BEŞİKTAŞ BELEDİYESİ-PLAN ve PROJE MÜDÜRLÜĞÜ

BEŞİKTAŞ İLÇESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM ve YENİLEME STRATEJİ ve EYLEM PLANI

KENTSEL STRATEJİ VE PROJE GELİŞTİRME DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ

İdare : Beşiktaş Belediyesi Plan ve Proje Müdürlüğü

İşin Adı : BEŞİKTAŞ İLÇESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM VE YENİLEME STRATEJİ VE EYLEM PLANI HAZIRLANMASI İŞİ

Yüklenici : Kentsel Strateji ve Proje Geliştirme Danışmanlık Ticaret ve İnşaat Ltd. Şti

ONAY MAKAMI ADI SOYADI İMZA TARİH

Y.Şehir Plancısı: Gülşah ÖZSOYDAN / /2008

Plan ve Proje Müdürü : H.Haluk BARUT / /2008

YÜKLENİCİ : A.Faruk GÖKSU / / 2008

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 2

I. Aşama - VİZYON BELİRLEME

I.1 VİZYON, MİSYON VE STRATEJİK AMAÇLAR

I.1.1 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planın vizyonu; İÇERİK I.1.2 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planının misyonu;

I.1.3 Stratejik Amaçlar

II. Aşama-YOL HARİTASI

II.1 MEVCUT DURUM ANALİZİ

GİRİŞ II.1.1 YASAL ÇERÇEVE

1. Kentsel Dönüşüm, Kentsel Yenileme, Kentsel Projeler, 1- YENİLEME YASASI (5366) Stratejik Plan ve Eylem Planı İlişkisi 2 - DÖNÜŞÜM YASA TASLAĞI 1.1. Stratejik Plan II.1.2 BEŞİKTAŞ İLÇESİ PLAN SÜRECİ 1.2. Kentsel Projeler 1- BEŞİKTAŞ 2025 STRATEJİK PLANI 1.3. Eylem Planı (Yol Haritası) 2-METROPOLİTAN ÇEVRE DÜZENİ PLANI 1.4. Kentsel Dönüşüm 2.1 Genel Makroform Kararları 1.5. Kentsel Yenileme 2.2 Mekansal Yapı Politikaları AMAÇ 2.3 Ticaret ve Hizmetler

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 3

2.4 Kültür Endüstrileri ve Yer Seçim Kriterleri  21.08.1998 onanlı Beşiktaş Ortaköy Nazım

İmar Planı 2.5 Turizm

 22.07.2002 Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım 2.6 Planlama Bölge ve Altbölgeleri İmar Planı . Merkez Planlama Altbölgesi (MIA) 3.2- BEŞİKTAŞ DOLMABAHÇE ORTAKÖY 1/5000 . Mevcut MİA-Beyoğlu- Maslak Hattı ÖLÇEKLİ KORUMA AMAÇLI NAZIM İMAR PLANI . MİA GENİŞLEME VE MİA ÇEVRESİNİ YENİLEMEYE YÖNELİK ÖZEL PLANLAMA II.1.3 MEVCUT DURUM ALANI  Kentsel Merkez / Ticaret Alanları . BOĞAZİÇİ KÜMESİ  Konut Alanları 3 - İMAR VE KORUMA PLANLARI  Bölgeler 3.1 - İMAR PLANLARI  Odaklar  17.2.1954 Beyoğlu Nazım Planı  Nirengiler

 29.7.1980 1/50000 Ölçekli İstanbul  Bağlantılar Metropoliten Alan Nazım Planı  Sınırlar

 1/5000 ölçekli 18.02.1997 onanlı Balmumcu II.1.4 SWOT ANALİZİ

Nazım İmar Planı II.1.5 Sorunlar ve Fırsatlar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 4

III.Aşama: MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ  İmar Hakları Transferi

III.1 HEDEFLER ve EYLEM ALANLARI  İmar Haklarının Menkulleştirilmesi

 Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim stratejilerinin Ortaya Konulması SONUÇ

 Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel

Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması

 Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması

 Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje Alanlarının Tespiti

 Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi

III.2: Proje Alanlarının Belirlenmesi

III.2.1 Proje Alanları

 Vizyon Projeleri

 Öncü Projeler

 Tetikleyici Projeler (Ihlamur Vadisi Projesinin tetikleyici projeleri)

III.3:Uygulama Modellerinin Saptanması

 İmar haklarının toplulaştırılması

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 5

GİRİŞ

Hızlı değişim ve dönüşüm sürecinde günümüz koşullarında dinamikleri de dikkate alan, stratejik plan ve bir yol haritasının sanayileşme ve metropolitenleşme sürecini çarpık yaşamış izinde kendini yenileyecek ve yaratılacak mekansal gelişme kentlerin fizik mekanlarının yeniden yaratılmasının gerekliliğin stratejileriyle, bütünün anlamlı bir parçası haline gelebilecektir. ortaya çıktığı ve geleneksel planlama yöntem ve tekniklerinin, var Çalışmanın amacı ortaya konduktan sonra bu eylem planının nasıl olan sorunlara çözüm bulamadığının anlaşılması üzerine ve ne şekilde olacağına geçmeden önce planlama kavramının planlamada yeni arayışlara girilmiştir. değişen ve dönüşen kent içinde geldiği noktaya ve aslında Bilindiği gibi son 30 yıldan günümüze dünyada yaşanan sosyo- kentlerle birlikte değişen planlama yaklaşımlarına değinmek ekonomik ve teknolojik gelişmeler, günümüz dünyasında bilgi yararlı olacaktır. toplumu ile başlayan küreselleşme süreci ve bu sürecin bölgesel ve şehirsel mekana getirdiği değişim ve dönüşümler, fiziksel planlama anlayışı ve politikalarında önemli değişiklikleri gündeme getirmiştir.

Avrupa Birliğine entegrasyon sürecinde İstanbul, bugün sanayi sonrası küresel hizmet kenti oluşunu yaşamakta ve 2010 yılında

Avrupa Kültür Başkenti olma sürecinde mekansal olarak yeniden yaratılmaktadır. Buna yönelik olarak İstanbul genelinde sayısız büyük ve küçük ölçekli proje kentin her alanında devam ederken ve kent her geçen gün kendini değiştirirken, İstanbul’un merkezinde ve stratejik olarak en önemli ilçelerinden biri olan Beşiktaş da bu dönüşüm içinde yer almaktadır. Ancak bu dönüşüm planlı ve belli bir sistematik içerisinde gerçekleştiği takdirde anlamlı olacaktır. İlçenin sadece kendi sınırları içinde değil, İstanbul metropolünün içinde bulunduğu konumu ve çevresindeki

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 6

1. Kentsel Dönüşüm, Kentsel Yenileme, Kentsel Projeler, Küreselleşmenin, yarışmacılığın, rekabetin hızla arttığı günümüz Stratejik Plan ve Eylem Planı İlişkisi koşullarında kamu ve özel sektör kuruluşları vizyon ve misyon bildirgeleri hazırlamak ve yayınlamak gibi bir zorunluluğa Yaşayan bir organizma olarak sürekli değişen, kendini yenileyen, girmişlerdir. Çünkü bu yolla daha modern bir görünüm dönüşen kentler içinde, bu hızlı değişimlere ayak uyduramayan kazanmakta ve bu yolla kuruluşların mal ve hizmetlerin geleneksel planlama anlayışının hızla artan sorunlara çözüm alıcılarında bir güven ve itibar duygusu yaratılmaktadır. olamadığı ve yapılması gereken kentsel müdahaleleri yavaşlatması nedeniyle planlamada da yeni arayışlara gidilmiştir. Stratejik Planlama ilk olarak bu nedenlerle ortaya çıkmış bir Bu anlamda dünyayla birlikte ülkemizde de Kentsel Dönüşüm, yönetim aracıdır ve temel hedef kamu ya da özel sektörün, Kentsel Yenileme, Stratejik Plan, Mekansal Gelişme Stratejileri kuruluşların başarısını arttırmak için bir araç olarak gibi kavramlar planlama sistemine girmiş ve geleneksel planlama kullanılmaktadır. Amaç; kuruluşun geleceğini ve başarısını anlayışına paralel olarak farklı alan ve ölçeklerde kendini gösterir sürdürecek biçimde sürekli değişen ortam ve koşullara uyum hale gelmiştir. sağlamaktır. Bu bakımdan Stratejik Planlama kısaca şöyle tanımlanmaktadır:

1.1. Stratejik Plan “ Stratejik Planlama kuruluşun ne olduğunu, ne yaptığını ve bunu niye yaptığını, geleceğe odaklanmış olarak şekillendiren ve yol 80 sonrası değişimler, ülkelerin sınır ötesi ilişkilerini ve ekonomik gösteren temel karar ve eylemlerin üretilmesini sağlayan rlikte hareket ilişkilerini hızlandırdı. Tüm aktörlerin bi disiplinli bir çabadır.” edebilirliğini gerekli olarak ortaya koydu. Bugüne kadar geleneksel planlama anlayışıyla ele aldığımız sistemin bu değişimin Kamu yönetiminde ise kamu hizmetini yerine getirirken dinamik hızıyla örtüşemediği, geleneksel planın üstten buyurucu ve genellikle karşı veya olumsuz bir duruşu olan ortamla başa özelliğinin artık alttaki kentsel dinamiklerle hızla çıkmak gereğine işaret eder. kenetlenemediği görüşü ortaya kondu. Kuruluş bu durum ve koşullara karşı en iyi biçimde hazırlanmalıdır. Bu bakımdan stratejik olmak kuruluşun

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 7 kaynakları ve hedefleri hakkında net bilgilere sahip olmak; Gelecekte hangi noktada ne olacağını ve neyin başarılacağını kaynak ve hedefleri dengelemek anlamına gelmektedir. Bu süreç gösteren kısa, veciz ve esin verici bir söylemdir. veya çabanın adında planlama sözcüğü yer almaktadır çünkü bu Misyon Belirleme: Ana göreve yönelik sorulan soruların çalışma kuruluşun hedeflerinin bilinçli olarak belirlenmesini yanıtlarından oluşur. “Bu işi yapmanın esas amacı nedir, hangi içermektedir. Tanımda geçen “temel” sözcüğüne gelince: Bilindiği ihtiyaçların karşılanmasına yönelik çalışılacaktır ve ana gaye gibi plan deyince ne, nasıl, niçin sorularını yanıtlayacak kararlar nedir?” gibi sorulara verilen cevaplarla kısa ve net bir misyon ve eylemler kümesi akla gelir. Ancak stratejik planlamada bütün belirlenir. karar ve eylemler değil, sadece kuruluşun yönetimi ve işleyişindeki en önemli karar ve eylemler yer alacaktır. Bu misyonu gerçekleştirmek için ulaşılması gereken Amaçlar belirlenir. Bu aşamada ortaya konan misyonun yerine getirilmesini Burada stratejik planlama ile uzun vadeli planlama arasındaki sağlayacak amaçlar hakkında genel bir anlatım yapılır ve fark üzerinde durmak yararlı olacaktır: Uzun vadeli planlama, başarılması gereken önemli ve öncelikli konulara açıklık getirilir. içinde bulunulan durum ve koşulların aynı kalacağı varsayılmak suretiyle gelecek birkaç yılı kapsayan bir dönemde Hedefleri Ortaya Koyma: Bu amaçlara ulaşmak için uygulamaya gerçekleştirilecek hedeflerin belirlenmesi biçiminde konulması gereken yaklaşım, araç ve yollar belirlenir. Burada tanımlanabilir. Oysa stratejik planlamada ortamın dinamik ve amaçların yerine getirilmesi için gereken çalışmaların maddeler değişken olduğunun kabul edilmesi ve bu dinamik ortamın halinde açıklanması söz konusudur. Hedefler çok net, nesnel ve yaratacağı durum ve koşulların tahmin edilerek buna göre karar somut olarak ifade edilmelidir; öyle ki bu amaçların gerçekleşip ve eylemler öngörülmesi esastır. gerçekleşmediği kolayca herkes tarafından anlaşılabilmelidir.

Hangi kuruluş ya da amaç için yapılırsa yapılsın Stratejik Eylem Planı Hazırlama: Eylem planında kuruluşun her bir Planlamanın temel aldığı ilkeler ve sıralamalar bulunmaktadır. işlevinin veya bölümünün yapacağı iş ve işlemler dikkate alınarak, Bunlar: hedefler bir zamanlama çerçevesi içinde özetlenir. Sorumluluklar, kullanılacak kaynaklar ve yöntemler bu planlarla Vizyon Belirleme: Vizyon, kurumun misyonunun başarılması belirlenir. halinde erişilecek durum ve koşulların zihinsel bir görünümüdür.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 8

İzleme – Güncelleme : Uygulamaların üst ve orta kademe Stratejik planlamanın değişen yapısında mekan stratejileriyle yöneticiler tarafından izlenmesi ve geriye dönülerek planın bütünleşmesi, geleneksel arazi kullanımı planından öte tüm gözden geçirilip geliştirilmesi ve güncellenmesi yapılmalıdır. aktörlerin birlikte hareket ettiği ve kentsel dinamiklerin, kentsel sorunlarla ve projelerle hızla buluşacağı yeni bir yaklaşım Genel olarak bu aşamalarda gerçekleştirilen Stratejik modelidir. Son 80 sonrası gelişmelerle ortaya çıkan bu kavramsal Planlamanın daha net ortaya konması için kullanılan araçlardan yaklaşım, tüm dünya üniversitelerinde bu bağlamda geliştirildi. biri de SWOT Analizleri yapmaktır. Bu yöntemle Güçlü Yönler Stratejik plan aynı zamanda eylem projelerini de büyük kentsel (Strength), Zayıf Yönler (Weakness), Fırsatlar (Opportunity) ve projelerle kente geri döndürmeyi hedeflemekteydi. Planlamada Tehditler (Threatments) belirlenerek mevcut durumla ilgili yeni yaklaşımlar çerçevesinde mekansal stratejiler, bu saptamalar yapılır ve bu veriler eylem planı yapılırken göz önüne stratejileri tetikleyecek projelerin varlığı geleceğimiz için çok alınarak daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesi sağlanır. önemlidir. Staratejik Planlamanın, uzun vadeli geleneksel planlama Kentsel projelerin olmazsa olmaz üç özelliği vardır: anlayışından en önemli farklarından biri de, net bir şekilde ortaya konan durum değerlendirilmesinden sonra, eldeki verilere Birinci özelliği, kentin dinamikleri ile planlamanın hedeflerini bakılarak hedeflerin ve konuların öncelik ve aciliyet sıralarının buluşturmak. Kentin dinamiklerini çok iyi okumak, hızlı okumak ve belirlenmesi ve bunlara yönelik başlıca yaklaşım programlarının bunu planlamanın hedefleriyle güçlü bir şekilde hızla hazırlanmasıdır. bütünleştirmek.

1.2. Kentsel Projeler İkincisi plan – proje diyalektiği; bu da yine stratejik planla eylem projelerinin birlikte hareket edebilirliğinin sağlanması anlamına Stratejik Planlama kentlerdeki özellikle sorunlu alanlarda çözüm gelmektedir. Mutlaka stratejik planın eylem projeleriyle aynı arayışlarında, kamu özel ortaklıklarında ve kentin tümü için değil anda, birlikte, önce plan sonra eylem projeleri değil, eşzamanlı de daha sınırlı alanlarda ve özellikle projeci yaklaşımla birlikte olarak hareket edebilmesini gerektirir. kullanılmaktadır. Stratejik Planlamanın kentsel planlama gündemine girmesiyle proje odaklı yaklaşımlar artmaya başlamış, Üçüncüsü ise, kamu-özel sektör birlikteliğidir. Kamu ve özel kentlerin belli alanlarında sayısız proje alanları oluşturulmuştur. sektörün aynı amaç için birlikte hareket edebilmesi, kamu yararı

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 9 göz ardı edilmeden, ve hedeflenenden sapmadan yaratılan hangi yöntemlerden, hangi uygulama modellerinden ortaklıklarla bir arada hareket edebilmesidir. yararlanılacağı gibi konuların belirlenmesi, kısaca sürecin planlanması ve yönetilmesi için en başından sistematiğin ve Bu üç yenilik dünyadaki küresel sistemdeki değişimlerin zamanlamanın belirlenmesi gerekmektedir, Bunun için stratejik paralelinde planlamaya da yansımış ve planlarla birlikte kentlerde planın, projelerin bütünlüğü içerisinde eylem projeleri ile yenilikçi çözüm aracı olarak ortaya çıkmıştır. Kentsel projelerin özel birlikteliği başarmak gibi bir zorunluluğu vardır. Eylem planlarının sektörün hızlı, değişken yapısıyla beraber parçacı yaklaşımlarla hazırlanması için konuya hangi başlıklardan bakılması gerektiği kenti böldüğü görüşüne karşı, planlamanın bütünsel bakışı önemli bir konudur. içerisinde plan ve projelerin birlikte hareket edebilirliğini sistematik ele almanın önemi çok büyüktür. Kamu ve özel Günümüzde stratejik planların ortaya çıkmasında ve kentsel sektörün birlikte hareket edebilirliği kürselleşmenin de çok projelerin hazırlanmasında yasal süreçle beraber sınırları daha aktörlü yapısında güçlü olarak ortaya konmaktadır. Kentteki tüm da netlik kazanmaya başlayan iki kavramdan söz etmek grupların birlikte hareket edebilirliğini sağlayacak zemini mümkündür. Bunlar “kentsel dönüşüm” ve “kentsel yenileme” oluşturmak, sürecin kontrolü ve bu süreç içinde aktörlerin kavramlarıdır. birlikte hareket edebildiği yeni modelin güçlü ortaya konabilmesi Avrupa Birliğine entegrasyon sürecinde İstanbul, bugün sanayi bu anlamda en zor kısımdır. sonrası küresel hizmet kenti oluşunu yaşamakta ve 2010 yılında Bunun içindir ki, mevcut planlarla oluşturulan stratejik planlar Avrupa Kültür Başkenti olma sürecinde mekansal olarak yeniden doğrultusunda geliştirilen mekansal gelişme stratejilerinde, yaratılmaktadır. Sanayileşme sürecinin mekan organizasyonu başarılı sonuçlara ulaşabilmek için eylem planlarına ya da diğer radikal olarak değişmektedir. Küreselleşme sürecinde kentler bir değişle bir yol haritasına ihtiyaç vardır. birbirleriyle yarışmakta, küresel rekabet koşulları kenti yaratıcı ekonomiler için zorlamaktadır. Kentler bu süreçte marka haline 1.3. Eylem Planı (Yol Haritası) gelerek kendilerini pazarlamakta ve kent mekanının niteliklerinin Hangi aktörlerin bu süreçte yer alacağı, bu aktörlerin nerede ne arttırılması kapsamında mekanın yeniden yaratılması, değişim ve şekilde duracakları ve aralarındaki ilişkilerin kapsamı, bu dönüşümü zorunlu kılmaktadır. Dönüşümün hızı önemli değişimler uygulamalardaki araçların neler olacağı, hangi yasal süreç içinde meydana getirmektedir. Günümüzde üretilmiş bazı planlarda,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 10 yerleşme içinde büyük bir alana, kentsel dönüşüm proje alanı Dönüşüm ile ilgili ise taslak yasalaşmadığı için henüz kapsamlı bir lejantı getirilerek mekanın işlevsel dönüşümü sağlanmaya uygulama henüz yapılmamıştır. çalışılmaktadır. Bu yaklaşımın daha önce dönüşümü parsel 1.4. Kentsel Dönüşüm ölçeğinde sağlayan, ilan edilen turizm alanı yaklaşımından pek bir farkı yoktur. Proje alanının çevreye entegrasyonu, dönüşüm için Kentsel dönüşüm; bozulma ve çökme olan kentsel alanın ekonomik, potansiyel oluşturup oluşturmadığı gibi konular bu yaklaşımda göz toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarının kapsamlı ve bütünleşik ardı edildiği izlenimi vermektedir. Söz konusu yerleşmeleri yaklaşımlarla iyileştirilmesine yönelik olarak uygulanan strateji dolaysız olarak etkileyecek bu projelerin bu yerleşmelerle nasıl ve eylem planını ifade etmektedir. Bu yöntem ve stratejilerin ilişkilendirileceği, tarihi kent mekanlarını nasıl etkileyeceği ve faaliyet alanı ve doğası gereği, mevcut şehrin yapısına ve burada etkilerin nasıl giderileceği konuları mevcut planlarda izlenebilir yaşayan insanların fiziksel, sosyal ve ekonomik geleceği üzerine hale getirilmesine yönelik kapsamlı birer yol haritası ve buna bağlı olarak da kentin bütün geleneklerine etki eden bir çıkarılmalıdır. planlama sürecidir.

Ekonomik ve sosyal gelişimi amaçlanan bölgenin geleceğini Kentsel dönüşümün bağlı olduğu kriterlerin çok fazla olması, şekillendirmede rol oynayan ve bu amaçlara ulaşmak için eylemler geliştirilebilecek olan stratejilerin zamana ve mekana göre ortaya koyan, stratejik mekansal planlama modeli, bölgelerin ve farklılaşmasını, pek çok bilim dalından beslenmesini gerektirir. Bu şehirlerin sosyal, ekonomik, tarihi, kültürel, ekolojik ve nedenle, bütün planlama çalışmalarında, sosyologlar, teknolojik kaynaklarını kullanarak, küresel ekonomiye entegre ekonomistler, mühendisler, mimarlar, plancılar ve peyzaj olma yolunu seçmektedir. Bu anlamda küresel ekonomiye mimarları gibi farklı disiplinlerin birlikte çalışması eklemlenerek, gelişme öngörülmekte, ancak yerelleşme olgusu gerekmektedir. farklı boyut kazanmaktadır. Kentsel dönüşüm deneyimlerinden yararlanılarak ortaya çıkan Son yıllarda kullanılan ‘kentsel yenileme’ (urban renewal) ve teorilere bakıldığında, önceleri yalnızca fiziksel iyileştirmeye ‘kentsel dönüşüm’ (urban regeneration) kavramları artık yasal öncelik veren uygulamaların yerini, fiziksel bozulma ile toplumsal boyutları ile ele alınmaya başlamış ve yenileme ile ilgili projeler bozulma arasındaki doğrudan bağlantıyı artık kabul eden ve belediyeler tarafından uygulamaya sokulmaya başlamıştır. projelerde daha toplumsal bir strateji izleyen uygulamalara

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 11 bıraktığı görülüyor. Buna bağlı olarak, yerel halkın katılımı ve  Kentsel, doğal ve teknolojik afet tehlikesine ve risklerine bilginin paylaşılıp tartışılması da önemli bir hale geliyor. maruz alanların,

Kentsel dönüşüm projelerinin başarılı olabilmesi için ;  sosyal, ekonomik veya fiziki köhneme alanlarının,

 Ekonomik yapıyı göz ardı etmeyen  doğal, kültürel ve tarihi özellikleri nedeniyle korunması gereken çevre ve ekosistemlerin,  Eşitlik ilkeleri çerçevesinde  mevcut sosyal ve teknik altyapının yetersiz ve niteliksiz  Ekolojik sürdürülebilirliği temel alan olduğu yerlerin,  Kamu, özel ve yerel işbirliği ne dayalı yerleşme ve yapılaşma sorunlarının sürdürülebilir gelişme ilkesi  İnsan ve vizyon odaklı çerçevesinde çözümü, bu alanların korunması, yaşatılması ve geliştirilmesi amacıyla bu alanların dönüşüm alanı ilan edilmek projeler olması gerekmektedir. suretiyle tasfiye, iyileştirme ve yenilemeye konu edilebileceği

Kentsel Dönüşüm konusundaki yasal düzenlemelere bakacak belirtilmiştir. Dönüşüm alanlarının 5366 sayılı Kanun kapsamında olursak; belirlenebilen yenileme alanlarını da kapsayabileceği belirtilmiştir. 5393 sayılı Belediye Kanununun 73’üncü maddesi ile de belediyelere kentsel dönüşüm ve gelişim alanı ilan etme ve bu alan içerisinde dönüşüm projeleri uygulama yetkileri verilmiş 1.5. Kentsel Yenileme olmakla birlikte, uygulamanın bir an önce gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik olarak ve kanunla düzenlenmesi gereken Kentsel Yenileme Kentsel Dönüşümden farklı olarak daha çok hükümlere yer verilmemiş olması genel bir düzenleme yapılmasını tarihi dokular ve bunların oluşturduğu kentsel sit alanları için zorunlu kılmaktadır. geliştirilen bir yaklaşımdır. Tarihi dokuları korumanın, değişen dünya ve yaşam koşullarına karşı tarihi süreklilğinin sağlanması TBMM gündeminde bulunan Kentsel Dönüşüm Yasa Taslağı ise; için bu alanlarda yapılan iyileştirme çabalarının tümüdür. Başka

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 12 bir deyişle kentsel yenileme zaman içerisinde eskimiş, köhnemiş kültür, turizm ve sosyal donatı alanları kent dokularının günün sosyal, ekonomik koşul ve gereksinimlerine oluşturulması, göre değiştirilmesi, iyileştirilmesi, düzenlenmesini  tabiî afet risklerine karşı tedbirler alınması, tarihi gerektirmektedir. ve kültürel taşınmaz varlıkların yenilenerek Kentsel yenilemenin birden farklı uygulama türü vardır. Bunlar: korunması ve yaşatılarak kullanılmasıdır. (revitalization) yeniden canlandırma, (rehabilitation) Burada belirlenen amacın tarihi kent dokularını kapsayan kentsel rehabilitasyon, (redevelopment) yeniden geliştirme, (gentr dönüşüm projelerinin amaçları ile örtüştüğü görülmektedir. ification) soylulaştırma gibi. Sonuç olarak; 2005 yılında yasalaşan Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıklarının Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Yenileme Yasası (5366) ve Dönüşüm Yasa Taslağı; hakkındaki 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz  Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Yenileme sit alanlarında,

Hakkında Kanun;  Dönüşüm ise sit alanlarını da kapsayacak şekilde,  yalnızca, sit alanı olarak tescil ve ilan edilmiş alanlarda Uygulama yapılması için özellikle belediyelere önemli uygulama kalan yıpranan tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların araçları ortaya koymaktadır. yenilenerek korunmasını esas alması,

 yıpranan ve özelliğini kaybetmeye yüz tutmuş; kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurullarınca sit alanı olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu bölgelere ait koruma

alanlarının,

 bölgenin gelişimine uygun olarak yeniden inşa ve restore edilerek, bu bölgelerde konut, ticaret,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 13

AMAÇ

Yeni yüzyıla girerken kentlerimize yeniden baktığımızda en Yukarıda genel hatlarıyla anlatılan, stratejik planlama, kentsel önemli çabanın “koordine edilmiş eylemler bütününde” yattığını projeler, eylem planı hazırlanması, kentsel dönüşüm, kentsel gözlemliyoruz. Kentler hızla gelişen ve değişen dünya koşullarında yenileme kavramları, bu yeni planlama yaklaşımları içinde ele artık sadece fiziki planlara değil böyle koordine edilmiş eylemler alınması gereken birbirleriyle ilişkili kavramlardır. bütününe ihtiyaç duymaktadır. Geleneksel planlama sistemine yeni yaklaşımlar getiren tüm bu Günümüzde kentler yaşadıkları sorunlara çözüm olabilecek; kavramsal tanımların sonrasında, kentler için iyi bir şeyler yaratmaya çalışırken sürecin iyi yönetilememesi gibi sorunlar - Tasarım kalitesini yükseltmek, sonucu başarısız olan ya da belirlediği amaçtan sapan proje - Ekonomik güç kazanmak, örneklerin yaşandığı günümüz koşullarında nasıl bir planlama anlayışıyla hareket ederek etkin ve sürdürülebilir bir başarıya

- Çevresel sorumluluğu arttırmak, ulaşmak gerekir diye baktığımızda şöyle bir özet yapmak

- Sosyal denge ve iyileşmeyi kurmak, mümkündür.

- İyi bir yönetişimi sağlamayı, Günümüzde, özellikle AB’liği giriş süreci ve kentleşme sürecimizin geldiği nokta, artık planlama ve yönetim anlayışımızın insan ve istemektedir. Temel hedef böyle bir ortamı hazırlamak iken, bu vizyon odaklı olması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Yeni bir beklentileri planlama sistemi içinde çözmek ve yeni bir planlama vizyon çerçevesinde özellikle mekansal, toplumsal ve ekonomik yaklaşımını kavramak demektir. Kentlerin farklı alanlarında gelişme stratejilerin belirlenmesine yönelik olarak stratejik yaşanan farklı sorunlarına geleneksel planlama anlayışıyla ve hedeflerin ortaya konulması, hedefler doğrultusunda eylem fiziki planlarla çözüm getirilemediği görülmüş ya da bu planların alanları ve vizyon, öncü ve tetikleyici projelerinin belirlenmesi ile uygulama araçları plan süreçlerine dahil edilmediği için projelerin takibi için izleme ve değerlendirme kriterlerinin uygulanamaması sonucu yeni yaklaşımlara ihtiyaç duyulmuştur. ortaya konulması, stratejik planlama anlayışının genel çerçevesini oluşturmaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 14

Stratejik planlama kavramının temel ilkeleri olan; içinde mevcut durum analizi ve gelecek beklentisi ile başlayan süreç, vizyon, stratejik hedefler, program ve proje ilişkisi içinde ekonomi, eşitlik, ekoloji (3E) bir ‘stratejik plan (yol haritası)’ na dönüşmelidir. kentsel, kültürel, kurumsal (3K) Stratejik plan kapsamlı dönüşüm sürecinin tüm ilkelerini, kentsel, plan, program, proje (3P) kültürel ve kurumsal (3K) dönüşüm başlıkları halinde ele almalı ve öncelikleri ile uygulama araç ve yöntemlerini ortaya koymalıdır. EKONOMİ Kamu, özel ve sivil işbirliği ile geliştirilen ve kamuoyu ile KENTSEL paylaşılan stratejilere uygun olarak kısa, orta ve uzun vadeli KURUMSAL ‘stratejik eylem planları’ hazırlanmalıdır. İNSAN

KÜLTÜREL Eylem planları; ortaya konulan eylemlerin gerçekleştirilmesi EŞİTLİK EKOLOJİ PROGRAM yönünde iş programları, uygulanabilirlik etütlerini geliştirmekte PLAN VİZYON ve izleme-değerlendirmeye yönelik performans kriterleri

PROJE geliştirmelidir.

Strateji ve Eylem planları projeden etkilenen tüm grupların Kaynak:A.Faruk GÖKSU EKONOMİ (paydaş ve iddaa sahipleri) görüşlerine sunulmalı ve onlar arasında bir ilişki sisteminin kurulması gerekmektedir. tarafından benimsenmeleri sağlanmalıdır.

İlişki sisteminin odağında insan ve vizyon olması kentsel Bu nedenle, Beşiktaş Belediyesi’nin hazırlatmakta olduğu gelişmenin daha ‘bütüncül bir planlama’ yaklaşımı ve daha ‘Strateji ve Eylem Planı’ hem Beşiktaş hem de İstanbul için kapsamlı bir ‘proje geliştirme’ anlayışı çerçevesinde olmasını önemli bir çalışma olacaktır. Beşiktaş Belediyesi tarafından ihale sağlamaktadır. edilen ‘Beşiktaş İlçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı’ bir başka deyişle ‘Yol Haritası’ Kentsel Strateji Bu kriterlerin geliştirilmesi ancak stratejik plan anlayışı tarafından hazırlanmaktadır. çerçevesinde bir sistematiğin kurulmasına bağlıdır. Sistematik

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 15

Şartnamede işin konusu; ve yenileme alanları yaratıp, mevcut yapıyı kamu yararını da savunarak daha üst konuma taşıyacak, proje alanları yaratmaktır. Beşiktaş ilçesinin mevcut ve gelişen dinamikleri çerçevesinde ilçenin dönüşümü ve yenilenmesinin dönüşümünün sağlanmasına Bu amaca yönelik hazırlanacak Yol haritası üç aşamalı olarak ele yönelik olarak bütüncül planlama anlayışı çerçevesinde ‘stratejik alınmıştır. ve eylem planı’ (Yol Haritası) hazırlanması işidir.

Beşiktaş kent vizyonu, Çevre Düzeni Planı ve stratejik hedefleri I. Aşama - VİZYON BELİRLEME doğrultusunda hazırlanacak yol haritası kentsel dönüşüm ve yenileme stratejilerinin ‘Arazi Geliştirme ve Proje Geliştirme’ I.1 VİZYON, MİSYON VE STRATEJİK AMAÇLAR yaklaşımı çerçevesinde temel ilkeleri, öncelikleri, proje ve uygulama modelleri ile işbirliği yöntemlerini kısa ve orta vadeli I.1.1 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planın vizyonu; süreç içinde ortaya koyan bir çalışma olacaktır. I.1.2 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planının misyonu;

Şeklinde tanımlanmaktadır. I.1.3 Stratejik Amaçlar

Bu şartnamede de belirtildiği gibi çalışmanın amacı; Beşiktaş II. Aşama-YOL HARİTASI İlçesi sınırları dahilinde, mevcut plan süreci, Beşiktaş Belediyesi Stratejik Planı, Metropolitan Çevre Düzeni Planı, hazırlanmakta II.1 MEVCUT DURUM ANALİZİ olan Koruma İmar Planı ve ilçe sınırları dahilindeki imar II.1.1 YASAL ÇERÇEVE planlarından yararlanarak; gelişen ve değişen ekonomik, sosyal ve fiziksel dinamikler göz önüne alınarak, çevresinden bağımsız II.1.2 BEŞİKTAŞ İLÇESİ PLAN SÜRECİ olmamak koşuluyla, İstanbul Metropolitanındaki Beşiktaş İlçesi 1- BEŞİKTAŞ 2025 STRATEJİK PLANI konumu, mevcut yapısı, geleceğe yönelik vizyonu ve yaratılmak istenen kent yaşamı ve sınırları içinde ya da çevresinde yer alan 2-METROPOLİTAN ÇEVRE DÜZENİ PLANI değişim ve dönüşümlerle de etkileşim içinde, potansiyel dönüşüm 3 - İMAR VE KORUMA PLANLARI

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 16

II.1.3 MEVCUT DURUM

II.1.4 SWOT ANALİZİ

II.1.5 Sorunlar ve Fırsatlar

IIIAşama: MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ

III.1 HEDEFLER ve EYLEM ALANLARI

III.2: Proje Alanlarının Belirlenmesi

III.3:Uygulama Modellerinin Saptanması

 İmar haklarının toplulaştırılması

 İmar Hakları Transferi

 İmar Haklarının Menkulleştirilmesi

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 17

I Aşama - VİZYON BELİRLEME

1.1 VİZYON, MİSYON VE STRATEJİK AMAÇLAR İkinci aşamada ise yapılabilirliğin ortaya konulması için de;

Doğru bir stratejik planlamanın yapılabilmesi için net bir vizyona  Rekabet analizi, ve o vizyonun arkasında duracak lidere ihtiyaç vardır. Doğru  Farklılık analizi vizyonun oluşturulması için paydaşlar ve kurumun ortak değerlerinin doğru belirlenmesi, doğru Stratejik Planın ise  Sahiplenme analizi Stratejik İletişim Yönetiminin yapılması gerekmektedir, yapılması gerekmektedir. Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Projeleri ortaya konulurken, orta ve uzun vadeli süreçleri içeren bir vizyona sahip olunmalıdır. Bu VİZYON BELİRLEME vizyon geleceğin tasarımı ya da geleceğin yaşam biçimini ortaya I.Aşaa II.Aşaa koyan projelerinde, hedef ve amaçlarını net bir şekilde ortaya Başkaı Vizyou O koyan bir nitelikte olmak zorundadır. R Rekabet Analizi T Y A A Toplatı Vizyon iki aşamada gerçekleştirilmelidir. Birinci aşamada K P Araştıra Görüşe I Belediye Başkanının vizyonu toplantı ve görüşmeler sonucunda L B A Paydaşları Bekletileri VİZYON Farklılık Aalizi belirlenmeli ve daha sonra birtakım araştırma ve görüşmeler yolu E B K İ ile özel sektör, sivil toplum örgütleri ile diğer kamu L Araştıra L İ Araştıra kuruluşlarından oluşan paydaşların beklentileri ile kurum E Görüşe N R Toplatı L kültürünü de içeren görüş ve öneriler doğrultusunda ortak T Toplatı İ İ beklentiler ortaya konulmalıdır. Beklentilerin ortaya konulması Kuru Kültürü Forum K Sahiplenme Analizi sonucunda vizyon geniş toplantılar sonucunda belirlenmelidir. A.Faruk GÖKSU

Vizyon doğrultusunda oluşturulan stratejik kararlar projenin geleceği ve uygulanabilirliği için çok önemlidir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 18

Beşiktaş İlçesinin gelecek 10-15 yılını kapsayacak şekilde bir vizyon tanımı için;

11-04-2008 tarihinde Beşiktaş Belediyesi yöneticileri ve uzmanları,

19-04-2008 tarihinde ise Belediye Başkanı ve yöneticiler ile toplantılar yapılmıştır. Atölye çalışmasında Kentsel Strateji tarafından vizyon belirlenmesine ilişkin sunuş yapılarak başkan ve yöneticilerin görüş ve önerileri alınmıştır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 19

Vizyon belirleme çalışmasında, Beşiktaş Belediyesi’nin iki önemli Vizyon tanımında; kimlik, mekan, yaşam kalitesi, tarihi ve kültürel çalışması dikkate alınmıştır. Bunlar; değer, konum ve doğal yapı anahtar kelimeler olarak ele alınabilir.

 Beşiktaş 2023 Kentsel Gelişme Vizyonu Ayrıca;

 Beşiktaş Belediyesi Stratejik Planıdır. Beşiktaş Stratejik Planında ise Beşiktaş’ı;

Beşiktaş 2023 Kentsel Gelişme vizyonu;  Çağdaş İnsanların  Çağdaş Kültürü Tarihi Değerlerle

 Bir Dünya Metropolü kimliği kazanma yolundaki Bağdaştırarak İstanbul’da bu kimliğe önemli katkı yaparken kendi  Barış İçinde Bir Arada yaşadıkları Tarihsel/ Kültürel yapı ile modern, geleceği yansıtan  Yüksek Standartlara Sahip yapılaşmasının, doğal yapı ile de bütünleşerek ortaya koyduğu dramatik Beşiktaş kimliğinin bir ilçe yaratmak olarak ortaya konulmuştur. (Bkz: Beşiktaş güçlendirerek sürdürüldüğü, Stratejik Plan sayfa 3)

 Stratejik konum ve doğal yapıdan kaynaklanan eşsiz uzak perspektif/Vista/ manzara potansiyelinin Beşiktaşlı, İstanbullu hatta tüm insanlık için

değerlendirildiği, Stratejik Plandaki vizyon tanımının anahtar kelimeleri ise çağdaş,  İç bağlantı düzeninin yaya hareketi gözetilerek, bir kültür ve tarih, barış ile yüksek standarttır. ağ düzeninde ve canlı odak/merkez imkanları bütünleştirilerek geliştirildiği,

 Kentsel mekan ve yaşam kalitesinin(kozmatik girişimlerden yoğun/entansif yapılanmaya kadar değişen farklı uygulamalarla) yükseltildiği,

 Kentlinin kendi mekanının geliştirme sürecinde görüş ve katkısının etkili bir şekilde sağlandığı,

olarak belirlenmiştir.(Bkz:Beşiktaş 2025 ???? Kentsel Gelişme Vizyonu, Ön Rapor)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 20

Her iki vizyon tanımı dikkate alındığında, dönüşüm ve yenilemenin Bu vizyona ulaşmak için belirlenen asıl amaç ve hangi ihtiyaçlara vizyonunun belirlenmesi için önemli ip uçları ortaya çıkmaktadır. cevap verileceği sorusu ise bu planın misyonunu oluşturmaktadır. Kentsel dönüşüm ve yenileme doğası gereği uzlaşma, bütünleşme Stratejik Planının amacı ise belirlenen vizyon çerçevesinde ve buluşma (geçmiş-gelecek) temel kavramlarını dikkate almak Beşiktaş ilçesinin stratejik konumu nedeniyle İstanbul metropolü durumundadır. içindeki gelişme potansiyeli ile kendine özgü tarihsel ve kültürel misyonu dikkate alınarak belirlenmiştir.

Kentsel Dönüşüm Stratejik Planın vizyonu;

Buna göre Kentsel Dönüşüm Stratejik Planının misyonu;

Beşiktaş’ın tarihi ve kültürel mirası ile İstanbul’un küresel metropol olma çabasını itici güç olarak

değerlendirerek, İstanbul’un geleceğini İstanbul’un küresel alt merkez olması yolunda önemli biçimleyecek öncü ve örnek yenileme ve dönüşüm değerler taşıyan Beşiktaş’ın üzerindeki yaşam-

projeleri geliştirmek. çalışma alanları, doğal çevre-yapılaşma çelişkilerinin; kamu ve özel kesim çıkarlarını bağdaştıran, ekonomik, eşitlikçi ve ekolojik, “sürdürülebilir”

projelerle çözümünün sağlanmasıdır. olarak ortaya konulmuştur. Beşiktaş Belediye Başkanı, yöneticiler ve uzmanların bir araya gelerek oluşturulan vizyonun ortak vizyon haline dönüştürülmesi için kent paydaşlarının da beklentilerini karşılaması gerekmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 21

Stratejik Amaçlar

Beşiktaş bulunduğu konumu, İstanbul içinde merkez noktasında Beşiktaş’ın İstanbul içindeki konumu ve sahip olduğu tüm, tarihi, bulunması, farklı kentsel dinamikler ve birbirinden çok farklı kültürel ve doğal değerlerle birlikte, hak ettiği konuma ulaşması kentsel alanlardan oluşması dolayısıyla, dönüşüm ve yenileme Beşiktaş’ta yaşayan insanlara daha iyi koşullarda yaşam kalitesi potansiyeli ile birlikte düşünüldüğünde; Yol Haritasını oluşturan sunmak için kentin planlı bir şekilde kendini yenilemesini stratejik amaçlarının da çeşitlendiği görülmektedir. sağlayacak öncü ve tetikleyici projeler geliştirilmesi Bu Amaçlar; olarak tanımlanmıştır. Beşiktaş’ın küresel yatırım talebinin yarattığı potansiyel ve Beşiktaş İlçesi Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Strateji ve olanaklardan, gereğince ve yeterince yararlanması. Eylem Planı Hazırlanması 1. Aşama çalışmasının ilk bölümü olan Üç saray ve 4 üniversiteyle çevrili Beşiktaş Meydanında kesişen, Vizyon Belirleme kısmı belirtilen stratejik amaçlarla tarihi, kültürel ve doğal kaynakların yoğunlaştığı boğaz kıyı bandı tamamlandıktan sonra, 1. Aşama 2. Bölüm olan Yol Haritasının ile Barbaros ve Büyükdere Caddeleri üzerinde gelişen metropol iş hazırlanmasına geçilecektir. merkezi bandının buluşturulması.

Mekânsal ayrışmanın giderek yoğunlaştığı Beşiktaş’ta, gelişme akslarının buluşturulmasında uyumlu ve dengeli kullanım kararları ile tarihi ve doğal kaynaklarının korunması ve sürdürülebilirliğin sağlanması.

Kamu ve özel kesim çıkarlarını bağdaştıran, kamu, özel kesim ve sivil kesimin ortaklığıyla, ekonomik, eşitlikçi ve ekolojik,

“sürdürülebilir” projeler kurgulanması,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 22

II. Aşama-YOL HARİTASI II.1 MEVCUT DURUM ANALİZİ

Beşiktaş, Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Strateji ve Çalışmanın bu bölümünde yandaki tabloda da kısaca özetlendiği Eylem Planı (Yol Haritası) Beşiktaş ilçesinin konumu, dönüşüm, gibi, Vizyon, Misyon ve Stratejik Amaçlar ortaya konduktan yenileme ve gelişme potansiyeli dikkate alınarak sonra elde edilecek dış verilerle Beşiktaş’ın mevcut durum analizi hazırlanmaktadır. Söz konusu potansiyel, vizyonda da belirtilen yapılacaktır. Yol haritasında belirlenen vizyonu gerçekleştirmek tarihi ve kültürel misyonun ortaya koyduğu zenginlik ile de üzere ortaya konacak amaç, hedef ve stratejilerin belirlenmesi buluştuğunda yol haritasında belirlenecek stratejiler ve için analiz çalışmaları ile sorun ve fırsatların değerlendirilmesinin öncelikleri önem kazanacaktır. doğru ortaya konulması gerekmektedir. Bu bölümde üzerinde durulması gereken konuların başında yasal çerçeve gelmektedir.

Mevcut durumun daha iyi algılanabilmesi için dönüşüm ve

BEŞİKTAŞ BELEDİYESİ yenileme konularında mevcuttaki yasal çerçeveye değinilecek KENTSEL DÖNÜŞÜM VE KENTSEL YENİLEME STRATEJİ VE EYLEM PLANI daha sonra bu kapsamda Beşiktaş’ı etkileyen ve geleceğini ÜRÜNLER oluşturmak için hazırlanan planlara bakılacaktır. Mevcut durum vizyon Kentsel Döüşü Kentsel Yenileme I.ÜRÜN Dış Veriler analizi için kaynak teşkil edecek verilere ise; Vizyon Belirleme Beşiktaş Stratejiler Stratejik Plaı Proje Alalarıı İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Beşiktaş Belediyesinin yapmış  Aaç Tesbiti İstaul Çevre Düzei Plaı  Stratejik Hedefler olduğu; Stratejik  Stratejiler Hedefler  Eyle Alaları II.ÜRÜN  Projeler  Metropolitan Çevre Düzeni Planı Analiz  Öelikler Çalışaları   Uygulama Modelleri Proje Alaları   İşirliği Yöteleri Eyle Plalarıı Koruma Planı Hazırlaası Sorunlar ve  İzlee ve Değerledire Fırsatlar  İmar Planı

MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ  Stratejik Plan

İncelenerek ulaşılacaktır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 23

II.1.1 YASAL ÇERÇEVE 2005 yılında çıkarılan, 5393 sayılı Belediye Kanununun kentsel dönüşüm ve gelişim alanları ile ilgili 73. maddesinde, Beşiktaş İlçesi için kentsel dönüşüm ve kentsel yenileme stratejileri ve eylem planı hazırlanırken; konunun dış hatlarını “….Belediye, kentin gelişimine uygun olarak eskiyen kent çizmek adına birinci bölümde bu kavramların günümüz planlama kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek; konut alanları, sanayi sistematiği içinde ne anlama geldiğini ve ne aşamada olduğuna ve ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde ise Beşiktaş’ın mevcut oluşturmak, deprem riskine karşı tedbirler almak veya kentin durumuna bakılırken hangi yasa ve yönetmeliklerden tarihi ve kültürel dokusunu korumak amacıyla kentsel dönüşüm ve yararlanılacağı, mekansal stratejiler geliştirilirken hangi gelişim projeleri uygulayabilir..Bir yerin kentsel dönüşüm ve çerçevede hareket edileceğine de değinilecektir. Bu konularda gelişim proje alanı olarak ilan edilebilmesi için; o yerin belediye yararlanılacak bir yasa ve bir yasa taslağı olduğunu bir kere daha ve mücavir alan sınırları içerisinde bulunması ve en az eli bin hatırlarsak, bunlar; metrekare olması şarttır”

Sit alanları için hazırlanacak projelerde 5366 sayılı ifadeleri yer almaktadır. Yenileme Yasası 1-YENİLEME YASASI (5366) Sit alanları da dahil diğer tüm alanlar için ise Dönüşüm Yenileme yasası kapsamında bir proje geliştirmek için aşağıdaki Yasa Taslağı’dır. aşamalar gerçekleştirilmelidir. Bu iki kapsamda da uygulama yapılması için özellikle konumuz  10.000 m2 den az olmamak üzere ilgili idare (belediye-İl itibariyle de belediyelere önemli uygulama araçları doğmaktadır. özel idaresi) tarafından yenileme alanı ilan edilir,

 Yenileme alanı Bakanlar Kurulu tarafından onaylanır,

 Belediye, Mülk Sahipleri ile bilgilendirme toplantısı yapar,

 Belediye projeyi kendi yapabileceği gibi TOKİ ya da ihale yoluyla özel sektöre yaptırabilir,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 24

 Parsel bazında değer tespitleri yapılır, düzenlemeleri yapabilir, yasaklar koyabilir. Bu konudaki esas ve usûller yönetmelikte belirlenir.  Avan Projeler hazırlanır ve Yenileme Kurulu tarafından onaylanır,  Uygulama esnasında her türlü kontrol, denetim ve takip işlemleri, ilgili il özel idaresi ve belediyece yapılır veya  Mülk sahipleri ile uzlaşma toplantıları gerçekleştirilir, yaptırılarak sonuçlandırılır. Yenileme alanlarındaki  Uzlaşma sağlanmayan mülk sahiplerinin hisseleri uygulamalar her türlü vergi, resim, harç ve ücretlerden kamulaştırılır. muaftır.

 Yenileme projelerini onaylamak üzere 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 51 inci 5366 sayılı yasa ve yönetmeliği aşağıdaki konuları ele almaktadır. maddesine göre gerektiği kadar Kültür ve Tabiat

 Yenileme alanları olarak belirlenen bölgelerde il özel Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu oluşturulur.

idaresi ve belediye tarafından hazırlanan veya hazırlatılan  Yenileme alanlarında yapılacak uygulamalarda her türlü yenileme projeleri ve uygulamaları ilgili il özel idareleri ve mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, 4734 sayılı Kamu belediyeler eliyle yapılır veya kamu kurum ve kuruluşları İhale Kanunu hükümlerinden muaftır. veya gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine yaptırılarak uygulanır. Bu alanlarda Toplu Konut İdaresi ile ortak  Yenileme projeleri, uygulama alanı içerisinde bulunan uygulama yapılabileceği gibi, Toplu Konut İdaresine de taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının rölöve, restitüsyon, uygulama yaptırılabilir. restorasyon projeleri ile onarılacak veya yeniden inşa edilecek yapıların imar mevzuatında öngörülen  Yenileme alanlarında yenileme projelerinin uygulanması projelerinden oluşur. sırasında tabiî afet riski taşıdığı Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca belirlenen bölgelerde gerekli tedbirleri  İl özel idaresi ve belediye, yenileme alanı ilan edilen almak üzere il özel idareleri ve belediyeler yenileme yerlerdeki taşınmazlar üzerinde, her türlü yapılaşma, projelerinde tasfiye de dahil olmak üzere gerekli kullanım ve işletme konularında proje tamamlanıncaya kadar geçici kısıtlamalar uygulayabilir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 25

 Yenileme alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı 2 - DÖNÜŞÜM YASA TASLAĞI ve kamulaştırılmasında anlaşma yolu esastır. Dönüşüm Alanları Hakkında Kanun Tasarısı’nda “…imar planı  Anlaşma sağlanamayan hallerde gerçek ve özel hukuk bulunsun veya bulunmasın kentsel ve kırsal tüm alanlarda bilim, tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar ilgili il teknik, sanat ve sağlık kurallarına uygun olarak, afetlere ve özel idaresi ve belediye tarafından kamulaştırılabilir. Bu kentsel risklere duyarlı yaşam çevrelerinin oluşturulması için Kanun uyarınca yapılacak kamulaştırmalar 2942 sayılı veya fiziki köhneme ve sosyal ve teknik altyapının yetersiz ve Kamulaştırma Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci niteliksiz olduğu alanların iyileştirme, tasfiye, yenileme ve fıkrasındaki iskân projelerinin gerçekleştirilmesi amaçlı gelişimini sağlamak üzere dönüşüm alanlarının tespitine ve kamulaştırma sayılır. dönüşümün gerçekleştirilmesine dair her türlü iş ve işlemler ile ilke ve esasların” belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu yasada  Tapuda mülkiyet hanesi açık olan taşınmazlar ile varisi dönüşüm ve alanının nasıl ve hangi ölçütlerle belirleneceği açık belli olmayan, kayyım tayin edilmiş, ihtilaflı, davalı ve olmamakla birlikte sadece dönüşüm alanının büyüklüğü için bir alt üzerinde her türlü mülkiyet ve mülkiyetin gayri aynî hak değer belirlenmektedir. tesis edilmiş olan taşınmazlar için de aynı madde hükümlerine göre kamulaştırma işlemleri yürütülür. Yasa Taslağı aşağıda sunulan yeni kavram ve yaklaşımları gündeme getirmektedir.  Kamulaştırma işlemlerinin yürütülmesinde il özel idareleri ve belediyeler veraset ilamı çıkarttırmaya, kayyım tayin Dönüşüm alanları strateji belgesi: Ülke genelinde dönüşüm ettirmeye veya tapuda kayıtlı son malike göre işlem projelerinin gerçekleştirilmesinde uyulacak strateji, program, yapmaya yetkilidir. uygulama, usul ve esasları belirleyen Bakanlıkça hazırlanıp Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanan temel belgeyi,

Dönüşüm amaçlı imar planı: Dönüşüm alanı bütününde, bu Kanuna

uygun olarak hazırlanıp, idare meclisince veya TOKİ tarafından onaylanan nazım ve uygulama imar planlarını,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 26

Dönüşüm projesi: Bu Kanunun amacına uygun olarak oluşturulacak  Belediye, Mülk Sahipleri ile bilgilendirme toplantısı yapar, dönüşümü gerçekleştirmek üzere, dönüşüm alanı sınırının  Belediye projeyi kendi yapabileceği gibi TOKİ ya da ihale tespitine esas her türlü araştırma, inceleme, tespit, analiz ve yoluyla özel sektöre yaptırabilir, değerlendirme çalışmalarını da kapsayan, dönüşümün gerçekleştirilmesine yönelik olarak programlama, planlama,  Parsel bazında değer tespitleri yapılır, projelendirme, etaplama, finansman modeli, uygulama ve yapım  işleri de dâhil olmak üzere yapılması gereken iş ve işlemler Dönüşüm İmar Planları ve Kentsel Tasarım Projeleri bütününü, hazırlanır,  Proje ortaklığı: İdare ve TOKİ dâhil, kamu kurum ve Mülk sahipleri ile uzlaşma toplantıları gerçekleştirilir, kuruluşlarının iştirakleri ile dönüşüm alanında taşınmaz sahibi  Uzlaşma sağlanmayan mülk sahiplerinin hisseleri olsun veya olmasın gerçek veya tüzel kişilerin, dönüşüm amaçlı kamulaştırılır. imar planı kararlarına uygun olarak hazırlanan projeleri gerçekleştirmek üzere ayrı ayrı veya birlikte oluşturdukları adi ortaklık temelli hukuki işlemlerle bir araya gelmiş bir veya birden Dönüşüm alanlarında uygulama fazla ortaklığı  İdare, dönüşüm amaçlı imar planı kararlarına uygun olarak; Olarak tanımlanmaktadır. mevcut yapılar ve çevreleri hakkında koruma, kullanma, Dönüşüm yasası çerçevesinde proje geliştirmek için de Yenileme güçlendirme, ıslah, geliştirme, yenileme ve tasfiyeye ilişkin Yasası koşullarına benzer aşağıdaki aşamaların gerçekleştirilmesi kararlar almaya, bu kararlara bağlı olarak ruhsat gerekecektir. düzenlemeye, yapı yapmaya, yaptırmaya yetkilidir.

 50.000 m2 den az olmamak üzere ilgili idare (belediye-İl  İdare, plan kararlarını gerçekleştirmek amacıyla; arazi ve özel idaresi) tarafından yenileme alanı ilan edilir, arsa düzenlemesi ile her türlü proje hazırlama işlemlerini yapmaya, yaptırmaya, kamulaştırmaya, toplulaştırmaya,  Dönüşüm alanı Bakanlar Kurulu tarafından onaylanır, satın almaya, ön alıma, bağımsız bölümler dâhil

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 27

mülkiyetindeki gayrimenkullerle trampaya, gayrimenkul dağıtıma göre, bağımsız bölüm, hisse ya da bedeli verilmek mülkiyetini veya imar haklarını başka bir alana aktarmaya, suretiyle alan ve hisse miktarlarını değiştirmeye, dönüşüm kamu ve özel sektör işbirliğine dayalı yöntemler alanlarında inşa edilecek binaların hak sahiplerine paylı uygulamaya, herhangi bir izne tabi olmaksızın bu amaçla veya tam mülkiyet halinde bağımsız bölüm tescillerini şirket kurmaya, kurulmuş şirketlere katılmaya ve mevcut yaptırmaya re’sen yetkilidir. şirketleri eliyle protokoller yaparak uygulamalar yapmaya,  İdare, dönüşüm amaçlı imar planı ve idare meclisi kamu tüzel kişiliği olarak veya özel sektörle birlikte proje tarafından onaylı kentsel tasarım projeleri kapsamında, temelli gayrimenkul yatırım ortaklıkları kurmaya, kurulmuş mimari özellikleri nedeniyle kentsel siluet içinde yöresel olanlara katılmaya, kat karşılığı veya hasılat paylaşımını dokuya uymayan yapılar ile yapının cephe, cephe kaplaması, esas alan yöntemler de dâhil inşaat yapmaya veya çatı özellikleri ve giriş saçakları gibi mimari elemanları yaptırmaya, hakkında, meclis kararı alarak yaptırımlar getirmeye ve  İdare, dönüşüm amaçlı imar planı çerçevesinde değerleme verilen süre içerisinde yapılmaması halinde, re’sen uygulama yaptırmaya, uygulamaya ve mülkiyet haklarının dağıtımına yapmaya ve yaptırmaya, masraflarını taksitlendirilmek re’sen yetkilidir. suretiyle tahsil etmeye yetkilidir.

 İdarece, dönüşüm amaçlı imar planında değerleme esaslı  Dönüşüm alanlarında, mevzuata uygun yapıların boşaltılması yöntem uygulanacağının belirtilmesi halinde, dönüşüm ve yıkılarak kaldırılmasında plan bütününe ilişkin değerleme alanlarındaki mülkiyet düzenlemelerinde düzenleme alanı ve fiziki durum temel alınarak anlaşma yolu esastır. içindeki gayrimenkullerin düzenleme öncesi ve sonrası Anlaşma sağlanamadığı takdirde bu taşınmazlar değerleri gayrimenkul değerleme kuruluşlarına yaptırılarak kamulaştırılır. Bu nitelikteki kamulaştırma kararlarına re’sen belirlenir. karşı sadece bedel bakımından dava açılabilir. Dava, mülkiyetin devri ve tahliye işlemlerini durdurmaz.  Düzenlemeden sonra mülkiyet dağıtımı, düzenleme öncesi ve sonrası değer temel alınarak, ortaya çıkan değer  Dönüşüm alanlarında gayrimenkul mülkiyeti, menkul artışından idarenin yatırım ve katkı payı düşüldükten sonra, değere dönüştürülebilir. İdare veya proje ortaklığınca, değerleme esaslı yöntem çerçevesinde yapılır. İdare bu bir bağımsız bölüme karşılık gelmeyen küçük ve parçalı

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 28

hisseler karşılığında gayrimenkul sertifikası veya menkul kıymet belgesi verilebilir ya da taşınmazın bedeli paraya

çevrilerek hak sahibine ödenir.

Yukarıda değinilen bu iki yasal sürece baktığımızda yerel yönetimlere yenileme ve dönüşüm alanında çok fazla yetki ve yönetim sorumluluğu düşmektedir. Beşiktaş Belediyesi tarafından hazırlatılan Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme

Strateji ve Eylem Planı (Yol Haritası) hazırlanırken, bu iki üst çerçeve bizim için yol gösterici nitelikte olacak ve ileriki aşamada gerçekleşecek olan proje alanları belirlenirken ve bu alanlara yönelik çalışmalar yapılırken, bu alanlar içinde

Beşiktaş İlçesi Tarihi, Doğal ve Kentsel Sit Alanları içinde kalan proje alanları 5366 sayılı yasa kapsamında ele alınacak, sit alanı içinde kalmayan dönüşüm alanı niteliğinde olan diğer proje alanları ise henüz yasalaşmamış olmakla birlikte Dönüşüm Yasa Taslağı çerçevesinden projelendirilecektir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 29

II.1.2 BEŞİKTAŞ İLÇESİ PLAN SÜRECİ Beşiktaş’ta kentsel gelişme değişimi olgusu genel olarak kentsel

1. BEŞİKTAŞ 2025 STRATEJİK PLANI gelişmeden çok,

Beşiktaş 2025 Stratejik Planı, Beşiktaş Belediyesi tarafından iş merkezi / ticaret / turizm 2005 yılında hazırlanması tamamlanmış bir plandır. Buna plana göre Beşiktaş Belediyesinin vizyonu; eğitim / kültür / spor

“Beşiktaş’ı çağdaş insanların, çağdaş kültürü, tarihi değerlerle gibi fonksiyonlara ve bu fonksiyonlar için potansiyeli olan bağdaştırarak barış içinde bir arada yaşadıkları, yüksek kentsel kesimlere yoğunlaşmaktadır. standartlara sahip bir ilçe yapmak” olarak ortaya konmuştur.

Stratejik Plan Ön Raporu’na göre Beşiktaş İlçesi’nin tarihi, doğal Kentsel değişim olgusu, yeni gelişmeden çok; öz nitelikleri, yerleşme geleneği ve gelişme potansiyelleri değerlendirilmiştir. mevcut kentsel yapıda fonksiyonel / yapısal dönüşüm

Beşiktaş Stratejik Planında Beşiktaş için yapılan genel durum genel yapılaşma yoğunluğu artışı, yükselme olarak ortaya analizi özetlenecek olursa Beşiktaş için şöyle bir sonuç çıkmaktadır (Beşiktaş Belediyesi Stratejik Planı, 2006). çıkmaktadır;

Beşiktaş metropolitan alan içinde temel fonksiyonu konut Bu doğrultuda; Beşiktaş ilçesine has “oturmuş” ve “bitmiş” konut alanları içerisinde gelişme baskısının; yerleşme alanı olmakla birlikte, son 20 yıl içinde önemli bir değişim süreci içine girmiştir. İş merkezi, ticaret, turizm, eğitim  Sit alanlarına yapacağı etkinin yönlendirilmesi, önlenmesi fonksiyonlarının giderek etkili bir biçimde konut fonksiyonunu kemirdiği, ezdiği görülmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 30

 Sıradan ömrünü tamamlanmış yapılarda ve gecekondu  Levent meydanları ve çevrelerinin, mevcut perakende alanlarında dönüşüm/ özel/ kamu/ proje alanları ticaret canlılığını öldürmeksizin, var olan / gelişen aşırı kapsamında değerlendirilmesi yükselme / yoğunlaşma (merkezi iş alanı) baskısının yönlendirileceği bir alan olarak (özel proje / dönüşüm  Stratejik konuma sahip alanlarda (konuttan iş merkezine kapsamında) değerlendirilmesi dönüşüm ve yükselme/yoğunlaşma baskısının) yumuşak karşılanarak yönlendirilmesi ve hazmedilmesi temel ilke ve varsayımlar olarak benimsenmiştir.

İş alanlarında ve konut alanlarında gece-gündüz canlılığı arttırabilmek amacıyla; Ayrıca raporda, bütünlüklü, entegre ve ağ biçiminde  Ticaret gelişmesi baskısının perakende ticaret oluşturulmuş, toplu taşıma öncelikli ulaşım sistemleri önerilmiştir. fonksiyonuna yönlendirilmesi, Beşiktaş gibi yoğun gelişmiş, alt yapı / ulaşım olanakları sınırlı bir yörede ulaşım yönünden toplu taşıma / bisiklet / yaya / engelli,  Mix kullanımların geliştirilmesi v.b. “uygar” sistemlerin özellikle vurgulanması gerektiğinden söz  iş alanlarının kamuya açık dinlenme / eğlence / alışveriş edilmiştir. mekanları ile bütünleştirilerek odaklar yaratılması, Bu bağlamda Stratejik Plan Ön Raporu’nda aşağıdaki öneriler önerilmektedir. belirtilmiştir;

Ayrıca,  Beşiktaş dışı erişim ve alt yapı sistemi açısından, mevcut sistem, marjinal bazı düzenlemelerle stratejik planlama  Büyükdere Caddesi boyunca yoğunlaşan gelişme baskısının dönem boyunca genelde etkili ve yeterli olabilecektir. bu kesimde sınırlanması Ancak, Dolmabahçe – Beşiktaş ve özellikle Barbaros

 Levent meydanları çevresine, Aytar girişine, Karayolları Bulvarı bağlantı sisteminin Beşiktaş Meydanını, kırılgan alanına yönlendirilmesi; dokusunu ve Beşiktaş / deniz bağlantısını kesmesini önlemek açısından: Dolmabahçe – Ihlamur - Balmumcu arasına bir “Bypass” tüneli yapılması önem taşımaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 31

 Yine metropolitan alanla bağlantı alt yapı düzeni açısından yönetim önlemleri ile “Rasyonel” bir ulaşım düzeni içinde Eminönü – Kabataş hattının ivedilikle Levent’e uzatılması bütünleştirilmesi.(tek yön uygulama, park yasağı, ”loop” gereklidir. düzenlemeleri, v.b.);

Beşiktaş içi ulaşım düzeni açısından:  Boğaz kıyısı yerleşmeleri boyunca deniz / tramvay / sınırlı otomobil / bisiklet / yaya ulaşım düzeninin, bu  Beşiktaş Meydanının denizle / deniz ulaşımı ile yerleşmelerin uygun kesimlerinde oluşturulacak odak bütünleştirilmesi; meydan mekanlarında bütünleştirilmesi;  Bu çevrede, zorunlu servis dışında araç trafiğinin  Bu meydanlara açılacak birer kısa tünel / funikular sınırlandırılması, sistemle kıyı kesimlerin iç kesimlerle, yoğun ticaret iş  Beşiktaş – Boğaz kıyısı boyunca araç trafiğini sınırlarken merkezleri ile bütünleşmesinin sağlanması.(Bebek / Ulus / deniz yolu ulaşımının ve yaya bisiklet ulaşımının Levent bağlantısı; Arnavutköy veya Ortaköy / Balmumcu güçlendirilmesi; bağlantısı gibi.);

 Barbaros Bulvarı ve Büyükdere Caddesi boyunca yaya ağırlıklı düzenlemelerle prestij mekanları oluşturulması; Beşiktaş İlçesi kentsel gelişimini ve yapılanmasını büyük oranda  Büyükdere Caddesi boyunca gelişen yüksek / yoğun tamamlamış bir bölge olduğundan görsel yapısının geliştirilmesi yapılaşmanın zorunlu kıldığı ulaşım düzenlemesinin önem taşımaktadır. Bu doğrultuda kentsel dönüşüm ve yenileme Levent’in iç kesimlerini olumsuz etkilemesini engelliyecek uygulamalarını belirleyecek iki konu üzerinde durulmaktadır: trafik yönetim düzeni yapılması (paralel sokakta kesin 1 - Değişim / dönüşüm ancak mevcut yapılaşma koşulları park yasağı, tek yön trafik düzenlemesi, v.b.); düzeyinde ve genelde “kozmetik” ağırlıklı olmak durumundadır (ki  Levent yöresi ve Boğaz yamaçlarında oluşmuş olan bu uygulamalar da çok önemlidir). “organik” ulaşım düzeninin radikal değişimlere

uğratılmaksızın, marjinal düzenlemelerle ve trafik

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 32

2 - Kentsel gelişim / dönüşüme getirilen sıkı kısıtlamalar zaman ormanlara, su kaynaklarına ve boğaza karşı önemli bir tehdit içinde gelişme baskısı ve kentli tepkisi ile olumsuz gelişmelere oluşturmaktadır” denmektedir. yol açabilir, hatta haksız / yasadışı uygulamalar özendirebilir. (Özellikle iş merkezi yüksek yoğunluklu gelişmeler ve fonksiyon 2.2 Mekansal Yapı Politikaları değişimleri açısından.) 1/100.000 planın mekansal yapı politikalarına bakıldığında en 2- METROPOLİTAN ÇEVRE DÜZENİ PLANI önemli politika olarak nitelenen konu; “MİA ve çevresinin Analiz çalışmaları kapsamında Beşiktaş Stratejik Planından sonra dönüşümü” olarak adlandırılmıştır. Bu rapora göre; ikinci olarak Metropolitan Çevre Düzeni Planında Beşiktaş ilçesini içine alan stratejik kararlar incelenmiştir. “…MİA insan çekme ve şehrin gelişimini yönlendirme özelliğiyle,

2.1 Genel Makroform Kararları alan büyüklüğüne oranla çok daha önemli ve etkili bir kent

parçasıdır. Dolayısıyla sürdürülebilirlik ilkesinin sağlanmasında İstanbul Çevre Düzeni Planı kapsamında; MİA’nin yöneliminin belirlenmesi önemli bir rol oynamaktadır.

“Makroformun, Merkezi İş Alanı’ndan (MİA) sıçramalı odaklarla Mevcutta Tarihi Yarımada’dan başlamak üzere, Büyükdere aksı doğu ve batı eksenlerinde doğrusal bir mekansal düzenlemeye ve boyunca Maslak’a kadar uzanan ve üst düzey hizmetlerin büyümeye imkan verecek nitelikte olması hedeflenmektedir. yoğunlaşma yüksek tek merkezli çekim noktası olarak gelişen

Bu anlamda makroformun belirlenmesindeki öncelikler, kuzeye MİA, kentin doğal alanlarını tehdit eden kuzey gelişiminin eğilim gösteren kent gelişimini sürdürülebilirlik ilkeleri temelini oluşturduğu gibi, iki kıta arası kentsel trafiğin

çerçevesinde önlemek, mevcut MİA üzerindeki baskıyı ve boğaz yoğunluğunu arttırmaktadır. geçişlerindeki trafik yükünü hafifletmek ve çok merkezli bir MİA’nın Maslak aksından kuzeye doğru ilerlemesi yapının oluşmasını sağlamaktır. Keza kuzeye karşı yönelim sürdürülebilirlik ilkesi ile ters düşmektedir. Bu çerçevede, bu

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 33 merkezin rahatlatılması, merkezi kentsel dokulardaki yerleşmiş bulunan firmalar, büyük oranda aynı ilçe içinde başka fonksiyonların yer seçim sürecinin yeniden tanımlanması ve köprü yere taşınmak eğilimindedirler. Firmaların yer değiştirme geçişlerinin azaltılması politikası benimsenmektedir. Bu nedenle eğilimleri, MİA’nın yoğunluğunun yakın gelecekte

Maslak aksında daha fazla gelişmeye izin verilmemesi ve mevcut hafiflemeyeceğini göstermektedir. Ancak altyapı yatırımlarıyla yüksek yoğunluklu yapının rehabilite edilmesi öngörülmektedir. desteklenecek yeni merkezler büyüme hızını azaltacaktır.”

Planda MİA gelişimi ve bağlantılı yol ağı, tarihi merkezden daha 2.4 Kültür Endüstrileri ve Yer Seçim Kriterleri batıya, coğrafi merkeze ve yoğunluk merkezine doğru

çekilmektedir. Bu karar ormanların korunması yönünde temel bir 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında Beşiktaş’ı ilgilendiren araç olduğu gibi, MİA’nın rahatlatılması, Tarihi Yarımada ile kararlar içerisinde yer alan başka bir konu ise Kültür

Boğaziçi üzerindeki baskının azaltılması ve tarihi dokunun Endüstrileri ve bunların yer seçim kriterleridir. korunması hedefini de desteklemektedir.” Kültür üçgeni, Eminönü, Beyoğlu, Beşiktaş, Şişli ve Kadıköy ilçelerini kapsayan, İstanbul’da gelişme potansiyeli yüksek olan 2.3 Ticaret ve Hizmetler kültür endüstrilerinin çeşitli alt sektörlerinin yer aldığı alandır.

Yine bu rapora göre Ticaret ve Hizmetler alanında Beşiktaş’a bakıldığında İstanbul Merkezi İş Alanı ilçeleri olarak, Şişli, Planda bu konuya şu şekilde yer verilmiştir: Beşiktaş ve Fatih ilçeleri iş hizmeti firmalarının en çok taşındıkları ve yerleştikleri ilçeler konumundadırlar. “İstanbul’un planlama sürecinde kültür endüstrileri için mekansal açıdan tartışılması gereken konuların başında, İstanbul’da yığılma “İstanbul’da firmaların %13’ü taşınmayı düşünmekte olup, odaklı bir sektörel gelişim stratejisinin benimsenip Eminönü, Şişli, Beşiktaş, Beyoğlu, Kadıköy ve Fatih semtlerinde benimsenmeyeceği gelmektedir. Kültür odakları yaratarak kültür

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 34 endüstrilerini geliştirmek ve yerel kalkınma sürecini kültür

üzerinden kurgulamak, başta Avrupa olmak üzere Dünya’daki pek

çok kentin benimsediği stratejiler arasında yer almaktadır.

Aşağıda İstanbul’un benzer bir stratejiyi benimsemesi halinde göz önünde bulundurulması gereken bir dizi mekansal ipucu sunulmaktadır.

İlk ipucu İstanbul’da kendiliğinden oluşan “kültür üçgenine” ilişkindir. Kültür üçgeni, metropolün çekirdeğindeki Eminönü,

Beyoğlu, Beşiktaş, Şişli ve Kadıköy ilçelerini kapsayan geniş bir alanı ifade etmektedir. İstanbul Metropoliten Alanı’nın merkezinde bulunan kültür üçgeni, kültür endüstrilerinin gelişimi açısından yığılma odaklı bir mekansal strateji için hazır bir altyapı sunmaktadır.

İstanbul Kültür Üçgeni

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 35

Dolayısıyla bu kültür üçgeninin yaratıcı ortamı besleyen özgün alan firmaları bu yönde destekleyecek önlemler (kira yardımı, yapısının korunması ve kapasitesinin arttırılması gerekmektedir. kredilendirme politikası..vb) göz önüne alınmalıdır.

Bu amaçla alt ölçekli plan çalışmaları; 2.5 Turizm

-kültür üçgeninde daha fazla buluşma mekanının Turizm açısından bu planın öngörüleri içinde ise: yaratılmasına “İstanbul’da turizm yatırımlarının tarihi doku ile kolaylıkla -aktivite çeşitliğinin desteklenmesine bütünleşebilen ve hatta bu yapı stoğunun değerlendirilmesi

-mevcuttaki özgün yapı stokunun ve sanayi arkeolojisinin açısından da önemli fırsatlar sunan küçük ölçekli, nitelikli korunarak kültürel fonksiyonlar ve kültür endüstrilerinin tesislerin kapasitesini arttıracak biçimde yönlendirilmesine kullanımına yönelik olarak yeniden işlevlendirilmesine ihtiyaç vardır. Kimlikli çevrelerde ve yapılarda konaklama ve

kentin ‘özgün kimliğini’ yakından tanıma ve tatma olanağı - kültür eksenli canlandırma, yenileme ve dönüşüm sağlaması açısından bu tür tesislerin özellikle kültür turizmi projelerinin geliştirilmesine açısından sağlayacağı avantajlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bu olanak sağlanmalıdır. bakımdan halen 4-5 yıldızlı büyük ve yeni tesislerin yoğunlaştığı

başta Beyoğlu olmak üzere, Beşiktaş ve Şişli ilçeleri önemli bir Diğer taraftan, kültür üçgeninde yapılacak herhangi bir uygulama kapasiteye sahiptir. Benzer biçimde halen küçük otellerin yığılma sonucunda artabilecek arazi fiyatları; bu alanda yeni firmaların gösterdiği alan olmakla birlikte Tarihi Yarımada da bu açıdan yer seçmesini güçleştirirken; mevcut firmaların da bu üçgen değerlendirilebilecek önemli bir yapı stoğu bulunmaktadır.” dışına kaçmalarına sebep olabilecektir. Bu nedenle sektörde yer denmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 36

2.6 Planlama Bölge ve Altbölgeleri

İstanbul’da istihdamın mekansal dağılımda yer alan özelliklerini Planda, Beşiktaş ilçesini de içine alan 6.bölge İstanbul’un Merkezi ortaya koymak üzere doğu-batı aksında birbirleriyle benzer İş Alanı ve Kültür Alanı olarak değerlendirilmektedir. özellik gösteren 10 farklı bölge oluşturulmuştur. Henüz onaylanmamasına rağmen Çevre Düzeni Planı raporunda 2.6.1 6. Bölge: Eminönü, Fatih, Beşiktaş, Şişli ve Kağıthane Beşiktaş ilçesi için aşağıdaki planlama kararları üretilmiştir. İlçeleri, (p76)  İstanbul’un; Eminönü, Karaköy ve Beyoğlu’ndan başlayan; Boğaziçi Köprüleri inşası sonrasında Beşiktaş üzerinden Boğaz’ın kuzeyine Zincirlikuyu, Maslak ve Ayazağa’ya uzanan tek merkezli yapısı en temel yapısal sorunudur.(p50)

 Mevcutta Tarihi Yarımada’dan başlamak üzere, Büyükdere aksı boyunca Maslak’a kadar uzanan ve üst düzey hizmetlerin yoğunlaşma eğilimi yüksek tek merkezli çekim noktası olarak gelişen MİA, kentin doğal alanlarını tehdit eden kuzey gelişiminin temelini oluşturduğu gibi, iki kıta arası kentsel trafiğin yoğunluğunu arttırmaktadır. (p60)

 Yapılaşma ile ilgili diğer bir önemli nokta da, Büyükdere Caddesi boyunca yapılan yüksek binalar ve gökdelenlerdir. Bu yapılar, İstanbul’da hakim olan kuzey-doğu (poyraz) ve güney-batı hava akımlarını keserek, şehir üzerinde kirletici konsantrasyonlarının çökelmesine ve birikmesine neden olabilmektedir. (p 98)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 37

 İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin altyapı, ulaşım ve orman alanları, sit alanları ve Boğaziçi sürdürülebilirlik sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı tehditler göz açısından ciddi tehlike altında kalacaktır. (P 587) önüne alındığında, mevcut Merkezi İş Alanı’nın gelişiminin İstanbul’un sürdürülebilirliği açısından büyük tehdit oluşturan durdurulmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. üçüncü köprünün yapılması halinde beklenen etkiler;  Uluslar arası rekabet düzeyi yüksek hizmetlerin yer seçim  Planlananın aksine MİA’nın ve konut alanlarının kuzeye tercihi olan nitelikli ofis yerleşkeleri ihtiyacı, mevcut gelişimini tetikler. MİA’da yeterince karşılanamamakta olup; karşılanmak istenmesi halinde ise, telafisi güç yeni sorunları da  Havzalar, orman alanları, sit alanları ve Boğaziçi bölgesinin beraberinde getirmektedir. Ayazağa Büyükdere’de olduğu rant baskısı altında kalmasına neden olur. (P 587). gibi; parsel ölçeğinde, düzensiz ve parçalı mülkiyet dokusu üzerinde gelişen yüksek yapıların çoğalması, bu duruma 2.6.2 Merkez Planlama Altbölgesi (MIA)

örnek olarak gösterilebilir. Merkez (MİA) Planlama Altbölgesi; Beşiktaş, Beyoğlu, Şişli, Sarıyer, Eminönü, Fatih, Zeytinburnu, Bayrampaşa ve Eyüp İlçeleri,(p12)  Yapı ölçeğinde nitelikli olan bu yapıların çevresine mekânsal katkılarının kısıtlı olması, kamusal alanlar üretememesi, erişebilirliğinin düşük olması, mevcut kentsel altyapıları zorlaması, çevresinde yoğunluk arttırması ve ulaşım yükleri getirmesi, yaşanılan ve tekrarından kaçınılması gereken olumsuz gelişmelerdir. (p 558)

 Merkezi İş Alanı’nın (MİA) kuzeye doğru gelişimi, şayet plandaki gibi batıya Kağıthane ve Topkapı-Bayrampaşa bölgesine yönlendirilmez ve planda önerilen Merkezi İş Alanı alt merkezler ile desteklenmez ise; su havzaları,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 38

Beşiktaş’ın da içinde olduğu Merkez Planlama Altbölgesin için geliştirilen vizyona göre; “Sürdürülebilirlik ilksine dayalı olarak mevcut ve geliştirilmesi planlanan MIA arasındaki köprüyü fiziksel ve ekonomik dönüşüm ile kuran, dinamik ve rekabetçi bir merkezi iş alanının yaratılması” hedeflenmektedir.

Mevcut MİA-Beyoğlu- Maslak Hattı:

Mevcut MİA’nın Beyoğlu’ndan başlayarak Büyükdere Aksı boyunca Zincirlikuyu’ya kadar uzanan kısmı ile Zincirlikuyu- Maslak Hattı nitelik olarak ayrılmaktadır.

Zincirlikuyu-Maslak Hattı İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin altyapı, ulaşım ve sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı tehditler göz önüne alındığında,

Zincirlikuyu –Maslak aksındaki Merkezi İş Alanı’nın gelişiminin durdurulmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Üst düzey işlevlerin yoğunlaştığı bu bölgenin kendiliğinden gelişmelere terk edilmesi yerine gelişiminin yönlendirilmesi ve kontrol edilebilmesi gereklidir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 39

3. Gaziosmanpaşa Kümesi,

4. Tarihi Yarımada Kümesi,

5. Boğaziçi Kümesi’dir.

Mevcut MİA – Beyoğlu – Maslak Hattı

Merkez Altbölgesi’nde görülen sorunların küme bazında çözümlenmesi amacıyla altbölge içinde 5 adet küme belirlenmiştir. Bu kümeler; Merkez Altbölgesinde Oluşturulan Kümeler 1. Mevcut Merkezi İş Alanı Kümesi,

2. Gelişme Merkezi İş Alanı Kümesi,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 40

MİA GENİŞLEME VE MİA ÇEVRESİNİ YENİLEMEYE olan Fatih, Bayrampaşa, Beyoğlu, Kadıköy, Beşiktaş, Kağıthane, YÖNELİK ÖZEL PLANLAMA ALANI Eminönü, Zeytinburnu, Üsküdar ve Bakırköy gibi ilçelerde mer’i plan yoğunluğunun düşürülmesi, (p38) Bayrampaşa, Beyoğlu, Şişli, Eyüp ve Gaziosmanpaşa İlçeleri’ni kapsamaktadır. Söz konusu alan; 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Kültür üçgeninde gelişimi desteklemek ve kapasitesini arttırmak Planı’nın ana kararlarından olan MİA’nın batıya doğru amacı ile; mevcut aktivite çeşitliliğinin desteklenmesi, donatılarla genişletilmesi ve kuzeye gelişimin engellenmesi bakımından da kentsel yaşam kapasitesinin arttırılması, özgün yapısı korunarak son derece önemli bir bölgedir. kültür endüstrilerinin kullanımına yönelik yeniden işlevlendirilmesi, kültür eksenli dönüşüm projelerinin geliştirilmesi, (p 123)

İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin altyapı, ulaşım ve sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı tehditler göz önüne alındığında, mevcut Merkezi İş Alanı’nın kuzeye gelişiminin durdurulmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, Büyükdere Caddesi MİA Batıya Kaydırma Alanı Özel Proje Alanı olarak tanımlanmıştır. (p 232)

Tarihi doğal sit alanı olan Beşiktaş İlçesi’nin eşsiz doğal, tarihi ve kültürel mirasa sahip olması nedeniyle, ilgili kurul kararları ve koruma planları doğrultusunda bu mirasın sürdürülebilirlik Aşırı yük altında olan Fatih, Bayrampaşa, Beyoğlu, Kadıköy, çerçevesinde korunması, geliştirilerek tanıtımının yapılması ve Beşiktaş, Kağıthane, Eminönü, Zeytinburnu, Üsküdar ve Bakırköy dünyaca önemli turizm alanları arasına girmesi sağlanacaktır. (p gibi ilçelerde nüfus yoğunluğunun düşürülmesi (p 24) 256)

Merkez alt bölgesinde yoğunlukların ve nüfusun sabit İstanbul’un Merkezi İş Alanı (MİA) olarak tanımlanan alan: tutulmasının öngörülmesinin yanı sıra aşırı nüfus baskısı altında

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 41 metropolitan bölge ve uluslararası boyutlarda yönetim, kontrol, kentsel tasarım projeleri ile; Kağıthane’de merkez gelişimi koordinasyon fonksiyonları ile finans kuruluşları, özelleşmiş, desteklenerek, fiziksel yapıda gelişim sağlanarak, gerekli teknik ihtisaslaşmış hizmet ve ticaret fonksiyonlarının yer alacağı ve sosyal altyapıya sahip hizmet ve ticaret alanları alandır. oluşturulmalıdır. (p 173)

Altbölge’nin DİE verilerinden %20 artışla hesaplanan 2006 yılı Bu nedenle; Plan’ın ana kararlarından biri olan, merkezin kuzeye nüfusu 3.597.162 kişi, 2023 yılı için hedeflenen nüfusu ise gelişiminin engellenmesi ve bu alanın gelişmesinin kısıtlanması yaklaşık 3.000.000 kişidir. (p 543) kararı doğrultusunda ‘özel proje alanı’ olarak belirlenen alanın, rehabilite edilerek gelişiminin kısıtlanması ve batıya Plansız/planlı” bir “prestij” merkezi olarak gelişen Büyükdere- yönlendirilmesi amacıyla alana ilişkin kentsel tasarım ve yarışma Maslak MİA içinde kabul edilmekle birlikte çok farklı nitelikleri projeleri hazırlanması önerilmektedir. dikkate alınmaktadır. Üst düzey işlevlerin yoğunlaştığı bu bölge spontane gelişmelere terk edilmesi yerine yönlendirilmesi ve Proje Alanı’nda merkezi iş alanları ve çalışma mekanları ile uyumlu gelişiminin kontrol edilebilmesi amacıyla rehabilitasyon gerekli bağlantıları olan konaklama, alış-veriş, dinlence ve eğlence merkez olarak tanımlanmıştır. (p77) alanlarının yaratılarak ve ulaşım sorunlarına çözüm getirilerek, bölgenin rehabilite edilmesi amaçlanmaktadır. Hazırlanacak olan Büyükdere-Maslak aksı rehabilite edilerek kontrollü dönüşüm ve projelerden beklenen; Maslak ve Büyükdere Caddesi’nin kuzeye gelişimi sağlanacaktır. doğu gelişimini sabit tutan ve batıda Kağıthane sanayi alanına İstanbul’un gelişim stratejileri tanımlanırken, ekolojik yönlendiren, çekim noktalarının yaratılmasıdır. (p 178) sürdürülebilirlik çerçevesinde MİA’nın kuzeye gelişiminin Zincirlikuyu-Maslak Hattı İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin engellenerek, bu yöndeki mevcut gelişmesinin rehabilite edilmesi altyapı, ulaşım ve sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı ve MİA gelişiminin, bu gelişime bağlı yol ağı ile birlikte kontrollü tehditler gözönüne alındığında, Zincirlikuyu–Maslak aksındaki bir şekilde yönlendirilmesi amaçlanmaktadır. (p 80) Merkezi İş Alanı’nın gelişiminin durdurulmasının gerekliliği ortaya MİA’nın yükünün hafifletilmesi ve Levent-Maslak Aksı’nın kuzeye çıkmaktadır. Üst düzey işlevlerin yoğunlaştığı bu bölgenin doğru olan gelişiminin batıya yönlendirilmesi amacı ile Büyükdere- kendiliğinden gelişmelere terk edilmesi yerine gelişiminin Levent MİA koridorunun etki alanındaki Kağıthane’de yapılacak yönlendirilmesi ve kontrol edilebilmesi gereklidir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 42

Bu nedenlerle, Maslak aksında daha fazla gelişmeye izin tanıtımının yapılması ve dünyaca önemli turizm alanları arasına verilmemekte ve merkezin mevcut yüksek yoğunluklu yapısının girmesinin sağlanması, Birinci derece doğal sit alanlarında ise rehabilite edilerek, gelişiminin kısıtlanması öngörülmektedir. kentsel yeşil alan olarak belirlenecek ekolojik koridorların Ayrıca, alanda yapılacak kentsel tasarım projelerinde alanın oluşturulmasıdır. (p 622) “rehabilite edilmesi gereken üst düzey hizmet merkezi” niteliği göz önüne alınmalıdır. (p 232) Boğaziçi bölgesinde bulunan plansız yapılaşmaların ve

uygulamaların derhal ıslah edilmesi, Sarıyer ve Beşiktaş BOĞAZİÇİ KÜMESİ İlçeleri’nde bulunan gecekondu alanlarının ve kaçak yapılaşmaların tespit edilerek, bu alanların onaylı planları İstanbul Boğazı’nın Avrupa Yakası’nda bulunan Boğaziçi Kümesi, doğrultusunda konut yenileme alanı olarak belirlenmesi, Beşiktaş ve Sarıyer İlçeleri’nin bir kısmını kapsamaktadır. Boğaziçi kıyı ve sahil şeridi, Öngörünüm, Geri görünüm ve Tarihi önem taşıyan yapılar restore edilerek çevresi Etkilenme Bölgeleri’nden oluşan alanın 2000 DİE verilerine göre iyileştirilmelidir. Beşiktaş İlçesi’nde belirlenen turizm ve kültür belirlenen nüfusu 352.349 kişi olan Boğaziçi Kümesi’nin plan amaçlı kullanım alanları düşünülerek; karayolu ulaşım ağı, sonrası hedeflenen nüfusu 312.046 kişidir. demiryolu ve deniz yolu ile desteklenecek şekilde planlanmıştır.

Öngörünüm Bölgesi için plan kararı getirilmemiş Geri Görünüm Beşiktaş’ta bulunan jeolojik sakıncalı alan çevresindeki düşük Bölgesi planlanmıştır. yoğunluklu donatı alanları; spor alanları ile birleştirilerek, yeşil hizmet donatı koridoru olarak planlanmıştır. Boğaziçi bölgesinin tarihi, kültürel, doğal dokusunu koruma ve kullanma dengesinin sağlanarak, tarihi ve kültürel değerlere Beşiktaş ilçesinde bulunan Karanfilköy bölgesi konut yenileme sahip, ancak tahrip olmuş konut ve yapı stokunun korunarak alanı olarak belirlenmiştir. yenilenmesi, Tarihi doğal sit alanı olan Beşiktaş İlçesi’nin eşsiz Bu kapsamda, 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı’nda ifade edilen doğal, tarihi ve kültürel mirasa sahip olması nedeniyle, ilgili kurul Boğaziçi Kümesi; 18.06.1993 tarihli ve 1/5.000 ölçekli Beşiktaş kararları ve koruma planları doğrultusunda bu mirasın Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Nazım İmar sürdürülebilirlik çerçevesinde korunması, geliştirilerek

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 43

Planı ile 25.06.1999 tarihli Sarıyer Geri Görünüm ve Etkilenme 3 - İMAR VE KORUMA PLANLARI Bölgeleri Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nın önerdiği kararların

üst ölçekli plana aktarılmış halidir. (P 622-624) Beşiktaş İlçesi planlama açısından E-5’in kuzeyi ve E-5’in güneyi Büyükdere Aksı’nı ve Zeytinburnu Topkapı (Maltepe) Sanayi olmak üzere iki bölgede incelenebilir: Bölgesini bağlayan Bulvar bağlantısının ilk segment olan Büyükdere Aksı-Kağıthane ile ikinci segment olan Kağıthane- E-5 kuzeyinde kalan alanın 3 ayrı bölgeden oluşmaktadır. Bunlar; Silahtarağa bağlantıları kurulacaktır.

Beşiktaş’tan başlayarak Kağıthane, Bayrampaşa ve Maltepe’den geçip, Kazlıçeşme’de Marmaray ile entegre olan ve yine bu 1 - Boğaziçi Ön Görünüm Bölgesi: Her türlü imar yetkisi noktada önerilen yeni liman ile bütünleşen, Tarihi Yarımada’yı Boğaziçi İmar Müdürlüğü’ne aittir. kuşaklayan yeni MİA ringi önerilmektedir.

2 - Beşiktaş Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgesi:

18.6.1993 tarihinde 1/5000 Levent Nazım İmar Planı, 10.12.1993 tarihinde Levent Uygulama İmar Planı onaylanmıştır. Levent Planı

Dışındaki alanların büyük bir kısmı mevzi imar planlarıyla

gelişmiştir.

3 - Silüet Alanı:

Silüet Alanı Beşiktaş ve Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgesi

içinde kalıp silüet planlamasına konu olmaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 44

1 - Dikilitaş-Balmumcu- Ortaköy İmar Planı: 22.7.2002 itibari ile Nazım İmar Planı, 29.1.2004 tarihi ile Uygulama İmar Planı tamamlanmış planlar 3 ay sonra iptal edilmiş ve revizyona girmiştir. 16.7.2005 tarihi itibari ile Revizyon Nazım İmar Planı onaylanmış, 9.8.2007 itibari ile de Uygulama İmar Planı onaylanmıştır.

2 - Beşiktaş Kentsel, Tarihi ve Doğal Sit Alanları (8 Sit Bölgesi) : Bu alanda yer alan sit bölgelerinde Koruma Amaçlı Nazım İmar Planları yapım aşamasında olup, alanlar hali hazırda geçici yapılaşma koşullarına tabiidir. Bu Sit Alanları ;

 Ihlamur Kasrı ve Çevresi Doğal ve Tarihi Sit Alanı

 Yıldız Parkı Tarihi ve Doğal Sit Alanı

 Ortaköy Camii ve Çevresi Kentsel Sit Alanı

 Abbasağa Parkı Doğal Sit Alanı

 Beşiktaş Köyiçi Kentsel Sit Alanı

 Feriye Sarayları Kentsel Sit Alanı

Şekil ; Beşiktaş İlçesi planlama bölgeleri  Dolmabahçe Sarayı Saat Kulesi ve Bezmi Alem Valide Sultan Camiinin Koruma Alanı

 Ihlamur Kasrı Koruma Alanı E-5 güneyinde kalan alanda ise iki çeşit uygulama söz konusudur:

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 45

çoğu iptalle son bulmuştur. Bu kısımda Beşiktaş’ın yaşadığı plan

sürecine ve sınırları dahilinde yer alan planlara İmar Planları ve

Koruma İmar Planı başlıkları altında incelenecektir.

1 - İMAR PLANLARI

17.2.1954 Beyoğlu Nazım Planı

1954 Beyoğlu Nazım Planının alanı Sütlüce’den Rumelihisarı’na

kadar olan alan ile Levent mahallesi ve Mecidiyeköy’den

oluşmakta olup, 3400 ha.lık bir alanı kapsamaktadır. Böylece

kuzey-batıdan başlamak üzere Kağıthane deresini takip eden

şehir (belediye) sınırı Sütlüce, Halıcıoğlu, Hasköy, Kasımpaşa, Karaköy, Beşiktaş, Ortaköy, Kuruçeşme, Bebek, buradan da Şekil: Beşiktaş Kentsel, Tarihi ve Doğal Sit Alanları Etiler mahallesi-Levent mahallesi ve Mecidiyeköy’ün kuzeyinde

bulunan alanlar yine şehir hududuna kadar olmak üzere Beyoğlu Beşiktaş Plan Süreci Nazım Planı alanı içindedir. Planda, orta sıkışık ve az sıkışık iskan

Yukarıda Beşiktaş’taki güncel planlar iki ana başlık halinde alanı, iskan dışı alanlar, umuma tahsis edilmiş alanlar (Yıldız belirtilmiştir. Ancak Beşiktaş yıllarca plansız bir alan olarak Parkı, ıhlamur Kasrı ve civarı vb.) olarak belirlenmiştir. Bugün kalmış, geleneksel planlama sürecinde yaşanan sorunlara maruz mevcuttaki birçok yerleşim birimini “İskan dışı alanlar” lejantı ile kalmış, planlama girişimleri sürekli olarak devam etmekle birlikte

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 46 gösteren plan bu nedenle güncelliğini ve fonksiyonelliğini yitirmiş 21.08.1998 onanlı Beşiktaş Ortaköy Nazım İmar Planı bir plandır. Beşiktaş Ortaköy Nazım İmar Planına bakıldığında; planın yoğun

29.7.1980 1/50000 Ölçekli İstanbul Metropoliten Alan olarak konut bölgelerinden oluştuğu; Beşiktaş merkezinin ticaret

Nazım Planı alanı olarak planlandığı, Ortaköy Dereboyu Cad., Spor Cad.,

Nüzhetiye Cad., Ihlamurdere Cad., Barbaros Bulvarı, Emirhan ve Beşiktaş ilçesinin büyük bir kısmı 1/50000 ölçekli, 29.7.1980 Gönenoğlu Caddelerinden cephe alan parsellere ticaret ve onanlı İstanbul Metropoliten Alan Nazım İmar Planında Ana konut+ticaret yapılanmalarının getirildiği görülmektedir. Turizm Merkez olarak geliştirilmesi hedeflenen ‘’Merkezi İş Alanı’’nda alanları, otel alanları, İş merkezi Alanları, koruma planı alanları kalmaktadır. gibi özellik gösteren bazı alanlar bu planda “onanlı plan şartları

1/5000 ölçekli 18.02.1997 onanlı Balmumcu Nazım İmar geçerli alanlar” olarak belirlenmiştir. Yıldız Parkı, İnönü

Planı: Stadyumu ile Hakkı Yeten Stadyumu gibi büyük alanlar, planda;

yeşil alan ve spor alanları olarak planlanmıştır. Balmumcu bölgesinde Jandarma Bölge Komutanlığı ve Askeri

Lojmanların bulunması nedeniyle; Askeri Alan lejantı planın

önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bestekar Şevki Bey

Mahallesinin mevcut dokusu korunarak 100ki/ha yoğunlukta konut alanı, Mediko Sitesinin bulunduğu alan da 200ki/ha yoğunlukta konut alanı olarak planlanmıştır. Barbaros Bulvarı üzerinde 1 emsal yapılanma şartlarında MİA alanları planlanmıştır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 47

Genel anlamda mevcut konut yoğunlukları korunmuştur. Parsel

bazında mevzii imar planları ile oluşan irtifa ve yoğunluklar

korunarak lokal konut zonları belirlenmiştir. Ancak parsel

bazında bu planlara yapılan çeşitli itirazlar neticesinde İstanbul

III. İdare Mahkemesinin 19/01/2000 tarih ve 99/105 E.,

2000/19 K. sayılı kararı ile 21/8/1998 onanlı Beşiktaş –Ortaköy

Nazım İmar Planı iptal edilmiştir. Bu planın 1/1000 Uygulama

İmar Planı bulunmamaktadır.

22.07.2002 Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım İmar Planı

Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım İmar Planına bakıldığında; bölgenin yoğun olarak konut alanı ve Ticaret alanı olarak planlandığı, plan yoğunluklarının mevcut yoğunluklarının altında olduğu görülmüştür. İBB Planlama Müdürlüğünce hazırlanan 1/5000 ölçekli Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım İmar Planı;

mahkeme kararları ile iptal edilerek plansız kalan Beşiktaş

Harita : 21/8/1998 onanlı Beşiktaş –Ortaköy Nazım İmar Planı Ortaköy ve Balmumcu Bölgeleri ile sit alanlarını kapsamakta iken 12.05.2002 gün ve 157 nolu Büyükşehir Belediye Meclisi kararı Kaynak: İBB Planlama Müdürlüğü ile tadilen uygun bulunmuş olup; 22.07.2002 tarihinde Büyükşehir Belediye Başkanının “Sit alanı dışındaki kısmı” notu ile onanmıştır. Sit alanlarının içinde kalan kısımları ise 22.08.2002 gün ve 822 sayılı yazıyla III nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 48

Kuruluna iletilmiştir. Ancak sit alanları ile ilgili kısımları koruma 26.02.2008 tarihinde yapılan Beşiktaş Dolmabahçe Ortaköy Kurulunca inceleme aşamasında iken İstanbul 3. İdare Mahkemesinde planın iptali ve yürütülmesinin durdurulması talebi 1/ 5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı bilgilendirme toplantısı ile dava açılmış olup; 17.11.2004 gün ve 2002/1784E. raporuna göre; planın hedefleri ve ilkeleri şu şekilde 2004/1877k: sayılı kararı ile planın iptaline karar verilmiş ve özetlenmiştir; revizyona girmiştir. 16.7.2005 tarihi itibari ile Revizyon Nazım İmar Planı onaylanmış, 9.8.2007 itibari ile de Uygulama İmar Hedefler: Planı onaylanmıştır.  -Tarihi eserlerin yoğunlaştığı bölgelerin özelliklerinin

vurgulanarak asli fonksiyonları çerçevesinde korunmasının

sağlanması

2- BEŞİKTAŞ DOLMABAHÇE ORTAKÖY 1/5000 ÖLÇEKLİ  -Beşiktaş bölgesinin taşıdığı tarihi, kültürel ve mimari öz KORUMA AMAÇLI NAZIM İMAR PLANI değerleri korunarak tarihi ve kültürel kimliği ile

15.09.2004 gün ve 59 nolu Kurul kararı ile; Beşiktaş Ortaköy özdeşleşen kayıp anıt eserler ve önemli sivil mimarlık

Balmumcu Bölgesinde yer alan Sit Alanları ve bu alanların örneklerinin de tarihi dokuya entegre edilerek günümüze

Etkileme Geçiş Alanlarının belirlenmesi ve Beşiktaş Köyiçi kazandırılması

Kentsel Sit Alanı sınırlarının belirlenmesi ve Dolmabahçe Sarayı  -Güncel ve sayısal ortamdaki halihazır harita ve güncel Saat Kulesi ve Bezmi Alem Valide Sultan Camiinin oluşturduğu kadastral bilgilere sahip altlıklarda yine güncel arazi anıtsal yapının Koruma Alanının belirlenmesine karar verilmiştir. verilerinden yararlanılarak 1/1000 ölçekli plana ışık

tutacak planın hazırlanması

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 49

İlke ve kararlar:  -Konut alanlarında, iptal edilen planlarda da ayrılmış olan

donatı alanlarının korunması  -Beşiktaş Ortaköy Balmumcu planlarının dava sonucunda

iptal işleminden oluşan plan boşluğunun giderilmesi, sit  -Kurum ve kuruluş görüşlerinin ve ileriye yönelik yatırım

alanı ilan edilen bölgelerinin koruma planlarının yapılması programlarının planlama çalışmaları sırasında

ve planlama alanının gelişme potansiyelinin disipline değerlendirilmesi

edilmesi  -17 Ağustos 1999 tarihinde Marmara Bölgesinde meydana

 -Kadastral bilgiler, mülkiyet ve arazi verilerinden gelen deprem nedeniyle, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

yararlanarak, uygulanabilirliği olan kararların üretilmesi Afet İşleri Genel Müdürlüğünce yayınlanan genelgelerde

belirtilen hususlara uyulması  -Planlama alanında jeolojik sakıncalı alanlar gibi bir takım

kısıtlamalar ve yasaklar getirilmesi gereken alanlarda yer olarak sıralanmıştır.

alan fonksiyonlar için optimal çözümün üretilmesi

 -Plan bütününde; yapı yoğunlukları ve nüfus konusunda Planlama alanı toplam 0. hektardan oluşmaktadır; Anıtlar Yüksek mevcut oluşumların dikkate alınması ve farklı yoğunluk Kurulunun farklı tarihlerde ilan ettiği sit alanlarını kapsamaktadır. değerleri arz eden kesimler arasında dengelemenin Sit Alanı; Sinanpaşa, Cihannüma, Yıldız ve kısmen Mecidiye, Ortaköy, yapılması Türkali, Abbasağa ve Vişnezade olmak üzere toplam mahalleyi

 -İhtisaslaşmış ve özelleşmiş nitelikteki ticaret alanlarında içermektedir.

eksikliği duyulan otopark alanlarının ayrılması

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 50

Beşiktaş’ın İstanbul içinde merkez konumunda olması, MIA içinde yer alması, güney sınırının tamamen Boğaz kıyı şeridinden oluşması, içinde 8 tane doğal, kültürel ve kentsel sit alanı barındırıyor olması ve farklı alanlarda farklı plan süreçlerinin işliyor olması nedeniyle iç içe geçmiş bir planlama sürecinden bahsetmek mümkündür. Sadece kendi iç dinamikleriyle gelişen ve dönüşen bir ilçe olmaması, dış faktörlerin de planlamaya etki etmesi ve büyük bir alanının yıllarca plansız kalması sonucu bir taraftan dönüşümün plansız gelişmesine yol açarken, mevcut yapının kendini değiştirmesi ise bugüne kadar yapılan küçük plan tadilleriyle, ya da parsel bazında alınan kararlarla meydana gelmiştir. İlçenin büyük bir kesimi Öngörünüm – Gerigörünüm ve Sit Alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Bu da gelişmeyi ve değişimi zorlaştıran, sınırlayan ya da süreci uzatması bakımından olumsuz fakat aynı zamanda da kentin tarihi ve doğal değerlerini Harita : Beşiktaş Sit Alanı içinde kalan mahalleler koruması açısından olumludur. Üst ölçekli planlarda ise Beşiktaş’ın sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerle ve turizmin Kaynak: İBB Planlama Müdürlüğü ve kültür aktivitelerinin geliştirilerek devem etmesi, ulaşım bağlantılarının kara ve deniz açısından güçlendirilerek daha kolay erişilebilirliğinin sağlanması, mevcutta kaçak yapılaşmanın ve

gecekondu alanlarının “konut yenileme” alanları olarak Beşiktaş Dolmabahçe Ortaköy 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı iyileştirilmesi, MIA içinde kalan Büyükdere-Maslak aksının

Nazım İmar Planı İstanbul Büyükşehir Belediyesince rehabilite edilerek kontrollü dönüşüm ve gelişimi sağlanması gibi farklı birçok alanda karar alınmıştır. Hazırlanmakta olan Koruma hazırlanmakta olup, henüz tamamlanmamıştır. Planı hedef ve ilkelerinde de Beşiktaş’ın sahip olduğu değerlerle

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 51 gelişiminin sağlanması amaçlanmıştır. Beşiktaş’ın tamamı için fonksiyonlar için potansiyeli olan kesimlere doğru geliştirilen ve bir vizyon sahibi olan tek plan ise Beşiktaş yoğunlaşması ya da dönüşmesi şeklinde olmaktadır. Stratejik Planıdır. Bu planda Beşiktaş sahip olduğu fırsat ve Kentsel Merkez / Ticaret Alanları sorunlarla ayrıntılı olarak ele alınmış, ileriye yönelik olarak sorunlu alanların parçacı değil, amaca yönelik bütünlükçü dönüşüm Yakın zamanlara kadar Beşiktaş’a hizmet etmek durumunda olan projeleriyle gelişebileceğini ve yenilenebileceğini ortaya ticaret fonksiyonu son yıllarda metropolitan ölçek kazanmak koymuştur. üzere özellikle Büyükdere Caddesi boyunca yoğunlaşıp yükselmiştir. Tüm bu plan sürecine baktığımızda alınan kararlarda ve geliştirilen önerilerde Beşiktaş için tek bir senaryo üretmek Komşu Şişli alanlarının da iş ve ticarete yönelik gelişmesi bir oldukça karmaşıktır. Bu anlamda bunun planlanması gereken bir metropolitan iş merkezi fonksiyonunu arttırmaktadır. süreç olduğu kabul edilmeli, öncelikle Beşiktaş’ın tamamı için üst Konut Alanları ölçekli Mekansal Gelişme Stratejileri hazırlanmalı, daha sonra da bu doğrultuda, öncü, tetikleyici ve vizyon yaratan proje alanları Beşiktaş’ta konut alanları, seçilip, kentin sorunlu alanları başta olmak üzere bir öncelik Genelde: sırasına konarak harekete geçilmelidir.  Özel niteliği olmayan yoğun apartman bölgeleri MEVCUT DURUM  Lüks, özel yönetimli siteler  Levent, Ulus eteklerinde “organik” nitelikte gelişmiş üst Beşiktaş’ın mevcut durumu alt başlıklar altında ele alınmıştır. gelir gurubu villa ve apartman bölgeleri  Gecekondu bölgeleri olarak belirginleşmektedir.  İş merkezi, ticaret, turizm ve eğitim fonksiyonlarının giderek etkili bir biçimde konut fonksiyonunu Beşiktaş’ın genel kentsel yapılaşmasını “tamamlamış” niteliği kemirmektedir. nedeni ile diğer kesimlerdeki yapılaşmaların “kentsel dönüşüm”

bağlamında geliştirilmesi, yoğunlaşması hatta yükselmesi söz  Beşiktaş’ta yapılaşacak yeni alan olmadığı için kentsel konusudur. gelişme mevcut alanların iş merkezi, ticaret, turizm, eğitim, kültür ve spor gibi fonksiyonlara ve bu

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 52

Bölgeler: Üniversitesi, Yıldız Parkı v.b.) belirgin alt bölgeler olarak algılanmaktadır. Beşiktaş sınırları içinde karakteristik ve iç bütünlüğü ve homojenliği olan bölge tanımına uygun alt bölgeler vardır.  Son 20 yılda Büyükdere Caddesi ve (kısmen de Barbaros Bulvarı) boyunca yüksek / yoğun yapılaşma olarak ortaya  Boğaziçi Kıyıları ve yerleşmeleri; Dolmabahçe Sarayı’ndan çıkan alt bölge giderek İstanbul imajının temel ögesini Ortaköy’e kadar uzanan kesimde saray ve büyük yapı oluşturmak durumundadır. ( Merkezi İş Alanı alt bölgesi ) komplekslerinden oluşan, boğaz yolu boyunca, kıyıya geçişleri engelleyen duvar ve denizle sınırlanmış bölge  Levent eteklerinde sınırlı gecekondu yerleşme alanları da güçlü bir “Bant Bölge” oluşturmaktadır. Beşiktaş imaj yapısının “özel” bir ögesi olarak algılanır. ( Karanfilköy Gecekondu Bölgesi )  Yine Boğaz kıyısı boyunca, Boğaz’a özgü yapılanma, yalılar ile ve genel dokusu ile karakter kazanmış Ortaköy,  Ayrıca, kurul kararı ile yapılaşma koşulları belirlenmiş Arnavutköy, Bebek alt bölge olarak belirgindir. “öngörünümün / geri görünüm / etkilenme Bölgeleri” de “alt bölgeler” olarak düşünülebilir.  Geleneksel Beşiktaş kimliğini taşıyan kesimde kentsel doku Köyiçi yöresinde karakteristik bir alt bölge olarak Odaklar belirginlik kazanmıştır ve kentsel Sit Alanını oluşturur.  Köyiçi mekanı ve çevresi, Barbaros Meydanı ile birlikte,  Levent yöresi, bahçeli evlerden oluşan düzeni, homojen Beşiktaş’ın karakteristik önemli bir odak mekanıdır. Deniz yapısı ve sınırlayıcıları ile belirgin bir alt bölgedir ve sit ve kara ulaşımının, diğer bağlantılarla birlikte kesiştiği bu bölgesi olarak tescil edilmiştir mekan Beşiktaş’ı simgeleyen bir nitelik taşımaktadır. Ancak Beşiktaş Caddesi ile bölünmüş ve bir kesimi Köy içi  Kıyı ile geri kesimler arasında sıradan apartmanlardan çevresinde gelişmiştir. Son dönemde düzenlenen Beşiktaş oluşan kentsel doku içinde yer yer duvarlarla çevrili Meydanı da bu alanın odak olma özelliğini arttırmaktadır. sitelerin oluşturduğu küçük alt bölgeler dışında parklar ve geniş kurumsal alanlar (Askeri Bölgeler, Yıldız  Akmerkez Alışveriş Merkezi ve çevresi son yıllarda ulaşım açısından zorlanan bir odak mekandır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 53

 Levent ve 4. Levent yöreleri de sınırlı mekanlarda oluşmuş Conrad Oteli, Beşiktaş Plaza ve Akmerkez de modern imaj belirgin odaklardır. Özellikle 1. Levent kesimi aktivite katkısı sağlayan nirengiler olarak sayılabilir. çeşitliliği ve yoğunluğu ile gelişerek yapılanma sınırlarını zorlayan bir odak durumunu güçlendirmektedir. Ayrıca, diğer etkili nirengilerin gölgesinde kalan ve birlikte bulunmaları nedeni ile algılama etkisi daha sınırlı kalan dağınık  Ortaköy, Arnavutköy, Bebek gibi geleneksel Boğaz nirengiler Beşiktaş imaj strüktürünün oluşmasına önemli katkı yerleşmeleri de sınırlı mekan ve aktivite ölçülerine karşın, yapmaktadır. (Örneğin, Belediye, Garanti Plaza, Galatasaray, geleneksel, karakteristik odaklardır. Yıldız Üniversiteleri v.b.)

Nirengiler Bağlantılar

Beşiktaş’ta görsel yapı açısından en önemli öğelerin nirengiler Beşiktaş’ta “Bağlantı” tanımına uygun nitelikteki elemanlar olduğu söylenebilir. arasında Boğaz kıyı yolu en güçlüsü görünümündeki kıyı yolu boyunca deniz bağlantısı ile de güç kazanır. Dolmabahçe Sarayı tüm görkemi ile Beşiktaş’ı simgeleyen İstanbul ölçeğinde bir nirengidir. Barbaros Bulvarı’nın da, Beşiktaş’ı bölücü niteliğine karşın, kıyı ile yüksek kesimler arasında önemli bir bağlantı olduğu açıktır. Saray çevresinde yer alan İnönü Stadyumu ve Swiss Otel de Saray gölgesinde zayıflayan etkilerine karşın önemli nirengiler Nisbetiye, A. Adnan Saygun caddeleri üst kesimlerde önemli olarak bölgeyi ve “Beşiktaş’a Giriş Kapısını” tanımlamaktadır. bağlantılardır.

Beşiktaş’ta genel görünümün oluşumuna önemli katkı yapan Ortabahçe, Köyiçi, Hasfırın, Ihlamurdere, Spor Caddesi, Şair Sabancı, İş Bankası Yapı Kredi Plazaları da etkili nirengilerdir ve Nedim caddeleri pek güçlü olmamakla birlikte Beşiktaş alt Beşiktaş için olduğu kadar İstanbul imajı için önem bölgeleri ve odağı ile algılanan belirgin bağlantılardır. taşımaktadırlar. Kıyı kesimlerle yüksek kesimler arasındaki bağlantılar, imaja Sinanpaşa Camisi ve Ortaköy Camisi de geleneksel olarak ilişkin tanımlamadan uzak, marjinal nitelikte bağlantılardır. Beşiktaş’ı simgeleyen nirengilerdir. Örneğin Bebek / Etiler, Ortaköy / Ulus gibi, Ortaköy odağı ile

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 54 bütünleşen Dereboyu, güçlü bir bağlantı aksı oluşturmakla stratejik plana altlık oluşturacak SWOT analizi yapılarak, birlikte Ulus’a yaklaşan kesimde zayıflamaktadır. Beşiktaş’ın güçlü yanları, zayıf yanları, fırsatları ve tehdit oluşturan unsurları ortaya konularak, proje ve eylem alanları bu Sınırlar doğrultuda geliştirilecektir.  Beşiktaş, metropolitan alan içinde, Fatih köprüsü yaklaşım Mevcut durumu ortaya koymada stratejik planlamanın yolları, Büyükdere Caddesi, kısmen de Demokrasi Parkı ve araçlarından biri olan SWOT analizi yöntemi iç ve dış çevrede Boğaz kıyısı ile sınırlanmıştır. meydana gelebilecek değişiklikleri sürekli olarak analiz ederek  Kıyı boyunca, özellikle Dolmabahçe Ortaköy arasında, ortaya çıkabilecek fırsat – tehditleri önceden tahmin edip yüksek duvar, kamuya açık olmayan kurumsal yapılaşma ile gerekli önlemelerin alınmasında yardımcı olmaktadır. Bununla sınır etkisi artmaktadır. birlikte sahip olunan güçlü ve zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler ile birlikte değerlendirilerek, gelecek için geliştirilecek en uygun  Beşiktaş içinde Boğaziçi köprüsü yaklaşım yolları ve stratejiler belirlenecektir. kısmen de kıyıya dik inen derin vadiler ve dik yamaçlar, karşılıklı geçişleri engelleyici sınırlar oluşturmaktadır. Güçlü yönler; bu analiz sonucu ortaya çıkarılan, Beşiktaş’ın sahip olduğu kullanılabilecek potansiyelleri ve yetenekleridir. Güçlü  Gerçekte bir bağlantı öğesi olarak belirginleşen Barbaros yönlerin farkında olmak, fırsat alanlarını değerlendirmeye Bulvarı geçişlerin zorlandığı bir sınır niteliği de yararken, tehditlere yönelik önlem alınmasında taşımaktadır. kullanılabilecektir.

SWOT ANALİZİ Zayıf yönler; Beşiktaş’ın imkan ve yeteneklerinin iç ve dış

Beşiktaş’taki mevcut durumunu görebilmek için öncelikle plan faktörlerle, değişikliklere cevap vermede yetersiz kaldığı ve kararlarına ve plan süreçlerine bakılmış, ardından mevcut durum mevcut durumda iyileştirme değil, mevcut durumun sürekliliği ya alt başlıklar altında ortaya konmuştur. da yenilenememesinden doğan sorun yaratan konulardır.

Beşiktaş’ın mevcut durumunu anlamaya yönelik olarak yapılan Fırsatlar; Gelecekte olumlu yönde geliştirilebilecek potansiyel çalışmalara netlik kazandırmak adına, çalışmanın bu kısmında alan ve konuları kapsamaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 55

Tehditler ise; Stratejik amaçları gerçekleştirmede engel teşkil  Sınırları içerisinde, korunduğu ve yenileştirildiği takdirde edebilecek, sorun yaratabilecek ya da halihazırda sınır teşkil sadece mimarisini değil, çevresini de değiştirebilecek eden alan ya da konulardır. potansiyele sahip farklı nitelikteki “sıra evler”e sahiptir.(Köyiçi’nde Akaretler; Ortaköy’de 18 Akarlar; GÜÇLÜ YÖNLER Arnavutköy’de (Küçük Bakkal Sokak Sıra Evleri)  Beşiktaş, İstanbul metropolitan alanı içinde “merkezi” bir  Beşiktaş, eğitim, kültür, spor fonksiyonları açısından konumdadır. metropolitan alan düzeyinde hizmet vermektedir.  Büyükdere caddesi boyunca, Şişli, Kağıthane, Sarıyer’in  Sınırları içerisindeki tarihi park, koru, vadi ve diğer yeşil belirli kesimlerini içine alan yoğun yüksek yapılaşma ile alanlarla Beşiktaş sakinlerinin ve de İstanbul’un kürsel yatırım talebine cevap verecek nitelikteki yeni rekreasyonel kullanımlarına açılmış yaklaşık 850.000 m² “Merkezi İş Alanı” (MIA) nın bir parçasıdır. yeşil alana sahiptir.  Beşiktaş’ın yer yer farklılaşmalar yarataran doğal arazi  Beşiktaş İlçesine ait tarihi eser envanterinin formu görsel açıdan etkileyicidir. tamamlanmış olması  Jeolojik yapı deprem risklerine karşı yapılaşma açısından ZAYIF YÖNLER İstanbul’un daha güvenilir bir kesimini oluşturmaktadır, kentsel gelişmeye uygunluk açısından sınırlama ortaya  İş merkezi, ticaret ve turizm baskısı mevcut alt yapıyı koymaz. önemli ölçüde zorlamakta, oluşmuş kamu alanlarını kemirmektedir.  Tarihsel gelişimde Beşiktaş sahip olduğu kimliği, tüm iç ve dış etkenlere karşı anıtsal ve sivil mimarlık örnekleriyle  Mevcut eğitim, kültür ve spor alanlarının kendi içine bugün de korumaktadır. (Doğal, tarihsel, kentsel sit kapanık ve izole olmaları kentlilerin bu alanlardan yararlanmasını azaltmaktadır. (Özellikle Boğaz kıyısı alanları ve 2000’e yakın eski esere sahiptir.) boyunca Boğaz’la olan ilişkiyi sınırlamaları nedeni ile)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 56

 Kıyı kesimindeki yerleşmeler ile gerideki yüksek kesimler  Mevcut eski konut dokusunun değişen ihtiyaçlara cevap arasında, doğal yapıdan kaynaklanan, erişim kopukluğu verecek nitelikte olmaması vardır.  Beşiktaş’ta birbirinden farklı nitelikte “bölgeler” olmasına  İçsel ulaşım bağlantılar, genel olarak plansız ve organik rağmen, bu bölgelerin kendi yapısını niteleyecek, odak düzendedir. özelliği kazandıracak yeterli sayı ve nitelikte meydan ve nirengilere sahip değildir.  Otoparklar yetersizdir.  Bağlantı düzeni açısından Beşiktaş’taki alanların zayıf  Sahip olduğu etkin manzara ve teras noktalarının kamu olduğu hatta bazı noktalarda sınırlar yarattığı kullanımından çok özel ya da kamuya pek açık olmayan görülmektedir. Var olan zayıf bağlantıların ise görsel kurumsal (üniversite, diğer eğitim, iş merkezi v.b.) yapıyı belirleyici odak mekanlarla ilişkilerinin de kopuk ve kullanımlar olarak değerlendirildiği görülmektedir. zayıf kaldığı anlaşılmaktadır. Örneğin Barbaros Bulvarı’nın  Beşiktaş bütünü içinde özel kentsel estetik değeri olan Levent ve Köyiçi odakları ile bağlantısı belirgin, etkili yapı ve mekan bütünlükleri saray kompleksleri dışında değildir. Yine bu bağlantı boyunca karşılıklı geçişler yetersizdir. zorlanarak sınır etkisine dönüşmektedir. Kıyı ve geri kesimleri arasındaki bağlantı kopuk, bölge içi odak  Kendi başlarına belirli mimarlık değeri olan nirengi işlevi bağlantı ve bütünlüğü zayıftır. gören iş merkezleri, bulundukları mekanlarda kent ile bağlantısı kopuk, trafik ya da otopark içinde “izole adalar”  Beşiktaş giriş / geçiş mekanları olarak Nisbetiye caddesi durumundadır. girişi düzensizdir. Sarıyer yönünden Büyükdere hatta Boğaz girişi de belirsiz durumdadır  Sınırlı da olsa gecekondu alanları da yakın çevreleri ile, Beşiktaş genel görünümü ile çelişen rahatsız edici FIRSATLAR / EĞİLİMLER görünüşler ortaya koymaktadır.  Boğaziçi’nde üst kısımlardaki yeşil alan ve deniz öğeleri birleştirildiği takdirde “görsel rekreasyonel kullanım,”

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 57

8375 metrelik Boğaziçi kıyısı boyunca etkili fiziksel TEHDİTLER kullanıma dönüşebilmektedir.  Beşiktaş geneline etki eden iş merkezi, ticaret ve turizm  Tarihsel gelişim süreci içinde Beşiktaş’a kimlik baskısı kazandırmış olan stratejik konumu ve doğal yapı kalitesi  Beşiktaş’ın sınırları içinde gelişme alanı olmaması bugün de geçerlidir ve bu Beşiktaş’ın geleceğini biçimlendirmede bir fırsat olarak değerlendirilebilir.  İlçenin değişimlerden en fazla etkilenen büyük bir bölümünün yıllarca plansız kalmış olması  Doğal formun ortaya koyduğu yapı Boğaziçi ve Asya’ya uzanan geniş perspektifli manzara noktaları  Eskiyen konut dokusunun olası bir depreme hazırlıksız sağlamaktadır. oluşu

 Özellikle kentsel yapı stokunun artık eskidiği ancak  Fonksiyon değişimi ya da ihtiyaca cevap vermemesi tarihsel miras değeri taşımadığı kesimlerde (örneğin, halinde tarihi binalarda yapılan tadilat ya da restorasyon Beşiktaş Köyiçi, Ortaköy gibi) ya da aşırı eğimli vadi çalışmalarının bu eserlerin özgünlüklerini kaybetmesi yamaçlarında, yasal yapılaşma kuralları dışında gelişmiş  kesimlerde (örneğin, Arnavutköy, Levent gibi) yine doğal Kaçak kat stokunun fazla oluşu

yapıdan kaynaklanan fırsatlar gözetilerek kentsel  Mevcut geleneksel planlama anlayışının ekonomik, sosyal, yapılaşmanın iyileştirilmesi “dönüştürülmesi” fırsatına kültürel gelişmeye ilişkin araçlarının bulunmaması, sahiptir. finansman ve zamanlama boyutunun düşünülmemesi  8375 metreyi bulan Boğaziçi kıyılarının sağladığı deniz ulaşım potansiyeline sahiptir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 58

Sorunlar ve Fırsatlar çerçevede kıyı boyunca hareketler için “ahşap iskele” niteliğinde bir bağlantı düşünülebilir). Beşiktaş’ın dönüşüm ve yenileme alanları açısından SWOT analizinin temel bulguları olan ve Beşiktaş Stratejik Plan 6- Beşiktaş Levent arasında önerilen metro hattı üzerinde Yıldız, raporunda Beşiktaş’ın sorun ve fırsatlarından yararlanılarak Gayrettepe, Karayolları Bölge Müdürlüğü (öneri proje alanı) aşağıda belirtilen stratejik operasyon/proje alanları Aytar caddesi girişi (öneri proje alanı) 1. Levent olmak üzere 5 belirlenmiştir: istasyon geliştirilmesi, bu istasyonların yaya hareketlerini özendiren, lateral bağlantılarla güçlendirilerek odak/merkez 1- Gecekondu yapılaşma Bölgelerinin dönüşümü olarak düzenlenmesi. 2- Büyükdere caddesi boyunca, Aytar girişi ve Karayolları 7- Ulus Akmerkez arasında (Ahmet Adnan Saygun Caddesi Bölgesi, iş merkezi gelişmesinin gerçekleştirilmesi. “izole” boyunca) metro hattı geliştirilmesi, Ulus ve Beşiktaş İlçe Eğitim durumdaki iş merkezlerinin bağlantılandırılması, odak / merkez, Müdürlüğü ve Akmerkez istasyonları ile Aytar girişi istasyonuna bağlantılarla güçlendirilmesi. ve Boğaziçi Üniversitesine uzatılması; terminal noktalarının odak 3- Beşiktaş Meydanının yayalaştırılarak, bağlantıları / merkez olarak geliştirilmesi; Ulus, Eğitim ve Akmerkez odak / güçlendirilerek düzenlenmesi, Köyiçi ve çevresinde kentsel merkezlerin kıyı boyu odak merkezlere (Bebek, Arnavutköy, dönüşüm alanları gerçekleştirilmesi. Ortaköy) bağlanması (Füniküler sistemle)

4- Barbaros Bulvarı’nın yaya hareketlerinin (Bulvar anlamında) 8- Kıyı boyu yerleşme odak / merkezlerinin, kendi aralarında ve lateral bağlantılarla ve yaya hareketlerini destekleyici “odakçık” İstanbul’a deniz ulaşımı ile bağlantılandırılarak, terminal odak / larla desteklenerek güçlendirilmesi. merkezlere dönüştürülmesi.

5- Boğaziçi sahil yolunun yaya / bisiklet hareketi vurgulanarak 9- Dramatik doğal yapının sağladığı (ancak değerlendirilmemiş) geliştirilmesi.Merkez / odak yerleşmelerle bütünleştirilmesi. manzara seyir olanaklarının (özellikle Ulus, Kültür, Kuruçeşme Dolmabahçe-Bebek boyunca, anlamsızca Beşiktaşlı’ya, sırtlarında) mevcut ve öneri küçük park / teras düzenlemeleri ile İstanbullu’ya kapanan boğaz kıyısının rekreasyon / spor / güçlendirilerek bir “seyir terasları gerdanlığı” oluşturulması. Bu dinlenme olanakları ile bütünleştirilerek kullanıma açılması. (Bu terasların sanat, kültür, dinlenme servisleri ile desteklenmesi.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 59

10- Kıyı yerleşmeleri odak / merkezlerinin de sanat, kültür, dinlenme için gerekli asgari kentsel hizmet yapıları ile donatılarak ikinci bir “Boğaz teras gerdanlığı”geliştirilmesi. (Bu bağlamda Boğaziçi İmar Kanununda kamu yasasına sınırlı bir değişiklik de yapılabilmeli.)

11- Ortaköy Dereboyu aksı Arnavutköy vadisi (kentsel dönüşüm) geliştirilmesi, çevre ile, odak mekanlarla ve öneri park ile bağlantılandırılması.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 60

III.Aşama: MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ Projenin kapsamlı ele alınması için stratejik gelişme çerçevesinin doğru geliştirilmesi gerekmektedir. Gelişim, dönüşüm ve yenileme Küresel ekonomi, özellikle gayrimenkul sektöründe, Londra, stratejilerinin doğru geliştirilmesi için vizyonun ve vizyona İstanbul ve Moskova kentlerinin oluşturduğu üçlü saç ayağını ulaşmak için de uygulanabilir stratejik hedeflerin ortaya yükselen değer olarak ortaya koymaktadır. Ayrıca, İstanbul, konulması gerekmektedir. Dubai ve Şangay kentlerinin oluşturduğu saç ayağının da en önemli metropolünü oluşturmaktadır. Beşiktaş Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Stratejik Gelişme çerçevesi için hiç kuşkusuz sürdürebilir gelişmenin temel kavramları olan ekonomi, eşitlik ve ekoloji çerçevesinde yaşanabilir ve paylaşabilir bir yaklaşımın tartışılmasında yarar bulunmaktadır.

Mekansal Gelişim Strateji Şeması: Proje alanı büyüklüğü ve proje gelişim süreci dikkate alındığında bütüncül planlama yaklaşımı ve stratejik plan gereği proje ve eylem alanlarının belirlenmesi ve arazi kullanım kararlarının ortaya konulması için ilçeyi kapsayan bir mekansal şema çalışmasına gereksinim

bulunmaktadır.

Günümüzde planlama pratiği içinde tartışılan kentsel Rönesans Ortaya konulacak gelişim senaryoları sonucunda projeden (urban renaissance), güzel kent (city beautiful), akıllı büyüme etkilenen gruplarının uzlaşacağı bir sentez senaryosu (smart growth), stratejik ve eylem planlaması (strategic and çerçevesinde, stratejilerin ve önceliklerin belirleneceği mekansal action plan), proje ortaklıkları (Project partnership) gibi stratejik şema; aynı zamanda planlama ve tasarım ilkelerinin kavramların geliştirilmesi ve kendimize özgü kavramları belirlenmesi için de bir kılavuz niteliğinde olacaktır. üretmemizi sağlaması yönünden bu proje çok kapsamlı ele Sonuç olarak yol haritası hazırlanması ile başlayan sürecin, alınmalıdır. mekansal gelişim strateji şeması hazırlanması ve uygulamaya

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 61 yönelik alt bölge, projeler ve eylem alanlarını içeren etaplama yaşayanların ve çalışmaları ile devam etmesi gerekmektedir. çalışanların Beşiktaş Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı taleplerini içerecek bir şekilde çok boyutlu olmak zorundadır. için Stratejiler kapsamında; ortaya konulan stratejik hedefler ve planlamaya baz olacak dönüşüm senaryoları çerçevesinde bir Beşiktaş ilçesi ve komşu ilçeleri Şişli, Sarıyer, Beyoğlu arasındaki sentez senaryonun temel ilkelerini de oluşturacak olan Beşiktaş ilişki sistemini de sağlayacak olan vizyon ve öncü projeler ile Mekansal Gelişim Stratejisi çalışması yapılmıştır. yatırım alanları da, genel planlama çerçevesinin önemli konularını içermektedir. Beşiktaş Mekansal Gelişim Stratejisi belirlenirken, Beşiktaş’ın karşı karşıya olduğu en büyük ve öncelikli sorun ya da fırsat olan Mekansal Gelişme Strateji Şeması, bu alt bölgelerde ve bölgeler küresel sermayenin biçimlendirdiği yoğun yapılaşmanın arası sistematiği ortaya koyacak olan bir planlama çerçevesini yaratacağı baskının kontrol altına alınması ya da oluşturmak üzere; bütünleşmenin sağlanması için çözüm ortaya konulmasıdır. Akslar (Metropol ve Stratejik), Buna paralel olarak niteliksiz yapı stoku ve çevre, kentsel donatı alanlarının yetersizliği, ve işsizlik vb gibi temel sorunların da Kentsel Odaklar iyileştirilmesine yönelik çalışmaların da yapılması gerekmektedir. Mavi ve Yeşil omurga önermektedir.

Kısaca, geliştirilecek strateji ve senaryoların da temel ortak noktası; Beşiktaş için daha güvenli ve yaşanabilir bir ortamın yaratılmasıdır.

Bütün bunları başarmak için izlenecek temel stratejinin, ticaret, kültür, turizm ve konut gelişimi ile Beşiktaş’ta;

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 62

Metropol Akslar, Beşiktaş’ın deniz ve kara gelişimi olan;

 Metropol Gelişme Aksı (Beşiktaş Meydanı-TEM Bağlantı Yolu)

 Boğaz-Kıyı Aksı (Dolmabahçe- Hisar)

olmak üzere metropol ölçekteki iki önemli aks; dönüşümü tetikleyecek potansiyelleri içinde barındırmaktadır.

Kentsel Odaklar, öncelikle Metropol Gelişme Aksı ve Boğaz Kıyı Aksı ile her iki aksı birleştiren stratejik akslar üzerinde belirlenen kentsel odakların en önemlisi metropol ölçekte kara ve deniz aksının kesişme noktası konumundaki tarih ve kültür yoğunluklu odaktır.

Beşiktaş Meydanı

Fulya

Yıldız Kavşağı

ATV Kavşağı

Karayolları Kavşağı

Metropol Gelişme Aksı – Boğaz Kıyı Aksı Aytar Caddesi

Akmerkez

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 63

Kentsel Odaklar:

Ayrıca, metro, tramvay, otobüs vb gibi ulaşım modlarının kesişme noktaları ise Beşiktaş’ın konut alanlarının dönüşümü için önemli mahalle odaklarını oluşturmaktadır.

Stratejik Akslar ise özellikle batı ve doğu ile kuzey ve güneyii buluşturan mevcut aksların geliştirilmesi ile oluşmaktadır.

Metropol Gelişme Aksı üzerindeki Stratejik Akslar;

Beşiktaş Meydanı-Yıldız Aksı

Yıldız-ATV Kavşağı Aksı

Karayolları-Aytar Caddesi Aksı

Aytar Caddesi-Akmerkez Aksı

Akmerkez-Bebek Aksı

Akmerkez-Ortaköy Aksı

Beşiktaş’taki Kentsel Odaklar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 64

Stratejik Akslar:

Boğaz Kıyı Aksı üzerindeki Stratejik Akslar;

Dolmabahçe-Beşiktaş Meydanı Aksı

Beşiktaş Meydanı-Ortaköy Aksı

Ortaköy-Kuruçeşme Aksı

Kuruçeşme-Arnavutköy Aksı

Arnavutköy-Bebek Aksı

olarak ele alınabilir.

Metropol Gelişme Aksı üzerindeki Stratejik Akslar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 65

Ayrıca;

Yeşil ve Mavi Omurga ise Beşiktaş ilçesinin kentsel standartlarının arttırılması yönünde özellikle doğal eşikleri ve kent parklarını içermektedir.

Yeşil Omurga ise Beşiktaş ilçesinin kentsel standartlarının arttırılması yönünde İstanbul Stratejik Plan öngörüleri dikkate alınarak özellikle yoğun konut bölgeleri içinde Ticari Aks ile Mavi Yeşil aksı diagonal kesen ve üzerinde bölge parklarının ve yaya akslarının yer aldığı önemli bir omurgadır.

Yeşil Omurga;

Ihlamur Vadisi

Ortaköy Vadisi

Arnavutköy Vadisi

Bebek 1

Bebek 2

Boğaz Kıyı Aksı üzerindeki Stratejik Akslar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 66

Beşiktaş Gelişim Strateji Şeması, Beşiktaş’ın dönüşümünde önemli gelişim potansiyelleri yaratacak olan Akslar, Odaklar ve Mavi-Yeşil Omurga sistematiği içinde;

Dönüşecek Bölgeler

Yenilenecek Bölgeler

olarak ayrı ayrı ele alınmıştır.

A-Dönüşecek bölgeler, İstanbul Stratejik Planı öngörüsü kapsamında Merkezi İş alanı, Turizm ve yerleşim alanlarının entegrasyonu kentsel dönüşümün en önemli boyutunu oluşturmaktadır.

Bu çerçevede, İstanbul’un merkezi iş alan olma potansiyelini devam ettiren ilçenin dönüşümü için İstanbul ölçeğinde geliştirilecek stratejilere gereksinim olacaktır. Ayrıca, özellikle konut alanları içinde risk yaratan alanlar ile kentsel risk taşıyan üretim alanlarının da dönüşüm kapsamı içinde değerlendirilmesi

gerekmektedir. Yeşil ve Mavi Omurga

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 67

B-Yenileme Bölgeleri, Beşiktaş’ın orta bölgesindeki yoğun konut yerleşimleri içindeki çok riskli yapılar ile daha iyi sağlık ve eğitim hizmetleri, yol, yeşil alan, vb gibi yetersiz bulunan kentsel servis alanlarının artırılması için mahalle ölçeğinde büyük yenileme operasyonlarına gereksinim vardır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 68

Beşiktaş İlçesi mevcut durum analizi yapıldıktan sonra, SWOT ANALİZİ yapılmış ve buradan çıkan sorun ve fırsatlar değerlendirilerek, Beşiktaş için “Mekansal Gelişme Stratejileri” geliştirilmiştir.

Beşiktaş İlçesi Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Strateji ve Eylem Planı Hazırlanırken Mekansal Gelişme Stratejileri doğrultusunda, hedefler ve eylem alanları ortaya konacak, sonrasında proje alanları belirlenecektir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 69

HEDEFLER ve EYLEM ALANLARI Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim stratejilerinin Ortaya Konulması Vizyon ve amaca ulaşmak üzere 5 adet hedef ve 16 adet strateji belirlenmiştir. Stratejilerin gerçekleştirilmesi için de 62 adet eylem alanı ortaya konulmuştur. Metropol merkez gelişmesi ile kıyı gelişmesinin bir başka deyişle Beşiktaş’ın kara ve deniz buluşması Beşiktaş ilçesinin içsel ve dışsal dinamiklerinin harekete geçirilmesi açısından önemlidir. Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim Stratejilerinin Ortaya Konulması

İstanbul metropolünün merkezi iş alanı gelişmesinin önemli Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel yatırımlarının Beşiktaş ilçesinde yapılacak olması ulaşım, altyapı, Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması ayrışma vb gibi birtakım sorunlar ile yeni iş olanakları, kaynak yaratma, vb gibi fırsatları da ortaya çıkaracaktır.

Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması

Küresel ölçekte yatırımların gerçekleştiği METROPOL GELİŞME Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje Alanlarının AKSI ile BOĞAZ-KIYI AKSI, hem İstanbul metropolünün Tespiti gelişimi, hem de Beşiktaş’ın mekansal gelişimini biçimlendirmektedir.

Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi

Metropol ölçekteki iki önemli aksın ve iki aksın birleşmesi ile oluşan kentsel odaklar da mekansal gelişim stratejilerinin oluşmasında önemli yer tutmaktadırlar.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 70

Kentsel Odakların birleşmesinde önemli rol oynayan stratejik vb gibi hedeflerin gerçekleşmesi için 14 adet eylem alanının akslar ise özellikle dönüşüm ve yenileme projelerinin ortaya konulmasında yarar bulunmaktadır. geliştirilmesi için önemli fırsatlar ortaya koyacaktır.

Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel Beşiktaş ilçesinin boğaz kıyısına 8.5 km lik bir cephesi bulunması Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması ve önemli 3 adet vadinin ilçede yer alması, Beşitaş’ın en önemli Beşiktaş ilçesi bir yandan küresel talebin yarattığı potansiyeli potansiyelini ortaya koymaktadır. Bu nedenle mavi ve yeşil bünyesinde yaratırken diğer taraftan da yaşam-çalışma alanları buluşmasını sağlayacak bir omurganın yeniden oluşturulması ile doğal çevre-yapılaşma çelişkilerini açık bir şekilde önemli kentsel gelişmelere neden olacaktır. yaşamaktadır.

Bütünleşik mekansal gelişim stratejilerinin belirlenmesi için; Bu nedenle, söz konusu mekansal çelişkilerin sosyal ve ekonomik çelişkilerle derinleşmesine imkan vermeden ayrışmaların ortadan kaldırılması için plan ve programlar geliştirmek zorundadır. Metropol Gelişme Aksları Stratejilerinin Geliştirilmesi

Kentsel Odakların Belirlenmesi Bu çerçevede; Metropol Akslar ile Odaklar arasındaki Stratejik Aksların oluşturulması

Mavi ve Yeşil Omurga Sisteminin Kurulması Yaşam ve Çalışma Alanları Arasındaki Dengenin Sağlanması

Tarih, Doğal Çevre ve Yapılaşma Çelişkilerinin Düzeltilmesi

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 71

Kentsel Doku Ayrışmalarının Düzene Sokulması vb gibi hedeflerin Mekansal gelişim stratejileri, ayrışmanın ortadan kaldırılması ve gerçekleşmesi için 11 adet eylem alanı kentsel bütünleşmenin yapı ve yaşam kalitesi riskinin azaltılması hedeflerinin proje sağlanması için önemli olanaklar sağlayacaktır. bazında olabilirliklerini test etmek için;

Dönüşüm ve Yenileme Proje Yaklaşımlarının Ortaya Konulması

Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması Kentsel Yenileme Proje Alanlarının Tespit Edilmesi

İstanbul metropolünün genelinde bulunan yapı ve yaşam kalitesi Kentsel Dönüşüm Proje Alanlarının Tespiti riski Beşiktaş ilçesinde göreceli olarak az da olsa önemli sorunların başında gelmektedir. Her iki riskin ortadan kaldırılması için; hedeflerine ulaşmak üzere 12 adet eylem alanı belirlenmiştir.

Deprem Riskinin Azaltılması

Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi

Beşiktaş Gelişim Eylem Planının Hazırlanması(BEGEP) Ortaya konulan tüm hedefler ve eylem alanlarına ilişkin program ve projelerin gerçekleştirilmesi için yeni bir proje geliştirme

yaklaşımına gereksinim olacaktır. Bu nedenle; yönündeki hedeflere ulaşmak için 12 adet eylem alanı İşbirliği Ortamları Yaratılması oluşturulmuştur. Kurumsal Yapı Oluşturması

Proje Finans Modelleri Geliştirilmesi Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje Alanlarının Tespiti hedefleri için 16 adet eylem alanı ortaya konulmuştur.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 72

Stratejik Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim Stratejilerinin Ortaya Konulması HEDEF EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

1.1.1 Metropol Gelişme Aksı potansiyellerini ortaya çıkarmak Kaynak Yaratma Plan Proje Müdürlüğü 2 ay

1.1.2 Boğaz-Kıyı Aksı potansiyellerini belirlemek Kentsel Bütünleşme Stratejik Planlama Birimi 3 ay

1.1.3: Metropol iki aksın buluşmasını sağlayacak stratejiler ve proje alanlarını İşbirliği - Proje Ortaklığı saptamak Geliştirilmesi

Metropol GelişmeMetropol Bütünleşme Aksları Stratejilerinin 1.1.4: Proje alanlarını bütünleştirmek

Kentsel Gelişme Plan Proje Müdürlüğü 3 ay 1.2.1: Metropol Gelişme Aksı üzerinde yeni kentsel odakları belirlemek

Piyasa Beklentisi Stratejik Planlama Birimi 4ay 1.2.2: Boğaz kıyı bandı gelişme eğilimlerini çıkarmak

Piyasa Beklentisi Stratejik Planlama Birimi 4ay 1.2.3: Eğilimler dikkate alınarak yeni potansiyel odakları ortaya koymak Belirlenmesi

Kentsel Odakların Kültürel Değerler 1.2.4: Tarih ve kültür odağı potansiyelini yeniden değerlendirmek

Gelişme Potansiyeli Başkanlık - Plan ve Proje Md. 4ay 1.3.1: Metropol Gelişme aksı üzerindeki stratejik aksları belirlemek

Uygulanabilirlik-Örnek Olma 2 ay 1.3.2: Boğaz-Kıyı Aksı üzerindeki stratejik aksları ortaya çıkarmak oluşturulması Kaynak Yaratma 3 ay Metropol Akslar ile Odaklar arasındaki Aksların Stratejik 1.3.3: Her iki Metropol Aksını buluşturan stratejik aksları saptamak

Ekolojik Koridor- Yeni Ulaşım - Plan ve Proje Md. 4ay Başkanlık 1.4.1: Vadiler sistematiğini yeniden oluşturmak Şeması

Kurulması Kurulması Ekolojik Denge 2 ay Mavi ve Yeşil Yeşil ve Mavi 1.4.2: Boğaz-Kıyı-Doğal ilişki sistemini yeniden tanımlamak

Omurga Sisteminin Sisteminin Omurga Sürdürülebilir Gelişme 3 ay 1.4.3: Mavi ve Yeşil buluşmasını sağlamak

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 73

HEDEF Stratejik Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması

EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

2.1.1: Yaşam ve Çalışma alanları risk analiz haritası hazırlamak Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü 2 ay

2.1.2: Mevcut ve planlanan yatırımlardaki yaşam ve çalışma oranlarını tespit etmek Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

2.1.3: Yaşam ve çalışma alanlarını bütünleştirme eylem planı hazırlamak Yatırım öncelikleri Sağlanması

Arasındaki Dengenin Yaşam ve Çalışma Alanları

2.2.1: Kültürel ve doğal değerlerin envanterini hazırlamak Kamu ve Özel Sektör Plan Proje Müdürlüğü 3 ay İşbirliği 2.2.2: Yapılaşmanın kültür ve doğal değerler üzerindeki baskısını azaltmak Sürdürebilir Gelişme Stratejik Planlama Birimi 4ay mesi 2.2.3: Kültür ve doğa odaklı dönüşüm ve yenileme projeleri geliştirmek Örnek Olma - Stratejik Planlama Birimi 4ay Uygulanabilirlik

Düzeltil Katılım - Ortaklık 2.2.4: Mavi ve yeşil buluşma potansiyelini dönüşüm ve yenileme projelerinde kullanmak Uygulanabilirlik - Ortaklık Tarih, DoğalTarih, Çevre ve Yapılaşma Çelişkilerinin

2.3.1: Tarihsel, mevcut ve yeni kentsel doku analizlerini yapmak Gelişme Potansiyeli Başkanlık - Plan ve Proje Md. 4ay

2.3.2: Her üç doku arasında bütünleşme sağlayacak kentsel tasarım ilkeleri ortaya çıkarmak Uygulanabilirlik-Örnek 2 ay Olma

2.3.3: Sosyal ve ekonomik bütünleşme stratejileri geliştirmek Kaynak Yaratma 3 ay Sokulması Kentsel DokuKentsel 2.3.4: Kentsel doku risk analizi yapmak İşbirliği 6 ay Ayrışmalarının Düzene

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 74

Stratejik Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması HEDEF EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

3.1.1: Yüksek riskli yapıları tespit etmek Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü 2 ay

3.1.2: Mikro bölgeleme çalışması yapmak Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

Azaltılması Yatırım öncelikleri 3.1.3: Halkı bilgilendirme ve bilinçlendirme programları hazırlamak Deprem Riskinin

Toplumsal Bütünleşme Plan Proje Müdürlüğü 3 ay

3.2.1: Kentsel yoksulluk ve yoksunluk haritası çıkarmak

Toplumsal Kalkınma Stratejik Planlama Birimi 4ay 3.2.2: Toplumsal ve bireysel kapasiteyi arttırmak

Ekonomi - Eşitlik Stratejik Planlama Birimi 4ay 3.2.3: Yeni iş fırsatları sağlamak Yükseltilmesi

Yaşam Kalitesinin Eşitlik 3.2.4: Kamu kaynaklarına herkesin ulaşımını sağlamak

Başkanlık - Plan ve Proje Gelişme Potansiyeli 4ay 3.3.1: Sektörel kümelenme çalışması yapmak Md.

Sektörel gelişim- katma değer 2 ay 3.3.2: Turizm, hizmet ve eğitim sektörünün gelişmesini sağlamak

Kaynak Yaratma 3 ay 3.3.3: Küresel ve ulusal yatırımlarını iyi değerlendirmek Eylem Planının Beşiktaş Gelişim 3.3.4: Metro, Aktarma İstasyonları, Tünel Giriş ve çıkış noktalarının fırsatlarını iyi Ulaşım 6 ay

Hazırlanması (BEGEP) kullanmak

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 75

Stratejik Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje Alanlarının Tespiti HEDEF EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

4.1.1: Küresel ölçekte yatırım stratejilerini araştırmak Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü 2 ay

4.1.2: Mevcut yatırımları ve planlanan yatırımların potansiyellerini incelemek Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

Yatırım öncelikleri 4.1.3: Plan ve piyasa beklentilerini buluşturmak Ortaya Konulması Proje Yaklaşımlarının Dönüşüm ve Yenileme 4.1.4: Beşiktaş Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme yaklaşım ve stratejilerini Stratejik Planlama belirlemek

Kamu ve özel sektör işbirliği Plan Proje Müdürlüğü 3 ay 4.2.1: İstanbul üst ölçekli planları ile piyasa beklentilerini bir araya getirmek

Sürdürülebilir gelişme Stratejik Planlama Birimi 4ay 4.2.2: Yenileme Proje Alanları belirleme kriterleri geliştirmek

Örnek olma - uygulanabilirlik Stratejik Planlama Birimi 4ay 4.2.3: Vizyon, öncü ve tetikleyiciprojeler geliştirmek

Katılım - Ortaklık 4.2.4: Proje işbirliği modeli ortaya koymak

Kentsel Kentsel Yenileme Proje Uygulanabilirlik - Ortaklık Alanlarının Tespit Edilmesi 4.2.5: Yenileme Yasaı fırsatlarını belirlemek

Başkanlık - Plan ve Proje Gelişme Potansiyeli 4ay 4.3.1: İstanbul üst ölçekli plan kararları ile piyasa beklentilerini karşılamak Md.

Uygulanabilirlik - Örnek Olma 2 ay 4.3.2: Dönüşüm proje alanları belirleme kriterleri geliştirmek

Tespiti Kaynak Yaratma 3 ay 4.3.3: Vizyon, öncü ve tetikleyici projeler geliştirmek Proje Alanlarının Kentsel Dönüşüm İşbirliği 6 ay 4.3.4: Proje işbirliği modelleri ortaya koymak

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 76

Stratejik Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi HEDEF EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

5.1.1: Ulaşım, metropol, ilçe ve mahalle ölçeğinde ilişkiler sistemi geliştirmek Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü 2 ay

5.1.2: Kamu ve özel sektör işbirliği yöntemleri ve projelerini geliştirmek Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

Yaratılması Yatırım öncelikleri 5.1.3: Sivil örgütlerin ve Beşiktaşlıların projeye katılım modellerini oluşturmak İşbirliği Ortamlarıİşbirliği 5.1.4: Beşiktaş Belediyesi ve 4 üniversite arasında işbirliği programları Kamu-Sivil İşbirliği geliştirmek

Toplumsal bütünleşme Plan Proje Müdürlüğü 3 ay 5.2.1: Proje geliştirme ortaklıkları oluşturmak

Toplumsal kalkınma Stratejik Planlama Birimi 4ay 5.2.2: Mahalle geliştirme ortaklıkları oluşturmak

Ekonomi - Eşitlik Stratejik Planlama Birimi 4ay 5.2.3: Yerel Ortaklıklar geliştirmek Oluşturulması Kurumsal Yapı Eşitlik 5.2.4: Yerel proje liderleri yetiştirmek

Gelişme Potansiyeli Başkanlık - Plan ve Proje Md. 4ay

5.3.1: Proje Finansman Yöntemlerini geliştirmek

Uygulanabilirlik - Örnek Olma 2 ay 5.3.2: Kaynak Aktarma Projeleri geliştirmek

Kaynak Yaratma 3 ay 5.3.3: Uluslar arası fonlar için proje geliştirmek Geliştirilmesi İşbirliği 6 ay

Proje Finans Modelleri 5.3.4: Kurumsal borçlanma program ve seçenekleri geliştirmek

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 77

II.3: Proje Alanlarının Belirlenmesi  Projelerin kent vizyonu ve perspektifi ile paralel doğrultuda hedeflere sahip olması istenilmektedir. Beşiktaş ilçesinde Kentsel Dönüşüm ve Yenileme alanlarının tespit edilmesinde Yenileme Yasası ve Dönüşüm Yasa taslağı  Projelerin çevresel kalite ve sosyal eşitlik yaratma çabası dikkate alınmıştır. beklenmektedir.

Yenileme Yasası (5366) ve Dönüşüm Yasa Taslağı;  Projelerin tesadüflüğü reddetmesi, sürecin başında, sonucunun ve etkilerinin düşünülmesi gerekmektedir. Yenileme sit alanlarında,  Projelerin uzun erimli plan bütünü ilişkisini sorgulaması Dönüşüm ise sit alanlarını da kapsayacak şekilde, istenmektedir. Uygulama yapılması için özellikle belediyelere önemli uygulama  Projelerin kentsel senaryoyu tetiklemesi, bir vizyon araçları ortaya koymaktadır. kazandırması istenmektedir. Proje alanları belirlenirken projelerin plan bütünü ile ilişkisi ve  Projenin farklılık yaratan bir kalitesi olmalıdır. İleride gelecekteki sosyal, ekonomik ve kültürel hedefler ile dönüşümü olumlu anlamda tetikleyici bir güç etkisiyle ilişkilenmesinin sağlanması gerekmektedir. harekete geçirmesi hedeflenmelidir. Plan proje diyalektiği sonuçları kısa zamanda alınmayacak uzun  Projelerin ekonomik gelişmeyi çözümlemesi ve sosyal bir süreçtir. Hiçbir zaman tekil bir süreç değildir ve proje katılımı yaratması beklenmektedir. etkileşimi sonucunda üst ölçek ilişkiler de yararlanacaktır.  Stratejik plan kentsel projeler diyalektiği, kentler için Dönüşüm ve yenileme proje süreçlerinde kentlerin de bir tür kamusal eğitim süreci olmalıdır. Bu süreç kamusal projelerden beklentileri olmak zorundadır; yararı artıracak ve planın bir üst ölçek iletişim aracı olma  Projelerin kentsel bölge ilişkisini sorgulaması rolünü güçlü kılacaktır. Bu üst ölçek plan kararlarına yeni beklenilmektedir. yasal ve politik temel sağlayacak demektir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 78

 Böylesine bir süreç, kamu sektörü ve özel sektör arası Proje Alanları işbirliğini, yeni bir sorumluluk paylaşımı deneyimini Kentsel dönüşüm ya da kentsel yenileme çerçevesinde proje yaratacaktır. alanları belirlenirken kentlerin projelerden beklentilerine kısaca  Bu süreç yalnızca kentsel fiziksel fırsatların projeye değinilmiştir. Beşiktaş için proje alanları belirlenirken bu dönüştürülmesinden öte finansal, politik, ekonomik, kriterlere göre bir değerlendirme yapılmış, Beşiktaş’ın fiziksel doğal fırsatlarında birer fırsata dönüşmesini beklentilerine cevap verecek yenileme ve dönüşüm projeleri yaratacaktır. belirlenmiştir. Bu projeler olması gerektiği gibi, vizyon, öncü ve tetikleyici projeler başlıkları altında kategorize edilmiştir.  Mekansal gelişim stratejileri ile projeler arası diyalektik bir sürecin başlaması gerekmektedir. Beşiktaş’ın yenileme ve dönüşüm alanları için sunulan Vizyon ve Amaçları, Kentin imar planları açısından irdelenmesi, dönüşüm ve  Proje alanları belirlenirken; sadece fiziki açıdan sorunlu yenileme ile ilgili yasal düzenlemeler konusunda yapılan alanlar değil, kentsel ayrışmanın ortadan kaldırılması ve açıklamalar ve Beşiktaş Belediyesi’nin Stratejik Planı’nın sosyal bütünleşme konuları da dikkate alınmalıdır. değerlendirilmesi çerçevesinde belirlenen proje alanlarıyla ilgili  Projelerin yürütülmesi için gerekli yasal dayanağa sahip detay bilgiler izleyen sayfalarda sunulmaktadır. olup olmadığı sorgulanmalıdır. Vizyon Projeleri  Projelerin gerçekleşmesi için uygun bir organizasyon Arnavutköy ve Ihlamurdere Vadi Projeleri yapısı ve kapasitesinin olup olmadığı, yoksa geliştirilip geliştirilemeyeceği sorgulanmalıdır. Yıldız Bütünleşme Projesi

 Uygulama modellerinin doğru ortaya konabilmesi Kent Girişi Projesi gerekmektedir. Bu anlamda standart bir modelden Fulya Dönüşüm Projesi bahsedilemeyeceği için her projenin kendi yapısına uygun modellerin yenilikçi yaklaşımlarla değerlendirilerek oluşturulması gerekmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 79

Öncü Projeler Vizyon Projeleri

Ambarlıdere Dönüşüm Projesi

Karanfilköy Konut Yenileme Projesi

Pfaiser Dönüşüm Projesi

Barbaros Prestij Projesi

18 Akarlar Yenileme Projesi

Tetikleyici Projeler (Ihlamur Vadisi Projesinin tetikleyici projeleri)

Ihlamur Meydan Projesi

Köyiçi Kentsel Yenileme Projesi

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 80

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 81

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 82

Öncü Projeler

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 83

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 84

Tetikleyici Projeler (Ihlamur Vadisi Projesinin tetikleyici projeleri)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 85

II.4:Uygulama Modellerinin Saptanması

Yenilikçi model ve teknikler

Kendimize özgü model ve yöntemler geliştirmenin birinci koşulu dönüşümün önünde duran sorunları iyi tespit etmemiz ve dinamikleri ise değerlendirmemize bağlıdır. Çok yoğun nüfus, yoğun yapılaşma, güvensiz yapı stoku ve kentsel çevre ve altyapı yetersizliği, mülkiyet yapısı dikkate alındığında aşağıda belirtilen yöntemler önem kazanmaktadır.

İmar haklarının toplulaştırılması,

İmar haklarının transferi,

İmar haklarının menkulleştirilmesi,

İmar haklarının toplulaştırılmasının amacı, parsel bazında, klasik anlamda var olan imar haklarının bir proje bazında bir araya getirilerek, toplulaştırılması ve yaratılan değerin kamu ve özel sektör işbirliği çerçevesinde paylaşılmasıdır.

Böyle bir yapı içinde, bireysel üretim yerine, proje bazında üretim ile talep ve arz ilişkisinin piyasa koşulları içinde oluşmasının yanı sıra, proje amaç ve ilkeleri doğrultusunda, arsa

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 86 sahibi, yatırımcı ve kullanıcıları belirlenmiş bir proje senaryosu Özellikle Amerika’da ve Avrupa’nın birçok ülkesinde uygulanan ortaya konulmaktadır. modelin amacı, kent içinde ve çevresinde, özellikle, tarım ve yeşil kullanımında olan alanları korumaktır. Sistem, arsa sahibinin

kendi isteği ile mülkiyet üzerinde var olması gereken, imar Senaryo gerçekleştiğinde ise fiziksel olarak, kentsel standardı hakkını kullanmayıp, bu hakkı, yerel yönetim işbirliği ile serbest yüksek proje ve çevreler yaratılmakta, ekonomik olarak ise piyasa koşullarında, bir başka projede kullanılmak üzere likite fizibilitesi yapılmış, kaynak bulma yöntemleri daha önce çevirmesi üzerine kurulmuştur. belirlenmiş bir yapı ortaya çıkmaktadır.

İmar Haklarının Menkulleştirilmesi, günümüzde gayrimenkul Özellikle, son depremden sonra, birtakım alanların boşaltılması sektörü ile finans sektörünün buluşması açısından büyük önem ve güvenli yerleşim alanlarının yaratılmasında, bu model yaygın taşımaktadır. Ülkemizde gayrimenkulün bir yatırım aracı olması olarak kullanılabilir. Ayrıca, özellikle kent merkezlerinde, gerçeği ve mülkiyetin çok hisseli olması bu yöntemin çok yaygın dönüşümü zorunlu alanlarda, mülkiyetin toplulaştırılması için olarak kullanılacağını göstermektedir. gerekli uzlaşmanın sağlanmasında da bu yöntem etkili olacaktır.

Bugün, gayrimenkulün menkule dönüşümünün araçlarından biri Amaç, dönüşümü ve korunması gerekli alanlarda, varolan imar olarak kullanılan Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının yanısıra, hakkı veya imar baskısı altında oluşabilecek potansiyel imar ülkemizde, yönetmeliği bulunmasına rağmen, uygulanmayan haklarının, bir başka projeye transferini veya bu hakkın menkul Gayrimenkul Sertifikası ile özellikle gecekondu alanlarının kıymet hakkına dönüşümünün sağlanmasıdır. geliştirilmesinde kullanılabilecek Gecekondu Dönüşüm Sertifikası ve deprem riskini de dikkate alan, kentsel dönüşüm projelerinin uygulanmasına yönelik, İmar Hakkı Toplulaştırma ve Transfer

İmar Hakları Transferi yöntemi, ülkemizde uygulanmamasına Sertifikası vb benzer menkul araçları gündeme getirilmelidir. rağmen, birçok ülkede başarılı bir biçimde uygulanmaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 87

SONUÇ

Beşiktaş İlçesi Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Projesi’nin ilk aşaması olan Vizyon ve Strateji belirlenmesi ve Proje alanlarının saptanması çalışması sonucunda;

5 adet hedef

16 adet strateji ve

62 adet eylem alanı önerilmiştir.

Bütün bunların gerçekleştirilmesi için de;

5 adet vizyon projesi,

5 adet öncü proje ve

2 adet tetikleyici proje alanı önerilmiştir.

Bu çalışmanın ardından II: Aşama: Proje Alanları Eylem Planlarının Hazırlanması için Beşiktaş Belediyesi tarafından belirlenecek 4 adet proje alanı için detaylı eylem planları hazırlanacaktır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme St rateji ve Eylem P l a n ı Sayfa 88