DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO Studia Ekonomiczne
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO Studia Ekonomiczne ZESZYTY NAUKOWE WYDZIAŁOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO W KATOWICACH DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO Redaktor naukowy Andrzej Rączaszek Katowice2012 Komitet Redakcyjny Krystyna Lisiecka (przewodnicząca), Anna Lebda-Wyborna (sekretarz), Florian Kuźnik, Maria Michałowska, Antoni Niederliński, Irena Pyka, Stanisław Swadźba, Tadeusz Trzaskalik, Janusz Wywiał, Teresa Żabińska Komitet Redakcyjny Wydziału Ekonomii Stanisław Swadźba (redaktor naczelny), Teresa Kraśnicka, Maria Michałowska Celina Olszak, Magdalenia Tusińska (sekretarz) Rada Programowa Lorenzo Fattorini, Mario Glowik, Miloš Král, Bronisław Micherda, Zdeněk Mikoláš, Marian Noga, Gwo-Hsiu Tzeng Redaktor Barbara Cebo © Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2012 ISBN 978-83-7246-796-6 ISSN 2083-8611 Wersją pierwotną „Studiów Ekonomicznych” jest wersja papierowa Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji, wymaga pisemnej zgody Wydawcy WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO W KATOWICACH ul. 1 Maja 50, 40-287 Katowice, tel. 32 257-76-30, fax 32 257-76-43 www.wydawnictwo.ue.katowice.pl, e-mail: [email protected] SPIS TREŚCI I. DEMOGRAFIA A ROZWÓJ EKONOMICZNY ........................................... 9 Andrzej Ochocki: REDYSTRYBUCJA DOCHODÓW W PERSPEKTYWIE STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI POLSKI ................ 9 Summary ...................................................................................................... 16 Felicjan Bylok: WPŁYW CZYNNIKÓW DEMOGRAFICZNYCH NA PRZEMIANY KONSUMPCJI W POLSCE ....................................... 17 Summary ...................................................................................................... 32 Piotr Zieliński: DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA SYSTEMU EMERYTALNEGO W POLSCE .......................................... 33 Summary ...................................................................................................... 49 II. METODY BADAŃ LUDNOŚCIOWYCH, NSP I INFORMACJE O LUDNOŚCI ................................................................. 51 Krzysztof Mączewski, Andrzej Porretta-Tomaszewski, Paweł Strzelecki: SYSTEM INFORMACJI PRZESTRZENNEJ JAKO NARZĘDZIE POLITYKI LUDNOŚCIOWEJ I BADAŃ DEMOGRAFICZNYCH .......................................................... 51 Summary ...................................................................................................... 56 Andrzej Rączaszeki: WYBRANE PROBLEMY POGRANICZA A KSZTAŁTOWANIE PODZIAŁU ADMINISTRACYJNEGO KRAJU ..... 57 Summary ...................................................................................................... 68 Romuald Jończy: NIEREJESTROWANE WYLUDNIENIE WSI W KONTEKŚCIE MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA OFICJALNYCH DANYCH STATYSTYCZNYCH I SPISOWYCH. WNIOSKI Z BADAŃ W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM ....................... 70 Summary ...................................................................................................... 90 Roman Konarski: ZASTOSOWANIE MODELU LATENTNYCH KLAS W SZACOWANIU PEŁNEJ STRUKTURY POPULACJI W WARUNKACH DOSTĘPNOŚCI CZĘŚCIOWEJ INFORMACJI ........ 91 Summary ...................................................................................................... 99 III. PROCESY LUDNOŚCIOWE W UJĘCIU PRZESTRZENNYM ................ 101 Elżbieta Sojka: ZMIANY W PROCESACH I STRUKTURACH LUDNOŚCIOWYCH W WYBRANYCH KRAJACH UE ......................... 101 Summary ...................................................................................................... 113 Katarzyna Przybyła: TYP FUNKCJONALNY A DYNAMIKA ROZWOJU LUDNOŚCIOWEGO MIAST – LOKALIZACJI DOLNOŚLĄSKICH SSE ............................................. 114 Summary ...................................................................................................... 122 Beata Łodyga: ZMIANY DEMOGRAFICZNE W AGLOMERACJI POZNAŃSKIEJ NA TLE ZMIAN W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W LATACH 1999-2008 ....... 123 Summary ...................................................................................................... 135 Krzysztof Mączewski, Andrzej Porretta-Tomaszewski, Paweł Strzelecki: ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI I RYNEK PRACY W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM – – CZY MAMY DO CZYNIENIA Z NIEDOPASOWANIEM PRZESTRZENNYM? ........................................................................... 137 Summary ...................................................................................................... 143 Andrzej Skibiński: ROZWÓJ LUDNOŚCI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W OKRESIE TRANSFORMACJI SYSTEMOWEJ ................................ 144 Summary ...................................................................................................... 155 Katarzyna Warzecha: PROGNOZOWANIE WYBRANYCH PROCESÓW DEMOGRAFICZNYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 1998-2010 .......................................................................... 156 Summary ...................................................................................................... 165 Krzysztof Szwarc: PRZESTRZENNE ZRÓŻNICOWANIE PRZYROSTU NATURALNEGO W POLSCE – – STAN AKTUALNY I PERSPEKTYWY ................................................ 166 Summary ...................................................................................................... 179 Monika Stanny: OCENA POZIOMU ROZWOJU GMIN WIEJSKICH W POLSCE POD WZGLĘDEM ICH CHARAKTERYSTYKI DEMOGRAFICZNEJ ............................................................................ 180 Summary ...................................................................................................... 194 IV. PROCESY DEMOGRAFICZNE A RYNEK PRACY ................................. 195 Elżbieta Kryńska: WDRAŻANIE KONCEPCJI ELASTYCZNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA NA RYNKU PRACY W WARUNKACH PRZEMIAN DEMOGRAFICZNYCH ...................................................... 195 Summary ...................................................................................................... 202 Magdalena Rękas: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ KOBIET JAKO ODPOWIEDŹ NA WYZWANIA WSPÓŁCZESNEGO RYNKU PRACY ........................ 203 Summary ...................................................................................................... 211 Andrzej Barczyński: AKTYWIZACJA ZAWODOWA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI W RÓŻNYCH GRUPACH WIEKOWYCH ....................................................................................... 212 Summary ...................................................................................................... 224 Halina Sobocka-Szczapa: MOBILNOŚĆ PRZESTRZENNA ZASOBÓW PRACY W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM ..................... 225 Summary ...................................................................................................... 232 Krzysztof Malik, Robert Rauziński, Agata Zagórowska: DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA RYNKU PRACY KADR Z WYŻSZYM WYKSZTAŁCENIEM NA ŚLĄSKU OPOLSKIM DO 2035 R. ................................................. 233 Summary ...................................................................................................... 244 Sabina Kubiciel-Lodzińska: CUDZOZIEMCY NA POLSKIM RYNKU PRACY. CZY OBCOKRAJOWIEC TO TAŃSZY PRACOWNIK? – WYNIKI BADAŃ PRZEPROWADZONYCH W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM ....................................................... 245 Summary ...................................................................................................... 253 Weronika Toszewska, Eugeniusz Zdrojewski: PODAŻ NA RYNKU PRACY W REGIONIE ZACHODNIOPOMORSKIM ........................................... 255 Summary ...................................................................................................... 261 INFORMACJA O AUTORACH ...................................................................... 262 I. Demografia a rozwój ekonomiczny Andrzej Ochocki REDYSTRYBUCJA DOCHODÓW W PERSPEKTYWIE STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI POLSKI Problem podziału dochodu narodowego w kontekście międzypokolenio- wej redystrybucji dochodów należy rozważać na trzech płaszczyznach: ma- kroekonomicznej, systemu emerytalnego i prywatnych transferów dochodów w sektorze gospodarstw domowych. Szczególne znaczenie tych powiązań ma miejsce w sytuacji starzenia się ludności, który to proces powoduje na- rastanie kwestii podziału bieżącego strumienia dóbr i usług wytwarzanych w procesie gospodarczym. Możliwości w tym zakresie są zdeterminowane re- lacjami dynamiki liczebności pracujących i emerytów oraz wolumenu docho- du narodowego. Wynikające stąd zależności można opisać za pomocą modelu międzypokoleniowej redystrybucji dochodów (MMRD), który został opraco- wany przez autora niniejszego opracowania. Przedstawiony model pozwala na ukazanie istoty problemu publicznych transferów międzypokoleniowych w perspektywie starzenia się ludności. Źródłem analizowanych danych dla Polski są roczniki statystyczne i prognoza ludności na lata 2008-2035 opracowana w GUS. W porównaniach międzynarodowych odwołano się do danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego. E. Rosset, Ludzie starzy. Studium demograficzne, PWE, Warszawa 1967, s. 5; Ludzie starsi w rodzi- nie i społeczeństwie, red. J. Kurkiewicz, Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków 2007, s. 25-30. J. Legare, Economic, Social, and Cultural Consequences of the Aging of the Population, w: G. Caselli, J. Vallin, G. Wunsch, Demography. Analysis and synthesis. A Treatise in population studies, Vol. 3, Elsevier, London-New York-Tokyo 2006, s. 327-336. A. Ochocki, Intergenerational Income Transfer Model. „Statistics in Transition”,