Biografie Voortdurend Nieuwenormenvestigt
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
— biografie ZO 07.10.07 De slag bij — Lepanto HUELGAS met uitzicht op ’t Zand ENSEMBLE Het HUELGAS ENSEMBLE werd in Lepanto is een Griekse stad, gelegen aan CAFE PORTRET JACOBUS DE KERLE de gelijknamige Golf, ook wel de Golf van 1970 opgericht door Paul Van Nevel en W — Korinthe genaamd. Ze is beroemd door de is een van Europa’s meest gerenom- CONCERTZAAL - 20.00 zeeslag die daar precies 436 jaar geleden meerde ensembles voor de uitvoering van middeleeuwse en renaissancistische 19.15 Inleiding door Paul Van Nevel werd geleverd, op 7 oktober 1571. Een — verenigde vloot van Spanje, Malta, Venetië, polyfone muziek. Altijd opnieuw weet het Genua en paus Pius V onder leiding van ensemble te verrassen door de originele CONCERTGEBOU programmering van onbekende werken, - 070 22 33 02 commandant Don Juan van Oostenrijk, - ‘t Zand 34, 8000 Brugge versloeg toen de grotere Turkse vloot onder die door Paul Van Nevel in Europese bi- leiding van Ali Pasha. Alhoewel de alliantie bliotheken worden opgezocht. De inter- Het rookvrije is een goede plek om met vrienden samen te komen, voor lunch een of lichte aperitief. Er is bovendien een uitgebreid aanbod van om cd’s te én gesloten beluisteren aan op te zon- kopen. en Open vanaf 11 uur, maandag tenzij er een voorstelling is. van christenen de Turken versloeg, kon ze pretaties van het Huelgas Ensemble zijn info & tickets IN&UIT WWW.CONCERTGEBOUW.BE door onderlinge onenigheid de hegemo- gebaseerd op een grote vertrouwdheid nie over het Middellandse Zeegebied niet met de uitvoeringsattitudes die tijdens behouden en Venetië moest Cyprus aan de de middeleeuwen en de renaissance subsidiënten Turken afstaan. gangbaar waren. Een grondige kennis Het Cantio octo vocum de sacro foedere van de notatie en de muziek is voor hen contra Turcas (Achtstemmig gezang over dé vereiste om door te dringen tot de het heilige verbond tegen de Turken) van essentie van de compositie. Steeds weer Jacobus de Kerle dateert van 1572, hoogst- loven pers en media de spontane leven- waarschijnlijk in opdracht van zijn toenma- digheid waarmee het Huelgas Ensemble zijn repertoire brengt en waarmee het lige broodheer te Augsburg, kardinaal Otto OYAUMONT Truchsess Van Waldburg. Het bezingt de voortdurend nieuwe normen vestigt. R ON overwinning op de Turken en de zegepraal I van de katholieke kerk. De christelijke vloot ONDAT bestond uit 300 schepen en 79.000 man- F schappen. De Turkse vloot uit 250 galeien mediasponsors ANO / (de laatste die aan een zeeslag zouden I Z deelnemen die tevens de eerste was waarin I een schip door kanonnen tot zinken werd gebracht), een groot aantal kleinere sche- RFEO POL pen en 120.000 manschappen. Na vier uren O van strijd verloren de Turken 200 schepen en 25.000 manschappen. De geallieerden telden 7600 slachtoffers. Deze zeeslag luidde het begin in van de ONCERTZAAL / ONCERTZAAL afbrokkeling van de macht en het expansie- C structurele sponsors drang van het Ottomaanse Rijk. Destijds (en nog lang nadien) lieten heel wat schilders zich door deze ophefmakende zeeslag inspireren. Het beroemdste schilderij is wel- licht dat van Titiaan die het schilderde op 94-jarige leeftijd! ZA 27.10.07 / 20.00 ER Johan Huys KIJK DE N I De Fabula di Orfeo van Angelo Poliziano was het eerste niet-religieuze toneelstuk in de Italiaanse volkstaal (de was première in 1480). Door middel van zang, dans en poëzie en op basis van de Orfeomythe wordt de breekbaarheid maar ook de hoop van musici jonge internationalevan een cast door voorbereiding jaar twee van resultaat het is voorstelling De opgeroepen. mens de en dansers. V.U. Katrien Van Eeckhoutte, ’t Zand 34, 8000 Brugge Eeckhoutte, ’t Katrien Van V.U. De slag bij Lepanto, uit The Seafarers, Venetians, Londen 2004 © 1980 Time Life Inc. Huelgas Ensemble ensemble Portret Jacobus de Kerle FRIENDS Jacobus de Kerle cantus IN VOX Een grootmeester van het Poline Renou MUSIC contrapunt in de vergetelheid Petra Noskaiová Elisabeth Holmertz ensemble Jacobus de Kerle (Ieper 1531/32 – bovenstem bevindt. De schrijfwijze geweest zijn, want in 1567 wordt hij de marscadans op de achtergrond. ge een ontzettend dure onderneming Witte Maria Weber HUELGAS ENSEMBLE Praag 1591), een Vlaamse polyfonist verraadt nog klassieke invloeden in veroordeeld en geëxcommuniceerd Van de twee madrigaalbundels van – met vier missen van de Kerle. Zeer dirigent van de generatie van Clemens non het subtiele evenwicht tussen conso- na een gevecht met een priester en de Kerle is slechts één madrigaal uitzonderlijk voor de zestiende eeuw altus PAUL VAN NEVEL Papa en Orlandus Lassus, wordt nantie en dissonantie dat doorheen na onenigheden met het Ieperse is overgebleven. Te oordelen naar was het feit dat het koorboek een Peter de Groot met dit programma volledig uit de het lijnenspel schijnt. Ook de even- kapittel. De Kerle vertrekt naar de kwaliteit van het vierstemmige jaar later werd herdrukt en opgedra- — vergetelheid getild. De Kerle com- wichtige opbouw van elke imitatie is Rome om zijn vrijspraak te beplei- Come nel mar moet hij ook deze gen aan keizer Rudolf II. tenor JACOBUS DE KERLE (1531/32-1591) poneerde meesterlijk erg melodieuze meesterlijk in de hand gehouden. ten. Hij ontmoet er zijn vroegere kunst onder de knie hebben gehad. Deze muziek heeft alles wat je van Tim Leigh Evans Super Omnia Ligna, secunda pars: en originele polyfonie. De manier Het uitgebreide Dies Irae bevat broodheer, kardinaal Otto Truchsess De plotse decorverandering op een hoogtepunt in de evolutie van Bernd Oliver Fröhlich Crux Benedicta, vijfstemmig waarop hij met modale muziek om- twintig strofen die in alternatim- die hem een aanstelling bezorgt als de tekst ‘Alla pioggia del piant’e de polyfone vocale imitatiekunst Stefan Berghammer gaat, is bijzonder interessant en voor vorm worden behandeld: de oneven koorvicaris en kathedraalorganist in di martiri’ spreekt in dit verband kan verwachten. Inventieve kunst Tom Philips Twee Agnus Dei op de hexachord zijn tijd erg vernieuwend, vooral strofen zijn meerstemmig gecompo- Augsburg. Hier zal hij tot in 1575 de boekdelen. geschraagd door een meesterlijke Marco Van de Klundert ut-re-mi-fa-sol-la omdat hij erin slaagt een bijna tonaal neerd, terwijl de even strofen in de nodige rust vinden om zich te profi- beheersing van het contrapunt, een | vijfstemmig gevoel op te wekken. gregoriaanse vorm worden gezongen. leren als een van de vooraanstaande Na zijn vruchtbaar verblijf in eindpunt van honderdvijftig jaar baritonans | zevenstemmig De eerste uitgaven van de werken Vooral in de meerstemmige delen componisten van zijn generatie. Augsburg begint voor Jacobus de evolutie. Tim Scott Whiteley van de Kerle zien het licht in Rome weet de Kerle een verrassende afwis- In alle polyfone vormen – motet- Kerle opnieuw een periode van Gregor Finke Cantio octo vocum de sacro foedere (in 1557 en 1558) en dat is geen seling te bereiken. In alle stemmen ten, missen, psalmen, responsoria, omzwervingen. Hij verblijft een Paul Van Nevel contra Turcas toeval. Na zijn opleiding aan de duiken citaten van de gregoriaanse hymnen, magnificat, requiem en tijdje in Cambrai, waar hij echter bassus | Gaudentes gaudeamus omnes, Sint-Martinuskathedraal in Ieper melodie op, die hoofdzakelijk door allerhande gelegenheidscomposities wordt verdreven. Hij treedt uitein- Joel Frederiksen achtstemmig vinden we hem terug in 1550 in de bovenstem wordt gedragen. In – toont de Kerle zich een meester delijk in keizerlijke dienst, eerst in Marc Busnel | Cantemus Domino, vierstemmig de kathedraal van Orvieto, een van het laatste deel van de requiemmis, wiens kunst ver boven het louter Wenen en daarna in Praag waar hij | Confitemini Domino, vierstemmig de kroonjuwelen van de Pauselijke het Libera me vertonen de duidelijk technisch-contrapuntische uitstijgt. in 1591 te midden van zijn collega’s | Videbimus gloriam Domini, Staten. Hij is er eerst zanger en vanaf gestructureerde imitaties bij elk Zijn melodievoeringen bestrijken Philippus De Monte, Jacob Regnart, vierstemmig 1555 kapelmeester en organist. nieuw zinsdeel steeds verschillende alle vormen van expressie, van Carolus Luython en Mathias de | Gaudentes, achtstemmig Vanaf 1561 is de Kerle in dienst van melodische karaktertrekken. meditatief tot wervelend melisma- Sayve overleed. Ondertussen was de in Rome verblijvende kardinaal Het vijfstemmige Agnus Dei, ge- tische kunst. Zijn behandeling van de Kerle een beroemd componist Uit Missa Da Pacem Domine, Otto Truchsess von Waldburg, die baseerd op het hexachord ut-re-mi- de samenklanken gaat verder dan de wiens werken door collega’s wer- vijf- en zesstemmig hem benoemde tot kapelmeester van fa-sol-la componeerde de Kerle in tot dan toe gekende Palestrinastijl. den uitgevoerd (Lassus, Rogier, De | Credo zijn privaatkapel. dezelfde jaren als de requiemmis. De Zo schrikt hij er niet voor terug om Monte) en waarvan de composities | Agnus Dei Het is in die jaren dat de Kerle voor afwisseling in de behandeling van de dissonerende voorhoudingen langer in talrijke drukken het licht zagen. het eerst zijn meesterschap in het cantus firmus is ook hier tekenend te laten duren dan de consonerende Er zijn maar weinig renaissancecom- — Pauze — contrapunt toont, onder andere in voor zijn variatietechniek. oplossing ervan. Twee voorbeelden ponisten die zoveel drukken op hun zijn Missa pro Defunctis en zijn Missa van deze gerijpte kunst worden naam hebben staan en waarvan de Media Vita, motet, zesstemmig Ut re mi fa sol la. Van de verschil- In de eerste helft van de zestiger vanavond uitgevoerd. uitgaven zowel in de Lage Landen lende requiems die de Kerle schreef jaren wordt Jacobus de Kerle lid Cantio octo vocum is een van de (Plantijn in Antwerpen) als in Italië Come nel mar, madrigaal, vierstemmig is de Missa pro Defunctis de popu- van de hofkapel van Dillingen die gelegenheidswerken waarin de Kerle (Venetië, Rome), de Duitse taal- lairste geweest. Vanaf de eerste noten echter al in 1565 ontbonden wordt zijn stijl moeiteloos aanpast aan de gebieden (Munchen, Nürnberg, Uit Missa Pro Defunctis wordt de luisteraar getroffen door de wegens schulden.