o (199 ACTA PHYSICA POLONICA A o 1-

rdn f th Intrntnl Cnfrn "Qnt Opt IIl" Szzr lnd 1993

ESOACE IOIAIO SECOSCOY A IS AICAIO

- KUGE

Isiu u ysik Uiesiä Mai 5599 Mai Gemay

esoace ioiaio secoscoy a is comiaio wi mass sec- omey oe ey ig sesiiiy a seeciiy e aicaio o seea aias o esoace ioiaio mass secoscoy o e suy o ucea gou sae oeies a ace aaysis o aioacie isooes i e e- iome is iscusse as we as e iese ocess ie e ase iuce ecomiaio o ae eay ios soe a eaiisic eegies i soage igs

ACS umes 31

1 Intrdtn

esoace ioiaio secoscoy (IS was oose as eay as 197 y use o esoa ase ig a iee wae egs e aom is sewise ecie a iay ioie Suc a sceme as a ume o aaages 1 A io a/o eeco is eece is ca e oe wi muc ige eiciecy a i e case o eecig oos ece IS is a ey sesiie ecique aowig o e eecio a iesigaio o ey ae o eoic aoms e esoace coiio i eac eciaio se oies ig eemea a isooic seeciiy e oem o ieeece y coamiaios ca e aoie wic is o mao coce i coeioa oica ace aay- sis uemoe isoaic ieeece as osee i mass secomey is sogy euce 3 e seeciiy o IS ca si e eace y a mass-seecie eecio o e io ceae i esoace e comiaio o ΙS wi mass secomey is cae IMS (esoace ioiaio mass secoscoy e ackgou a e ke ow ue o e use o eecos o cage aices

(159 1 H.-J. Klug e

In e as yeas e IS ecique as ee moe a moe eie oiig aso om e eeome o ee moe oweu ases I as ee aie o a age ume o eoic aices isooes eemes a moecues i may aeas o sciece e aciee eomace is ocumee i ooks [1 ] a e oceeigs o e coeece seies "esoace Ioiaio Secoscoy a is Aicaios" [3] ou iee IS ecique eeimes wi e esee i e oowig ae a so iscussio o e icie o esoace ioiaio ese eames coce oems i ucea ysics aomic ysics cosmoogy a cemisy Ι e as secio e iese esoace ioiaio ocess ie e ase-iuce ecomiaio wi e iey iscusse wic as us ecey ee osee a soage igs

rnpl f rnn nztn ptrp

r 1 h th sceme o esoace ioiaio ee-coou wo o ee-se esoa eciaio is ake as a eame e ee scemes ie i e as se e ioiaio se is eeses usuay e oe-eck o e eciaio a ue o e ow coss secio o o-esoa oo-ioiaio (e wic is o e oe o σ = 1- 17 ¸y 10 -19 cm wo o ou oes i coss secio ca e gaie y eciig o a yeg ee (mie wic is ioie y a eecic ie coisios wi gas moecues o a ou (iae ase eam o o a auo-ioiig sae (ig Sice e eeco as o e omoe o e e ecie aomic ee eoe ecay y esoace uoescece akes ace (τ 1 - s use uae ases ae o e aie u i seece cases wee oica umig ca e aoie a sma ase awi is equie aso cw-uae ases mig e aie

e eemea seeciiy o esoace ioiaio secoscoy o aoms is eemey ig ecause o e ow ee esiy i aoms wic ca e eace y aowe eecic ioe asiios yicay e cace o i a esoace o aoe aom is o e oe o 1 -5 o 1 - I moe a oe esoa sewise esoace Ioiaio Secoscoy a is Aicaio 11

eciaio is iuce as i ig 1 e seeciiies i e iee esoace a- siios ca e muiie o oai e oa seeciiy i e IS ocess I e case o IMS wee a mass secomee is ae wi a eaceme aco agig om 1 3 o 1 e oa eemea seeciíy is comaae o suasses e seeciiy o aem mass secomey e mos seecie ecique kow oay ece isoaic coamiaios as usuay osee i mass secomey ae eemey suiciey suesse y IMS I e case o isooic seeciiy e siuaio is usuay iee ee e yeie sucue (S a isooe si (IS ae geeay oo sma i oe o aciee eicie iscimiaio agais isooes o e same eeme is is eseciay ue i use ase sysems wi oae ase awis ae aie I suc cases a use ase sysem oes e cea u eicie ossiiiy o a a ime-o-ig (O mass secomee O sysems eae a auace se- siiiy o aou 1 3 o 1 Agai a icease y a eas wo oes o magiue ca e aciee y use o mageic mass secomees I si ige isooic seeciiy is equie oe may iuce a aiicia isooic mass si as i e soium eeime escie eow I e seaaio Δ ewee e eso aces o e isooe ue iesigaio a e ieeig oe is muc age a e iewi Γ = 1/(πτ e e seeciiy is gie y

e eciaio a o IS as o e cose caeu i esec o aaiae ase sysems e ossiiiy o sauae e oica asiio (sesiiiy a ossie ieeeces (ackgou e ask geeay ioes e eemiaio o coss secios ieimes yeie sucue siigs isooe sis a e seac o auo-ioiig saes

3 nn nztn ptrp Exprnt nd rlt

ou eeimes wi e escie i e oowig Sice eeimea e- ais a mos o e esus ae uise e cae ies o gie a o eiew e eae is eee o e oigia uicaios

31 ase secoscoy o euo-eicie go a aium isooes

I 197 e s sysemaic iesigaio o a ug isooic seies y aomic secoscoy e o a comeey ueece esu ewee 17 g a 15 g a sue eak i e e o e isooe sis a ece i e mea squae cage aii was osee y o e a [] is eak coesos o e ai- io o 11 euos I was eaie as ue o a sa ucea sae asiio e ucei wi Α 17 ae sigy oae weeas e o ucei wi A d 17 ae sogy oae eome wi a eomaio aamee o β t 5 is iscoey oee e key o ieeig e sucue o e ucei i is egio as cause y ucea sae coeisece is eec is aso maiese i e ose- aio of the coeDXiStence Of two different ShapeS at almoSt degeneratcd energies in 15 Hg and in the largest odd-even staggering of nuclear charge radii ever observed (Fig. 2). 1 H.-J. Kluge

is oseaio simuae e iesigaio o isooes i e ey same mass egio (Α 15 mi-se euo ume o e eigouig eemes go [5] a aium [] o ae eacoy eemes wic ae o o oy ey ecey (Au aaiae a e ISOE aciiy/CE as o-ie io eams A ew ecique was eeoe wic is IMS i comiaio wi use ase iuce esoio (IMS/I [7] igue 3 sows e eeimea se-u isae [7] A mass-seaae g io eam is imae io a gaie age Ae ecay o e Au o auge e age wee is ue y 1 a e aioaciiy is eease as use ema eam y ase esoio e aomic eam is e sewise esoay ecie a iay ioie by e ig o ee use uae ye ases sycoie wi e use o e esoio ase ece goo emoa oea is oaie ewee e use aomic eam a e use ase eams o IS e oo ios ceae i esoace ae eece mass-seeciey y a O secomee is comees e meo o esoace ioiaio mass secomey igue sows e cage aii o e Au a isooes measue y IMS ogee wi e coesoig aa o mecuy ese esus sow e usua sikig o e uceus as a ucio o eceasig euo ume I e case o Au oy oe asic cage i eomaio is osee ue o e saiiig owe o e uaie oo I e isooic cai o o iicaio o a sa eak is oaie eeeess a aaysis o e IS o sows a a simia eomaio (β = is osee o 13 as in e isoaic a isooic Au a ucei Resonance and its Application 13

3.2. Resonance ionization spectroscopy on a fast aomic beam in collinear geometry; trace detection of 99S

A caege o ace aaysis is e as a sesiie eecio o e a- ioacie isooe 9 S a 9 S sea ou i ucea weao ess o i case o eaco accies Eseciay e og-ie isooe 9 S (Τ1 = 5 a is age- ous as i is accumuae i e uma oes as cemica equiae o cacium e aiocemica eecio o 9 S is sow (i e oe o wo weeks ecause i is eece ia e β-ecay o e auge uceus 9 Y I oe o ge im- meiae iomaio o e ouio y 9 S i a accie suc as Ceoy a o-aiaie eecio meo is equie Sice e ouio is isy as- oe y ai ai sames sou e iesigae A yica same as eace om 1 m 3 ai immeiaey ae e Ceoy accie i Gemay coaie oy aou 1 aoms o 99 S u u o 1ί aoms o sae soium ee- oe a eemey ig isooic seeciiy o S 1 1 is equie A e same ime e eecio eiciecy mus e ig o easoae saisics a e oa measuig ime icuig e same eaaio sou o ecee oe ay ese emas ca e me y IS o a as aomic eam i coiea geom- ey y use o cw ase ig o eciaio [] igue sows e se-u e S 1 - Kl

same is cemicay eace ou o a ai same a u io a suace ioia- io souce e ios ae acceeae o aou 3 k mass seaae a cage ecage i a cesium aou ce I e cage ecage ocess e owes 3Ρ a 3 saes o e soium aoms ae ouae Saig om e 3 sae e as aoms ae ecie o 5nf 3-yeg saes y use o e λ = 3 m ie o a ago io ase uaiiy is aciee y cagig e acceeaio oage o e io eam e Resonance Ionization Spectroscopy and its Application 15

ase ecie yeg aoms ae ie ioie eece om e eua eam eegy aaye i a eecosaic eeco a iay coue y a caeo eeco

e ackgou i is eeime is maiy ue o yeg aoms o - uce i e cage ecage ocess a y coisios wi e esiua gas. eeoe ee io ies ae isae i e aomic eam a A e is y ie a ae ig oage is aie i oe o ioie a eec yeg-eg aoms ouce i e cage ecage ocess I oe o aoi a eucio o e oica seeciiy y e Sak eec i e eecic ie o ese ies e ase eam is o comeey coieay sueimose o e aomic eam u i a sma age I is way e eciaio o e soium aoms akes ace I a ie-ee egio oy wie e aaage o e age aiicia mass si is uy cosee igue 5 sows e eame o a measueme o a eiome- a same ake soy ae e Ceoy accie A amou o 3 1 aoms o 9 S cou e eece i e esece o 1 17 aoms o sae soium esey e eecio imi o is ecique is aou 5 1 7 aoms o 9 5

3.3. Spectroscopy and lrace analysis of technetium, pluonium and other actinides

U o ow secoscoy a ace aaysis o ese eemes eease i accies o ucea owe as o i aomic om ess ae ae imíe ue o e ig oiciy a aioaciiy aiocemica eciques ae usuay a eecio imi ewee 1 o 1 1 aoms a a ey og measuig ime ue- moe i is o ossie o eemie e isooic comosiio o e same wi ese eciques e eeimea se-u is sow i ig ee uae ye ases ae ume y wo use coe aou ases a a eeiio ae o 5 k e ye ase eams ae iece io a ime-o-ig secomee o iea ye [9] o o eeco ye (ig wi e e o isms o y couig e ig io oica ies e ios ouce y esoace ioiaio i e ieacio egio ae acceeae o a eegy o some ke y e oeias aie o wo gis ey ae eece y a caeae eeco ae a i eg o yicay m Wi is se-u a oea eiciecy o e isume o 1 -5 was ou o uoium coesoig o a eecio imi o 1 e isooe is is a imoeme y wo oes o magiue as comae o e α-secoscoic eecio imi ( 1 aoms a a measuig ime o 1 ous I aiio o e as e isooic comosiio ca e eemie wi a uceaiy o some ece I oe o i eicie esoace ioiaio scemes eaie secoscoy (asiio oaiiies ieimes yeie sucues isooe sis has o e eome io o e coice o e oimum esoa ioiaio a ue- moe e ioiaio oeias ae o e eemie o e eaies isooes So a o eeimea aa wee kow o e aciies eaie a eu- ium [1] e eemiaio o e ioiaio oeia is ossie y use o es- oace ioiaio secoscoy i a eecic ie igue 7 sows e esos wee ioiaio se i o oium a ameicium as a ucio o e squae-oo 1 H.=J. Kluge

o e eecic ie i e ieacio egio As eece om e sae oi moe e aa sou oow a saig ie Eaoaio o eo eecic ie yies e ioiaio oeia I is way e kowege o e ioiaio oeia as ee imoe o oium a euium a o e is ime eemie Resonance Ionization Spectroscopy and its Application 17

o ameicium [11] ue o e ig sesiiiy o IMS a same coaiig ess a 1 1 aoms is suicie o a eemiaio o e ioiaio oeia e oa eiciecy o IMS wi a coe aou ase ume ye ase is o e oe o 1 -5 e mai osses ae ue o e emoa oea ( 1 - a 5 k eeiio ae a e saia oea ewee coiuous aomic a use ase eam ( 1 - ese osses ca asicay e euce y e coce o coieme i a o ce ie o e ase io souce (see eow

3.4. Laser

As sow aoe e eecio eiciecy o aoms i a ema aomic eam is imie y e oo emoa a saia oea o e aomic eam a e ase eams ee a e ig eeiio ae o coe aou ases ese imiaios ca e sigiicay euce y acig e same io a o caiy o ue wic is oie wi a sma oe wee e ase eams ae iece a e oo ios ae eace y a eecic ie I is case e aoms wi ass e ieacio egio wi e ase ig seea imes eoe ey ca escae om e caiy ece a icease i ioiaio eiciecy is eece [1] A o-ie isooe seaaos oe ig oem is o oai isoaicay ue aioacie ios eams A ese e io souces mos wiey use o is uose ae ase o suace ioiaio o ioiaio i a gas iscage asma owee as a esu o e ema caace o ese ocesses e ioiaio 1 H.-J. Kluge

is i may cases o-seecie wi esec o e iee eemes ece e seaae io eams ae coamiae y isoas is oem ca e soe o asicay e euce y esoace ioiaio [13] igue sows e se-u as use a e o-ie isooe seaao ISOE/CE [13] e eiciecy o suc a eice is eemie y e ae o oo ioiaio a e ae o eusio as eua aom ou o e oe o e o caiy yicay oe cacuaes e eoeica eiciecy o suc a ase io souce o e aou % we use ases wi a eeiio ae o 1 k ae use Eeimeay eemie eiciecies age u o 15% e aicaio o a ase io souce as ee oose aso o e eemi- aio o eceium i moyeum oe Sice eceium isooes ae ouce y a soa euio eacio om moyeum oe a eemiaio o e ec- eium coe i is oe wou aow o a iega measueme o e soa euio u oe e as seea miio yeas igue 9 sows a eimiay esu o 99c i a ugse caiy e moyeum isooes ae ese i e souce as imuiy o ugse e cosucio maeia o e came Wi Resonance Ionization Spectroscopy and its Application 19

ases o (o oy ema ioiaio occus Wi ases o a i esoace o IS o 99 Τc (mie e moyeum isooes ae sogy suesse Wi gae eecio i aiio (oom e aio o 99 Τc o 9Mo is imoe y a aco o as comae o ema ioiaio

r-ndd rbntn

e iese o esoace ioiaio is ase-iuce ecomiaio (IEC Ue oma coiios suc a ocess is o oseae sice ee ae o ee eecos aaiae o ecomiaio I sog eeco asmas e siuaio is iee ee soaeous sige-se aiaie eeco caue (EC is osee wic eas o a ouaio o saes wi eomiay ow icie quaum ume a susequey cascaes o e gou sae e ouaio ca e eoce y ase-simuae asiios maiy o saes o ig sice e ase iuce eeco caue ae iceases ooioa o e i owe o e asiio waeeg e eeimea coiios ae eseciay aouae we e eeco asma as we as e io ae a sma eegy sea is is us e case i e eeco cooe o a soage ig ee co eecos (i e ogiuia i- ecio "cooe" by e same ick as i coiea secoscoy ae oeae wi e io eam a co-oagaig ogee a e same eociy y Couom coisios e ios cicuaig i e soage ig wi a eouio equecy o aou 1 M issiae ei ea io e eseoi o co coiuousy eace eecos Cooig imes o τ i 1 s ae ee aciee o oos o igy cage ios e Couom oces ecome soge a eeoe e cooig ime soe Ι is case τ is as so as miisecos

igue 1 sows e soage ig ES a GSI/amsa Ios ike ae uaium wi eegies u o 55 Me/u ca e iece cooe y e eeco cooe a ke i e ig o ous e omia oss ocess is aiaie eeco 17 - Kl caue i e eeco cooe ecey eye e a [1] ook aaage o is eec y measuig e -ays o Αu79+ ow-cage o yoge-ike Αu 7+ I is way ey eemie e 1s-amsi i Au 7+ wi e ui ow iges accuacy o eay ios (E = 1 (15 e e eeimea aue is i ecee ageeme wi eoy Ae e is successu emosaio o sige-se ase-iuce ecom- iaio a e S soage ig a eieeg o oos a C + [15] a o oos aso i a sige-a eeime [1] oeis e a osee o e is ime e ea IS aaogue e ase-simuae wose ecomiaio a e ES [17] igue 1 sows e aageme Aou 1 9 ae ago ios wee iece io e ig a soe wo use ases wee use A YAG ase eam (λ = 1 μm was se coieay wi e io eam io e eeco cooe ue o e uge eociy (β = υ/ = 5 is ase ig was cosieay e-sie i e es ame o e io a iuce e asiio = f — = 1 Aoe ase eam (use iSaie ase 7 m ≤ λ ≤ m was se ai-coieay wi e io eam i oe o iuce asiios om = 1 o = 3 a 37 (i e io es ame aou λ = m e IEC esoace was osee y eecig e ow-cage io (A 17+ i a eeco owseam e cooe i e is eig mage i a ime wiow wi a aoiae eay i esec o e ase use Suc iesigaios wi o oy eae oe o suy eaiisic a QE eecs i e sog ies o igy cage ios u aso see as a iagosic oo o e eam quaiy i soage igs a e ey ecuia siuaio o a igy cage ios i a cou o co eecos aeig a e same see as e io

5 Cocusio

esoace ioiaio mass secoscoy as ee oe o e a oweu oo i aomic secoscoy ace aaysis a e iesigaio o aioacie isooes eaie aomic secoscoy ca e eome o sames coaiig ess a 1 1 aoms is is eseciay imoa o e iesigaio o aomic oeies o asuaium eemes e eemey low eecio imi gies ac- cess ee o sames i e su-emogam egime ig eemea a isooic seeciiy ca e oaie e ase io souce ca e use i oe o oai iso aicay ue io eams We ieesie oweu a easy o ae ase wi ecome aaiae e comiaio o mass secomey a esoace ioiaio secoscoy wi ecome oe o e mos oweu eciques i ace aaysis

Ackowegme

Ι wou ike o ak e may coeagues a cowokes wose maeia I ae use i is uicaio e wok o so-ie go a aium iso- oes as ee suoe y e uesmiise ϋ oscug u ecoogie e eeimes o as eecio o 99S a e ace aaysis o aciies wee ue y e eusces uesmiiseium ü Umwe auscu a eakosiceei e ase io souce was eeoe y a ga o e eusce Resonance Ionization Spectroscopy and its Application 171

oscugsgemeisca I thank R. Neumann, T. Kü and coworkers for allowing me o use ei maeia io o uicaio Ι eseciay wou ike o ackowege the contributions of G. Woe G. Passler, and K. Wendt to the work presented in this publication.

eeeces

[1] S eoko Lascr-Photoionization Spectroscopy, Acaemic ess oo 197 [] GS us MG aye Principles and Applications of Resonance Ionisation Spec- troscopy, Aam ige iso iaeia 19 [3] Proc. Internat. Symposium on Resonance Ionization, Spectroscopy and its Applica- tions, Isiue o ysics Coeece Seies Isiue o ysics iso UK [] o G ue - Kuge Kuge EW Oe Phys. Lett. B 3 3 (197 [5] K Wameo G oe A o Egeio U Köe MG oge Cam- os A oigue-Yua K eye C e Cose Woo - Kuge e ISOE Coaoaio Nucl. Phys. A 93 (199 [] iea S ecke G oe - Kuge U Köe G asse ikoska Wyss e ISOE Coaoaio Z. Phys. A 3 1 (199 [7] U Köe S ecke G oe M Gee iea - Kuge G asse e ISOE Coaoaio Nucl. Instrum. Methods Phys. Res. A 3 5 (1991 [] Mo oma - Kuge S Kue asc E-W Oe G asse See See K Sama K We K imme G ema au- ma K Wae Spectrochim. Acta B 155 (1993 [9] W use Ames - Kuge EW Oe ekau Sceee G e- ma C Müeck iege imke Saeege auma Nucl. In- strum. Methods Phys. Res. A 1 57 (199 [1] iege eißeege G ema Saeege auma We- ee Ames - Kuge Sceee Ua App'. Phys. B 5 73 (1993 [11] eisseege Ames G ema - Kuge S Köe G asse iege Sceee auma - Ua Weee o e uise [1] Sceee Aus Ames - Kuge auma Spectrochim. Acta B 7 793 (199 [13] I Misi eoseye - Kge S eoko Η a Sceee Y Siakae S Sue O ega e ISOE Coaoaio Nucl. Instrum. Methods Phys. Res. B 73 55 (1993 [1] eye iese osc K iayso M ug O Kee Mosam- me K ecke Eicko ake oe Säke M Seck G Me- e esaes Phys. Lett. A 1 35 (199 [15] U Scamm ege M Giese as E aescke G Kigus Scwam A Wo euma Scuc Phys. Rev. Lett. 7 (1991 [1] Yousi a e ok Kuceoski eis E ae A Mice Moga Phys. Rev. Lett. 7 (1991 [17] S oeis osc Ege I Ka O. Kee Ku1 Ma Mosam- me euma S Scöe Seeig öke Phys. Rev. Lctt. 7 7 (199