No1(30) 2018 Arabesque არაბესკის 30-ე ნომერია თქვენს წინაშე... Ballet Magazine `arabeski~ Jurnali baletze პირველმა ქართულმა ჟურნალმა ბალეტზე, 12 წლის წინ დაიწყო გამოსვლა, რომელიც შემდეგში ორენოვანი – ქართულ-ინგლისური გახდა.

ოცდაათ ნომერში „არაბესკმა“ თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის საბალეტო დასის არა ერთ წარმატებაზე და მნიშვნელოვან სიახლეზე მოგითხროთ, შეეცადა თქვენთვის, საკუთარ ფურცლებზე, საინტერესო ადამიანებთან მოეწყო შეხვედრები, გაეცნო აქამდე უცნობი საბალეტო ისტორიები, ესაუბრა თანამედროვე ქორეოგრაფიის სფეროში მსოფლიოში მიმდინარე საინტერესო პროცესებზე.

ამ თორმეტწლიან გზას თვალს რომ გადავავლებთ, კარგად ჩანს, რომ „არაბესკი“ ქართული ბალეტის ბოლო ათწლეულის ერთგვარი მემატიანე იყო...

zaqaria faliaSvilis saxelobis Tbilisis operisa da baletis profesiuli saxelmwifo Teatris sabaleto dasis Jurnali ოცდამეათე ნომრის გამოსვლა თბილისის მეორე magazine about the Ballet Company of the Tbilisi საერთაშორისო საბალეტო ფესტივალის ჩატარებას Z. Paliashvili Opera and Ballet PROFESSIONAL State Theatre ემთხვევა. gamodis weliwadSi orjer Issued twice a year

თეატრის სამხატვრო ბალეტის თქვენთვის მოსათხრობი, ქართული ბალეტის ხელმძღვანელი ხელმძღვანელი ბადრი მაისურაძე ნინო ანანიაშვილი შესახებ, მომავალშიც ბევრი იქნება! Artistic Director Director of of the Theatre the Ballet Company BADRI MAYSURADZE Nina Ananiashvili We are pleased to present the 30th issue of Arabesque to our Readers.

მთავარი რედაქტორი Editor-in-Chief ილია თავბერიძე Ilia Tavberidze It has been twelve years since the first Georgian mag- ინგლისური ტექსტების Editor of the English azine about ballet was published, later turning into a რედაქტორი language content ორსოლია საროსი ORSOLYA SAROSSY bilingual Georgian-English publication. ინგლისურად ტექსტების Texts translated თარგმანი into English by Throughout the years, thirty issues of Arabesque have თეონა გელაშვილი TEONA GELASHVILI გვანცა მოსიაშვილი GVANTSA MOSIASHVILI brought to you stories of numerous successful perfor- დიზაინი Design by mances and significant news of the Tbilisi Opera and ბესიკ დანელიასი BESIK DANELIA Ballet Theatre’s Ballet Company (the State Ballet of ფოტოგრაფი Photographer Georgia). The magazine has sought to set up “meet- ლადო ვაჩნაძე LADO VACHNADZE ings” through its pages with interesting people for you, shared previously unknown stories of ballet with you, გარეკანზე: Orawa. გრიგორი დევეჯიევის ფოტოსესიიდან. and discussed engaging developments in contempo- On the cover page: Orawa. From the photos by Grigor Devejiev rary choreography throughout the world. დაიბეჭდა „ფაუნტეინ ჯორჯიაში“ Printed by "Fountain Georgia" Ltd Looking back on a dozen years, it is clear that Ara- besque has become a sort of chronicler of the past

თბილისი 0108, რუსთაველის გამზირი 25 decade of the Georgian ballet... 25, Rustaveli ave. 0108, Tbilisi, Georgia ტელ./Tel: +995 32 235 75 03 The publication of its 30th issue coincides with the ტირაჟი: 300 second edition of the Tbilisi Ballet Festival. We will continue to tell you all about the Georgian ballet in the UDC(uak)792.8 A-70 future, too! ISSN 1512-3294 www.opera.ge პრემიერა . PREMIERE „მძინარე მზეთუნახავი“ 19 The Sleeping Beauty

გასტროლი . TOUR საქართველოს სახელმწიფო 28 ბალეტმა ისრაელი მოხიბლა და მოაჯადოვა ფესტივალი . FESTIVAL The State Ballet of Georgia ნინო ანანიაშვილი: Mesmerized Israel 04 „ამ ფესტივალზეც, ძალიან ბევრს ვიცეკვებთ!“ Ballet News Nina Ananiashvili: 33 “At This Festival, We Will Dance a Lot Again!”

თბილისის ბალეტის ფესტივალი 07 ისევ გვეწვია... Tbilisi Ballet Festival Has Arrived Again

პრემიერა . PREMIERE „რომეო და ჯულიეტა“ 12 Romeo and Juliet

17 Ballet News გასტროლი . TOUR

იან-პეტერ კაიკუ 34 სამი კლასიკური ბალეტი ცოცხალი ინტერპრეტაციით Fresh and Stringent Interpretation of Three Classics BY Jan-Peter Kaiku

ფოტოგალერეა . PHOTO GALLERY ბალეტი ანდრეა ძაუპას 36 ობიექტივში Ballet Through Andrea Zaupa's Lens

თანამედროვე ბალეტი . CONTEMPORARY BALLET

ხათუნა მზარელუა 38 ფრესკა La Fresque By Khatuna Mzarelua

ისტორია . HISTORY

ილია თავბერიძე 43 „პეტიპადან, ფოკინის გავლით, ბალანჩივაძემდე“ From Petipa through Fokine to Balanchivadze By Ilia Tavberidze festivali Festival ნინო ანანიაშვილი: ამ ფესტივალზეც, ძალიან ბევრს ვიცეკვებთ!

Nina Ananiashvili: At This Festival, We Will Dance a Lot Again!

ბალეტის ფესტივალი ის ადგილია, სადაც ერთ- ნინო ანანიაშვილი Nina Ananiashvili მანეთს ხვდება კლასიკური და თანამედროვე ქორეოგრაფია, სოლისტები და კორდებალეტი, საყოველთაოდ აღიარებული შემსრულებლები და ამომავალი ვარსკვლავები, ნაცნობნი და ჯერ უცნობნი, ხელოვანები და ხელოვნების მოყვარულ- ნი, სოლო შემსრულებლები და საბალეტო დასები, აღმოსავლეთი და დასავლეთი. აქ ის შეხვედრის ადგილია, სადაც ყველა ერთდროულად სწავლობს და ასწავლის. შესაბამისად, უდიდესი სიამოვნებით მსურს მივესალმო ჩვენს ერთგულ მაყურებელსა და ახალ მეგობრებს თბილისის მეორე საერთაშორისო საბალეტო ფესტივალზე!

ზოგადად ცეკვა, და განსაკუთრებით კი ბალეტი, ხე- ლოვნების ერთ-ერთი ყველაზე ემოციური და ამავდ- როულად გულწრფელი ფორმა არის – შეუძლებელია იცრუო მაშინ, როდესაც არ ლაპარაკობ. „ცხოვრება ცეკვის გარეშე შეცდომაა!“ – ვერ ვიხსენებ, ვინ არის ამ ფრაზის ავტორი, მაგრამ სრულიად ვეთანხმები მას.

სწორედ ამიტომ, 2018 წლის 23 ივნისიდან 1 ივლისის ჩათვლით ძალიან ბევრს ვიცეკვებთ.

ფესტივალს გავხსნით ახალი ბალეტის – „ორავა“, მსოფლიო პრემიერით, რომელიც ჩვენმა რეზიდენტმა ქორეოგრაფმა, მედი ვალერსკიმ დადგა. პროგრამაში

ხათუნა ხუციშვილის ფოტო. ფორბსი Photo by Khatuna Khutsishvili. Forbes 4 Arabesque N29N30 ასევე წარმოდგენილი იქნება კიდევ ერთი მისი ბალე- Any ballet festival is a meeting point of classics and modern, ტი „პატარა ცერემონია“ და მაურო ასტოლფის Rossini soloists and corps de ballet, seasoned performers and new Ouvertures და Formami თანამედროვე იტალიური stars, famous and unknown, artists and art lovers, individu- საბალეტო დასის – Spellbound-ის შესრულებით. als and companies, East and West. A meeting point where everyone learns and teaches simultaneously. Hence it gives me immense pleasure to greet our loyal audiences and new ლეონიდ ლავროვსკის „რომეო და ჯულიეტაში” friends to the II Tbilisi International Ballet Festival! წამყვანი პარტიების ცეკვა, ნიუ-იორკში გატარებულ ბედნიერ წლებს გაგვახსენებს, მე და ჩემს უძვირფა- Dance in general and ballet in particular are the most სეს პარტნიორს, ბალეტის ვარსკვლავს, მარსელო emotional and honest art forms: one cannot lie when words გომესს. are not involved. I do not remember, who said this, but the person was quite right: ”Life without dance is a mistake”. 2017 წლის ნიდერლანდების ცეკვის თეატრის პირველი ვიზიტი თბილისში ნამდვილ სენსაციად That is why we are going to dance a lot from June 23 to გადაიქცა. მათი წარმატება და ქართველი მაყურებ- July 1 of 2018. ლის აღტაცება ამ სახელგანთქმული დასის ხელოვ- We will open the Festival with the programme consisting ნებით, იმდენად დიდი იყო, რომ საზოგადოებაში of a world premiere of our resident choreographer Medhi NDT 2-ის ხელმეორედ მოწვევის სურვილი გააჩინა. Walerski – Orawa, and another ballet of his – Petite მოხარულნი ვართ კვლავ ვუმასპინძლოთ ჩვენ Cérémonie. Rossini Overtures and Formami of Mauro მეგობრებს, რომლებიც ამჯერად ახალ პროგრამას Astolfi and his Spellbound Contemporary Ballet will შემოგვთავაზებენ: სოლ ლეონისა და პოლ ლაით- become a welcomed addition to Medhi’s creations. ფუტის Sad Case და Subtle Dust; მარკო გოეკეს Wir sagen uns Dunkles და Midnight Raga; და Title roles in L. Lavrovsky’s Romeo and Juliet shall bring ჰანს ვან მანენის Short Cut. nostalgic memories of happy New York years to me and my beloved superstar partner Marcelo Gomes. ფესტივალს სადღესასწაულო ნოტით დახურავს Netherlands Dance Theater came to Tbilisi in 2017 for the „მძინარე მზეთუნახავი“, რომელშიც მთავარ პარტიებს first time, and stirred a pure sensation. So great was the შეასრულებენ ჩვენი დასის წამყვანი მოცეკვავეები - success and excitement of the first visit that Georgian ნუცა ჩეკურაშვილი, ნინო სამადაშვილი, ეკატერინე audiences demanded return of this illustrious Company. სურმავა, რუიკა იოკოიამა. მათთან ერთად სცენაზე We are happy to welcome them back with “Sad Case” გამოვლენ მარსელო გომესი და პარიზის ოპერის and “Subtle Dust” of Sol León & Paul Lightfoot, Wir- ბალეტის დასის ეტუალები – ამანდინ ალბისონი და sagenuns Dunkles and Midnight Raga of Marco Goecke, ჟერემი-ლუ კერი. and Short Cut of Hans van Manen.

მინდა ძალიან დიდი მადლობა გადავუხადო თიბისი The Sleeping Beauty with our own Nutsa Chekurashvili, ბანკს, „ჩექ ინ ჯორჯიას“, ჩვენი ოპერისა და ბალეტის Nino Samadashvili, Ekaterine Surmava, Ruika Yokoya- ma, Amandine Albisson and Jérémy-Loup Quer from თეატრს, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების, Paris Opera Ballet and Marcelo Gomes, hopefully will კულტურისა და სპორტის სამინისტროებს, თბილისის close the Festival on the festive note. მერიას, ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაცის, იტა- ლიის რესპუბლიკისა და ნიდერლანდების სამეფოს I would like to thank TBC Bank, Check in Georgia, Tbilisi საელჩოებს საქართველოში, იტალიის ავტორთა და Opera and Ballet Theatre, Ministry of Economy and გამომცემელთა საზოგადოებას (SIAE), იტალიის კულ- Sustainable Development of Georgia, Ministry of Culture ტურული მემკვიდრეობის სამინისტროს (MiBACT), of Georgia, Tbilisi City Hall, Georgian National Tourism ქართული ბალეტის მეგობართა საზოგადოებას, „ვი- Administration, Embassy of Italy in Georgia, Netherlands სოლ პეტროლიუმ ჯორჯიას“, „რუმს ჰოტელ თბილისს“, Embassy in Georgia, SIAE (Italian Society of Authors and თურქეთის ავიახაზებს, „ბორჯომს“, რადიო „იმედს“, Publishers), Ministry of Heritage and Culture (MiBACT, Italy), Friends of the Georgian Ballet, Wissol Petroleum რადიო „ფორტუნას“, ჟურნალ „ინდიგოსა“ და გაზეთ Georgia, Rooms Hotel Tbilisi, Turkish Airlines, Borjomi, „ჯორჯია თუდეის“. წარმოუდგენელი იქნებოდა ფესტი- Radio Imedi, Radio Fortuna, Indigo and Georgia Today. ვალის ჩატარება მათი მუდმივი, უანგარო მხარდაჭე- Festival would have been absolutely impossible without რის გარეშე! their ever-present support and generosity!

და ბოლოს, დაე ტერფსიქორემ და ევტერპემ დალო- And finally, may Terpsichore and Euterpe bless your ცონ ფესტივალის ყველა სპექტაკლი! Festival experiences!

Arabesque N30 5 6 Arabesque N26N29 festivali Festival თბილისის ბალეტის ფესტივალი ისევ გვეწვია... Tbilisi Ballet Festival Has Arrived Again

ცეკვისა და ქორეოგრაფიის ზეიმი, ზაფხულის ორ კვირას დაიკავებს თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის სცენაზე.

The Tbilisi Ballet Festival, a celebration of dance and choreography will be held on the stage of the Tbilisi Opera and Ballet Theatre for two weeks again this summer.

ფესტივალი თანამედ- The Festival opens with როვე ქორეოგრაფის the world premiere of a მედი ვალერსკის ახალი new modern piece, Orawa თანამედროვე ბალეტის by contemporary French მსოფლიო პრემიერით choreographer Medhi გაიხსნება. მედი ვალერ- Walerski. This is the sec- სკი თბილისში მეორე ond time Medhi Walerski ბალეტს დგამს. „ორავა“ is staging a ballet in Tbilisi. – პოლონელი კომპოზი- Orawa is inspired by Polish ტორის ვოიცეხ კილარის composer Wojciech Kilar’s ამავე სახელწოდების music piece with the same ნაწარმოებითაა შთაგო- title. ნებული. “In this work we see 23 ბალეტში 23 მოცეკვავე dancers progressing მონაწილეობს, რომ- through different musical ლებიც „წყლის ნაკადის landscapes like a stream მსგავსად, სხვადასხვა of water flowing rapidly მედი ვალერსკი Orawas -ს რეპეტიციაზე. ლადო ვაჩნაძის ფოტო მუსიკალურ ლანდშაფტ- across nature. Moving in Medhi Walerski at the rehearsal of Orawa. ში მიიწევენ წინ. მოძრა- rhythms and harmony, the Photo by Lado Vachnadze

Arabesque N30 7 ობენ რიტმსა და ჰარმო- დება. დასი მაყურებელს dancers create kaleido- Opera and Ballet Theatre. ნიაში და ქმნიან კალე- ექსპრესიული ცეკვის scopic transformative The Spellbound Contem- იდოსკოპურ, საცეკვაო ხელოვნებას სთავაზობს, patterns that follow the porary Ballet was founded მონაკვეთებს, რომლებიც რომელსაც ფართო ლექ- musical progression” – in 1994 by choreographer ტრანსფორმირდებიან სიკონით გადმოსცემს და says the choreographer. Mauro Astolfi and since მუსიკის განვითარებას- მუდმივად ატარებს ექს- then the company has en- თან ერთად“ – ამბობს პერიმენტებს. თბილისში MEDHI WALERSKI: joyed strong international ქორეოგრაფი. იტალიური ქორეოგრა- “This ballet will be very growth. The company ფიული კომპანია ორ different from all of my offers to the audience the მედი ვალერსკი: სპექტაკლს წარმოად- other works.” expressive dance which it „ეს ბალეტი ძალიან გენს: Formami მაურო presents with a broad lex- განსხვავებული იქნება ასტოლფის ბალეტია. Spectators will see one icon and constantly makes ჩემი ყველა წინა ნამუ- „Form me ვირტუალური more piece by Medhi Wal- experiments. In Tbilisi, შევრისგან“. შავი ყუთია, რომელიც erski, Petite Cérémonie. the Italian choreographic უბედური შემთხვევის The latter was performed company presents two მაყურებელი საპრე- შემდეგ იპოვეს. თუმცა, ეს in Tbilisi last year for the performances: Formami is მიერო საღამოზე მედი მთლად უბედური შემთ- first time. a ballet by Mauro Astolfi. ვალერსკის კიდევ ხვევა არაა, არამედ იგი “Form me” is a virtual ერთ ბალეტს Petite უფრო მეტად გაუგებ- Within the framework of black box found after an Cérémonie-ნახავს. პრე- რობაა, დიდი გაურკვევ- the Festival Opening, the accident: in this case მიერა თბილისში გასულ ლობა. ეს ის მომენტია, Spellbound Contemporary not actually an accident, წელს შედგა. როცა შენ საკუთარ თავს Ballet from Italy will pres- it’s a bewilderment, a კარგავ, მაგრამ როცა ent two pieces along with great confusion. It’s that ფესტივალის გახსნით გზის ჩვენებას ითხოვ, Medhi Walerkis’s ballets moment where you lose ორ საღამოზე თბილისის შეგრძნება გაქვს, რომ presented by the Ballet yourself, but where even ოპერისა და ბალეტის არავინ იცის თუ რა Company of the Tbilisi asking for directions, you თეატრის საბალეტო დას- have the feeling that no- თან ერთად Spellbound body really knows what to Contemporary Ballet-ი recommend us … often in იტალიიდან წარსდგება life you look for someone მაყურებლის წინაშე. to guide us in a direction, დასი 1994 წელს ქორეოგ- to give us directions … But რაფმა მაურო ასტოლ- then you end up talking ფიმ დააარსა და მისი to yourself, as if you were საერთაშორისო ავტორი- talking to our creator and ტეტი თანდათან იზრ- asked “form me!”. If we really had a black box in all our life accidents, if we could remember, and understand why it hap- pened… we would start to form other bodies, another mind, another sensitivity.

FORMAMI. Spellbound Contemporary Ballet

8 Arabesque N29N30 “Form me” is an eternal © Rahi Rezvani. Nederlands Dans Theater. movement.“ – as written Choreogaphy by Marco Goecke. MIDNIGHT RAGA about the ballet in the company’s introduction. Just like last year, the Their second ballet to be host of the Festival, the გირჩიოს... ხშირად, ცხოვ- presented in Tbilisi, Rossini Ballet Company of the რებაში ეძებ ვიღაცას Ouvertures (excerpts) be- Tbilisi Opera and Ballet რომ გაგიძღვეს, მიმარ- longs to the same chore- Theatre will present თულება მოგცეს... მაგრამ ographer, who says „ (…) those performances that შემდეგ, საკუთარ თავთან I read the story of this ex- have premiered during აღმოჩნდები, საკუთარ traordinary composer who the ongoing theatrical თავს ესაუბრები, თითქოს suddenly disappeared from season. შემოქმედს ელაპარაკები the scene…as if he had left და სთხოვ: „შემქმენი!”. a discussion and then re- Mikhail Lavrovsky has ჩვენი ცხოვრების ყველა turned saying… ‘So where staged a new, updated re- უბედური შემთხვევისას were we?’ Spellbound is daction of Romeo and Ju- შავი ყუთი რომ ნამდვი- embarking on a dreamlike liet in Tbilisi based on his ლად გვქონდეს, რომ შეგ- journey made up of many father Leonid Lavrovsky’s ვეძლოს დამახსოვრება memories, settings and famous ballet. This perfor- და იმის მიხვედრა, თუ characters (…).” mance will be important რატომ მოხდა ეს... სხვა due to the performers of სხეულების, გონების, This year the prominent the leading roles. After მგრძნობელობის შექმნას Nederlands Dans Theater 2 several years, Nina Ana- დავიწყებდით. Form me - (NDT 2) will visit the niashvili will dance Juliet, მარადიული მოძრაობაა“ Festival again. There are and will be partnered by – წერია ბალეტის შესახებ five contemporary ballets Marcelo Gomes who will დასის ბუკლეტში. included in the program of be arriving from the United the Festival. Ballet admir- States of America. Marce- მეორე ბალეტი Rossini ers will see choreographic lo Gomes was one of Nina Ouvertures (ნაწყვეტები pieces by Sol León and Paul Ananiashvili’s steady ბალეტიდან) იგივე ქო- Lightfoot, Marco Goecke partners at the American რეოგრაფს ეკუთვნის. and Hans van Manen. Ballet Theatre.

Arabesque N29N30 9 მარსელო გომესი Marcelo Gomes ქორეოგრაფი სიზმრი- სეულ მოგზაურობაშია თითქოს, რომელიც ბევრი მოგონებისგან, გარემოებისგან და ხასიათისგან შედგება.

წელს ფესტივალს კვლავ ეწვევა ცნობილი ნი- დერლანდების ცეკვის თეატრი 2. ორი საფესტი- ვალო საღამოს პროგრა- მაში ხუთი თანამედროვე ბალეტია შეტანილი. ბა- ლეტის მოყვარულები ნა- ხავენ სოლ ლეონისა და პოლ ლაითფუტის,მარკო გოეკეს, ჰანს ვან მანენის ქორეოგრაფიულ ნამუ- შევრებს.

როგორც გასულ წელს, ფესტივალის მასპინძე- ლი – თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის საბალეტო დასი იმ სპექ- ტაკლებს წარმოადგენს, რომელთა პრემიერა მიმდინარე თეატრალურ სეზონზე შედგა.

„რომეო და ჯული- ეტას“ ახალი რედაქცია მიხეილ ლავროვსკიმ, მამის ცნობილი ბალეტის მიხედვით დადგა და გარკვეული კორექტივე- ბი შეიტანა. სპექტაკლი მნიშვნელოვანი იქნება მისი მთავარი პარტი- ების შემსრულებლების გამოსვლით. რამდენიმე წლის შემდეგ სცენაზე ჯუ- ლიეტას პარტიაში გამოვა პრიმა-ბალერინა ნინო ანანიაშვილი, რომელსაც პარტნიორობას გაუწევს ბალერინას ერთ-ერთი უცვლელი პარტნიორი ამერიკის ბალეტის თეატ- რში მარსელო გომესი.

10 Arabesque N29N30 © Rahi Rezvani. Nederlands Dans Theater. Choreography BY Marco Goecke. SAD CASE

ფესტივალი გალა- ლეობისთვის პარიზის The Festival will close Paris Opera Ballet will პერფორმანსით დას- ნაციონალური ოპერის with a gala performance be travelling to Tbilisi to რულდება – პიოტრ ბალეტის ეტუალი – in The Sleeping Beauty, take part in this particular ჩაიკოვსკის „მძინარე ამანდინ ალბისონი performers of the leading performance. მზეთუნახავში“ მთავარი და სოლისტი roles from different casts პარტიების რამდენიმე ჟერემი-ლუ კერი. საფეს- will appear together. In Romeo and Juliet and შემსრულებელი გამოვა. ტივალო სპექტაკლებს addition, Amandine Albis- The Sleeping Beauty will Spellbound Contemporary Ballet. სპეციალურად ჩამოდიან ალევტინა იოფე უდირი- son, Étoile and Jérémy- be conducted by Alevtina Rossini Ouvertures. Photo by ამ სპექტაკლში მონაწი- ჟორებს. Loup Quer, Soloist of the Ioffe. Cristiano Castaldi

© Rahi Rezvani. Nederlands Dans Theater. Choreography by Sol León & Paul Lightfoot. SUBTLE DUST

Arabesque N30 11 premiera Premiere „რომეო და ჯულიეტა“ Romeo and Juliet

თბილისში „რომეო და ჯულიეტას“ დად- Twelve years have passed since Romeo გმიდან თორმეტი წელი გავიდა. თეატ- and Juliet was last staged in Tbilisi. Due რის რეკონსტრუქციის გამო, სპექტაკლი to the reconstruction of the Theatre, this რამდენიმე სეზონი წარმოდგენილი ballet has not been presented for several აღარ ყოფილა. მიხეილ ლავროვსკიმ, seasons. Mikhail Lavrovksy, who had რომელმაც 2006 წელს, თბილისში მამის staged his father, Leonid Lavrovsky’s cho- - ლეონიდ ლავროვსკის ქორეოგრაფია reographyin full version in 2006, decided სრულად დადგა, ამჯერად ბალეტში to make some changes and updates this გარკვეული ცვლილებების და შემოკ- time. The three-act ballet was remade ლებების გადაწყვეტილება მიიღო. სამ into two acts. მოქმედებიანი ბალეტი ორ მოქმედებად იქნა გადაკეთებული.

12 Arabesque N30 თუმცა, ბალეტის ქორეოგრაფიულ However, the choreographic language ტექსტს საგრძნობი ცვლილება არ of the ballet has not changed dramat- განუცდია. შემოკლდა რამდენიმე ically. Several mass scenes and char- მასობრივი სცენა და სახასიათო ცეკვა. acter dances were condensed. Scenes მთავარი პერსონაჟების სცენები, of the leading dancers, their variations, მათი ვარიაციები, ადაჯოები, კორდება- adagios, successions of small groups by ლეტის პატარა და დიდი ანსამბლების big companies of corps de ballet and vice მონაცვლეობა, „რომეო და ჯულიეტას“ versa, remain almost the same in the new ახალ რედაქციაში თითქმის უცვლელა- redaction of Romeo and Juliet. დაა დატოვებული.

მაყურებელმა საპრემიერო სპექტაკ- ლებში მთავარი გმირების ორი შემად- გენლობა იხილა. თითოეულ მათგანს განსხვავებული შესრულების სტილი გამოარჩევს.

Arabesque N30 13 ნუცა ჩეკურაშვილმა და ფილიპ ფე- The spectators had the opportunity to დულოვმა საპრემიერო სპექტაკლი watch two different casts in the leading იცეკვეს. ნუცა ჩეკურაშვილის ჯულიეტა roles in the premiere performances. Each ერთნაირად კარგია, როგორც ლირი- of the artists is distinguished by a unique კულ, ასევე ტრაგიკულ სცენებში. ნუცა performing style. ყურადღებას აქცევს თითოეულ ჟესტს და ცდილობს გააზრებულად შემოგვ- Nutsa Chekurashvili and Philip Fedulov თავაზოს გმირის შინაგანი სამყარო. danced in the premiere performance. Nut- sa Chekurashvili performs lyrical scenes ნინო სამადაშვილს პარტნიორობას with the same refined manner as she does ფრენკ ვან ტონგერენი უწევდა. დიდ tragic scenes. Nutsa pays attention to each შთაბეჭდილებას ახდენდა მისი ლამაზი of the gestures and tries to circumspectly ფაქტურა. ჯულიეტას პირველ ვარიაციას present the character’s inner self. თან ახლდა ოდნავი ღელვა, მაგრამ აივნის სცენასა და საწოლი ოთახის Nino Samadashvili was partnered by ადაჯოში ბალერინას მიერ მუსიკალუ- Frank van Tongeren. Her appearance was რი ნაწარმოების გააზრება და ტექნიკუ- very impressive. Juliet’s first variation რი შესრულება ჰარმონიული იყო. occurred to be slightly worrying, but in the adagios of the balcony and bedroom დავით ანანიაშვილის ტიბალდი და მისი scenes, the ballerina’s sense of music ხასიათის თვისებები ხაზგასმულად andtechnical performance werein harmo- გამოჩნდა ვერონის მოედანზე, ბოლო ny with each other. გამოჩენის დროს. დამცინავი, მედიდური, შემპარავი ნაბიჯით უახლოვდებოდა იგი David Ananiashvili’s character,Tybalt and მოედანზე შეკრებილ რომეოს და მის his characteristics were very well pre- მეგობრებს. მერკუციოს მკვლელობის sented during his last appearance in the სცენა და დუელი რომეოსთან ენერგი- scene of the Verona square. Romeo and his ული და ხაზგასმულად აგრესიული იყო. friends who were gathering on the square as he approached them in a mocking, მერკუციოს პარტიის შემსრულებელი haughty, sneaking manner. The scene of იონენ ტაკანო ვერონის მოედანზე და Mercutio’s murder and duel with Romeo მეჯლისის სცენაში ცეკვისას სწრაფი, was energetic and notably aggressive. მაცდური და დამცინავია. მერკუციოს სიკვდილის სცენისას ტაკანო იყო Yonen Takano’s dance in Mercutio’s role მხიარული ახალგაზრდა, რომელიც on the Verona square and during the ball ხარობს ცხოვრებით, თითქმის რომ არ is quick, deceitful and mocking. During დარჩენია, უახლოეს მეგობარს – რო- the scene of Mercutio’s death, Takano მეოს თანაუგრძნობს სიყვარულში და performed a joyful young person, who ამხნევებს კიდეც მას. enjoys life that he has almost finished, he shows his sympathy towards his closest friend Romeo’s love and even emboldens him.

In Leonid Lavrovsky’s choreography, every single movement, gesture, look bears an inner, spiritual meaning between the lines. They must be expressing deter- mined, straightforward feelings. This is why the performers of the leading roles are not the only ones determining the success of the performance.

14 Arabesque N30 ლეონიდ ლავროვსკის ქორეოგრა- ფიაში თითოეული მოძრაობა, ჟესტი, გამოხედვაც კი შინაგან, სულიერ ქვე- ტექსტს ატარებს. ისინი განსაზღვრულ, მკვეთრ გრძნობებს უნდა გამოხატავდ- ნენ. ამიტომ, მხოლოდ მთავარი პარტი- ების შემსრულებლები არ განსაზღვრა- ვენ სპექტაკლის წარმატებას.

ძიძა, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი რო- ლია სპექტაკლში. ნინო მეგრელიშვილ- მა შეძლო თავისთავადი, სახასიათო და საინტერესო სახე შეექმნა. მისი გმირი უბრალო მოახლე კი არ არის, არამედ სიცოცხლით სავსე ქალია, ერთგვარი Juliet’s Nurse is one of the main roles დედური ალღოთი გრძნობს ჯულიეტას of the performance. Nino Megrelishvili არჩევანის სერიოზულობას და თანაუგ- created a peculiar and interesting char- რძნობს მას. acter – not just an ordinary servant, but a woman full of life. She, with some kind of მძაფრი და ტრაგიკული გამოდგა პირ- maternal intuition, realizes how serious ველი მოქმედების ფინალური სცენა, Juliet’s choice is and shows sympathy რომელიც ტიბალდის დატირებით სრულ- towards her. დება. შეიძლება ითქვას, რომ ამ სცენის მთავარი მამოძრავებელი ძალა, წამყ- The final scene of the first act, which ends ვანი პერსონა – ქალბატონი კაპულეტია, with the mourn of Tybalt, appeared to რომელიც შეასრულა შორენა ხაინდ- be fierce and tragic. We can say that the რავამ. მას მთელი სპექტაკლის დროს major driving force of the scene, the lead- თავი ეჭირა, როგორც ნამდვილ ლედის, ing person is Lady Capulet, whose role რომლის პლასტიკა უაღრესად გამომ- was performed by Shorena Khaindrava. ხატველი იყო, რაც მის თითოეულ ჟესტ- During the whole performance she acted ში, მოძრაობაში, თავის დაკვრაში ჩანდა. as a real lady, in atruly expressive way – this was visible in each of her gestures, შექსპირის ტრაგედიის – „რომეო და movements and nod of the head. ჯულიეტას“ მიხედვით ბალეტის შექმნის იდეა ლეონიდ ლავროვსკის 1934 წელს Prominent Russian director Leonid გაუჩნდა, რომელიც ამ დროს ლენინგ- Lavrovsky, who by that time was Artistic რადის კიროვის სახელობის ოპერისა Director of the Leningrad/Kirov State და ბალეტის თეატრის სამხატვრო ხელ- Academic Theatre of Opera and Ballet, მძღვანელი იყო. „ჩვენ უნდა ვიპოვოთ got the idea of creatinga ballet based სხეულის ისეთი მოძრაობები, ისეთი on the tragedy by William Shakespeare ცეკვები, ისეთი პანტომიმური მოქმე- in 1934. ”We need to find such kind of დებები, რომლებმაც უნდა შეცვალონ movements of body, such kind of dances, შექსპირის ტექსტი“ – ასეთი იყო ბალეტ- such kind of pantomimic acts that will მაისტერის მიზანი. 1940 წლის 11 იანვარს reflect Shakespeare’s words”–this was კიროვის თეატრში შედგა „რომეო და theballet master’s goal. Romeo and Juliet ჯულიეტას“ პრემიერა (1938 წელს ბა- premiered on 11th January in 1940 at the ლეტი დაიდგა ქალაქ ბრნოში). მთავარ Kirov Theatre (Leningrad State Academ- პარტიებს ასრულებდნენ ლეგენდა- ic Theatre of Opera and Ballet), in 1938 რული გალინა ულანოვა (ჯულიეტა) და ballet had been staged in the city of Brno. კონსტანტინ სერგეევი (რომეო). მოსკო- The leading roles were performed by the ვის დიდ თეატრში ბალეტის პრემიერას legendary Galina Ulanova (Juliet) and

Arabesque N30 15 მის მეორედ დაბადებას უწოდებენ (1946 Konstantin Sergeyev (Romeo). The pre- წლის 28 დეკემბერი). ლეონიდ ლავ- miere of the ballet at the Moscow Bolshoi როვსკი ამ დროს, თეატრის სამხატვრო Theatre was considered to be its rebirth ხელმძღვანელი გახდა. გალინა ულანო- (28 December 1946). At this time Leonid ვაც უკვე დიდ თეატრში ცეკვავდა. Lavrovsky becameArtistic Director of the Theatre. Galina Ulanova alsowas already ბალეტს საინტერესო ბიოგრაფია dancing at the Moscow Bolshoi Theatre. აქვს თბილისის ოპერისა და ბალე- ტის თეატრში. მიხეილ ლავროვსკიმ, This ballet has an interesting history ლეონიდ ლავროვსკისა და ელენე at the Tbilisi Opera and Ballet The- ჩიკვაიძის შვილმა, რომელიც იმ atre. Mikhail Lavrovsky, son of Leonid წლებში ჩვენს საბალეტო დასს ხელმ- Lavrovsky and Elena Chikvaidze, staged ძღვანელობდა, მამის ქორეოგრაფიის a one-act musical-choreographic poem მიხედვით 1982 წელს აქ დადგა ერთ- according to the choreography by his მოქმედებიანი მუსიკალურ-ქორეოგ- father in 1982. By this time, Mikhail რაფიული პოემა. ქორეოგრაფმა Lavrovsky was Artistic Director of the ახალი სპექტაკლი განტვირთა ზედ- Tbilisi Opera and Ballet Theatre (of the მეტი ყოფითი დეტალებისაგან, რათა entire theatre, not only the ballet compa- წარმოდგენის მსვლელობა უფრო ny). The choreographer removed the დინამიკური ყოფილიყო. additional trivial details from the ballet in order to make the performance more ლეონიდ ლავროვსკისეული „რომეო dynamic. და ჯულიეტას“ დადგმიდან შვიდი ათე- ული წელი გავიდა, მაგრამ ბალეტის ეს Seven decades have passed since the რედაქცია („რომეო და ჯულიეტას“ არა staging of Romeo and Juliet by Leonid ერთი დადგმა არსებობს), იმდენად აქ- Lavrovsky, but this redaction of the ballet ტუალურია, რომ ბევრი შემოქმედისთ- (there are numerous stagings of Romeo ვის იგი შთაგონების წყაროს წარმოად- and Juliet) is so up-to-date that for გენს. მიხეილ ლავროვსკი აღნიშნავს, many authors it is a source of inspiration. რომ „ძეფირელიმაც კი თავისი ფილმი, Mikhail Lavrovsky notes that even Franco პრაქტიკულად, ამ ბალეტზე დაყრდნო- Zeffirelli practically created his movie ბით გადაიღო“. based on this ballet.

16 Arabesque N30 Ballet News საბალეტო დასის გასტროლები იტალიაში

2017 წლის 11-22 დეკემბერს საბალეტო დასი Associazione Teatrale Emilia Romagna-ს მიწვევით კალიარიში იმყოფებოდა. Teatro Lirico di Cagliari-ში დასმა „გედების ტბა“ წარმოადგინა და შვიდი სპექტაკლი გამართა. კალიარის თეატრის ორკესტრს დავით მუქერია დირიჟორობდა.

შემდეგი საგასტროლო სპექტაკლი იტალიაში 2018 წლის თებერვალში შედგა. 2 თებერვალს ვიჯევანოში, კომპანია „Live Arts srl“ -ის მიერ ორგანიზებულ საღამოზე საბალეტო დასმა მრავალფეროვანი პროგრამა წარმოადგინა: ჯორჯ ბალანჩინის Concerto Barocco, მიხაილ ფოკინის „ვარდის ზმანება“, ირჟი კილიანის „დაცემული ანგელოზები“, ადაჯო და პა დე დეები ბალეტებიდან „კორსარი“, „საგალობელი“, „მძინარე მზეთუნახავი“.

Ballet Company Tours in Italy

From 11 to 22 December 2017 the ballet company toured in Cagliari at the invi- tation of the Associazione Teatrale Emilia Romagna. The ballet company gave seven successful performances of Swan Lake. David Mukeria, conductor of the Tbilisi Opera and Ballet Theatre conducted the Cagliari Theatre Orchestra.

The ballet company presented its next performance in Italy in February 2018. On 2 February in Vigevano, the ballet com- pany presented a diverse program, including Concerto Barocco by George Balanchine, Le Spectre de la Rose by Mikhail Fokine, Falling Angels by Jirí Kylián, Adagio and pas de deux from the ballets Le Corsaire, Sagalobeli and The Sleeping Beauty at the evening organized by ”Live Arts s.r.l.”.

ნინო ანანიაშვილს ვერიკო ანჯაფარიძის სახელობის პრემია მიენიჭა

14 იანვარს, ქართული თეატრის დღეს, მსახიობის სახლში გამართულ საზეიმო ღონისძიებაზე, საქართველოს თეატრალური საზოგადოების პრეზიდიუმის გადაწყვეტილებით, ქართული კულტურის წინაშე განსაკუთრებული ღვაწლისათვის ვერიკო ანჯაფარიძის სახელობის პრემია მიენიჭა ნინო ანანიაშვილს.

Nina Ananiashvili Awarded Veriko Anjaparidze Prize

As per the decision of the Georgian Theatrical Society’s presidium, Nina Ananiashvili was awarded the Veriko Anjaparidze Prize for special merit to Georgian culture at a celebratory event held at the artist’s house on the Day of the Georgian Theatre, 14 January.

საახალწლო გალა-კონცერტი

14 იანვარს, თეატრში, ქართული ბალეტის მეგობართა საზოგადოების მხარდაჭერით, საახალწლო საბალეტო გალა-კონცერტი გაიმართა. შესრულდა ფრაგმენტები ბალეტებიდან „მაკნატუნა“, „რაიმონდა“, „მძინარე მზეთუნახავი“, „წუნა და წრუწუნა“, „ციმბირიდან მოსკოვამდე“. გალა-კონცერტი ნინო ანანიაშვილს და უილიამ პრატს მიჰყავდათ.

New Year’s Eve Gala

With the support of the Friends of the Georgian Ballet, a New Year’s Eve Gala was conducted on 14 January 2018 at the Theatre. The ballet company performed excerpts from the ballets The Nutcracker, Raymonda, The Sleeping Beauty, Tsuna and Tsrutsuna and From Siberia to Moscow. Nina Ananiashvili and William Pratt were the Ballet Gala’s Masters of Ceremony.

Arabesque N27N30 17 Ballet News

პრიმა-ბალერინა ნინო ანანიაშვილი „Prix de Lausanne“-ს ჟიურის ვიცე-პრეზიდენტად იყო მიწვეული 29 იანვრიდან 3 თებერვლის ჩათვლით ლოზანაში, უკვე 46 -ჯერ გაიმართა საერთაშორისო საბალეტო კონკურსი „Prix de Lausanne“. წელს კონკურსში მსოფლიოს 16 ქვეყნის 74 ახალ- გაზრდა კონკურსანტი მონაწილეობდა. ყოველწლიური საერთაშორისო კონკურსი „Prix de Lausanne“ 1973 წელს დაარსდა. კონკურსის მხარდამჭერები არიან მსოფლიოს 70-ზე მეტი პრესტიჟული ქორეოგრაფიული სკოლა და კომ- პანია, მათ შორის ლონდონის სამეფო ბალეტი, ჰონგ-კონგის ბალეტი, ავსტრალიის ბალეტი, სან-ფრანცისკოს საბალეტო სკოლა და სხვა.

Prima Ballerina Nina Ananiashvili Invited as Vice President of Jury at Prix de Lausanne

The 46th edition of Prix de Lausanne, an international ballet competition was held from 29 January through 3 February 2018. This year, there were 74 young participants from 16 different countries. The annual international competition Prix de Lausanne was founded in 1973. Its goal is to discover, promote and support the finest talents. More than 70 of the world’s most prestigious dance schools and companies, such as the Royal Ballet in Lon- don, the Hong Kong Ballet, Australian Ballet, San Francisco Ballet School and others are associated with the Prix de Lausanne.

ნინო სამადაშვილი მინსკის თეატრში 18 მარტს, მინსკში, საბალეტო დასის წამყვანი სოლისტი ნინო სამადაშვილი ბელარუსის ოპერისა და ბალეტის ნაციონალურ თეატრში, იგორ სტრავინსკის „ფასკუნჯში“ მიიწვიეს, სადაც მთავარი პარტია იცეკვა. ნინო სამადაშვილს პარტნიორობას ამ თეატრის წამყვანი სოლისტი იგორ ონოშკო უწევდა.

Nino Samadashvili AT the Theater of Minsk Leading Soloist of the ballet company Nino Samadashvili was invited to the National Academic Grand Opera and Ballet Theatre of the Republic of Belarus in Minsk. On 18 March 2018, she performed the leading role in Igor Stravinsky's ballet Firebird. Nino was partnered by Igor Onoshko, Principal Soloist of the host theatre.

საერთშორისო კონკურსი ნიუ-იორკში პრიმა-ბალერინა, საბალეტო დასის სამხატვრო ხელმძღვანელი ნინო ანანიაშვილი, ვალენტინა კოზლოვას სახელობის საერთა- შორისო საბალეტო კონკურსის ჟიურის წევრად იყო მიწვეული. კონკურსი ნიუ-იორკში 25 მარტს დაიწყო და 30 მარტს დასკვ- ნითი გალა წარმოდგენით დასრულდა. ვალენტინა კოზლოვას სახელობის საერთაშორისო საბალეტო კონკურსში 25 ქვეყნის, 11-დან 26 წლამდე ასაკის მოცეკვავეები მონაწილეობდნენ. საბალეტო კონკურსი უკვე მერვე წელია იმართება.

International Competition in New York Prima Ballerina and Artistic Director of the ballet company Nina Ananiashvili was invited as a jury member to the Valentina Kozlova International Ballet Competition (VKIBC). The competition started on 25 March 2018, and finished with a closing Gala in the evening of 30 March 30. Participants of the VKIBC were from 25 countries and ranging from age of 11 to 26. The Valentina Kozlova International Ballet Competition celebrated its 8th edition.

18 Arabesque N30 premiera Premiere „მძინარე მზეთუნახავი“ The Sleeping Beauty

ილია თავბერიძე By Ilia Tavberidze

გულახდილად რომ ვთქვა, ვერასდროს Frankly speaking, I could never imagine ვიფიქრებდი თუ თბილისის ოპერის that The Sleeping Beauty would ever თეატრის სცენაზე „მძინარე მზეთუნახა- be staged at the Tbilisi Opera and Ballet ვი“ დაიდგმებოდა. ამ ბალეტს სჭირდება Theatre. This ballet requires a monumen- მოცულობითი სცენა, გრანდიოზული tal scene, grandiose sets, as well as many დეკორაციები, ასევე ბევრი სოლისტი, soloists and a large corps de ballet. For კორდებალეტი და მიმანსი. პირველად the first time The Sleeping Beauty was ბალეტი თბილისში ჯერ 1921 წელს staged in Tbilisi in 1921 (however, we do დადგეს (თუმცა ამ სპექტაკლის შესახებ not know much about this performance). ბევრი არაფერი ვიცით), მეორედ კი As for the second time, in 1959 Vakhtang 1959 წელს – ვახტანგ ჭაბუკიანის მიერ Chabukiani staged his own version, which დადგმულმა „მძინარე მზეთუნახავმა“ stayed in the repertoire for several years. რამდენიმე წლიან რეპერტუარსაც Since then many years have passed - 60 გაუძლო. მას შემდეგ ბევრმა წელმა years, to be precise. During this 60-year განვლო, უფრო ზუსტად კი 60-მა. ამ ხნის period, spectators in Tbilisi did not have განმავლობაში ჩაიკოვსკის ეს გენიალუ- the opportunity to watch this splendid რი ბალეტი თბილისელ მაყურებელს ballet by Tchaikovsky. არც ერთხელ არ უნახავს.

Arabesque N30 19 ჩემს სკეპტიციზმს რომ დავუბრუნდეთ, To go back to my skepticism, my attitude ასეთი დამოკიდებულება მხოლოდ towards this matter derived from the fact იმის გამო მქონდა, რომ ჩვენი საბალე- that our Ballet Company is not so nu- ტო დასი არ არის მრავალრიცხოვანი. merous.To my mind, theproblem seemed პრობლემად სწორედ ადამიანური რე- to be human resource, and not human სურსი მეჩვენებოდა და არა ადამიანური abilities. I thought the same way about შესაძლებლობები. იგივეს ვფიქრობ- Symphony in C by George Balanchine, დი ჯორჯ ბალანჩინის „სიმფონია დო which is also in the list of my favourite მაჟორის“ შესახებაც. არადა, ერთიც და ballets. Nevertheless, my assumptions მეორეც – ჩემი ფავორიტი საბალეტო turned out to be wrong. Symphony in C by სპექტაკლების ნუსხაშია. თუმცა ჩემი George Balanchine was staged in 2015, მოსაზრებები უსაფუძვლო აღმოჩნდა. and the new choreographic redaction by 2015 წელს თეატრში ბალანჩინის „სიმ- Alexey Fadeechev and Nina Ananiashvili ფონია დო მაჟორი“ დაიდგა, ხოლო 2018 of Tchaikovsky and Petipa’s The Sleeping წლის აპრილში ნინო ანანიაშვილისა და Beauty premiered in 2018. ალექსეი ფადეეჩევის ქორეოგრაფიული რედაქციით ჩაიკოვსკი-პეტიპას „მძინა- If we go through the ballet repertoire რე მზეთუნახავის“ პრემიერაც შედგა. (which since 2004 completes with several new stagings each season) The Sleeping თუ თვალს გადავავლებთ საბალეტო Beauty has already become our Theatre’s რეპერტუარს (რომელიც 2004 წლიდან, most valuable, grand and brilliant ballet. ყოველ სეზონზე რამდენიმე მნიშვ- ნელოვანი დადგმით ივსება), „მძინარე In 1888, when Ivan Vsevolozhsky (Direc- მზეთუნახავი“ უკვე გახდა ჩვენი თეატ- tor of the Imperial Theatres in Russia)

20 Arabesque N30 რის ყველაზე ძვირფასი, გრანდიოზული wrote a letter to Tchaikovsky asking him და ფერადი საბალეტო სპექტაკლი. to compose music for a new ballet, he probably could not even imagine that 1888 წელს, როცა ივან ვსევოლოჟსკი after some years, the ballet staged based (საიმპერატორო თეატრების დირექ- on the prominent fairytale by Charles ტორი) ჩაიკოვსკის წერილს სწერდა და Perrault would be a turning point in the ახალი ბალეტისთვის მუსიკის დაწერას history of ballet. The ballet’s fate was სთხოვდა, ალბათ ვერც იფიქრებდა, not determined only by Tchaikovsky’s რომ წლების შემდეგ შარლ პეროს genius music. The ballet libretto, sets and ცნობილი ზღაპრის მიხედვით დადგ- costumes and Petipa’s choreographic მული სპექტაკლი, საბალეტო თეატრის languagealso guarantee The Sleeping ისტორიაში გარდამტეხი იქნებოდა. Beauty’s leading place in the world of ბალეტის ბედისწერა მხოლოდ ჩაიკოვ- classical ballets. It has been more than a სკის გენიალურმა მუსიკამ არ განსაზ- century since itis performed according to ღვრა. ლიბრეტო, დეკორაციები და the initial intention in various theatres all კოსტიუმები, პეტიპას მიერ მოფიქრებუ- over the world. ლი ქორეოგრაფიული ტექსტი „მძინარე მზეთუნახავს“ დღემდე ანიჭებს უპირ- The premiere of The Sleeping Beauty in ველეს ადგილს კლასიკური ბალეტის Tbilisi was dedicated to Marius Petipa’s 200 სამყაროში. თითქმის ორი საუკუნეა ეს years birth anniversary. We think that Petipa დადგმა თავდაპირველი ჩანაფიქრის is a major creator of this genius ballet. მიხედვით ხორციელდება მსოფლიოს სხვადასხვა თეატრში. It is notable that by the time when The Sleeping Beauty was being created, „მძინარე მზეთუნახავის“ პრემიერა Petipa was already 72 years old. That is თბილისში მარიუს პეტიპას დაბადე- why we might call this ballet the creative

Arabesque N30 21 ბიდან 200 წლისთავს მიეძღვნა. ჩვენი peak, kind of a farewell performance, აზრით, სწორედ, პეტიპაა ამ გენიალური or maybe even the crown of his ballet ბალეტის მთავარი შემოქმედი. repertoire. Teodor Lapukhov used to ask the question: “Which one is more საგულისხმოა, რომ „მძინარე მზეთუ- important from Petipa’s ballets: Swan ნახავი“ რომ იქმნებოდა, პეტიპა უკვე Lake or The Sleeping Beauty?”And it is 72 წლის იყო. ამიტომაც, სულ არ იქნება a well-known fact that the answer was უცნაური თუ ამ ბალეტს მისი შემოქმე- in favour of the latter. However, it is still დების გვირგვინს ვუწოდებთ, ან ერთგ- noticeable that Swan Lake is considered ვარ გამოსამშვიდობებელ სპექტაკლს, a true symbol of classical ballets. Maybe ან სულაც მისი მემკვიდრეობის უმაღ- we should blame this on the scope and ლეს და დასკვნით წერტილს. ფიოდორ difficulty of staging The Sleeping Beauty. ლოპუხოვი ხშირად ასე სვამდა საკითხს Due to the above-mentioned reasons, – რომელია უფრო მნიშვნელოვა- this ballet is not presented often. The ნი პეტიპას ბალეტებიდან „გედების attention that surrounds Swan Lake can ტბა“ თუ „მძინარე მზეთუნახავი“? და be caused by the fact that the spectators ყველასთვის ცნობილია, რომ ყოველთ- consider Saint-Saens’s Dying Swan a ვის ამ უკანასკნელის სასარგებლოდ part of Swan Lake. This is why Swan Lake იხრებოდა. მაგრამ თუ მაინც კლასი- became a major symbol ofballet. Yet The კური ბალეტის მთავარ სიმბოლოდ Sleeping Beauty’s contribution to ballet „გედების ტბას“ მიიჩნევენ, ვფიქრობ, history was refreshing – it represents a ეს „მძინარე მზეთუნახავის“ მასშტაბუ- turning point in ballet music, and a new, რობას და დადგმის სირთულეს უნდა innovative choreographic style. „დავაბრალოთ“, რაც არ იძლევა მისი ხშირად წარმოდგენის საშუალებას. Unlike some other choreographies by ბალეტის მიმართ პროექციას ალბათ, Marius Petipa, The Sleeping Beauty is the ისიც განაპირობებს, რომ მაყურებელს richest in terms of dancing. Furthermore, „მომაკვდავი გედის“ სენ-სანსი-ფოკი- if we support this with a quote by Lepuk- ნის მინიატურაც „გედების ტბის“ ნაწილი hov, he saw it as follows in figures: 95% ჰგონია. ამიტომაც იქცა გედი ბალეტის is dance and 5% is facial expressions.

22 Arabesque N30 მთავარ სიმბოლოდ. არადა, საბალეტო Although the ballet underwent some თეატრის ისტორიაში ერთგვარი განახ- changes in the Tbilisi performance, we can ლება სწორედ „მძინარე მზეთუნახავის“ still appreciate it as a whole, where the წყალობაა – შეიძლება ამ დადგმით brilliant Vsevolozhsky-Tchaikovsky-Peti- გამოწვეულ ეფექტს „შემობრუნებაც“ pa trio brings numerous fairy characters ვუწოდოთ, შემობრუნება საბალეტო მუ- from Perrault’s fairytale. Petipa precisely სიკაში, შემობრუნება ახალი ქორეოგ- manages to understand the composer’s in- რაფიული, ნოვატორული სტილისაკენ. tention and to create “Tchaikovsky’s style in the ballet” (George Balanchine). მარიუს პეტიპას სხვა ბალეტისგან განსხ- ვავებით „მძინარე მზეთუნახავი“ ყველაზე Each movement of The Sleeping Beauty მეტად მდიდარია ცეკვებით. მეტიც, იგივე represents the association of French royal ლოპუხოვის შეფასებას თუ მოვიშვე- castles’ gardens and halls; and more ლიებთ, ის ციფრებში ამ ამბავს ასე ხედავ- precisely, the luxurious environment of და: 95% ბალეტში ცეკვაა, 5% კი – პანტო- these castles, gardens of Versaille, with მიმა. და მართალია, თბილისურ სპექ- ტაკლში ბალეტმა მოკლე ცვლილებები განიცადა, იგი მაინც იკითხება როგორც ერთი მთლიანობა, სადაც ვსევოლოჟს- კი-ჩაიკოვსკი-პეტიპას ბრწყინვალე სამეულს უამრავი პერსონაჟი შემოჰყავს პეროს სხვა ზღაპრებიდანაც. პეტიპა ზუსტად ახერხებს მიუხვდეს კომპოზი- ტორს ჩანაფიქრს და შექმნას „ჩაიკოვსკის სტილი ბალეტში“ (ჯორჯ ბალანჩინი).

„მძინარე მზეთუნახავის“ თითოეული მოქმედება ფრანგული სამეფო სასახ-

Arabesque N30 23 ლის ბაღებისა და დარბაზების ასოცი- their luxurious gates and stairs. The style აციას წარმოადგენს, და უფრო ზუსტად of Louis XIV’s era is also noticeable in ამ სასახლეების მდიდრულ გარემოს, the ballet. Anatoly Nezhny, who created ვერსალის ბაღებს, მდიდრულ კარიბ- sets and costumes for the production in ჭეებს და კიბეებს გვაგონებს. იკითხება Tbilisi, managed to create such accurate ლუდოვიკო XIV-ის კარის ეტიკეტის associations. დეტალებიც. სწორედ ასეთი მძაფრი ასოციაციების შექმნა შეძლო ანატოლი The ballet’s prologue starts with the ნეჟნიმ, რომელსაც ეკუთვნის სპექტაკ- celebratory marsh-carnival of fairies. The ლის სცენოგრაფია და კოსტიუმები. entire kingdom celebrates the birth of the princess. The Lilac Fairy is an important საზეიმო მარშით იწყება ბალეტის character of the prologue (Ekaterine პროლოგი – ფერიების კარნავალი. Surmava, Nia Geladze). As soon as მეფის სასახლე ზეიმობს ქალიშვილის she enters, spectators enjoy light and დაბადებას. პროლოგის მთავარი enchanting music on which the variation გმირი ფერია იასამანია (ეკატერინე of the fairy is performed. With this great სურმავა, ნია გელაძე). მისი პირვე- dance that is created according to the ლი შემოსვლისთანავე მაყურებელი classical ballet’s choreographic text, the ივსება ნათელი და მომხიბვლელი choreographer is already preparing us for მუსიკით, რომელზეც ფერიას ვარიაცია the conflict between kind and evil.

24 Arabesque N30 სრულდება. კლასიკური საბალეტო The conflict that stems from the cele- ქორეოგრაფიული ტექსტით შექმნილი bratory ball of the newborn princess, ამ დიდებული ცეკვით, ქორეოგრაფი becomes a major axis of the whole ballet. უკვე გვამზადებს სიკეთისა და ბოროტის Gifts given to the princess by the fairies კონფლიქტისათვის. emphasize the future traits that the new- born princess will have. Showing these კონფლიქტი, რომელიც პრინცესა ავ- traits is a major goal for the performers of რორას დაბადების აღსანიშნავ მეჯლის- Aurora’s role. Here we should note Nutsa ზე ეყრება საფუძველი, მთელი სპექტაკ- Chekurashvili’s moderate characteristic ლის მთავარი ღერძი ხდება. ფერიების traits, clear movements. Also, the effec- მიერ ავრორასათვის მიძღვნილი tiveness of Nino Samadashvili’s pretty საჩუქრები სამყაროში ახლადმოვლე- texture of the character. Ruika Yokoyama, ნილი პრინცესას მომავალ თვისებებს for whom this was the first leading role in უსვამს ხაზს. ამ თვისებების გამოკვე- her artistic career, seemed airy. Howev- თა იყო სწორედ ავრორას პარტიის er, the worry that comes with the debut სხვადასხვა შემსრულებლის მთავა- accompanied the rest of her performance. რი მიზანი. აქ ნიშანდობლივია ნუცა ჩეკურაშვილის ზომიერი სახასიათო შტრიხები, სუფთა მოძრაობები. ასევე ნინო სამადაშვილის ლამაზი ფაქტუ- რით გამოწვეული ეფექტურობა. რიუკა იოკოიამა კი, რომლისთვისაც ავრორა პირველი დიდი როლი იყო საკუთარ სამსახიობო კარიერაში, ჰაეროვანი

Arabesque N30 25 ჩანდა, თუმცა დებიუტისთვის დამახა- Evil Fairy Carabosse’s first appearance სიათებელი მღელვარება სპექტაკლის on stage with a carriage and suitors is ბოლომდე არ ტოვებდა. especially dramatic. Shorena Khaindrava, who performs her role, strived to present ხაზგასმულად დრამატულია ფერია this dramatic nature. She has found char- კარაბოსის პირველივე შემოსვლა acteristic details and nuances that she სცენაზე – ეტლით, თანმხლებ პირებ- changes in every performance and offers თან ერთად. ამ დრამატიზმის ჩვენებას them with a different interpretation. ეცადა შორენა ხაინდრავა, რომელიც ფერია კარაბოსის როლს ასრულებს. If we start talking about the special მან მოძებნა გამომსახველობითი scenes of the ballet, we should mention ნიუანსები და დეტალები, რომელსაც the Nereids’ dance from the second act, ის თითოეულ წარმოდგენაში ცვლის where the corps de ballet did not seem და განსხვავებულ ინტერპრეტაციებს to be a background; it was more like the გვთავაზობს. life-giving power and organic part ofthe characters’ inner selves. The Nere- თუ ბალეტის განსაკუთრებულ სცე- ids fill the whole stage with airylines, ნებზე ვილაპარაკებთ, აუცილებლად movements and create the same kind of უნდა გამოვყოთ მეორე მოქმედების marvellous choreographic scene as the ნერეიდების სცენა, სადაც კორდე- shadows do in LaBayadère and the Willis ბალეტი ფონი კი არ არის, არამედ in Giselle. გმირთა შინაგანი სამყაროს მაცოცხ- ლებელი ძალა და ორგანული ნაწი- ლია. ნერეიდები ავსებენ მთელ სცენას ჰაეროვანი ხაზებით, მოძრაობებითა და ისეთივე საოცარ ქორეოგრაფიულ სურათს ქმნიან, როგორც აჩრდილები – „ბაიადერაში“ და ვილისები – „ჟი- ზელში“.

ავრორასა და დეზირეს ქორწილით სრულდება ბალეტი მესამე მოქმედე- ბაში. მდიდრული სანახაობა ზღაპრის კოსტიუმირებული პერსონაჟების მონაწილეობით წარმოგვიდგება. ფინალურ ადაჯოში მათი სიყვარული

26 Arabesque N30 საბოლოო განვითარებას ჰპოვებს. The ballet’s third act finishes with Au- იონენ ტაკანო, ფილიპ ფედულოვი და rora and Desiré’s wedding. A luxurious ბორის ჟურილოვი – პრინცი დეზირეს performance is presented with the პარტიაში საუკეთესო პარტნიორები fairytale characters’ performance in არიან. spectacular costumes. In the final adagio their love finds its ultimate development. ქართულ გამოცემებსა და ინტერნეტში Yonen Takano, Philip Fedulov and Boris ხშირად ნახავთ ცნობას იმის შესახებ, Zhurilov are the best partners in the role რომ „მძინარე მზეთუნახავის“ მუსიკა- of Desiré. ლური ნაწილები ჩაიკოვსკიმ საქართ- ველოში ყოფნის დროს დაწერა. ეს In Georgian publications and online იმის ბრალია, რომ ხშირად სჩვევიათ sources you will often find informa- ერთ რომელიმე წიგნში ამოკითხული tion stating that musical parts of The ცნობის უაპელაციოდ, გადამოწმე- Sleeping Beauty were written during ბის გარეშე მიღება და ტირაჟირება. the period when Tchaikovsky stayed in საქართველოში კომპოზიტორის Tbilisi. We should blame the fact that ხუთი ვიზიტიდან ერთ-ერთი 1888 they often read something in one book წელს მართლაც შედგა და ჩაიკოვსკი and then, without further research, they თბილისში მართლაც იმყოფებოდა sweepingly distribute it. Out ofthe com- (რაზეც მიუთითებენ კიდეც), თუმცა poser’s five visits in Tbilisi, it is true that ბალეტზე მუშაობა აქტიურად შემდეგი one happened in 1888 and Tchaikovsky წლის იანვარში დაიწყო. „მძინარე was indeed in Tbilisi (to which they often მზეთუნახავის“ შექმნის ისტორიაში refer), but he started working actively აღნიშნულია, რომ გერმანიიდან და on the ballet in January of the following შვეიცარიიდან საკრუიზო მოგზაურო- year. In the history of the creation of The ბიდან დაბრუნების დროს, ჩაიკოვსკი Sleeping Beauty, it is noted that,on his ბათუმში შეჩერდა, სადაც მესამე მოქ- way back from acruise trip in Germany მედების პოლონეზი დაწერა. მაგრამ, and Switzerland, Tchaikovsky indeed ეს არ ნიშნავს, რომ ბალეტის მუსიკა stopped in Batumi, where he created Po- საქართველოში დაიწერა. მერწმუნეთ, lonaise, but this does not mean that the ფაქტების ასეთი გაყალბების გარე- music of this particular ballet was com- შეც სასიხარულოა, რომ „მძინარე posed in Georgia. Trust me, even without მზეთუნახავი“ სამოცი წლის შემდეგ, faking facts it is a nice and joyful thing თბილისში დაიდგა და თეატრის that after 60 years, The Sleeping Beauty მიმდინარე რეპერტუარის მშვენებას was staged in Tbilisi and has proven to წარმოადგენს. be a true gem of the repertoire.

Arabesque N30 27 gastroli Tour

საქართველოს სახელმწიფო ბალეტმა ისრაელი მოხიბლა და მოაჯადოვა Th e State Ballet of Georgia Mesmerized Israel

იერუსალიმში საქართველოს სახელმწიფო ბალეტი At the end of itstour in Israel, the State Ballet of Geor- საგასტროლო ტურნეს დასასრულს ჩავიდა. სამი ერთ- gia presented tree one-act ballets at the Jerusalem მოქმედებიანი ბალეტი დასმა თეატრ „იერუშალაიმში“ Theatre. Reviews appeared in prestigious publication წარმოადგინა.რეცენზიები პრესტიჟულ გამოცემებში simmediately the day after the performance. They wrote მეორე დღესვე გაჩნდა. წერდნენ, რომ ნინო ანანიაშ- that Nina Ananiashvili and the State Ballet of Georgia ვილმა და საქართველოს სახელმწიფო ბალეტმა enchanted Israel. ისრაელი მოხიბლა და მოაჯადოვა. Offer Zaks, producer: ”The spectators are grateful for ოფერ ზაქსი, პროდიუსერი: „მაყურებელი მადლო- the fact that the Company presented such a diverse ბელია, რომ დასმა ასეთი მრავალფეროვანი და and interesting program.The high level of dancers საინტერესო პროგრამა ჩამოიტანა. მოცეკვავეების deserved great appreciation. Due to the fact that მაღალმა დონემ დიდი მოწონება დაიმსახურა. Nina Ananiashvili is very popular in Israel, the expec- ნინო ანანიაშვილი ისრაელში ძალიან პოპულა- tations were high. I hope that the Company returns to რულია, რის გამოც მოლოდინი დიდი იყო. იმედი Israel soon”. გვაქვს დასი ისრაელში ისევ დაბრუნდება.“ Despite the different styles that the program consisted საგასტროლო რეპერტუარში ერთმანეთისგან განს- of,the contemporary choreography program performed ხვავებული სტილის მიუხედავად, თანამედროვე by the Georgian Ballet could be readas a whole.The ქორეოგრაფია ქართული ბალეტის შესრულებით, ერთ newspaper Haaretz wrote: “beyond the interesting rep- მთლიანობად იკითხებოდა. გაზეთი „ჰარეტზი“ წერდა, ertoire choices, the diversity of the dancers introduces რომ „საინტერესო რეპერტუარის მიღმა, მოცეკვავეების additional colors of movement and technical traditions განსხვავებულობა ამ დასში მოძრაობათა და ტექნიკუ- in the company.” Seven performances conducted in four რი ტრადიციების დამატებითი ფერების შემომტანია“. cities were dedicated to the 70th anniversary of the State of Israel and, according to the evaluation of the repre- ოთხ ქალაქში ჩატარებული შვიდი სპექტაკლი, ისრა- sentatives of the diplomatic corps, it became a milestone ელის სახელმწიფოს 70 წლისთავს მიეძღვნა და დიპ- in terms of Georgian-Israeli cultural relations. ლომატიური კორპუსის წარმომადგენლების შეფასე- ბით, ქართულ-ებრაული კულტურული ურთიერთობე- Paata Kalandadze, Ambasador of Georgia to Israel, noted ბის კონტექსტში მნიშვნელოვანი განაცხადი გახდა. that this tour was very important in terms of strengthen-

28 Arabesque N30 საქართველოს ელჩმა ისრაელში პაატა კალანდაძემ ing mutual relations. “After success that the representa- ჩვენთან საუბარში აღნიშნა, რომ ეს გასტროლი ძალზე tives of the Company met here, one more beautiful page მნიშვნელოვანი იყო ორმხრივი ურთიერთობების was added in the history of relations between Georgia განმტკიცების კუთხით. „იმ წარმატების შემდეგ, რაც and Israel. The tour was dedicated to two important დასის წარმომადგენლებმა აქ მოახდინეს – აღნიშნა dates – 100-year anniversary of Georgia’s first republic ელჩმა, საქართველო-ისრაელის ისტორიაში კიდევ and 70 years of Israel’s independent state.” ერთი ლამაზი ფურცელი ჩაიწერა. გასტროლი ორ მნიშვნელოვან თარიღს – საქართველოს პირველი The highlight of each evening was Nina Ananiashvili’s დამოუკიდებელი რესპუბლიკის 100 და ისრაელის სა- appearance on the stage. The Georgian Prima Ballerina ხელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის 70 წლისთავს performed the Dying Swan – a symbolic piece of clas- მიეძღვნა“. sical ballet. Nina Ananiashvili danced in Israel 20 years ago, and this time she returned as Artistic Director of the ყოველი საგასტროლო სპექტაკლის კულმინაცია, Ballet Company and presented the new generation to სცენაზე ნინო ანანიაშვილის გამოჩენა იყო. ქართ- the spectators. The applause was eternal in the hall that ველმა პრიმა-ბალერინამ კლასიკური ბალეტის has a capacity of 1000 seats. სიმბოლური ნომერი – „მომაკვდავი გედი“ შეასრულა. ნინო ანანიაშვილი ისრაელში, 20 წლის შემდეგ, ახლა Unusual openness combining different styles and humor უკვე ქართული ბალეტის სამხატვრო ხელმძღვანელის – this is how the first performance of Petite Cérémonie რანგში დაბრუნდა და მაყურებელს ქართული ბალე- by Medhi Walerski, Sechs Tänze by Jirí Kylián and Saga- ტის ახალი თაობა წარუდგინა. 1000 კაციან დარბაზში lobeli by Yuri Possokhov created on Georgian melodies აპლოდისმენტები არ წყდებოდა. were.

„ძალიან მადლობელი ვარ ჩემი დასის, რადგან თუ The Ballet Company of the Tbilisi Opera and Ballet არ გყავს ისეთი ჯგუფი რომლებიც პროფესიონალები Theatre met with impressive success in Israel – this is არიან თავის საქმეში, ასეთი გასტროლის ჩატარება the evaluation of the reviewers who attended the tour რთულია“ – განაცხადა გასტროლის დასრულების შემ- performances. Besides Jerusalem, the Company also დეგ მედიასთან საბალეტო დასის ხელმძღვანელმა. performed in other cities: Beer Sheva, Herzilya and Haifa. უჩვეულოდ გახსნილი, სტილისა და იუმორის არაჩვე- ულებრივი სინთეზი – ასეთი იყო ქართველი მოცეკვა- ვეების მიერ შესრულებული მედი ვალერსკის „პეტიტ ცერემონი“, ირჟი კილიანის „ექვსი ცეკვა“ და იური პოსოხოვის „საგალობელი“ ქართულ მელოდიებზე.

თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის საბალეტო დასმა ისრაელში შთამბეჭდავი წარ- მატება მოიპოვა – ეს იმ მიმოხილველების შეფასებაა, რომლებიც საგასტროლო სპექ- ტაკლებს ესწრებოდნენ. ორკვირიანი ტურნეს ფარ- გლებში სპექტაკლები დასმა იერუსალიმის გარდა, კიდევ რამდენიმე ქალაქში – ბერშე- ვაში, ჰერცილიასა და ჰაიფაში ჩაატარა.

Arabesque N30 29 israelperson.co.il

26 თებერვალს თეატრში „იერუშალაიმი“, საქართველოს სახელმ- წიფო ბალეტი გამოვიდა.

მათაც კი, ვისაც უყვარს ბალეტი, ვინც იცის ბალეტი და ხშირად არის ბალეტზე, ასეთი რამ ჯერ არ უნახავს.

თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის საბალეტო დასი, მსოფ- ლიოში ცნობილი ბალერინას ნინო ანანიაშვილის ხელმძღვანე- ლობით, ისრაელში ჩავიდა, რათა მოეხიბლა და მოეჯადოებინა ეს ქვეყანა.

მთელი დადგმა, ორი ანტრაქტისა და სხვადასხვა სტილის ბალეტების მიუხედავად, ერთი ამოსუნთქვით იყურება. წარმოუდგენელია განჭ- ვრიტო, რა მოხდება მომდევნო წამს. ბალეტის მსახიობები პირველი- ვე წამიდან ახერხებენ მაყურებელის მონუსხვას. ისინი არ იჭრებიან სცენაზე მომაჯადოებელი ცეკვით, არამედ თითქოს თავდაპირვე- ლად ამოწმებენ, მზად არის თუ არა ყველაფერი სპექტაკლისთვის.

მოგვიანებით კი იკრიბებიან მთელი დარბაზიდან სცენაზე, შემდეგ ნელნელა იწყება პირველი ბალეტის შესრულება. შესანიშნავი წყობა და შესრულების ტექნიკა ყველა მოძრაობაში – იგრძნობა, რომ ეს სწორედ ქვეყნის სახელმწიფო საბალეტო დასია. ამ მოცეკვა- ვეებს შეუძლიათ ყველა სტილის შესრულება: კლასიკა, ავანგარდი და ამ ორის სინთეზი. დადგმები წარმოსახვას სცდება.

შეუდარებელი ნინო ანანიაშვილი კი, გვნუს- ხავს მომაკვდავი გედის შესრულებით.

საკუთარი სისადავითა და ლაკონურობით გასაოცარი და ამასთან ერთად, მკაფიო საბა- ლეტო ენა და დეკორაცია შესანიშნავია. ისინი ქმნიან ჩრდილების თეატრს.

შესანიშნავი კოსტიუმები ქალებისთვის დაშვებუ- ლი, ფარფატა ქვედაბოლოებით და ძალიან თამამი, მოხდილი კოსტიუმები მამაკაცებისთვის – ყოველი- ვე ეს ჯადოქრობის ერთიან შეგრძნებას ქმნის.

საღამოს დასასრულს დასი სცენაზე მადლიერ მაყუ- რებელთან დასამშვიდობებლად გამოვიდა და ამაყად გაშალა საქართველოს დროშა – ქვეყნისა, რომელსაც დიდი პატივით წარმოადგენდა იერუსალიმში.

30 Arabesque N30 State Ballet of Georgia Performed at the Jerusalem Theatre on 26th February

Even those who love ballet, those who know ballet, and often attend performances, have not seen anything like this.

Under the direction of Nina Ananiashvili, the Ballet Company of the Tbilisi Opera and Ballet Theatre arrived in Israel to mesmerize this country.

The whole evening, despite the two intermissions and the variety ofdifferent styles, could be watched in a sin- gle breath. It is impossible to foresee what might happen in the following second. The ballet dancers manage to enchant spectators even from the first moment of the ballet. They do not storm the stage immediately with a mesmerizing ballet, instead it seems like, at the beginning, they examine if everything is alright on the stage before the performance.

Gathered from all over the hall, later they appear on the stage and the performance of the first ballet starts. Remarkable order and dance technique in every movement – it can be felt that this is a State Ballet Company of the country. These dancers can perform any kind of style: classical, contemporary and the synthesis of the two. These ballets go beyond imagination.

The incomparable Nina Ananiashvili enchants us with her perfor- mance of The Dying Swan.

With its own simplicity and briefness, the choreographic lan- guage is astonishing and at the same time distinct. The sets are outstanding. They create a stunning theatre of shadows.

Remarkable costumes with dropped, fluttering skirts for women and very bold, slinky costumes for men – all of this brings a whole sense of magic.

At the end of the evening, the Company appeared on stage to say goodbye to the grateful Jerusalem audi- ence unfurling the Georgian flag – the flag of a country that the Company represented so proudly in Israel.

Arabesque N30 31 „საქართველოს სახელმწიფო ბალეტი: უჩვეულო გახსნილობა, სტილისა და იუმორის არაჩვეულებრივი სინთეზი“.

“Georgia State Opera Ballet: Unusual Openness Combining Different Styles and Humor” გაზეთი „ჰარეტზი“ The Newspaper Haaretz

საქართველოს სახელმწიფო ბალეტის “The show of the State Ballet of Georgia მიერ გამართული სპექტაკლი გასაოცა- was very surprising. Unlike other Ballet რი იყო. ყოფილი საბჭოთა კავშირის companies from the former Soviet Union საბალეტო დასებისაგან განსხვავებით, which dance here every year, the repertoire რომლებიც ყოველწლიურად ცეკვავენ presented was varied, contemporary and აქ, მათი რეპერტუარი მრავალფეროვანი, intriguing, introducing an uncharacteristic თანამედროვე და დამაინტრიგებელი იყო, openness, a combination of styles and a fair მოცეკვავეებს სცენაზე სტილისა და იუმო- amount of humor. რის საოცარი კომბინაცია შემოჰქონდათ. It is evident that the artistic director, prima აშკარაა, რომ ბალეტის სამხატვრო ballerina Nina Ananiashvili, has made great ხელმძღვანელმა, პრიმა-ბალერინა ნინო efforts to extricate the company, founded 166 ანანიაშვილმა, დიდი ძალისხმევა ჩადო years ago, from the trap of tradition and con- იმაში, რომ 166 წლის წინ დაარსებული servatism among the many companies that საბალეტო დასი გაეთავისუფლებინა do fall in it. Beyond the interesting repertoire იმ ტრადიციისა და კონსერვატულობის choices, the diversity of the dancers intro- ჩარჩოებისაგან, რომლისგან თავის duces into the company additional colors დაღწევას ბევრი საბალეტო დასი ვერ of movement and technical traditions. The ახერხებს. საინტერესო რეპერტურთან climax of the evening was when the artistic ერთად, მოცეკვავეების განსხვავებულობა director Nina Ananiashvili appeared on the ქართულ დასში, მოძრაობათა და ტექნი- stage as the Dying Swan. Ananiashvili, 54 კური ტრადიციების დამატებითი ფერების (!) performed one of the most შემომტანია. საღამოს კულმინაციური iconic pieces in the classical მომენტი იყო სამხატვრო ხელმძღვანელის, ballet, with her own version ნინო ანანიაშვილის გამოჩენა სცენაზე, of Michael Fokine's famous რომელმაც „მომაკვდავი გედი“ შეასრულა. choreography. In addition ნინო ანანიაშვილმა, (54 წლის!) იცეკვა to the great excitement კლასიკური ბალეტის ერთ-ერთი ყველაზე that at the age of 54 სიმბოლური ნომერი, მიხეილ ფოკინის Ananiashvili could ქორეოგრაფიის მისეული ვერსია. გარდა execute such pointe იმისა, რომ ნინო ანანიაშვილმა შეძლო 54 work, she introduced წლის ასაკში პუანტებზე დგომა, მან გედის power and charac- ამ მყიფე და ფაქიზ ფიგურას ენერგია და ter to the fragile ხასიათი შესძინა. and delicate figure.”

32 Arabesque N30 Ballet News ნინო ანანიაშვილის დაბადების 55 წლის იუბილე

„ვერასოდეს წარმოვიდგენდი ჩემი 55 წლის იუბილე ასეთი გამორჩეული და ჯადოსნური თუ იქნებოდა. ეს დღე თქვენმა მოლოცვებმა და თბილმა სიტყვებმა სრულიად განსაკუთრებული გახდა. დიდი მადლობა საოცარი სიურპრიზისთვის, რომელიც თბილისის ოპერის და ბალეტის თეატრის კოლექტივმა და ბატონმა ბადრი მაისურაძემ მომიწყო, ყველა ჩემს კოლეგას, პარტნიორს, მეგობარს, ჩვენს საბალეტო დასს, ვინც დაბადების დღე ასე გამილამაზა. თქვენი ნინო ანანიაშვილი“- ეს სამადლობელი ტექსტი ნინო ანანიაშვილმა სოციალურ ქსელში 19 მარტს მას შემდეგ გამოაქვეყნა, რაც პრიმა-ბალერინას დაბადების დღეს, მის ოფიციალურ ფეისბუქ-გვერდზე უამრავი მილოცვა გამოქვეყნდა. მათ შორის იყო ვიდეო გზავნილები, რომელთა ავტორები იყვნენ: ანანიაშვილის პარტნიორები – ანდრის ლიეპა, ალექსეი ფადეეჩევი, მარსელო გომესი, იური პოსოხოვი, იგორ არტამონოვი, ქორეოგრაფები – ირჟი კილიანი, ფრენკ ანდერსენი, მედი ვალერსკი, ცნობილი ქართველი მოცეკვავეები – ირმა ნიორაძე, ლაშა ხოზაშვილი და დავით მახათელი, ამერიკის ბალეტის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი კევინ მაკენზი, ბალანჩინის ფონდის დირექტორი ელენ სორინი, ქართული კულტურის მოღვაწეები – ელდარ შენგელაია, ნიკა რაჭველი, სუხიშვილები, ეკა მამალაძე და სხვები. ნინო ანანიაშვილს „ტურანდოტის“ რეპეტიციაზე დაბადების დღე, თეატრის კოლექტივთან ერთად, მიულოცა თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელმა ბადრი მაისურაძემ. Nina Ananiashvili’s 55th Birthday “I could never imagine that my 55th birthday would be so remarkable and magical. Your wishes and warm words made this day ab- solutely special. Thank you very much for the marvellous surprise that the staff of the Tbilisi Opera and Ballet Theatre and Mr. Badri Maisuradze made; thanks a lot to all of my colleagues, stage partners, friends, our ballet company and those who made my birthday so wonderful. Your Nina Ananiashvili.” These words, showing her gratitude, were shared on social media on 19 March 2018, after the celebrations. Among the birthday wishes posted on the Prima Ballerina’s official Facebook page were video messages by Nina Ananiashvili’s partners: Andris Liepa, Alexey Fadeechev, Marcelo Gomes, Yuri Possokhov, Igor Artamonov; choreographers: Jirí Kylián, Frank Andersen, Medhi Walerski; famous Georgian dancers Irma Nioradze, Lasha Khozashvili and David Makhateli; Artistic Director of the American Ballet Theatre Kevin McKenzie, Director of The George Balanchine Trust Ellen Sorrin; public figures and representatives of Georgian culture Eldar Shengelaia, Nika Rachveli, “Sukhishvilebi”, Eka Mamaladze and others. Badri Maisuradze, Artistic Director of the Theatre and the entire staff congratulated Nina Ananiashvili on her birthday during a rehearsal of Turandot.

რიგის გაზაფხული 2018 18 -22 აპრილს რიგაში ბავშვთა და ახალგაზრდების XIV საერთაშორი- სო ქორეოგრაფიული კონკურსი „რიგის გაზაფხული 2018“ გაიმართა. კონკურსში მონაწილეობა მიიღეს თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის საბალეტო დასის სტაჟიორებმა და ვახტანგ ჭაბუკიანის სახელობის სახელმწიფო ქორეოგრაფიული სასწავლებლის მოსწავ- ლეებმა. „რიგის გაზაფხული 2018“-ის ჟიურის წევრად მიწვეული იყო ნინო ანანიაშვილი. კონკურსის ჟიურის გადაწყვეტილებით კლასიკური ვარიაციის კატეგო- რიაში, პირველი ადგილი და მთავარი პრიზები მიიღეს ქორეოგრაფი- ული სასწავლებლის მოსწავლეებმა: პატრისია ანასტასია ვოტკინსონმა, სოფიო ნაჭყებიამ და მარი ლომჯარიამ. სპეციალური ჯილდო გადაეცა ვახტანგ ჭაბუკიანის სახელობის ქორეოგრაფიულ სასწავლებელს.

Riga Spring 2018 The XIV Children and Youth international Choreography Competition “Riga Spring 2018” was conducted in Riga, Latvia. Interns of the Ballet Company of the Tbilisi Opera and Ballet Theatre and students of the Vakhtang Chabukiani Tbilisi Ballet Art State School participated in the competition. Nina Ananiashvili was invited to “Riga Spring 2018” as a jury member. According to the decision of the Competition’s jury, the students of the Tbilisi choreographic school, Patricia Anastasia Watkinson, Sophio Nachkebia and Mari Lomjaria won first place and major prizes in the category of classical variation. The Vakhtang Chabukiani Tbilisi Ballet Art State School was awarded with the competition’s special prize.

შეხვედრა პრემიერის წინ „მძინარე მზეთუნახავის“ პრემიერის წინ, ქართული ბალეტის მეგობართა საზოგადოების წევრები, ბალეტის რეპეტიციას დაესწრნენ. ნინო ანანიაშვილმა და დამდგმელი ქორეოგრაფების მთავარმა ასისტენტმა ტატიანა რასტორგუევამ ბალეტის მეგობრებს ჩაიკოვსკის ბალეტის ახალი დადგმის შესახებ ესაუბრნენ.

Meeting Before The Sleeping Beauty Premiere with Friends of the Georgian Ballet Prior to the premiere of The Sleeping Beauty, members of the Friends of the Georgian Ballet attended the ballet’s rehearsal and a Q&A session. Nina Ananiashvili and Tatiana Rastorgueva, leading assistant to the staging choreographers talked to the Ballet Friends about the new staging of Tchaikovsky’s ballet.

Arabesque N30 33 gastroli Tour

Helsinki Ballet Festival-ის მიწვევით At the invitation of the Helsinki Ballet ფინეთში საბალეტო დასის გასტროლი Festival, the State Ballet of Georgia visited გაიმართა. დასმა საგასტროლო Finland. The company presented a program პროგრამაში მიხაილ ფოკინის ბალეტები of Mikhail Fokine’s ballets: Le Spectre de – „ვარდის აჩრდილი“, „შოპენიანა“ და la Rose, Chopiniana and Firebird. Out of the „ფასკუნჯი“ წარმოადგინა. ფინეთში სულ four performances in Finland, one was ოთხი სპექტაკლი გაიმართა – 3 მაისს conducted on 3 May 2018 at the Logomo ლოგომოს დარბაზში, ქალაქ ტურკუში 4, 5 Theatre in Turku; and three shows – და 6 მაისს ჰელსინკში, on 4, 5 and 6 May – at Helsinki’s ალექსანდრეს თეატრში. Alexander Theatre.

სამი კლასიკური ბალეტი იან-პეტერ კაიკუ ცოცხალი ინტერპრეტაციით Jan-Peter Kaiku ჟურნალი Hufvudstadsbladet Fresh and stringent interpretation of three classics

მიხეილ ფოკინის, მე-20 საუკუნის ერთ- Michail Fokin was one of the 20th century ერთი ყველაზე ნოვატორი ქორეოგრაფის, most innovative choreographers. At his კლასიკური ნამუშევრების ახლებური guest play, Georgia's national ballet offered ინტერპრეტაცია შემოგვთავაზა საქართ- fresh interpretations of his classic work. ველოს სახელმწიფო ბალეტმა. The fact that Georgia's national ballet is a very high-grade ensemble was clear when საბალეტო დასის პროფესიონალიზმის მა- the ballet last played last year with a mixed ღალი დონე გასულ წელსაც დადასტურდა, repertoire of old and new. This year, a unified როდესაც მათ წარმოადგინეს კლასიკური suite of works by one of the 20th century და თანამედროვე ბალეტების შერეული most significant and innovative choreogra- პროგრამა. წელს კი, მე-20 საუკუნის phers – Michail Fokin is presented. ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და ნოვატორი ქორეოგრაფის, მიხაილ ფოკი- In the legendary Ballet Russes repertoire just ნის ნამუშევრების ერთობლივი სუიტა იქნა over a century ago, these three later canon- შესრულებული. ized ballets, Chopiniana, Rosendrömmen and Eldfågelen, included that creating the great რუსული საბალეტო რეპერტუარის საუკუ- wonder make the world amazed and awaken ნის წინანდელი, ლეგენდარული ბალეტები a new interest in the entire art world. As part of the living legacy, with traditional and – „შოპენიანა“, „ვარდის აჩრდილი“ და revised elements in different vintage de- „ფასკუნჯი“, მსოფლიოს დღემდე ანცვიფ- signs, they are still performed. The Georgian რებენ და ხელოვნების სამყაროში ახალ National Ballet's repertoire appears silent ინტერესს აღძრავენ. ისინი კვლავ სრულ- but also fresh as a result of the ensemble's დება, როგორც ცოცხალი მემკვიდრეობის highly stringent interpretation. ნაწილი. საქართველოს სახელმწიფო ბალეტის რეპერტუარი ჩანს, როგორც Chopiniana, also called Les Sylfides, into a მდუმარე, თუმცა, ცოცხალი, დასისეული suite of rolls and mazurkas by Frederic Chopin, მკაცრი ინტერპრეტაციის შედეგად. serves as a tribute to music as well as classi-

34 Arabesque N30 „შოპენიანა“ (Les Sylfides) – წარმოადგენს cal dance, more precisely to the expressions მუსიკისა და კლასიკური ქორეოგრაფიის and impressions they bring together in ხოტბას, იმ ექსპრესიის საშუალებით, harmoniously uniform and intriguing pro- რომლითაც აღვსილია ეს ჰარმონიულად duction. The work's clou is the final Grande თანაბარი და დამაინტრიგებელი ნაწარ- valse brillante where ballet and soloists meet big-scale. Interpretation breathes throughout მოები. ბალეტის კულმინაციური მომენტია calm, harmony, style consciousness and com- ფინალური Grande valse brillante – კორ- plete mastery, in a way that emphasizes the დებალეტისა და სოლისტების შეხვედრის romantic in the work. The soloists Yekaterina ადგილი. ინტერპრეტაცია ხორცს ისხამს Surmava, Ruika Yokoyama, Nutsa Chekuras- მშვიდი, ჰარმონიული, სტილის შეგძრ- vili and Boris Zhurilov are exquisite, individu- ნებითა და ოსტატობით, რაც აძლიერებს ally and together. რომანტიზმს ბალეტში. სოლისტები – ეკატერინე სურმავა, რუიკა იოკოიამა, The other two works of the evening are ნუცა ჩეკურაშვილი და ბორის ჟურილოვი narrative whole-art works. In the Rosen- დახვეწილნი არიან როგორც ერთად, ისე dröm, the leader of the ensemble, the ცალ-ცალკე. ballerina Nina Ananiashvili, performs the role of the young woman, who, through a საბალეტო საღამოს დანარჩენი ორი rose and the essence of "Rosen's essence" in Yonen Takano's form, re-experiences ნამუშევარი არის ხელოვნების გასრუ- a meeting on the ball she just left. Yonen ლებული ნარატივი. „ვარდის აჩრდილში“ Takano interprets the androgynous rose დასის ხელმძღვანელი, პრიმა-ბალერინა role, emphasized manly, athletically and ნინო ანანიაშვილი ასრულებს ახალგაზრ- energetically, almost renaissance of the და ქალის როლს, რომელსაც ხელიდან feminine that is usually associated with უვარდება ვარდი, რომლის აჩრდილიც it. This and the absence of a window for a აცოცხლებს შეხვედრას მეჯლისზე. იონენ final grandiost jump out of the scene, make ტაკანო განასახიერებს ვარდს, მამაკა- the whole feel properly revised. ცური ათლეტურობითა და ენერგიულო- ბით, თუმცა, იმავდროულად აღადგენს In the ending of the Bird of Fire to Igor Stra- იმ ქალურობას, რაც ჩვეულებრივ არის vinsky's music, the dramatic and narrative ვარდთან დაკავშირებული. ფინალუ- fully flourishes and provides an energized რი ნახტომი სცენიდან, კიდევ ერთხელ end to the entire program. Even with little knowledge of the Russian folksagas that დაგვაფიქრებს ამ ორი ურთიერთდაპი- form the basis, you can follow the action რისპირებული შეგრძნების არსებობის in the ballet. The folklore goes again in the სინამდვილეზე. visual, here with new scenography and new costumes by Anatoli სპექტაკლის ბოლოს, სტრავინსკის Nezhnyi. This version is new- მუსიკაზე შესრულებული, დრამატული ly directed by the famous და პოეტური ცეცხლოვანი ფრინველი dancer Andris Liepa. Nino ალამაზებს და ენერგიით ავსებს მთლიან Samadashvili makes a პროგრამას. რუსული ხალხური საგას fine interpretation of the უცოდინრადაც შესაძლებელია ბალეტის dramatic firefighter as გაგება. ანატოლი ნეჟნის ახალი სცენოგ- well as Philip Fedulov as რაფიისა და კოსტიუმების საშუალებით, the prince and Ekat- ფოლკლორი კვლავ ჰპოვებს ვიზუალურ erina Surmava as the princess. გამოვლინებას. ეს ვერსია წარმოადგენს

ცნობილი მოცეკვავის, ანდრის ლიეპას ახალ ქორეოგრაფიულ დადგმას. ნინო სამადაშვილი, როგორც ცეცხლოვანი ფრინველი, ფილიპ ფედულოვი, როგორც „ცარევიჩი“ და ეკატერინე სურმავა – მეფის ასული, ქმნიან პერსონაჟთა ლამაზ ინტერპრეტაციებს.

Arabesque N30 35 fotogaleria Photo Gallery

ბალეტი ანდრეა ძაუპას ობიექტივში Ballet Through Andrea Zaupa's Lens

25 მარტს, თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრში ჯა- კომო პუჩინის სამ მოქმედებიანი ოპერის „ტურანდოტის“ პრემიერა გაიმართა. პროექტი ჩვენი თეატრისა და ტორე დელ ლაგოში (იტალია) „პუჩინის ფესტივალის“ ერთობ- ლივ პროდუქციას წარმოადგენს. წარმატებულ საპრემი- ერო სპექტაკლებში არა ერთი მოწვეული მომღერალი მონაწილეობდა. მათ შორის იყო იტალიელი ბარიტონი, ტრევიზოს ტოტი დელ მონტეს საერთაშორისო ვოკალუ- რი კონკურსის პირველი პრიზის მფლობელი ანდრეა ძაუპა, რომელიც პინგის პარტიას მღეროდა.

ცნობილი ბარიტონი ფოტოგრაფიითაა გატაცებული. მომღერალი თავისუფალ დროს თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრის ცხოვრებას გაეცნო და „მძინარე მზეთუნახავის“ რეპეტიციებს დაესწრო.

ფოტოები ძაუპამ სოციალურ ქსელებში ატვირთა და ვიდეო კლიპიც მოამზადა. რამდენიმე მათგანს სიამოვ- ნებით ვუზიარებთ „არაბესკის“ მკითხველს.

The three-act opera Turandot by Giacomo Puccini pre- miered on 25th March at the Tbilisi Opera and Ballet The- atre. This project is a mutual production of our theatre and the Festival Pucciniano in Torre del Lago (Italy). Numerous invited singers participated in the successful premiere performances. Among them was Italian baritone Andrea Zaupa, who performed the part of Ping.

The famous baritone is also an enthusiastic photographer. The singer became familiar with our theatre’s life in his spare time and attended rehearsals of The Sleeping Beauty.

Zaupa shared his photos on social media and even com- piled a video clip. We are pleased to share some of his pictures with the readers of Arabesque.

36 Arabesque N30 Arabesque N30 37 თანამედროვე ბალეტი Contemporary Ballet

ხათუნა მზარელუა ფრესკა By Khatuna Mzarelua La Fresque

ზღაპარი fairytale

წვიმიან და ქარიან ამინდში, ორი მოგზა- On a rainy and windy day, two travelers, Chu ური, ჩუ და მენგი, თავს აფარებს პატარა and Meng find shelter in a small and benev- და კეთილმოსურნე ტაძარს. ამ წყნარ olent church. At this calm place, where only ადგილას მოხუცი განდეგილი ცხოვრობს. the sound of rain breaks the silence, lives an ეს უკანასკნელი უცაბედ სტუმრებს თავა- old hermit. The hermit politely hosts his un- ზიანად ღებულობს და ტაძრის უმშვენი- expected guests and shows them the finest ერეს ფრესკებს უჩვენებს. ერთი ფრესკა murals of the church. One of the murals is განსაკუთრებით ლამაზია. მასზე გამო- especially beautiful. It is a portrait of a group სახულია ზღვისპირა ფიჭვების ჭალაში of girls under the seaside copse of Scots მყოფი ქალიშვილების ჯგუფი. ერთ–ერთი pines. One of the girls with a long black braid მათგანი, გრძელი და შავი ნაწნავებით, is picking flowers. Chu cannot stop staring at ყვავილებს კრეფს. ჩუ მისჩერებია მას და her, and it seems like the ground is slipping ფეხქვეშ თითქოს მიწა ეცლება, თითქოს beneath his feet and he is floating in the air. ჰაერში დაფრინავს. ვაჟს ახლა ჩიტებივით He now hears the conversation of girls who მოჟღურტულე ქალიშვილების საუბარი twitter like birds. Chu’s favorite girl leaves ჩაესმის. ჩუს რჩეული ჯგუფს გამოეყოფა და the group and walks away. Chu follows მიდის. ჩუ მას უკან მიჰყვება. ქალიშვილი her. Time after time, the girl looks back and სახლში შედის და მასაც ანიშნებს, უკან smiles to the traveler. Then she enters her გამომყევიო. აქ ისინი ერთმანეთს თავ- home and gives him a hint to follow her. Here დავიწყებული საყვარლებივით კოცნიან. they kiss each other as ecstatic lovers. ქალ–ვაჟი სიყვარულს ეძლევა და როცა წამოდგება, უკვე ცოლ–ქმარია. ქალი The girl and Chu make love, and when they ნაწნავებს იშლის და თმას კეფაზე იკეცავს, get up, they are husband and wife. The o

i რადგან ასეთ ვარცხნილობას ატარებენ woman lets her braided hair down and puts Stud

გათხოვილები. მოულოდნელად წყვილსს it up as married women wear it. Suddenly et iss u G nce a t s on C oto კონსტანს გისე სტუდიოს ფოტო Ph

38 Arabesque N30 მუქარის შემცველი ხმა ესმის: „გავიგე, რომ the couple hears a frightening voice: “I heard მოკვდავი იმალება ჩვენ შორის!“ ეს შავსა- that a mortal being is hiding among us!” ხიანი, ოქროს აბჯარში ჩაცმული გოლიათი Chu’s lover hides him under the bed. The gi- ღრიალებს. ჩუს რჩეული ვაჟს საწოლის ant enters the house... At this moment Meng ქვეშ მალავს. გოლიათი სახლში შედის… ამ discovers that Chu has disappeared. The old დროს კი მენგი აღმოაჩენს, რომ ჩუ სადღაც hermit approaches the mural, knocks on the გამქრალა. მოხუცი განდეგილი ფრესკას wall and says: “Mr. Chu, what detains you უახლოვდება, კედელზე აკაკუნებს და for such a long while? Your friend is seized ამბობს: „ბატონო ჩუ! რა გაკავებთ ამდენ by impatience.” Suddenly Chu appears next ხანს? თქვენი მეგობარი მოუთმენლობას შეუპყრია!“ უეცრად ჩუ მათ გვერდით to them. The two travelers are looking at the ჩნდება. ორი მოგზაური ისევ ფრესკას mural again. Chu’s favorite girl is still picking უყურებს. ჩუს რჩეული ქალიშვილი ისევ flowers, but she has changed her hair style. ყვავილებს კრეფს, მაგრამ თმის ვარცხ- Now she is wearing her hair like married ნილობა შეუცვლია. ახლა ის გათხოვილი women do. The old hermit is praying. The ქალივით შინიონს ატარებს. მოხუცი გან- rain has stopped. The two friends are leaving ანჟელენ პრელჟოკაჟი. ჟოერგ ლეტზის ფოტო დეგილი ლოცულობს. წვიმას გადაუღია. the church – there is still a long way ahead Angelin Preljocaj. Photo BY Joerg Letz მეგობრები ტაძარს ტოვებენ. of them.

ფრესკა La Fresque

ალბანური წარმოშობის ფრანგი ქორეოგ- A contemporary ballet titled La Fresque by რაფის, Le Ballet Preljocaj–ის სამხატვრო ხელმძღვანელის, ანჟელენ პრელჟოკაჟის Angelin Preljocaj – French Choreographer ერთ-ერთ ახალ თანამედროვე ბალეტს, of Albanian origin, artistic director of Le სახელად – „ფრესკა“, სწორედ ეს ტრადი- Ballet Preljocaj – is based on this traditional ციული ჩინური ზღაპარი დაედო საფუძვ- Chinese fairytale. At the beginning the ballet ლად. თავდაპირველად იგი ახალგაზრდე- was thought to be for youth, but spectators ბისთვის ჩაიფიქრეს, თუმცა ყველა ასაკის of all ages received it with admiration. No მაყურებელმა აღტაცებით მიიღო. matter how we interpret this fairytale, we will not be able to avoid thinking of terms როგორადაც არ უნდა გავიგოთ ეს ზღა- such as ‘illusion’ and ‘transcendent’. The პარი, ილუზიისა და ტრანსცენდენტობის choreographer himself writes: “Did the ცნებებს გვერდს ვერ ავუვლით. თავად Prince of Lichtenstein believe that if he care- ქორეოგრაფი კი წერს: „ლიხტენშტაინის fully observed the 16th century painting he პრინცმა ხომ არ დაიჯერა, რომ თუ გულ- had purchased, the strength of imagination მოდგინედ დააკვირდებოდა მის მიერ შე- ძენილ მე–16 საუკუნის ტილოს, წარმოსახ- would teleport his body and he would find ვის ძალა მისი სხეულის ტელეპორტირებას himself with Cranach’s Venus?” შეძლებდა და ის კრანახის „ვენერასთან“ აღმოჩნდებოდა?“ Preljocaj not only tells the story of Chu through dance, but first of all, he makes us პრელჟოკაჟი არა მხოლოდ გვიყვება wonder about the divine and hypnotic effect ცეკვით ჩუს ამბავს, არამედ, უპირველეს of a picture, a painted image; the invisi- ყოვლისა, გვაფიქრებს ფერწერის (გამო- ble relations between dream and reality; სახულების) ზებუნებრივ და ჰიპნოზურ the imagination’s influence on a person’s ზემოქმედებაზე, ოცნებისა და რეალობის conscience and, generally, about the role უხილავ კავშირებზე, ადამიანის ცნობი- of imagination; the mystery of the body’s ერებაზე წარმოსახვის გავლენაზე და, transmission from one point of space to the ზოგადად, წარმოსახვის როლზე, სხეულის other without moving. This piece of art asks სივრცის ერთი წერტილიდან მეორეში ფი- ზიკური გადადგილების გარეშე გადაცემის questions related to such matters and gives იდუმალებაზე. ხელოვნების ნაწარმოები us the freedom of answering them ourselves. სვამს ამ საკითხებთან დაკავშირებულ კითხვებს და მათზე პასუხების გაცემის La Fresque begins with the dance of two თავისუფლებას ჩვენც გვანიჭებს. travelers (probably dreamers), where silent,

Arabesque N29N30 39 „ფრესკა“ იწყება ორი მოგზაურის (ალბათ, slow, harsh, precise and strong move- ორი მეოცნების) ცეკვით, რომელშიც ჩუმი, ments alternate with each other. Traveling, აუჩქარებელი, მკვეთრი, ზუსტი, ძლიერი whether it is real or imaginary is not only მოძრაობები ერთმანეთს ენაცვლება. discovery of a different world, but discovery მოგზაურობა, რეალური თუ წარმოსახვითი, of our own selves and others. Like Argo- არა მხოლოდ ახალი სამყაროს აღმოჩენა, nauts, on the way you might find friends or არამედ საკუთარი თავის და ერთმანეთის enemies. You might reach a country inhab- აღმოჩენაცაა. გზაზე, არგონავტებივით, ited only by women (not knowing whether შეიძლება მეგობრებიც გაიჩინო და მტრე- it is reality or imagination). With beautiful ბიც. შეიძლება ისეთ ქვეყანას მიადგე, სადაც მხოლოდ ქალები ცხოვრობენ (და არავინ and slow gestures, they sometimes run იცის, მათი არსებობა ნამდვილია თუ გამო- their fingers through their hair. Their move- ment becomes more distinct and harsh as ჟან-კლოდ კარბონის ფოტო გონილი). ძილ-ბურანში მყოფნი გაშლილ, Photo BY Jean-Claude Carbonne გრძელ თმებს დროდადრო ხელის ლამაზი they seem to tell about their lives or their და ნელი ჟესტებით ხან რომ გადაიწევენ, unconscious, hidden desires. They lighten ხანაც კი ჩამოიყრიან. მათი მოძრაობა up, get excited and then become lethargic. თანდათან უფრო მკაფიო და ბასრი ხდება. We do not know exactly who they are, or თითქოს თავიანთ ცხოვრებასა თუ ქვეც- why they grow torpid. All the above is a ნობიერში დამალულ მხურვალე სურვი- supposition of a spectator, and the author ლებზე ყვებიან. აენთებიან, აელვარდებიან of the piece’s video animation and scenog- და მერე ისევ ირინდებიან. ჩვენ ზუსტად raphy, the Constance Guisset Studio, does არ ვიცით, ვინ არიან ისინი. ან რატომ not give specific hints, but gently suggests გარინდულან. ზემოთქმული მაყურებლის that the blunt white lines drawn in the cen- ვარაუდია. და ამ თანამედროვე ბალეტის სცენოგრაფიისა და ვიდეოს ავტორი, კონს- ter of the stage could be roads that open up, ტანს გისეს სტუდიო კონკრეტულად კი არ disappear and appear again in front of the მიგვანიშნებს, არამედ ნაზად გვკარნახობს, traveler. Or they should be calm waves, or a რომ თეთრი, მქრქალი ხაზები, რომლებიც woman’s hair – the hair of the woman Chu სცენის სიღრმეში იხატება, შეიძლება გზები fell in love with in his imagination. იყოს, მოგზაურების თვალწინ რომ იშლება, ქრება და ისევ ჩნდება. ან, წყნარი ტალღები. Dance of the two flourishes as a blossom. ან, ქალის თმები. იმ ქალის, რომელიც ჩუმ Rapidity is frightening away the imag- თავის წარმოსახვაში შეიყვარა. ination (as well as the dream). Angelin Preljocaj is ‘painting’ the dance of a duo შეყვარებული წყვილის ცეკვა ფრთხილად, with an invisible brush that he is a great ყვავილივით იფურჩქნება. წარმოსახვას (და master of. The music, composed by member სიზმარსაც, ოცნებასაც) სისწრაფე აშინებს. of the prominent contemporary music ანჟელენ პრელჟოკაჟი უხილავი ფუნჯით ხატავს ორთა ცეკვას, რისი დიდოსტატი- duo “Air”, Nicolas Godin, is the “second ცაა. ნიკოლა გოდენის, ცნობილი ჯგუფის, skin” for the ballet. Even if you listen to it „ერის“ ერთ-ერთი სოლისტის თანამედ- with your eyes closed, you will see Prel- როვე მუსიკა ბალეტის მეორე კანია. ის jocaj’s dancers. The modern pas de deux თვალდახუჭულმაც რომ მოისმინოთ, is replaced by the dynamic group dance of პრელჟოკაჟის მოცეკვავეებს დაინახავთ. girls and boys. Sophisticated lighting by თანამედროვე პა-დე-დეს ქალებისა და Eric Soyer adds to their energetic, elastic, ვაჟების ჯგუფური, დინამიკური ცეკვა ენაცვ- confident movements sometimes depth, ლება. ერიკ სუაიეს დახვეწილი განათება sometimes lightness. It is notable that მათ ძალიან ენერგიულ, მოქნილ, თავდა- staging group consists one of the most ჯერებულ მოძრაობებს ხან სიდარბაისლეს, remarkable talents of Angelin Preljokaj. It ხან სიღრმეს, ხანაც სიმსუბუქეს ანიჭებს. reminds me of the ballet Noces – libretto აღსანიშნავია, რომ ჯგუფური ცეკვების and music by Igor Stravinsky, choreography დადგმა ფრანგი ქორეოგრაფის ერთ-ერთი ძლიერი მხარეა. ამასთან დაკავშირებით, by Bronislava Nijinska. It premiered on June მახსენდება ბალეტი „ქორწილი“, რომლის 13th, 1923 in Paris with the participation of მუსიკა და ლიბრეტო იგორ სტრავინსკის Sergei Diaghilev’s ballet company. Angelin ეკუთვნის, ქორეოგრაფია კი – ბრონისლავა Preljocaj presented his interpretation of

40 Arabesque N30 ნიჟინსკას. მისი პრემიერა შედგა 1923 წლის Noces at the Val-de-Marne International 13 ივნისს პარიზში, სერგეი დიაგილევის Danse Biennale, a true a masterpiece, just საბალეტო დასის მოცეკვავეების მონა- like the original creation by Nijinska and წილეობით. ანჟელენ პრელჟოკაჟმა, 1989 Stravinsky. Nijinska staged this ballet for წელს, ვალ-დე-მარნის საერთაშორისო a group (I cannot even name it ‘corps de ცეკვის ბიენალეზე, „ქორწილის“ მისეული ballet’) as the leading force, leading dancer, ინტერპრეტაცია წარმოადგინა, რომელიც, which was a great novelty. In La Fresque, უდავოდ, შედევრია. ისე როგორც თავად the group is the second soloist. In Angelin სტრავინსკი–ნიჟინსკას ქმნილება. ნიჟინს- Preljocaj’s ballet we might compare the კამ იმგვარად დადგა ეს ბალეტი, რომ მასში ჯგუფი (მას კორდებალეტს ვერც ვუწოდებ) dance of women and men to the chorus in წამყვანი ძალა, წამყვანი მოცეკვავეა, რაც Greek tragedies. The same fierceness, the დიდი სიახლე იყო. „ფრესკაში“ ჯგუფი same captivating power. მეორე სოლისტია. ანჟელენ პრელჟოკაჟ- თან ქალებისა და ვაჟების ცეკვა შეიძლება The story of Chu and his beloved continues, შევადაროთ ბერძნული ტრაგედიების as we witness their pas de deux again. This ქოროს. იგივე სიმძაფრე. იგივე მომნუსხვე- time their hands speak through floating ლობა. აქ ჯგუფი ქალ-ვაჟის წარმოსაჩენად movements. If performing the classical ან მათთვის ფონის შესაქმნელად კი არ pas de deux on tiptoes makes a sublime, ცეკვავს, არამედ მოიაზრება როგორც მათი romantic and smooth show, then Preljocaj’s თანასწორი ელემენტი. duo dance is bold, sensual, sensitive and direct. After that, the woman stays alone ჩუსა და მისი რჩეულის ამბავი კი გრძელ- and offers an emotional solo. Probably she დება და ისევ პა-დე-დეს მოწმენი ვხდე- ბით. ამჯერად, ძირითადად, ხელები tells stories about feelings and sensa- მეტყველებენ ტალღისებრი, ლივლივა tions caused by love, also about fear, joy მოძრაობებით. თუ კლასიკურ პა–დე–დეს and doubts. Men in masks appear on the ფეხის წვერებზე შესრულება ამაღლებულ, stage. They put a mask on her too, and they რომანტიკულ, ნარნარ სანახობად აქცევს, perform the ceremonial dance together. პრელჟოკაჟის ორთა ცეკვა თამამი, ხორ- ციელი, მგრძნობიარე, პირდაპირია. ამის შემდეგ ქალი თავის თავთან მარტო რჩება და ემოციურ სოლოს გვთავაზობს. ალბათ სიყვარულისგან გამოწვეულ განცდებსა და შეგრძნებებზე გვიყვება, შიშზე, სიხარულზე, Ph ჟან-კლოდ კარბონის ფოტო

ეჭვებზე. ნიღბიანი მამაკაცები, რომლებიც oto სცენაზე შემოდიან, მასაც ნიღაბს უკეთებენ BY Je a

და ყველანი ერთად ერთგვარ n -Cla რიტუალურ ცეკვას ასრულებენ. ude Ca rbonne

Arabesque N30 41 როგორც „ქორწილში“, აქაც საქორწილო Just like in Noces, there is a wedding სამზადისია. ეს უკანასკნელი კი რიტუალე- preparation in this ballet as well. The cer- ბის გარეშე წარმოუდგენელია. თანამედ- emony belongs to the wedding, we cannot როვე ბალეტის მომდევნო ნაწილში ოთხი imagine it otherwise. In the next part of the ქალი ერთდროულად ერთმანეთისგან გან- contemporary ballet, La Fresque, there are სხვავებულ მოძრაობებსაც აკეთებს (და არა four women who dance simultaneously but მხოლოდ ამ ნაწილში). სცენას ერთი კი არა, perform different steps (and not only in this არამედ რამდენიმე ცენტრი აქვს. დროისა part). The stage has not only one, but sev- და მოძრაობისადმი ასეთი მიდგომა, სცენის eral centers. This kind of approach towards ამგვარი გააზრება ჯერ კიდევ ანჟელენ პრელჟოკაჟის სადებიუტო დადგმაში, „შავ time and space, and a different under- ბაზარში“ გამოიკვეთა, რომელმაც, 1985 standing of the stage was noticeable even წელს, ბანოლეს ცეკვის საერთაშორისო in Preljocaj’s debut staging, Marché noir, კონკურსზე, საფრანგეთის კულტურის სამი- which received the well-deserved prize of ნისტროს პრიზი დაიმსახურა. the Ministry of the Culture of France, at the Bagnolet International Ballet Competition ჩუს რჩეულის საქორწილოდ გამზადება in 1985. The wedding preparation of Chu’s „ფრესკის“ ერთ-ერთი იდუმალი ნაწი- lover is one of the most mystical parts of La ლია. ოთხი ქალი მომავალ პატარძალს ოთხად უყოფს გაშლილ, ნაკადულივით Fresque. Four women are dividing the future ჩამოშლილ თმას და ნელ-ნელა შინიონს bride’s waterfall-like hair in four and put უკეთებს („ქორწილთან“ დაკავშირებით, the headpiece on her slowly (Igor Stravin- თავის „დიალოგებში“ იგორ სტრავინსკი sky writes in his “Dialogues” regarding the წერს, რომ, ძველ რუსეთში, თავზე შემოვ- wedding that in old Russia making braids ლებული ნაწნავები მიანიშნებდა, რომ over the head was a sign that the woman ქალი გათხოვილი იყო. პატარძლისთვის was married, and preparing such a hair do თმის ვარცხნილობის გაკეთება ერთ-ერთი უძველესი რიტუალია). აზედინ ალაიას was one of the oldest traditions). A refined მოხდენილი თარგის, ფრიალა ყაყაჩოს- dance follows by women dressed up in ფერ, მდელოსფერ, გიშრისფერ, მელ- elegant costumes: red, green, jet black, ნისფერ და თოვლივით ქათქათა კაბებში ink-colored, and a dress as white as snow, გამოწყობილი ქალების თლილ ცეკვას, designed by Azzedine Alaïa. We watch one ჟან-კლოდ კარბონის ფოტოები კიდევ ერთი პა-დე-დე მოსდევს, მერე ისევ more pas de deux of fetching movements, PhotoS BY Jean-Claude Carbonne თავბრუდამხვევი, შემდეგ კი ვაჟებისა და and after that, movements by women and ქალების დიდი სიფაქიზით გამოქანდა- men, sculpted with tidiness. We should კებული მოძრაობები. ცალკე გამოყოფის ღირსია, პრელჟოკაჟის კომპანიის მოცეკ- mention the very high level of the dancers ვავეების ძალიან მაღალი დონე. of Preljocaj’s company.

ჩუს ქალთან წითელი ყვავილები მიაქვს. Chu brings red flowers to his beloved wom- ისინი ერთმანეთს ჩაეკვრებიან და სიყვა- an. They hug each other and probably make რულს (თუ ძილს) მიეცემიან. თუმცა იდუ- love. However, mysterious powers take მალი ძალები ვაჟს თავის ძველ სამყაროში him back to his old world. The two travelers აბრუნებენ. ორი მოგზაური მეგობარი ისევ ერთადაა. ძილ–ბურანში მყოფი ქალები and friends are together again. Half asleep ისევ პირვანდელ მდგომარეობაში გარინ- women are again in a lethargic state. Only დულან, მხოლოდ ჩუს რჩეულს უმშვენებს Chu’s beloved is adorned with a red flower in აკეცილ შავ თმას წითელი ყვავილი. her rolled up black hair.

რამდენჯერაც არ უნდა ნახოთ ანჟელენ No matter how many times you see the პრელჟოკაჟის თანამედროვე ბალეტი ballet La Fresque by Angelin Preljocaj, you „ფრესკა“, ყოველთვის ისეთი შეგრძნება get a feeling that you are watching it for the გაგიჩნდებათ, რომ მას პირველად უყუ- რებთ და ქალის თმაში ჩაწნული ყვავილის first time, and you can even sense the smell სურნელსაც გრძნობთ. იმედია, ეს სურნე- of the flower. I hope this scent reaches Tbilisi ლი მალე თბილისამდე მოაღწევს. soon.

42 Arabesque N30 ისტორია History „პეტიპადან, ფოკინის გავლით, ბალანჩივაძემდე“ “From Petipa through Fokine ილია თავბერიძე to Balanchivadze” By Ilia Tavberidze

ის, რაც 19 წლის გიორგი ბალანჩივაძემ „ახალგაზრდა ბალეტის“ შექმნისას ჩა- იფიქრა, პირველივე საღამოს სათაურშივე გაცხადდა. „ევოლუცია ბალეტისა: პეტიპა- დან, ფოკინის გავლით, ბალანჩივაძემდე“ – ასე დაარქვა ჯგუფის პირველ გამოსვლას, რომელიც პეტერბურგში თანამოაზრე- ებისაგან შექმნა. „ახალგაზრდა ბალეტში“ ბალანჩივაძემ ქორეოგრაფიული სას- წავლებლის 15 მეგობარი შეკრიბა. ასეთ დასზე იგი ჯერ კიდევ სასწავლებელში ოცნებობდა. მხარდაჭერა მხატვარ ვლა- დიმერ დიმიტრიევისგან მიიღო, რომელიც შემდეგ ცნობილი საბჭოთა მხატვარ-დე- კორატორი და „მხატის“ თეატრის მთავა- რი მხატვარი გახდა. ცნობილნი გახდნენ „ახალგაზრდა ბალეტის“ სხვა წევრებიც: მიხაილ მიხაილოვი – ბალანჩინის თანაკ- ლასელი, შემდგომში ცნობილი საბალეტო მიმი; ოლგა მუნგალოვა – ბალერინა, რომელმაც ფოკინის ქორეოგრაფიული იდეები საუკეთესოდ განახორციელა სცე- ნაზე; ალექსანდრა დანილოვა, რომელიც 30-იანი წლების ევროპაში ბრწყინავდა, შემდეგ ბალანჩინის კვალს ამერიკაში გაყვა და ამერიკული ბალეტის პრიმა-ბა- ლერინა გახდა; თამარა ჟევერჟეევა, იგივე თამარა ჟევა, რომელმაც მსოფლიო დონის მოცეკვავის სახელი მოიპოვა ბალეტში. იური სლონიმსკი გამოჩენილი საბჭოთა საბალეტო კრიტიკოსი იყო; ლეონიდ ლავროვსკი კი, რომელმაც ცნობილი საბ- ჭოთა ბალეტმაისტერის სახელი მოიხვეჭა, წლების შემდეგ ამერიკაში, დიდი თეატ- რის გასტროლის დროს, კიდევ ერთხელ

Arabesque N30 43 შეხვდა ჯორჯ ბალანჩინს. საუბრის შემდეგ What nineteen-year old Giorgi Balanchiv- სიყრმის მეგობრები მიხვდნენ, რომ მათი adze envisioned when founding the Young შეხედულებები ერთმანეთს დაშორებოდა. Ballet was declared in the first evening’s title. Evolution of Ballet: from Petipa მაგრამ აქამდე პეტროგრადში საინტერესო through Fokine to Balanchivadze was the ამბები ხდებოდა. first appearance of the group of like-mind- ed artists, created by him in St. Petersburg. რევოლუციის შემდგომი პერიოდის რუსეთ- Balanchivadze united fifteen friends in the ში ცხოვრება მძიმე იყო, მაგრამ შემოქმედე- Young Ballet, a troupe he dreamed about ბითად საინტერესო და არაორდინალურიც creating back in his school years. He was კი გამოდგა. ადამიანების ნაწილს ნათელი supported by painter Vladimir Dmitriev, მომავლის რწმენა გაუჩნდათ, ნაწილს later a well-known Soviet decorator and კი - ძველი ცხოვრების დაბრუნების იმედი. chief painter of the MKhAT Theatre. Other მაგრამ კომუნისტურ რეჟიმს ხელოვნებისთ- members of the Young Ballet also became ვის ჯერ არ ეცალა, რუსეთი ომს და შიმშილს famous: Mikhail Mikhailov – classmate of მოეცვა. ამ მოუცლელობამ ხელოვნება Balanchine and later an established ballet ცენზურისგან დროებით გაათავისუფლა. გზა mime; Olga Mungalova – a ballerina who ხსნილი ჰქონდა სიახლეებს და ექსპერიმენ- fulfilled Fokine’s choreographic ideas on ტებს. კითხულობდნენ საინტერესო ლიტე- stage the best; Alexandra Danilova, who რატურას, უსმენდნენ თანამედროვე მუსიკას, first shone in the 1930s Europe before fol- უყურებდნენ ექსპრესიონისტულ ფილმებს lowing Balanchine’s path to the United და დრამატულ თეატრებში ექსპერიმენტულ States and becoming a prima ballerina of დადგმებშიც კი მონაწილეობდნენ. სალიტე- the American ballet; Tamara Gevergeyeva, რატურო ასპარეზზე გამოვიდნენ მაიაკოვსკი, or Geva, who claimed a title of international პასტერნაკი, ბაბელი. ახალ ნაწარმოებებს ballet dancer; Yuri Slonimsky, a famous ქმნიდა პროკოფიევი. ეიზენშტეინი იღებდა Soviet ballet critic; and Leonid Lavrovsky, „ჯავშნოსან პოტიომკინს“. who became well-known as a Soviet ballet master and later met Balanchine during the თუმცა 1921 წელს მარიას თეატრისთვის Bolshoi Theatre’s tour in the United States. მოიცალეს. შენობა წითლად გადაღებეს. The two friends, separated since their პრესა წერდა, რომ არჩევანი წითელ youth,spoke and realized their ideas. ფერზე მხოლოდ იმიტომ შეაჩერეს, რომ შენობა თეატრალური მოედნის სხვა ნაგე- But before all that happened, Petrograd had ბობებისაგან გამორჩეული ყოფილიყო. been a place of interesting developments.

ბალანჩინი ამ დროს უკვე მარიას თეატრის Life after the revolution in Russia was dif- ჯორჯ ბალანჩინი და თამარა ჟევა დასში ირიცხებოდა და ხედავდა ემიგ- ficult, but creatively interesting and differ- George Balanchine and Tamara Geva რაციაში გაქცეული ძველი მაყურებლის ent. Some believed in a bright future, while ნაცვლად, როგორ არ იზიდავდა ახალ პუბ- others held hopes for the return of the ლიკას კლასიკური ბალეტები; მუშათა და past life. But the Communist regime had გლეხთა საბჭოების წევრები მზესუმზირას no time for art while Russia was engulfed სპექტაკლის მსვლელობის დროს ჭამდნენ in war and famine. For a time, this distrac- და ეწეოდნენ კიდეც პარტერში. სამხედ- tion freed art from censorship. There was როები მუსიკის ტაქტებს ბათინქების ხმას space for novelties and experiments, read- აყოლებდნენ, ჯარისკაცებს და მატროსებს ing interesting literature, listening to mod- ფეხები პირდაპირ ლოჟებზე შემოეწყოთ. ern music, watching expressionist films მერე მათ მობეზრდათ თეატრში სიარული, and even participating in experimental რადგან შენობასაც აღარ ათბობდნენ. stagings in drama theatres. Mayakovsky, მაგრამ ბალეტს მაინც საინტერესო დღეები Pasternak, Babel appeared on the writing ედგა. მარიას თეატრის საბალეტო დასს stage while Prokofiev was composing new სათავეში ფიოდორ ლოპუხოვი ჩაუდგა. pieces and Eisenstein was busy shooting რეპერტუარში პეტიპას ბალეტების დაბ- Battleship Potemkin.

44 Arabesque N30 რუნება დაიწყეს. ლოპუხოვმა „მაკნატუნა“ But the Mariinsky Theatre faced its fate in აღადგინა, სადაც გიორგი ბალანჩივაძე 1921, when it was painted red. The press მასხარას ცეკვავდა. მაგრამ ბალანჩივა- said red had only been chosen to make the ძისთვის საინტერესო აღარ იყო ძველ theatre distinctive among other buildings on კლასიკურ ბალეტებში მონაწილეობა. the Theatre Square.

შინაარსის ძიება ბალანჩივაძემ მუსიკაში Balanchine was already part of the Mariin- დაიწყო. მისთვის საინტერესო სწორედ sky company and watched the new public’s მუსიკა გახდა. ეს ის დროა, როცა ასპა- lack of interest in classical ballets after რეზზე გამოდის ქორეოგრაფების ახალი the former ballet enthusiasts emigrated. თაობა. გაბედულ ექსპერიმენტებს იწყებს Workers and peasants’ council members ფიოდორ ლოპუხოვი, საკუთარ ბალეტებს ate sunflower seeds and smoked in the box, აჩვენებს პეტროგრადში კასიან გოლე- soldiers beat their boots to the music and იზოვსკი. ქალაქში გასტროლზე ჩამოდის put their feet up on balconies alongside აისედორა დუნკანი. თუმცა იგი ბალანჩინ- sailors. Then they grew bored of going to ზე ვერანაირ შთაბეჭდილებას ვერ ახდენს. the theatre building, which was not heated anymore. Still, these were interesting days ბალანჩინის მკლევრები დღემდე ვერ for ballet. Fyodor Lopukhov became the head შეთანხმებულან ვისი გავლენა უფრო დიდია of the Mariinsky company and Petipa ballets მის შემოქმედებაზე - ფოკინის, ლოპუხოვის returned to the repertory. Lopukhov restored თუ გოლეიზოვსკის. ფოკინმა, რომელმაც ბა- The Nutcracker in which Balanchivadze ლეტში ახალი ნოვატორული იდეები შემო- danced the clown, but for the latter classical იტანა, თავის დროზე, ბალანჩივაძეზე ისეთი ballets were not interesting any longer. შთაბეჭდილება ვერ მოახდინა, როგორც პე- ტიპამ. ბალანჩივაძეს 13 წლის ასაკში ჰქონდა For Balanchivadze, the search for the essence საშუალება ემუშავა ფოკინთან „არაგონულ began with music. Music is what became ხოტაში“. ამ დროს ქორეოგრაფი, დიაგი- interesting for him. During this time, a new ლევთან კონფლიქტის შემდეგ, ევროპიდან generation of choreographers came to the ახალდაბრუნებული იყო და კვლავ მარიას fore, with Fyodor Lopukhov under taking bold თეატრში დაბრუნდა სამუშაოდ. ყველაზე experiments, and Kasian Goleizovsky showing დიდი შთაბეჭდილება ბალანჩივაძეზე მხო- his ballets in Petrograd. The city also saw a ლოდ „შოპენიანამ“ დატოვა. იმ პერიოდში, visiting performance by Isadora Duncan, with როდესაც ყველა ბალეტი გარკვეული ამბის Balanchine – who never believed the greatness მთხრობელი იყო, „შოპენიანა“ ფოკინის of Duncan as a dancer – left unimpressed. ერთადერთი გამონაკლისი აღმოჩნდა, სადაც ამბავი არ იყო მოთხრობილი. Balanchine researchers cannot agree to this day who among Fokine, Lopukhov and ლოპუხოვის ქორეოგრაფიული ნოვაცია Goleizovsky had the most influence on his (Величие мироздания – танцсимфония), ბეთ- art. Fokine – who introduced innovations to ჰოვენის მეოთხე სიმფონიაზე, კი სულ სხვა ballet – did not impress Balanchine as much ესთეტიკაზე იყო დაფუძნებული და ისიც as Petipa at a time. Balanchivadze had the სიუჟეტური ამბისგან თავისუფალი იყო. opportunity to work with Fokine in La Jota Aragonese at the age of thirteen. The cho- დარბაზში, სადაც ცეკვის სიმფონია აჩვე- reographer had returned from Europe after ნეს, მაყურებლის რეაქცია მოულოდნელი his conflict with Diaghilev, to rejoin the აღმოჩნდა. არავითარი აპლოდისმენტები Mariinsky. Only Chopiniana left much im- და ოვაციები. დარბაზი ბალეტის დამთავრე- pression on Balanchine. At a time when all ბამდე დატოვა მაყურებელმა. ამის შემდეგ ballets told a story, only Chopiniana was an „ცეკვის სიმფონია“ აღარ წარმოუდგენიათ. exception among the pieces by Fokine.

ბალეტის წარუმატებლობამ თავისი კვალი პიოტრ გუსევი და ოლგა მუნგალოვა დააჩინა შემდგომში საბჭოთა ბალეტის გან- Lopukhov’s choreographic innovation Pyotr Gusev and Olga Mungalova ვითარებას – იგი ე. წ. დრამბალეტის გზით (The Greatness of the Universe – A Dance ლიდია ივანოვა Lidia Ivanova

Arabesque N30 45 წავიდა. ლოპუხოვმა კი ქორეოგრაფიას Symphony, Russian:Величиемироздания თავი დაანება და თეორიულ-პედაგოგიურ – танцсимфония), on Symphony No. 4 by მუშაობას მიუძღვნა დარჩენილი წლები. Beethoven, was based on entirely different aesthetics, and free from the plot. იყო კიდევ ერთი საინტერესო დასი 20-იანი წლების რუსეთში, რომელიც 1922 წლის The reaction to Dance Symphony was შემოდგომაზე პეტროგრადში საგასტრო- unexpected. There was no applause, with ლოდ ჩავიდა. ახალგაზრდა ქორეოგრაფის audience leaving the hall before the end კასიან გოლეიზოვსკის „Камерний балет of the show. The piece was not presented Касьяна Голейзовского“-ის ბალეტებმა again, and its unsuccessful fate influenced ისეთი ძლიერი შთაბეჭდილება მოახდინა, the development of the Soviet ballet, which რომ აღტაცებული ბალანჩივაძე კული- moved along the path of the so called სებში შევარდა ბალეტმაისტერისთვის dram-ballet. Lopukhov left choreography მადლიერების გამოსახატად. and dedicated himself to theoretical and teaching work for the rest of his career. ქიტონები პაჩკების ნაცვლად, საინტერე- სო „პადერჟკები“, ნოვაციები, რომელიც There was another interesting troupe in მხოლოდ მოცეკვავეებს აღაფრთოვა- Russia which appeared on tour in Petrograd ნებდათ და სხვები ვერ უგებდნენ. გო- in 1922. Ballets by the Chamber Ballet of ლეიზოვსკი ახალ საბალეტო ლექსიკას Kasian Goleizovsky impressed so much that ქმნიდა. მაგრამ, გოლეიზოვსკის დადგ- an ecstatic Balanchivadze rushed into the მები უპირველესად მუსიკის არჩევანით wings to thank the ballet master. გამოირჩეოდა. There were chitons instead of tutus, interest- 60-იან წლებში, როცა ბალანჩინი მოსკოვ- ing supports and innovations that delighted ში საკუთარ დასთან ერთად ჩამოვიდა, the dancers but were not understood by დიდ თეატრში გოლეიზოვსკის რეპეტი- others. Goleizovsky was creating a new bal- ციას დაესწრო. ქორეოგრაფი, რომელმაც let vocabulary, but his stagings were most საბჭოთა პერიოდში დიდებაც და შერისხ- remarkable for the choice of music. ვასაც დაიმსახურა, უკვე რეაბილიტი- რებული იყო. წარსულს ჩაბარებოდა When Balanchine arrived in Moscow in დრო, როცა მისი სპექტაკლების აფიშებს the 1960s with his company, he attended დამდგმელის სახელს არ აწერდნენ, არ a rehearsal by Goleizovsky at the Bolshoi. უბეჭდავდნენ წერილებს, მეგობრები The choreographer, who had received both ქუჩაში არ ესალმებოდნენ. „ოტტეპელის“ praise and condemnation,was rehabilitated. ეპოქაში ქორეოგრაფი, რომელსაც ერთ The times when banners for his works did დრო სდევნიდნენ, თეატრში დაებრუნე- not feature his name, his articles were not ბინათ, იმ საქმის საკეთებლად, რომელ- printed, and friends did not greet him in the შიც მაია პლისეცკაიას აზრით, ფოკინზე street, were all in the past. In the period წინ წავიდა და დიდ ნოვატორად იქცა. of the Khrushchev Thaw the once-perse- გოლეიზოვსკი „სკრიაბინიანას“ დგამდა. cuted choreographer was brought back to ბალანჩინი რეპეტიციით იმედგაცრუებუ- the theatre to carry out the work in which ლი დარჩა. მისთვის იქ ახალი არაფერი – according to Maya Plisetskaya – he had იყო. ქორეოგრაფი 40 წლის წინანდელ bypassed Fokine and became a great inno- იდეებს იმეორებდა. vator. Balanchine was left frustrated with the rehearsal of Scriabiniana – there was 40 წლის წინ კი, 1923 წლის 1 ივლისს nothing new for him. The choreographer ექსპერიმენტულ თეატრის, ყოფილი was repeating forty-year old ideas. საქალაქო დუმის დარბაზში „ახალგაზრ- და ბალეტის“ პირველი საღამო შედგა. Forty years before, on July 1, 1923 the first პროგრამაში, ბალანჩინის მიერ დადგ- evening of the Young Ballet took place in the მულ რამდენიმე ნომერთან ერთად, სხვა hall of the Experimental Theatre, the former

46 Arabesque N30 ქორეოგრაფების ნომრებიც სრულდებო- City Council building. The program included და. „მომაკვდავ გედში“ ბრწყინავდა ლი- a number of pieces by Balanchine as well as დია ივანოვა, ხოლო ოლგა მუნგალოვამ works by other choreographers. Lidia Ivanova რუბინშტეინის „რომანსზე“ ბალანჩინის was brilliant in The Dying Swan, while Olga მიერ დადგმული ნომერი იცეკვა. საღა- Mungalova danced a piece staged by Bal- მოში მონაწილეობდა პიოტრ გუსევი, anchine on Romance by Rubinstein. The eve- ალექსანდრა დანილოვა და თავად ning also featured Pyotr Gusev, Alexandra გიორგი ბალანჩივაძე. Danilova and Giorgi Balanchivadze himself.

„ახალგაზრდა ბალეტის“ პროგრამები The troupe’s programs proved sensational, სენსაციური აღმოჩნდა. უამრავ დადებით with the public now discussing choreography რეცენზიას შორის იყო აკიმ ვოლინსკის by Balanchivadze. Among the numerous re- განსხვავებული, კრიტიკული წერილიც. views of praise there was a critical piece by საკმაოდ პოპულარული ბალეტის კრი- Akim Volynsky, a popular critic, who relent- ტიკოსი დაუნდობლად აკრიტიკებდა lessly pounced on the Young Ballet. Volyn- „ახალგაზრდა ბალეტს.“ ვოლინსკის sky did not like Balanchine’s stagings and, არც ბალანჩინის დადგმები მოეწონა და impressed by his dance in The Nutcracker რამდენიმე თვის წინ „მაკნატუნაში“ მისი months before, was now attacking the begin- ცეკვით აღფრთოვანებული, ახლა თავს ner choreographer. The critic considered the ესხმოდა დამწყებ ქორეოგრაფს. კრიტი- new choreographic style to have been taken კოსმა ბალანჩინის ახალი ქორეოგრაფიის from Lopukhov, which caused the criticism. სტილიც ლოპუხოვისგან ნასაზრდოებად მიიჩნია და კრიტიკაც ამან გამოიწვია. But Balanchivadze did not attempt to defend ვოლინსკისეულ კრიტიკას ობიექტურად his stagings, rather defending the innovatory არ მიიჩნევენ. ideas in the ballet. He responded to Volyn- sky’s article (A Useless Decorator, Russian: თუმცა, ბალანჩივაძეს საკუთარი დადგ- „Негодный Маляр”) about The Nutcracker მების დაცვა არც უცდია და ბალეტში ნო- resurrected by Lopukhov at the Mariinsky. ვატორული იდეების დამცველის როლში The critic provided the basis for the response მოგვევლინა. აკიმ ვოლინსკის ბალან- with his convert of the Russian Ballet School ჯორჯ ბალანჩინი და ახალგაზრდა არტისტები ჩინმა მარიას თეატრში, ლოპუხოვის მიერ pupils. Balanchivadze took advantage of George Balanchine and Young Artists აღდგენილი „მაკნატუნას“ შესახებ გამოქ- ვეყნებულ სტატიაზე („Негодный Маляр”) უპასუხა. საბაბი კი თავად კრიტიკოსმა მისცა – ეს რუსული ბალეტის სკოლის მოსწავლეების საანგარიშო კონცერტი იყო, რომელსაც ვოლინსკი ხელმძღვანე- ლობდა. ბალანჩივაძემ გოგოლის რევი- ზორის გროტესკული იმიჯით ისარგებლა. ჟურნალ „თეატრში“ 1923 წლის 11 დეკემ- ბერს გამოქვეყნებული სტატიის სათაურის ფრაზა გოგოლის „ინსპექტორის ქვრივი- დან“ იყო აღებული. გარეკანზე ბალანჩი- ვაძის პოეტური ფოტო იყო დაბეჭდილი. ბალანჩივაძე ამ დროს ცდილობდა შოპენს დამსაგვსებოდა.

„რეფორმებს სჭირდება რეფორმატო- რები“ – ამ ფრაზით ბალანჩინი 19 წლის ასაკში აყალიბებს საკუთარ მრწამსს, მიდგომას ბალეტში ცვილილებებისა და ნოვაციებისადმი. ამ წერილით მან ღია

Arabesque N30 47 მხარდაჭერა გამოუცხადა ლოპუხოვისა the grotesque image of Nikolai Gogol’s და გოლეიზოვსკის იდეებს. თუმცა, კლა- “réviseur” character and used a line from სიკური ბალეტის ტრადიციებს მიჩვეული the writer’s piece The Inspector General as ბალეტომანები რთულად იღებდნენ იმას, the title of his December 11, 1923 article in რაც საიმპერატორო საბალეტო თეატრისა the Theatre magazine. The cover featured a და საბალეტო სასწავლებლის სცენიდან poetic photo of Balanchine, who at the time ადრე არ ენახათ. was imitating Chopin’s appearance.

პეტროგრადში კი უკვე 1924 წელია. ლე- “Reforms need reformers” is the slogan ნინი გარდაიცვალა, ხალხი შიმშილობს, Balanchine takes up to form his vision for ტერორი მძვინვარებს. ინტელიგენცია changes and innovations in ballet, at the age ცდილობს თავი დააღწიოს რუსეთს და of nineteen. With the article he showed full ემიგრაციაში მიდის. დიაგილევის „რუსუ- support of Lopukhov and Goleizovsky’s ideas, ლი სეზონები“ ევროპაში წარმატებულად although it was difficult for ballet enthusi- კი ტარდება, მაგრამ იგი ვეღარ ახერხებს asts used to classical traditions to accept რუსეთში ჩამოსვლას, დასის ახალი something they had never previously seen on მოცეკვავეებით განახლებას, თანამშრომ- the Imperial Ballet Theatre and School stage. ლობას ქორეოგრაფებთან და კომპოზი- ტორებთან. ჰოროვიცი ხედავს როგორ It was 1924 in Petrograd, with Lenin dead გადააგდეს ფანჯრიდან როიალი, როგორ and starvation and terror rife; the intelli- დაკარგა მისმა ოჯახმა 24 საათის განმავ- gentsia leaving Russia to emigrate; Diaghi- ლობაში ყველაფერი და გადაწყვეტს lev’s Russian Seasons enjoying success გაეცალოს ამ ქვეყანას. in Europe but him being unable to travel to Russia, to bring new dancers into his 1924 წლის 4 ივლისს ბალეტის მსახიობთა troupe or collaborate with choreographers მცირე ჯგუფი – გიორგი ბალანჩივაძე, მისი and composers; Horowitz seeing his piano მეუღლე თამარა ჟევერჟეევა, ალექსანდ- fly out of the window and the family losing რა დანილოვა, ნიკოლაი ეფიმოვი გერ- everything within the space of twenty-four მანიაში საგასტროლოდ გამგზავრებას hours, prompting him to leave the country. გეგმავენ. ჯგუფს დიმიტრიევი ხელმძღვანე- ლობს. მათ მხოლოდ ერთი წევრი აკლიათ A small group of ballet dancers – Giorgi Bal- – ტრაგიკულად დაღუპული ლიდია ივანო- anchivadze, his spouse Tamara Gevergeyeva, ვა, რომელიც გამგზავრების წინა დღეებში Alexandra Danilova and Nikolay Efimov ზღვაში დაიხრჩო. მეგობრებთან ერთად – planned in July 1924 to travel on a tour to სასეირნოდ წასულებს, ჩავლილი გემის Germany. The group was led by Dimitriev. The ტალღამ ნავი გადაუბრუნდათ. ლიდია ივა- only missing member was Lidia Ivanova, who ნოვას სიკვდილით ყველა გაოგნებულია. had drowned in the sea days before the de- ბალანჩივაძეს სჯერა, რომ ეს არ არის უბე- parture date. Her friends’ boat was overturned დური შემთხვევა (ბალანჩინს ბოლომდე by waves from a passing ship. Everyone was სწამდა, რომ მომხდარი ლიდიას თაყვა- shocked by her death, but Balanchivadze was ნისმცემელს, ჩეკას მაღალი თანამდებო- convinced it was not an accident (he believed ბის პირს უკავშირდებოდა). ჯგუფი გემით the incident was tied to a high-ranking Cheka შტეტტინში მიემგზავრება. გაუმართლათ. official, an admirer of Ivanova). The group გამგზავრებიდან სულ მალე რუსეთში sailed to Stettin, lucky enough to leave be- გასტროლებზე შეზღუდვის დადგენილება fore a ban on foreign tours was imposed in გამოიცა. რუსეთიდან გაგზავნილი დეპეშა Russia soon afterwards. An order from Russia ახალგაზრდა მოცეკვავეებს აუწყებდა ordered the young dancers to return to the დაუყოვნებლივ დაბრუნებულიყვნენ. country without delay.

მათ ევროპაში დარჩენა გადაწყვიტეს. ქა- They decided to stay in Europe, while the ლაქს, რომელიც დატოვეს, უკვე ლენინგ- city they had left behind was now called რადი ერქვა. Leningrad.

48 Arabesque N30 Friends of qarTuli baletis megobarTa sazogadoeba THE GEORGIAN BALLET

სეზონი 166 SEASON იან და ფრანჩესკა კელი IAN AND FRANCESCA KELLY შომბი შარპი და სარა უოტერსონი SHOMBI SHARP AND SARAH WATTERSON უილიამ და მილაგროს ლაჰუე WILLIAM AND MILAGROS LAHUE ენიდ და ოლივიერ ბიურკი ENID AND OLIVIER BURKI ოქრო ანდრეას ჰეიდინგსფეილდერი ANDREAS HEIDINGSFELDER GOLD COUPLE გიორგი ჭირაქაძე და სარა უილიამსონი GEORGE CHIRAKADZE AND SARAH WILLIAMSON პოლ და მილა ჰოლოუეი PAUL AND MILA HOLLOWAY მიხაელ და უტე ჰამპელი MICHAEL AND UTE HAMPEL გეილ ვანდენბერგი და მაიქლ როზმანი GAYLE VANDENBERG AND MICHAEL ROSSMAN თამაზ თავაძე და დიანა თავაძე TAMAZ TAVADZE AND DIANA TAVADZE ტიმოთი გიკი და ვირა რობინა TIMOTHY GICK AND VIRA ROBINA

პამელაჰლივა-ოლივერ PAMELA HLYWA-OLIVER რებეკა ობრაიენი REBECCA O'BRIEN სუზანა ჰერმანი ZSUZSANNA HERMAN ფილიპ ლიმეტ დევუეზი PHILIPPE LIMET DEWEZ სიუზან შენონი SUSANNE CHANNON მაკა გოცირიძე MAKA GOTSIRIDZE ჯონ რობინსონი JOHN ROBINSON გარი დანკლი ოქრო GARY DUNKLEY კრისტოფერ იზლი GOLD INDIVIDUAL CHRISTOPHER EASLEY მაკა გოგია MAKA GOGIA სტეფანო კრეშენცი STEFANO CRESCENZI ოლგა პფისტნერი OLGA PFISTNER მიშელ ბაილი MICHELLE BYL ხათუნა ცხადაძე KHATUNA TSKHADADZE ენდრიუ ტორნჰილი ANDREW THORNHILL ორსოლია საროსი ORSOLYA SÁROSSY კაროლინ რაისი CAROLYN RICE

აოიბეან ო’კოფი და ნიელს სკოტი AOIBHEANN O'KEEFFE AND NIELS SCOTT ანეტ ჯენსენი და ნეილ ვაინშტაინი ANNETTE JENSEN AND NEIL WEINSTEIN ტადაჰარუ უეჰარა და მასაკო უეჰარა TADAHARU UEHARA AND MASAKO UEHARA ციცერო მარტინს გარსია და ანჰელეს იგლესიასი ვერცხლი CÍCERO MARTINS GARCIA AND ANGELES IGLESIAS იოს დუმა და ალეიდ დუმა SILVER COUPLE JOS DOUMA AND ALEID DOUMA იოჰანეს ვერნერი და მარგრეტ შმიდტი JOHANNES WERNER AND MARGRET SCHMIDT არჩილ კუბლაშვილი და ლუბა პროცივა ARCHIE KUBLASHVILI AND LUBA PROTSIVA დეივიდ და ბონი სმიზი DAVID AND BONNIE SMITH

თამარ მეგრელიშვილი-ჯონსონი TAMAR MEGRELISHVILI-JOHNSON ივეტა გედვილაიტე პუოჯიუნიენე IVETA GEDVILAITE PUODZIUNIENE პიერ ორლოფ PIERRE ORLOFF პიერ ორლოფი BETSY HASKELL ეუდოსია ანდო EUDOSIA C. ANDOH თომას პერნიცკი TOMÁS PERNICKÝ მარტინ მაქსმილიან კაიზერი MARTIN MAXMILIAN KAISER ლენა კილაძე LENA KILADZE ნანა დვალი ვერცხლი NANA DVALI მარინა რამაზაშვილი SILVER INDIVIDUAL MARINA RAMAZASHVILI მარკ ფიცპატრიკი MARK FITZPATRICK ოია ატაკან გურენი OYA ATAKAN GUREN ბენგუ აკარდაკ კუჩუკი BENGÜ AKCARDAK KÜCÜK ბიძინა ქუმსიაშვილი BIDZINA KUMSIASHVILI რუტა კასაბიანკა RUTA CASABIANCA ლიკა იოსელიანი LIKA IOSELIANI იური კლიუევი YURIY KLYUEV ბენჯამენ ფაინი BENJAMIN PAINE ნინო ბარათაშვილი NINO BARATASHVILI ვენდი ბ. სმითი WENDY B. SMITH

სტიპენდიის სპონსორები / SCHOLARSHIP SPONSORS

იან და ფრანჩესკა კელი IAN AND FRANCESCA KELLY დრ. კრისტოფერ გრინფილდი DR. CHRISTOPHER GREENFIELD – ‘ROWNTREE-GREENFIELD SCHOLARSHIP’ სტეფანო კრესჩენცი STEFANO CRESCENZI ჯონ რობინსონი JOHN ROBINSON ანდრეას ჰეიდინგსფეილდერი ANDREAS HEIDINGSFELDER თბილისის ცეკვის ვორკშოპი TBILISI DANCE WORKSHOP

სპონსორები / SPONSORS შატო მუხრანი CHATEAU MUKHRANI

დიდი მადლობა მხარდაჭერისთვის! THANK YOU VERY MUCH FOR YOUR SUPPORT!