva won devierde editievan hetinternationale CONTEXT festival, haar langstdurende liefdesrelatie, uiteraard meteenkomische kwinkslag. dieke combinatievan komedie endanstheater, presenteert eensoloover McDonagh, oprichtster van hetIerseponydance, datbekendstaat omdelu werking tussenhaarSkopje Rotterdam. DanceTheater enCodarts Leonie sche PinaBausch’RisimaRisimkimtoont hetresultaat van eenunieke samen hoeken van dedanswereld: Macedonië,IerlandenRusland.De‘Macedoni Een drieluikvan opkomende enveelbelovende choreografen uitonverwachte St. Petersburg / Skopje /Belfast from... Live programma toont zij haar aangrijpende en prijswinnende kwartet. enprijswinnende haaraangrijpende toont zij … she will perform her moving and award-winning quartet. hermovingandaward-winning quartet. … shewillperform programme / ponydance (Leonie McDonagh) / McDonagh) (Leonie ponydance /RU /NIE MK Olga Vasilieva Olga Live from Live … - - - - - Workshop Workshop Workshop Korzo theater, Den Haag za 10feb, 10:30–12:00uur “Live from…”OlgaVasilieva Tip € 19,50 Prijs Korzo theater, DenHaag za 10feb–20:30uur vr 9feb(Ned. première)& Datum, tijdenlocatie Korzo theater, DenHaag za 10feb, 15:30–17:30uur Leonie McDonagh “Live from…”ponydance/ Korzo theater, DenHaag za 10feb, 13:00–15:00uur Skopje DanceTheater “Live from…”

Foto: Mark Olich Foto: Sjoerd Derine (Nederlands DansTheater),Ryan Djojokarso andIDTheatreCompanyrep by Rutkaynew works result. With and enjoythevibrant Özpinar,Pokorný Jiří by professionalchoreographers thedancersstepontobigstage.Come Dance Festival organizednationwideauditionsinfive Dutchregions.Coached selection ofamateurdancers.For thisneweditionof A collaborationofthetopchoreographersDutchdance andatopnotch voorstelling isdewinnaar van Kunstbende inde categorie ‘dans’. be (ScapinoBalletRotterdam) deze endanscollectief155.Ook te zientijdens topselectie van amateurdansers. Voor deze nieuwe editie van Een samenwerking van déchoreografen van deNederlandsedanseneen Dance Date Company,Theatre Ryan Djojokarso 155,Özpinar, danscollectief ID Scapino Ballet Rotterdam, Rutkay Theater, Dans Kylián, Nederlands Jiří 155. Also the winner of Kunstbende in the category ‘dance’ will shineon stage. ‘dance’ Kunstbendethe winnerof 155. Also the category in of JiříKylián, EdWubbe (ScapinoBalletRotterdam)ertory and danscollectief Ryan Djojokarso enIDTheatre Company enrepertoire van JiříKylián, EdWub Met nieuwwerk van Rutkay Özpinar, JiříPokorný (NederlandsDansTheater), stap naar hetgrote podium. Kom genieten van hetwervelende eindresultaat. regio’s. Onderleidingvan professionele choreografen maken de dansers dé organiseerde HollandDanceFestival landelijke Nederlandse auditiesinvijf programma programme Dance Date Dance Dance Date Dance Holland - -

€ 22,50 Prijs Theater aanhetSpui, DenHaag zo 11feb–14:30uur 20:00 uur za 10feb(wereldpremière) Datum, tijdenlocatie 69 70 Company Ahn Eun-Me Amsterdam programma Dancing GrandmothersDancing The Legend back! is Company Dance Graham Martha programme KR US US 3 2 5 4 3 2 5 4 1 Prijs Stadsschouwburg, Amsterdam wo 24jan–20:30uur Datum, tijdenlocatie 1 Prijs Stadsschouwburg, Amsterdam di 13feb–20:30uur Datum, tijdenlocatie 1 1 e e + e e e e e + e e e rang: rang: rang: rang: rang: rang: rang: rang: rang: rang: rang: rang: € 27,50 € 32,50 € 10,- € 17,50 € 25,- € 30,- € 35,- € 10,- € 15,- € 22,50 € 35,- € 37,50

Foto: Hibbard Nash Photography Foto: Young-Mo Cheo programma programme Delft

Datum, tijd en locatie do 1 feb& vr 2 feb – 20:15 uur Theater de Veste, Delft

Prijs € 24,- Foto: Summer Yen Foto: Huang Yi TW Huang Yi & KUKA

Datum, tijd en locatie do 8 feb – 20:15 uur Theater de Veste, Delft

Prijs € 22,50 Foto: Marcel van Oostrom Foto: Talent On The Move 2018 Codarts Rotterdam

71 programma programme Rotterdam

Datum, tijd en locatie ma 5 feb – 20:00 uur Nieuwe Luxor, Rotterdam

Prijs 1+ rang: € 47,50 1e rang: € 45,- 2e rang: € 39,- 3e rang: € 32,- 4e rang: € 25,- Foto: Olivier Houeix Foto: Malandain Ballet Biarritz FR La Belle et la Bête

Datum, tijd en locatie do 10 feb – 20:00 uur Nieuwe Luxor, Rotterdam

Prijs 1+ rang: € 47,50 1e rang: € 45,- 2e rang: € 39,- 3e rang: € 32,- 4e rang: € 25,- Foto: Hibbard Nash Photography Nash Hibbard Foto: Martha Graham Dance Company US The Legend is back!

72 meer te beleven more to see

73 meer te beleven more to see The Aging Body The Aging Body IV In the The Aging Body different approaches are used to Working conference Dance & the reflect on dance in relation to the aging body. During the Eldery; Quality of Life and the Role Festival there are various moments to get to know more of Dance about this relevant subject. What is the impact of dance on the quality of life of the elderly? Dance initiatives are increasingly more visible in The Aging Body I the social domain and explore the potential to imple- Meet the Artist ment the power of dance here. This working conference offers a platform to a number of initiatives to present ‘Laugh and grow fat. Dance and grow fat.’ Eun-Me Ahn, themselves, after which we will exchange knowledge some call her the “Korean Pina Bausch”, is a daredevil. and information and debate a selection of topics. Prior to her famous production Dancing Grandmothers, in which she invited ten Korean grandmothers to partici- Sun 11 Feb, 13:00 –16:00 hours pate, you can meet Eun-Me Ahn in person. She will tell all Korzo theater, The Hague about the performance, what it’s like to grow up in Korea, and she will give some recommendations on how to ex- perience the performance. After the interview you can The Aging Body is part of enjoy a delightful vegetarian dinner with a Korean twist. Dance On, Pass On, Sat 27 Jan, 18:00 – 19:30 hours Dream On. Theater aan het Spui, The Hague Dance On, Pass On, Dream On is a large-scale co-opera- tion project developed by nine distinctive dance instituti- ons from eight countries to address ageism in the dance ­­ The Aging Body II sector and in society. Led by Berlin-based non-profit cul- Surprise tural agency DIEHL+RITTER, the partners are Belgrade Dance Festival, Codarts Rotterdam (University of the Arts), Come to the foyer of Theater aan het Spui before the Belgian choreographer Jan Martens company GRIP, Fest- start of the performance Good [old] Times, Into my arms spielhaus St. Pölten, Holland Dance Festival, the Swedish and allow yourself to be surprised by The Aging Body II. Dance Company Jus de la Vie, Nomad Dance Academy Sun 28 Jan 16:15 – 17:00 hours Slovenia and Sadler’s Wells. Theater aan het Spui, The Hague The partnership, with its organizational expertise and Europe-wide network of performance venues, festivals The Aging Body III and educational institutions, will make a difference: in- Seminar Health and Aging in Dancers stead of continuing to ignore and sideline older dancers and older bodies in general, it showcases and cele- When working with the aging body, important mental brates the richness of age and experience – on stage and physical health related issues arise. The professor- and in society. Dance On, Pass On, Dream On runs from ship of Codarts Rotterdam (University of the Arts) focus- June 2016 to May 2019 and is co-funded by the Creative ses on monitoring and preventing mental and physical Europe Programme of the European Union. health issues in performing artist. In this seminar the amount, severity and characteristics of mental and physical health problems will be discussed and preven- Co-funded by the Creative Europe tive strategies Programme of the European Union as part of DANCE ON, PASS ON, DREAM ON. Mon 5 Feb – 11:00 - 14:00 hours

Co-funded by the Korzo theater, The Hague Creative Europe Programme of the European Union

74 Foto: Charlotta Öfverholm / Age on Stage meer te beleven Mamma Geddon Mamma in apoignantmannerthephysical andemotionalexperiencesofthepartici ouderen misschiennietmeerzoflexibelis,maardatdejarenlange levenserva aan een kleine presentatie. De workshops toonden aan dat het lichaam van in zesdagen,aandehandvan eenwarming-up, improvisatie enchoreografie, in het proceskijkje van zowel Öfverholm alsdedeelnemers.Samen werkten zij Mamma Geddon Mamma and 25 elderly people between 67 and 84 years old participated. Thefilm and 25elderlypeoplebetween 67and84yearsoldparticipated. ateur) dancersof65andolder. Thefirstseriesofworkshopstookplacein2016, adancecompanybutshealsodevelopedanoutreachprogramfor(am start for professionaldancersof45andover. AgeonStageÖfverholm didn’t With just Charlotta ÖfverholmisthefounderofAgeonStage,aSwedish danceproject encreativiteitring tot meervrijheid leidt. 2016 plaatswaaraan 25ouderen tussende67en84deelnamen.Defilm voor (amateur)dansers van 65jaarenouder. Deeerste workshopreeks vond in enkel eenproject op,maarontwikkelde tevens zij eenparticipatieprogramma voor professionele dansersvan 45+.MetAge richtte onStage Öfverholm niet Charlotta Öfverholm isoprichtster van Age eenZweeds onStage, dansproject Anders J. Larsson Geddon Film: Mamma Herr the elderlymaylackflexibility, buttheirminddoesnot. pants, andtheirthoughtsabout dance.Theworkshopsprovedthatthebodyof

more tosee is a documentary about the initial 6-day workshop. It portraits abouttheinitial6-dayworkshop.Itportraits isadocumentary iseendocumentaire over dezeworkshopreeks een engeeft SE Herr Herr Herr Herr - - - interesting.” creative processvery person has, makesa experiences anolder selfassurance andlife person, the do asmuchayoung physical bodycannot “Even thoughthe zo 4feb, 19:30&22:00uur za 3feb, 20:00uur vr 2feb, 20:00&22:30uur Datum, tijdenlocatie 75 meer te beleven more to see Uitreiking Jiří Kylián Ring Jiří Kylián Ring Presentation

Tijdens het feestelijke Source of Inspiration The Holland Dance Festival’s festive Source of Gala van het Holland Dance Festival wordt Inspiration gGala is the occasion of the sixth voor de zesde keer op rij de Jiři Kylián Ring presentation of the Jiři Kylián Ring. In 2016, the uitgereikt. Roel Voorintholt, artistiek directeur Ring was received by Roel Voorintholt, artistic van Introdans, en Ton Wiggers, algemeen direcor of Introdans, and Ton Wiggers, execu- directeur van Introdans ontvingen de prijs in tive director of Introdans. Voorintholt and Wig- 2016. Zij geven de prestigieuze prijs door gers will now be passing on the prestigious aan iemand die een belangrijke en inspire- award to someone who has made a significant rende bijdrage levert aan de dans in Neder- and inspiring contribution to dance in the land. Netherlands.

De Ring is in 2006 ingesteld door de Nederlandse Dans- The Ring was established in 2006 by the Dutch Dance dagen uit bewondering voor Kyliáns meesterschap. Aan Festival and presented to Jiři Kylián in honour of his mas- Jiři Kylián werd gevraagd de Ring op termijn door te tery. Kylián was asked to pass the Ring on in due course geven aan een kunstenaar die net als hij een inspirator to an artist who, like himself, was a source of inspiration en vernieuwer is binnen de danswereld. In 2008 gaf hij and innovation within the world of dance. At the Dutch tijdens de Nederlandse Dansdagen de Ring door aan Dance Festival in 2008, he passed on the Ring to chore- choreograaf Michael Schumacher, die werd geprezen ographer Michael Schumacher, who was acclaimed for om zijn ‘improvisatievermogen, het enthousiasme dat hij his ‘improvisation skills, the enthusiasm he conveys to overdraagt aan jonge dansers en zijn gedreven samen- young dancers, and his passionate collaboration with werking met kunstenaars uit andere kunstdisciplines’. artists from other disciplines’.

Het ontwerp van de Ring is van Hans Appenzeller en be- The Ring was designed by Hans Appenzeller and consists staat uit een set van 14 ringen; voor iedere letter van de of a set of 14 rings; one ring for each letter of the award. prijs een ring. De ringen zitten op een ringmaatstok en zijn The rings are on a ring measuring stick and vary in size. oplopend in maat. Degene die hem ontvangt mag een The recipient of the award can choose a ring that fits and passende ring uitzoeken en deze ook houden wanneer keep it when he or she hands on the award. A new ring hij of zij de prijs doorgeeft. Voor de lege plek op de ring- is made for the empty place on the ring measuring stick. maatstok wordt een nieuwe ring gemaakt. De winnaar The winner also receives a financial incentive of five thou- ontvangt ook een financiële stimulans van vijfduizend sand Euros from the Kylián Foundation. euro van de Kylián Foundation.

Datum, tijd en locatie Date, time and location do 25 jan - 20:00 uur Thursday 25 Jan - 20:00 hours Zuiderstrandtheater, Den Haag Zuiderstrandtheater, The Hague

76 meer te beleven more to see

2006 2008 Jiři Kylián Michael Schumacher

2010 2012 2014 Ellen Knops Ingrid Wolff Janine Dijkmeijer

2016 Ton Wiggers en Roel Voorintholt Foto: Antoinette Mooy (2006, 2008, 2010, 2012, 2014) | Foto: Inge van Mill (2016) van Mill Inge 2014) | Foto: 2012, 2010, 2008, (2006, Mooy Antoinette Foto:

77 meer te beleven more to see

‘Get on your dancing shoes’ Danceparty on ice za 27 jan – aansluitend op de Dansfeestjes tijdens het festival voorstelling De Uithof, Den Haag Een dansfestival kan niet zonder een dansfeestje. Daarom vinden er speciaal voor iedereen die zelf de dansvloer op wil drie dansfeestjes plaats tijdens Dance with the het festival. Het dansfeestje op het ijs is vanwege de capaciteit alleen toe- grandmothers gankelijk voor de bezoekers van de voorstelling. De feestjes in Theater aan za 27 jan – aansluitend op de het Spui en het Korzo theater zijn toegankelijk voor iedereen die wil komen voorstelling genieten en dansen, dansen, dansen, dansen. Theater aan het Spui, Den Haag

A dance festival needs a dance party. That’s why there will be three dance Dance on, on, on parties during the festival, for everybody who wants to get on the dance floor za 3 feb – aansluitend op de themselves. The dance party on ice is only accessible to the audience of the voorstelling preceding performance, due to capacity limitations. The parties in Theater Korzo theater, Den Haag aan het Spui and the Korzo theater are open and free for anyone that wants to come enjoy and dance, dance, dance, dance.

78 workshops work shops

79 80 voordanstop. Kijk hetuitgebreide programma opholland-dance.com. over enlesmethodenontmoetdeinternationale aanbijzondere stijlen om weer metfrissemoednieuwe wegen indedanste verkennen. Geefje shops kom jevolledig aanjedosisinspiratie; goedtegen dekou, maarook — uitstekend voor het lichaam en de artistieke de vele geest. Tijdens work Festival helptjeomdewinter doorte komen meteenspeciaalfestivalelixer uitdagingen omhunvaardigheden te houden.HollandDance vlijmscherp vanDansers zijn nature naarnieuwe jongehondendiesteeds opzoekzijn kennismaken met hun dansstijl gezelschappen laten je van dichtbij choreografen en van de Dansers workshops - zie dewebsiteholland-dance.com Vanaf €9,- Prijs zie schemahiernaast Datum, tijdenlocatie

Foto: De Schaapjesfabriek workshops week 1 Woensdag 31 januari Zaterdag 10 februari Maandag 22 januari Inloopworkshop Workshop “Live from…” Olga Vasilieva Monday Movement Class HNDRD / Min Hee Bervoets 10:30 – 12:00 uur MEYER-CHAFFAUD 20:00 – 20:30 uur Korzo theater, Den Haag 20:00 – 21:30 uur Korzo theater, Den Haag Korzo theater, Den Haag Samen dansen voor ouders en Donderdag 1 februari kinderen met en zonder (fysieke) Woensdag 24 januari Masterclass beperking Workshop op het ijs Malandain Ballet Biarritz 13:00 – 14:00 uur Le Patin Libre 19:30 – 21:00 uur Korzo theater, Den Haag 14:00 – 15:00 uur Korzo theater, Den Haag De Uithof, Den Haag Workshop “Live from…” Vrijdag 2 februari Skopje Dance Theater Zaterdag 27 januari Inloopworkshop BODYTRAFFIC 13:00 – 15:00 uur Workshop Vanaf ca. 22:00 uur Korzo theater, Den Haag Eun-Me Ahn Company Theater aan het Spui, Den Haag 15:00 – 17:00 uur Workshop “Live from…” Theater aan het Spui, Den Haag Zaterdag 3 februari ponydance/Leonie McDonagh Workshop BODYTRAFFIC 15:30 – 17:30 uur Zondag 28 januari 13:00 – 14:30 uur Korzo theater, Den Haag Workshop Theater aan het Spui, Den Haag HNDRD / Min Hee Bervoets Zondag 11 februari 11:00 – 14:00 uur en 15:00 – 18:00 uur Zondag 4 februari Workshop Dansmix break, Korzo theater, Den Haag Inloopworkshop Good [old] Times hiphop en meer

Vanaf 18:00 uur 10:30 – 12:00 uur Inloopworkshop Good [old] Times Theater aan het Spui, Den Haag Korzo theater, Den Haag Vanaf 18.00 uur

Theater aan het Spui, Den Haag Workshop Danstheater 10:30 – 12:00 uur Korzo theater, Den Haag week 2 week 3 Workshop Maandag 29 januari Maandag 5 februari Ouder & Kind | Belle & het Beest Monday Movement Class Monday Movement Class 12:30 – 13:30 uur Stopgap Dance Company Samir Calixto Korzo theater, Den Haag 20:00 – 21:30 uur 20:00 – 21:30 uur Korzo theater, Den Haag Korzo theater, Den Haag Workshop Robot dance 14:00 – 15:00 uur Dinsdag 30 januari Dinsdag 6 februari Korzo theater, Den Haag Inloopworkshop Masterclass HNDRD / Min Hee Bervoets Martha Graham Dance Company Inloopworkshop Good [old] Times 20:00 – 20:30 uur 18:30 – 20:30 uur Vanaf 18:00 uur Korzo theater, Den Haag Locatie nog niet bekend, Den Haag Theater aan het Spui, Den Haag

81 82 Dansimpuls isaninitiativebyHolland Dance Festival andNBDO Dansbelang. this Dansimpulswinteredition. Didactics, debate,practicalskills,healthandresearchare themaintopicsof phers andteachersareinvitedtosharetheirknowledgewith danceteachers. and meet fellow danceteachers.DuringHollandDanceFestival choreogra- toget inspired, obtainnew knowledge Dansimpuls isthe ultimate opportunity Dansimpuls iseeninitiatiefvanHolland DanceFestival enNBDO Dansbelang. onderzoek staan centraal indewintereditie van dittrainingsprogramma. dansdocenten te delen.Didactiek,debat,eigenvaardigheid, gezondheiden Festival choreografen zijn endocenten uitgenodigdomhunervaringen met te verwerven encollega-docenten te ontmoeten. hetHollandDance Tijdens biedtdeultiemegelegenheidjete latenDansimpuls inspireren, nieuwe kennis voorSpeciaal dansdocenten Dansimpuls workshops zie websiteholland-dance.com Programma entickets Korzo theater, DenHaag za 3feb&zo4–10:00uur Datum, tijdenlocatie

Foto: De Schaapjesfabriek informatie in forma tion

83 © Hans Withoos Een aandeelinelkaar www.rabobank.nk/regiodenhaag Holland Dancetesteunen. Rabobank wildaaromcultuurvoor iedereentoegankelijkmaken,mededoor Cultuur heeftzoveelmooistebieden, vanemotieeninspiratietotzelfseducatie.De Rabobank RegioDenHaagsteunt HollandDance Welkom indewereld van schoonheidenontroering Cultuur eenwarm hart toedragen van genieten. en ersamenvolop www.introdans.nl informatie information Festivalkassa Festival box office

De festivalkassa bevindt zich in het Korzo theater The box office can be found in the Korzo theater on aan de Prinsestraat 42. Hier kunt u kaarten kopen the Prinsestraat 42. Here you can purchase tickets voor alle voorstellingen in Den Haag en Delft. for all the performances in The Hague and Delft.

Telefoonnummer Festivalkassa Phone number Festival Box office (070) 363 75 40 (070) 363 75 40

Openingstijden Opening hours Maandag t/m zaterdag van 12:00 tot 18:00 uur en op Monday through Saturday from 12:00 to 18:00 uur and on zondag vanaf 2 uur voor aanvang van de voorstellingen. Op Sunday from 2 hours before the start of the performances. voorstellingsdagen is de kassa geopend tot aanvang van de On show days the box office is open until the start of the laatste voorstelling. final performance.

Betalingsmogelijkheden festivalkassa Payment methods festival box office Betalen is mogelijk met contant geld, PIN en Podiumcadeau- Payment is possible with cash, PIN and Podiumcadeaukaart. kaart. Helaas accepteren wij geen creditcards en VVV-bonnen. Unfortunately we do not accept credit cards and VVV-vouchers.

Kortingen Discounts Kortingen zijn mogelijk op vertoon van een geldige Discounts are possible on presentation of a valid student studentenpas, CJP, Ooievaarspas, Uitpas en Korzo pass, CJP, Ooievaarspas, Uitpas and Korzo Profpas Profpas (laatste alleen voor voorstellingen in Korzo). (the latter only for performances in Korzo). Er kan gevraagd worden om uw kortingskaart te tonen bij de You may be asked to produce your discount pass at the zaal. Houd deze dus altijd bij de hand. theatre. So always have this available. Student / CJP / Onder 27 jaar: vast tarief € 10,- Student / CJP / Under 27 years: set rate € 10,- * in het Zuiderstrandtheater geldig voor de 2e en 3e rang * in the Zuiderstrandtheater valid for 2e and 3e class * Ooievaarspas: 50% (niet online te boeken) * Ooievaarspas: 50% (cannot be booked online)

Online kaartverkoop Online ticket sales Online kaarten kopen is voordelig en gemakkelijk. U betaalt Buying tickets online is cheap and easy. You do not pay namelijk geen transactiekosten per kaart, maar enkel € transaction costs per ticket, but only € 2,- per order. After 2,- per bestelling. Na afronding van de bestelling ontvangt completion of your order you will receive the e-tickets in u de e-tickets kosteloos in uw mailbox. Wilt u de kaarten your mailbox without charge. Would you prefer to receive liever per post thuis ontvangen? Dan worden deze tot een the tickets by mail at home? Then the tickets will be mailed week voor de voorstelling thuis gestuurd. Niet opgestuurde to you up until a week before the performance. Tickets that kaarten liggen op de dag van de voorstelling klaar bij het have not been mailed will be available on the day of the desbetreffende theater. Online betalen kan veilig met performance at the relevant theatre. Online payment can be creditcard of iDeal. made safely with credit card of iDeal.

Omruilen Exchange Gekochte kaarten kunnen niet worden geretourneerd. Tickets that have been purchased cannot be reimbursed. It Het mogelijk om tijdig uw kaarten te ruilen voor een andere is possible however to change your tickets for a different voorstelling, volgens de regels die gelden bij het theater performance, if there is time and according to the rules that waar u de kaarten gekocht heeft. Neem hiervoor contact op apply to the theatre where you bought the tickets. Contact met de desbetreffende kassa. De festivalkassa brengt per the relevant box office. The festival box office will charge retournering of ruiling €3,50 administratiekosten in rekening. €3,50 in administration costs for each return or exchange.

85 informatie information Festivallocaties Bereikbaarheid Den Haag Zuiderstrandtheater

Korzo theater Stadsbus 22 (HTM) Prinsestraat 42 Bezoekers die met bus 22 reizen, stappen op enkele Kassa: (070) 363 75 40 meters voor de ingang in en uit bij de bushalte [email protected] ‘Zuiderstrandtheater’. Rondom voorstellingen stopt deze www.korzo.nl bus voor het theater, maar controleer de bustijden goed vóór uw vertrek! Let op: bus 22 rijdt op doordeweekse Zuiderstrandtheater dagen ‘s middags niet langs het theater (bijvoorbeeld Houtrustweg 505* rondom voorstellingen in vakanties). Bus 22 vertrekt elk Kassa: (070) 880 03 33 kwartier vanaf het busplatform op Den Haag Centraal www.zuiderstrandtheater.nl (deze bevindt zich boven, op de eerste verdieping van het *indien onbekend, voer dan Houtrustweg 600 in station). Indien u met tramlijn 11 of 16 komt, kunt u bij halte ‘Statenlaan’ overstappen op bus 22. Theater aan het Spui Spui 187 Gratis pendeldiensten rondom voorstellingen Kassa: (0900) 345 67 89 Twee elektrische shuttles rijden rondom voorstellin- [email protected] gen gratis in een pendeldienst van en naar het Zuider- www.theateraanhetspui.nl strandtheater. U kunt opstappen op een vast punt vóór benzinestation BP Statenlaan, dichtbij halte ‘Statenlaan’ De Uithof (tram 11) en halte ‘Van Boetzelaerlaan Noord’ (tram 16). Jaap Edenweg 10 U herkent de shuttles aan de Zuiderstrandtheater logo’s. www.deuithof.nl

Lucent Danstheater Bereikbaarheid Schedeldoekshaven 60 www.ndt.nl De Uithof

De Uithof is gelegen in Den Haag Zuid West en zeer Toegankelijkheid gemakkelijk met de auto te bereiken vanaf de snelweg (via de A4). De Uithof ligt aan het einde van de Jaap Edenweg. U kunt gratis parkeren. De Uithof is tevens goed Het Holland Dance Festival streeft ernaar zo goed bereikbaar met RandstadRail 4 en buslijn 25 (halte ‘De mogelijk toegankelijk te zijn voor iedereen. De theaters in Uithof’). Vanaf de tram/bushalte is het ca. 400 meter lopen Den Haag zijn rolstoeltoegankelijk: er zijn rolstoelplekken naar De Uithof. in de zalen en er zijn rolstoeltoiletten. Toch zijn de theaters niet volledig toegerust op rolstoelgebruik. De wachttijden bij een lift of toilet kunnen daarom iets langer zijn. Onze excuses voor het ongemak. Bent u mindervalide en wilt u een bezoek brengen aan De Uithof? Neemt u dan even contact op.

86 informatie information Raad van Toezicht Festivalteam

Mevr. Mieke Bello, voorzitter Artistiek & Algemeen Directeur Mevr. S.Z. Esseboom Samuel Wuersten Dhr. H.G. Mannak Dhr. M.A. Verheul Directeur Cultuureducatie & Participatie Mevr. K.S.E. Verstraete-Manheim Martine van Dijk Mevr. M. Vogelzang Dhr. A. Stek Festival producer Johanna Korgel

Comité van Marketing Roel Funcken (coördinator), Sander van Dijk (strategy Aanbeveling - Chilli Context), Laura Cornelisse, Marijk Kuijt, Niké Mulder

Dhr. mr. H.D. Tjeenk Willink Productie Oud-vicepresident Raad van State Joya de Bock, Koen ten Haken, Mirjam Zwanenburg, Anja van den Bos, Saskia Gunst (stagiair), Inge den Adel Dhr. J. Franssen (stagiair) Staatsraad Raad van State

Bedrijfsvoering & Financiën Dhr. J. Kylián Cecile Stulemeijer Choreograaf

Boekhouding Mevr. drs. E. van der Plas Simone Folten Algemeen directeur Nationale Opera & Ballet

Relatiemanager Mevr. S. Kriekhaus Annelies Kronenberg Cultureel ondernemer

Educatie en participatie Mevr. drs. S.L.J.M. Filippini Judith van Hemert, Yolanda van der Heijden, Joanne ter Algemeen directeur NIMD Veen, Annelieke Plugge, Ariane Aris, Yvonne Schellekens, Romy Westerhof (stagiair) Mevr. C.E. Mourali Televisie- en radiojournaliste Kassa Sanne de Vos (hoofd kassa Holland Dance Festival), Cathy Dhr. J. Kooijman Meulemans (hoofd kassa Korzo theater), Marleen Reijnen Danser en televisiepresentator (hoofd kassa Zuiderstrandtheater), Mariska van Wezel (coördinator kaartverkoop Het Nationale Theater) Dhr. G.H.A. Monod de Froideville Kamerheer honorair en voormalig Ceremoniemeester van H.M. de Koningin

Dhr. H. van Manen Choreograaf

87 informatie information Met dank aan Colofon

Thank to all staff of Redactie Korzo theater, Zuiderstrandtheater, Roel Funcken Theater aan het Spui, Theater de Veste, De Uithof Djana Eminovic Laura Cornelisse Warm thanks to Marijk Kuijt Astrid van Leeuwen Festival locations Samuel Wuersten Zuiderstrandtheater: Henk Scholten Theater aan het Spui: Cees Debets Eindredactie Lucent Danstheater: Janine Dijkmeijer, Paul Lightfoot Laura Cornelisse Korzo Theater: Leo Spreksel Roel Funcken Theater de Veste: Jan Bartels, Jasper Weck De Uithof: Linda Scheepmaker Vertaling Jenny Mijnhijmer Partners Codarts Rotterdam: Caroline Harder, Ingrid Stoepker Concept CultuurSchakel: Marijn Cornelis, Nelleke Douw Chilli Context De Dutch Don’t Dance Division: Thom Stuart, Rinus Sprong, Berend Dikkers Grafisch ontwerp Den Haag Danst! studio de Ronners Den Haag Marketing: Marco Esser, Maurice Haak, Mariëtte de Wijs Druk Korzo producties: Leo Spreksel, Stacz Wilhelm Tuijtel NBDO Dansbelang: Vincent Harry Nederlands Dans Theater: Paul Lightfoot, Janine Foto voorkant Dijkmeijer, Chantal Storchi Xin Ying and Lloyd Knight in Luxor Rotterdam: Marc van Kaam Martha Graham’s ‘Maple Leaf Rag’. Stadsschouwburg Amsterdam: Anita van Dolen Foto: Hibbard Nash Photography Theater de Nieuwe Regentes: Laudie Vrancken Theater Dakota: Maarten Bakker Diamant Theater: Perry Lehmann

And... all volunteers!

Most Importantly: thanks to all the participating artists for their inspiring contributions to the Holland Dance Festival 2018.

88 informatie information Fondsen/Sponsoren

Co-funded by the Creative Europe Programme of the European Union

Holland Dance Festival ontvangt structurele subsidie van Gemeente Den Haag, Fonds voor Cultuurparticipatie en Fonds 1818. We zijn daarnaast blij dat het festival deze editie financieel ondersteund wordt door:

Fonds Podiumkunsten Onze sponsors Diorapthe Etihad Airways Prins Berhnard Cultuurfonds Mercure Hotel, Ibis, Novotel EU - Creative Europe, Culture Sub-programme Rabobank Kylián Foundation Erasmus Stichting

89 INSPIRATIE UIT VERRE STREKEN BIJ DE INTERNATIONALE DANS VAN HOLLAND DANCE FESTIVAL EN ZUIDERSTRANDTHEATER Holland Dance Festival en Zuiderstrandtheater presenteren ook dit voorjaar weer een aantal Sutra Foto: Hugo Glendinning bijzondere internationale dansvoorstellingen.

FASO DANSE THÉÂTRE / SERGE AIMÉ COULIBALY KALAKUTA REPUBLIK

Geëngageerde dansvoorstelling op basis van het leven van de legendarische Fela Kuti.

Zuiderstrandtheater, Den Haag wo 28 februari, 20.00 uur

SIDI LARBI CHERKAOUI & SHOALIN MONNIKEN SUTRA

Onovertroffen mix van hedendaagse dans en de eeuwenoude vechtsport Kungfu. “Verbluffend mooi” volgens NRC Handelsblad.

Zuiderstrandtheater, Den Haag wo 4 april, 20.00 uur

zuiderstrandtheater.nl holland-dance.com 070 88 00 333

Codarts is dé hotspot voor moderne dans

Bachelor Dance Performer Bachelor Dance Teacher Master Dance Therapy Master Choreography (i.s.m. Fontys)

In 2018 presenteren Codarts & Holland Dance Festival: Talent On The Move

In meer dan 30 theaters door heel Nederland (januari t/m april). Tickets: www.holland-dance.com WWW.CODARTS.NL WWW.CODARTS.NL

Dansvak- opleiding Audities 2017/18 Voor kinderen in groep 4 t/m 8

Audities Den Haag 9 dec 20 jan 17 feb 10 mrt Jongensdag 4 feb Open Dag 28 jan koncon.nl/ dansvakopleiding ‘Janssen toont hoe kwetsbaar het eigene is’  ★★★★

LIVE MUZIEK IET, BUDY MOKOGINTA e.a. danseres: mariko shimoda — foto: raymond de vries raymond — foto: shimoda mariko danseres:

REPRISEPREMIÈRE  19 JAN 2018 TR SCHOUWBURG ROTTERDAM TOUR T/M 29 APR 2018 MET VOORSTELLINGEN IN O.A. LEIDEN VR 02 FEB DEN HAAG WO 14 MRT ZOETERMEER DI 03 APR DELFT WO 18 APR WWW. CONNYJANSSENDANST.NL Hopper Hopper Na de eerste samenwerking in het dansconcert Silent Songs vorig seizoen, maken het Doelen Ensemble uit Rotterdam samen met het Internationaal Danstheater een voorstelling met als uitgangspunt het werk van schilder Edward Hopper. In de dans zien we verstilde taferelen die tegelijkertijd licht verontrustend zijn: de moderne mens, verbeeld als een geïsoleerd en melancholiek wezen. De muziek geeft hem de kracht om zijn isolatie te doorbreken. Realistische beelden die emotioneel, actief, dissonant en dan weer in harmonie zijn. Een fascinerende muzikale en dansante reis door het werk van één van de meest baanbrekende kunstenaars van de vorige eeuw. Doelenensemble piano,viool en klarinet. Composities van o.a. Aaron Copland, Leonard Bernstein, Philip Glass, Max Richter en nieuw werk van Meric Artac. Internationaal Danstheater Choreografie Neel Verdoorn Dansers Jeroen van Acker, Francesca Peniquel en Lorenzo Capodieci.

Speellijst 2018 Zo 11 maart 15:00 Amsterdam DeLaMar Theater Wo 4 april 20:15 Woerden Theater Het Klooster Wo 11 april 20:30 Assen Theater De Nieuwe Kolk Vr 13 april 20:00 Roosendaal Theater De Kring Wo 18 april 20:15 Hoofddorp Theater De Meerse Zo 22 april 15:00 Laren Singer Theater Wo 25 april 20:15 Heerenveen Posthuis Theater Do 17 mei 20:30 Heerlen Parkstad Limburg Theaters Vr 18 mei n.n.b. Rosmalen Podium Rosmalen Do 24 mei 20:15 Heerhugowaard Cool Kunst & Cultuur Za 26 mei 20:00 Sittard De Domijnen Ma 28 mei 20:15 Rotterdam De Doelen Wo 30 mei 20:15 Purmerend Theater de Purmaryn blokkenschema timetable

Ma 22 jan Di 23 jan Wo 24 jan Do 25 jan

Korzo theater De Uithof De Uithof SSBA De Uithof Zuiderstrand

10.00

10.30

11.00

11.30

12.00

12.30

13.00

13.30

14.00 14:00 – 15:00 uur Workshop 14.30 Le Patin Libre

15.00

15.30

16.00

16.30

17.00 17:00 –18:15 Le Patin Libre 17.30 Vertical Influences ijshockeyhal 18.00

18.30

19.00

19.30 19:30 – 20:45 uur 19:30 – 20:45 uur 19:30 – 20:45 uur Le Patin Libre Le Patin Libre Le Patin Libre 20.00 Vertical Influences Vertical Influences Vertical Influences 20:00 – 21:30 uur 20:00 – 22:30 uur ijshockeyhal ijshockeyhal ijshockeyhal Monday Movement Class Source of 20.30 Meyer-Chaffaud Nederlandse première Inspiration Gala 20:30 – 22:00 uur Feestelijke Eun-Me Ahn opening Holland 21.00 Company Dance Festival Dancing 21.30 Grandmothers

Nederlandse première 22.00

22.30

23.00

23.30

0.00

94 Voorstelling Workshop Film / Event On Tour blokkenschema timetable

Vr 26 jan Za 27 jan

aan aan De Uithof Theater het Spui Korzo theater De Uithof Theater het Spui Korzo theater

10.00

10.30

11.00

11.30

12.00

12.30

13.00

13.30

14.00

14.30

15.00 15:00 – 17:00 uur Workshop 15.30 Eun-Me Ahn Company 16.00

16.30

17.00 17:00 – 18:15 uur Le Patin Libre 17.30 Vertical Influences ijshockeyhal 18.00 18:00 – 19:30 uur The Aging Body I 18.30

19.00

19.30 19:30 – 20:45 uur 19:30 – 20:45 uur Le Patin Libre Le Patin Libre 20.00 Vertical Influences Vertical Influences 20:00 – 21:30 uur 20:00– 21:30 uur ijshockeyhal ijshockeyhal Eun-Me Ahn Eun-Me Ahn 20.30 Company Company Dancing 20:30 – 21:30 uur Dancing 20:30 – 21:30 uur Samir Calixto & Samir Calixto & Grandmothers Grandmothers 21.00 Cello Octet A’dam Cello Octet A’dam Zaal 1 21:00 – 22:00 uur Zaal 1 Summa Summa Wereldpremière Le Patin Libre 21.30 Danceparty on ice Nagesprek 21:30 – 01:00 uur Party Dancing wih 22.00 the Grandmothers

22.30

23.00

23.30

0.00

Voorstelling Workshop Film / Event On Tour 95 blokkenschema timetable

Zo 28 jan Ma 29 jan Di 30 jan

aan aan Theater het Spui Korzo theater Korzo theater Zuiderstrand Theater het Spui Korzo theater

10.00

10.30

11.00 11:00 – 14:00 uur Workshop 11.30 HNDRD / Min Hee Bervoets 12.00

12.30

13.00

13.30

14.00 14:00 – 15:30 uur Eun-Me Ahn 14.30 Company Dancing 15.00 Grandmothers Zaal 1 15:00 – 18:00 uur Workshop 15.30 HNDRD / Min Hee Bervoets 16.00

16:15 – 17:00 uur 16.30 The Aging Body II 17.00 17:00 – 18:00 uur PRA Muziektheater 17.30 Good [old] Times Zaal 2 Wereldpremière 18.00 18:00 – 18:30 uur Inloopworkshop 18.30

19.00

19.30

20.00 20:00 – 21:00 uur 20:00 – 21:30 uur 20:00 – 21:10 uur 20:00 – 21:20 uur 20:00 – 20:30 uur Samir Calixto & Monday Movement Class Compagnie Käfig Stopgap Dance Inloopworkshop 20.30 Cello Octet A’dam Stopgap Dance Pixel Company 20:30 – 21:40 uur Summa Company The Enormous Room HNDRD / Zaal 1 21.00 Min Hee Bervoets Nederlandse première One Limited Space 21.30 Nederlandse première

22.00

22.30

23.00

23.30

0.00

96 Voorstelling Workshop Film / Event On Tour blokkenschema timetable

Wo 31 jan Do 1 feb Vr 2 feb

aan Zuiderstrand Theater het Spui Korzo theater Korzo theater Theater de Veste Zuiderstrand

10.00

10.30

11.00

11.30

12.00

12.30

13.00

13.30

14.00

14.30

15.00

15.30

16.00

16.30

17.00

17.30

18.00

18.30

19.00

19.30 19:30 – 21:00 uur Masterclass 20.00 Malandain Ballet 20:00 – 21:10 uur 20:00 – 21:20 uur 20:00 – 20:30 uur Biarritz 20:00 – 21:20 uur Inloopworkshop Compagnie Käfig Stopgap Dance 20:15 – 21:20 uur Malandain Ballet 20.30 Pixel Company Biarritz 20:30 – 21:40 uur Huang Yi The Enormous Room La Belle et la Bête HNDRD / Huang Yi & KUKA 21.00 Zaal 1 Min Hee Bervoets One Limited Space Nederlandse première Nederlandse première 21.30

22.00

22.30

23.00

23.30

0.00

Voorstelling Workshop Film / Event On Tour 97 blokkenschema timetable

Vr 2 feb Za 3 feb

aan aan Theater het Spui Korzo theater Theater de Veste Zuiderstrand Theater het Spui Korzo theater

10.00 10:00 – 17:30 uur Dansimpuls 10.30

11.00

11.30

12.00

12.30

13.00 13:00 – 14:30 uur Workshop 13.30 BODYTRAFFIC

14.00

14.30

15.00

15.30

16.00

16.30

17.00

17.30

18.00

18.30

19.00

19.30

20.00 20:00 – 21:50 uur Film: 20:00-20:20 uur 20:00 – 21:20 uur 20:00 – 21:50 uur Film: 20:00-20:20 uur Herr Mamma Geddon Herr Mamma Geddon BODYTRAFFIC 20:15 – 21:20 uur Malandain Ballet BODYTRAFFIC 20.30 Zaal 1 Huang Yi Biarritz Zaal 1 20:30 – 22:10 uur La Belle et la Bête 20:30 – 22:10 uur Charlotta Övferholm Huang Yi & KUKA Charlotta Övferholm 21.00 / Age on Stage & / Age on Stage & Dance On Ensemble Dance On Ensemble 21.30 DANCE ON EXTENDED DANCE ON EXTENDED Europese première 22.00 Nederlandse première 22:00 – 01:00 uur Party 22.30 Dance on, on, on Film: 22:30-22:50 uur Herr Mamma Geddon 23.00

23.30

0.00

98 Voorstelling Workshop Film / Event On Tour blokkenschema timetable

Zo 4 feb Ma 5 feb Di 6 feb

aan aan Theater het Spui Korzo theater Korzo theater Nieuwe Luxor Theater het Spui Korzo theater

10.00 10:00 – 17:30 uur Dansimpuls 10.30

11.00 11:00 – 14:00 uur The Aging Body III 11.30

12.00

12.30

13.00

13.30

14.00

14.30 14:30 – 16:20 uur BODYTRAFFIC 15.00 Zaal 1 15.30

16.00

16.30

17.00 17:00 – 18:00 uur PRA Muziektheater 17.30 Good [old] Times Zaal 2 18.00 18:00 – 18:30 uur Inloopworkshop 18.30 18:30 – 20:30 uur Masterclass 19.00 Martha Graham Dance Company 19:00 – 20:10 uur Locatie n.t.b. MEYER-CHAFFAUD 19.30 SOUL#2 Performers Film: 19:30-19:50 uur Herr Mamma Geddon Korzo Studio 20.00 Preview 20:00 – 21:40 uur 20:00 – 21:30 uur 20:00 – 21:20 uur 20:00 – 21:10 uur Charlotta Övferholm Monday Movement Class Malandain Ballet Mats Ek / Emanuel 20.30 / Age on Stage & Samir Calixto Biarritz Gat / Jiří Kylián 20:30 – 21:30 uur Dance On Ensemble La Belle et la Bête Mixed Bill DANCE ON EXTENDED Zaal 1 Stephen Shropshire / 21.00 Danish Dance Theatre about Miss Julie

21.30 Wereldpremière 22.00 Film: 22:00-22:20 uur Herr Mamma Geddon 22.30

23.00

23.30

0.00

Voorstelling Workshop Film / Event On Tour 99 blokkenschema timetable

Wo 7 feb Do 8 feb

aan Zuiderstrand Theater het Spui Korzo theater Zuiderstrand Theater de Veste Lucent

10.00

10.30

11.00

11.30

12.00

12.30

13.00

13.30

14.00

14.30

15.00

15.30

16.00

16.30

17.00

17.30

18.00

18.30

19.00 19:00 – 20:10 uur 19:00 – 20:00 uur MEYER-CHAFFAUD Nederlands Dans 19.30 SOUL#2 Perfomers Theater 1 The Hole Nederlandse Korzo Studio première 20.00 Preview 20:00 – 21:25 uur 20:00 – 21:10 uur 20:00 – 21:25 uur

Martha Graham Mats Ek / Emanuel Martha Graham 20:15 – 22:00 uur 20.30 Dance Company Gat / Jiří Kylián Dance Company 20:30 – 21:30 uur Talent On The Move Mixed Bill Stephen Shropshire/ 21.00 Zaal 1 Danish Dance 21:00 – 22:00 uur Nederlandse première Theatre Nagesprek about Miss Julie Nederlands Dans 21.30 Theater 1

Wereldpremière The Hole 22.00

22.30

23.00

23.30

0.00

100 Voorstelling Workshop Film / Event On Tour blokkenschema timetable

Vr 9 feb Za 10 feb

aan Korzo theater Lucent Theater het Spui Korzo theater Lucent Nieuwe Luxor

10.00

10.30 10:30 – 12:00 uur Workshop 11.00 “Live from…” by Olga Vasilieva 11.30

12.00

12.30

13.00 13:00 – 13:00 – 14:00 uur 15:00 uur Dansen “Live 13.30 voor ouders en kinderen from…” met/zonder by Skopje 14.00 fysieke Dance beperking Theater 14.30

15.00

15.30 15:30 – 17:30 uur Workshop 16.00 “Live from…” by ponydance / 16.30 Leonie McDonagh

17.00

17.30

18.00

18.30

19.00 19:00 – 20:00 uur 19:00 – 20:00 uur Nederlands Dans Nederlands Dans 19.30 Theater 1 Theater 1 The Hole The Hole 20.00 20:00 – 21:40 uur 20:00 – 21:25 uur Dance Date Martha Graham 20.30 Zaal 1 Dance Company 20:30 – 22:30 uur 20:30 – 22:30 uur Live from… Live from… 21.00 Skopje / Belfast / Skopje / Belfast / 21:00 – 22:00 uur 21:00 – 22:00 uur St. Petersburg St. Petersburg Nederlands Dans Nederlands Dans 21.30 Theater 1 Theater 1 The Hole Wereldpremière The Hole 22.00 Nederlandse première 22.30

23.00

23.30

0.00

Voorstelling Workshop Film / Event On Tour 101 blokkenschema timetable

Zo 11 feb Di 13 feb Festivallocaties Den Haag aan Theater het Spui Korzo theater SSBA

10.00 Korzo theater 10.30 Prinsestraat 42 10:30 – 12:00 uur 10:30 – 12:00 uur Workshop Workshop Kassa: (070) 363 75 40 11.00 Dansmix Danstheater www.korzo.nl break, hiphop, 11.30 en meer Zuiderstrandtheater 12.00 Houtrustweg 505 12.30 Kassa: (070) 880 03 33 12:30 – 13:30 uur Workshop www.zuiderstrandtheater.nl 13.00 Ouder & 13:00 – Kind | Belle & het Beest 16:00 uur 13.30 The Theater aan het Spui Aging Spui 187 14.00 Body IV 14:00 – Kassa: (0900) 345 67 89 15:00 uur 14.30 Workshop www.theateraanhetspui.nl 14:30 – 16:10 uur Robot Dance Date dance 15.00 Zaal 1 De Uithof 15.30 Jaap Edenweg 10 www.deuithof.nl 16.00

16.30 Lucent Danstheater Schedeldoekshaven 60 17.00 17:00 – 18:00 uur www.ndt.nl PRA Muziektheater 17.30 Good [old] Times Zaal 2 18.00 18:00 – 18:30 uur Inloopworkshop 18.30

19.00

19.30

20.00

20.30 20:30-21:55 uur Martha Graham 21.00 Dance Company

21.30

22.00

22.30

23.00

23.30

0.00

102 Voorstelling Workshop Film / Event On Tour HOLLAND DANCE FESTIVAL ONTDEKKEN EN LEKKER BLIJVEN SLAPEN 3 HOTELS OM BIJ WEG TE DROMEN

Novotel Den Haag City Centre Boek via novotel.com/1180 Mercure Den Haag Central Boek via mercure.com/1317 ibis Den Haag City Centre Boek via ibis.com/3701

AC_NL Adv Holland Dance Festival 190x245_v1.indd 1 30-10-17 13:30 FREE TO MOVE Free To Move is een initiatief van Holland Dance Festival en het Prinses Beatrix Spierfonds. Free To Move is een spetterende dansavond die in het teken staat van bewegen en bewogen worden. Dansen symboliseert de ultieme vrijheid van bewegen — een vrijheid die voor mensen met een spierziekte niet vanzelfsprekend is. Holland Dance Festival steunt de strijd tegen spierziekten, met de benefietdansvoorstelling Free To Move in het Zuiderstrandtheater. Op donderdag 30 augustus 2018 kun je daar bij zijn. prinsesbeatrixspierfonds.nl/freetomove