Tordoia Non Quedan Vestixios De Arqui- Tectura Civil Nobiliaria Como Sucede Noutros Concellos
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
importancia sobresaínte: torques de ouros e machados Civil de talóns de dous aneis datados a finais da Idade de Bronce. É certo que en Tordoia non quedan vestixios de arqui- tectura civil nobiliaria como sucede noutros concellos. TORDOIA Outros, menos coñecidos, e hoxe máis esvaecidos en- Mais iso non significa, nin moito menos, que non exis- tre a paisaxe agraria son os castros de Leobalde e o tan tesouros valiosos no apartado do patrimonio civil. de Oleiros. Este concello rural soubo erguer ao longo da historia conxuntos arquitectónicos e empresas de orixe popular que se mantiveron no tempo. PATRIMONIO Relixioso Se nalgún concello da comarca de Ordes se quere rastrexar a nosa historia, cómpre comezar este prólo- go dicindo que Tordoia é un punto de partida idóneo. Dez parroquias compoñen este extenso municipio de 125 km2: Andoio, Anxeriz, Bardaos, Cabaleiros, Cas- da natureza en xeral. Sentar nunha das súas marxes tenda, Gorgullos, Leobalde, Numide, Tordoia e Vila- TORDOIA e ver o ir e vir das aves xustifica de por si unha tarde dabade. En cada unha delas é posible atopar motivos con prismáticos. moito que ver que moito para unha visita demorada. Megalitismo e cultura castrexa CAMIÑOS DE SILENCIO Nestes tempos de ruídos e présas, poucas cousas reconfortan máis ao espírito que o silencio. A be- leza necesita a miúdo de tranquilidade suficiente para poder apreciala. Dende o Concello de Tordoia A relixión católica chegou ata estes latitudes para deixar Un bo exemplo do anterior é a chamada Aceña de Es- desenvolvéronse nos últimos anos dúas rutas para unha pegada fonda na paisaxe local. A herdanza é un tevo, un complexo hidráulico ancestral que servía para gozar das súas paisaxes e á mesma vez, reconciliar- patrimonio sinxelo pero de grande riqueza: ermidas, moer os cereais da zona. Aínda hoxe, o lugar é un fer- se cun mesmo, coa natureza e coa historia da que capelas, casas reitorais e cruceiros. moso exemplo do enxeño que se desenvolvía hai sécu- procedemos: Ruta Bardaos- Castenda (18 quiló- los empregando os recursos naturais. Moi próximo está metros) e A Pontepedra-Santaia (14 quilómetros). Se quixermos atopar exemplo do barroco compostelán tamén outro punto de interese no que facer parada: ben poderiamos achegarnos ata a igrexa parroquial o chamado Muíño de Xan. Calquera da dúas paraxes de Santa María de Castenda, datada no século XVIII. convidan a aparcar présas e a escoitar o son cantareiro cidade apostólica se atopa un pequeno paraíso natural? Na súa portada e na base da súa torre queda a marca do río. Imos deternos en tres recursos que de por si xustifican FESTAS que imprimiu o arquitecto Simón Rodríguez. de sobra unha parada demorada nestas terras. Os dous primeiros están directamente relacionados con ríos que Cada unha das parroquias celebra as súas festas tra- sucan este municipio. Na parroquia de Gorgullos ato- O concello de Tordoia é famoso en Galicia porque é A NATUREZA COMO REFUXIO dicionais. Todas teñen un arraigo de séculos e aínda pamos a , un salto de auga graní- un dos puntos de referencia inevitables á hora de sa- Férveda de Santaia hoxe serven para volver a unir á veciñanza de todo tico de dez metros altitude. O son do río precipitándo- ber algo máis do Neolítico. Nestas terras está un dos o ano con aquela outra que por diversos motivos se dende as alturas é a crónica dun paso rápido polos reside fóra da súa patria pequena. emblemas desa etapa histórica: O Dolmen de Ca- afluentes que levan ao Tambre e logo á inmensidade baleiros ou ‘Casa da Moura’, como tradicionalmente oceánica. Hai outra fervenza tan fermosa, e incluso máis era coñecido pola veciñanza este monumento fune- Tamén hai dúas festas laicas que están anotadas no abrupta, que debemos buscala no río Rial, na parroquia Asociación de rario datado no terceiro milenio antes de Cristo. Non calendario de todos os tordoienses, independente- de . Non deixen de visitar ningunha das dúas. Desenvolvemento hai dúbida de que é un dos mellores exemplos da Anxeriz mente da súa freguesía de orixe: a Festa da Xuven- Comarca de Ordes arquitectura funeraria megalítica do noso país. Proba tude e a Festa do Rixón, esta última cita gastro- Mais o emblema natural deste concello, sería máis apro- disto é que no ano 1975 foi declarado oficialmente nómica celébrase nos meses de maio na capital do enderezo piado empregar o adxectivo sobrenatural, é a chama- Oficina Comarcal Monumento Histórico-Artístico. concello (A Pontepedra). Xunta de Galicia - 1º Andar da Pedra Longa. Esta gran formación rochosa vertical Rúa Galicia, s/n semella un menhir. Quen sabe como acabou chantada 15680 Ordes - A Coruña Mais a pegada da historia antiga vai moito máis Tel: + 34 981 697 832 nesa vertixinosa posición? Asociada a ela corren multitu- [email protected] aló do neolítico. Na parroquia de Santa María de de de lendas e supersticións. Calquera que se achegue MAPA TERRITORIAL TORDOIA www. asdecomor.com Bardaos quedan os restos dun importante poboado Outro templo que ben merece unha visita é o de a este monte da parroquia de Cabaleiros pode com- castrexo, A Croa, situado nun pequeno outeiro. No Santa probar a forza telúrica do mesmo apareceron achados arqueolóxicos dunha María de Bardaos, tamén de orixe barroco, ten na súa estrutura numerosos elementos do posterior estilo neo- lugar: imaxinar a grandio- clásico. Unha capela humilde pero moi fermosa é a de sidade das pedras, como Santa Susana de Arcai de Abaixo. Dende o montículo pequenos deuses aos que sobre o que se ergue podemos observar unha paisaxe pedirlle protección. verde e azul no que é protagonista o pequeno encoro de Vilagudín. Se sacamos a cámara fotográfica obtere- mos unha instantánea de postal. UN MAR INTERIOR Nunhas das estremas do Hacha de Tope del Castro de Bardaos/ Machado de talón concello, compartido cos de Cerceda e Ordes, ato- Machado de Talón/tope bifa- pamos un pequeno océa- cial con dous aneis de posición no interior: o encoro de baixa, co cono de fundición . Nos anos 70 truncado pero sin pulir. O talón Vilagudín é convexo e ten rebordos que do século pasado parte o pechan pola parte superior. da parroquia de Gorgullos Tope ben marcado e aneis saín- quedou asolagada baixo tes. A folla (ancho 4,9 cm) ten as augas debido a unha perfil trapecial e lados cónca- présa construída para re- vos con rebordos, e unha acu- sada nervadura central ata os O concello de Tordoia atópase a apenas 20 quilóme- frixerar a central térmica dous tercios da súa lonxitude tros da capital de Galicia, unha urbe á que cada ano de Meirama. Na actualidade esta masa de auga, que se marcada por dúas fundas aca- peregrinan milleiros e milleiros de turistas chegados de alimenta cos cursos dos ríos Pontepedra e Lengüelle, é CONSELLERÍA DO MEDIO RURAL naladal. todas as latitudes do planeta. Saberán que tan preto da unha paraxe natural á que acoden amantes da pesca e MAPA TURÍSTICO, COMARCA DE ORDES SIMBOLOXÍA Museo da Minería Meirama Camiño Inglés Museo Monte Arte urbana Paseo / fluvial Paraxe natural Igrexa Dolmen Parque acuático Castelo Pazo de ceña - braña Lavandeiras Lago de Ecomuseo Encrobas Somos unha entidade sen fin de lucro, integrada por Hermida - Capela Castro Xardín Botánico Río - lago Albergue un conxunto representativo das institucións e dos axentes económicos da Comarca de Ordes. Igrexa de San Complexo Turístico Roman das Encrobas Área recreativa Encrobas Cruceiro Piscina Férveda Casa Rural A Asociación nace no ano 2001 coa finalidade de Museo do Moucho xestionar iniciativas e programas de Desenvolvemen- Parque Xardín Tren acuático Botánico Castro do Coto Pazo Vista panorámica Muíño to Rural, sendo seleccionada para a xestión da Inicia- de Guichar tiva Comunitaria Leader + e como entidade colabo- Pico Pena Cedeira radora de AGADER na xestión do Programa Leader (595 m.) Río do Pórtigo de Vilasenín Capela San Lourenzo 2007-2013. Actualmente xestionamos, como entida- Ardemil de Bruma de colaboradora de AGADER, a medida LEADER do PDR de Galicia 20014-2020 na Comarca de Ordes. Bruma Igrexa de San Martiño de Rodís A Asociación de Desenvolvemento “Comarca de Or- Encoro de Albergue Área Vilasenín Ruta da Fraga des” está integrada por un número ilimitado de so- Rodís recreativa aos muíños cios, que deberán ser entidades de carácter público da Portabrea Pazo de Boedo ou privado, con implantación local representativas Camiño Inglés dos colectivos existentes no territorio debendo ter Río de Biduido Área recreativa tamén un carácter equilibrado e representativo no Boicalvo Cabrui Castelo plano territorial. Non poderán formar parte da aso- Andoio Bardaos Brañas de Valga ciación as persoas físicas e as sociedades mercantís, Mercurín Pazo do Codeseda excepto as seguintes entidades de economía social: Río da Pontepedra Bascoi Casa do Coronel Igrexa de Santa Rego de Cestaños cooperativas, sociedades agrarias de transformación María de Bardaos e sociedades laborais. Rexerá o principio de portas Igrexa de San Lesta Paio de Buscás abertas, de xeito que se garanta permanentemente Férveda de Anxeriz Rego do Valado Río Samo a incorporación de asociados e se potencia o equili- Encoro de Viladabade Vilagudín Buscás Capela Cruceiro Capela brio territorial mediante a representación que apor- Paseo San Cidre Férveda de Vilamaior Santo Antón ten os asociados. Santaia Fluvial Ponte Rego do Molar Dolmen de Ramiro Carballa Área Pazo do Recouso Igrexa de San Río da Viladabade Cabaleiros Bidueiro recreativa A participación dos socios do sector público e re- Camiño Inglés de Mata Cibrán de Viladabade Río Bustelo presentantes políticos nos órganos de dirección da Cabaleiros Muiño de Xan Río Cabrón Casa Grande Cumbraos Asociación será inferior, en todo caso ó 50% da por- Igrexa de Santa de Xanceda María de Pazo do centaxe de votos dos devanditos órganos.