ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ ﻗﺒﻴﻠﻪ Scrophulariaceae) Antirrhineae) ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﻯ ﺟﻨﺲ Linaria ﺩﺭاﻳﺮاﻥ
ﻧﺎﻡ ﺩاﻧﺸﺠﻮ: ﺻﺪﻳﻘﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﻧﻌﻨﺎﻳﻰ
اﺳﺘﺎﺩ ﺭاﻫﻨﻤﺎ: اﺧﺘﺮ ﺗﻮﺳﻠﻰ
ﺩاﻧﺸﮑﺪﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﭘﺎﻳﻪ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻓﺎﻉ: ۱۳۸۳
ﺩاﻧﺸﮕﺎﻩ اﻟﺰﻫﺮا
داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮاء داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم
ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻬﺖ اﺧﺬ درﺟﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ رﺷﺘﻪ زﻳﺴﺖ ﮔﻴﺎﻫﻲ
ﻋﻨﻮان ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻗﺒﻴﻠﻪAntirrhineae (Scrophulariaceae) ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺟﻨﺲ Linaria در اﻳﺮان
اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ اﺧﺘﺮ ﺗﻮﺳﻠﻲ- ﻣﺼﻄﻔﻲ اﺳﺪي
داﻧﺸﺠﻮ ﺻﺪﻳﻘﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﻧﻌﻨﺎﻳﻲ اﺳﻔﻨﺪ 1383
ﺗﻘدﻳم ﺑﻪ ﭘدر وﻣﺎدرﻋزﻳزم آﻪ زﻧدﮔﻳم، ﺑراﻳﺷﺎن، هﻣﻪ رﻧﺞ ﺑود و وﺟودﺷﺎن، ﺑراﻳم، هﻣﻪ ﻣﻬر
ﺗﻘدﻳم ﺑﻪ ﺧواهرم ﻣﻬرﺑﺎﻧم ﻣﻳﻧﺎ ﺑﻪ ﭘﺎس ﻋﺎطﻔﻪ ﺳرﺷﺎرش وﻣﺣﺑت ﺑﻲ درﻳﻐﻲ آﻪ ﻓروآش ﻧﻣﻲ آﻧد
ﺗﻘدﻳم ﺑﻪ هﻣﺳر ﻋزﻳزم آﻪ ﻓراﺗر از زﻳﺳﺗن ﻣﻲ اﻧدﻳﺷدو اﻧﺳﺎﻧﻳﺗﻲ ﻣﺗراآم درﻗﺎﻣت ﻳك ﻣرد ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﻱ:
ﺍﺯﺍﺳﺘﺎﺩ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪﺭﻡ ﺳﺮﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻢ ﺩﻛﺘﺮﺍﺧﺘﺮ ﺗﻮﺳﻠﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﻭﺗﺸﻮﻳﻘـﺸﺎﻥ
ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻤﺎﻝ ﺗﺸﻜﺮ ﻭﻗﺪﺭ ﺩﺍﻧـﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﻭﺳـﻼﻣﺘﻲ ﺍﻳـﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﺍﻳـﺰﺩ ﻣﻨـﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫـﺎﻧﻢ ﺍﺯ ﺍﺳـﺘﺎﺩ
ﮔﺮﺍﻧﻘﺪﺭﻡ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺍﺳﺪﻱ ﻛﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪﺕ ﻓﻜﺮﻱ ﺷﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻭﺍﻓﺘﺨـﺎﺭ
ﺷﺎﮔﺮﺩﻱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭﺩﺍﺭﻡ ﻭﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺑﻬﺮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯﺩﺍﻧﺶ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ، ﻓﺮﻭﺗﻨﻲ ﺷﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺍﻟﮕـﻮﻳﻲ ﺑـﺮﺍﻱ
ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺑﻮﺩﻩ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﻡ .
ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭ ﻋﺰﻳﺰﻡ ﺳﺮﻛﺎﺭ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻧﺴﺘﺮﻥ ﺟﻠﻴﻠﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﺱ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑـﻲ ﺩﺭﻳﻐـﺸﺎﻥ ﻛﻤـﺎﻝ
ﺗﺸﻜﺮ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻡ .
ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩﮔﺮﺍﻣﻲ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻧﺸﻬﺮ ﻛﻪ ﺩﺭﻛﻤﺎﻝ ﺗﻮﺍﺿﻊ ﻭ ﻓﺮﻭﺗﻨﻲ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮ ﺷﺪﻥ
ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺳﻬﻢ ﻣﺆﺛﺮ ﻭﻣﻔﻴﺪﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﻡ .
ﺍﺯ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪﻱ ﺣﻤﺪﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻤـﺎﻡ ﻣـﺪﺕ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﺍﻳـﻦ ﭘﺎﻳـﺎﻥ ﻧﺎﻣـﻪ ﻧﻬﺎﻳـﺖ
ﻫﻤﻔﻜﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻗﺪﺭ ﺩﺍﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ .
از ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻬﻨﺪس ﻓﺎﻃﻤﻪ آﻗﺎ ﺑﻴﮕﻲ وﺧﺎﻧﻢ ﻣﮋﮔﺎن ﺑﺨﺸﺸﻲ وﻧﻴﺰ ﺳﺎﻳﺮﻫﻤﻜﺎران ﻣﺤﺘـﺮم در ﻫﺮﺑـﺎرﻳﻮم
ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﻓﺎت و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺳﺮﻛﺎرﺧﺎﻧﻢ دﻛﺘﺮ ﻓﺮﻳﺪه ﻋﻄﺎر ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧـﺸﮕﺎه
ﺗﻬﺮان ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮﻣﻲ را ﺑﺮاي اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻤﺎل ﺗﺸﻜﺮ را دارم .از
ﻫﻤﻜﺎران ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛـﺸﺎورزي وﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺧﻮزﺳـﺘﺎن،آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻬﻨـﺪس ﻋﺰﻳـﺰ ارﺷـﻢ و
ﻛﻮرش ﺑﻬﻨﺎم ﻓﺮ، رؤﺳﺎي ﻣﺤﺘﺮم وﻗﺖ ، ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻛـﻪ در ﻃـﻲ ﻣـﺪت ﺗﺤـﺼﻴﻞ ﺑـﺎ
اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺘﻨﺪ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم .
از ﻫﻤﻜﺎران ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻬﻨﺪس ﺿﻌﻴﻔﻲ، ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ ﭘﻮر، اﺳﺪ ﭘﻮر و ﺑﺎوﻗـﺎر و
دﻣﻲ زاده ﻛﻪ در ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ اﺳﺘﺎن ﻫﻤﻜﺎري ﻓﺮاوان داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم . از آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ ﺣﺎﺗﻤﻲ ﻫﻤﻜﺎر ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ
ﺧﺴﺮوي ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮﻣﻲ را ﺑﺮاي اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ
ﻣﻬﻴﺎ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻤﺎل اﻣﺘﻨﺎن را دارم .
ﺍﺯ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺯﺍﻫﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺯﻧ ﺪﻩ ﻳﺎﺩ ﻣﺤﻤﺪ ﺣـﺴﻴﻦ ﺻـﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﻤﻨﻈـﻮﺭﻓﺮﺍﻫﻢ
ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﺪﺭ ﺩﺍﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ . ﭼﻜﻴﺪه:
ﺳﻴــﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻗﺒﻴﻠــﻪ Antirrhineae از ﺧــﺎﻧﻮاده Scrophulariaceae ﺑــﻪ اﺳــﺘﺜﻨﺎي ﺟــﻨﺲ
Linaria در اﻳﺮا ن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ . ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﻴ ﺎ ﻫـﻲ ﻫﺮﺑـﺎرﻳﻮﻣﻲ، ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي
ﺗﻴﭗ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه از ﻃﺒﻴﻌﺖ، ﺷﺮح ﻗﺒﻴﻠﻪ و ﺳﺎﻳﺮ آراﻳﻪ ﻫﺎ وﻛﻠﻴـﺪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺟﻨـﺴﻬﺎ و
ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﺮان ﺗﻬﻴﻪ و ارﺗﺒﺎط و ﻗﺮاﺑﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ . رواﺑـﻂ ﺑـﻴﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ ﺑـﺎ
اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺮﺧﻲ ﺻﻔﺎت ﻣﻬﻢ رﻳﺨﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ر وش ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ ﻋﺪدي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪ . ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ
ﻣﻴﻜﺮوﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي داﻧﻪ ﮔﺮده و داﻧﻪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧـﻲ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓـﺖ . در
ﺑﺮرﺳـــﻲ ﺣﺎﺿـــﺮ 7 ﺟـــﻨﺲ ،16 ﮔﻮﻧـــﻪ و 4 زﻳـــﺮ ﮔﻮﻧـــﻪ ﺷﻨﺎﺳـــﺎﺋﻲ ﮔﺮدﻳـــﺪ . ﺟـــﻨﺲ ﺟﺪﻳـــﺪ و
ﻣﺴﺘﻘﻞ Nanorrhinum( ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺑﺨـﺶ sect. Valvatae ﺟـﻨﺲ Kickxia ﻣﺘـﺮادف ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ )
ودوﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﺪﻳﺪ N. compyloceras. و N. chasmophyticum ازاﻳﻦ ﺟﻨﺲ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﮔﺮدﻳـﺪ . دو
ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ N. khuzestanicum و N. baluchestanicum ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺮ
اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي داﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ و ﺗﺰ ﺋﻴﻨﺎت ﺳﻄﺢ داﻧﻪ 7 ﺗﻴﭗ ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و اﺧﺘﻼف
داﻧﻪ ﻫﺎ ي ﺗﻴﭗ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮح داده ﺷﺪ . داﻧﻪ در ﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ داراي ارزش ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﻛﻲ ﺑﻮده وﻟـﻲ
ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ . ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻜﻞ ﺷﻴﺎر ﻫﺎ و ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت اﮔﺰﻳﻦ داﻧﻪ ﮔﺮده ﻧﻴـﺰ 4 ﺗﻴـﭗ ﻛﻠـﻲ و 5 زﻳـﺮ
ﺗﻴﭗ ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺷﻨﺎ ﺳﺎﻳﻲ وﺷﺮح داده ﺷﺪ . داﻧﻪ ﮔﺮده در ﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﻫـﺎ و ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎ از ﻫـﻢ ﻣﻔﻴـﺪ
اﺳﺖ. ﺷﻜﻞ ﺑﺮﮔﻬﺎ ، ﻛﺮﻛﭙﻮ ﺷ ﻬﺎي ﺳﺎﻗﻪ ، ﺑﺮآﻣﺪﮔﻴﻬﺎي ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪه دﻫﺎﻧﻪ ﺟﺎم و ﺑﺴﺎك ﻫﺎ ، زاوﻳﻪ ﻣﻬﻤﻴـﺰ
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎم ، ﻓﺮم ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺑﺴﺎﻛﻬﺎ، ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺷﻜﻮ ﻓﺎﺋﻲ ﻛﭙﺴﻮل و ﺷﻜﻞ ﻛﺎﺳﻪ در ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻗﺮا ﺑـ ﺖ
ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ از ﻫﻢ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ
1-1- ﻣﻘﺪﻣﻪ:
ﻗﺒﻴﻠﻪ Antirrhineae ﻳﻜﻲ ازﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﺗﻴﺮه Scrophulariaceae ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ
ﺑﺎﺷــــــﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻣﻨﻔــــــﺬي ﻛﭙــــــﺴﻮل وﺣــــــﻀﻮراﻳﺮﻳﺪوﺋﻴﺪﮔﻠﻴﻜﻮزﻳﺪ اﻧﺤــــــﺼﺎري ﻣﺎﻧﻨــــــﺪ
Antirrhinoside ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد (Kooiman 1970). ﻣﻔﻬﻮم اوﻟﻴﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ دراواﺋﻞ ﻗﺮن ﻧﻮزد ﻫﻢ
ﺗﻮﺳﻂ(Dumortrier (1827) ،Done (1827 و (Chavannes(1833ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ وﺑﺎ ﺟـﻨﺲ
Antirrhinum ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ Linneaus درﺳﺎل 1733ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ، ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .اﻳﻦ ﺟـﻨﺲ
28 ﮔﻮﻧﻪ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﺪ.از آن زﻣﺎن ﺑـﻪ ﺑﻌـﺪ ﺗﻌـﺪاد ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎ و ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ . در
ﺳﺎلChavannes ،1833 اوﻟﻴﻦ وﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻧﻮﮔﺮاف رادرارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﻧﻤـﻮد و 6 ﺟـﻨﺲ
و107 ﮔﻮﻧﻪ را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد . و ﻣﻮﻧﻮﮔﺮاف ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ وي ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳـﻚ ﻗـﺮن ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻨﺒـﻊ در اﻳـﻦ
زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻮد. در ﺳﺎﻟﻬﺎي 1868، 1846 و Gray ،Benetham 1891 و Wettstein ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات
زﻳﺎدي را درﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ(Chavannes (1833 ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﺟﻨﺲ اراﺋـﻪ
ﻧﻤﻮدﻧﺪ. درﺳﺎﻟﻬﺎي 1943وRothmaler 1954، اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ راﺑﻪ 22 ﺟﻨﺲ و 240 ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﻴﺴﻢ ﻧﻤﻮد .
در ﺳﺎل Sutton ،1988 27 ﺟﻨﺲ و328 ﮔﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ را ﺗﺎﺋﻴﺪ و ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮارداد.
ﻣﺮاﺗــﺐ رده ﺑﻨــﺪي اﻳــﻦ ﻗﺒﻴﻠــﻪ ﺑــﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔــﺎوت ﺑــﻮده وﺑــﻪ ﺗﺮﺗ ﻴــﺐ ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﻚ ﺟــﻨﺲ ﻣﻨﻔــﺮد
(Linnaeus 1753 ) ﻳـﻚ ﻗﺒﻴﻠـﻪ (Chavannes 1833 ) وﻳـﺎ زﻳـﺮ ﺗﻴـﺮه Scrophulariaceae
(Betsche 1984) و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺗﻴﺮه ﻣﺴﺘﻘﻞ (Koch 1838) ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻮرﻓﻮﻟـﻮژي داﻧـﻪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ
اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻜﺮوﺳــﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧــﻲ ﻗﺎﺑــﻞ ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ در ﺳــﺎﻳﺮ ﻗﺒﻴﻠــﻪ ﻫــﺎي ﺗﻴــﺮه
Scrophulariaceae وﻳﺎ ﺗﻴﺮه ﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ Bignoniaceae و ﻳـﺎ Orobanchaceae
ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد .اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ دروﻧﻲ وﮔﺴﺴﺘﮕﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟ ﻬﻲ را ﻧـﺸﺎن
ﻣﻲ دﻫﺪ . اﻧﺪوﺳﭙﺮم ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ و اﻧﺪوﺳﭙﺮم ﻫ ﻮﺳﺘﺮﻳﺎ در ﺗﻴﺮه Scrophulariaceae ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑـﻮده
وﻣﻮﺿــﻮع ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻧﻤــﻮ داﻧــﻪ ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ (Banerji, 1961; Raju & Arekal, 1976 )
(Sutton,1988)
1 . در ﺳــﺎل Thieret 1967 اﻳــﻦ ﻗﺒﻴﻠــﻪ را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳﻜــﻲ از ﭘﻴــﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗــﺮﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠــﻪ ﻫــﺎي ﺗﻴــﺮه
Scrophulariaceae داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت ووﻳﮋﮔﻴﻬﺎي داﻧﻪ ودرﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﺎم ﻧـﺎﻣﻨﻈﻢ و ﺗﻐﻴﻴـﺮات
ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻛﭙﺴﻮل و آراﻳﺶ ﺑﺮﮔﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد. در ﺳـﺎل Sotton 1988 7ﺟـﻨﺲ و 29 ﮔﻮﻧـﻪ از
اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ را ﺑﺮاي اﻳﺮان ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد و ﭘﺎرﺳﺎ درﺳﺎل 1949 از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠـﻪ 3 ﺟـﻨﺲ و 29 ﮔﻮﻧـﻪ را ﺑـﺮاي
اﻳﺮان ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد . ازآﻧﺠﺎ ﺋﻴﻜﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ (ﺑﻪ وﻳﮋه ﻓﻠﻮراﻳﺮاﻧﻴﻜـﺎ )
وﺟﻮد ﻧ ﺪارد وﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات رده ﺑﻨﺪي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ دراﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ و وﺟﻮد ﻣـﺸﻜﻼت رده ﺑﻨـﺪي ﻛـﻪ
در ﻣﺤﺪوده ﺟﻨﺲ ﻫﺎ در اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠـﻪ وﺟـﻮد دارد ، ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗﺎﻛـﺴﻮﻧﻮﻣﻴﻜﻲ ﻗﺒﻴﻠـﻪ Antirrhineae ﺑـﻪ
اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺟﻨﺲ Linaria، ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ . ﻣﺤﺪوده ﺟﻨﺲ ﻫﺎ و ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد دراﻳـﻦ
ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﺸﺨ ﺺ ﮔﺮدﻳﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺼﻮرت ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺮح ﻗﺒﻴﻠﻪ، ﻛﻠﻴﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎ وﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ و
ﺷﺮح ﻛﻠﻴﻪ آراﻳﻪ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه ، ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻜﻲ وﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻫﺮ آراﺋﻪ ﻧﻴﺰ ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ
وﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. دو ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﺮدﻳﺪ.
ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ 180 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮﻣﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﺮﺑـﺎرﻳﻮم ﻣﺮﻛـﺰي اﻳـﺮان
(TARI)، ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮم ﻣﺮﻛﺰي داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان(TUH)، ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮم ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت آﻓـﺎت وﺑﻴﻤﺎرﻳﻬـﺎي
ﮔﻴﺎﻫﻲ(IRAN)، ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮﻣﻬﺎي ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻓﺎرس ، ﻫﺮﻣﺰﮔـﺎن ،
زاﻫﺪان و ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ . ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﮔﻴـﺎﻫﻲ از اﺳـﺘﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮزﺳـﺘﺎن ،
ﻟﺮﺳﺘﺎن وﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺮدﻳﺪ.
ﺻﻔﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده دراﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻗﺒﻴﻞ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺑﺮگ ، ﻣﻴـﻮه ، داﻧـﻪ وﻏﻴـﺮه ﺑـﻪ ﺗﻔـﻀﻴﻞ ﻣـﻮرد
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻴﺰان اﻫﻤﻴﺖ وارزش آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻮع رﻳﺨﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در داﻧﻪ ﻫـﺎي اﻳـﻦ ﻗﺒﻴﻠـﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد و
(Chavannes(1833 اﺳﺘﻔﺎده از رﻳﺨﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺎس ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨـﺪي
دراﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻣﻴﻜﺮوﻣﻮرﻓﻮﻟـﻮژي داﻧـﻪ دراﻳـﻦ ﻗﺒﻴﻠـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از
2 ﻣﻴﻜﺮوﺳــﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧــﻲ (SEM) اﻧﺠــﺎم ﻳﺎﻓﺘــﻪ و وﻳﮋﮔﻴﻬــﺎي ﻣﻴﻜﺮوﻣﻮرﻓﻮﻟــﻮژي داﻧــﻪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از
ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻓﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﺷﺮح داده ﻣﻲ ﺷﻮد.
داﻧﻪ ﮔﺮده و ﺑﺮرﺳﻲ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﻴﻜﺮوﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي داﻧﻪ ﮔﺮده ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ .
ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ ﻋﺪدي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺻﻔﺎت ﻣﻬﻢ رﻳﺨـﺖ ﺷﻨﺎﺳـﻲ (ﻛﻤـﻲ وﻛﻴﻔـﻲ )ﺑـﺎ ﻧـﺮم ا ﻓـﺰار
SPSS اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. دﻧﺪروﮔﺮاﻣﻬﺎي ﺣﺎﺻﻞ، ﻗﺮاﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ.
1-2- ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻴﻜﻲ ﺗﻴﺮه Scrophulariaceae
راﺳﺘﻪ ﻻﻣﻴـﺎل ﺷـﺎﻣﻞ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺗﻴـﺮ ه ﺑـﺰرگ وﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑـﻮده .(Olmstead et al 1993 ).و ﺗﻴـﺮ ه
Scrophulariaceae ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻴﺮه ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ راﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ داراي ﭘـﺮاﻛﻨﺶ
ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮده (Wettstein 1891) و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﮔﻠﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻘﺎرن دو ﺟﺎﻧﺒـﻪ و اﻏﻠـﺐ ﻟﻮﻟـﻪ اي، ﺗﺨﻤـﺪان
ﺑﺎﺗﻤﻜﻦ ﻣﺤﻮر ي و ﺗﺨﻤﻜﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪد، ﻣﻴﻮه ﻫﺎي ﻛﭙﺴﻮل و داﻧﻪ ﻫﺎي اﻧﺪوﺳﭙﺮم دار از ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫـﺎ ي
اﻳﻦ راﺳﺘﻪ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد.
در ﺳﺎل Reeve & Olmstead 1995 اﻳﻦ ﺗﻴﺮه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﭼﻨﺪﻧﻴﺎﻳﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ
و دو ﺷﺎﺧﻪ راﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺗﻴﺮه ﺑﻮدﻧﺪ . ﺷﺎﺧﻪ ﺳـﻮﻣ ﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ اﻋـ ﻀﺎي
ﭘﺎرازﻳﺖ ﺗﻴﺮه ﻫﺎيOrobanchaceae و Scrophalariaceae ﺑﻮد ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ
(De Pamphilis et al, 1997; Wolf De & Phalmis, 1988; Young et al, 1999 .)
ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در اﻳﻦ دو ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑـﺮاي ﺗﺎﻛـﺴﻮﻧﻬﺎي Scrophulariaceae و
ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻴﺮه ﻫﺎي راﺳﺘﻪ ﻻﻣﻴـﺎل ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑـﻮده و اﺣﺘﻤـﺎل ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ ﺑـﻮدن اﻳـﻦ ﺳـﻪ ﺷـﺎﺧﻪ را ر د ﻣﻴﻜﻨـﺪ .
(Richard et al, 2001) ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي اﻳﻦ ﺗﻴﺮه ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﺧﺎﻧﻮاده (Olmstead& Reeves, 1995)
وﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ازﺟﻨﺲ در درون ﺗﻴﺮه (Thieret,1967; Barringer, 1993)ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ .
در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﻳﻬﺎي اﻳﻦ ﺗﻴﺮه از ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي (Bentham(1846, 1876 اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﻛـﻪ
او ﺳـﻪ زﻳﺮ ﺗﻴـﺮ ه Pseudosolaneae ، Rhinanthoideae وAntirrhinoideae را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ
3 ﻧﻤﻮده ﺑﻮد . زﻳﺮ ﺗﻴﺮه Pseudosolaneae ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣﻌـﺮف ﺧـﻂ ارﺗﺒـﺎط
ﻓﺮﺿﻲ ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ه Solanaceae ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ( ﮔﻠﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻘﺎرن ﻣﻨﻈﻢ، آراﻳﺶ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺮﮔﻬﺎ، و وﺟﻮد 5 ﭘﺮﭼﻢ ﺑﻪ
ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺟﻨﺲ Verbascum) و دو زﻳﺮ ﺗﻴﺮه دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﺳﺎس آراﻳﺶ ﻏﻨﭽﻪ ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ
ودرزﻳﺮ ﺗﻴﺮه Antirrhinoideae ﻟﻮﺑﻬﺎي ﭘﺸﺘﻲ ﺟﺎم ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻟﻮﺑﻬـﺎي ﺟـﺎﻧﺒﻲ در ﻏﻨﭽـﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ
ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. (زﻳﺮ ﺗﻴﺮهPseudosolaneae ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎ زﻳﺮﺗﻴﺮهAntirrhinoideae ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد.)
در ﺳﺎلPennel 1935 ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻛﺎرﻫـﺎي (Robertson (1891 و (Robyns(1931
ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻛﻪ ﺷﺒﺎﻫﺘﻬﺎي ﻓﺮﺿﻲ ﺑﻪ ﺗﻴﺮه Solanaceae ﺑﻪ درون ﺗﻴـﺮه Scrophulariaceae ﻣﻨﺘﻘـﻞ
ﺷﺪه اﻧﺪ و او زﻳﺮ ﺗﻴﺮه Pseudosolaneae را ﺣﺬف ﻧﻤﻮد و ﺟﻨﺲ ﻫﺎي اﻳﻦ زﻳﺮ ﺗﻴـﺮ ه را ﺑـﻪ زﻳـﺮ ﺗﻴـﺮ ه
Antirrhinoideae اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد(Thieret 1967 ; Armstrong & Douglas, 1989). ﺑﻌـﺪ از
Bentham ﺗﻴــــــﺮه ﻫــــــﺎي Plantaginaceae ، Lentibulariaceae ،Golbulariaceae،
Selaginaceae و Orobanchaceae ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﻌـﻀﻲ از ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨـﺸﻲ از ﺗﻴـﺮ ه
Scrophulariaceae در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ ;Barringer, 1993) Hallier, 1903 ;1964
,Bellini, 1907; Melchior) ﻣﺤﺪوده اﻳﻦ ﺗﻴـﺮ ه ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﺗﻴـﺮه ﻫـﺎي ﻧﺰدﻳـﻚ آن ﻣﺎﻧﻨـﺪ
Acanthaceae ،Nelsoniaceae ،Orobanchaceae ،Bignoniaceae و Golbulariaceae
اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد . درﺳﺎل Stace 1985 ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد، ﺟﺪاﻳﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻴﺮه ﻫﺎي Orobanchaceae و
Scrophulariaceae وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺗﻴﺮه ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ.
در ﺳﺎل Takhtajan و Dahlgren ﺗﻴﺮه ﻫﺎي Orobanchaceae وNelsoniaceae را ﺑﻪ ﺗﻴﺮه
Scrophulariaceae اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ.
در ﺳـﺎل Hutchinson 1969 و در ﺳـﺎل Cronquist 1981 ﺗﻴـﺮ ه Orobanchaceae را ﺑـﺎ
داﺷﺘﻦ ﺟﻨﺲ ﻫﺎي ﭘﺎرازﻳﺖ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ ﺗﻴـﺮ ه ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ درﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻ از زﻳـﺮ ﺗﻴـﺮه
Scrophulariaceae) Rhinanthoideae) ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد .
4 در ﺳﺎل Chant 1985 ﺑﻪ وﺟﻮد ﺻﻔﺎت ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻠﻬﺎي 5 ﭘـﺮ ﻧـﺎﻣﻨﻈﻢ، ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻌـﺪاد
ﭘﺮﭼﻤﻬﺎ ، ﺗﺨﻤﺪان ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺑﺎ دو ﺑﺮﭼﻪ، ﺑﻴﻦ ﺗﻴﺮه ﻫﺎي Scrophulariaceae و Acanthaceae ﺗﺄﻛﻴﺪ
ﻧﻤﻮد.
در ﺳﺎلTakhtajan 1980 ﺗﻴﺮه Golbulariaceae را ﺑـﻪ ﺗﻴـﺮ ه Scrophulariaceae اﺿـﺎﻓﻪ
ﻧﻤﻮد.
در ﺳﺎل Crounquist 1981 اﻳﻦ ﺷﺒﺎﻫﺘﻬﺎ را ﺑﺮاي ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ دو ﺗﻴﺮه ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪاﻧﺴﺖ ارﺗﺒﺎط اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ
ﺑﻴﻦ ﻫﺮ دو ﺗﻴﺮه را ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ Scrophulariaceae) Manuleae) داﻧﺴﺖ واﺑﺴـﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ اﻳـﻦ
ﮔﺮوﻫﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﻨﺲ ﻫﺎ ، ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻪ
ﻳـــﻚ ﻳـــﺎ دوﺧـــﺎﻧﻮاده ﺗﻌﻠـــﻖ داﺷـــﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﻨﺪ ﺑـــﺮاي ﻣﺜـــﺎل ﺟـــﻨﺲ ﻫـــﺎي Lathraea ،
Buchnera و Hyobanchﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ در دو ﺗﻴـﺮ ه Scrophulariaceae و Orobanchaceae
وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ (Minkin & Esbaugh., 1989) و ﺟـﻨﺲ Paulwinia ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻴـﺮ ه
Hutchinson, 1969 ) Scrophulariaceae) ﻳـ ﺎ ﺗﻴـﺮ ه Crounquist&) Bignoniaceae
(Takhtajan, 1981 ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
در ﺳــﺎل Boeshore 1920 ﺛﺒــﺎت ﻣﻮرﻓﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ ﺑــﻴﻦ ﺗﻴــﺮه ﻫــﺎي Orobanchaceae و
Scrophulariceae را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻔﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ( رﻳﺸﻪ ، ﺑﺮﮔﻬﺎ ، ﮔﻞ آذﻳﻦ و ﮔﻠﻬﺎ ) ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮد.
در ﺳــﺎل Cretee 1955 اﺳــﺘﻔﺎده از اﺷــﻜﺎل ﺟﻨــﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳــﻲ را در ﺑﺮرﺳــﻲ ﺳﻴــﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻜﻲ
Orobanchaceae و ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﻴﺮه ﻫـ ﺎي واﺑـﺴﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ Gesneriaceae ، Scrophulariaceae
و Bignoniaceae ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮد.
در ﺳــﺎل Musselman & mann 1967 ﻣﻮرﻓﻮﻟــﻮژي داﻧــﻪ را در Scrophulariaceae و
Orobanchaceae ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻧﻤﻮدﻧـــﺪ . در ﺳـــﺎلArmstrong 1985 ﻣﺤـــﺪوده ﺗﻴـــﺮه ﻫـــﺎي
Scrophulariaceae و Bignoniaceae را ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﮔﻞ و ﺗﻤﻜﻦ ﺗﺨﻤﺪان ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﻤـﻮد .
5 در ﺳﺎلEsbaugh 1989 و Minkin ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ در ﺗﻴـﺮ ه Orobanchaceae و زﻳـﺮ
ﺗﻴﺮه Rhinanthoideae را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ.
در ﺳـــﺎلYoung et al 1997 ﺑﺮاﺳـــﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌـــﺎت ﻓﻴﻠـــﻮژﻧﺘﻴﻜﻲ، ﻫﻤـــﻲ ﭘﺎرازﻳـــﺖ ﻫـــﺎي
Scrophulariaceae را ﺑﻪ ﺗﻴﺮه Orobanchaceae اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد.
1-3- ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ ﻗﺒﻴﻠﻪ Antirrhineae:
اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﺗﻴﺮه Scrophulariaceae ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺗﺰﺋﻴﻨـﺎت و
وﻳﮋ ﮔﻴﻬﺎي داﻧﻪ، ﺟﺎم ﻧﺎ ﻣﻨﻈﻢ ، ﺗﻐﻴﻴﺮا ت ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻛﭙـﺴﻮل و آراﻳـﺶ ﺑﺮﮔـﻲ ﻣﺘﻨـﺎوب ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲ -
ﺷﻮد (Thieret, 1967). اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺛﺒﺎت دروﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﺷﻜﻞ ﮔﻠﻬـﺎ و ﻛﭙـﺴﻮل و داﻧـﻪ ﻧـﺸﺎن
ﻣ ــﻲ دﻫــﺪ.ﮔﻮﻧــﻪ ﻫــﺎي ﻗﺒﻴﻠــﻪ ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺑــﺎ داﺷــﺘﻦ ﻳــﻚ اﻳﺮﻳﺪوﺋﻴــﺪ ﮔﻠﻮﻛﻮزﻳــﺪ ﺑــﻲ ﻧﻈﻴــﺮ، ﻣﺎﻧﻨــﺪ
Antirrhinoside ﻣــﺸﺨﺺ ﻣــﻲ ﺷــﻮﻧﺪ (Kooiman, 1970). اﻳــﻦ ﺛﺒــﺎت دروﻧــﻲ در ﺗــﺎرﻳﺦ
ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎ ″ ﭘﺎﻳﺪار ﮔﺮوه ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲ ﺷﻮد . و ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺗﻌﺪاد ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻬﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ، در
ﻣﺤﺪوده ﮔﺮوﻫﻬﺎ اﺧﺘﻼف اﺳﺎ ﺳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد . ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟـﻨﺲ ﺗﻨﻬـﺎ
(Linnaeus, 1753)، ﻳﻚ ﻗﺒﻴﻠﻪ (Chavanne, 1833) ﻳﺎ زﻳﺮ ﺗﻴﺮه (Betsche, 1984) و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ
ﻳﻚ ﺗﻴﺮه ﻣﺴﺘﻘﻞ (Koch, 1838) در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ .
ﻣﻔﻬﻮم اوﻟﻴﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ در ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓـﺖ (Dumortier, 1827; Chavannes, 1833 ;
Done, 1827) و ﺑﺎ ﺟﻨﺲ Antirrhinum ﻛﻪ در ﺳﺎل 1753 ﺗﻮﺳﻂ Linnaeus ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺷـﺪه
ﺑﻮد ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺖ از اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ، ﺑﺎ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺟﻨﺲ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ، ﺗﻌﺪاد زﻳﺮ ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎ و ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ
ﻧﻴﺰاﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ.
در ﺳﺎل Dumortier1827 ﻗﺒﻴﻠﻪ Antirrhineae را ﺑﻪ زﻳﺮﺗﻴـﺮه Rhinanthideae و 4 ﺟـﻨﺲ
ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻧﺴﺒﺖ دادﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺪرن ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد.
6 در ﺳﺎل Chavannes 1833 اوﻟﻴﻦ و ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻧﻮﮔﺮاف را درارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎاﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠـﻪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ 6
ﺟﻨﺲ و 107 ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮد.
در ﺳﺎل Bentham 1846 ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎي دﻳﮕـﺮي را ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻗﺒﻴﻠـﻪ اﺿـﺎﻓﻪ ﻧﻤـﻮد و 148 ﮔﻮﻧـﻪ را
ﺷﺮح داد.
در ﺳﺎل Boissier 1888 در ﻓﻠﻮر اورﻳﻨﺘﺎل ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم 4 ﺟﻨﺲ و 57 ﮔﻮﻧﻪ را ﺷﺎﻣﻞ ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎي
Anarhinum ﺑﺎ 2 ﮔﻮﻧﻪ ، Antirrhinum ﺑﺎ 3 ﮔﻮﻧﻪ ، Linaria ﺑﺎ 51 ﮔﻮﻧـﻪ و Schweinfurthia
ﺑﺎ 2 ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد.
در ﺳﺎل Wettstein 1891 اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ راﺑﻪ 3 زﻳﺮ ﺗﻴﺮه Rhinanthoideae Antirrhinoideae
و Psedosolaneae ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﻧﻤــﻮد. ﻛــﻪ زﻳــﺮ ﺗﻴــﺮه Antirrhinoideae ﺷــﺎﻣﻞ ﺟــﻨﺲ ﺗﻴــﭗ
(Scrophularia) اﻳﻦ ﺗﻴﺮه ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻧﺎم Scrophularioideae ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ زﻳـﺮ
ﺗﻴﺮه، دو ﻟﻮب ﺷﻜﻤﻲ ﺟﺎم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻟـﻮب ﭘـﺸﺘﻲ در ﺟﻮاﻧـﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ ﻣـ ﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ . ﻫـﺮ ﻳـﻚ از زﻳـﺮ
ﺗﻴــﺮه ﻫــﺎي ﻣﻌﺮﻓــﻲ ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ Wettstein ﺑــﻪ ﭼﻨــﺪ ﻗﺒﻴﻠــﻪ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺷــﺪﻧﺪ او زﻳــﺮ ﺗﻴــﺮ ه
Scrophularioideae را ﺑﻪ 7 ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻛﻪ درﺑﺮدارﻧﺪه ﻗﺒﻴﻠﻪ Antirrhineae ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ، ﺗﻘـﺴﻴﻢ
ﻧﻤﻮد.
رواﺑﻂ ﻓﻮق ﺟﻨﺲ دراﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ (Rouy(1909 )،Rothmaler(1943 و (Speta (1982
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪ.
در ﺳﺎل Rouy 1909، ﻗﺒﻴﻠﻪ Antirrhineae را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺮآﻣﺪﮔﻴﻬﺎي ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺎم
ﺑﻪ ﺳﻪ زﻳﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد . زﻳﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ Linariinae، ﻛﻪ داراي ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪه دﻫﺎﻧـﻪ
ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎم ﺑﻮده وﺷﺎﻣﻞ ﺟﻨﺲ ﻫﺎي Linaria، Schweinfurthia ، Antirrhinum ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ . زﻳـﺮ
ﻗﺒﻴﻠﻪ Anarrhininae ﻓﺎﻗﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪه دﻫﺎﻧﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎم ﺑﻮده و ﺷﺎﻣﻞ ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎي
Galvezia ، Mohavea ، Anarrhinum ، Chaenorhinum ، Maurandya ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻗﺒﻴﻠﻪ
7 ﻣﻮﻧﻮﺗﻴﭙﻴـــﻚ Rhodochitoninae ﺑـــﺎ داﺷـــﺘﻦ ﻛﺎﺳـــﻪ ﻏـــﺸﺎﻳﻲ ﻏﻴـــﺮ ﻣﻌﻤـــﻮل ﻣـــﺸﺨﺺ
ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻨﺲ Rhodochiton ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
در ﺳﺎل Rothmaler1943 اﻳﻦ ﻗﺒﻴـﻠﻪ را ﺑﻪ 5 ﮔﺮوه ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻧﻤـﻮد و آﻧﻬـﺎرا ﺑـ ﻪ ﺟـﺎي زﻳـﺮ ﻗﺒﻴــﻠﻪ
Gruppen ﻧﺎﻣﻴــــﺪ.ﮔـــﺮوه Anarrhinum -Gruppe داراي ﻣﻔﻬـــﻮم ﺑـــﻮده وﻓﻘـــﻂ ﺟـــﻨﺲ
Anarrhinum در ﺑﺮ داﺷﺖ . ﮔـﺮوه Linaria -Gruppe درﺑﺮدارﻧـﺪه ﻫﻤـﻪ ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎي ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه
دﻧﻴﺎي ﻗﺪﻳﻢ (Linaria ،Misopates ، Schweinfurthia ، Acanthorrhinum ، Asarina
Antirrhinum ،Chaenorhinum ، Cymbalaria ، Kickxia ) و ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺟــﻨﺲ ﻫــﺎي
آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ﻗﺒﻴﻠـﻪ Neogarrhinum ، Psudorontium ، Antirrhinum) Antirrhineae) ﺑـﺎ
ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻴﻬﺎي ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨـﺪه دﻫﺎﻧـﻪ ﻟﻮﻟـﻪ ﺟـﺎم ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ . زﻳـﺮ ﻗﺒﻴﻠـﻪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ Rouy
ﻧﺎدﻳــﺪه ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪ ، اﻣــﺎﮔﺮوه Maurandya-Gruppe ﺷــﺎﻣﻞ ﺟــﻨﺲ Rhodochiton وﺳــﺎﻳﺮ
ﺟﻨﺴﻬﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﻧﻈـﺮ روﻳـﺸﻲ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ، ﻣﺎﻧﻨـﺪ Maurandella ، Maurandya
Epixiphium ، Lophospermum. اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮ اﺳـﺎس وﻳﮋﮔﻴﻬـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮﮔﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ دﻣﺒـﺮگ
ﭘﻴﭽﻴﺪه، رﮔﺒﺮﮔﻬﺎي ﺷﺎﻧﻪ اي و ﭘﺮﭼﻢ ﻫﺎي ﻋﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺑﺴﺎﻛﻬﺎي رﺷﺪ ﻧﻴﺎﻓﺘـﻪ ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ . دو ﮔـﺮوه
ﺟﺪﻳﺪ دﻳﮕـﺮ ﺷـﺎﻣﻞ ﮔـﺮوه Gambelia–Gruppe ﺑـﺎ ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎي ( Saccularia ، Gambelia
Galvezia ) وﮔﺮوه Mohavea-Gruppe (ﺟﻨﺲ Mohavea) را ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﮔـﺮوه
داراي ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎم ﺑ ﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻳﻚ ﺻﻔﺖ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﻨﻨـﺪه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﮔـﺮوه دوم ﺑـﺎ ﻟﻮﻟـﻪ ﺟـﺎم ﺧﻴﻠـﻲ
ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻬﻨﻚ ﺟﺎم و دارا ﺑﻮدن ﭘﺮﭼﻢ زاﻳﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد.
در ﺳﺎل Rothmaler 1954 و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻌﺪ از او اﻳـﻦ ﮔﺮوﻫﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان زﻳـﺮ ﻗﺒﻴﻠـﻪ ﻫـﺎي
Anarrhinae ،Maurandyinae ،Simbuletinae ،Mohaveinae و Gambeliinae ﻣﻌﺮﻓﻲ
ﻧﻤﻮدﻧﺪ. ﺑﻄﻮرﻛﻠﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي Rothmaler ﺷﺎﻣﻞ 21ﺟﻨﺲ ﺑﺎ 240 ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد. در ﺳـﺎل Speta 1982
زﻳﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ Linariinae را ﺑﻪ ﺟﻨﺲ Linaria ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮد و ﺟﻨﺲ ﻫـﺎي ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه را درزﻳـﺮ ﻗﺒﻴﻠـﻪ
8 ﺟﺪﻳـﺪ Antirrhininae ﻗـﺮار داد و ﺳـﻪ ﺟـﻨﺲ آﺳـﻴﺎﻳﻲ را ﺑـﻪ ﻧﺎﻣﻬـﺎي Holzneria ،Hueblia،
Albraunia ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد و ﺟﻨﺲ Chaenorhinum را از Microrrhinum ﺟـﺪا ﻧﻤـﻮد . ﺟـﻨﺲ
Albraunia ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪ Antirrhinum fugax و ﺟﻨﺲ Holzneria ﺑـﺎ ﮔﻮﻧـﻪ Chaenorhinum spicatum ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ (Korvin(1924 وHueblia ﺑـﺎ Antirrhinum calycinum
ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ (Bank & Solander (1794 ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ .
در ﺳﺎل Webb & Fernandes 1972 در ﻓﻠﻮر اروﭘﺎ ﺟﻠﺪ ﺳﻮم 8 ﺟﻨﺲ و 118 ﮔﻮﻧﻪ و 29 زﻳـﺮ
ﮔﻮﻧﻪ را ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻨﺲ ﻫﺎي Kickxia (5 ﮔﻮﻧﻪ و 9 زﻳﺮﮔﻮﻧﻪ ) ، Linaria (70 ﮔﻮﻧـﻪ ) ، Cymbalaria
(8 ﮔﻮﻧﻪ و9 زﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪ ) ، Antirrhinum (16 ﮔﻮﻧﻪ) Chaenorhinum (10ﮔﻮﻧﻪ و14زﻳـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ )،
Anarhinum (5 ﮔﻮﻧﻪ )، Misopates (2 ﮔﻮﻧﻪ ) ، Asarina (2 ﮔﻮﻧﻪ ) ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ.
در ﺳــﺎل Speta 1982 ﮔﻮﻧــﻪ ﻫــﺎي دﻧﻴــﺎي ﻗــﺪﻳﻢ را ﺑــﻪ ﺳــﻪ زﻳــﺮ ﻗﺒﻴﻠــﻪ Antirrhininae ،
Linariinae و Anarrhininae ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد وزﻳﺮﻗﺒﻴﻠﻪ اﺧﻴﺮ را ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺷﺮح داد.
در ﺳﺎل Sutton1988 درﺑﺎزﻧﮕﺮي اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ 27 ﺟﻨﺲ و328 ﮔﻮﻧﻪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ وﺷﺮح داد.
درﺳﺎل Davis1987 در ﻓﻠﻮرﺗﺮﻛﻴﻪ ﺟﻠﺪ ﺷـﺸﻢ ، 6 ﺟـﻨﺲ و 31 ﮔﻮﻧـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ Anarrhinum (1
ﮔﻮﻧﻪ) ، Antirrhinum (1 ﮔﻮﻧﻪ و دو زﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪ ) ، Misopates (1 ﮔﻮﻧـﻪ ) Chaenorhinum ، (6
ﮔﻮﻧﻪ و4 زﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪ )، Linaria (18 ﮔﻮﻧﻪ )، Kickxia (4 ﮔﻮﻧﻪ ) را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد.
در ﺳﺎلZohary 1987 در ﻓﻠﻮر ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺟﻠـﺪ ﺳـﻮم، 6 ﺟـﻨﺲ و 24 ﮔﻮﻧـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺟـﻨﺲ ﻫـﺎي
Kickxia (9 ﮔﻮﻧﻪ )، Antirrhinum (3 ﮔﻮﻧﻪ) ، Linaria (9 ﮔﻮﻧﻪ ) ، Cymbalaria (1 ﮔﻮﻧﻪ)،
Chaenorhinum (1 ﮔﻮﻧﻪ) ، Anarrhinum (1 ﮔﻮﻧﻪ) را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮد.
. درﺳــﺎل Parsa 1949 ، درﻓﻠــﻮر Del ۥIran ﺳــﻪ ﺟــﻨﺲ ﺑــﺎ 29 ﮔﻮﻧــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﺟــﻨﺲ ﻫــﺎي
Antirrhinum (2 ﮔﻮﻧﻪ)، Linaria (26 ﮔﻮﻧﻪ)، Schweinfurthia (1 ﮔﻮﻧـﻪ )را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻧﻤـﻮد .
درﺳــﺎل Kuprianova 1994، در ﻓﻠــﻮر ﺷــﻮروي ﺟﻠــﺪ ﺑﻴــﺴﺖ و دو، 6 ﺟــﻨﺲ و 66 ﮔﻮﻧــﻪ را ﺷــﺎﻣﻞ
9 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ
ﻣﻴﻮه ﻛﭙﺴﻮل Capsule اﻳﺮﻳﺪوﺋﻴﺪ ﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻠﻴﻚ Carboccylic iridoides ﻣﮋه دار Ciliate ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ Coherent اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي Columnar ﻣﺨﺮوﻃﻲ Conical ﻗﻠﺒﻲ Cordate ﺟﺎم Corolla ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺎم Corolla tube ﭼﺮوﻛﻴﺪه Cristate ﻛﺮم Crym اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي Cylindrical رﻳﺰان Deciduous ﻋﻤﻴﻖ Deeply ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻛﭙﺴﻮل Dehiscence of capsule ﺳﻪ ﮔﻮش Deltate ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ Depression ﻋﻤﻖ ﺳﻴﻨﻮس Depth of sinus ﺻﻔﺖ ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ Diagnostic character ﺑﺎ دو ﭘﺮﭼﻢ ﻛﻮﺗﺎه ودو ﭘﺮﭼﻢ ﺑﻠﻨﺪ Didynamous ﭘﺸﺘﻲ - ﺷﻜﻤﻲ Dorsi-ventrally ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت Elaborate ﺑﻴﻀﻮي Elliptic ﻧﻮك ﻓﺮو رﻓﺘﻪ Emarginate آﻧﺪوﺳﭙﺮم ﻣﻐﺰي Endosperem haustoria ﻣﻮﻣﻬﺎي اﭘﻲ ﻛﻮﺗﻴﻠﻲ Epicutilar waxes ﻻﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ داﻧﻪ ﮔﺮده Exine ﺑﺪون ﮔﻮﺷﻮاره Extipulate ﺧﺎرﺟﻲ External زاﻳﺎ Fertile
164 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ
ﺑﺮﮔﻪ ﻫﺎي ﮔﻠﻲ Floral leave آراﻳﺶ ﻏﻨﭽﻪ Floral aestivation ﻣﻴﻮه Ftuit ﺷﻴﺎر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ Fused colpi ﺷﻴﺎر دوﻛﻲ Fusiform colpi ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﺎﺳﺒﺮگ Gamosepalous ﻗﻮزدار Gibbous ﺑﺪون ﻛﺮك Glabrous ﻛﺮوي Globose ﻣﻮ Hair ﭘﻴﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎز Hastate ﻋﻠﻔﻲ Herb ارﺗﻔﺎع Hight ﻧﺎف Hilum ﻟﻨﮕﺮي Glochidate ﻛﺮﻛﭙﻮش Indumentum ﮔﻞ آذﻳﻦ Inflorescence ﻧﺎﺷﻜﻮﻓﺎ Indehiscent ﻗﻴﻔﻲ Infundibulariform آﻧﺪوﺳﭙﺮم ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ Initiation of the endosperm داﺧﻠﻲ Internal ﺛﺒﺎت دروﻧﻲ Internal consistency Interstices داﺧﻠﻲ Introrese اﻳﺮﻳﺪوﺋﻴﺪ ﮔﻠﻴﻜﻮزﻳﺪ Iridoid glucosides ﭘﺸﻤﻲ Lanate ﺳﺮ ﻧﻴﺰه اي Lanceolate ﻃﻮل Lenght ﭘﻬﻨﻚ Limb ﺧﻄﻲ Linear
165 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ
ﺧﺎﻧﻪ Loculi ﺷﻴﺎري Loculicidal ﻣﺤﻮر ﻃﻮﻟﻲ Longitudinal axis رﮔﻪ ﻫﺎي ﻃﻮﻟﻲ Longitudinal ridge ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻲ Main axis ﻣﻴﺎﻧﻲ Median ﮔﺮده اﻓﺸﺎﻧﻲ ﺑﺎ زﻧﺒﻮر Melittophily رﻳﺰ ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي Micromorphology رﻳﺰ ﻣﺸﺒﻚ Microreticulatae ﻣﻮﻧﻮﺗﺮﭘﻨﻮﺋﻴﺪ Monoterpenoid ﭼﻨﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲ Multicellular ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ ﻋﺪدي Nomerical taxonomy واژﻧﻴﺰه اي Oblanceolate ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ Oblong واژﺗﺨﻢ ﻣﺮﻏﻲ obovate ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪه Occluding در ﭘﻮش Operculum داﻳﺮه اي Orbiculate ﺗﺨﻤﺪان Ovary ﺗﺨﻢ ﻣﺮﻏﻲ Ovate ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﻲ Ovelap ﺗﺨﻢ ﻣﺮﻏﻲ Ovoid ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻣﺴﺪودﻛﻨﻨﺪه دﻫﺎﻧﻪ ﻟﻮﻟﻪ Palate رﮔﺒﺮگ ﺑﻨﺪي ﭘﻨﺠﻪ اي Palmate venation ﮔﻞ آدﻳﻦ ﭘﺎﻧﻴﻜﻮل Panicle ﭘﺮز Papilla ﭘﺮزدار Papillate اﻋﻀﺎء ﭘﺎرازﻳﺖ Parasitic members دﻣﮕﻞ Pedicel دﻣﮕﻞ دار Pedicelate
166 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ
ﻣﻨﻔﺬ دار Perforate ﭘﺎﻳﺎ Persistent ﻣﻴﻤﻮﻧﻲ Personate ﻓﻨﺘﻴﻚ Phenetic آراﻳﺶ ﺑﺮﮔﻲ Phyllotaxy رﮔﺒﺮگ ﺷﺎﻧﻪ اي Pinnate venation ﺗﻤﻜﻦ Placentation ﺻﻔﺤﻪ اي Platform ﭼﻴﻦ ﺧﻮرده Plicate داﻧﻪ ﮔﺮده Pollen grain ﭼﻨﺪ ﻧﻴﺎﻳﻲ Polyphyletic ﻣﻨﻔﺬ Pore ﻣﻨﻔﺬي Poricidal ﻛﺮك آ ﻟﻮد Pubescent ﺧﻮﺷﻪ Raceme ﺗﻘﺎرن ﺷﻌﺎﻋﻲ Radially symetrical ﻧﻬﻨﺞ Receptacle ﭘﺮزﻫﺎي ﺧﻤﻴﺪه Recurved papillate ﺗﻘﺎرن ﻣﻨﻈﻢ Regular symmetry ﻣﺸﺒﻚ Reticulate ﻣﺸﺒﻚ-ﻻﻧﻪ زﻧﺒﻮري Reticulate-Foveolate رﮔﻪ Ridge ﭼﺮوﻛﻴﺪه Rugulate ﺗﻴﺮﻛﻤﺎﻧﻲ Sagittate زﺑﺮ Scabrid ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ Scanning electron microscope ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت داﻧﻪ Seed elaborately ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻤﻮي داﻧﻪ Seed development studies ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي داﻧﻪ Seed morphology ﻛﺎﺳﺒﺮگ Sepal
167 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ
ﻗﺎﭼﻲ Septicidal ﺑﺪون دﻣﺒﺮگ Sessile ﻛﻢ ﻋﻤﻖ Shallowly درﺧﺘﭽﻪ Shrub ﺳﺎده Simple ﻫﻤﺰﻣﺎن Simultaneous ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ Sinuate ﻗﺎﺷﻘﻲ Spathulate ﺑﺎرﻳﻚ Slender ﻣﻬﻤﻴﺰ Spur ﭘﺮﭼﻢ Stamen ﭘﺮﭼﻢ ﻋﻘﻴﻢ Staminode ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ Stright زﻳﺮ ﺧﺎﻧﻮاده Subfamilly رﮔﺒﺮگ ﺑﻨﺪي ﻣﻮازي Subparallel venetion ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ" آﺸﻴﺪﻩ Subprolate ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ"آﺮوي Subspheroidal درﻓﺸﻲ Subulate ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ Superior وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻴﻜﻲ Taxonomic character ﺗﻜﺘﻮم دار Tectate ﻧﻮﺳﻞ ﻧﺎزك Tenuinucellate اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي Terete ﺿﺨﺎﻣﺖ Thickness ﻛﺮﻛﻬﺎي اﭘﻴﺪرﻣﻲ Trichome ﺳﻪ ﺷﻴﺎره Tricolpate ﺳﻪ ﺷﻴﺎره وﺳﻪ ﻣﻨﻔﺬه Tricolporate ﺳﻪ ﺷﻴﺎره وﺳﻪ ﻣﻨﻔﺬه در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻮاﻳﻲ Trizonocolporate ﻧﻮك ﺑﺮﻳﺪه Truncate ﻏﺪه اي Tuberculate
168 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ
ﻟﻮﻟﻪ اي Tubular ﺗﻚ ﺳﻠﻮﻟﻲ Unicellular ﺑﺮﮔﻬﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ Upper leave ﻛﻮزه اي Urceolate درﻳﭽﻪ Valvatae اﻟﮕﻮي رﮔﺒﺮﮔﻲ Venation pattern ﻓﺮاﻫﻢ Verticillate ﭘﻬﻨﺎي ﻟﻮﻟﻪ Width of tube ﺟﺎم ﻧﺎ ﻣﻨﻈﻢ Zygomorphic corolla
169 ﻣﻨﺎﺑﻊ:
1. اﺳﺪي، ﻣﺼﻄﻔﻲ . 1367. راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮح ﻓﻠﻮر اﻳﺮان . اﻧﺘﺸﺎرات وزارت ﻛـﺸﺎورزي، ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت
ﺟﻨﮕﻠﻬﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ.
2. اﺳﺪي، ﻣﺼﻄﻔﻲ . 1373. ﮔﺰﻳﺪه ﻫـﺎﻳﻲ از اﺻـﻮل ﻧﺎﻣﮕـﺬاري ﮔﻴﺎﻫـﺎن . اﻧﺘـﺸﺎرات ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت
ﺟﻨﮕﻠﻬﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ.
3. ﺧﺎﺗﻢ ﺳﺎز، ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ . 1380. رﻳﺨﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﻪ ﮔﺮده ﮔﻮ ﻧﻪ ﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﺗﻴﺮه ﮔﺎوزﺑـﺎن وارزش آﻧﻬـﺎ در
رده ﺑﻨﺪي. ژورﻧﺎل ﮔﻴﺎه ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان، ﺟﻠﺪ 9 (1): ص 40 ـ 27.
4. ﺧﻨﺪاﻧﻲ، ﺳﻴﻤﺎ. 1376. ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﺨﺶ Stenostegiae از ﺳﺮده Nepta (ﭘﻮﻧﻪ ﺳـﺎ )
دراﻳﺮان. ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ.
5. ﺳﻌﻴـﺪي ﻣﻬﺮورز، ﺷ ﻬﺮﻳﺎر. 1380. ﺑﺮرﺳـﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺟﻨﺲ Veronica در اﻳـﺮان ﭘﺎﻳـﺎن - ﻧﺎﻣـﻪ
دﻛﺘﺮي داﻧﺸـﮕﺎه ﺗﻬﺮان
6. ﻋﺰﻳﺰﻳــﺎن، دﻳﻨــﺎ . ﺟــﻢ زاد، زﻳﺒــﺎ . ﺳﺮﭘﻮﺷــﺎن . ﻓﺮﻳﺒــﺎ. 1380 . ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ داﻧــﻪ ﮔــﺮده در ﮔﻮﻧــﻪ ﻫــﺎﻳﻲ
ازﺟﻨﺲ Nepeta در اﻳﺮان. ژورﻧﺎل ﮔﻴﺎه ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان ﺟﻠﺪ 9 (1): ص 26 ـ 19.
7. ﻋﺰﻳﺰﻳﺎن، دﻳﻨﺎ. ﻳﻮﺳﻒ زادي، ﻣﺮﺗﻀﻲ . اﻓﺘﺨﺎر، ﻓﺮﺷـﺘﻪ . ﻋﻠﻴﻬـﺎ، ﻣـﺴﻌﻮد . 1382 . ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ داﻧـﻪ ﮔـﺮده
ﺟﻨﺲ Diplotaenia در اﻳﺮان. ژورﻧﺎل ﮔﻴﺎه ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان ﺟﻠﺪ10 (1): ص 40 ـ 35.
8. ﻋﻄﺎﻳﻲ، ﺳﻌﻴﺪه. 1381. ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﻮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻨﺲ Stipa در اﻳﺮان، ﭘﺎﻳـﺎن
ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ، ﺗﻬﺮان.
9. رﻣﻚ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ، ﻋﻠﻲ اﺻﻐﺮ ﻣﺘﺮﺟﻢ . 1364. ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ و ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻧﻮاع در ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻋﺎﻟﻲ، اﺻﻮل ﺑﻨﻴﺎدي
ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ ﻣﺪرن، اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ.
10. رﻣﻚ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ، ﻋﻠﻲ اﺻﻐﺮ . ﺧﺴﺮوي، اﺣﻤﺪ رﺿﺎ . ﻣﺘﺮﺟﻤﻴﻦ . 1368. ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻛﺮوﻣﻮزوﻣﻲ در ﮔﻴﺎﻫﺎن
ﻋﺎﻟﻲ، اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻨﮕﻠﻬﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ.
I 11. ﻛﺴﺎﺋﻴﺎن ﻧﺎﺋﻴﻨﻲ، ﺟﻤﺎل . 1375. ﺑﺮرﺳﻲ داﻧﻪ ﮔﺮده و آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﺑﺮگ ﮔﻮﻧﻪ ﻫـﺎﻳﻲ از ﺟـﻨﺲ onosma
(Boraginaceae) در اﻳﺮان. ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ.
13. ﻣﺼﻠﻲ ﻧﮋاد، ﻣﺮﻳﻢ1375. ﺳﻴﺘﻮﻟﻮژي، ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي و اﻟﻜﺘﺮوﻓﻮرز ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي Hyoscyamus ﻣﻮﺟـﻮد
در اﻳﺮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي آﻣﺎري ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴـﺮه، ﭘﺎﻳـﺎن ﻧﺎﻣـﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﻲ ارﺷـﺪ، داﻧـﺸﮕﺎه ﺷـﻬﻴﺪ
ﺑﻬﺸﺘﻲ، ﺗﻬﺮان.
14. ﻣﻘﺪم، ﻣﺤﻤﺪ. ﻣﺤﻤﺪي ﺷﻮﻃﻲ، ﺳﻴﺪ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ. آﻗﺎﺋﻲ ﺳﺮﺑﺰه، ﻣﺼﻄﻔﻲ.ﻣﺘﺮﺟﻤﻴﻦ. 1373 آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑـﺎ
روﺷﻬﺎي آﻣﺎري ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮه، اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﻴﺸﺘﺎز ﻋﻤﻞ، ﺗﺒﺮﻳﺰ.
15. ﻧﺎرﻧﺠﻲ، زﻫﺮه. 1375. ﺳﻴﺘﻮﻟﻮژي، ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي و اﻟﻜﺘﺮوﻓﻮرز ﺟﻨﺲ Lycium در اﻳـﺮان، ﭘﺎﻳـﺎن ﻧﺎﻣـﻪ
ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ، ﺗﻬﺮان.
16. .ﻫﻨﺮور، ﻣﺮﻳﻢ. 1375. ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﻨﺲ Solanumﺳﻴﺘﻮﻟﻮژي، اﻟﻜﺘﺮوﻓﻮرز و ﺗﺎﻛﺴﻮﻧﻮﻣﻲ ﻋﺪدي ﭘﺎﻳـﺎن
ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ، ﺗﻬﺮان.
1. Armstrong, J. E., and A. W. Douglas. 1989. The Ontogentic basis for corolla aestivation in Scrophulariaceae.
2. Barringer. K. 1993. Five New tribes in Scrophulariaceae Novon. 3: 15-17.
3. Bentham, G. 1846. Scrophulariaceae. In De Condolle, A. P. (Ed.) , Prodromus Systematis naturalis Regni Vegetabillis, 10 : 186 – 586 . Parisiis 4. Bentham, G. 1876. Scrophulariaceae. in G. .Bentham and j. D. Hooker (ed.) Genera plantarum, 2(2): 913 – 980. Londini 5. Betsche, I. 1984. Taxonomische untersuchungen an kickxia Dumortier (s.l.). Die neuen Gattungen Pogonorrhinum n . gen. und Nanorrhinumn. gen. Cour . Forsch. Inst. Senckenberg, 71: 125 – 142
II 6. Bigazzi, M., Tardelli, M. 1990. Pollen morphology and ultrastructure of the old World Antirrhineae (Scrophulariaceae). Gran, 29: 257 – 275. 7. Boissier, E. 1879. Antirrhineae in Flora Orientalis Vol 4: 297– 492.Basileae, Genevae & Lugduni. 8. Brooker, S. E., Doaigey, A. R. & Harkiss, K. J. 1979. Comparative Anatomy of the arial part of Antirrhinum molle and A. molliss- imum.Pl. Med, 30(4): 319-327 9. Campbell, D. H. 1930. The relationships of Paulwonia Bull. Torrey Bot . club 57 , 47 50 10. Canne, J. M. 1979: A Light and SEM Study of seed Morphology in Agalinis (Scrophulariaceae)and its Taxonomic significance Syst. Bot., 4 (4): 281– 296. 11. Chavannes, E. L. 1833. Monographie des Antirrhineaees: 1–190, tabs 1-11 Paris & Lausanne . 12. Cronquist, A. 1981. An integrated system of classification of flowering plants. New york: Botanical Garden . 13. Crow, G. E. 1979. The systematic significance of seed morphology in Sagina under SEM. Brittonia 31: 52– 63 . 14. Dahlgren, R. 1980. A revised system of classification of flowering plants. New york: Botanical Garden. 15. Davis, P. H. (Ed.). 1979. Antirrhineae. in Flora Turkey. 6: 648-674. Edinburg.
16. Davis, P. H. (ed.). 1979.Linaria.In Davis, P.H.(Ed.) Flora of Turkey and the East Aegean Island. 6: 654-672. 17. Edgeworth, M. P. 1877. Pollen.Hardwicke &Bogue, London. 18. Elisens, W. J., Tomb AS . 1983 . Seed Morphology in New World Antirrhineae (Scrophulariaceae): Systematic and phylogenetic
III implication . plant systematics and evolution 142: 23 – 47 . 19. Elisens, W. J. 1985 a. The systematic significance of seed coat anatomy among New world species of tribe Antirrhineae (Scrophulariaceae). Syst. Bot 10: 282–299. 20. Elisense, W. J. 1985a. Monograph of Maurandyinae (Scrophulariaceae -Antirrhineae). Systematic. Bot. Mongr. 5: 1-97.
21. Elisens, W. J. 1985 b. The systematic relationship of Asarina procumbens to New World species in tribe Antirrhineae (Scrophulariaceae). Madrono 32 : 168–178. 22. Elisens, W. J. 1986. Pollen morphology and systematic relationship among New World species of tribe Antirrhineae(Scrophulariaceae). Amer. jour. Bot. 73: 1293–1311. 23. Faegri, K., Van der Pijl, L. 1966. The principales of pollination Ecology: I-Ix , 1-248. London. 24. Faegri, K., Iversen. J. 1974.Textbook of pollen analysis. Blackwell scientific Publ., Oxford. 25. Feinbrun–Dthan, N. 1978. Scrophulariaceae in Flora Palestien . Text Ericaceae to Compositae, 3: 182-194. Jerusalem . 26. Ghebrehiwet, M. 2000. Taxonomy, phylogeny and biogeography of Khickxia and Nanorrhinum (Scrophulariaceae ) Nordic Journal of Botany 20 (6):.655-689. 27. Ghebrehiwet, M., Bremer,B., Thulin, M. 2000. Phylogeny of tribe Antirrhineae (Scrophulariaceae ) based on morphological and ndhF gene sequence data .Pl. Syst. Evol. 220: 223–239. 28. Hallier, H. 1903. Uber die abgrenzung and verwandtschaft der einzelnen sippen bei den Scrophulariaceae.Bulletin de L’Herbier Boissier. I I(3): 181.207.
IV 29. Handjieva, N., Tersieva, L., Popov, S., Evstatieva, L. 1995. Two Iridoid Glucoside, 5-O- Menthiafoloylkickxioside and Kickxin, from Kickxia Dum. Species .Phytochemistry, vol. 39(4): 925-927. 30. Hassell, A. H. 1842. Observation on structure of the Pollen granule, considerd principally in refrence to its eligibility as a means of classification Ann. Mag.Nat. Hist. 8: 92-106, 9: 544-573. 31. Hutchinson, J. 1969. Evolution and phylogeny of flowering plants .London . 32. Juan R, Fernandez I , Pastor J.1997a . Morphological and anatomical studies on fruits of veronica from south . west Spain.Botanical Journal of the linnean1 023: 157-171. 33. Juan, R., Pastor, J., Fernandez, I. 1999. Morphological and anatomical studies on Linaria species from south . west Spain: .Seed Annals of Botany 84:11-19. 34. Juan, R., Pastor, J., Fernandez, I. 1999. Morphological and anatomical studies on Linaria species from south-west Spain: Fruit. Annals of Botany 84: 21-31. 35. Juan, R., Pastor, J., Fernandez, I. 2000. SEM and Light Microscope observation on Fruit and Seed in Scrophulariaceae from South-west Spain and their Systematic significance . Annals of Botany 86: 323- 338 . 36. Kuijt, J. 1969. The Biology of Parasitic Flowering Plants: 81-103. Berkeley and Los Angeles.California 37. Kooiman, P. 1970.The occurrence of iridoid glycosides in the Scrophulariaceae. Acta. Bot. Neerl. 19: 329-340. 38. Kuprianova, L. A. 1955. Antirrhineae in Schischkin, B. K. , Bobrov, E. G. (Eds). Flora USSR. 22: 175-229. . Mosqua & Leningrad.
V 39. Linert, G. (1955). Cytologische grundlangen fur sterilitatse rcheinunge in der gottung selvea, Der. Zuchter, 25: 237-241. Lowry, O. M., Rose brough, N. J., Farr, A. L. and Randall. R. J. (1951). J. Biol. Chem. 193: 256-275. 40. Linnaeus C. (1753) Species Plantarum , ed. 1(2): 612-618. Holmiae . 41. Minkin, JP., Eshbaugh, W.H. 1989. Pollen morphology of the Orobanchaceae and Rhinanthoid Scrophulariaceae.Grana. 28: 1-18. 42. Moore, P. D. Webb J. A. 1978 . An Illustrated guide to pollen analysis.New york. 43. Munz, P. A. 1926. The Antirrhinoideae- Antirrhineae of the New World. Proc. Calif. Acad. Sci. ser 4, 15(12): 323-397. 44. Musselman, L. J., Mann WF. Jr. 1976. A survey of surface characteristics of seed of Scrophulariaceae and Orobanchaceae using scanning electron microscopy . phytomorphology. 26(4): 370-378. 45. Olmstead, R.G., Bremer, B., Scott, K., J. D. Palmer. 1993 A. Parsimony analysis of the Asteridae sensu lato based on rbcL sequences . Annals of the Missouri Botanical Garden. 80 :700 – 722 46. Olmstead, R. G., P.A. Reeves. 1995. Evidence for the polyphyly of the Scrophulariaceae based on cloroplast rbcL and ndhF sequence. Annals of the Missouri Botanical Garden. 82: 176–193. 47. Olmstead, R.G., DePamphillis C.W., Wolfe A. D., young N. D., W. J Elisons., Reeves, P. A. 2001. Disintegration of the Scrophulariaceae. American Jornal of Botany 88(2): 342-361. 48. Olsson,U. 1974. A Biometric study of the pollen morphology of Linaria vulgaris (L.) Mill. And L. Repens (L.) Mill and their hybrid progeny in F1 and F2 generations.Grana Palynol.14:92-99 49. Parsa , P. S. 1949 .Flora de 1’Iran , Vol 4 . Tehran .University
VI 50. Pennell, F. W. 1919. The Scrophulariaceae of Southeastern Unithed state. Proceedings of Academy of Natural Sciences of Philadelphia 71: 224- 291 51. Pennell, F. W. 1935. The Scrophulariaceae of eastern temperate North America , Acadmy. Philadelphia Monographs.1: 1-650 52. Proctor, M. C. F., Yeo, P. F. 1973. The pollination of Flowers: 213- 214, 370. London. 53. Robertson, C. 1891. Flower and insects, Asclepiadaceae to Scrophulariaceae. Transcations of the Academy of sciences . of St. Louis 5: 569-598 . 54. Robyns, W. 1931. L’ organisation florale des Solanacees Zygomorphes. Memoires de l’academic royale des sciences, letters et beaux-aris.de Belgique. Class des sciences (In octova) 11: 1-96. 55. Rouy, G. C. G. 1909.’Conspectus’ de tribus et des genres de la famillae de Scrophulariaceae. Rev. Gen. Bot. 21: 194-207. 56. Rothmaler, W. 1943. Zur Gliederung der Antirrhineae. Feddes Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 52: 16-39. 57. Rothmaler, W. 1956. Taxonomische Monographia der Cattung Antirrhinum . Feddes Report. Beih. 136: 1-124. 58. Sanchez-yelamo, M.D.,Ortiz, L. M., Geogorcena.,Y. 1992. Comparative electrophoretic studies of seed protein in some species of the genera Diplotaxis. 59. Sheidai, M., Honarvar, M., Khatamsaz, M. 2000. Cytology, numerical taxonomy and seed protein analysis of Solanum species/population in Iran. Bot. J. Iran. 8: 187-208. 60. Sheidai, M., Koobaz, P., Termeh, F., Zehzad, B. 2002. Phenetic studies in Avena species and population of Iran. J. Sci. Is. Rep. Tr. 13(1): 19- 28.
VII 61. Smith, V. A. W. 1973.A revision of the genus Kickxia with particular refrence to the section Hetrophyllae in the Canary Island.- M.Sc.Thesis: 1-98 University of Reading:Reading. 62. Sneath, P. H. A., Sokal, R. R. 1973. Numerical Taxonomy.W. H. Freeman, Sanfrancisco. 63. Speta, F. 1980. Die Gattungen Chaenorhinum (DC.) Reichenb .und Microrrhinum (Endl.) Fourr. im ostlichen Teil ihrer Areale (Balkan bis Indien). Stapfia. 7:1-72 . 64. Speta, F. 1982. Drei neue Antirrhineen – Gattungen aus dem orient : Holzneria, Hueblia und Albraunia (Scrophulariaceae). Bot. Jahrb. 103(1): 9-45 . 65. Stace, C. A. 1985.Orobonchacea .In Heywood, V. H, (ed.) Las Plantas con flores . Barcelona: Reverte. 244-245. 66. Stace, C. A. 1989. plant Taxonomy and Biosystematics 2nd .ed., Cambridge, University Press. 67. Stearn, W. T. 1992. Botanical Latin. Abbott: Davies & Charles. London 68. Straw, R. M. 1966. A .redefinition of penstemon. Brittonia. 18: 80-95 69. Sutton, D .A .1988.A revision of tribe Antirrhineae (Scrophulariaceae). Oxford University Press. London. 70. Takhtajan, A. 1997. Diversity and Classification of flowering plants. Columbia University press. New york 71. Thieret, J.W.1967. Supraspecific classification in the Scrophulariaceae. a review. Side 3: 87-106. 72. Wolf, A. D., de Pamphilis, C.W.1998. The effect of relaxed functional Constraints on the photosynthetic gene rbcL in photosynthetic and nonphotosynthetic parasitic plant. Molecular Biology and Evolution 15: 1243-1258.
VIII 73. Wettstein, R. Von.1891 Antirrhinoideae-Antirrhineae, In : Engler , A., Prantl, K. (eds.) Die naturlichen Pflanzenfamilien nebst ihren Gauttungen und Wichtigeren. Arten, insbesondere den Nutzpflanzen. ed.1, 4: 56-62. Leipzing. 74. Young N.D., Steiner, K.E., de Pamphilis.C.W.1999 .A. revolutionary view of parasitic Scrophulariaceae /Orobach-aceae. American Journal of Botany 84 (Suppl.): 247.
IX