Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”

- Łukta 2006 -

Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „KRAINA DRWĘCY I PASŁĘKI” wydana została na zlecenie Fundacji Rozwoju Regionu Łukta w ramach projektu "Leader + - TAK, wiemy też jak" realizowanego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich", Działanie "Pilotażowy Program Leader+", Schemat I.

2 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” SPIS TREŚCI I. Charakterystyka LGD jako jednostki odpowiedzialnej za realizację strategii …………………………………………………………………………. 4 II. Diagnoza obszaru objętego ZSROW ……………………………………… 15 II.1 Charakterystyka obszaru …………………………………………………… 15 II.1.1 Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne ………………………. 17 II.1.2 Uwarunkowania przyrodnicze/środowiskowe ……………………………. 21 II.1.3 Uwarunkowania kulturowe ……………………………………………….. 23 II.1.4 Uwarunkowania historyczne ……………………………………………... 24 II.2 Potencjał demograficzny i gospodarczy ……………………………………. 25 II.2.1 Charakterystyka ludności zamieszkującej obszar objęty ZSROW …….…. 25 II.2.2 Stan rozwoju infrastruktury wiejskiej …………………………………….. 33 II.2.2.1 Infrastruktura społeczna ………………………………………………… 33 II.2.2.2 Infrastruktura techniczna ……………………………………………….. 33 II.3. Uzasadnienie spójności obszaru ZSROW ………………………………….. 35 III. Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW ……….. 40 IV. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW ………………………………. 43 V. ZSROW – cele i planowany budżet ……………………………………….. 45 V.1 Tematy wiodące i cele strategiczne ZSROW ……………………………….. 45 V.2 Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego, celów strategicznych …………… 47 V.3 Partnerstwo …………………………………………………….…………… 53 V.4 Sposób finansowania ZSROW ………………………………………………. 58 VI. Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu …………………………… 61 VII. Powiązanie ZSROW ze strategią NPR (na lata 2004-2006) …………… 66 VIII. Promocja projektów i ZSROW ………………………………………… 67 IX. Załączniki ………………………………………………………………….. 69

3 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

„KRAINA DRWĘCY I PASŁĘKI”

I. Charakterystyka Lokalnej Grupy Działania jako jednostki odpowiedzialnej za realizację strategii.

W ramach Programu Leader + utworzona została Lokalna Grupa Działania o nazwie „Kraina Drwęcy i Pasłęki”. Jest to związek stowarzyszeń, który został zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym w Olsztynie w 13 marca 2006 roku. Partnerstwo gmin zaczęło się formować w chwili, gdy uruchomiony został na terenie Polski Program Leader + i otworzyły się kolejne szanse rozwoju dla terenów wiejskich. Funkcji lidera i lokalnego organizatora podjęła się Fundacja Rozwoju Regionu Łukta, która ma bardzo duże doświadczenie organizacyjne. W listopadzie 2004 roku Fundacja przygotowała scenariusz działań i zaprosiła na spotkania gminy i inne podmioty zainteresowane włączeniem się do inicjatywy Leader +. Po wstępnym poinformowaniu o celach programu Leader+, podjęto decyzję o organizacji kolejnych spotkań i warsztatów, na których wypracowano kierunki rozwoju obszaru pn. „Kraina Drwęcy i Pasłęki.” Ostatecznie w dniu 6 grudnia 2005 roku, odbyło się zebranie założycielskie, na którym podjęto uchwałę o rejestracji Związku Stowarzyszeń „Kraina Drwęcy i Pasłęki.” Zebranie to odbyło się w siedzibie Fundacji Rozwoju Regionu Łukta, która będąc liderem administracyjnym jak i finansowym, przyjęła na siebie ciężar prac związanych z programem Leader+, na terenie gmin zrzeszonych. Na Walnym Zebraniu Członków LGD, które odbyło się 4 kwietnia 2006 roku w Łukcie wybrano władze Związku Stowarzyszeń „Kraina Drwęcy i Pasłęki”. Prezesem LGD została Wanda Łaszkowska, Wiceprezesem Sylwia Wyszyńska, Skarbnikiem Rafał Wisiński, Członkiem Zarządu Ryszard Bogucki. Dokonano również wyboru członków Komisji Rewizyjnej: Przewodniczącą Komisji Rewizyjnej została Halina Łazicka, Wiceprzewodniczącym Komisji

4 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Rewizyjnej Tadeusz Kotwicki, Członkiem Komisji Rewizyjnej Marta Romanowska. W skład LGD weszły następujące podmioty: Lokalna Organizacja Turystyczna „Kraina Nieodkrytych Tajemnic” z siedzibą w Morągu, Stowarzyszenie Miłośników Wzgórz Dylewskich z siedzibą w Ostródzie, Ostródzkie Stowarzyszenie Kulturowe „SASINIA” z siedzibą w Ostródzie, Ochotnicza Straż Pożarna w Łukcie, Gminny Ludowy Klub Sportowy „WARMIAK” w Łukcie oraz Fundacja Rozwoju Regionu Łukta z siedzibą w Łukcie (lider administracyjny i finansowy). Wymienione podmioty to partnerzy społeczni i gospodarczy stanowiący 60% całości wszystkich członków. Ponadto członkami LGD są Gmina Łukta, Gmina Ostróda, Gmina Morąg, Gmina Grunwald i Gmina Gietrzwałd (partnerzy publiczni, stanowiący 40 %). Wypracowany statut Związku Stowarzyszeń „Kraina Drwęcy i Pasłęki,” reguluje zasady funkcjonowania tego związku. Zgodnie z prawnymi regulacjami oraz zapisami Programu Leader+, przewiduje się możliwość poszerzania Związku o kolejnych członków. Statut określa, że wszystkie podmioty spełniające warunki, a zainteresowane przystąpieniem do LGD będą przyjmowane na podstawie uchwały Zarządu Związku. Należy się spodziewać, że liczba członków będzie wzrastać, gdyż LGD będzie prowadziła działania promocyjno – informacyjne mające na celu pobudzenie inicjatyw i lokalnych podmiotów. Zapewne w trakcie realizacji zadań określonych w niniejszej strategii wykorzystywane będzie doświadczenie wielu osób nie należących formalnie do LGD, a działających na terenach wiejskich. Osoby te oddziaływać będą również na otoczenie LGD, co rozpowszechni ideę programu Leader + i potencjalnie wpłynie na zwiększenie ilości członków. Dążeniem LGD będzie powiększenie ilości członków zwłaszcza o lokalnych liderów. Lokalna Grupa Działania została powołana przede wszystkim do realizacji celów ZSROW, jednak jej działalność obejmować będzie szeroko rozumiany rozwój obszarów wiejskich na terenie jej działania. Dwa przykładowe podmioty, takie jak Fundacja Rozwoju Regionu Łukta i Lokalna Organizacja Turystyczna, działają na terenie paru gmin i już same w sobie stanowią pewne centra rozwoju lokalnego.

5 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Mają one doświadczenie w pracy partnerskiej i zarządzaniu projektami dotyczącymi rozwoju obszarów wiejskich, także ze środków Unii Europejskiej. Siła Lokalnej Grupy Działania leży w doświadczeniu i aktywności jej poszczególnych członków. Podkreślić tu należy, że osoby wybrane do zarządzania i realizacji projektu, mają bardzo wysokie kwalifikacje i doświadczenie. Załącznik A – „Reprezentanci Podmiotów Lokalnej Grupy Działania” zawiera kserokopie dokumentów potwierdzających doświadczenie i kwalifikacje członków Zarządu LGD pracujących przy realizacji zadań określonych w strategii.

6 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” DOŚWIADCZENIE ADRES ZAKRES (SZCZEGÓŁY W IMIĘ I NAZWISKO PODMIOT LP. ZAMIESZKANIA, ODPOWIEDZIAL ZAŁĄCZNIKU KWALIFIKACJE OSOBY WSKAZANEJ DELEGUJĄCY TELEFON, E-MAIL NOŚCI W LGD „REPREZENTANCI PODMIOTÓW LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA”) 1 Wanda Łaszkowska Fundacja ul. Słoneczna 10B/11, Prezes LGD Współtwórca projektów oraz Magister prawa i administracji; studia 14-105 Łukta; koordynator wielu inicjatyw podyplomowe w zakresie finansów Rozwoju Regionu Tel: 0-89 647 52 50, i przedsięwzięć, m.in. i rachunkowości; dyrektor Fundacji Rozwoju Łukta e-mail: [email protected] w ramach Programu PHARE; Regionu Łukta; liczne kursy i szkolenia (załącznik). zarządzająca funduszami pożyczkowymi.

2 Sylwia Wyszyńska Lokalna ul. Słoneczna 10B/7, Wiceprezes LGD Koordynator wielu projektów; Aktualnie studentka prawa i administracji; technik 14-105 Łukta; organizator szkoleń o tematyce ekonomii; pracownik Fundacji Rozwoju Regionu Organizacja Tel: 0-89 647 57 45, unijnej i imprez kulturalnych; Łukta; wiceprezes LOT; liczne kursy i szkolenia Turystyczna e-mail: [email protected] autorka wielu wniosków (załącznik). „Kraina aplikacyjnych; koordynator GCI

Nieodkrytych i Ośrodka Informacyjnego Agro – Info Sieć; koordynator wielu Tajemnic” projektów edukacyjnych i turystycznych organizowanych na terenach wiejskich.

3 Rafał Wisiński Gmina Morąg ul. Kościuszki 23/5B; Skarbnik LGD Współtwórca Magister filologii angielskiej; tłumacz przysięgły; 14 – 200 Iława i realizator wielu wniosków naczelnik Wydziału Rozwoju Lokalnego

Tel: 696 475 982 aplikacyjnych, SAPARD, PHARE, i Promocji; Konsultant Europejski przy PAN; ZPORR; SPO Rol. koordynator wiceprezes LOT; pełnomocnik do współpracy e-mail: [email protected] działań promocyjnych, z organizacjami pozarządowymi, liczne kursy kulturalnych i edukacyjnych i szkolenia. (załącznik) również na terenach wiejskich.

4 Ryszard Bogucki Ostródzkie Ul. Kwiatowa 6, Kajkowo Członek Zarządu Twórca wielu wniosków Magister fizyki, studia podyplomowe 14-100 Ostróda LGD aplikacyjnych, koordynator z informatyki, Wiceprezes Rady Organizacji Stowarzyszenie Tel. 505 259 749 projektów dot. współpracy Pozarządowych Powiatu Ostródzkiego; Prezes Kulturowe e-mail: [email protected] z zagranicą (RITA), projekty Ostródzkiego Stowarzyszenia Kulturowego „SASINIA” realizowane w ze środków Fundacji „Sasinia”, wydawca gazety lokalnej, kursy Batorego. i szkolenia. (załącznik) Kolejna tabela przedstawia informacje na temat podmiotów delegujących reprezentantów do realizacji zadań zawartych w strategii.

SIEDZIBA, TELEFON, LP. NAZWA PODMIOTU DELEGUJĄCEGO E-MAIL DOŚWIADCZENIE

1 Fundacja Rozwoju Regionu Łukta ul. Mazurska 30, - Kampania reklamowa „MAZURY ZACHODNIE” promująca obszar Mazur 14 -105 Łukta; Zachodnich Województwa Warmińsko-Mazurskiego; beneficjenci: wszyscy mieszkańcy województwa oraz turyści przebywający na tym terenie. Tel: 0-89 647 52 50; - Szkolenie pt. „Profilaktyka i rehabilitacja chorób nowotworowych”; e-mail: [email protected] beneficjenci: kobiety wiejskie - „Szkolenia dla bezrobotnych szansą na rozbudzenie aktywności”; beneficjenci: osoby bezrobotne - Szkolenia rolników na temat aktualnego stanu negocjacji między Polską, a Unią Europejską w dziedzinie rolnictwa; beneficjenci rolnicy oraz osoby pomagające w rolnictwie. - Projekt młodzieżowy i edukacyjny „Razem Zrobimy Wszystko”; beneficjenci: młodzież, nauczyciele oraz inni mieszkańcy gminy. - „Będę dziennikarzem – zimowy minikurs redagowania gazetki lokalnej”; beneficjenci: młodzież szkolna. - „ZDRÓWKO! Tak, ale jak?”, projekt edukacyjny z zakresu zdrowego trybu życia; beneficjenci: mieszkańcy gminy. - „Dlaczego Integracja? Młodzież edukatorem i promotorem Unii Europejskiej wśród lokalnych środowisk wiejskich”, kampania promująca UE oraz zachęcająca do wzięcia udziału w referendum unijnym; beneficjenci: wszyscy mieszkańcy trzech partnerskich gmin. - Projekt edukacyjny „Unia bliżej wsi”; beneficjenci: mieszkańcy gminy w szczególności rolnicy. - Projekt edukacyjny „Stypendysta, to właśnie ja”; beneficjenci: młodzież ponadgimnazjalna mieszkająca na terenach wiejskich. - Festyn rodzinny w ramach projektu „Z Unią za pan brat XI Polskie Spotkania Europejskie”; beneficjenci: wszyscy mieszkańcy czterech gmin partnerskich. - Projekt edukacyjny „Młodzi Medycy Działają”; beneficjenci: młodzież wiejska. - Projekt edukacyjny „Młodzi żeglarze – sterem i okrętem dla innych”; beneficjenci: młodzież wiejska. - Projekt edukacyjno-inwestycyjny „Utworzenie Gminnego Centrum Informacji-pierwszym krokiem do sukcesu”; beneficjenci: wszyscy mieszkańcy gminy w szczególności osoby bezrobotne i poszukujące pracy. - Projekt edukacyjny językowy „Nie taki angielski straszny, jak go malują”; beneficjenci: młodzież wiejska. - Projekt edukacyjny historyczny „Historia – moje życie, moja pasja”; beneficjenci: młodzież wiejska. - „Leader+ TAK, wiemy też jak”; beneficjenci: wszyscy mieszkańcy gmin partnerskich.

2 Lokalna Organizacja Turystyczna Plac Jana Pawła II 1, - wydanie materiałów informacyjno – promocyjnych (foldery turystyczne, mapy, pocztówki). „Kraina Nieodkrytych Tajemnic” 14-300 Morąg Tel: 0-89 757 38 26; - organizacja wielu spotkań z lokalnymi gestorami bazy turystycznej. e-mail: [email protected]

3 Ostródzkie Stowarzyszenie Kulturowe ul. Kościuszki 10/1, - „Mazurska Wieża Babel”. Tolerancja, edukacja młodzież powiatu ostródzkiego „SASINIA”, 14-100 Ostróda Tel. 0-89 646 97 59, - „Wspólne Dziedzictwo”. Rozwój współpracy międzynarodowej, współpraca dawnych i obecnych mieszkańców Ostródy, budowanie więzów przyjaźni e-mail: pomiędzy mieszkańcami Ostródy i Osterode am Harz. Rozwój organizacji [email protected] pozarządowych, rozwój współpracy międzynarodowej; beneficjenci: organizacje pozarządowe, samorządy i biznes z powiatu ostródzkiego i rejonów Gusiew i Oziersk. - „Krok po kroku do współpracy – sąsiedzkie spotkania Ostróda – Gusiew – Oziersk”. Rozwój organizacji pozarządowych, rozwój współpracy międzynarodowej; beneficjenci: organizacje pozarządowe, samorządy i biznes z powiatu ostródzkiego i rejonów Gusiew i Oziersk. - „Pamięć i teraźniejszość”. Rozwój współpracy międzynarodowej, współpraca dawnych i obecnych mieszkańców Ostródy, budowanie więzów przyjaźni

9 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” pomiędzy mieszkańcami Ostródy i Osterode am Harz. - „Kolejny krok do współpracy”. Rozwój organizacji pozarządowych, rozwój współpracy międzynarodowej; beneficjenci: organizacje pozarządowe, samorządy i biznes z powiatu ostródzkiego i rejonów Gusiew i Oziersk . - „Historia uczy pokoju”. Edukacja, ochrona dziedzictwa kulturowego; beneficjenci: organizacje pozarządowe, młodzież z powiatu ostródzkiego i rejonów Gusiew i Oziersk.

4 Stowarzyszenie Miłośników Wzgórz ul. Mickiewicza 24, - Rajd Rowerowy Ostróda – Dylewska Góra; beneficjenci: mieszkańcy powiatu ostródzkiego. Dylewskich, 14-100 Ostróda Tel. 0-89 642 29 16 - Spotkania krótkofalowców na Dylewskiej Górze; beneficjenci: mieszkańcy regionu. e-mail: [email protected] - Pulawski Western Riding Cup Bednarki; beneficjenci: mieszkańcy regionu. - Jesienna pogoń za lisem Hubertus; beneficjenci: członkowie koła łowieckiego. - Krajoznawcze wycieczki autokarowe i kuligi; beneficjenci: dzieci szkolne z regionu. - I Rekreacyjny Bieg Narciarski Sasinów po Wzgórzach Dylewskich; beneficjenci: mieszkańcy regionu oraz turyści. - Wydanie mapy turystycznej Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich; beneficjenci: mieszkańcy regionu oraz turyści. - Oznakowanie w terenie turystycznych szlaków pieszych, rowerowych, konnych i narciarskich; beneficjenci: mieszkańcy regionu oraz turyści.

5 Gmina Łukta ul. Mazurska 2; - Zadania szkoleniowo-dydaktyczne dla uczniów szkoły podstawowej 14-105 Łukta; i gimnazjalnej. Tel. 0-89 647 50 70, - Wyposażenie świetlic szkolnych; beneficjanci: uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjalnej. e-mail: - Zagospodarowanie brzegów Jeziora Isąg; beneficjanci: mieszkańcy gminy [email protected] oraz turyści tam przebywający każdego roku.

10 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” 6 Gmina Morąg Ul. 11 Listopada 9, - "Utworzenie Powiatowych Ośrodków Informacji i Promocji Turystycznej"

14-300 Morąg; z przeznaczeniem na punkt informacji turystycznej w Morągu; beneficjenci: mieszkańcy, turyści. Tel. 0-89 757 22 31 - „Utworzenie Gminnego Centrum Informacji w Morągu”; beneficjenci: dzieci, e-mail: [email protected] młodzież, bezrobotni mieszkańcy z terenu gmin .

- „Restauracja i rewitalizacja XIV - wiecznego Ratusza w Morągu”; beneficjenci: NGO`s, mieszkańcy, turyści

- „Unowocześnienie bazy sportowo-rekreacyjnej poprzez budowę sali gimnastycznej w Żabim Rogu – g. Morąg”; beneficjenci: dzieci, młodzież, mieszkańcy.

- Przebudowa obiektów dydaktycznych i infrastruktury technicznej budynku SP 2 i Gimnazjum 2 w Morągu; beneficjenci: dzieci, młodzież, mieszkańcy

- „Budowa ciągu pieszo– rowerowego od ul. Topolowej do cmentarza Dury”; beneficjenci: mieszkańcy, turyści.

- "Modernizacja i wyposażenie 5 świetlic wiejskich "; beneficjenci: dzieci, młodzież, mieszkańcy gminy.

- wyznaczenie 5 szlaków rowerowych oraz 1 miejskiego szlaku turystycznego.

7 Gmina Ostróda ul. Mickiewicza 24, - „Agrobiznes 2000”; beneficjenci: mieszkańcy, mikroprzedsiębiorcy.

14-100 Ostróda; - Modernizacja Gimnazjum w Ostródzie”; beneficjenci: uczniowie –

Tel. 0-89 646 29 45; mieszkańcy gminy.

e-mail: - „Budowa hali sportowej wraz z łącznikiem w Samborowie”; beneficjenci: urzą[email protected] uczniowie, mieszkańcy gminy.

11 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” - „Oznakowanie wybranych obiektów dziedzictwa kulturowego na terenie Gminy Ostróda oraz wydanie mapy Gminy Ostróda”; beneficjenci: mieszkańcy, turyści.

- Gminne Święto Plonów Dożynki Gminne; beneficjenci: rolnicy, mieszkańcy.

- Gminne Święto Plonów Dożynki Powiatowe; beneficjenci: rolnicy, mieszkańcy.

- Festyn Rodzinny; beneficjenci: dzieci i młodzież, mieszkańcy.

- Sobótka; beneficjenci: dzieci i młodzież, mieszkańcy.

- Rajd Rowerowy Góra Dylewska; beneficjenci: dzieci i młodzież, mieszkańcy.

- Gminne zawody sportowo-pożarnicze; beneficjenci: dzieci i młodzież, mieszkańcy, strażacy.

Spotkanie noworoczne „Żagle przedsiębiorczości”; beneficjenci: przedsiębiorcy z terenu gminy.

- Spotkanie informacyjne dla przedsiębiorców o możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych na działalność turystyczną i promocyjną; beneficjenci: przedsiębiorcy z terenu gminy.

- Spotkanie informacyjne dla przedstawicieli gospodarstw agroturystycznych o możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych na działalność turystyczną i promocyjną; beneficjenci: mikroprzedsiębiorcy z terenu gminy.

- Spotkanie informacyjne dotyczące zagospodarowania i rozwoju Wzgórz Dylewskich; beneficjenci: mieszkańcy, przedsiębiorcy.

- Mistrzostwa świata w piłce plażowej Stare Jabłonki; beneficjenci:

12 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” mieszkańcy, turyści.

- Mistrzostwa Województwa „Gazety Olsztyńskiej” w tenisie stołowym; beneficjenci: dzieci i młodzież, mieszkańcy.

- Ogólnopolski Turniej Szachowy „Złota Wieża”; beneficjenci: dzieci i młodzież z terenu gminy.

- Ogólnopolski turniej w piłce nożnej dziewcząt i chłopców Coca Cola CUP; beneficjenci: dzieci i młodzież z terenu gminy.

- Ogólnopolski Turniej w mini piłce nożnej dziewcząt i chłopców im. M. Wielgusa; beneficjenci: dzieci i młodzież z terenu gminy.

- „Dni Drwęcy”; beneficjenci: dzieci i młodzież z terenu gminy.

8 Gmina Gietrzwałd 11-036 Gietrzwałd 24; - „Budowa Sali sportowej raz z łącznikiem przy budynku gimnazjum

Tel: 0-89 512 32 31 w Gietrzwałdzie”; beneficjenci: dzieci ze szkół z Gminy Gietrzwałd, społeczność gminna. e-mail: [email protected]

9 Gmina Grunwald z siedzibą w Gierzwałdzie Gierzwałd 33, - „Organizacja inscenizacji Bitwy pod Grunwaldem”; beneficjenci: wszyscy 14-107 Gierzwałd mieszkańcy gminy oraz turyści z całej Polski i zagranicy. Tel. 0-89 647 20 52 e-mail: grunwald- [email protected]

13 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” 10 Gminny Ludowy Klub Sportowy 14-105 Łukta, - Organizacja turniejów piłki nożnej, pikników i festynów rodzinnych. „WARMIAK” w Łukcie ul. Mazurska 2

Tel. 0-89 647 50 70

11 Ochotnicza Straż Pożarna w Łukcie 14-105 Łukta, - Organizowanie corocznych obchodów „Dni Strażaka”, festyny i pikniki ul. Mazurska 5 rodzinne, pokazy ratownictwa.

Tel. 0-89 647 50 70

14 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Do wdrażania zadań wynikających ze Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz obsługi Lokalnej Grupy Działania przewiduje się zatrudnienie pracownika o odpowiednich kwalifikacjach. Doświadczenie i umiejętności reprezentantów partnerów LGD oraz potencjał i doświadczenie samych podmiotów tworzących Lokalną Grupę Działania gwarantują profesjonalną obsługę funkcjonowania i realizacji założeń niniejszej strategii.

II. Diagnoza obszaru objętego Zintegrowaną Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich.

II.1 Charakterystyka obszaru.

Obszar działalności LGD zajmuje powierzchnię 1 251 km 2 i jest zamieszkiwany przez 55 810 mieszkańców. Leży on w zachodniej części województwa warmińsko – mazurskiego, w niedużej odległości od najsilniejszego ośrodka życia gospodarczego i społecznego – stolicy Warmii i Mazur, Olsztyna. Lokalna Grupa Działania „Kraina Drwęcy i Pasłęki” jest obszarem o wybitnych walorach turystycznych, którego najbardziej charakterystyczną cechą krajobrazową jest duży udział jezior i lasów. Jest ona także silnie spójna pod względem historycznym. Życie społeczne i gospodarcze kształtowało się tu w niemalże identycznych uwarunkowaniach. Również główne źródła utrzymania na terenie poszczególnych gmin wchodzących w skład LGD są zbliżone: rolnictwo, turystyka i usługi. W początkowym okresie powoływania Lokalnej Grupy Działania swój akces uczestnictwa, oprócz organizacji pozarządowych, zgłosiło 10 gmin z terenu Warmii i Mazur. W ramach prac przygotowawczych do stworzenia ZSROW dokonano diagnozy obszaru obejmującego 10 gmin, lecz ostatecznie z powodu ograniczeń formalno – prawnych Lokalną Grupę Działania tworzy 5 gmin: Łukta, Gietrzwałd, Grunwald, Morąg, Ostróda (z wyłączeniem wcześniej będących wśród 10 gmin: Dąbrówno, Małdyty, Miłakowo, Miłomłyn, Zalewo) oraz wiele instytucji i organizacji pozarządowych. By scharakteryzować obszar Lokalnej Grupy Działania dokonano wiele analiz i badań oraz opracowano diagnozę gmin, stanowiącą podstawę do budowania Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich. Niniejsza diagnoza gmin, określonych w projekcie Leader +, obejmuje tylko wybrane wskaźniki, które umożliwiają porównanie sytuacji społeczno- gospodarczej tego obszaru. Do przygotowania diagnozy wykorzystano wszelkie dostępne źródła informacji, w tym przede wszystkim dane publikowane przez polską statystykę publiczną, informacje zawarte na stronach internetowych jednostek samorządu terytorialnego, plany rozwoju lokalnego, studia uwarunkowań, dokumenty strategiczne i wiele innych. Niestety w wielu wypadkach informacje były nieścisłe bądź sprzeczne ze sobą. W takich sytuacjach autorzy niniejszego dokumentu najczęściej decydowali się na przyjęcie założenia, że poprawne są dane pochodzące z oficjalnych statystyk, a więc dane Głównego Urzędu Statystycznego, pobrane z Banku Danych Regionalnych. Ponadto obowiązek zachowania tajemnicy statystycznej nie pozwalał w wielu wypadkach na publikowanie danych identyfikowalnych, zwłaszcza dotyczących sytuacji ekonomicznej tych podmiotów, a takimi danymi są np. informacje o wykorzystaniu miejsc noclegowych. Do opracowania diagnozy wykorzystano również dane pochodzące z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego. Było to konieczne z uwagi na to, iż jest to jedyne źródło pozyskania niektórych informacji, jak chociażby danych dotyczących wykształcenia ludności czy też ich aktywności ekonomicznej oraz rolnictwa. Statystyka w wielu wypadkach nie dysponuje danymi, które mogą być uogólniane na poziomie gminy. Ponadto w diagnozie zaprezentowano sytuację istniejącą oraz dynamikę zmian na przestrzeni lat 2000 – 2004. Informację na temat LGD w szerszym ujęciu prezentuje oddzielny dokument nie stanowiący bezpośrednio części strategii, który zawiera opis każdej gminy z osobna w bardziej szczegółowy sposób – „Kraina Drwęcy i Pasłęki – materiały ”

16 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” II.1.1 Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne.

Województwo warmińsko – mazurskie leży w północno – wschodniej części Polski i jest jedynym regionem w kraju graniczącym z Rosją. Obejmuje ono historyczne ziemie Warmii, Mazur, wschodnią część Żuław Wiślanych i fragmenty Powiśla. W bałtycką przestrzeń europejską wpisuje się położeniem nad Zalewem Wiślanym, w nadbałtyckiej strefie pojeziernej i współpracą z państwami nadbałtyckimi. W granicach województwa funkcjonuje 116 jednostek samorządu gminnego (16 miejskich, 33 miejsko-wiejskich i 67 wiejskich), 19 powiatów ziemskich i 2 powiaty grodzkie. Stolicą województwa i siedzibą władz samorządowych jest Olsztyn jednakże jego siła oddziaływania jako ośrodka wojewódzkiego wymaga wzmocnienia, bowiem w stosunku do potencjału rozwojowego stolic innych regionów plasuje się na dalszych miejscach, uzyskując jednocześnie wysokie miejsce pod względem atrakcyjności zamieszkania. Warmia i Mazury obejmują obszary o wyjątkowych walorach przyrodniczych, na które składają się liczne jeziora, duże kompleksy leśne oraz urozmaicona flora, fauna i rzeźba terenu. Obszary prawnie chronione zajmują około 53% województwa, podczas gdy średnia wartość tego wskaźnika w kraju wynosi 31%. W regionie znajduje się około 20% krajowej powierzchni rezerwatów przyrody, a środowisko naturalne jest mało przekształcone i w niewielkim stopniu zanieczyszczone. Ogromny potencjał turystyczny regionu nie jest w pełni wykorzystywany, a główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest niedostateczna liczba całorocznych miejsc noclegowych o wysokim standardzie, zbyt skromna oferta produktów turystycznych (zwłaszcza poza sezonem letnim) oraz brak skoordynowanej promocji województwa. W projekcie udział zadeklarowały przede wszystkim gminy powiatu ostródzkiego, to jest Grunwald, Łukta, Morąg i Ostróda (z wyłączeniem gmin: Dąbrówno, Małdyty, Miłakowo, gmina miejska Ostróda) oraz gmina Gietrzwałd z powiatu olsztyńskiego.

17 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Teren objęty diagnozą zamieszkuje 55 810 mieszkańców, co stanowi ok. 3,8 % mieszkańców województwa. Obszar LGD zajmuje powierzchnię 1 251 km 2. LGD sąsiaduje od północy z powiatem elbląskim, od wschodu – z olsztyńskim, od zachodu – z iławskim, od południa – z nidzickim. Skrajne miejsca zajmują: od północy - gmina Morąg, a od południa - gmina Grunwald. Idąc ku górze mapy spotykamy kolejne gminy wiejskie - Ostróda, Łukta, oraz na wschodzie Gietrzwałd. Położenie na szlaku ważnych połączeń komunikacyjnych jest dodatkowym atutem LGD. Stolicą Powiatu jest Ostróda. Tu krzyżuje się droga międzynarodowa E-7 z drogami krajowymi nr 16 i nr 52. Są tu korzystne połączenia kolejowe: z Olsztyna przez Ostródę przebiega trasa do Wrocławia, w niedalekiej Iławie krzyżuje się lokalny szlak z linią Warszawa - Gdańsk, natomiast z Morąga można dotrzeć do Olsztyna i Elbląga. Geograficznie jest to miejsce szczególne. Region ten jest bardzo malowniczy, rzeźbiony różnorodnymi wzniesieniami wzgórz morenowych, poprzecinany jeziorami, porosły lasami. Od dawna dla wielu turystów jest to wspaniały teren wypoczynku, a dla nowych przybyszów – „kraina nieodkrytych tajemnic”. Tu początek biorą dwie rzeki – Drwęca i Pasłęka, które są nie tylko interesującymi szlakami kajakowymi, ale wzdłuż nich ciągną się rezerwaty przyrodnicze Rzeka Drwęca i Ostoja Bobrów na rzece Pasłęce. Tu także zaczyna się Kanał Ostródzko- Elbląski – jeden z ciekawszych zabytków regionu i największa jego atrakcja turystyczna. Na tym terenie leży Góra Dylewska, najwyższe wzniesienie Pojezierza Mazurskiego, które wraz z Parkiem Krajobrazowym Wzgórz Dylewskich stanowi jeden z atrakcyjniejszych obiektów turystycznych okolicy. Obszar Programu Leader + w swoim charakterze jest obszarem wiejskim, pomimo objęcia także terenów gmin miejskich, które są jednak zamieszkiwane przez liczbę mieszkańców nie większą niż 20 tysięcy. Mapa obszaru LGD „Kraina Drwęcy i Pasłęki”.

18 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”

Wielkość obszaru LGD to 1 251 km 2.

Liczba ludności LGD – 55 810 mieszkańców.

Największymi gminami analizowanego obszaru, pod względem powierzchni, są gminy Ostróda (401 km 2) i Morąg (311 km 2), natomiast najmniejszymi Gietrzwałd (174 km 2) i Grunwald (180 km 2).

Pod względem liczby ludności zamieszkującej analizowany obszar największy udział mają gminy Morąg (24 998 osób) i Ostróda (15 416 osób), najmniej licznymi są Łukta (4 444 osoby) i Gietrzwałd (5 254 osoby).

Największa gęstość zaludnienia występuje w gminach Morąg (80,5) i Ostróda (38,4), najmniejsza zaś w Łukcie (24).

Gminy LGD zostały zaliczone do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania zgodnie z rozporządzeniami Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2004 r., 29 czerwca 2004 r. oraz 23 września 2004 roku.

Dla ukazania pełnego potencjału LGD wskazane jest zaprezentowanie obszarów sąsiadujących z LGD. Ponieważ gminy stanowiące Lokalną Grupę Działania w znacznej większości znajdują się na terenie powiatu ostródzkiego (Grunwald,

19 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Łukta, Morąg i Ostróda) warto prześledzić pozycję powiatu ostródzkiego na tle innych powiatów województwa warmińsko - mazurskiego.

Największym obszarowo spośród wszystkich 21 powiatów województwa jest powiat olsztyński, przy czym liczba ludności zamieszkująca w nim lokuje go na 3 miejscu, po miastach na prawach powiatu - Olsztynie i Elblągu. Najmniejszymi obszarowo powiatami ziemskimi są: węgorzewski, nowomiejski i gołdapski, a najmniej ludności zamieszkuje w powiecie węgorzewskim, gołdapskim i nidzickim. Powiat ostródzki znajduje się na 4 miejscu pod względem powierzchni jak i liczby ludność. Największa gęstość zaludnienia, czyli liczba ludności przypadająca na 1 km 2 jest obserwowana oczywiście w miastach na prawach powiatu, natomiast najmniejsza w powiecie węgorzewskim, nidzickim i gołdapskim. Pod względem liczby ludności z wykształceniem wyższym i średnim na czoło wysuwają się miasta Olsztyn i Elbląg, a wśród powiatów ziemskich – olsztyński i ostródzki, natomiast najmniej jest ich w powiatach węgorzewskim, gołdapskim, nowomiejskim i nidzickim. Ludność zamieszkująca województwo warmińsko – mazurskie jest znacznie biedniejsza aniżeli średnio w kraju. Świadczy o tym między innymi poziom przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, jak również poziom bezrobocia. Pierwszy z wymienionych wskaźników w regionie Warmii i Mazur kształtuje się na poziomie znacznie niższym od średniej krajowej (przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosi około 86,5% średniego wynagrodzenia w Polsce) natomiast na jeszcze niższym poziomie jest we wszystkich powiatach ziemskich regionu. Najmniej zarabiają mieszkańcy powiatów kętrzyńskiego (68,9% średniej krajowej), mrągowskiego (70,6%) i szczycieńskiego (71,9%). Najwyższe zarobki, nieco większe od średniej krajowej, osiągają osoby zatrudnione w miastach na prawach powiatu – Olsztynie i Elblągu (odpowiednio 101,8 i 101,1%) oraz w powiecie ostródzkim (88%). W przypadku drugiego z wyżej wymienionych wskaźników, w województwie warmińsko-mazurskim stopa bezrobocia jest najwyższa spośród wszystkich regionów Polski, natomiast wśród powiatów najniższy poziom bezrobocia notowany jest w mieście Olsztynie i Elblągu, a z powiatów ziemskich w iławskim i nowomiejskim, natomiast najwyższy poziom bezrobocia

20 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” notowany jest w powiecie gołdapskim, braniewskim i węgorzewskim. W powiecie ostródzkim, na którego terenie znajduje się większa część obszaru LGD poziom bezrobocia jest zbliżony do poziomu powiatu iławskiego. Największa liczba ludności utrzymującej się z pracy występuje w powiatach grodzkich natomiast wśród powiatów ziemskich, w olsztyńskim i ostródzkim. Z kolei najmniej jest ich w powiatach węgorzewskim, gołdapskim i nidzickim. Podobne miejsca w rankingu zajmują te same powiaty, gdy weźmiemy pod uwagę liczbę ludności utrzymującej się z niezarobkowego źródła utrzymania i z dochodów własnych. Największa liczba uczniów szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży występuje w Olsztynie, Elblągu i powiatach olsztyńskim oraz ostródzkim, najmniejsza zaś w powiatach węgorzewskim i gołdapskim. W powiecie olsztyńskim zarejestrowana jest również największa liczba podmiotów gospodarki narodowej i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, wśród wszystkich powiatów ziemskich, na następnych miejscach lokują się powiaty ostródzki i iławski. Obszar LGD w porównaniu z okalającymi go powiatami jest obszarem o dużym potencjale rozwojowym.

Niewątpliwie ważnym czynnikiem wpływającym na charakter, jaki ma Lokalna Grupa Działania „Kraina Drwęcy i Pasłęki” jest jej środowisko naturalne. Jest to niewątpliwy atut LGD i szansa rozwojowa tego regionu.

Największy udział użytków rolnych w powierzchni gminy notuje się w gminie Grunwald, najmniejszy w gminach Łukta i Gietrzwałd. Udział lasów w powierzchni gminy największy jest w przypadku gmin Łukta i Gietrzwałd, najmniejszy w gminie Grunwald. Największy udział jezior w powierzchni gminy ma gmina Łukta, zaś najmniejszy gmina Grunwald. Należy zauważyć, że całościowo obszar LDG jest terenem o wysokim stopniu podobieństwa

21 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” pod względem środowiska naturalnego. Duża ilość lasów i jezior sprawiają, że obszar LGD jest o wybitnie korzystnych warunkach przyrodniczych dla rozwoju szeroko pojętej turystyki.

Pod względem udziału w powierzchni ogółem, obszary prawnie chronione najwięcej pokrywają terenów w gminach Łukta, Ostróda i Gietrzwałd, najmniej w gminach Morąg i Grunwald. Na terenie LGD występują 4 rezerwaty przyrody: „Ostoja bobra na rzece Pasłęce i jez. Isąg”, „Sosny Taborskie”, „Wyspa Lipowa na jeziorze Marąg”, „Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich”. Rezerwat „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce” o powierzchni 4 258,8 ha; „Sosny Taborskie” o powierzchni 0,96 km 2 w całości znajduje się na terenie LGD, „Wyspa Lipowa na jeziorze Marąg” o powierzchni 0,05 km 2 w całości na terenie LGD, „Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich” o całkowitej powierzchni 7.151 ha, w 2/3 na terenie LGD. Każdy z tych rezerwatów posiada wyznaczone szlaki i trasy dydaktyczne i jest dość dobrze wypromowany. Na terenie LGD znajduje się także Rozlewisko Ekologiczne, które jest miejscem czasowego postoju wielu rzadkich ptaków wędrownych. Wokół tego rozlewiska prowadzi malownicza ścieżka z rozmieszczonymi na niej 3 wieżami obserwacyjnymi.

Obszary chronione to duży atut regionu LGD, determinujący w dużej mierze kierunki rozwoju terenów LGD.

Tabela poniżej prezentuje w sposób syntetyczny informacje o strukturze gruntów w poszczególnych gminach wchodzących w skład LGD.

Tabela 1. Struktura gruntów w gminach obszaru Leader+

Udział UR w Udział lasów w Udział jezior w Udział obszarów powierzchni gminy powierzchni gminy powierzchni gminy prawnie Gmina (%) (%) (%) chronionych w pow. gminy (%)

Gietrzwałd 36,5 49,7 4,2 74,5

Grunwald 69,5 19,8 2,0 38,8

Łukta 29,7 54,9 10,0 78,4

22 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Morąg 52,1 28,4 5,8 30,4

Ostróda 54,2 30,4 5,0 76,2

Wynika z tego zestawienia, że 48,4 % obszaru LGD to użytki rolne; obszary prawnie chronione to aż 59,66 % obszaru LGD; lasy pokrywają 36,64 %, a jeziora 5,4 % całości obszaru LGD.

„Kraina Drwęcy i Pasłęki” jest nadzwyczaj interesującym obszarem, bogatym w zabytki dziedzictwa kulturowego. Na terenie poszczególnych gmin LGD, trwają ciągłe działania mające na celu poprawę stanu zabytków, ich inwentaryzację, jak również tworzenie produktów turystycznych i imprez bazujących na uwarunkowaniach kulturowych regionu.

Na terenie LGD znajduje się bardzo wiele zabytków architektury (sakralnej jak i świeckiej), na których podstawie zapoczątkowano działania kulturalne. Dwa miejsca są szczególnie ważne: Sanktuarium Maryjne z XV w. w Gietrzwałdzie i Pola Bitewne w Grunwaldzie. W oparciu o bardzo ważne wydarzenie historyczne, jakim była bitwa pod Grunwaldem, organizowane są co roku inscenizacje tej bitwy. Tysiące ludzi przyjeżdża w okresie letnim by uczestniczyć w niezwykłym widowisku. Jest to impreza o międzynarodowym oddźwięku, która zostanie zapewne wykorzystana do rozpropagowania działań LGD. Na terenie Pól Grunwaldzkich znajduje się zabytkowa Kaplica Pobitewna.

Drugim szalenie ważnym miejscem jest zabytkowe Sanktuarium Maryjne. Jest to największe warmińskie sanktuarium, do którego co roku przybywają tysiące wiernych. W Sanktuarium można obejrzeć między innymi drewnianą Pietę z 1425 roku.

Należy również wymienić takie zabytki jak chociażby Pałac Dohnów, z barokowym zegarem słonecznym i bogatą ekspozycją malarstwa holenderskiego. Mieści się tam siedziba oddziału Muzeum Warmii i Mazur. 23 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Kolejnym ważnym zabytkiem jest Zamek Krzyżacki w Morągu. Jest on własnością prywatnych inwestorów, którzy odrestaurowują go i udostępniają dla społeczności lokalnej – możliwość zwiedzania, wypicia herbaty w zabytkowych murach zamku. Tworzone jest tam bractwo rycerskie, które organizować będzie turnieje i uświetniać swym udziałem imprezy kulturalne.

Istotnym zabytkiem, ze względu na swoje oddziaływanie, jest Gotycki Ratusz w Morągu. Jest to nowo odrestaurowany ratusz, który stał się siedzibą wielu organizacji pozarządowych. Mieści się tam Lokalna Organizacja Turystyczna, Mniejszość Niemiecka, ale także Stowarzyszenie artystów plastyków i rzeźbiarzy.

Z pośród wielu innych zabytków niewymienionych powyżej, wartymi wymienienia są: Zespół folwarczny, dworek i park w Grunwaldzie, Pałac w Pacółtowie, Pałac w Markowie, Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej wraz z ogrodzeniem i wieżą w Łukcie, Kościół Parafialny, plebania, dzwonnica i grota przy kościele we wsi Florczaki, Cmentarz w Zajączkach.

Oczywiście, zabytków ruchomych jak i nieruchomych jest znacznie więcej na terenie LGD, lecz te wymienione powyżej stanowią dobrą bazę początkową, na której należałoby budować siłę LGD pod względem historycznym i kulturowym.

Gminy znajdujące się na obszarze działania Lokalnej Grupy Działania są w dużej mierze gminami, których historia jest bardzo podobna. Okres powstawania największych skupisk ludności na terenie danej gminy (niezależnie czy jest to miasto, lub większa wieś) jest zbliżony. Również znaczące wydarzenia historyczne na przestrzeni wieków w takim samym stopniu zaznaczyły się w życiu każdej z gmin. Ziemie te mają bogatą i ciekawą historię i tradycję. Jej dzieje sięgają czasów przedchrześcijańskich. Zamieszkujące je plemiona pruskie łączyła ze sobą wspólnota języka, wierzenia i kultura. W XIII wieku Konrad Mazowiecki sprowadził tutaj Zakon Krzyżacki, który poza swoja „misyjną” działalnością, przyczynił się do założenia ponad tysiąca wsi i około stu miast. Sprawnie rozwijające się osady często otoczone były fosą, strzegł ich wspaniały zamek lub strażnica, a ich ozdobą były

24 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” piękne kościoły. Większość z tych zabytków możemy podziwiać do dnia dzisiejszego. Tutaj odbyła się jedna z największych bitew średniowiecza – Bitwa pod Grunwaldem. Na początku XIX w. toczyły się batalie kampanii napoleońskiej, a sam Napoleon przebywał tu ponad miesiąc. W 1914 roku, rozegrała się tu bitwa między wojskami rosyjskimi i niemieckimi – według niektórych kluczowa dla dalszego przebiegu I Wojny Światowej. Również II Wojna Światowa nie oszczędziła tych ziem, pochłaniając wiele niewinnych ofiar. Do dziś istnieją świadectwa tamtych czasów – pomniki i cmentarze wojenne. Obszar ten zmienił się zasadniczo w wyniku podziału Europy po II Wojnie Światowej na dwa bloki polityczne. Przesiedlono jeden naród i zastąpiono go innym, co jest zjawiskiem wyjątkowym w historii nowożytnej Europy. Ziemie te opuścili Mazurzy i Niemcy. Na ich miejsce przybyli przesiedleńcy z byłych kresów przedwojennej Polski oraz z centrum kraju. Los regionu zmienił się, zmieniła się ludność, język i modele cywilizacyjne. Należy pamiętać, iż kultura, zagospodarowanie, wygląd miast i wsi tej ziemi jest rezultatem pracy wielu pokoleń i różnych narodów, które współżyły tu przez stulecia. Obszar ten jest spójny, ponieważ na terenie tym ochrona dorobku minionych pokoleń, edukacja kulturalna, tworzenie warunków do działalności twórczej i społeczno-kulturalnej w oparciu o tradycję i kulturową różnorodność staje się istotnym elementem integracji i aktywności lokalnej społeczności.

Im dogłębniej poznane będą uwarunkowania historyczne tego regionu, tym lepiej uda się je wykorzystać w celu rozwojowym obszaru LGD. Warto poznać tradycje, zwyczaje i zajęcia ludzi zamieszkujących na przestrzeni wieków ten region. A historia tych ziem jest, jak widać bardzo bogata.

Z

Gminy wchodzące w skład Lokalnej Grupy Działania charakteryzują się podobnym typem ludności zamieszkującej ich tereny, choć są między nimi także pewne różnice.

25 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Jedyne miasto na terenie LGD, Morąg w oczywisty sposób odróżnia się od pozostałych gmin w pewnych wartościach wskaźników.

Największy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym notowany jest w gminach Łukta (27,6), Grunwald (27,4) i Ostróda (26,4) zaś najmniejszy w Morągu (24,4) i Gietrzwałdzie (24,4). Średnia dla całości obszaru wyniosła 26,04. Udział ludności w wieku produkcyjnym największy jest w gminach Gietrzwałd (65,2), Morąg (63,0) i Ostróda (62,2), najmniejszy z kolei jest w Grunwaldzie (60,3) i Łukcie (60,6). Średnia wyniosła 62,26. Wskaźnik obciążenia demograficznego, czyli liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym (przed- i po - produkcyjnym) na 100 osób w wieku produkcyjnym największy jest w gminach Grunwald i Łukta, najmniejszy w gminach Gietrzwałd, Morąg i Ostróda. Przyrost naturalny, w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców, we wszystkich analizowanych gminach jest dodatni; najniższy jest w gminie Łukta, największy w gminach Grunwald, Gietrzwałd i Morąg. Saldo migracji w większości gmin jest ujemne; tylko gminy Ostróda i Gietrzwałd charakteryzują się dodatnim saldem migracji. Największy udział osób legitymujących się wykształceniem wyższym zanotowano w gminach Morąg i Gietrzwałd, najmniejszy w gminie Grunwald. Ludność z wykształceniem średnim jest najliczniej reprezentowana w gminach Morąg, i Gietrzwałd, najmniej licznie w gminie Grunwald. Największy udział ludności z wykształceniem zasadniczym zawodowym notowany jest w gminie Morąg, najniższy w gminie Grunwald. Udział ludności z wykształceniem niepełnym podstawowym lub bez wykształcenia największy jest w gminie Grunwald, najmniejszy w gminach Morąg i Gietrzwałd.

26 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Tabela 2. Powierzchnia i ludność gmin obszaru Leader+

Udział liczby Powierzchnia Udział gmin Liczba ludności w ludności gmin Gmina gminy w powierzchni gminach w ludności (km 2) obszaru (%) obszaru (%)

Gietrzwałd 174 13,91 5.254 9,41

Grunwald 180 14,39 5.698 10,21

Łukta 185 14,79 4.444 7,96

Morąg 311 24,86 24.998 44,79

Ostróda 401 32,05 15.416 27,63

SUMA 1.251 100,00 55 810 100,00

Tabela 3. Struktura ludności w gminach obszaru Leader+

Ludność w wieku Udział ludności Udział ludności Udział ludności nieprodukcyjnym/100 Gmina w wieku w wieku w wieku osób w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym

Gietrzwałd 24,4 65,2 10,4 53,4

Grunwald 27,4 60,3 12,2 65,8

Łukta 27,6 60,6 11,8 65,1

Morąg 24,4 63,0 12,6 58,7

Ostróda 26,4 62,2 11,4 60,8

27 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Tabela 4. Wskaźniki gęstości zaludnienia oraz przyrostu naturalnego i migracji w gminach obszaru Leader+

Przyrost naturalny/1000 Saldo migracji na 1000 Gmina Gęstość zaludnienia mieszkańców mieszkańców

Gietrzwałd 30,2 5,7 0,8

Grunwald 31,6 6,5 -3,2

Łukta 24,0 0,0 -4,6

Morąg 80,5 4,4 -2,2

Ostróda 38,4 3,0 1,0

Tabela 5. Struktura wykształcenia ludności w gminach obszaru Leader+

Udział ludności Udział ludności Udział ludności Udział ludności z wykształceniem z wykształceniem Gmina z wykształceniem z wykształceniem zasadniczym podst. i bez wyższym (%) średnim (%) zawodowym (%) wykształcenia (%)

Gietrzwałd 6,7 21,3 22,2 44,9

Grunwald 3,1 15,8 20,0 60,6

Łukta 3,6 18,1 23,7 54,3

Morąg 6,7 26,8 24,2 41,7

Ostróda 3,9 19,5 23,5 52,2

28 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”

Współczynnik aktywności zawodowej w gminach analizowanego obszaru wahał się od 52,9% w gminie Łukta do 55,7% w gminie Gietrzwałd.

Wskaźnik zatrudnienia był dużo bardziej zróżnicowany w gminach, wahał się od 35.1% w gminie Grunwald do 40,8% w Gietrzwałdzie.

Stopa bezrobocia w analizowanych gminach wykazywała zróżnicowanie od 26,6% w gminie Gietrzwałd do 36,4% w gminie Grunwald.

Największy udział bezrobotnych poszukujących pracy przez 13 miesięcy i więcej wśród ogółu bezrobotnych najwyższy był w gminie Grunwald, najniższy zaś w gminie Ostróda.

Bezrobotni poszukujący pracy przez okres od 4 do 12 miesięcy największy odsetek stanowili w gminie Gietrzwałd.

Udział bezrobotnych legitymujących się wykształceniem wyższym był stosunkowo niski w większości analizowanych gmin; uwagę zwraca ich dosyć duży udział w gminach Morąg i Gietrzwałd.

Udział bezrobotnych z wykształceniem średnim był bardziej zróżnicowany w gminach aniżeli w przypadku powyższym; stanowili oni od 17,4% w gminie Łukta do 27,6% w gminie Morąg.

Udział bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym wahał się w granicach od 29,1% w gminie Grunwald do 40,7% w gminie Morąg.

Bezrobotni bez wykształcenia, nawet podstawowego, stanowili od 28,3% w gminie Morąg do 52,8 w gminie Grunwald.

29 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”

Tabela 6. Struktura zatrudnienia i bezrobocia w gminach obszaru Leader+

Udział Udział

Współczynnik Wskaźnik Stopa bezrobotnych bezrobotnych Gmina aktywności zatrudnienia bezrobocia pozostających pozostających zawodowej (%) (%) (%) bez pracy 13 m- bez pracy 4-12

cy i więcej (%) m-cy (%)

Gietrzwałd 55,7 40,8 26,6 43,0 46,0

Grunwald 55,2 35,1 36,4 48,7 39,7

Łukta 52,9 37,5 29,1 45,2 42,0

Morąg 54,4 36,6 32,3 49,8 37,0

Ostróda 53,7 39,3 26,9 38,9 44,3

Tabela 7. Struktura wykształcenia bezrobotnych w gminach obszaru Leader+

Udział bezrobotnych Udział Udział Udział nie bezrobotnych z bezrobotnych z bezrobotnych z posiadających Gmina wykształceniem wykształceniem wykształceniem wykształcenia zasadniczym wyższym (%) średnim (%) podstawowego zawodowym (%) (%) Gietrzwałd 2,3 19,9 37,8 39,4

Grunwald 0,5 17,7 29,1 52,8

Łukta 0,6 17,4 39,6 42,4

Morąg 3,4 27,6 40,7 28,3

Ostróda 0,9 21,1 36,4 41,6

Gospodarstwa o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych stanowiły w gminach od 53,5% w gminie Morąg do 75,6% w gminie Gietrzwałd.

Największy udział gospodarstw dużych, o powierzchni powyżej 50 ha, notowany był w gminie Grunwald (6,4%) najniższy zaś w gminie Łukta (2,5%). 30 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Gospodarstwa średnie, o powierzchni 15 - 50 ha, najliczniej były reprezentowane w gminie Grunwald (stanowiły tam 34,9% wszystkich gospodarstw), a najmniej licznie w gminie Łukta (16,7%).

Gospodarstwa małe, do 5 ha, dominowały w gminie Gietrzwałd i stanowiły tam 53,3% wszystkich gospodarstw, natomiast najmniejszy udział miały w strukturze gospodarstw w gminie Grunwald.

Średnia powierzchnia UR w gospodarstwie wahała się od 7,2 ha w gminie Łukta do 19,0 ha w gminie Ostróda.

Średnia powierzchnia UR w gospodarstwach przypadająca na jeden ciągnik była również zróżnicowana w gminach, od 233 ha w gminie Łukta do 31,9 ha w gminie Ostróda.

Tabela 8. Struktura gospodarstw rolnych w gminach obszaru Leader+

Udział Udział Średnia Udział Udział Pow. UR gospodarstw o gospodarstw o powierzchnia gospodarstw o gospodarstw o na 1 Gmina powierzchni powierzchni UR/1 powierzchni 15- powierzchni do 5 ciągnik powyżej 1 ha UR powyżej 50 ha gospodarstwo 50 ha (%) ha (%) (ha) (%) (%) (ha)

Gietrzwałd 75,6 5,3 18,5 53,3 15,9 31,6

Grunwald 66,9 6,4 34,9 22,7 18,7 29,7

Łukta 55,2 2,5 16,7 53,1 7,2 23,0

Morąg 53,5 3,0 24,9 42,5 9,9 24,5

Ostróda 61,1 4,7 24,6 42,3 19,0 31,9

31 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”

Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców jest największa w gminach Gietrzwałd i Morąg, najmniejsza w gminie Grunwald.

Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku liczby podmiotów sektora prywatnego na 1000 mieszkańców – najwięcej jest ich w gminach Gietrzwałd i Morąg, a najmniej w gminie Grunwald.

Tak samo proporcje układają się w przypadku liczby podmiotów osób fizycznych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.

Największe dochody budżetów gmin, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, wykazują gminy Gietrzwałd i Łukta, najmniejsze gmina Morąg.

Największe wydatki budżetów gmin na 1 mieszkańca zanotowano w gminach Grunwald i Łukta, najmniejsze w gminach Morąg i Ostróda.

Tabela 9. Struktura podmiotów gospodarczych oraz budżetów gmin w gminach obszaru Leader+

Liczba jednostek Liczba Dochody Wydatki Liczba podmiotów sektora podmiotów osób budżetu gmin budżetu gmin Gmina gospodarczych na prywatnego na fizycznych na na 1 na 1 1000 mieszkańców 1000 1000 mieszkańca mieszkańca mieszkańców mieszkańców

Gietrzwałd 72,1 68,9 52,5 2.054,2 1.933,4

Grunwald 35,5 33,7 26,5 1.973,9 2.358,8

Łukta 48,6 46,1 38,9 2.003,8 2.064,7

Morąg 67,2 62,2 49,2 1.563,7 1.652,3

Ostróda 47,3 45,7 37,2 1.603,9 1.652,9

32 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Z

Komenda Powiatowa Policji w Ostródzie obejmuje swoim działaniem obszar powiatu ostródzkiego. Jednostkami podległymi są między innymi: Komisariat Policji w Morągu oraz Posterunki Policji w Łukcie i Stębarku (posterunek w Stębarku obsługuje Gminę Grunwald).

2 Jednostki Ratowniczo – Gaśnicze PSP w Ostródzie i Morągu, 10 Jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego oraz dodatkowo 38 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych typu „S” i 3 jednostki OSP typu „M”.

Na obszarze LGD znajduje się 18 bibliotek oraz 6 ośrodków kultury, 2 muzea, 1 kino, 5 ośrodków pomocy społecznej, 3 domy pomocy społecznej oraz 3 specjalne ośrodki szkolno – wychowawcze, 1 dom dziecka, 9 zakładów opieki zdrowotnej, 1 szpital, 31 szkół podstawowych oraz 8 gimnazjów.

Wyjątkową infrastrukturę stanowi wyciąg narciarski na Górze Dylewskiej, bardzo popularny w okresie zimowym.

Długość dróg gminnych w przeliczeniu na 1 km 2 powierzchni gminy wahał się od 0,31 km w gminie Ostróda do 0,68 km w gminie Grunwald.

Zróżnicowanie gmin pod względem udziału osób korzystających z sieci wodociągowej w ogólnej liczbie ludności gminy, nie jest tak duże jak w przypadku kanalizacji i waha się od 79,2% w gminie Gietrzwałd do 89,3% w gminie Grunwald; w przypadku sieci kanalizacyjnej rozrzut jest zdecydowanie większy i wynosi od 22,7% w gminie Grunwald do 66,6% w gminie Morąg.

Z sieci gazowej korzystają tylko nieliczni mieszkańcy gmin Gietrzwałd, Grunwald, Morąg i Ostróda; w Gminie Łukta sieć gazowa nie występuje.

33 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Tabela 10. Infrastruktura w gminach obszaru Leader+

Długość dróg Udział osób Udział osób Długość sieci gminnych na 1 korzystających korzystających gazowej na 1 km 2 Gmina km 2 z sieci z sieci powierzchni gminy powierzchni wodociągowej (%) kanalizacyjnej (%) (km) gminy (km)

Gietrzwałd 0,65 79,2 41,7 0,12

Grunwald 0,68 89,3 22,7 0,02

Łukta 0,39 83,1 56,0 -

Morąg 0,44 88,1 66,6 0,09

Ostróda 0,31 86,8 36,3 0,20

Warunki mieszkaniowe w poszczególnych gminach analizowanego obszaru są do siebie zbliżone pod względem liczby osób zamieszkujących w jednym mieszkaniu, a zróżnicowanie waha się od 3,46 osób w gminie Morąg do 3,96 w gminie Łukta.

Przeciętna powierzchnia użytkowa na 1 osobę w mieszkaniu w gminie Grunwald wynosi 16 m 2, podczas gdy w gminie Gietrzwałd 22 m 2.

Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania jest dosyć silnie zróżnicowana, od 62 m 2 w gminie Grunwald do 83,1 m 2 w gminie Gietrzwałd, jednakże biorąc pod uwagę średnią liczbę osób na 1 mieszkanie różnica ta się prawie niweluje.

34 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Tabela 11. Struktura mieszkań w gminach obszaru Leader+

Liczba osób na 1 Przeciętna Przeciętna mieszkanie powierzchnia użytkowa powierzchnia użytkowa Gmina na 1 osobę (m 2) 1 mieszkania (m 2)

Gietrzwałd 3,73 22,0 83,1

Grunwald 3,86 16,0 62,0

Łukta 3,96 18,0 71,0

Morąg 3,46 18,1 62,7

Ostróda 3,81 19,4 74,3

Na terenach objętych ZSROW można zauważyć także zdecydowanie niewystarczający dostęp do nowoczesnych technologii, w szczególności do Internetu.

II 3. Uzasadnienie spójności obszaru ZSROW

Geograficznie i przyrodniczo cały obszar LGD jest spójny – znajduje się na Warmii i Mazurach; duży udział lasów, jezior i obecność aż 4 rezerwatów i rozlewiska ekologicznego na terenie poszczególnych gmin pokazuje jak jednorodny jest to obszar. Tereny silnie polodowcowe, co widać w formie wzniesień morenowych widocznych w każdej gminie.

Spójność kulturowa i historyczna nie podlega również żadnej dyskusji. Nawet obszar większy niż ten wchodzący w skład LGD ma podobną historię i rozwijał się w takich samych warunkach historyczno – kulturowych. Miejscowości powstały w zbliżonym czasie i charakteryzują się podobną zabudową oraz ilością zachowanych zabytków. Ważne jest również to, że każdy z poszczególnych członków LGD ma dużą świadomość wartości, jakie niosą ze sobą przeszłość i uwarunkowania kulturowe tych terenów. Podejmują oni różnorodne działania (głównie w sferze kultury), by pogłębiać i wzmacniać tę spójność. Doskonałym przykładem jest inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem, która skupia wielu partnerów przy realizacji i bezpośrednio

35 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” czerpie z historii tych ziem. Takie przedsięwzięcia zapewne wzmacniają jeszcze bardziej spójność tego obszaru.

Pod względem społecznym i gospodarczym obszar LGD jest także spójny. Składowe gminy zamieszkiwane są przez ludność o podobnej aktywności zawodowej i podobnej charakterystyce. Wszystkie gminy LGD napotykają na te same problemy społeczno – gospodarcze i zapewne zastosowanie rozwiązań zaradczych na całym terenie przynieść może spodziewane rezultaty dla wszystkich gmin. Wydaje się być uzasadniona współpraca przy rozwiązywaniu problemów gospodarczych czy społecznych, wprowadzana na szerszym terenie niż gmina.

Spójność obszaru LGD to nie tylko czyste dane statystyczne, ale to także możliwe płaszczyzny współpracy. W celu wskazania tych płaszczyzn dokonano analizy dokumentów o charakterze strategicznym gmin, jak również zebrano informacje na spotkaniach z mieszkańcami i liderami społecznymi każdej z gmin.

W wyniku przeprowadzonych analiz należy stwierdzić, że we wszystkich gminach biorących udział w projekcie, wystąpiły obszary rozwoju, które da się usystematyzować w następujący sposób:

a) turystyka, b) infrastruktura techniczna i społeczna, c) rozwój przedsiębiorczości, d) promocja.

Powyższe obszary rozwoju mieszczą się m.in. w dwóch tematach wiodących ZSROW:

- poprawa jakości życia na obszarach wiejskich

- wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000.

W ramach tych wyznaczonych tematów planowane jest budowanie płaszczyzn współpracy pomiędzy uczestnikami projektu.

Już teraz gminy zrzeszone w LGD współpracują ze sobą bardzo ściśle w pewnych obszarach. Widocznym znakiem tej współpracy są 2 prężne organizacje

36 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” o oddziaływaniu ponadgminnym – Fundacja Rozwoju Regionu Łukta i Lokalna Organizacja Turystyczna. Fundacja jest swoistym liderem na tym terenie propagującym ideę współpracy i realizacji inicjatyw oddolnych i szeroko uspołecznionych. Fundacja potwierdza dużą aktywność gmin, będących często partnerami projektów i zwraca uwagę na sprawne, rzeczowe i bezproblemowe współdziałanie. Gminy członkowskie „Krainy Drwęcy i Pasłęki” od wielu lat mogły przekonać się, że wspólne działania realizowane dla określonego regionu i mocno uspołecznione przynoszą efekty. Ważne jest także to, że Fundacja obdarzana jest dużym zaufaniem zarówno społeczności lokalnych jak i władz.

Drugą organizacją powodującą większą spójność obszaru LGD to Lokalna Organizacja Turystyczna. Organizacja, która została utworzona przez gminy jak i prywatnych gestorów bazy turystycznej, by skoordynować działania promocyjno – turystyczne na szerszym terenie. Przyszła rola LOT będzie niebagatelna, gdyż ZSROW nakreśla zadania ściśle związane z zakresem działania stowarzyszenia.

Płaszczyzny współpracy pomiędzy gminami są w dużej mierze zdeterminowane kluczowymi problemami występującymi na terenie gmin partnerskich i w dużym stopniu odzwierciedlone w wynikach ankiet. W wyniku przeprowadzonej diagnozy obszaru ZSROW zdefiniowano poniższe problemy:

- brak produktów regionalnych, - mała ilość ścieżek rowerowych, konnych, pieszych, wodnych, - problemy z utrzymaniem ścieżek, - brak punktów gastronomicznych przy istniejących ścieżkach, - brak tanich noclegów, - wysokie bezrobocie, - mała ilość obiektów infrastruktury sportowej, - brak tradycji, tożsamości kulturowej społeczności, - apatia mieszkańców, - niska świadomość mieszkańców dotycząca wartości przyrodniczych, - niewykorzystane dziedzictwo historyczne, - słaba infrastruktura: drogi, chodniki, kanalizacja, - brak kursów, szkoleń, podnoszących kwalifikacje, 37 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” - patologie społeczne. - ograniczone środki budżetowe, - słaba promocja regionu, - brak punktów informacji turystycznej, - brak aktywności organizacji pozarządowych, - niewystarczająca ilość miejsc spotkań mieszkańców wsi (świetlice wiejskie), - brak świetlic wiejskich z opiekunami do prowadzenia zajęć pozalekcyjnych, - niż demograficzny, - słaby dostęp do Internetu (brak nowoczesnych technologii).

Pełniejszy obraz mocnych i słabych stron obszaru zawarto w rozdziale IV. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW.

Obok informacji zebranych w wyniku ankiet, przeprowadzono analizę dokumentów strategicznych poszczególnych gmin, biorących udział w projekcie Leader+ i określono zadania priorytetowe, mające przyczynić się do poprawy sytuacji na tym obszarze: 1. Zapewnienie podstaw rozwoju gmin − pełne wykorzystanie walorów turystycznych do rozwoju turystyki, − poprawa ładu przestrzennego, − wielofunkcyjny rozwój miejscowości ze szczególnym uwzględnieniem nowoczesnego rolnictwa, − zwiększenie zainteresowania inwestycjami lokowanymi na terenie LGD przez małych i średnich przedsiębiorców, − skuteczna promocja, − zwiększenie kadry specjalistów. 2. Poprawa warunków życia na wsi − polepszenie standardów mieszkaniowych, − zwiększenie aktywności mieszkańców, − zwiększenie bezpieczeństwa i porządku publicznego, − podnoszenie poziomu wykształcenia, − podniesienie standardu obiektów usługowych oraz aktywizacji ich działalności.

38 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” 3. Poprawa stanu środowiska naturalnego i kulturowego − skanalizowanie terenów znajdujących się na obszarach w bezpośredniej bliskości jezior, rzek, itp. oraz terenów przeznaczonych pod inwestycje, − organizacja gospodarki odpadami, − wykorzystanie obiektów dziedzictwa kulturowego w sposób pozwalający na ich rewitalizację. 4. Poprawa dostępności komunikacyjnej w gminach − modernizacja dróg, − remonty obiektów inżynierskich, − realizacja dojazdów do miejsc atrakcyjnych turystycznie.

Należy stwierdzić, że istnieje bardzo wiele płaszczyzn współpracy pomiędzy gminami, co może się przyczynić do wzmocnienia całego obszaru objętego projektem Leader+. Zdecydowano się skupić głównie na wzmocnienie rozwoju turystyki poprzez kompleksowe działania uwzględniające rozwój sieci tras turystycznych i wypracowanie produktów regionalnych. Wybór takiego zadania sprawia, że cechy wspólne dla obszaru LGD, znajdą swoje odzwierciedlenie w zadaniu. Należy pamiętać, że nieprzypadkowo właśnie takie zadanie zostało wypracowane. Każdy z partnerów w ramach LGD, wskazywał na bardzo silne znaczenie turystyki w rozwoju tego regionu. Regionu, który znajduje się na terenie zachodniej części Warmii i Mazur i jest utożsamiany z obszarami najbardziej atrakcyjnymi turystycznie w Polsce. Znajduje się tu wiele jezior (nawet tych o najwyższej klasie czystości!), lasów i terenów rolniczych, nieskażonych przemysłem. Ciężko by szukać drugiego takiego regionu, który ma aż 4 rezerwaty na swoim obszarze („Ostoja bobra na rzece Pasłęce i jez. Isąg”, „Sosny Taborskie”, „Wyspa Lipowa”, „Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich”) i którego historia jest nadzwyczaj podobna. Wypracowanie produktów regionalnych, nie będzie trudne, gdyż jednorodność historyczna, krajobrazowa i kulturowa jest bardzo duża. Oczywiście, nie znaczy to, że nie ma żadnych różnic między poszczególnymi gminami wchodzącymi w skład LGD. Różnice te są niewielkie i mogą jedynie tylko wzbogacić ofertę tego regionu.

39 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Obecność dużej ilości lasów i jezior na całym obszarze sprawiła, że od wielu lat na tym terenie rozwijała się turystyka. Planowany kompleksowy rozwoju sieci tras turystycznych jest wyrazem spójności potrzeb, jak i cech obszaru. Nie byłoby możliwe uzyskanie jasnej deklaracji, zarówno w ankietach, jak i w wyniku analizy SWOT, że turystyka jest zdecydowaną szansą rozwojową dla poszczególnych gmin. Może także losy tych ziem, spowodowały, że potrzeby mieszkańców i postrzeganie szans rozwojowych jest zbieżne.

III. Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW Na obszarze objętym ZSROW (G. Gietrzwałd, G. Grunwald, G. Łukta, M. i G. Morąg, G. Ostróda) zrealizowano lub jest w realizacji wiele projektów inwestycyjnych współfinansowanych ze środków międzynarodowych, budżetu państwa oraz środków samorządowych i większości z nich stawiało sobie za główny cel - rozwój regionalny. W gminach podstawą realizacji projektów były: - strategie rozwoju, - wieloletnie plany inwestycyjne (WPI), - plany rozwoju lokalnego (PRL) opracowane dla poszczególnych gmin. Przy współfinansowaniu środkami międzynarodowymi na obszarze objętym ZSROW w latach 2000 - 2005 realizowano między innymi: 1. Oczyszczalnie ścieków w: - Zybułtowie - gm. Grunwald, - Samborowie - gm. Ostróda. 2. Sieci kanalizacyjno - sanitarne w miejscowościach: - Naterki, Gronity - gm. Gietrzwałd, - Gierzwałd - gm. Grunwald, - Łukta, Worliny, Maronie, Mostkowo - gm. Łukta, - Morąg, Bogaczewo, Zawroty, Bramka, Silin, Jędrychowo, Kretowiny - gm. Morąg, - Międzylesie, Szyldak, Lubajny - gm. Ostróda. 4. Sieci wodociągowe w miejscowościach:

40 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” - Międzylesie - gm. Ostróda. 5. Przebudowa drogi gminnej w: - Łącznie - gm. Morąg. 6. Budowa sali gimnastycznej przy gimnazjum w Gietrzwałdzie. 7. Termomodernizacja Szkoły Podstawowej w Biesalu - gm. Gietrzwałd. 8. Remont Ratusza w Morągu.

Ogółem wartość powyższych projektów wyniosła 26.512.438 zł., w tym dofinansowanie 16.451.990 zł. z następujących funduszy: - EFRR 7.831.182 zł. - SAPARD 7.178.833 zł. - PHARE 965.467 zł. - PAOW 476.508 zł.

Gminy z obszaru objętego ZSROW realizowały w latach 2000 - 2005 również projekty współfinansowane z budżetu państwa oraz środków samorządowych takich jak: 1. Kontrakt dla Województwa Warmińsko - Mazurskiego: - wyodrębnienie Gimnazjum z Zespołu Szkół w Łukcie, - utworzenie Ośrodka Informacji i Promocji Turystycznej w Morągu, - utworzenie Ośrodka Informacji Turystycznej w Gietrzwałdzie. 2. Rozwój bazy sportowej Województwa Warmińsko – Mazurskiego (środki z UKFiS i MENiS): - budowa sali sportowej przy Szkole Podstawowej w Mostkowie - gm. Łukta, - budowa sali sportowej dla Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Żabim Rogu - gm. Morag, - budowa sali sportowej przy Gimnazjum w Gietrzwałdzie. 3. Remonty obiektów zabytkowych (środki Ministerstwa Kultury i Sztuki): - remont elewacji Ratusza w Morągu. 4. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych:

41 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” - wykonanie nawierzchni asfaltowej na drodze gminnej w Jędrychówku - gm. Morąg. 5. Ekofundusz: - modernizacja kotłowni osiedlowej w Łukcie.

Ogólna wartość tych projektów wyniosła 12.579.647 zł., w tym dofinansowanie 3.502.041 zł z następujących funduszy: - Kontrakt dla Województwa 204.776 zł. - Rozwój bazy sportowej Województwa 1.784.700 zł. - Remont Obiektów Zabytkowych 300.000 zł. - Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych 100.000 zł. - Ekofundusz 1.112.565 zł.

Każde z powyższych zadań inwestycyjnych rozwiązuje określone problemy społeczności lokalnych. Oprócz nadrabiania zapóźnień cywilizacyjnych, takich jak brak wodociągu, czy kanalizacji, wiele zadań inwestycyjnych rozwiązuje problemy społeczne. Wykonanie sal gimnastycznych stworzyło szansę rozwoju dla klubów sportowych i innych organizacji sportowo – rekreacyjnych. Na terenie LGD wiele organizacji pozarządowych zajmuje się sportem i zadanie budowy sal gimnastycznych ma szeroki oddźwięk wśród społeczności lokalnych. Wielu zwłaszcza młodych mieszkańców tych terenów czynnie uprawia sport. Kolejnymi ważnymi zadaniami zrealizowanymi są ośrodki informacji turystycznej i remont obiektów zabytkowych. Tworzą one szerszą sieć informacji i stanowią bazę dla funkcjonowania LOT. Skoordynowana i pełna informacja dla turystów spowodowała wzrost zainteresowania tym regionem. W zależności od posiadanych środków finansowych poszczególne gminy realizować będą kolejne zadania. Jak wynika z powyższych danych gminy objęte ZSROW mają duże doświadczenie w pozyskiwaniu i rozliczaniu środków finansowych z funduszy międzynarodowych, budżetu państwa oraz środków samorządowych. Oprócz zadań inwestycyjnych realizowanych było wiele projektów nieinwestycyjnych, głównie z o charakterze sportowym, kulturalnym i turystycznym.

42 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Projekty tego typu są tworzone bardzo często przy współuczestnictwie gmin, organizacji pozarządowych i aktywnych członków społeczności lokalnych. Sztandarowym zadaniem realizowanym na terenie LGD jest inscenizacja bitwy pod Grunwaldem. Inscenizacja, która ma bardzo duży oddźwięk w kraju i która jest bardzo mocno promowana. Wielu członków zespołu pracującego przy tym zadaniu pochodzi z różnych środowisk i gmin. Jest to przykład szerokiej inicjatywy aktywizującej mieszkańców i realizującej w dużej mierze inicjatywy oddolne.

IV. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW W wyniku uspołecznionych prac nad tworzeniem strategii opracowano analizę SWOT ujmującą w sposób przejrzysty mocne i słabe strony obszaru działania LGD, a także prezentującą szanse rozwojowe i zagrożenia. Bardzo pozytywna była duża aktywność mieszkańców poszczególnych gmin w trakcie prac nad analizą SWOT i całościowo nad ZSROW. MOCNE STRONY SŁABE STRONY - walory przyrodnicze i krajobrazowe, - mała ilość ścieżek rowerowych, konnych, pieszych, - walory rekreacyjne, wodnych, - czyste środowisko, - problemy z utrzymaniem ścieżek, - dobry stan dróg gruntowych, - brak punktów gastronomicznych przy istniejących - promocja gminy, ścieżkach, - dziedzictwo kulturowe, - brak tanich noclegów, - bogata historia regionu, - wysokie bezrobocie, - duża ilość osób wykształconych, - mała ilość obiektów infrastruktury sportowej, - brak przemysłu ciężkiego, - brak tradycji, tożsamości kulturowej społeczności, - bliskość głównych szlaków komunikacyjnych, - apatia mieszkańców, - duża ilość organizacji pozarządowych, - niska świadomość mieszkańców dotycząca wartości - dobrze działające kluby sportowe, przyrodniczych, - dobra struktura gospodarstw rolnych, - niewykorzystane dziedzictwo historyczne, - dostęp do bazy edukacyjnej, - słaba infrastruktura: drogi, chodniki, kanalizacja, - rolniczy potencjał gmin. - brak kursów, szkoleń, podnoszących kwalifikacje, - patologie społeczne, - ograniczone środki budżetowe, - słaba promocja regionu, - brak punktów informacji turystycznej, - brak aktywności organizacji pozarządowych, - niewystarczająca ilość miejsc spotkań mieszkańców wsi (świetlice wiejskie), - brak świetlic wiejskich z opiekunami do prowadzenia zajęć pozalekcyjnych, - niż demograficzny, - słaby dostęp do Internetu (brak nowoczesnych technologii).

43 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” SZANSE ZAGROŻENIA - prognozowany rozwój turystyki, - dewastacja ścieżek, - rozwój schronisk, - brak współdziałania, - rozwój rolnictwa, - problemy z prawem własności, - rozwój sportu i rekreacji, - brak kultury społeczności lokalnej. - rozwój lokalnego rzemiosła artystycznego, - problemy formalno – prawne, niedostosowanie - pozyskanie partnera zagranicznego, przepisów, - rozwój drobnej przedsiębiorczości, - brak przychylności władz gminy, - dostępność komunikacyjna, - brak współpracy i integracji społeczeństwa - wykorzystanie zabytków – odrestaurowanie, - zanieczyszczanie środowiska naturalnego, rewitalizacja, - nielegalne wysypiska śmieci, - zaktywizowanie i integracja mieszkańców, - migracja ludności, - przywrócenie działalności świetlic wiejskich oraz - brak zastąpienia starszego pokolenia młodszym kół gospodyń wiejskich, (niż demograficzny), - ścieżki rowerowe, - ginące zasoby ryb w jeziorach, - powstawanie gospodarstw agroturystycznych, - degradacja miejscowości po PGR, - szeroka promocja regionu, - zamykanie szkół, bibliotek i świetlic, - modernizacja dróg, kanalizacja, - niewykorzystanie w pełni infrastruktury ścieżek lub - rozwój lokalnych artystów, rękodzielników, złe wykorzystanie, - zacieranie barier między pokoleniami - niewykorzystanie bazy turystycznej, i kulturami, - rozwój przemysłu zagrażającemu środowisku. - pobudzanie zainteresowań i aktywności młodzieży, - dobra sieć informacji turystycznej, - rozwój produktów turystycznych, - nauka języków obcych, - profile kształcenia pod konkretne potrzeby, - rozwój przetwórstwa rolno – spożywczego, - rozwój układów partnerskich pomiędzy gminami, organizacjami pozarządowymi, państwami, itp.

W wyniku analizy kolejny raz widać dużą spójność terenu, jak i spójność pomysłów zgłaszanych przez poszczególne społeczności lokalne. Szczególne szanse rozwoju upatrywane są przede wszystkim w rozwoju szeroko pojętej turystyki i zaktywizowaniu mieszkańców. Te szanse zostały określone przez samych mieszkańców terenów LGD, zapewne z powodu charakterystyki całego obszaru. Wśród mocnych stron podkreślali oni walory przyrodnicze, dziedzictwo kulturowe i dużą liczbę organizacji pozarządowych. Zaś słabe strony to niski stan infrastruktury turystycznej, apatia mieszkańców, jak i niedostateczne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego. Całościowo obszar LGD napotyka na problemy i zagadnienia natury społecznej i infrastrukturalnej o zbliżonym charakterze.

44 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” V. ZSROW – cele i budżet V 1. Tematy wiodące i cele strategiczne Zespół ekspertów odpowiedzialny za opracowanie Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich po zapoznaniu się z: materiałami pochodzącymi z cyklicznych spotkań informacyjno - konsultacyjnych prowadzonych od września do listopada 2005 roku wraz z analizą SWOT, badaniami ewaluacyjnymi mieszkańców gmin obszaru objętego Programem Leader + realizowanymi w terminie od 26.10.2005 do 16.11.2005 oraz z diagnozą regionu objętego projektem (G. Łukta, M. i G. Morąg, G. Ostróda, G. Grunwald, G. Gietrzwałd) - zdecydował, iż ZSROW będzie skupiać się wokół następujących tematów wiodących (zgodnie z wytycznymi Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi):

-

W ramach przyjętych tematów wiodących przyjęto następujący cel strategiczny:

.

Cel strategiczny odzwierciedla zidentyfikowane potrzeby miejscowej ludności odkryte i usystematyzowane w oparciu o analizę materiałów badawczych dotyczących diagnozy regionu, spotkań informacyjno – konsultacyjnych w poszczególnych gminach oraz badań ewaluacyjnych wśród mieszkańców gmin objętych projektem Leader+. Przyjęty w niniejszym dokumencie cel strategiczny zakłada realizację następujących działań strategicznych: - rozwój sieci ścieżek turystycznych, - budowa pełnej infrastruktury koniecznej do właściwego funkcjonowania ścieżek turystycznych (ławki, wiaty, kosze na śmieci, oznakowanie),

45 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” - instalacja tablic informacyjnych (tablice informacyjne zawierające informacje o: miejscach noclegowych, atrakcjach turystycznych, zabytkach, regionie. Na każdym planie zaznaczone będą trasy rowerowe, piesze, konne, itp.), - opracowanie produktów regionalnych, oraz dodatkowo - stworzenie kompleksowego systemu informacji zewnętrznej i sprawnego przepływu informacji pomiędzy punktami IT w 5 gminach objętych projektem Leader +, - opracowanie całorocznych programów wypoczynkowych dla turystów: indywidualnych, grupowych (z uwzględnieniem zróżnicowania wiekowego, aktywnych i niekonwencjonalnych form wypoczynku) dla gmin biorących udział w projekcie Leader +, - publikacje: informatory, mapy, przewodniki, - planuje się również współpracę z innymi LGD realizującymi cele strategiczne w obrębie turystyki w celu wymiany doświadczeń i inspiracji do dalszych działań.

Wyznaczony cel strategiczny ZSROW wraz z zespołem działań strategicznych ma charakter długofalowy oraz jest zasadny z punktu widzenia rozwoju obszarów wiejskich. Wszelkie działania w dziedzinie rozwoju turystyki generują, bowiem liczne możliwości dywersyfikacji źródeł dochodów mieszkańców zamieszkujących tereny wiejskie objęte programem Leader + z tytułu bezpośredniej obsługi turystów, jak również pośredniego zatrudnienia w turystyce – pośredni, udziału w świadczeniu usług turystycznych (np. zaopatrzenie, transport, usługi dodatkowe, takie jak: opracowanie i druk materiałów reklamowych itp.). Nie bez znaczenia jest także, zatrudnienie wynikające z uzyskania wyższych dochodów przez społeczność wiejską z tytułu rozwoju turystyki na danym terenie. Działania strategiczne zapisane powyżej mają na celu wdrożenie takich rozwiązań, które będą bardzo silnie wpływały na zapewnienie jak najwyższej skuteczności efektu mnożnikowego. Postawiony cel strategiczny zapewnia ciągłość i trwałość rozwoju dzięki realizacji zaplanowanych działań strategicznych w okresie programowania. Oprócz zadań wymienionych powyżej, LGD będzie aktywnie promować ideę LEADER + i pozyskiwać nowe pomysły od partnerów lokalnych. W kolejnych latach

46 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” funkcjonowania LGD, ZSROW będzie aktualizowana i będzie zawierała nowo proponowane zadania i określi szczegółowo role partnerów lokalnych, zgodnie z aktualnym stanem. Często bardzo dobre pomysły oddolne nie mogły być zrealizowane ze względu na ograniczone środki posiadane przez partnerów społecznych. Dlatego też, dużą szansą realizacji wspólnych zadań jest ustawa PPP. Olbrzymim ułatwieniem funkcjonowania w ramach tej ustawy, będzie LDG posiadająca osobowość prawną.

V 2. Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego, celów strategicznych Tematy wiodące ZSROW

Przyjęte w ZSROW tematy wiodące zamieszczone w punkcie V 1. są ze sobą ściśle powiązane i tworzą spójną całość dla realizacji celu strategicznego jakim jest - Zaproponowany cel strategiczny ZSROW wynika z przekonania, iż tak zaprogramowane działania najlepiej odpowiadają potrzebom zdiagnozowanym podczas konsultacji społecznych z mieszkańcami poszczególnych gmin, badań ewaluacyjnych wśród mieszkańców objętych projektem Leader + oraz z opracowanej diagnozy regionu objętego programem Leader + wraz z opracowaną specjalnie dla tego celu analizą SWOT. Powyższy cel zakłada maksymalne i dynamiczne wykorzystanie predyspozycji turystycznych regionu objętego projektem oraz stworzenie warunków wzrostu konkurencyjności sektora turystycznego na tym obszarze. Kompleksowe działania uwzględniające rozwój sieci tras turystycznych i wypracowanie produktów regionalnych w 5 gminach objętych projektem składa się z szeregu działań, które łącznie prowadzą do wypracowania silnego produktu turystycznego obszaru ZSROW rozwijającego infrastrukturę turystyczną, odpowiadającego potrzebom turystycznym. Obrany w dokumencie cel strategiczny jest spójny ze Strategią Rozwoju Turystyki w Województwie Warmińsko – Mazurskim, stanowiącym rozwinięcie „Strategii Rozwoju Województwa Warmińsko – Mazurskiego” w obszarze

47 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” „Turystyka”, w którym podstawowa wizja rozwoju sprowadza się do „Turystyki jako wiodącej dziedziny gospodarki Warmii i Mazur”.

Jak wynika z powyższego, turystyka musi stać się dziedziną integrującą różne obszary gospodarki i życia społecznego oraz impulsem generującym korzystne działania rozwojowe. W województwie warmińsko - mazurskim, charakteryzującym się najwyższym wskaźnikiem bezrobocia w kraju, turystyka stwarza szansę tworzenia nowych miejsc pracy, przyspieszenia rozwoju województwa, wzrostu dochodów mieszkańców, awansu cywilizacyjnego wielu małych miejscowości, wymuszenia konsekwentnej ochrony środowiska i pozyskiwania na ten cel środków. Dlatego też, strategia rozwoju turystyki obejmuje w tym samym stopniu oddziaływania bezpośrednie na tę branżę, jak i na te dziedziny, w których możliwe jest wywołanie efektu mnożnikowego. Zespół ekspertów biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania w konfrontacji z wynikami badań i analiz obszaru objętego programem Leader + zdecydował, iż najbardziej odpowiednie jest skoncentrowanie działań, proponowanych w niniejszym dokumencie, na wzmocnieniu rozwoju turystyki na terenie objętym ZSROW z uwzględnieniem dwóch głównych tematów wiodących:

-

Wybór pierwszego tematu wynika z faktu, iż gminy objęte projektem Leader+ posiadają unikalne zasoby naturalne i kulturowe, co zostało szczegółowo usystematyzowane podczas prowadzenia badań diagnozy regionu objętego programem Leader+ (szczegółowy opis znajduje się w punktach II.1.2, II.1.3, II. 1.4. niniejszego dokumentu). Odpowiednie wyeksponowanie i upowszechnienie posiadanego potencjału naturalnego i kulturowego może przyczynić się do wzrostu ruchu turystycznego obszaru objętego ZSROW. Warunkiem powodzenia jest stworzenie sprawnego systemu wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi gminami. Ponadto, zakwalifikowanie rzeki Pasłęki i Doliny Drwęcy do grupy

48 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Specjalnych Obszarów Ochrony w obrębie sieci Natura 2000 stanowi dodatkowy atut dla gmin objętych programem. Przyjęcie tematu wiodącego związanego z wykorzystaniem zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000 wynika ze szczegółowej analizy materiałów zgromadzonych w czasie prowadzenia cyklicznych konsultacji z mieszkańcami gmin objętych programem Leader+ (wrzesień – listopad 2005r.) oraz opracowanych na tej podstawie analiz SWOT dla każdej z gmin. Z zebranych informacji jednoznacznie wynika, iż mieszkańcy całego regionu ZSROW pokładają duże nadzieje w rozwoju turystyki ściśle związanej z wykorzystaniem posiadanych walorów przyrodniczych, dziedzictwa kulturowego i historycznego. Analiza raportu głównego z prac związanych z realizacją zadania: „Diagnoza regionu oraz przeprowadzenie badań ewaluacyjnych wśród mieszkańców, dotyczących rozwoju gmin objętych projektem Leader+” unaocznia również potrzebę efektywniejszego wykorzystania posiadanego przez poszczególne gminy potencjału przyrodniczego i kulturowego, a co się z tym wiąże wzrost atrakcyjności rekreacyjnej obszaru ZSROW. Drugi przyjęty w niniejszej strategii temat wiodący wynika bezpośrednio z analizy wyników badań ewaluacyjnych, jak również z materiałów przeprowadzonych konsultacji społecznych w gminach na obszarze objętym projektem. Poprawę jakości życia na obszarach wiejskich można osiągnąć poprzez:

1. Wzrost atrakcyjności rekreacyjnej oraz poprawę wykorzystania potencjału turystycznego gmin,

2. Podniesienie jakości infrastruktury technicznej i społecznej do poziomu stwarzającego warunki dla zrównoważonego rozwoju gmin oraz zapewniającego podniesienie standardu usług dla mieszkańców i turystów,

3. Wprowadzenie skutecznej polityki kreującej wzrost potencjału gospodarczego, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, a także konkurencyjność oraz klimat dla inwestycji,

4. Zintensyfikowanie promocji gmin

49 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” 5. Budowanie komunikacji społecznej.

Kompleksowy rozwój sieci ścieżek turystycznych oraz opracowanie produktu turystycznego o wysokiej jakości wpłynie niewątpliwie na ożywienie rozwoju turystyki, a co za tym idzie również na wzrost ruchu turystycznego na terenach objętych projektem Leader +. W dalszej perspektywie zakłada się, istotny wpływ zaplanowanych w niniejszym dokumencie działań strategicznych na poprawę warunków życia ludności zamieszkującej poszczególne gminy zaangażowane w projekt. Rozwój turystyki ściśle wiąże się, bowiem z poprawą warunków infrastrukturalnych w kwestiach zarówno społecznych, jak i technicznych. Ponadto, w rozwoju turystyki można upatrywać rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości na obszarach wiejskich biorących udział w programie Leader+. Dlatego też, przyjęcie tematu wiodącego związanego z turystyką i wykorzystaniem walorów przyrodniczych i kulturowych będzie w dalszej kolejności wpływało na kształtowanie nowego oblicza obszarów wiejskich i generowania nowej jakości we wszystkich sferach i dziedzinach życia. Kompleksowe podejście pokazuje, iż rozwój turystyki obszaru objętego ZSROW będzie silnie oddziaływał na cały obszar objęty projektem w sferze: społecznej, ekonomicznej oraz infrastrukturalnej.

Cel strategiczny oraz działania strategiczne

Poszczególne działania strategiczne mające na celu osiągnięcie obranego w niniejszym dokumencie celu strategicznego stanowią ściśle powiązany kompleks czynności, które wynikają z: analizy materiałów powstałych w czasie cyklicznych spotkań konsultacyjno - informacyjnych w 5 gminach objętych projektem oraz analizy SWOT, badań ewaluacyjnych oraz diagnozy regionu powstałej na potrzeby programu Leader +. Wybór powyższego celu strategicznego wynika z przekonania ekspertów, iż dzięki działaniom wzmacniającym rozwój turystyki, kładącym szczególny nacisk na rozwój sieci tras turystycznych i stworzenie produktów

50 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” turystycznych, stworzone zostaną nowe możliwości rozwoju i promocji gmin LGD. Zakłada się, iż działania składające się na realizację obranego celu pobudzą społeczność lokalną poszczególnych gmin do wspólnych działań na rzecz rozwoju swoich Małych Ojczyzn – miejsc życia i pracy. Tak też, realizacja celu strategicznego w ramach programu Leader+ może stanowić krok milowy w kierunku oddolnego programowania i realizowania różnego rodzaju projektów zmierzających do poprawy warunków życia na obszarach wiejskich, a tym samym kształtowania nowego oblicza terenów wiejskich. Realizacja celu strategicznego ZSROW - polega na szczegółowym opracowaniu, wytyczeniu i oznakowaniu całorocznych tras turystycznych oraz opracowaniu produktów regionalnych, co wpłynie na znaczną poprawę usług oferowanych dla turystów. Stworzenie tras turystycznych przebiegających na terenie 5 gmin objętych projektem Leader + oraz stworzenie produktu regionalnego, zaowocuje pełniejszym wykorzystaniem możliwości turystycznych poszczególnych gmin poprzez wzbogacenie ilości ofert turystycznych. Zakłada się, iż stworzenie tras turystycznych wpłynie na utworzenie podobnych w gminach ościennych oraz będzie stanowić źródło inspiracji dla innych gmin bądź organizacji. W dalszej perspektywie prognozuje się dynamiczny rozwój turystyki poprzez przyłączanie się nowych podmiotów i gmin w celu oferowania jak najpełniejszego spektrum produktów turystycznych. Profesjonalnie przygotowane tablice informacyjne z zaznaczonymi szlakami, informacjami na temat bazy turystycznej i atrakcjami turystycznymi i historycznymi zapewni turystom odpowiedni standard niezbędnych informacji. Ważne jest także, to, że wyznaczone trasy wyposażone będą w konieczną infrastrukturę podstawową – kosze na śmieci, wiaty, ławki, parkingi. Wytyczenie tras wymaga wielu prac przygotowawczych, analiz, uzgodnień tak by dokonane decyzje miały jak najlepszy efekt (przebieg trasy w rejonach najbardziej malowniczych, itd.). Planowane trasy, w swoim założeniu mają być wielofunkcyjne i do wykorzystania w różnych porach roku. Mają być dostępne dla turystów rowerowych, pieszych,

51 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” ale także konnych i narciarskich. Oczywiście będą one się różniły, ale dążyć należy do jak najpełniejszego wykorzystania ich do różnych form turystyki. Nie mniej ważnym aspektem działań przyczyniających się do wzrostu rozwoju turystyki jest wypracowanie produktu regionalnego. Już we wstępnej fazie opracowywania materiałów do ZSROW zaobserwowano płaszczyzny do tworzenia produktów regionalnych. Silne związki historyczne gmin LGD, identyczne warunki krajobrazowe oraz podobny typ mieszkańców stanowią dobre wyjście do wypracowania trwałego, mocno zidentyfikowanego z „Krainą Drwęcy i Pasłęki,” produktu regionalnego. Przykładem mogącym być wprowadzonym niemalże od zaraz jest „Warmińsko – Mazurski Kłobuk”. Jest to produkt istniejący już na terenie wielu gmin Warmii i Mazur, a twórcy jego są jednym z partnerów LGD. Duże znaczenie dla rozwoju ruchu turystycznego na terenie, którego dotyczy ZSROW, odgrywa także opracowanie całorocznych programów wypoczynkowych dla turystów (produkty turystyczne): indywidualnych, grupowych (z uwzględnieniem zróżnicowania wiekowego, aktywnych i niekonwencjonalnych form wypoczynku). Posiadanie takiego pakietu wpłynie na przedłużenie sezonu turystycznego, |a tym samym pozwoli na odkrywanie coraz to nowych form wypoczynku dla zatrzymania zdobytego już turysty. W ten sposób narodzi się nowy, a zarazem bardzo cenny, typ klienta turystycznego – klient lojalnościowy. Cel strategiczny założony w niniejszym dokumencie zostanie zrealizowany również poprzez specjalnie opracowane publikacje: informatory, mapy, przewodniki. Dzięki przygotowaniu takich materiałów w poszczególnych gminach wzrośnie świadomość szans rozwojowych terenu działania LGD. W ramach realizacji założonego celu zaplanowano również współprace z innymi LGD realizującymi cele strategiczne w obrębie turystyki. Kooperacja może okazać się bardzo korzystnym działaniem, zwłaszcza z uwagi na wymianę doświadczeń i źródło inspiracji do dalszych działań na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i poprawy warunków życia ludności zamieszkującej te tereny.

52 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” V. 3 Partnerstwo Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich (ZSROW) powstawała etapami. Udział społeczności lokalnej, podmiotów publicznych oraz społeczno- gospodarczych poszczególnych gmin w budowę dokumentu, jakim jest ZSROW można sprowadzić do partnerstwa, które zawiera się w koncepcji aktywizacji społeczności lokalnej. Budując ZSROW eksperci po części bazowali na założeniach tego podejścia. W oparciu o powstałą diagnozę sytuacji w regionie, podjęto próbę zaangażowania społeczności poszczególnych gmin w tworzenie planu rozwoju w ramach ZSROW. Uświadomienie członkom społeczności lokalnej pewnych problemów, które wspólnymi siłami powinny zostać rozwiązane oraz kreatywne poszukiwanie alternatywnych sposobów zmiany zdiagnozowanej sytuacji i uświadomionych problemów stanowiło kolejny krok do podjęcia konkretnych działań strategicznych. Szeroko prowadzona legitymizacja programu Leader+ za pomocą różnych dostępnych kanałów przepływu informacji (zarówno formalnych, jak i mniej formalnych) oraz możliwości zaspokojenia zidentyfikowanych potrzeb mieszkańców poszczególnych gmin doprowadziły do podjęcia jednorodnych publicznych decyzji o potrzebie realizacji działań w sektorze turystycznym. Partnerstwo społeczności lokalnej, sektora publicznego i społeczno - gospodarczego można, zatem sprowadzić do 4 zasadniczych etapów.

Etap I – pierwsze spotkania informacyjno - konsultacyjne w gminach biorących udział w Programie Leader+ oraz z Partnerami projektu (wrzesień – listopad 2005); równoczesne prowadzenie „Diagnozy regionu oraz badań ewaluacyjnych wśród mieszkańców, dotyczących rozwoju gmin objętych projektem Leader +” (26.10 – 16.11.2005).

Pierwsze spotkanie informacyjno - konsultacyjne Pierwsze spotkanie z mieszkańcami poszczególnych gmin oraz Partnerami projektu Leader+ miało charakter ściśle informacyjny. Tematyka spotkania koncentrowała się na przekazaniu uczestnikom możliwie jak najbardziej wyczerpujących informacji dotyczących programu Leader+ oraz uświadomieniu

53 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” potrzeby oddolnego programowania zmian w regionie. Omawiano istotę Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”, a następnie także program Leader + (poszczególne schematy programu, sposób pozyskiwania środków na realizację planowanych przedsięwzięć), cele, historię, modelowe przykłady wykorzystania środków finansowych w ramach programu Leader+ w krajach europejskich. Spotkania odbywały się w Gminnych Ośrodkach Kultury, Urzędach Miasta lub w siedzibie Fundacji Rozwoju Regionu Łukta. Uczestnikami spotkań byli: radni, przedsiębiorcy, nauczyciele, przedstawiciele organizacji pozarządowych i kółek zainteresowań, zwykli mieszkańcy zainteresowani sprawami rozwoju gminy oraz młodzież. Liczebność poszczególnych grup była bardzo zróżnicowana od 7 - 25 osób.

Badania terenowe „Diagnoza regionu oraz przeprowadzanie badań ewaluacyjnych wśród mieszkańców, dotyczących rozwoju gmin objętych projektem Leader+”

Badania terenowe prowadzono w okresie od dnia 26 października do 16 listopada 2005 roku na terenie 10 gmin, które wstępnie zgłaszały chęć uczestniczenia w LGD. Szczególnie istotnym elementem diagnozy było przeprowadzenie badań ewaluacyjnych wśród mieszkańców poszczególnych gmin dotyczących kierunków i perspektyw rozwoju.

W szczególności badania ewaluacyjne w gminach miały dać odpowiedź na poniższy zestaw pytań:

• Czy - i jeżeli tak to, w jakiej dziedzinie – według opinii mieszkańców – dana gmina ma szanse rozwoju oraz współpracy z innymi gminami partnerskimi?

• W jakim stopniu mieszkańcy gminy mają wpływ na strategiczne decyzje dotyczące rozwoju gospodarczego regionu?

• Jakie potrzeby dotyczące rozwoju ich gminy zauważają mieszkańcy oraz jakie mają pomysły i sposoby na ich realizację?

54 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Zakres badań został rozszerzony o poniższe zagadnienia z uwagi na fakt, iż kwestie te mogły mieć poważne znaczenie w budowaniu i realizacji przyszłej strategii:

• spójności regionu oraz identyfikowanych odrębności lokalnych,

• oraz identyfikacji z miejscem zamieszkania,

• a także identyfikacja z jednostkami administracyjnymi, to jest gminą i powiatem.

Metodologia prowadzonych badań polegała na przeprowadzeniu wywiadów z ekspertami, to jest osobami, które posiadają wiedzę odnoszącą się do konkretnych zagadnień, w tym przypadku możliwości rozwojowych oraz sposobów współpracy między gminami. Przyjęto, iż tak określeni respondenci powinni dawać gwarancje posiadania dogłębnej znajomości opinii różnych grup mieszkańców dotyczących określonej wyżej tematyki. Wiedza respondentów powinna opierać się na licznych kontaktach z mieszkańcami, szczególnie z tymi, których poziom aktywności społecznej lub zawodowej jest wyższy niż przeciętny, a ich wpływ na przebieg aktualnych i przyszłych procesów społecznych jest i będzie znaczący.

Respondentami - ekspertami były osoby pełniące funkcje burmistrzów, wójtów, sołtysów oraz radnych. Przedstawiciele urzędów gmin reprezentowani byli w liczbie dwudziestu jeden. Wywiady przeprowadzono także z czternastoma liderami lokalnymi oraz dwoma osobami będącymi wyrazicielami opinii organizacji pozarządowyc h. Etap II – dalsze spotkania w gminach oraz z Partnerami (spotkanie drugie i trzecie podsumowujące – wyznaczenie płaszczyzn współpracy mieszkańców całego obszar objętego projektem oraz tematów wiodących).

Drugie spotkanie informacyjno - konsultacyjne Drugie spotkanie informacyjno - konsultacyjne w gminach zaangażowanych w program Leader+ miało charakter warsztatowy. Uczestnicy biorący udział w spotkaniu zastanawiali się nad możliwościami rozwoju gminy, kierunkami jakie powinien przybierać rozwój oraz poddawali analizie dotychczasowe wysiłki rozwojowe. Efektem burzy mózgów stała się lista pomysłów, które powinny zostać zrealizowane w ramach programu Leader+ – schemat II w każdej z poszczególnych

55 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” gmin. Skład grup był również zróżnicowany, co do liczebności, jak i kategorii zawodowo - społecznych w poszczególnych gminach.

Trzecie spotkanie informacyjno - konsultacyjne Trzecie, a zarazem ostatnie spotkanie miało charakter podsumowujący wszystkie dotychczasowe spotkania w poszczególnych gminach. W oparciu o zajęcia warsztatowe powstała analiza SWOT każdej gminy wraz z wyodrębnieniem płaszczyzn współpracy mieszkańców poszczególnych regionów. Multimedialna prezentacja analizy SWOT wzbudziła kolejne dyskusje wśród zgromadzonych i po raz kolejny uwypuklono kwestie najważniejsze dla każdej z gmin biorących udział w programie Leader+. Ponadto, zgromadzeni na ostatnim spotkaniu podjęli decyzje o priorytetowych tematach wiodących, których dotyczy ZSROW. Po raz kolejny odwołano się do istoty programu Leader+. Ponadto, podczas spotkania przedstawiono zgromadzonym członków Związku Stowarzyszeń pod nazwą „Kraina Drwęcy i Pasłęki,” działającym jako Lokalna Grupa Działania w rozumieniu przepisów Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich.” Na zakończenie, zaprezentowano film dotyczący metody leader, odwołujący się do partnerstwa na gruncie polskim, w celu pokazania, iż inicjatywy oddolne oraz konsultacje społeczne ścieżek rozwoju mają w Polsce już swoją historię i że należy coraz częściej odwoływać się do praktyk tego rodzaju.

Etap III - wstępne prace mające na celu szczegółową analizę zebranych materiałów i wyników prowadzonych badań, szkic priorytetowych tematów wiodących i celów strategicznych ZSROW w oparciu o zidentyfikowane potrzeby mieszkańców obszaru objętego programem Leader+. Wstępne prace ekspertów prowadzone były w ścisłej współpracy z ludnością zamieszkującą poszczególne gminy, których dotyczy ZSROW oraz przy wsparciu Partnerów programu. Konsultowano przyjęte założenia ZSROW oraz poszczególne koncepcje rozwoju.

56 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Etap IV - prace zespołu ekspertów nad ZSROW. Konceptualizacja potrzeb poszczególnych gmin obszaru ZSROW w postaci wspólnych priorytetowych tematów wiodących i celu strategicznego mających zasadnicze znaczeni z punktu widzenia rozwoju obszarów wiejskich oraz zapewniających ciągłość i trwałość rozwoju. Członkowie zespołu szczególny nacisk położyli na programowanie takich działań prowadzących do realizacji obranego celu strategicznego, które będą miały wspólne rezultaty dla wszystkich 5 gmin zaangażowanych w projekt. Takie podejście zapewnia możliwość realizacji kolejnych projektów na tym terenie, z uwagi na osiągnięcie wspólnych korzyści i utrwalenie dobrych praktyk pomiędzy współpracującymi ze sobą gminami, a przede wszystkim pomiędzy społecznościami lokalnymi. Osiągnięcie zbliżonych rezultatów gwarantuje szerszą identyfikację ludności omawianego obszaru, a co za tym idzie generację głębokiej potrzeby kolejnych zmian, wykraczających poza najbliższe otoczenie. Narodziny świadomości przyczynienia się do korzystnych zmian w regionie mogą w dalszej kolejności zaowocować samoistnymi i spontanicznymi działaniami oddolnymi społeczności lokalnych na rzecz szeroko rozumianego rozwoju. Dokumenty poświadczające przeprowadzenie konsultacji we wstępnych etapach prac w ramach programu Leader + w załączeniu do strategii – załącznik B – „Konsultacje społeczne”.

W kolejnych etapach prac i realizacji zadań zawartych w Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich, będą one nadal prowadzone i dokumentowane.

Konsultacje społeczne w czasie wdrażania ZSROW

W czasie wdrażania ZSROW planuje się prowadzenie cyklicznych konsultacji ze społecznością lokalną poszczególnych gmin zaangażowanych w projekt Leader+ oraz z Partnerami projektu. Spotkania będą miały charakter sprawozdawczo - informacyjny dotyczący zaawansowania realizacji przyjętego w ZSROW celu strategicznego

57 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” a tym samym wdrażania poszczególnych działań strategicznych prowadzących do osiągnięcia postawionego celu. Dzięki takim zabiegom społeczność lokalna poszczególnych gmin biorąca udział w programowaniu będzie nadal odczuwała silny związek z projektem i jego przyszłymi rezultatami. Podczas spotkań dopuszcza się zgłaszanie propozycji działań, które mogą wpłynąć na pełniejsze wykonanie zaplanowanego przedsięwzięcia oraz zagwarantują efektywniejsze wykorzystanie obranego celu strategicznego. W związku z tym, nowopowstałe projekty będą mogły wpływać na niewielkie zmiany w dotychczas przyjętym budżecie ZSROW.

V. 4. Sposób finansowania ZSROW

Dostęp do środków finansowych jest podstawową kwestią dla rozwoju lokalnego. Pomoc w pozyskiwaniu oraz możliwość przyznawania środków finansowych jest jednym z narzędzi wspierających grupy tworzone w ramach inicjatywy LEADER+ dla potrzeb zarządzania ich programem. Decentralizacja procesu decyzyjnego w zakresie alokacji i zarządzania środkami finansowymi jest zgodna z podejściem stosowanym w programie LEADER +. W przeważającej praktyce podmiotami odpowiedzialnymi za podejmowanie i wykonywanie decyzji dotyczących finansowania są najczęściej Lokalne Grupy Działania (LGD). Pod tym względem lokalny potencjał decyzyjny stanowi cześć strategii rozwoju LGD. Najważniejszą częścią ich obowiązków jest koordynowanie „animowania”, zarządzania i finansowania. We wszystkich obszarach objętych inicjatywą LEADER + decyzja o pozyskiwaniu i przeznaczaniu dofinansowania (wybór projektów otrzymujących dofinansowanie, wysokość pozyskiwanych środków finansowych, itd.) jest zasadniczo podejmowana przez Lokalna Grupę Działania. Biorąc odpowiedzialność za zarządzanie środkami finansowymi i podejmowanie decyzji, LGD wzmacnia swoją zdolność osiągania następujących celów:

58 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” - budowanie i wzmacnianie kapitału społecznego na wsi oraz podjęcie odpowiedzialności za rozwój swojego regionu, - podnoszenie wiarygodności LGD jako propagatora rozwoju lokalnego, - tworzenie powiązań i budowanie współpracy między lokalnymi podmiotami działającymi na terenie, którego dotyczy ZSROW, - identyfikowanie i wspieranie nowych inicjatyw, - stymulowanie inwestycji prywatnych w projekty lokalne, - dostosowanie ZSROW do wszelkich nowych potrzeb, jakie mogą pojawić się w przyszłości. Realizacja celu strategicznego ZSROW - wymaga sfinansowania następujących działań: - wyznaczenie całorocznych tras turystycznych, - opracowanie produktów regionalnych, - stworzenie sprawnego przepływu informacji pomiędzy punktami IT w 5 gminach objętych projektem Leader+, - opracowaniu zróżnicowanych programów wypoczynkowych dla każdego rodzaju turystów (indywidualnych, grupowych, aktywnych i niekonwencjonalnych form wypoczynku) w oparciu o przeprowadzone analizy i ekspertyzy, - opracowanie i wydanie publikacji takich jak: informatory, mapy, przewodniki, foldery - dotyczących regionu objętego projektem, - promowaniu regionu objętego projektem, - współpraca i wymiana doświadczenia pomiędzy Lokalnymi Grupami Działania.

Budżet programu z podziałem na etapy przestawiono w poniższej tabeli: I etap I – III 2007 r. II etap IV – VI 2007 r. III etap VII – IX 2007 r. IV etap X 2007 r. – III 2008 r.

59 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Koszty w złotych Etap I Etap II Etap III Etap IV L.p. Rodzaje kosztów Całkowite Kwalifi Całkowite Kwalifi Całkowite Kwalifi Całkowite Kwalifi VAT VAT VAT VAT brutto kowane brutto kowane brutto kowane brutto kowane 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Koszty administracyjne 1 46.970 6.734 46.970 13.548 618 13.548 13.548 618 13.548 27.096 1.236 27.096 w tym zakup sprzętu Informacja oraz promocja 2 12.233 1.683 12.233 10.233 1.683 10.233 7.488 1.188 7.488 52.208 7.358 52.208 projektu Pomoc szkoleniowa i 3 24.088 2.311 24.088 4.400 23 4.400 4.400 23 4.400 28.488 2.334 28.488 doradcza 4 Analizy, ekspertyzy 0 0 0 12.500 0 12.500 12.500 0 12.500 0 0 0 Działania na rzecz promocji 5 regionu oraz wydawnictwa 49.400 8.900 49.400 75.000 13.500 75.000 123.200 22.200 123.200 165.000 24.000 165.000 informacyjne Współpraca i wymiana 6 25.000 4.500 25.000 42.700 7.700 42.700 0 0 0 0 0 0 doświadczeń miedzy LGD 7 Suma 157.691 24.128 157.691 158.381 23.524 158.381 161.136 24.029 161.136 272.792 34.928 272.792

60 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”

VI. Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu

Województwo Warmińsko – Mazurskie od lat prowadzi intensywne prace nad programami rozwoju. Imponuje ich ilość, rodzaj podejmowanych inicjatyw, intensywność poszukiwania możliwości rozwiązania podstawowych problemów i zainicjowania rozwoju. Można zaryzykować tezę, że wysiłkiem programowym region próbuje rekompensować swoją niekorzystną pozycję w dostępie do zasobów umożliwiających rozwój. Przykłady podobnej roli opracowań strategicznych można wskazać w szeregu miejsc w regionie, gmin i powiatów, które poprzez atrakcyjne programy próbują stwarzać różne możliwości rozwoju. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich stworzona na potrzeby programu Leader+, mimo iż dotyczy tylko 5 gmin zaangażowanych w projekt ściśle wiąże się z zapisami Z Z Z ZSROW wciela w życie zaplanowane w Strategii Województwa cząstkowe działania w wymiarze poszczególnych gmin, jednocześnie przyczyniając się do rozwoju potencjału turystycznego województwa jako całości. Szczególne znaczenie z punktu widzenia celu strategicznego przyjętego w ZSROW - oraz priorytetowych tematów wiodących: - ma przyjęty w Strategii Województwa Priorytet 1 – oraz 4 cel operacyjny . Już w poprzedniej strategii turystyka była traktowana jako jedna z wiodących dziedzin Warmii i Mazur. Obecny cel operacyjny zakłada wzrost potencjału turystycznego przy poszanowaniu wymagań środowiska przyrodniczego. W tym celu przewidywanych jest kilka grup działań: opracowanie koncepcji produktów turystycznych, wspieranie rozwoju odpowiedniej

61 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” infrastruktury, poprawa jakości oferty turystycznej, współpraca na rzecz rozwoju turystyki oraz lepsza informacja i promocja . Zgodność działań strategicznych ZSROW z działaniami Strategii Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Województwa Warmińsko – Mazurskiego do roku 2020. Priorytet 1, cel operacyjny 4 – wzrost potencjału turystycznego (zestawienie uwzględnia tylko te kategorie działań, w których odnaleziono punkt wspólne obu dokumentów).

Z Z Z Kategoria A. Opracowanie koncepcji produktów turystycznych 1. Opracowanie koncepcji uwzględniającej Opracowanie całorocznych programów konieczność wydłużenia sezonu wypoczynkowych dla turystów: indywidualnych, turystycznego i poszukiwania różnorodnych grupowych (uwzględnienie zróżnicowania i nowatorskich form turystyki. wiekowego, aktywnych i niekonwencjonalnych form wypoczynku) dla gmin biorących udział w projekcie Leader +. Stworzenie sieci ścieżek rowerowych, konnych, pieszych dostosowane do funkcjonowania w każdej pory roku (wielofunkcyjność tras – np. latem rower, a zimą narty). Dodatkowo stworzenie ścieżek edukacyjnych, przyrodniczych i historycznych. 2. Wyeksponowanie specyfik i wypromowanie • Stworzenie produktów regionalnych tradycji regionu, opracowania szerokiej i konsekwentna ich promocja, i urozmaiconej oferty turystycznej opartej • Publikacje: informatory, mapy, o tradycje wydarzeń historycznych przewodniki, w regionie, posiadane obiekty zabytkowe • Instalacja tablic informacyjnych w każdym i regionalną kuchnię. punkcie IT (dostęp do informacji o regionie,

zabytkach, bazach noclegowych, imprezach okolicznościowych wraz z mapami tras rowerowych, konnych i pieszych).

62 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” Kategoria C. Wzrost jakości aktualnej oferty turystycznej 1. Promowanie nowych, mniej znanych ZSROW realizuje to działanie poprzez: turystycznie obszarów województwa. • Publikacje: informatory, mapy, przewodniki, • Organizacja spotkań informacyjnych, • Instalacja tablic w każdym punkcie IT (dostęp do informacji o regionie, zabytkach, bazach noclegowych, imprezach okolicznościowych wraz z mapami tras rowerowych, konnych i pieszych), • Stworzenie kompleksowego systemu informacji zewnętrznej i sprawnego przepływu informacji pomiędzy punktami IT w 5 gminach objętych projektem Leader+ oraz aktualizacja bazy danych funkcjonującej na terenie objętym projektem. Kategoria D. Współpraca na rzecz rozwoju turystyki 1. Inicjowanie i tworzenie lokalnych organizacji turystycznych. - wytyczenie tras turystycznych przebiegających na terenie paru gmin, - doposażenie istniejących punktów IT w niezbędny materiały promocyjne i informacyjne, - tworzenie produktów turystycznych, - zacieśnienie współpracy pomiędzy członkami LGD, Kategoria E. Informacja i promocja 1. Regularna informacja o ofercie turystycznej • stworzenie systemu informacji zewnętrznej i kulturalnej. i sprawnego przepływu informacji pomiędzy punktami IT w 5 gminach objętych projektem Leader+ , • aktualizacja bazy danych funkcjonującej na terenie objętym projektem,

63 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” • publikacje: informatory, mapy, przewodniki, • instalacja tablic w każdym punkcie IT (dostęp do informacji o regionie, zabytkach, bazach noclegowych, imprezach okolicznościowych wraz z mapami tras rowerowych, konnych i pieszych. 2. Rozbudowa systemu informacji lokalnej. • (doposażenie istniejących punktów IT w niezbędne materiały promocyjne i informacyjne), • współpracę z innymi LGD realizującymi cele strategiczne w obrębie turystyki w celu wymiany doświadczeń i inspiracji do dalszych działań.

Realizacja zapisów ZSROW w ramach programu Leader + wpłynie na wzrost konkurencyjności w dziedzinie turystyki poszczególnych 5 gmin zaangażowanych w projekt, a w efekcie końcowym również na konkurencyjność Warmii i Mazur jako całości. W dalszej perspektywie działania zaproponowane w ZSROW mogą odegrać znaczącą rolę w rozwoju województwa warmińsko – mazurskiego jako źródło inspiracji do objęcia systemem kompleksowej informacji turystycznej całej Krainy Wielkich Jezior. Koncepcja ta zaczyna nabierać coraz to większego znaczenia w kontekście coraz to rosnących wymagań turystów zarówno krajowych, jak i zagranicznych, co do całościowej i profesjonalnie przygotowanej informacji o oferowanym produkcie turystycznym w regionie. W związku z powyższym realizacja zapisów ZSROW przyczyni się do rozwoju całego regionu (poziom NUTS II – województwo) poprzez wdrażanie działań strategicznych prowadzących do osiągnięcia celu strategicznego - . Budowa potencjału turystycznego regionu 64 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” polega, bowiem na realizacji działań w wymiarze zarówno lokalnym, jak i ogólno wojewódzkim. Reasumując, podjęcie decyzji o podjęciu działań w dziedzinie turystyki 5 gmin zaangażowanych w realizację programu Leader+ ważne jest zwrócenie uwagi na korzyści płynące z tego faktu dla poszczególnych gmin, ale przede wszystkim dla regionu jako całości (województwo). W sferze ekonomicznej należy się odwołać do powstawania nowych miejsc pracy w wyniku dynamicznego rozwoju turystyki na obszarach wiejskich, czyli do obniżenia poziomu bezrobocia w województwie. Ponadto, wsparcie koniunktury w sektorze turystycznym poprzez - zapewne przyczyni się do napływu małego i średniego biznesu z zewnątrz, co w dalszej kolejności generuje konieczność rozwoju infrastruktury we wszystkich możliwych zakresach. W sferze społecznej działania w sektorze turystycznym stwarzają lepsze warunki do odnowy tradycji, folkloru oraz szeroko rozumianej kultury. Nie bez znaczenia pozostaje również rozwój infrastruktury społecznej poszczególnych gmin, która dotychczasowo znajdowała się na niezadowalającym poziomie zgodnie z opiniami społeczności lokalnych. Korzyści dla środowiska naturalnego wynikające z zadań zawartych w ZSROW dotyczą przede wszystkim wymuszania proekologicznych postaw i praktyk oraz traktowania środowiska naturalnego jako wyjątkowo cennego waloru turystycznego. Tak też, z podjęcia zaplanowanych w ZSROW działań strategicznych wynika cała gama korzyści, które będą silnie oddziaływać w dalszej kolejności na zjawiska życia społecznego, gospodarczego oraz na środowisko naturalne w skali mikro oraz makro – województwo.

65 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” VII. Powiązanie ZSROW ze strategią NPR Celem strategicznym NPR jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki, opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym. Realizacja celu strategicznego odbywa się poprzez osiąganie celów cząstkowych NPR: • wspomaganie osiągnięcia i utrzymania w dłuższym okresie wysokiego wzrostu PKB, • zwiększanie poziomu wykształcenia i zatrudnienia, • włączanie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportowej i informacyjnej, • intensyfikacja procesu zwiększania w strukturze gospodarki udziału sektorów o wysokiej wartości dodanej, rozwój technologii, społeczeństwa informacyjnego, • wspomaganie udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych wszystkich regionów i grup społecznych w Polsce.

Powyższe cele cząstkowe są zawarte w sektorowych programach operacyjnych. Wśród tych programów jest Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”, którego elementem jest Leader+.

Leader+ jest jednym z programów Unii Europejskiej wdrażanym od 1991 roku. Celem programowym jest wypracowanie nowatorskich rozwiązań w zakresie polityki rozwoju obszarów wiejskich opartych na następujących podstawowych zasadach: lokalnego podejścia, partnerstwa, innowacji, kompleksowości, powiązania i współpracy oraz lokalnego finansowanie i zarządzania.

W Polsce Program realizowany jest do 2005 roku w dwóch schematach. Celem schematu pierwszego jest przygotowanie Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich, która określa kierunki rozwoju obszaru. Celem schematu drugiego – realizacja konkretnych zadań określonych w wypracowanej Strategii. Rolę koordynatora pełni Lokalna Grupa Działania.

66 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” będący celem strategicznym niniejszej strategii, jest zgodny z tematami wiodącymi Leadera: - poprawa jakości życia na obszarach wiejskich, - wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000.

Realizacja powyższego celu strategicznego przyczyni się do osiągnięcia celów wyznaczonych w NPR.

VIII. Promocja projektów i ZSROW Promocja jest jednym z ważniejszych czynników wspomagających rozwój społeczno - gospodarczy. Stanowi instrument pozwalający eksponować potencjał gmin i ich możliwości. Właściwie ukierunkowana promocja pozwala osiągnąć pożądane cele. Działania służące promocji ZSROW realizowane będą zgodnie z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu 1159/2000 WE z 30 maja 2000 roku.

Podejmowane działania informacyjne i promocyjne będą miały na celu przekazanie wiedzy na temat strategii oraz planowanych działań w jej ramach. Zapewnione to zostanie dzięki wydaniu różnorodnych publikacji, ulotek i folderów informacyjno-promocyjnych, a także wizytówek multimedialnych i prezentacji CD. Dodatkowo opracowany i wyemitowany zostanie materiał telewizyjny o projekcie i regionie. Zaplanowane są też "dodatki do gazet" prezentujące kolejne etapy realizacji ZSROW i przybliżające ideę programu Leader +.

Działa już strona internetowa – www.leader.frrl.org.pl, która prezentuje najaktualniejsze informacje z życia LGD i z postępu realizacji zaplanowanych zadań. Jest ona przygotowana w 4 wersjach jezykowych (polski, angielski, niemiecki, rosyjski), co ma na celu ułatwienie nawiązania partnerstw z innymi LGD działającymi w kraju i za granicą.

W ramach działań informacyjnych o projekcie zorganizowana zostanie konferencja podsumowująca realizację projektu oraz jego efekty. Na spotkanie zaproszeni zostaną

67 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki” liczni goście: burmistrzowie, wójtowie, lokali liderzy, przedsiebiorcy, młodzież, media i wielu innych.

Jednym z działań mających na celu szeroką kampanię promocyjną regionu będzie zorganizowanie imprezy kulturalnej na świeżym powietrzu. Udział w inicjatywie będzie oczywiście nieodpłatny, a odbiorcami będą wszyscy mieszkańcy regionu. Podczas imprezy plenerowej promowany będzie projekt, jego efekty, a także wytworzone pamiątki regionalne oraz produkty lokalne i regionalne. Rozdawane będą również materiały informacyjno - promocyjne. Przy każdym stoisku oraz na wszystkich dostępnych publikacjach widoczne będą loga Unii Europejskiej, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa oraz Leader.

68 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”

IX. Załączniki. Załącznik A – Reprezentanci podmiotów LGD Załącznik B - „Konsultacje społeczne”

69 Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich „Kraina Drwęcy i Pasłęki”