Opracował:

Ekoplan Rachuta, Arciuszkiewicz-Rachuta s.c.

Siedziba: ul. Batalionów Chłopskich 50/1, 70-770 Szczecin oddział: ul. Górna 12, 78-550 Czaplinek

Tel./fax: 94 372 09 29 e-mail: [email protected]

Zespół autorów: mgr Marcin Rachuta mgr inż. Urszula Arciuszkiewicz-Rachuta mgr inż. Dorota Deptuła

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 1

Spis tre ści

1. Wst ęp 4 2. Streszczenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 5 3. Podstawy prawne do sporz ądzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 6 4. Charakterystyka gminy Mirosławiec w kontek ście gospodarki niskoemisyjnej 9 z uwzgl ędnieniem dotychczasowych działa ń z ni ą zwi ązanych 4.1.Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego gminy Mirosławiec 9 4.1.1.Podział administracyjny, poło żenie gminy Mirosławiec 9 4.1.2.Demografia 12 4.1.3.Walory przyrodnicze i rekreacyjne 14 4.1.4.Warunki klimatyczne 21 4.1.5.Jako ść i ochrona powietrza 35 4.1.6.Zabudowa 44 5. Główne no śniki emisyjno ści na terenie gminy Mirosławiec 45 5.1. Energia cieplna 45 5.2. Energia elektryczna 49 5.3. Energia odnawialna 50 5.4. System transportowy 51 5.5. Przemysł na terenie gminy Mirosławiec 53 5.6. Zaopatrzenie w wod ę 55 5.7. Gospodarka ściekowa 56 5.8. Gospodarka odpadami 57 5.9. Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywno ści energetycznej, 59 gospodarki niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych 6. Metodologia opracowania planu gospodarki niskoemisyjnej 59 6.1.Pozyskiwanie danych w ramach inwentaryzacji emisji CO 2 (bazy danych) 59 6.2.Działania promocyjne zwi ązane z opracowywaniem Planu Gospodarki 60 Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec 6.3.Ankietyzacja 62 6.4. Źródła danych wykorzystane do inwentaryzacji emisji gazów 63 cieplarnianych 7. Inwentaryzacja emisji CO 2 65 7.1. Podstawowe zało żenia 65 7.2. Charakterystyka głównych sektorów odbiorców energii 67 7.2.1.Obiekty u żyteczno ści publicznej 67 7.2.2.Obiekty mieszkalne 68 7.3. Usługi i przemysł 70 7.4. Oświetlenie uliczne 71 7.5.Transport 71 7.6.Bazowa inwentaryzacja emisji CO 2 za rok 2013 – podsumowanie i wnioski 75 8. Identyfikacja obszarów problemowych 76 8.1.Transport 76

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 2

8.2.Budynki 77 8.3.Gospodarka odpadami 77 8.4.Gospodarka wodno-ściekowa 78 8.5.Gospodarka i przemysł 78 8.6.Odnawialne źródła energii 79 7.8. Świadomo ść ekologiczna mieszka ńców 79 9. Cele strategiczne i szczegółowe Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 80 10.Spójno ść Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ze strategicznymi dokumentami 89 gminnymi 11.Przedsi ęwzi ęcia maj ące na celu zwi ększenie efektywno ści energetycznej na 92 obszarze gminy Mirosławiec wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym i źródłami finansowania 12.System wdra żania planu gospodarki niskoemisyjnej wraz ze struktur ą 92 organizacyjn ą i zasobami ludzkimi 13.System monitoringu i oceny – wytyczne 94 13.1.Wska źniki monitoringowania 95 13.2.Opis sposobu ewaluacji inwestycji zgłaszanych do Planu Gospodarki 96 Niskoemisyjnej 13.3.Opis sposobu pozyskiwania danych niezb ędnych do monitorowania Planu 97 Gospodarki Niskoemisyjnej 14.Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko 100 15.Podsumowanie 101 16.Wykaz zał ączników 101

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 3

1. Wst ęp

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 stanowi dokument strategiczny sporz ądzany na potrzeby okre ślenia strategii post ępowania, funkcjonowania, realizacji i finansowania inwestycji, których głównym celem jest poprawa, jako ści powietrza w skali gminy. Niniejszy dokument podlega przyj ęciu w trybie uchwały przez Rad ę Miejsk ą w Mirosławcu i jest sporz ądzany przy udziale lokalnej społeczno ści. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej powinien zawiera ć inwentaryzacj ę, okre ślenie stanu obecnego ewentualnie roku bazowego, dla którego przyjmuje si ę działania i realizacj ę inwestycji wpływaj ących na popraw ę, jako ści powietrza. Innym istotnym elementem funkcjonowania tego dokumentu strategicznego jest zasada poszanowania energii w ró żnych rodzajach oraz wdro żenia rozwi ąza ń polegaj ących na lepszym i efektywniejszym wykorzystaniu energii w celu jej oszcz ędzenia. Powy ższe cele maj ą zosta ć osi ągni ęte poprzez zastosowanie najnowocze śniejszych rozwi ąza ń technologicznych przy uwzgl ędnieniu zasady zrównowa żonego rozwoju.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to dokument strategiczny, którego celem jest okre ślenie wizji rozwoju gminy w kierunku stworzenia gospodarki niskoemisyjnej. Jego kluczowym elementem jest wyznaczenie celów strategicznych i szczegółowych, realizuj ących okre ślon ą wizj ę, które powinny by ć: − okre ślone w sposób jednoznaczny i wyra źny, − mierzalne poprzez okre ślone wska źniki i parametry, − zawieraj ące wizj ę rozwoju, − realne w oparciu o dost ępne technologie, procedury i rozwi ązania, − okre ślone w czasie.

Nadrz ędnym celem tworzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest ograniczenie emisji CO 2 do atmosfery, a co za tym idzie poprawa jako ści powietrza. Zarówno w skali mikro, czyli gminy jak i w skali makro – regionu, pa ństwa, zwi ązków pa ństw; jako po żą dany efekt skumulowanych działa ń na poziomie mikro. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej wyznacza kierunki działania w zakresie przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych oraz nieinwestycyjnych, maj ących na celu zmniejszenie emisji CO 2 do atmosfery i poszanowania energii. Okre śla również, w jaki sposób gmina ma osi ągn ąć zało żone efekty w konkretnych ramach czasowych, stosuj ąc odpowiednie metody zarz ądzania energi ą. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ujmuje opis planowanych inwestycji, sposób ich finansowania oraz metod ę monitoringu na okres, co najmniej 2016 – 2020, z możliwo ści ą wydłu żenia perspektywy czasowej. PGN ł ączy w sposób kompleksowy zało żenia planów ochrony powietrza, działa ń krótkoterminowych i równocze śnie zapewnia spójno ść z wieloletnimi planami finansowymi gminy. Podstaw ą opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2016-2020 było wykonanie inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy. Dzi ęki temu mo żliwa stała si ę identyfikacja obszarów problemowych i analiza potencjalnych rozwi ąza ń. Zakładane działania zostały okre ślone za pomoc ą mierników osi ągni ęcia celów, źródeł finansowania oraz planu wdra żania, monitorowania i weryfikacji. Opracowany projekt dokumentu poddany został procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 4

Główne cechy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej: − nie mo że by ć traktowany, jako dokument sko ńczony, − zmienia si ę w czasie, − wymaga analizowania prowadzonych działa ń, − wymaga analizowania rozwoju gminy, − musi by ć monitorowany, − musi by ć aktualizowany.

Dlaczego warto posiada ć Plan Gospodarki Niskoemisyjnej? Posiadanie przez gmin ę PGN wi ąż e si ę z licznymi zaletami. Nale żą do nich przede wszystkim: − zebranie w jednym opracowaniu danych dotycz ących skutecznego zarz ądzania energi ą, przedsi ęwzi ęć z zakresu energetyki, efektywno ści energetycznej, zastosowania odnawialnych źródeł energii, ograniczenia emisji, gospodarki odpadami, rozwi ąza ń w zakresie transportu z uwzgl ędnieniem jej mo żliwo ści bud żetowych, − zwi ększenie atrakcyjno ści gminy dla zewn ętrznych inwestorów i zyskanie miana gminy proekologicznej , − stanowienie podstaw do sporz ądzenia zało żeń gminnego planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, którego konieczno ść sporz ądzenia wynika z Ustawy Prawo Energetyczne, − przygotowanie gminy do mo żliwo ści skorzystania ze środków w ramach perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014 – 2020, funduszy EOG, środków krajowych dysponowanych przez NFO ŚiGW.

Czytaj ąc zapisy Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 oraz Szczegółowy Opis Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa zachodniopomorskiego na lata 2014 – 2020, nale ży stwierdzi ć, że dla działa ń realizowanych w ramach priorytetów inwestycyjnych wdra żaj ących cele tematyczne ochrony klimatu, podstaw ą wsparcia b ędą dokumenty strategiczne gmin, spełniaj ące wymogi strategii niskoemisyjnych . Jednym słowem, aby gmina mogła pozyska ć dofinansowanie na działania m.in. w zakresie termomodernizacji budynków, transportu publicznego czy wdra żania OZE , musi posiada ć Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. W zwi ązku z tym odpowiednie zaplanowanie działa ń i przeanalizowanie ich efektów pod wzgl ędem środowiskowym ma bardzo du że znaczenie w kontek ście ubiegania si ę o dofinansowanie, które przyznawane będzie przede wszystkim według kryteriów efektywno ści kosztowej w powi ązaniu z efektem ekologicznym .

2. Streszczenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

Maj ąc na uwadze trosk ę o środowisko naturalne gminy Mirosławiec, a tak że zobowi ązania Polski dotycz ące redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, gmina Mirosławiec uchwał ą Nr XI/96/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 29 wrze śnia 2015 r. przyst ąpiła do opracowania i wdra żania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) jest gminnym dokumentem strategicznym, którego zasadniczym celem jest opracowanie strategii obni żenia emisji gazów cieplarnianych

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 5

ze źródeł pierwotnych i wtórnych zlokalizowanych na terenie gminy. Dokument ten zawiera zestaw działa ń inwestycyjnych i nieinwestycyjnych zmierzaj ących do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych poprzez: podniesienie efektywno ści energetycznej budynków, zwi ększenie mocy instalacji odnawialnych źródeł energii oraz zmniejszenie emisji dwutlenku węgla w transporcie. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej przyczynia si ę do realizacji celów na 4 poziomach: Unii Europejskiej, krajowym, regionalnym i lokalnym. Na poziomie unijnym i krajowym, dokument ten przyczynia si ę do osi ągni ęcia celów zwi ązanych z pakietem klimatycznym. Na poziomie regionalnym, działania zawarte w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej powinny wpływa ć dodatkowo na popraw ę, jako ści powietrza w obszarach, na których odnotowano przekroczenia, jako ści poziomów dopuszczalnych st ęż eń w powietrzu zanieczyszcze ń okre ślonych w dyrektywie 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 11 czerwca 2008 r. i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie, jako ści powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE, zwanej „Dyrektyw ą CAFE”). Plan Gospodarki Niskoemisyjnej składa si ę z 4 cz ęś ci. W pierwszej cz ęś ci (rozdziały 3 i 4) przedstawiona jest analiza społeczno-gospodarcza oraz środowiskowa (ze szczególnym naciskiem na gospodark ę niskoemisyjn ą) gminy Mirosławiec. Dane zgromadzone w tej cz ęś ci były podstaw ą do dalszych prac nad Planem Gospodarki Niskoemisyjnej. W drugiej cz ęś ci (rozdziały 5 i 6) omówiono bazow ą inwentaryzacj ę emisji gazów cieplarnianych wraz z identyfikacj ą obszarów problemowych. Zgodnie z zebranymi danymi z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie dotycz ącymi emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy Mirosławiec, nie stwierdzono emisji innych gazów cieplarnianych ni ż dwutlenek w ęgla. Mo żliwym do skwantyfikowania źródeł innego gazu cieplarnianego (metanu) s ą jedynie odpady organiczne, głownie pochodzenia komunalnego. Są one cz ęś ciowo utylizowane w ramach istniej ącej instalacji przetwarzania odpadów zlokalizowanej na obszarze gminy zgodnie z zasadami programu gospodarowania odpadami i polityk ą regionaln ą. Wobec powy ższego w inwentaryzacji skoncentrowano si ę wył ącznie na emisji dwutlenku w ęgla. Efektem tej cz ęś ci opracowania jest okre ślenie wielko ści i struktury emisji dwutlenku w ęgla ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy Mirosławiec oraz wskazanie obszarów problemowych, których poprawa jest mo żliwa z punktu widzenia gminy i interesariuszy Planu. Cz ęść trzecia (rozdziały 7-11) jest w zakresie zbli żona do strategii gminy w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Okre śla misj ę oraz cele gminy w zakresie gospodarki niskoemisyjnej, zwracaj ąc uwag ę na ich spójno ść z innymi dokumentami strategicznymi. W cz ęś ci tej zdefiniowano równie ż plan działa ń wraz z systemem wdra żania, monitoringu i oceny efektów. Cz ęść pi ąta (rozdział 12) jest po świ ęcona strategicznej ocenie oddziaływania Planu na środowisko.

3. Podstawy prawne do sporz ądzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym, który koncentruje si ę na podniesieniu efektywno ści energetycznej, zwi ększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Istot ą Planu jest osi ągniecie korzy ści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych wynikaj ących z działa ń zmniejszaj ących emisje gazów cieplarnianych.

Konieczno ść sporz ądzenia Planu gospodarki niskoemisyjnej oraz realizacji przedsi ęwzi ęć opisanych w Planie wynika przede wszystkim z postanowie ń:

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 6

1) Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992 r. (ratyfikowana przez Polsk ę 16 czerwca 1994 r.), 2) uzupełniaj ącego j ą Protokołu z Kioto z 1997 r. (ratyfikowany przez Polsk ę 2 grudnia 2002 r.) oraz 3) Pakietu Klimatyczno-Energetycznego przyj ętego przez Komisj ę Europejsk ą w grudniu 2008 roku.

Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang: United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC lub FCCC) to umowa mi ędzynarodowa okre ślaj ąca zało żenia mi ędzynarodowej współpracy dotycz ącej ograniczenia emisji gazów cieplarnianych odpowiedzialnych za zjawisko globalnego ocieplenia. Przyczyn ą podpisania konwencji, była wspólna wola stron do podj ęcia zdecydowanych działa ń maj ących chroni ć system klimatyczny dla obecnego i przyszłych pokole ń. Pocz ątkowo konwencja nie zawierała jakichkolwiek wi ążą cych nakazów dotycz ących ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Z czasem, ustanowiono odpowiednie protokoły wprowadzaj ące limity emisji. Najwa żniejszym jest protokół z Kioto z 1997 r. Protokół z Kioto sprecyzował zadania stron Konwencji w zakresie ograniczania antropogennnych oddziaływa ń na klimat Ziemi, w szczególno ści zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (GC). Ustanowił on ramy czasowe do redukcji emisji GC przez kraje Aneksu I oraz wi ążą ce cele redukcyjne, do osi ągni ęcia w ramach uzgodnionego okresu rozliczeniowego. Zgodnie z tym, pa ństwa wymienione w Aneksie I do Konwencji Klimatycznej zobowi ązały si ę do redukcji 6 gazów cieplarnianych do atmosfery przynajmniej o 5% w latach 2008-2012 w stosunku do tzw. roku bazowego 1990. Polska została zobowi ązana do redukcji emisji GC o 6% w stosunku do roku bazowego 1988. Gazy obj ęte porozumieniem to: dwutlenek w ęgla, metan, podtlenek azotu, sze ściofluorek siarki, fluorow ęglowodory, perfluorow ęglowce. Protokół z Kioto wszedł w życie 16 lutego 2005 r. W Pakiecie Klimatyczno – Energetycznym 2020 (nazwanym pakietem „3 x 20”), który został przyj ęty przez Parlament Europejski oraz przywódców pa ństw członkowskich Unii Europejskiej w 2008 r., przedstawiono główne kierunki redukcji emisji. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej odnosi si ę do powy ższej inicjatywy, w której zdefiniowano nast ępuj ące cele: - zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w 2020 r. w porównaniu z 1990 r., - zwi ększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% w 2020 r. w bilansie energetycznym UE (dla Polski 15%); - podniesienie o 20% efektywno ści energetycznej do 2020 r., czyli zredukowanie zu życia energii ko ńcowej, a tak że poprawa jako ści powietrza na terenach, na których odnotowano przekroczenia jako ści poziomów dozwolonych st ęż eń w powietrzu oraz na których realizowane s ą programy naprawcze ochrony powietrza (POP) i plany działa ń krótkoterminowych (PDK). Idea ta została równie ż uj ęta w nast ępuj ących aktach prawnych Unii Europejskiej: - Zielona Ksi ęga Komisji Europejskiej pt. „Ramy polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030”: V Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 25.10.2012 r. – efektywno ść energetyczna (Energy Efficiency Directive), w której Unia nakłada obowi ązek dotycz ący oszcz ędnego gospodarowania energi ą, wobec którego jednostki sektora publicznego realizuj ąc swoje zadania zobowi ązane s ą do podejmowania działa ń maj ących na celu popraw ę efektywno ści energetycznej;

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 7

V Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, zobowi ązuje pa ństwa członkowskie UE aby od ko ńca 2018 r. wszystkie nowo powstaj ące budynki u żyteczno ści publicznej były budynkami „o niemal zerowym zu życiu energii”; V Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dn. 23.04.2009 r., która nakłada cele na 2020 rok dla całej Unii Europejskiej jak i dla Polski – promocja stosowania energii ze źródeł odnawialnych. - Biała Ksi ęga Komisji „Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dąż enie do osi ągni ęcia konkurencyjnego i zasobooszcz ędnego systemu transportu.

Potrzeba opracowania i realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej wpisuje si ę tak że w polityk ę Polski i wynika z Zało żeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej przyj ętych przez Rad ę Ministrów 16 sierpnia 2011 r. Niniejszy dokument umo żliwi równie ż spełnienie obowi ązków nało żonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej, wynikaj ące z ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. 2015, poz. 2167).

Zostały przyj ęte ponadto nast ępuj ące akty prawne powi ązane z gospodark ą niskoemisyjn ą i dostosowuj ące przepisy krajowe do wytycznych UE w tym zakresie: - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz. 1232 z pó źn. zm.); - Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko z dnia, w której zawieraj ą si ę przepisy prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz. 1235 z pó źn. zm.); - Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013, poz. 21 z pó źn. zm.); - Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (z 2011 r.) – rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju; - Ustawa z dnia 10.04.1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. 2012, poz. 1059 z pó źn. zm.); - Ustawa z dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 2013, poz. 1409); - Ustawa z dnia 21.11.2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. 2014, poz. 712); - Ustawa z dnia 14.09.2012 r. o obowi ązkach w zakresie informowania o zu życiu energii przez produkty wykorzystuj ące energi ę (Dz. U. 2012 poz. 1203); Ustawa z dnia 15.04.2011 r. o efektywno ści energetycznej (Dz. U. 2015, poz. 2167). - Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2012 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsi ęwzi ęć słu żą cych poprawie efektywno ści energetycznej (M.P. 2013, poz. 15); - Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków, która obowi ązuje od 09.03.2015 r. (Dz. U. 2014 poz. 1200 z pó źn. zm.); - Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U 2015 poz 775); - Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 poz. 1031); - Rozporz ądzanie Ministra Środowiska z dnia 11 wrze śnia 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U. 2012 poz. 1028);

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 8

- Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urz ądze ń spalania lub współspalania odpadów (Dz. U. 2014 poz. 1546 z pó źn. zm.); - Rozporz ądzanie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz. U. 2012 poz. 914); - Rozporz ądzanie Ministra Środowiska z dnia 10 wrze śnia 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotycz ących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. 2012 poz. 1034 z pó źn. zm.); - Rozporz ądzenie Ministra środowiska z dnia 13 wrze śnia 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 poz. 1032).

Podstaw ą formaln ą opracowania Planu dla gminy Mirosławiec jest uchwała Nr XI/96/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 29 wrze śnia 2015 r. w sprawie wyra żenia zgody na przyst ąpienie Gminy i Miasta Mirosławiec do opracowania i wdra żania Planu gospodarki niskoemisyjnej.

Inne dokumenty - Poradnik. Jak opracowa ć plan działa ń na rzecz zrównowa żonej energii (SEAP)? Porozumienie Burmistrzów dla zrównowa żonej gospodarki energetycznej na szczeblu lokalnym; - „Gospodarka niskoemisyjna zaczyna si ę w gminie. Podr ęcznik dla polskich samorz ądów” wydany przy wsparciu Niemieckiego Federalnego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpiecze ństwa Nuklearnego oraz Polskiego Ministerstwa Środowiska. Berlin 2015 - Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bie żą cych i programów ochrony powietrza, Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji w Instytucie Ochrony Środowiska; ATMOTERM S. A. Warszawa 2003; - I inne, w tym: równie ż opracowania b ędące w posiadaniu gminy zwi ązane z energetyk ą, planowaniem przestrzennym, środowiskiem i transportem.

4. Charakterystyka gminy Mirosławiec w kontek ście gospodarki niskoemisyjnej z uwzgl ędnieniem dotychczasowych działa ń z ni ą zwi ązanych

4.1. Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego gminy Mirosławiec

4.1.1. Podział administracyjny, poło żenie gminy Mirosławiec

Gmina Mirosławiec le ży w północno zachodniej cz ęś ci kraju, na terenie województwa zachodniopomorskiego, w północno zachodniej cz ęś ci powiatu wałeckiego (ryc. 1, 2). Jest to najmniejsza gmina pod wzgl ędem powierzchni w powiecie, stanowi ąca 14,4% jego powierzchni. Obszar gminy zajmuje 203,27 km². Od wschodu sąsiaduje z gmin ą Wałcz, od południa z gmin ą Tuczno, od zachodu z gmin ą Kalisz Pomorski, a od strony północnej z gmin ą Wierzchowo, które wchodz ą w skład s ąsiedniego powiatu drawskiego.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 9

Rycina 1. Poło żenie gminy Mirosławiec na schematycznej mapie Polski

Rycina 2. Lokalizacja gminy Mirosławiec na tle fragmentu mapy województwa, schematu powiatu wałeckiego i województwa zachodniopomorskiego

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 10

Gmina ma charakter miejsko-wiejski. Siedzib ą gminy jest miasto Mirosławiec. W skład gminy wchodz ą 24 miejscowo ści: Bronikowo, Drzewoszewo, Gniewosz, Hanki, Hanki Kolonia, Jabłonowo, Jabłonkowo, Jadwi żyn, Kalinówka, Kierpnik, Chojnica, Kolonia Polne, Zacisze, Łowicz Wałecki, Mirosławiec, Mirosławiec Górny, Nierad ź, Orle, Piecnik, Pilów, Próchnowo, Sadowo, Setnica, Toporzyk, które tworz ą 12 sołectw.

Przez Mirosławiec biegnie droga krajowa nr 10 Szczecin - Bydgoszcz - Warszawa. Łączy ona miasto z Kaliszem Pomorskim (16km) i Wałczem (26 km). Droga krajowa nr 10 wiod ąca ze wschodu (Bydgoszcz) na zachód (Szczecin) prowadzi du ży ruch tranzytowy i stanowi jednocze śnie dogodne poł ączenie z krajem a tak że wschodem i zachodem Europy. Przez miasto biegnie równie ż droga wojewódzka nr 177 (Czaplinek-Wiele ń) a do roku 1996 istniała linia kolejowa ł ącz ąca Choszczno, Kalisz Pomorski i Złocieniec. Około 5 km na północ od Mirosławca zlokalizowana jest wojskowa 12 Baza Bezzałogowych Statków Powietrznych dysponuj ąca czynnym lotniskiem. Miasto Mirosławiec położone jest w odległo ści ok 110 km od Szczecina i ok 130 km od Poznania i Bydgoszczy. Siedziba Gminy stanowi wa żny w ęzeł komunikacji lokalnej, poniewa ż le ży na skrzy żowaniu dróg do Wałcza, Kalisza Pomorskiego, Tuczna i Czaplinka. Ogólna powierzchnia gminy wnosi 203,27 km 2. W strukturze u żytkowania ziemi zdecydowanie dominuj ą lasy i grunty le śne, które zajmuj ą ok. 65% ogółu powierzchni gminy (tab.1). Nast ępne s ą u żytki rolne z udziałem 26%.

Tabela 1. Struktura u żytkowania ziemi w gminie Mirosławiec w roku 2015 Kierunek wykorzystania Powierzchnia ewidencyjna [ha] Użytki rolne 5 290 Użytki leśne oraz grunty zadrzewione 13015 Grunty zurbanizowane i zabudowane 732 Wody 638 Nieu żytki 167 Użytki 268 Pozostałe tereny 8 * Źródło: Strategia rozwoju Gminy Mirosławiec 2016-2020

Tabela 2. Le śnictwo w gminie Mirosławiec w roku 2014 Struktura u żytków le śnych Powierzchnia w ha Powierzchnia gruntów le śnych 12889,4 Powierzchnia lasów ogółem 12488,3 Powierzchnia lasów publicznych 12532,4 12545,3 W tym nale żą cych do własno ści gminy 12,9 Powierzchnia lasów prywatnych 344,2 Lesisto ść w % 61,4 * Źródło: Statystyczne Vademecum Samorz ądowca 2014

Gospodarczo ze wzgl ędu na du żą lesisto ść gmina opiera si ę na przemy śle drzewnym i le śnictwie. Działalno ść rolnicza skupia si ę na obszarach wiejskich i ma charakter

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 11

wielkoobszarowy. Najwi ększymi przedsi ębiorstwami przemysłowymi w gminie jest: Zakład Mechaniczny Metaltech Sp. z o.o. oraz Żywiec Zdrój S.A. W ostatnich latach podmioty gospodarcze działaj ą głownie w sekcjach: handel drobno-detaliczny, naprawy, budownictwo, i przetwórstwo przemysłowe. Istotn ą rol ę w gospodarce gminy odgrywaj ą tereny wojskowe 12 Bazy Lotniczej wraz z infrastruktur ą, która od stycznia 2016 nosi nazw ę 12 Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych.

4.1.2. Demografia

Według stanu na rok 2010 w gminie zamieszkiwało 5716 osób natomiast w roku 2014 gmina Mirosławiec liczyła 5530 mieszka ńców w tym 2720 m ęż czyzn i 2810 kobiet. W latach 2010-2014 liczba ludno ści gminy sukcesywnie malała (tab.3) Powiat wałecki w roku 2014 zamieszkiwało 54 348 osób, zatem mieszka ńcy gminy Mirosławiec stanowi ą 10,2 % ludno ści w całym powiecie.

Tabela 3. Liczba ludno ści gminy Mirosławiec na przestrzeni lat 2010-2014 Liczba ludno ści 2010 2011 2012 2013 2014 Ogółem 5716 5617 5614 5577 5530 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS w Szczecinie oraz Urz ąd Miejski w Mirosławcu

Gęsto ść zaludnienia w gminie Mirosławiec jest niewielka zaledwie 27 osób na 1 km 2. Podobnie jak w całym kraju, zauwa żalna jest tu tendencja do zmniejszania si ę liczby ludno ści wiejskiej. Głównie dotyczy to wsi: Toporzyk, Setnica, Sadowo i Jadwi żyn. Odmienna sytuacja ma miejsce w Mirosławcu i we wsi Jabłonowo. Przyczyn ą wzrostu liczby ludno ści w tych miejscowo ściach jest dogodne poło żenie przy trasie komunikacyjnej Szczecin – Piła.

W strukturze ludno ści dominuj ącą grup ą s ą osoby w wieku produkcyjnym (wykres 1), niezmienna jest tendencja wzrostowa liczby osób w wiek poprodukcyjnym za ś liczba dzieci i młodzie ży maleje z roku na rok (tab.4)

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 12

Wykres 1. Struktura ludno ści gminy Mirosławiec w roku 2014

Źródło: Statystyczne Vademecum Samorz ądowca

Tabela 4. Wybrane dane demograficzne w gminie Mirosławiec w 2014 r. Ludno ść Powiat Gmina Ogółem 54348 5530 Kobiety 27859 2810 Urodzenia żywe 523 55 Zgony 547 47 Przyrost naturalny -24 8 Saldo migracji ogółem -171 -55 Ludno ść w wieku 10092 1165 przedprodukcyjnym Ludno ść w wieku produkcyjnym 34823 3481 Ludno ść w wieku poprodukcyjnym 9433 884 * Źródło: Opracowania własne na podstawie danych Statystyczne Vademecum Samorz ądowca 2014

Miasto Mirosławiec nale ży do najmniejszych miast na Pomorzu Zachodnim. W roku 2014 liczba osób pracuj ących w gminie Mirosławiec wynosiła 885 w tym 319 kobiet. W sektorze rolniczo-le śnym pracowało 85 osób, w przemy śle i budownictwie 472 w handlu 99 a w sektorze finansowym i pozostałych 229 osób.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 13

Tabela 5. Struktura bezrobocia w gminie Mirosławiec w latach 2010-2015 Liczba zarejestrowanych 2010 2011 2012 2014 2015 bezrobotnych Ogółem 364 378 394 318 305 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ąd Miejski w Mirosławcu

Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec grudnia 2014r. w gminie Mirosławiec wynosiła 318 osób w tym 116 m ęż czyzn i 202 kobiety. W powiecie wałeckim liczba ta wynosiła ogółem 2859 w tym 1144 m ęż czyzn i 1715 kobiet. Stopa bezrobocia w tym okresie w województwie zachodniopomorskim wynosiła 15,5 % a w powiecie wałeckim kształtowała si ę na poziomie 16,9%.

4.1.3. Walory przyrodnicze i rekreacyjne

Gmina Mirosławiec stanowi teren bardzo atrakcyjny przyrodniczo i turystycznie. Jest to obszar z du żą liczb ą jezior, a ponad 60% terenu gminy stanowi ą lasy, które razem z jeziorami tworz ą sprzyjaj ące warunki do wypoczynku i turystyki. W tutejszych lasach przewa żaj ą siedliska świe że – boru mieszanego (54,7%) i lasu mieszanego (36,7%). Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna (85,2%). Wśród licznych zbiorników wodnych poło żonych na obszarze gminy s ą 22 jeziora o powierzchni wi ększej ni ż hektar. O atrakcyjno ści gminy świadcz ą m.in. istniej ące tu liczne formy ochrony przyrody tj. obszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy” czy utworzony rezerwat „Rosiczki Mirosławskie” w le śnictwie Nierad ź, na powierzchni 20,83 ha. Rezerwat został powołany w celu zachowania torfowiska pojeziornego o charakterze naturalnych trz ęsawiskowych mszarów z bogat ą flor ą mszaków oraz trzech gatunków rosiczek, co jest du żą osobliwo ści ą rezerwatu i innych ro ślin chronionych. Cz ęść gminy Mirosławiec obj ęta jest rezerwatem krajobrazowym „Wielki Byty ń”, zajmuj ącym powierzchni ę 1826,73 ha, w skład którego wchodzi najgł ębsze na Pojezierzu Wałeckim jezioro – Wielki Byty ń, o wielko ści 877,1 ha. Wielki Byty ń ma niezwykle urozmaicon ą lini ę brzegow ą z półwyspami i zatokami oraz wyspami. Chroni ą si ę tutaj m.in. orły bieliki, kanie, żółwie błotne, sielawy i szcze żuje wielkie. Na wyspach l ęgi wyprowadzaj ą nurog ęsi i g ągoły. W okresie migracji zatrzymuj ą si ę tu m.in. łab ędzie krzykliwe i nury rdzawoszyje. Jezioro, jako rezerwat w ograniczonym stopniu udost ępniono dla turystyki i wypoczynku, a jest ono du żą atrakcj ą turystyczn ą zarówno dla pla żowiczów, jak i żeglarzy szukaj ących pi ęknych widoków i kontaktu z nieska żon ą przyrod ą. Co roku odbywaj ą si ę tutaj regaty, na które przybywaj ą mieszka ńcy gminy i tury ści. Na terenie gminy wyst ępuj ą równie ż inne jeziora, np. Kosiakowo, Gniewosz (nazywane Harcerskim), jezioro w miejscowo ści Piecnik i w Łowiczu Wałeckim, gdzie w wyniku realizacji projektów dotycz ących zagospodarowania terenu przy dwóch ostatnich jeziorach powstały tzw. wioski rybackie. W gminie Mirosławiec bytuje wolno ściowe stado żubrów powstałe z czterech par sprowadzonych z Białowie ży i wypuszczonych w 1980 r. w Nadle śnictwie Wałcz, pó źniej wzbogacone jeszcze osobnikami z Białowie ży, Pszczyny i Woli ńskiego Parku Narodowego. Żubry jednak z czasem przeniosły si ę na teren gminy Mirosławiec i obecnie wolno ściowe stado liczy ok. kilkudziesi ęciu osobników. Żubry s ą jedn ą z najwi ększych atrakcji

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 14

przyrodniczych i jednymi z najwa żniejszych celów ochrony przyrody na terenie gminy. W celu ochrony żubrów przed presj ą turystyczn ą w Jabłonowie powstała pokazowo- hodowlana zagroda żubrów pn. „Dzika Zagroda” prowadzona przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze. W „Dzikiej Zagrodzie” od ko ńca 2015 r. mieszka równie ż para rysi. Gmina Mirosławiec jest atrakcyjna turystycznie. Decyduj ą o tym warunki przyrodniczo- krajobrazowe, jako ść środowiska naturalnego oraz dotychczasowe inwestycje w sferze infrastruktury turystycznej, której rozwój w dalszym ci ągu w gminie jest potrzebny. Są tu wytyczone i oznakowane szlaki turystyczne i ście żki edukacyjne: piesze, rowerowe, przyrodnicze, kajakowe, o ł ącznej długo ści przekraczaj ącej 100 km. Wszystkie prowadz ą przez najciekawsze okolice Mirosławca, umo żliwiaj ąc poznanie ziemi mirosławieckiej oraz świata flory i fauny.

Środowisko geograficzne gminy Mirosławiec zostało ukształtowane podczas ostatniego zlodowacenia plejstoce ńskiego. Gmina poło żona jest zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski w obr ębie dwóch mezoregionów: Pojezierze Wałeckie (zajmuje wi ększo ść obszaru gminy) oraz Równina Drawska (zajmuje w gminie niewielki fragment południowo-zachodni). Pojezierze Wałeckie stanowi pod wzgl ędem ukształtowania terenu bardzo interesuj ący region fizyczno – geograficzny. Jako, że powierzchnia zbudowana jest przez utwory stanowi ące głównie pochodn ą moreny dennej płaskiej i falistej, dlatego mamy na tym obszarze do czynienia z licznymi rynnami polodowcowymi. W przypadku gminy Mirosławiec rynny polodowcowe wyst ępuj ą głównie w jej wschodniej i nieznacznie w centralnej cz ęś ci. Nieliczne wyst ępuj ące w obr ębie tego mezoregionu doliny rzeczne s ą słabiej wykształcone ni ż na sandrach. Skutkiem genezy powstania tego obszaru jest obecno ść w podło żu bogato reprezentowanych utworów lodowcowych. S ą to przede wszystkim gliny i piaski gliniaste tworz ące żyźniejsze stanowiska, szczególnie korzystne dla wyst ępowania siedlisk le śnych. Ale i tak że tu mamy do czynienia z lokalnie wyst ępuj ącymi glebami na podło żu piaszczystym i żwirowym. Wyst ępuj ą te ż niewielkie pola sandrowe m.in. na wschód od jez. Wielki Byty ń. Równina Drawska poło żona jest na sandrze, którego środkiem płynie Drawa i Płociczna. Buduj ą j ą piaski fluwioglacjalne, które obecnie w wi ększo ści stanowi ą obszar wyst ępowania zwartych borów sosnowych. Powierzchni ę sandru urozmaicaj ą doliny rzeczne, rynny polodowcowe i zagł ębienia wytopiskowe. W ich obr ębie s ą zlokalizowane licznie tu wyst ępuj ące jeziora z czasem przekształcaj ące si ę w torfowiska. Miejscami na zboczach tych zagł ębie ń, tam gdzie znajduj ą si ę soczewki glin, znajduje dobre warunki do wzrostu drzewostan bukowy.

Geologia i geomorfologia Gmina Mirosławiec poło żona jest na zachodnim skłonie jednostki geologiczno- strukturalnej, zwanej Antyklinorium Kujawsko - Pomorskim. Jej powstanie zwi ązane jest z okresem wypi ętrzania si ę Karpat na pocz ątku trzeciorz ędu. Utwory te s ą w cało ści przykryte przez utwory najmłodsze pochodzenia czwartorz ędowego. Podło że podczwartorz ędowe buduj ą osady mezozoiczne: triasu i jury oraz kenozoiczne - trzeciorz ędowe: oligocenu i miocenu. Osady mezozoiczne to głównie łupki ilaste triasu oraz wapienie, dolomity i piaskowce jury. Trzeciorz ęd reprezentuj ą głównie osady miocenu wykształcone głównie jako piaski kwarcowe z lignitem oraz iły, lokalnie wyst ępuj ą piaski glaukonitowe z oligocenu. Nie wyst ępuj ą osady pliocenu. Czwartorz ęd

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 15

reprezentuj ą osady plejstocenu i holocenu. Plejstocen tworz ą naprzemianległe piaski i żwiry i gliny rzadziej iły lub mułki o ł ącznej mi ąż szo ści na ogół nie przekraczaj ącej 100 m. W budowie geologicznej plejstocenu maj ą swój udział przede wszystkim utwory piaszczysto - żwirowe. Najwi ęcej glin jest w południowo - wschodniej cz ęś ci gminy. Powierzchni ę tej cz ęś ci powiatu wałeckiego buduj ą utwory czwartorz ędowe, głównie gliny zwałowe pochodzenia lodowcowego oraz piaski i żwiry wodnolodowcowe i rzeczne z epoki plejstoce ńskiej. Grubo ść utworów plejstoce ńskich wynosi kilkadziesi ąt metrów. Działalno ść l ądolodu i wód roztopowych w czasie kilkakrotnego nasuni ęcia si ę lądolodu skandynawskiego na teren Polski ukształtowała powierzchni ę całego powiatu wałeckiego i tej cz ęś ci województwa. Na obszarze dzisiejszego powiatu wałeckiego wyró żni ć mo żna kilka „momentów” postojów lodowca. O tym zjawisku świadcz ą wyst ępuj ące du że płaty moreny dennej z licznymi ci ągami moren czołowych. Jeden z takich postojów przypadł na obszarze dzisiejszej gminy Mirosławiec, zaznaczaj ąc swoj ą obecno ść utworami geologicznymi poło żonymi na linii Jastrowie – Toporzyk – Mirosławiec. Nast ępny istotny proces rze źbotwórczy nast ąpił w czasie stadiału pomorskiego. Erozyjna działalno ść wód roztopowych w szczelinach pod lodem spowodowała powstanie rynien polodowcowych. Przed zasypaniem chroniły je bryły lodu, które wytopiły si ę w postaglacjale. Z wytapianiem si ę brył martwego lodu zwi ązane s ą zagł ębienia wytopiskowe, które nie s ą zwi ązane z ci ągami rynien polodowcowych. Wody płyn ące na skutek erozji wgł ębnej i bocznej wy żłobiły doliny rzeczne. W obni żeniach terenu, którymi s ą doliny rzeczne, rynny jeziorne i inne zagł ębienia wyst ępuj ą najmłodsze holoce ńskie osady, głównie pochodzenia organicznego. Nale żą do nich torfy, gytie, piaski i namuły rzeczne. Z utworami czwartorz ędowymi zwi ązane jest wyst ępowanie złó ż naturalnego kruszywa budowlanego, kwarcowych piasków szklarskich, iłów warwowych, torfu i kredy jeziornej. Holocen w gminie Mirosławiec reprezentuj ą głównie osady organiczne oraz drobne piaski rzeczne i jeziorne. Osady organiczne wyst ępuj ą najcz ęś ciej w dnach obni żeń jeziornych, rynien polodowcowych, zagł ębie ń terenu o ró żnej genezie oraz teras zalewowych rzek. S ą one wykształcone głównie jako namuły organiczne, torfy i kreda jeziorna. Piaski wyst ępuj ą głównie w obr ębie współczesnych teras rzecznych, lokalnie w strefie brzegowej jezior o podło żu mineralnym. Mi ąż szo ść osadów holoce ńskich najcz ęś ciej wynosi 2 - 3 m, lokalnie przekracza 5,0 m. Gmina Mirosławiec charakteryzuje si ę zró żnicowanym ukształtowaniem powierzchni ziemi . W gminie Mirosławiec wyst ępuj ą nast ępuj ące formy geomorfologiczne: pagórki moren czołowych, morena denna falista i płaska, wały ozowe w rejonie Jadwi żyna, pagórki kemowe w rejonie Łowicza Wałeckiego i Piecnika, równiny sandrowe, rynny polodowcowe wypełnione jeziorami lub osadami organicznymi, zagłębienia (baseny) wytopiskowe, w których przegł ębieniach s ą jeziora lub osady organiczne oraz doliny rzeczne. To zró żnicowanie terenu jest za przyczyn ą działalno ści ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Za jego przyczyn ą powstała tu strefa pagórków odpowiadaj ąca oscylacji wi ęcborsko - jastrowskiej stadiału pozna ńskiego. Ukształtowanie powierzchni charakteryzuje si ę du żą zmienno ści ą. Najbardziej zró żnicowana jest cz ęść północno-zachodnia, gdzie obok wysokich pagórków moreny czołowej o rz ędnych 170 - 189,8 m n.p.m. s ą gł ęboko wci ęte rynny, których dna znajduj ą si ę na rz ędnych 110 - 120 m n.p.m.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 16

Istniej ąca i wyra źnie wyró żniaj ąca si ę na linii postoju l ądolodu od miejscowo ści Laski Wałeckie przez Toporzyk, Orle do Kalisza Pomorskiego strefa pagórków stanowi fragment moreny czołowej. Na ich przedpolu s ą niewielkie pola sandrowe, których powierzchnia obni ża si ę od 140 m n.p.m. na północy do 120 m n.p.m. na południu. W południowo - wschodniej cz ęść gminy zlokalizowana jest morena denna falista wznosz ąca si ę na wysoko ść 125 - 140 m n.p.m., z gł ęboko wci ętymi rynnami jeziornymi m.in. jeziora Wielki Byty ń. W środkowej częś ci gminy w rejonie Mirosławca, południowej i południowo-zachodniej cz ęś ci gminy znajduj ą si ę płaskie obni żenia le żą ce na wysoko ści 110 - 115 m n.p.m., b ędące basenami źródliskowymi rzeki Korytnicy. Z kolei w obni żeniu poło żonym na południe od miejscowo ści Hanki, obejmuj ącym okolic ę Jadwi żyna i Setnicy bierze pocz ątek rzeka Płociczna. Natomiast w obni żeniu w rejonie miejscowo ści Łowicz Wałecki bierze swój pocz ątek rzeka Stawica (Kamionka), lewy dopływ Korytnicy. Obni żenia te oddzielone s ą od s ąsiaduj ących z ni ą sandrów i moreny dennej kraw ędziami o wysoko ści od kilku do kilkunastu metrów.

Gmina Mirosławiec posiada gleby wykształcone na utworach wodnolodowcowych i lodowcowych. Na płaskich powierzchniach wysoczyzny morenowej wyst ępuj ą gleby brunatne wła ściwe w otoczeniu gleb brunatnych kwa śnych, którym w naturalnych warunkach odpowiadaj ą siedliska lasów li ściastych i mieszanych. Niemal w cało ści u żytkowane s ą rolniczo. W zale żno ści od warunków lokalnych klasyfikowane s ą do kompleksu pszennego dobrego, wadliwego lub pszenno żytniego, do III i IV klasy bonitacyjnej. Ich najwi ększe powierzchnie wyst ępuj ą w rejonie miejscowo ści Próchnowo, Bronikowo i Jabłonowo. Najwi ększ ą powierzchni ę gruntów rolnych zajmuj ą gleby płowe. Powstaj ą one na stokach o du żym nachyleniu. Efektem oddziaływania wód gruntowych jest dwudzielno ść ich profilu przejawiaj ąca si ę w uziarnieniu (spłaszczenie głównego poziomu) oraz płowej barwie. Najcz ęś ciej zaliczane s ą do kompleksu żytniego dobrego i bardzo dobrego, do IV klasy bonitacyjnej. Wyst ępuj ą w rejonie Piecnika oraz otaczaj ą wcze śniej wymienione gleby w rejonie Próchnowa i Bronikowa. Wśród gleb bielicowatych najwi ększe znaczenie maj ą gleby rdzawe. Ich skał ą macierzyst ą s ą piaski lu źne, słabogliniaste oraz żwiry. Najwi ększe zwarte obszary tych gleb wyst ępuj ą na równinie sandrowej na zachód od Jeziora Wielki Byty ń, w rejonie Drzewoszewa oraz w rejonie Toporzyka. Gleby te tworz ą równie ż odizolowane powierzchnie na wysoczy źnie morenowej w obr ębie ozów, kemów oraz w strefie moren czołowych, gdzie glina morenowa jest silnie spłaszczona - rejon wsi Orle. Wi ększo ść z tych gleb poro śni ęta jest najcz ęś ciej monokultur ą sosnow ą. Niewielkie powierzchnie w obr ębie równiny sandrowej zajmuj ą gleby bielicowe wykształcone na eolicznych piaskach kwarcowych. S ą one zwi ązane z najubo ższymi siedliskami borów. Na mało przepuszczalnym podło żu bezodpływowych obni żeń, gdzie okresowo stagnuje woda, wyst ępuj ą czarne ziemie. Wi ększo ść z nich tworzy małe powierzchnie i ich melioracja jest nieopłacalna. Ze wzgl ędu na duże zwilgocenie zaliczane s ą do kompleksu zbo żowo- pastewnego mocnego i słabego. Traktowane s ą jako u żytki zielone. Na terenach okresowo zalewowych oraz w strefie zarastania jezior kształtuj ą si ę gleby torfowe i bagienne zwi ązane z siedliskami ł ęgów i olsów. W rolnictwie wykorzystywane s ą jako u żytki zielone. Wi ększe powierzchnie tych gleb wyst ępuj ą w rejonie Mirosławca i Jadwi żyna. W wyniku obni żenia si ę poziomu wód gruntowych gleby torfowe zmieniaj ą

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 17

swoj ą struktur ę. Powstaj ą nowe, typologiczne jednostki okre ślane jako gleby murszowate i murszaste. Ze wzgl ędu na ich silne zakwaszenie, murszow ą struktur ę nie maj ą wi ększego znaczenia dla rolnictwa. Zaliczone s ą do kompleksu zbo żowo-pastewnego mocnego i słabego lub u żytków zielonych. Warto zaznaczy ć, że z rolniczego punktu widzenia, ze wzgl ędu na silne ich zakwaszenie, wi ększo ść z tych gleb wymaga wapnowania. W stosownych opracowaniach dot. potrzeb wapnowania gleb na tym obszarze znajduj ą si ę dane odno śnie udziału gleb kwa śnych i bardzo kwa śnych. Obszarem o szczególnym nasileniu tego zjawiska s ą tereny le żą ce w obr ębie wsi Hanki, Bronikowo, gdzie a ż 85% gruntów wymaga wapnowania. Natomiast w rejonie Mirosławca takie gleby stanowi ą tylko 24% gruntów.

Hydrografia Gmina Mirosławiec w cało ści le ży w zlewni Odry, w obszarze zlewni Warty. Przez jej teren przebiega dział pomi ędzy zlewni ą Gwdy (na wschód od Mirosławca) (25% pow. gminy) – odwadniane przez Piławk ę i Draw ę (okolice Mirosławca i obszary na zachód od niego) (75% pow. gminy) odwadniane przez Korytnic ę i Płociczn ę. Gmin ę cechuje stosunkowo du ża ilo ść jezior, bo a ż 22 o bardzo zró żnicowanej wielko ści (najwi ększe Byty ń ma ponad 886 ha, najmniejsze poni żej 1 ha), parametrach i bogactwie przyrodniczym. Jeziorno ść gminy jest wysoka i wynosi 5,7%. S ą to najcz ęś ciej jeziora polodowcowe rynnowe (Wielki Byty ń, Łowickie, Kosiakowo). W czasach historycznych ilo ść jezior na tym terenie była bez wątpienia wi ększa lecz znaczna ich cz ęść głównie jezior wytopiskowych, przekształciła si ę w procesie l ądowienia w torfowiska (np. rez. Rosiczki Mirosławskie). Łączna powierzchni wód w gminie wynosi około 1128 ha. Wielko ść ta wynika z podziału powierzchni jez. Wielki Byty ń jak równie ż nie ujmowania w zbiorczych statystykach powierzchni wód w ramach wi ększych kompleksów torfowisk (np. w u żytkach ekologicznych UE-25, UE-22), czy niewielkich oczek wodnych w śród lasów i pól.

Gmina Mirosławiec charakteryzuje si ę niezbyt zró żnicowanymi stosunkami wodnymi. Wody powierzchniowe w gminie zajmuj ą powierzchni ę około 730 ha, co stanowi ponad 3,7 % jej ogólnej powierzchni. Na wody składaj ą si ę: - wody płyn ące - 409 ha, - wody stoj ące – 261 ha - rowy - 59 ha. Około 80% powierzchni gminy Mirosławiec poło żone jest w zlewni Drawy, a pozostała wschodnia cz ęść znajduje si ę w zlewni Gwdy. Jest to przede wszystkim zlewnia cząstkowa rzeki Piławki.

W gminie Mirosławiec znajduje si ę sze ść stosunkowo du żych obszarów bezodpływowych, z tego pi ęć poło żonych jest we wschodniej jej cz ęś ci. Dwa obszary bezodpływowe poło żone s ą w dorzeczu Drawy. S ą to: - rejon jezior Nierad ź, Wuknik i Nieradzino, - obszar na wschód od Bronikowa i rozci ąga si ę na południe na teren gminy Tuczno. Trzy kolejne znajduj ą si ę w dorzeczu Gwdy i obejmuj ą: - obszar na południowy zachód od wsi Toporzyk. - teren poło żony na południe od drogi Bronikowo - Próchnowo, w którego obr ębie jest jezioro Ksi ąż e, - rejon jezior Pogorzelskie Wielkie i Pogorzelskie Małe.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 18

Kolejny obszar bezodpływowy jest w północno - zachodniej cz ęś ci gminy Tuczno i obejmuje rejon jeziora Orłowo (Orla).

Sie ć rzeczna gminy Mirosławiec jest słabo rozwini ęta, szczególnie we wschodniej jej cz ęś ci. Potwierdza to du ża ilo ść oraz rozległo ść obszarów bezodpływowych. Sie ć rowów i cieków rozmieszczona jest nieregularnie. Najwi ęcej ich jest na dnie rozległych obni żeń w rejonie Mirosławca, Hanek, Jadwi żyna i Setnicy. Znacznie mniej jest na wysoczy źnie morenowej otaczaj ącej jezioro Byty ń Wielki, a bardzo mało jest w północnej cz ęś ci gminy, gdzie dominuj ą sandry i pagórki moreny czołowej.

W gminie Mirosławiec znajduj ą si ę górne odcinki kilku rzek. Wszystkie one posiadaj ą gruntowo – deszczowo - śnie żne zasilanie. Na terenie gminy Mirosławiec nie s ą prowadzone na ciekach obserwacje wodowskazowe. Dlatego wielko ści ich średnich przepływów nie zostały ustalone t ą metod ą a jedynie na drodze ekstrapolacji danych z Drawy i Płocicznej. Na podstawie tych danych ustalono wielko ści średnich przepływów: Korytnicy na 0,5 m 3/sek, Piławki na 0,6 m 3/sek, Płocicznej na 0,3 m 3/sek oraz Stawicy poni żej jeziora Łowicz na 0,1 m 3/sek. Mo żna uzna ć, że je śli chodzi o stany wód, charakteryzuj ą si ę one wyrównanymi przepływami. Dlatego wielko ści tych przepływów nie stwarzaj ą mo żliwo ści do retencjonowania wody w dolinach cieków. Najlepsza form ą retencjonowania wody jest podpi ętrzenie jezior lub budowa progów na wypływie cieków z jezior. Tabela 6. Rzeki w granicach gminy Mirosławiec Długo ść w Szeroko ść , Nazwa Lp. granicach gł ęboko ść Uwagi rzeki gminy 1. Piławka 7,75 km Szer. 3-8 m, Wypływa z jez. M. Byty ń, jest rzek ą graniczn ą Gł ęb. 0,2-1m gminy. Powy żej Wałcza wpada do Dobrzycy – dopływu Gwdy. 2. Korytnica 6 km Szer.: Długo ść Korytnicy wynosi 40 km. Całkowita 1,0-2,8 m powierzchnia zlewni wynosi 217,8 km 2, z tego jedynie około 30% jest w gminie Mirosławiec. Źródła w ok. jez. Gniewosz, sk ąd dwukierunkowo – dwa osobne cieki płyn ące od zachodu do wschodu wokół Mirosławca spotykaj ą si ę w rejonie Kosiakowa. Budowle hydrotechniczne - pi ętrzenia w Kosiakowie (młyn) i Polne (stawy pstr ągowe). Po kilkunastu kilometrach biegu wpada do Płocicznej. Dopływy Korytnicy Na terenie gminy Mirosławiec maj ą swoje źródła cztery dopływy Korytnicy: - Młynówka Mirosławiecka przepływaj ąca przez jezioro Gniewosz, - Sernica, która ma swoje źródła na zachód od miejscowo ści Hanki, - Stawica (Kamionka) bierze swój pocz ątek z jeziora Orle Wielkie, przepływa przez jezioro Łowicz i wpływa do Korytnicy, poza terenem gminy, - Zgnilec wypływaj ący z jeziora Sadowskiego i wpływaj ący do Korytnicy poza granicami gminy.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 19

3. Płociczna 4,6 km Szer.: 1-3 m, Wypływa z ł ąk na wschód od Setnicy, sk ąd w ąsk ą Gł ęb.: 0,1-0,5m bagienn ą dolin ą płynie koło Jadwi żyna i dalej na południe. Poni żej Płociczna staje si ę jedn ą z najwa żniejszych rzek dla łososia w Polsce. Na terenie Mirosławca istniej ą dwa dopływy Płocicznej: Kanał Ponikłów i Kanał Rzeczyca. 4. Setnica 2,5 km, w Szer. Wypływa z okolic m. Setnica (UE-52, UE-53), cało ści na 0,5-2,5 m, prawy dopływ Korytnicy. terenie gminy Gł ęb. 0,2 m

Bardzo istotnym elementem hydrograficznym gminy są jeziora . Najwi ększe jeziora w gminie Mirosławiec maj ą genez ę polodowcow ą i le żą w rynnach polodowcowych. Jeziora w obr ębie obszarów bezodpływowych s ą najcz ęś ciej pochodzenia wytopiskowego. Istnienie du żej ilo ści jezior świadczy o młodo ści krajobrazu, gdy ż jego jeziora s ą elementem hydrograficznym podlegaj ącym najszybszym zmianom. Lustro wody ulega obni żaniu, cz ęsto nadmiernemu przez nie zawsze wnikliwie przemy ślan ą melioracj ę. Drugim czynnikiem zmniejszaj ącym powierzchni ę lustra wody w jeziorach jest ich zarastanie, tym silniejsze im zbiornik jest płytszy i woda bogatsza w składniki pokarmowe dla ro ślin. Pozostało ści ą po dawnych jeziorach s ą obszary bagien i mokradeł przekształcaj ące si ę w ł ąki z wyst ępuj ącymi w podło żu zło żami torfu i gytii. Obszary bagien, mokradeł i ł ąk s ą wa żnym czynnikiem reguluj ącym stosunki wodne. Poni żej scharakteryzowano kilka jezior le żą cych w cało ści lub w cz ęś ci w gminie Mirosławiec. Tabela 7. Wykaz jezior w gminie Mirosławiec Obj ęto ść Rz ędna Powierzchnia Gł ęboko ść w m Lp. Nazwa jeziora wody w ty ś. zwierciadła Zlewnia rzeki w ha m3 max średnia wody w m n.p.m. l. Byty ń Wielki 877,1* 91.534,9 41,0 10,4 113,4 Piławka 2. Drzewoszewo 61,2 1.941,9 8,6 3,2 112,8 Piławka 3. Kosiakowo 40,1 1.204,6 6,2 3.0 103,3 Korytnica 4. Wuknik 30,8 677,6 4,5 2,2 124,9 Płociczna 5. Piecnik 29,1 960,3 7,1 3,3 127,6 Piławka 6. Sadowskie 28,6 2918,0 27,0 10,2 95,8 Zgnilec 7. Łowicz 28,0 644,9 5,7 2,3 96,8 Stawica 8. Nierad ź 25,2 1.242,4 10,0 4,9 121,1 Płociczna 9. Orle Wielkie 23,5 963,5 9,0 4,1 108,7 Stawica Gł ębokie - 10. 14,3 1.568,2 27,6 11,0 118,0 Piławka Mazanowo Du że Wielkie 11. 14,2 383,4 5,6 2,7 124,8 Korytnica Pogorzelskie 12. Hanki 12,0 228,0 3,8 1,9 110,0 Płociczna Bobkowe - 13. 11,0 198,0 9,7 1.8 115,6 Piławka Mazanowo Małe 14. Nieradzino Małe 8,60 - - - 120,3 Płociczna 15. Orłowo 7,60 - - - 116,7 Korytnica 16. Gniewosz 7,60 - - - 114,8 Korytnica 17. Kople 4,82 - - - 116,3 Piławka 18. Łęknica 4,12 - - - 96,3 Zgnilec 19. Małe Pogorzelskie 2,78 - - - 129,1 Korytnica

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 20

20. Sadowskie Małe 2,19 - - - 95,9 Zgnilec 21. Ksi ąż e 2,05 - - - 1.328 Piławka 22. Sarnie 1,53 - - - 95,9 Zgnilec *W granicach administracyjnych gminy Mirosławiec znajduje si ę północna cz ęść jeziora Byty ń Wielki o powierzchni 241 ha. według Atlasu Jezior Polski według Atlasu Jezior Województwa Pilskiego

Wody podziemne w gminie Mirosławiec wyst ępuj ą na jednym lub dwóch warstwach wodono śnych. Prawie cała gmina Mirosławiec, poza niewielkim fragmentem północno - zachodnim poło żona jest w obr ębie czwartorz ędowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP). Jest to zbiornik mi ędzymorenowy Wałcz-Piła oznaczony nr 125. Jego szacunkowe zasoby dyspozycyjne okre ślono na 169 tys. m 3/dob ę przy średniej gł ęboko ści uj ęcia wynosz ącej 65 m. Wyst ępowanie pierwszego poziomu wodono śnego zale ży od geomorfologii, ukształtowania powierzchni ziemi i gł ęboko ści zalegania stropu pierwszej warstwy utworów nieprzepuszczalnych. Na wahania zwierciadła wody gruntowej wpływaj ą głównie czynniki klimatyczne, pokrycie terenu, szybko ść przenikania i spadki terenu, od których zale ży wielko ść spływu powierzchniowego. Bior ąc pod uwag ę wymienione czynniki mo żna wydzieli ć w gminie Mirosławiec cztery strefy wyst ępowania I poziomu wód gruntowych. Strefa I obejmuje dna dolin rzecznych, rynien jeziornych i zagł ębienia terenu o ró żnej genezie. W strefie tej zwierciadło wody gruntowej utrzymuje się blisko powierzchni ziemi, najcz ęś ciej na gł ęboko ści do 10 m p.p.t. Wahania zwierciadła wody gruntowej na tych terenach s ą ści śle zwi ązane z wahaniami stanu wody w rzekach i jeziorach. Wyst ępowanie pierwszego poziomu wodono śnego zale ży od geomorfologii, ukształtowania powierzchni ziemi i gł ęboko ści zalegania stropu pierwszej warstwy utworów nieprzepuszczalnych. Strefa II obejmuje tereny równin sandrowych. Wyst ępuje ona w zachodniej i środkowo- wschodniej cz ęś ci gminy. Wody gruntowe tworz ą tutaj ci ągły poziom o swobodnym zwierciadle wody kontaktuj ącym si ę z wodami w rzekach i jeziorach. Ze wzgl ędu na wyniesienie powierzchni sandrów ponad dna wci ętych dolin i rynien polodowcowych, gł ęboko ść zalegania lustra wody wynosi średnio od 5 do 10 m p.p.t. Obszary sandrów s ą silnie odwadniane przez sie ć rzek i cieków, dlatego zaznacza si ę tutaj przewaga odpływu podziemnego nad retencj ą. Ze wzgl ędu na szybko ść wsi ąkania s ą to główne obszary zasilania gł ębszych warstw wodono śnych. Strefa III obejmuje tereny wysoczyzny morenowej płaskiej lub falistej. Jest to rejon gminy od Jabłonowa do Piecnika oraz od Próchnowa i Hanek przez Bronikowo do granicy z gmin ą Tuczno. Woda tutaj wyst ępuje w piaszczystych przewarstwieniach śródglinowych nie tworz ąc ci ągłego poziomu wodono śnego. Wody śródglinowe wyst ępuj ą na zró żnicowanych gł ęboko ściach od ok. 2 do 7 m p.p.t. Przesi ąkanie przez grunt jest znacznie wolniejsze ni ż na terenach sandrowych. Przy intensywnych opadach znaczna cz ęść wody odpływa powierzchniowo. Strefa IV obejmuje pagórki moren czołowych, kemów i ozów wyst ępuj ących na linii postoju l ądolodu głównie od Toporzyka po Orle oraz strefy kraw ędziowe rynien polodowcowych min. w rejonie Próchnowa, Piecnika i Jabłonkowa. Woda gruntowa wyst ępuje tutaj na zmiennych gł ęboko ściach, najcz ęś ciej od 5 m do 15 m p.p.t.

Lasy i zadrzewienia zajmuj ą ok. 60% powierzchni gminy i stanowi ą jeden z podstawowych elementów kształtuj ących zarówno krajobraz jak i stosunki przyrodnicze jej obszaru. Najwi ększy kompleks zwartych lasów poło żony jest w północnej i wschodniej cz ęś ci

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 21

gminy. Rozdzielaj ą je obszary bezle śne: poło żony wokół Mirosławca – Łowicza Wałeckiego i w dolinie Stawicy (zorientowany w kierunku północny wschód – południowy zachód); południowa cz ęść gminy w dół od Setnicy-Hanek-Próchnowo, oraz tereny w okolicy Piecnika. Małe śródpolne laski s ą nieliczne – Setnica, Łowicz Wałecki. Znaczna cz ęść aktualnych lasów w gminie Mirosławiec to gospodarcze drzewostany sadzone w miejscu wcze śniej wyci ętych oraz na zalesionych gruntach porolnych, a ze wzgl ędu na powszechne stosowanie wył ącznie taksacyjnych cech przy konstruowaniu zasad doboru gatunków do odnowie ń mamy do czynienia z le śnymi zbiorowiskami zast ępczymi. Powszechna jest pinetyzacja oraz monokultury (nawet czyste d ębiny na północ od Orle). Według danych le śnych słu żb urz ądzeniowych tylko około 25% lasów posiada zgodne z siedliskiem składy gatunkowe – są to głównie fragmenty buczyn w okolicy Orle (oddz. 21, 19, 75) oraz w okolicy jez. Wielki Byty ń – oddz. 216, 248, 217, 286, 287 l, lasów mieszanych w okolicy Orle i Piecnika oraz olsów. Wi ększe partie lasu w śród zbiorowisk lasów podmokłych i bagiennych o charakterze zbli żonym do zbiorowisk potencjalnych stwierdzono w dolinie Piławki oraz górnej Korytnicy (oddz. 143, 124). Są one jednak przede wszystkim na ogół ograniczone powierzchniowo, czasami zniekształcone przez gospodark ę człowieka (głównie melioracje) i nara żone na wpływ sąsiednich sztucznych zbiorowisk.

Turystyka w gminie Bogata i urozmaicona rze źba młodoglacjalna terenu, obecno ść kilku du żych jezior udost ępnionych dla turystyki, w ędkarstwa i żeglarstwa, istnienie górnych odcinków rzek bior ących w tej gminie pocz ątek stanowi ące potencjalne szlaki wodne, a tak że akweny dla wędkarstwa muchowego, du ża powierzchnia lasów w wi ększo ści udost ępnionych dla celów turystycznych, zbieractwa jagód i grzybów, istnienie zachowanych tu interesuj ących obiektów kultury materialnej, m.in. grodzisk, kilkuwiekowych ko ściołów, zespołów pałacowo - parkowych, zabytkowych budynków, pami ątek zwi ązanych z istniej ącym tu niegdy ś pasem umocnie ń zwanych Wałem Pomorskim, w tym Muzeum w Mirosławcu, kilku szlaków stanowi ą, że gmin ę Mirosławiec mo żna zakwalifikowa ć do obszarów o sporej atrakcyjno ści dla ró żnych form odpoczynku i turystyki. Dodatkowym atutem tego terenu jest to, że w s ąsiednich gminach prowadzi si ę działania na rzecz rozwoju infrastruktury turystycznej. Co wi ęcej istnienie obiektów i obszarów obj ętych prawn ą ochron ą przyrody, mo żliwo ść spotkania si ę oko w oko z żubrem, bobrem stanowi nie tylko dodatkowy magnes dla potencjalnych turystów, ale tak że stanowi gwarancj ę dobrego zachowania środowiska przyrodniczego i mo żliwo ści przyjemnego sp ędzenia weekendu lub urlopu. Nale ży podkre śli ć, że temu celowi dobrze słu ży istniej ąca ju ż infrastruktura turystyczna. W zakresie bazy noclegowej i bazy żywieniowej istnieje tu kilkana ście o środków i punktów. Przez gmin ę Mirosławiec przebiega kilka szlaków turystycznych pieszych, rowerowych i wodnych.. Na terenie Miasta i Gminy istniej ą szlaki: - pieszy niebieski, numer szlaku: ZP-1127-n. Przebieg szlaku: Mirosławiec PKS – Muzeum Walk o Wał Pomorski – Mostek nad rzek ą Korytnic ą – jez. Orle Wielkie – Orle – jez. Gniewosz – Mirosławiec Górny – Jez. Pogorzalskie – Toporzyk – jez. Wuknik – Hanki – jez. Hanki – Setnica – jez. Kosiakowo – Mirosławiec PKS; - pieszy zielony, numer szlaku: ZP-1133z. Przebieg szlaku: Nakielno – Drzewoszewo – Próchnowo;

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 22

- pieszy czarny, numer szlaku: ZP-1132-S.Przebieg szlaku: Wierzchowo PKS – Stadion Sportowy – Żabin – Toporzyk – Jez. Gł ębokie, - Jez. Bobrowe – Piecnik – Próchnowo – Okolice Stanicy Harcerskiej i przystani żeglarskiej – Rezerwat Przyrody Wielki Byty ń – Nakielno PKS.

Gminn ą atrakcj ą turystyczn ą jest tak że: - ście żka rowerowa „Mirosławieckie Lasy”, o długo ści ok. 22 km. Wzdłu ż ście żki rozmieszczono kilkana ście tablic edukacyjnych, zawieraj ących informacje z zakresu ekologii i zachowania si ę na terenach le śnych. Z my ślą o turystach na trasie wyznaczono miejsca wyposa żone w ławki i stoły umo żliwiaj ące chwilowy odpoczynek i regeneracj ę sił. W przypadku grup zorganizowanych Nadle śnictwo Mirosławiec oferuje przejazd trasy z przewodnikiem i zapoznania si ę z obiektami niedost ępnymi.; - Mirosławiecka ekologiczna ście żka Nordic Walking, o długo ści 12 km. Punktem pocz ątkowym i ko ńcowym ście żki jest urocze jezioro Gniewosz (Harcerskie). Kolejny etap ście żki prowadzi do niezwykle malowniczego jeziora Orla (Orłowo, D ęby). Po drodze znajduj ą si ę dwa, ukryte w lesie, ciekawe obiekty: głaz narzutowy oraz pomnik przyrody, do którego trzeba nieco zboczy ć z trasy. Mi ędzy nimi znajduje si ę tak że miejsce postoju. Maszeruj ąc dalej, w kierunku jeziora Orla, mija si ę dębowe drzewostany nasienne b ędące jednocze śnie siedliskami przyrodniczymi programu Natura 2000. Ostatni odcinek, od malowniczo poło żonego jeziora rynnowego Orla do jeziora Harcerskiego (Gniewosz) przecina źródło rzeki Korytnicy, b ędącej najwi ększym lewobrze żnym, śródle śnym dopływem Drawy. Lasy, przez które przebiega ście żka s ą fragmentem du żego, licz ącego ok. 100 tys. ha kompleksu le śnego zwanego Puszcz ą Drawsk ą.

Dodatkow ą atrakcj ą turystyczn ą gminy s ą licznie tu wyst ępuj ące powierzchniowe formy ochrony przyrody, chroni ące cenne walory przyrodnicze gminy Mirosławiec .

Ochrona przyrody Na terenie gminy Mirosławiec znajduj ą si ę obszary chronionego krajobrazu i obszary programu Natura 2000. Wśród mniejszych obszarowo form ochrony przyrody obecne s ą równie ż pomniki przyrody i u żytki ekologiczne. Obszar gminy poło żony w bezpo średnim s ąsiedztwie Drawie ńskiego Parku Narodowego oraz Drawskiego i I ńskiego Parku Krajobrazowego charakteryzuje si ę wyj ątkowymi walorami przyrodniczymi. Obszary obj ęte ochron ą w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 zajmuj ą znaczn ą cz ęść gminy. Są to bardzo atrakcyjne tereny o zró żnicowanej bioró żnorodno ści, du żym bogactwie przyrody nieo żywionej, flory i fauny. W zwi ązku z tym ide ą gminy jest ochrona zasobów przyrody oraz zachowanie potencjału przyrodniczego biosfery, zwłaszcza ci ągło ści istnienia rodzimych gatunków i ekosystemów. W obr ębie granic gminy Mirosławiec znajduje si ę siedem obszarów Natura 2000, o ł ącznej powierzchni ok. 74,42 km 2, co stanowi 36,6% obszaru gminy. Nale żą do nich: - specjalne obszary ochrony siedlisk : PLH320045 Mirosławiec, PLH320023 Jezioro Lubie i Dolina Drawy, PLH320046 Uroczyska Puszczy Drawskiej, PLH320011 Jezioro Wielki Byty ń oraz - specjalne obszary ochrony ptaków: PLB320019 Ostoja Drawska, PLB320016 Lasy Puszczy nad Draw ą, i PLB300012 Puszcza Nad Gwd ą (ryc. 3).

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 23

Rycina 3. Obszary Natura 2000 w obr ębie gminy Mirosławiec

• PLH320045 Mirosławiec - jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B . Jego ł ączna powierzchnia wynosi 6 566,62 ha, z czego 4 198 ha le ży na terenie gminy Mirosławiec. Ostoja Mirosławiec została utworzona w celu ochrony populacji zachodniopomorskich żubrów. W obszarze dominuj ą lasy (43%) zarz ądzane przez Lasy Pa ństwowe (Nadle śnictwo Mirosławiec). Grunty orne stanowi ą ponad 39% powierzchni ostoi, ł ąki i pastwiska – prawie 10%, nieu żytki - ponad 2%. Przez teren ostoi przebiega dział pomi ędzy zlewni ą rzeki Gwdy (odwadniany przez Piławk ę) i rzeki Drawy (odwadniany przez Korytnic ę i Płociczn ą). Obszarem źródliskowym Płocicznej jest podmokły teren znajduj ący si ę w rejonie wsi Marcinkowice i Jadwi żyn. Poza tym na terenie ostoi wyst ępuj ą bezimienne cieki, biegn ące zarówno w śród lasów jak i terenów otwartych. W Obszarze wyst ępuj ą jeziora zwykle o charakterze polodowcowym. Do wi ększych jezior zaliczaj ą si ę: W ąski Byty ń, Nierad ź, Okuninek. W okolicach jeziora Nierad ź oraz w okolicach Próchnówka, zlokalizowanych jest kilka mniejszych jezior, wśród których najwi ększe jest Nieradzino Małe oraz jezioro Ksi ęż e. Na terenie ostoi wyst ępuj ą równie ż wilgotne ł ąki moczary, bagna i torfowiska. Torfowiska przej ściowe (13,90 ha) s ą miejscem wyst ępowania wielu rzadkich i zagro żonych gatunków ro ślin, m.in.: rosiczki okr ągłolistnej Drosera rotundifolia , przygiełki białej Rhynchospora alba , modrzewnicy pospolitej Andromeda polifonia . W granicach Obszaru na gruntach

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 24

Nadle śnictwa Mirosławiec znajduje si ę florystyczny rezerwat przyrody Rosiczki Mirosławskie, o powierzchni 20,73 ha. Teren ostoi Mirosławiec pokrywa si ę cz ęś ciowo z rezerwatem Wielki Byty ń (67,43 ha, czyli ok. 1,03% wspólnej powierzchni). Ostoja Mirosławiec jest jednocze śnie cz ęś ci ą Obszaru Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy”. Graniczy z Obszarem Natura 2000 Jezioro Wielki Byty ń oraz Obszarem Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Puszczy nad Draw ą PLB320016. Jako ść i znaczenie - przy ocenie powierzchni wzgl ędnej siedlisk wykorzystano informacje o powierzchni siedliska w Obszarze, zamieszczone w opracowaniu „Waloryzacja przyrodnicza województwa Zachodniopomorskiego, Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, Szczecin 2010” i informacje o całkowitej powierzchni siedliska w Polsce (Habitats Directive Art. 17 Report, Eionet Central Data Repository, http://cdr.eionet.europa.eu/pl/eu/art17/envufzpg/index_html?&page=2) oraz z weryfikacji eksperckiej. Na terenie opisywanego obszaru znajduj ą si ę wa żne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*) tj .: starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nymphaeion , Potamion (3150); naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne(3160); suche wrzosowiska (Calluno -Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion ) (4030); ciepłolubne, śródl ądowe murawy napiaskowe ( Koelerion glaucae ) (6120); górskie i ni żowe murawy bli źniczkowe ( Nardetalia - płaty bogate florystycznie) (6230); zmiennowilgotne ł ąki trz ęś licowe ( Molinion ) (6410); torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( żywe) (7110); torfowiska przej ściowe i trz ęsawiska (przewa żnie z ro ślinno ści ą z Schechzerio- Caricetea ) (7140); górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk (7230); kwa śne buczyny ( Luzulo-Fagenion ) (9110); grąd subatlantycki (Stellario-Carpinetum ) (9160); bory i lasy bagienne (91D0); łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ( Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae , olsy źródliskowe) (91E0); kwa śne d ąbrowy ( Quercetea robori-petraeae ) (9190). Do gatunków zwierz ąt wa żnych dla Europy (z Zał. II Dyr. Siedliskowej, w tym gatunków priorytetowych(*) zaliczy ć tu mo żemy gatunki tj .: ró żanka , koza (kózka), bóbr europejski, wydra europejska, traszka grzebieniasta, kumak nizinny, żubr*.

• PLH320011 Jezioro Wielki Byty ń - jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B . Obszar posiada powierzchni ę 2011,15 ha. Rdzeniem obszaru jest du ży rezerwat przyrody Wielki Byty ń, utworzony w 1989 r. granica obszaru w kilku miejscach nieznacznie odbiega od granicy rezerwatu, a tylko w jednym miejscu (mi ędzy m. Byty ń a jeziorem Wielki Byty ń) ró żni si ę od niej istotnie. Obszar le ży w zlewni własnej (jeziora Wielki Byty ń) oraz w zlewni wypływaj ącej z jeziora rz. Piławki (nale żą jeziora Bobkowe (Mazanowo Małe) i Gł ębokie (Mazanowo Du że) w pn. cz ęś ci obszaru i jez. Mały Byty ń. Wszystkie wody w obszarze Natura 2000 nale żą do regionu wodnego Warty (zakres działania RZGW w Poznaniu). Wody stanowi ą 42% powierzchni obszaru. Centraln ą cz ęść obszaru zajmuje jezioro Wielki Byty ń - du że jezioro mezotroficzne (gł. 41 m, pow. 877 ha) z ł ąkami ramienicowymi w litoralu, poło żone w gł ębokiej rynnie, o nieregularnej linii brzegowej, ze skarpami do 30 m, poci ętej licznymi parowami i w ąwozami poro śni ętymi lasami z du żym udziałem starych buczyn. W obszarze są tak że mniejsze jeziora mezotroficzne: Gł ębokie (Mazanowo Du że) i Bobkowe (Mazanowo Małe) i jez. Kr ępa, uwa żane niekiedy za zatok ę Wielkiego Bytynia, a tak że eutroficzne jez. Mały Byty ń.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 25

Jezioro Byty ń Wielki wraz z Jez. Kr ępa i Zat. Nakielsk ą zostało wyznaczone jako Jednolita Cz ęść Wód PLLW10621, nale żą ca do cz ęś ci scalonej W1607. Typologicznie zostało uznane za jezioro o wysokiej zawarto ści wapnia, o małym wypływie zlewni, stratyfikowane (typ 5a). W obowi ązuj ącym planie gospodarowania wodami dorzecza Odry zostało uznane za naturaln ą cz ęść wód, a jego stan został oceniony jako dobry; osi ągni ęcie celów środowiskowych jako niezagro żone. Wypływaj ąca z jeziora Wielki Byty ń, i przepływaj ąca przez Mały Byty ń rzeka Piławka została wyznaczona jako Jednolita Część Wód PLRW60001818866889 i typologicznie uznana za potok nizinny żwirowy (typ 18). Została uznana za naturaln ą cz ęść wód w stanie umiarkowanym, ale osi ągni ęcie celów środowiskowych jako niezagro żone. Jezioro Wielki Byty ń jest akwenem wykorzystywanym do żeglarstwa. Przystanie żeglarskie funkcjonuj ą w Nakielnie i Drzewoszewie, a sezonowo do celów szkolenia żeglarskiego - tak że w Próchnówku. Udost ępnienie do żeglarstwa odbywa si ę zgodnie z przepisami obowi ązuj ącymi dla ochrony rezerwatu przyrody Wielki Byty ń. W l ądowej cz ęś ci obszaru dominuj ą lasy, cz ęsto o charakterze starodrzewi, z s ędziwymi okazami buka i d ęba. Du ży areał zajmuj ą kwa śne buczyny ni żowe Luzulo pilosae-Fagetum , z rozproszonymi niewielkimi torfowiskami. Do ść znaczny jest te ż udział le śnych zbiorowisk zast ępczych (gł. nasadzenia sosny). Naj żyźniejsze gleby rezerwatu s ą poro śni ęte przez ł ęgi i olsy Ribo nigri-Alnetum i Fraxino-Alnetum . Du żą osobliwo ści ą geobotaniczn ą rezerwatu s ą źródliska z rze żuch ą gorzk ą, śledziennic ą skr ętolistn ą i turzyc ą rzadkokłos ą. Tereny l ądowe w obszarze w przewa żaj ącej cz ęś ci s ą w zarz ądzie Lasów Pa ństwowych - Nadle śnictw: Mirosławiec, Tuczno i Wałcz. Obszar Natura 2000 Jezioro Wielki Byty ń jest jednocześnie cz ęś ci ą Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Puszcza Nad Gwd ą. Jezioro Wielki Byty ń jest istotnym siedliskiem bielika, kani rudej, orlika krzykliwego, bociana czarnego i puchacza, gągoła, nurog ęsi i żurawia. Tafla jeziora, a zwłaszcza cz ęść wolna od żeglarstwa, jest wykorzystywana przez ptaki wodne tak że w sezonie pozal ęgowym; w tym okresie na jeziorze przebywa tak że regularnie kilkaset kormoranów. W l ądowej cz ęś ci obszaru regularnie pojawiaj ą si ę żubry Bison bonasus , z wolno ściowego stada zachodniopomorskiego. W rezerwacie Wielki Byty ń, w rej. Próchnowa, istniała dawniej zagroda aklimatyzacyjna dla żubrów. Dla ochrony żubrów wyznaczono s ąsiaduj ący obszar Natura 2000 Mirosławiec.

• PLH320023 Jezioro Lubie i Dolina Drawy . Jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B . Obszar posiada powierzchni ę 15046,7 ha, z czego 233,19 ha w gminie Mirosławiec. Obszar o koncentracji cennych siedlisk przyrodniczych, wa żny dla ochrony np. wydry, bobra czy kumaka nizinnego.

• PLH320046 Uroczyska Puszczy Drawskiej – jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) – tzw. ostoja siedliskowa, typu B . Obszar posiada powierzchni ę 74 416,3 ha, z czego 214 ha w Gminie Mirosławiec. Teren obejmuje du żą cz ęść kompleksu le śnego na równinie sandrowej, poło żonej w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W lasach dominuj ą drzewostany sosnowe, jednak du ży jest udział buczyn i d ąbrów; niektóre ich płaty maj ą charakter zbli żony do naturalnego. W miejscach, gdzie teren jest pofałdowany, wzgórza osi ągaj ą wysoko ść do 121 m. Najcenniejszym przyrodniczo obszarem jest centralna cz ęść ostoi, poło żona w widłach rzek: Drawy i Płocicznej.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 26

• PLB3200012 Puszcza nad Gwd ą jest obszarem specjalnej ochrony (OSO) – tzw. ostoja ptasia, typu A . Obszar posiada powierzchni ę 16.8168 ha, z czego w Gminie Mirosławiec jest 1980 ha. Poło żona jest w wi ększo ści na pojezierzu Wałeckim, Równinie Wałeckiej i Dolinie Gwdy. Teren jest rozległym kompleksem leśnym (bory sosnowe (suche, świe że i mieszane), a na dnie i zboczach dolin - lasy li ściaste i mieszane). Rze źba terenu jest poglacjalna, silnie urozmaicona. Wokół jezior (głównie eutroficznych, ale równie ż dystroficznych z cennymi gatunkami i zbiorowiskami ro ślinnymi) o powierzchni od kilku do kilkudziesi ęciu ha, utrzymuj ą si ę rozległe torfowiska niskie, przej ściowe i wysokie oraz tereny podmokłe.

• PLB320019 Ostoja Drawska - jest obszarem specjalnej ochrony (OSO) – tzw. ostoja ptasia, typu A . Obszar posiada powierzchni ę 153 906,15 ha. i obejmuje cz ęść Pojezierza Drawskiego z ponad 50 jeziorami (10 % pow. terenu), reprezentuj ącymi wszystkie typy jezior. Powierzchnia 170,55 ha Ostoi Drawskiej znajduje si ę na terenie Gminy Mirosławiec. Rze źba terenu jest zró żnicowana, z licznymi w ąwozami i bezodpływowymi zbiornikami wodnymi. Spotka ć tu mo żna gatunki charakterystyczne dla ro ślinno ści atlantyckiej.

• PLB320016 Lasy Puszczy nad Draw ą - jest obszarem specjalnej ochrony (OSO) – tzw. ostoja ptasia, typu A . Obszar posiada powierzchni ę 190279.05 ha z czego 214 ha znajduje si ę na terenie Gminy Mirosławiec. Teren obejmuje wi ększ ą cz ęść du żego kompleksu le śnego na równinie sandrowej, poło żonej w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W lasach dominuj ą bory sosnowe z domieszk ą brzozy, d ębu i topoli. Zostały one znacznie przekształcone w wyniku prowadzenia gospodarki le śnej na tym terenie przez kilkaset lat. Lasy Puszczy nad Drawa to jedna z najwi ększych w Polsce ostoi lęgowej ptaków drapie żnych, żurawia oraz wa żne zimowisko Łab ędzia krzykliwego. Warto ść przyrodnicz ą ostoi podnosz ą cenne zbiorowiska ro ślinne, bogate w rzadkie i zagro żone gatunki ro ślin.

W gminie Mirosławiec oprócz ww. obszarów Natura 2000 istniej ą nast ępuj ące formy ochrony przyrody: - obszar chronionego krajobrazu : „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy” (ryc. 4); - 2 rezerwaty przyrody: „Rosiczki Mirosławskie” i „Wielki Byty ń” (ryc. 4); - 125 użytków ekologicznych ; - 10 pomników przyrody .

• Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy” - posiada powierzchni ę 68 450 ha. Obejmuje wschodni ą cz ęść gminy z wioskami Piecnik, Toporzyk, Jabłonkowo, Jabłonowo wraz z rezerwatami „Rosiczki Mirosławskie” i „Wielki Byty ń”. Cel ochrony - zachowanie swoistych cech młodoglacjalnego krajobrazu z typowymi dla południowego Pomorza cechami reliefu, sposobu u żytkowania i zabudow ą kulturow ą. Ochrona krajobrazu na rozległym obszarze oraz stworzenie powi ąza ń mi ędzy obszarami o wy ższej randze ochronno ści. Obszar cechuje si ę wysok ą lesisto ści ą i du żym udziałem wód. Zajmuje głównie obszar moreny dennej oraz teren sandru rozci ęty dwoma rynnami. Na żyźniejszych siedliskach lasy typu ubogiej buczyny lub kwa śnej d ąbrowy, w drzewostanie jednak dominuje sosna.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 27

Opis walorów przyrodniczych obiektu - obiekt posiada bardzo du że walory przyrodnicze – mozaika siedlisk, biotopów i ekosystemów. W granicach Obszaru znajduje si ę wiele obiektów chronionych, proponowanych do ochrony lub pojedynczych stanowisk gatunków chronionych. Cało ść otaczaj ą bory sosnowe, ł ęgi olszowo - jesionowe, bagienne olsy wokół jezior, buczyny i rzadko gr ądy.

Rycina 4. Lokalizacja rezerwatów i obszarów chronionego krajobrazu na tle granic gminy Mirosławiec

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 28

• Rezerwat przyrody „Rosiczki Mirosławskie” – znajduje si ę na gruntach Nadle śnictwa Mirosławiec , 4 km na północny wschód od Mirosławca, 0,12 - 0,2 km od północnego skraju drogi krajowej nr 10 (Mirosławiec-Wałcz), na terenie obszaru chronionego krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy”. Jest to rezerwat florystyczny, o powierzchni 20,83 ha, a jego otulina - 66,65 ha. Opis walorów przyrodniczych obiektu - śródle śne oligotroficzne bagno trz ęsawiskowe, z doskonale zachowan ą ro ślinno ści ą naturaln ą w postaci fitocenoz mszarnych z licznymi populacjami gatunków chronionych, rzadkich i gin ących. Otoczone jest wąskim pasem wody. Cel ochrony - zachowanie torfowiska pojeziornego o charakterze naturalnych trz ęsawiskowych mszarów z bogat ą flor ą mszaków oraz liczn ą populacj ą trzech gatunków rosiczek, jak te ż innych gatunków ro ślin naczyniowych chronionych i rzadkich. Cel ochrony rezerwatu realizowany jest poprzez zachowanie wyst ępuj ących na terenie rezerwatu siedlisk przyrodniczych, w szczególno ści: naturalnych, dystroficznych zbiorników wodnych (3160), torfowisk przej ściowych i trz ęsawisk (7140), obni żeń na podło żu torfowym z ro ślinno ści ą ze zwi ązku Rhynchosporion (7150) oraz siedlisk o znaczeniu priorytetowym: torfowisk wysokich z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą (7110), borów i lasów bagiennych Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum sylvestris (91D0) oraz zachowanie populacji rzadkich, chronionych i zagro żonych wygini ęciem gatunków ro ślin, w szczególno ści: modrzewnicy zwyczajnej, turzycy ciborowatej, rosiczki okr ągłolistnej, rosiczki po średniej, turzycy bagiennej, bagna zwyczajnego, przygiełki białej, pływacza drobnego, pływacza po średniego, bagnicy torfowej i zwierz ąt, w szczególno ści: bielika, żurawia, dzi ęcioła zielonego, lerki, żaby moczarowej, jeziorkowej, oraz owadów: zalotki spłaszczonej, straszaka północnego, a tak że grzybów, w szczególno ści: hełmiatki błotnej.

• Rezerwat przyrody „Wielki Byty ń” – jest to rezerwat krajobrazowy. Cel ochrony - zachowanie naturalnej ró żnorodno ści biologicznej, zarówno gatunkowej jak i biocenotycznej, a tak że naturalnego zró żnicowania krajobrazu rynny jeziora Wielki Byty ń z zatokami, jeziora Byty ń Mały, jeziora Bobkowego i Gł ębokiego oraz otaczaj ących je wysoczyzn morenowych. W skład rezerwatu wchodz ą 2 jeziora z wyspami, lasy i ł ąki. Jezioro w gł ębokiej rynnie, urozmaicona linia brzegowa, liczne zatoki. Otoczenie jezior- wysokie skarpy poprzecinane parowami oraz dolinki cieków wodnych z obni żeniami torfowiskowymi i zabagnieniami. Lasy - cenne buczyny zboczowe; bory sosnowe (uprawy le śne) i mieszane, ł ęgi. Torfowiska- wysokie typu atlantyckiego i bałtyckiego oraz niskie. Ro ślinno ść wodna wynurzona słabo wykształcona - strome brzegi. Bogata awifauna l ęgowa (bąk, b ączek, czapla, g ągoł, tracz nurog ęś ), przelotna, zimuj ąca. Drapie żniki: kania ruda, orlik krzykliwy, bielik, krogulec, puchacz. Ryby: sieja, sielawa i in. raki; szcze żuja wielka, rzadka pijawka Haementeria costata żywi ąca si ę krwi ą żółwia. Wysokie walory kulturowe terenu- parki zabytkowe: Nakielno, Próchnowo, Drzewoszewo; stanowiska archeologiczne (grodzisko). Cel ochrony realizowany jest przez zachowanie wyst ępuj ącej na terenie rezerwatu fauny i flory. Opis walorów przyrodniczych obiektu – Lasy zajmuj ą powierzchni ę 897 ha, w znacznej przewadze tworz ą zespoły borów sosnowych i mieszanych z fragmentami buczyn

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 29

i gr ądów. Obszar le ży w zlewni własnej (jeziora Wielki Byty ń) oraz w zlewni wypływaj ącej z jeziora rz. Piławki (nale żą jeziora Bobkowe (Mazanowo Małe) i Gł ębokie (Mazanowo Du że) w pn. cz ęś ci obszaru i jez. Mały Byty ń. Wszystkie wody w obszarze Natura 2000 nale żą do regionu wodnego Warty (zakres działania RZGW w Poznaniu). Wody stanowi ą 42% powierzchni obszaru. Centraln ą cz ęść obszaru zajmuje jezioro Wielki Byty ń - du że jezioro mezotroficzne (gł. 41 m, pow. 877 ha) z ł ąkami ramienicowymi w litoralu, poło żone w gł ębokiej rynnie, o nieregularnej linii brzegowej, ze skarpami do 30 m, poci ętej licznymi parowami i w ąwozami poro śni ętymi lasami z du żym udziałem starych buczyn. W obszarze s ą tak że mniejsze jeziora mezotroficzne: Gł ębokie (Mazanowo Du że) i Bobkowe (Mazanowo Małe) i jez. Kr ępa, uwa żane niekiedy za zatok ę Wielkiego Bytynia, a tak że jeziora eutroficzne.

• Użytki ekologiczne – na terenie gminy, w obr ębie Nadle śnictwa Mirosławiec, znajduje si ę 125 u żytków ekologicznych o powierzchni 292,96 ha.

• Walory kulturowe Obecnie wi ększo ść zabytkowych budowli na terenie gminy to zabytki architektury sakralnej (tab. 8). W samym mie ście Mirosławiec ze wzgl ędu na zniszczenia ostatniej wojny nie przetrwała zabytkowa cz ęść starego miasta. Na szczególn ą uwag ę zasługuj ą: Ko ściół w Mirosławcu, Bronikowie, Jabłonowie, Próchnowie, Toporzyku, Park dworski nad jeziorem Piecnik, Pałac murowany w Próchnowie, Majdan zamkowy i Cmentarz żydowski w Mirosławcu. Istotn ą rol ę w organizacji życia kulturalnego mieszka ńców gminy Mirosławiec odgrywa O środek Kultury w Mirosławcu, w którym znajduje si ę Muzeum Walk o Wał Pomorski i Regionalne Centrum Żubra oraz Biblioteka Publiczna mieszcz ąca si ę w tym samym budynku. Uzupełnieniem tych miejsc i dobrem kultury dla lokalnej społeczno ści s ą świetlice wiejskie rozproszone na terenie całej gminy.

Tabela 8. Wykaz zabytków na terenie gminy Mirosławiec wpisanych do Rejestru Zabytków Województwa Zachodniopomorskiego Data Nr w Lp Obiekt Miejscowo ść Wiek/data wpisu do rejestrze rejestru Ko ściół filialny p.w. św. Jakuba 1 Bronikowo XVIII/1775 r. 533 1954 r. Apostoła 2 Cmentarz przyko ścielny Bronikowo Ok. 1775 r. 533 1990 r. 3 Cmentarz katolicki Bronikowo poł. XIX w 677 1990 r. 4 Cmentarz przyko ścielny ewangielicki Hanki poł. XIX w 689 1990 r. 5 Park pałacowy l pół. XIX Jabłonkowo I poł. XIX w 1160 1982 r. 6 Cmentarz przyko ścielny ewangelicki Łowicz Wałecki Ok.1837 r. 688 1990 r. 7 Teren Starego Miasta Mirosławiec Średniowiecze 27 1956 r. Ko ściół parafialny p.w. Niepokalanego 8 Mirosławiec XVIII/1721 r. 549 1954 r. Pocz ęcia NMP 9 Plebania, ul. Ko ścielna 6 Mirosławiec XVII 1143 1954 r Cmentarz rodowy z duktem 10 Mirosławiec poł. XIX w 175 1989 r. widokowym 11 Cmentarz żydowski Mirosławiec XVII w 1153 1983 r. Majdan zamkowy otoczony fos ą z 12 Mirosławiec ok. 1375r 175 2004 r. reliktami średniowiecznymi

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 30

13 Spichlerz ul. Wolno ści 32 Mirosławiec - 260 2006 r. 14 Dom ul. Wałecka 24 /otoczenie Mirosławiec - 27 1956 r. 15 Cmentarz ewangelicki Nierad ź poł. XIX w 690 1990 r. Ko ściół filialny p.w. Podwy ższenia 16 Piecnik XVIII w. 1144 1961 r. Krzy ża Świ ętego 17 Park dworski Piecnik I poł. XIX w 558 1982 r. Zespół pałacowo-parkowy: pałac, dziedziniec, park, sad i otoczenie ko ścioła, 18 a) pałac, mur., ok. 1894, Próchnowo XIX w 1151 1987 r. przebudowa 1980 likwidacja hełmu wie ży i obni żenia jej, b) park krajobrazowy Ko ściół filialny p.w. Naj św. Serca 19 Pana Jezusa Próchnowo XIX w 1307 1997 r. 20 Ko ściół fil. p.w. św. Jana Chrzciciela Toporzyk I poł. XVIII w 552 1961 r. 21 Cmentarz ewangelicki przyko ścielny Toporzyk I poł. XVIII w 552 1987 r. 22 Ko ściół św. Jadwigi Jabłonowo - 1204 2013 r. * Źródło: Wojewódzki Urz ąd Ochrony Zabytków w Szczecinie

4.1.4. Warunki klimatyczne

Klimat odgrywa w środowisku przyrodniczym szczególnie istotn ą rol ę. Układ warunków klimatycznych decyduje o dostawie i dystrybucji energii, wody, a tak że w znacznym stopniu – zanieczyszcze ń, przy czym nie tylko przenoszonych drog ą atmosferyczn ą, ale i migruj ących w hydrosferze i litosferze. Klimat rozumiany aktualistycznie jest pochodn ą ogólnej cyrkulacji ciepła i wilgoci, a tak że pozostałych komponentów środowiska oraz oddziaływania trwałych przekształce ń antropogenicznych. Ocena zmian klimatu, w tym wywołana inwestycj ą albo istniej ącym obiektem wymaga „odpreparowania” niezaburzonego tła metod ą historyczn ą (porównanie ci ągów pomiarowych przed i po inwestycji) lub metod ą przestrzenn ą (porównanie danych klimatycznych z terenu poddanego zmianom i zewn ętrznego). Panuje tu klimat przej ściowy, pomi ędzy klimatem morskim a klimatem o cechach bardziej kontynentalnych. Zró żnicowanie fizjograficzne terenu oraz s ąsiedztwo morza powoduje stosunkowo du że zró żnicowanie klimatyczne. Na omawianym obszarze nie notuje si ę wyst ępowania skrajnych, w porównaniu z innymi regionami, warto ści średnich liczb dni z wyró żnionymi typami pogody. Obszar Gminy i Miasta Mirosławiec poło żony jest w strefie przenikania si ę wpływów powietrza polarnego, arktycznego i zwrotnikowego. Jest to strefa klimatu umiarkowanego, przej ściowego środkowej Europy, którego charakterystyczn ą cech ą jest przej ściowo ść , zmienno ść i kontrastowo ść . Obszar gminy posiada klimat cieplejszy i suchszy od pozostałych mezoregionów krain pojeziernych (Równiny Drawskiej i Pojezierza Wałeckiego). Teren gminy Mirosławiec według podziału Polski na regiony klimatyczne zaliczany jest do Regionu Środkowopomorskiego (R-VII), obejmuj ącego znaczn ą cz ęść ww. krain geograficznych (A. Wo ś 1999). Klimat jest tutaj bardziej ostry w porównaniu z regionem zachodniopomorskim. Mniej jest dni ciepłych, a wi ęcej przymrozkowych i mro źnych. Cz ęstsze s ą tak że dni z opadem atmosferycznym (tabela poni żej).

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 31

Tabela 9. Średnia roczna liczba dni z głównymi typami pogody Regionu Środkowopomorskiego (A. Wo ś 1999). Typy pogody Słoneczna Pochmurna Z du żym Bez opadu Z opadem Razem zachmurzeniem

Region Środkowopomorski Ciepła 21,9 145,6 88,9 132,5 123,9 256,4 Przymrozkowa 9,6 35,5 30,9 43,1 32,9 76,0 Mro źna 4,5 14,8 12,2 17,4 14,3 31,7

Region ten, w porównaniu z okolicznymi charakteryzuje si ę wyst ępowaniem wysokiej liczby dni z pogod ą umiarkowanie ciepł ą, z du żym zachmurzeniem ( średnio 50 dni w roku) oraz z pogod ą chłodn ą i deszczow ą ( średnio 26 dni w roku). Do mniej licznych ni ż w innych regionach nale żą dni z pogod ą bardzo ciepł ą, słoneczn ą, bez opadów ( średnio 11 dni w roku).

Układ temperatur w gminie jest do ść ści śle zwi ązany z hipsometri ą terenu i nieco ró żni si ę w obr ębie ww. krain geograficznych. Są to ró żnice jednak niewielkie i zostały u średnione dla cz ęś ci Równiny Drawskiej i Pojezierza Wałeckiego (A. Wo ś 1999). Przeci ętna roczna temperatura na tym terenie wynosi ok. 7,0 - 7,3 °C, przy przeci ętnej temp. miesi ąca najcieplejszego (lipiec) od 16,3 do 16,9 °C, a najchłodniejszego (stycze ń) ok. – 1,5 °C. Przeci ętna temperatura okresu maj – lipiec mie ści si ę w przedziale 13,7-14,7 °C (tabela 10).

Tabela 10. Zestawienie wa żniejszych danych klimatycznych dla Regionu Środkowopomorskiego (w tym obszaru gminy Mirosławiec ) na tle regionów przyległych Region Region Środkowo- Region Parametr Zachodnio- pomorski, obejmuj ący Wschodnio- pomorski obszar gminy pomorski Mirosławiec Wielko ść Temperatura roczna 7-7,7 7-7,3 7,3-7,9 Temperatura okresu V-VII 14-14,5 13,7-14,7 14,7-15,7

Stopniodni dla okresu z t śr. <10° 1800-2200 1800-2200 2400-3000 Stopie ń kontynentalizmu (%) 46-48 48-50 50-51 Amplituda dobowych temperatur 9-13 9-11 10-11 (dla okresu V-VII) Liczba dni gor ących w roku 13-18 18-22 22-30 Daty pocz ątku zimy 31 XII-6 I 13 XII-2 I 17-30 XII Długo ść okresu zimowego (dni) 55-70 65-90 60-85 (t śr. <10°) Długo ść okresu (dni): gospodarczego 245-255 235-250 250-258 wegetacyjnego 208-215 208-215 215-218 dojrzewania 65-75 60-80 80-95

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 32

Daty pocz ątku okresu (dni): gospodarczego 20-25 III 20-26 III 20-23 III wegetacyjnego 8-10 IV 7-10 IV 3-7 IV dojrzewania 16-25 VI 10-20 VI 5-10 VI Suma opadów atmosferycznych 500-575 550-600 480-600 (mm) Suma opadów atmosferycznych 180-215 175-210 160-200 w okresie V-VII Liczba dni z pokryw ą śniegow ą 40-55 45-65 40-50 Data pocz ątku zbiorów żyta 29 VII-5 VIII 23-31 VII 18-22 VII ozimego

Okres wegetacyjny trwa tu 208-215 dni, ze średni ą temperatur ą powy żej 5ºC i zaczyna si ę w pierwszej dekadzie kwietnia, a ko ńczy wraz z ko ńcem pa ździernika. Okres zimy zaczyna si ę przed 13 XII i trwa 65-90 dni. Zaleganie pokrywy śnie żnej 45-65 dni, cho ć zdarzaj ą si ę zimy zupełnie bez śnie żne, a okresy bez śnie żne s ą pospolite niemal corocznie i trwaj ą średnio 40-60 dni. Przewa żaj ą wiatry zachodnie, dominuj ące w okresie lata i jesieni. Zim ą najcz ęś ciej wyst ępuj ą wiatry południowo-zachodnie. Średnia pr ędko ść wiatru w roku wynosi od 3,5 do 5 m/s (mierzona na wysoko ści 10 m n.p.m.) – ryc. 5.

Rycina 5. Ró ża wiatru obrazuj ąca pr ędko ści wiatru na terenie gminy Mirosławiec w 2013 r. wg danych z najbli żej poło żonej stacji meteorologicznej w mie ście Szczecinek

Poziom usłonecznienia wynosi ok. 1515 h/rok (4,5 h/dzie ń). Poziom promieniowania całkowitego dochodzi do 3700 MJ/m 2 na rok. Roczna suma opadów osi ąga warto ść w granicach 550-600 mm. Najmniej opadów notuje si ę w maju, a najwi ęcej w lipcu (tab. 11).

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 33

Tabela 11. Średnie miesi ęczne sumy opadów atmosferycznych w gminie Mirosławiec w roku 2013 wg danych z najbli żej poło żonej stacji meteorologicznej w mie ście Szczecinek Opad [mm] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok Stanowisko Szczecinek 47,1 39,1 28,6 23,1 93,1 67,7 90,1 50,9 33,0 22,1 31,7 38,6 565,2

Obszar gminy Mirosławiec le ży na pograniczu pomorskiej i nadnoteckiej dzielnicy rolniczo-klimatycznej. W gminie Mirosławiec przedwio śnie, które trwa około 30-40 dni, zaczyna si ę w okresie od l do 21 marca. Wiosna rozpoczyna si ę mi ędzy l a 11 kwietnia i trwa 60 - 70 dni. Lato rozpoczyna si ę mi ędzy 11 czerwca a l lipca i trwa 70-90 dni. Jesie ń pojawia si ę w okresie od 21 sierpnia do l wrze śnia i trwa 60-70 dni. Okres przej ściowy pomi ędzy jesieni ą a zim ą przypada w pierwszej dekadzie listopada, jednak że jego długo ść nie przekracza 1 miesi ąca. Zima zaczyna si ę tu mi ędzy l a 11 grudnia i trwa około 3 miesi ące. Oczywi ście na terenie obszaru gminy Mirosławiec poszczególne parametry klimatyczne mog ą odbiega ć od średnich regionu, na co ma wpływ ukształtowanie terenu, jego nachylenie wzgl ędem kierunków świata, lesisto ść , obecno ść jezior i cieków wodnych, zadrzewie ń przydro żnych, małych śródpolnych k ęp zadrzewie ń lub obecno ść zabudowy. Wówczas mówimy o lokalnych klimatach – topoklimatach. Ze wzgl ędu na ukształtowanie powierzchni, rodzaj pokrycia terenu oraz warunki wodne na terenie gminy wyst ępuj ą ró żnice mikroklimatyczne. S ą to obszary: - kompleksów le śnych, szczególnie w północno-zachodniej cz ęś ci gminy, gdzie wyst ępuj ą mniejsze pr ędko ści wiatrów, zmniejszona insolacja powierzchni gruntu, szczególnie w lecie, mniejsze amplitudy temperatur, wydłu żony czas zalegania pokrywy śnie żnej i zwi ększona wilgotno ść powietrza, - dolin i obni żeń o płytko zalegaj ącej wodzie gruntowej, powoduj ącej zwi ększon ą wilgotno ść powietrza. Konfiguracja terenu wpływa na zmienn ą insolacj ę oraz powstawanie zjawiska inwersji termicznej, - terenów otwartych obejmuj ących u żytki rolne; - pagórków morenowych o zmiennej insolacji termicznej w zale żno ści od ekspozycji zbocza i wi ększej dynamice ruchu powietrza, - terenów zabudowanych, gdzie zmodyfikowane s ą elementy obiegu wody i nasłonecznienia, a tak że odczuwalne s ą wpływy zanieczyszczenia powietrza.

Tak jak wspominano na wst ępie na stan zanieczyszczenia powietrza na danym obszarze wpływaj ą czynniki klimatyczne makroskalowe, modyfikowane przez regionalne i lokalne warunki fizycznogeograficzne, w tym mezoklimat i klimat lokalny. Istotne s ą, poza wielko ści ą emisji, czynniki wpływaj ące na przemieszczanie si ę zanieczyszcze ń w przestrzeni, w tym na du że odległo ści, oraz umo żliwiaj ące kumulacj ę zanieczyszcze ń w warstwie przyziemnej (do wysoko ści około 100 metrów od powierzchni Ziemi), a tak że stany i warunki słabej wymiany poziomej i pionowej zanieczyszczonego powietrza oraz warunków mieszania. Wpływ warunków meteorologicznych na wielko ść emisji ujawnia si ę przede wszystkim, jako:

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 34

- wpływ warunków termicznych, które oddziałuj ą na długo ść , terminy rozpocz ęcia i zako ńczenia oraz intensywno ść sezonu grzewczego, wpływaj ą równie ż na dobowe i sezonowe cykle nat ęż enia ruchu samochodowego itd. - sterowanie dotyczy tak że kierunków przemieszczania si ę zanieczyszczonych mas powietrza, poprzez zwi ązek z ci śnieniem atmosferycznym. Ruch powietrza odbywa si ę od obszarów o wy ższym ci śnieniu ku obszarom o ni ższym ci śnieniu. Jako ść powietrza w obszarach (województwach, strefach itp.) wi ąż e si ę z wielko ści ą ładunku i depozytu zanieczyszcze ń z napływu transgranicznego (spoza kraju) oraz z ł ącznego napływu – z uwzgl ędnieniem wszystkich źródeł spoza strefy. - kształtowanie warunków rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń w atmosferze.

Ocenia si ę, że o zró żnicowaniu st ężenia zanieczyszcze ń wokół źródła emisji aż w 70% decyduj ą warunki meteorologiczne, przede wszystkim pr ędko ść i kierunek wiatru. Odpowiadaj ą one za tempo i drog ę przemieszczania emitowanych zanieczyszcze ń. Sytuacje synoptyczne, mo żna ogólnie podzieli ć na korzystne lub niekorzystne dla rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń. Dotyczy to warunków przemieszczania w poziomie, wynoszenia i mieszania pionowego powietrza („Projekt Krajowego planu działa ń na rzecz wyeliminowania przekrocze ń poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 (w tym PM2.5) ze szczególnym uwzgl ędnieniem niskiej emisji”, Warszawa 2009). Szczególnie niekorzystne dla rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń s ą sytuacje ciszy (pr ędko ść wiatru poni żej 0,5 m/s) lub bardzo słabych wiatrów, wyst ępowania niskich inwersji temperatury, wyst ępowania mgły. Z innych czynników fizycznogeograficznych wa żne s ą ukształtowanie i pokrycie terenu. Gęsta zabudowa, poło żenie emitorów w obni żeniach terenu, bariery architektoniczne lub naturalne zasłaniaj ące napływ powietrza sprzyjaj ą kumulowaniu si ę zanieczyszcze ń.

4.1.5. Jako ść i ochrona powietrza

O stanie czysto ści powietrza decyduj ą zawarte w nim ró żnorodne substancje, których koncentracja jest wy ższa w stosunku do warunków naturalnych. St ęż enie zanieczyszcze ń w powietrzu (imisja) wynika bezpo średnio z wielko ści emisji zanieczyszcze ń do atmosfery oraz warunków meteorologicznych. Zanieczyszczenia powietrza negatywnie oddziałuj ą na człowieka, jak te ż na cał ą przyrod ę. Przyczyniaj ą si ę do powstawania schorze ń układu oddechowego, krwiono śnego, a tak że alergii szczególnie w śród osób starszych, chorych i dzieci. Dwutlenek siarki, tlenki azotu, amoniak, jako składniki tak zwanych kwa śnych deszczów, przyczyniaj ą si ę mi ędzy innymi do ska żenia wód i gleb oraz maj ą wpływ na korozj ę metali i materiałów budowlanych.

Źródłem informacji na temat zawarto ści substancji zanieczyszczaj ących w powietrzu na obszarze województwa, w tym gminy Mirosławiec jest funkcjonuj ący od wielu lat system monitoringu jako ści powietrza, na który składaj ą si ę pomiary automatyczne, manualne i pasywne oraz obliczenia rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń w powietrzu wykonywane w oparciu o inwentaryzacj ę emisji. Wyniki pomiarów i ocen jako ści powietrza publikowane są na stronie www.wios.szczecin.pl , przy czym wyniki pomiarów automatycznych s ą dost ępne on-line.

Ze wzgl ędu na rodzaj emitowanych substancji, zanieczyszczenia powietrza mo żna podzieli ć na gazowe oraz pyłowe . Gazowe zanieczyszczenia, takie jak: dwutlenek siarki,

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 35

tlenki azotu, tlenek węgla, benzen, lotne zwi ązki organiczne, maj ą wpływ na jako ść powietrza w skali lokalnej i regionalnej. Natomiast emisja do atmosfery takich zanieczyszcze ń, jak: dwutlenek w ęgla, metan, tlenki azotu, mog ą w skali globalnej mie ć wpływ na efekt cieplarniany.

Dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz amoniak, przekształcane w procesach chemicznych i fotochemicznych w aerozole atmosferyczne przyczyniaj ą si ę do powstania aerozoli wchodz ących w skład pyłu drobnego. Zanieczyszczenia pyłowe składaj ą si ę z mieszaniny stałych i ciekłych cz ąstek zawieszonych w powietrzu. Mog ą to by ć cz ąstki pochodzenia naturalnego (pył znad Sahary, aerozol soli morskiej) lub zwi ązane z działalno ści ą człowieka. Ze wzgl ędu na rozmiar cz ąstek pyłu zawieszonego w powietrzu wyodr ębni ć mo żna ró żne jego frakcje, w tym: pył PM10 (wszystkie cz ąstki o wielko ści 10 mikrometrów lub mniejsze) oraz pył PM2,5 (pył o wielko ści ziaren 2,5 mikrometra lub mniejszych). Cz ąstki o średnicy mniejszej ni ż 10 mikrometrów mog ą wnika ć do płuc, co mo że potencjalnie spowodowa ć powa żne problemy zdrowotne, zwi ązane z chorobami dróg oddechowych i chorobami serca. Szkodliwe działanie drobnych cz ąstek pyłu zawieszonego pot ęgowane jest tak że tym, że osadzaj ą si ę na nim inne, równie ż szkodliwe dla zdrowia zwi ązki, takie jak wielopier ścieniowe w ęglowodory aromatyczne, w tym benzo(a)piren, a tak że zwi ązki arsenu, kadmu, niklu i ołowiu. Wskutek reakcji zachodz ących pomi ędzy poszczególnymi substancjami zawartymi w powietrzu tworz ą si ę zanieczyszczenia wtórne, do których nale ży zaliczy ć ozon. Wyst ępuj ący w przyziemnej warstwie atmosfery ozon powstaje w wyniku oddziaływania promieniowania UV z pierwotnymi zanieczyszczeniami powietrza, tak zwanymi prekursorami st ęż eń ozonu, którymi s ą głównie tlenki azotu (NOx), niemetanowe lotne zwi ązki organiczne (NMLZO) - mi ędzy innymi: benzen, toluen, etylobenzen, a tak że tlenek węgla (CO) i metan (CH 4). Głównymi źródłami emisji zanieczyszcze ń, które bior ą udział w procesach tworzenia ozonu s ą: sektor energetyki i transportu (NOx), sektor transportu i przemysł (NMLZO), sektor transportu i komunalno-bytowy (CO), przemysł wydobywczy i dystrybucji paliw, rolnictwo oraz składowiska odpadów (CH 4). Oceniaj ąc jako ść powietrza mo żna stwierdzi ć, że gmina Mirosławiec nale ży do jednych z najczystszych gmin w Polsce. W województwie zachodniopomorskim, podobnie jak na pozostałym obszarze Polski, istotny problem stanowią ponadnormatywne st ęż enia pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle benzo(a)pirenu wyst ępuj ące w sezonie grzewczym. Wg Programu Ochrony Powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, tj. aglomeracji szczeci ńskiej, miasta Koszalin, strefy zachodniopomorskiej – Tom II Strefa Zachodniopomorska, 2013 r. na terenie gminy Mirosławiec w roku 2011 w strefie miejskiej (Zp11sZpB(a)Pa45) odnotowano przekroczenia poziomu docelowego B(a)P/ rok. W st ęż eniach przewa ża emisja z ogrzewania indywidualnego, której główn ą jest niska emisja pochodz ąca ze spalania złej jako ści paliw w gospodarstwach domowych.

Warunki klimatyczne i meteorologiczne Rozprzestrzenianie si ę zanieczyszcze ń w powietrzu w przyziemnej warstwie atmosfery zale żne jest od takich czynników meteorologicznych, jak: pr ędko ść i kierunek wiatru, opad atmosferyczny, temperatura powietrza oraz pionowa struktura termiczna warstwy granicznej atmosfery. Cisze wiatrowe i małe pr ędko ści wiatru pogarszaj ą poziom ą wentylacj ę powietrza, co przyczynia si ę do wzrostu st ęż eń zanieczyszcze ń. Pr ędko ść wiatru wpływa na tempo

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 36

przemieszczania zanieczyszcze ń powietrza, natomiast kierunek decyduje o trasie ich transportu. Opady atmosferyczne, głównie deszcze, w zale żno ści od ich intensywno ści i czasu trwania, wymywaj ą niektóre zanieczyszczenia z powietrza, w tym pyły o wi ększej średnicy ziaren. Temperatura po średnio wpływa na jako ść powietrza. W sezonie zimowym przy niskich temperaturach zwi ększa si ę tak zwana emisja niska pochodz ąca z ogrzewania. Natomiast w lecie, podczas wyst ępowania wysokich temperatur, na skutek zmniejszenia pionowego gradientu (zjawisko zmiany temperatury w atmosferze wraz z wysoko ści ą), warunki meteorologiczne mog ą sprzyja ć powstawaniu sytuacji smogowych. Struktura termiczna warstwy granicznej atmosfery (konwekcyjna, inwersyjna) determinuje stan równowagi atmosfery, a to w konsekwencji wpływa na proces rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń w atmosferze. Warunki klimatyczne i meteorologiczne panuj ące na terenie gminy Mirosławiec zostały opisane w pkt 4.1.4.

Emisja zanieczyszcze ń do powietrza Działalno ść człowieka oraz procesy naturalne powoduj ą przedostawanie si ę do powietrza atmosferycznego ró żnych substancji. Podstawowe źródła emisji zanieczyszcze ń do powietrza zwi ązane z działalno ści ą człowieka to: - emisja punktowa (energetyka zawodowa, przemysłowa oraz procesy produkcyjne), - emisja powierzchniowa (emisja z sektora bytowego), - emisja liniowa (emisja komunikacyjna).

Według oszacowa ń WIO Ś w Szczecinie, w roku 2013 około 63% całkowitej emisji dwutlenku siarki z terenu województwa pochodziło ze źródeł punktowych, 28% ze źródeł powierzchniowych oraz ponad 8 % ze źródeł komunikacyjnych. Dla dwutlenku azotu emisja punktowa stanowiła 36% emisji całkowitej, liniowa około 55%, a z sektora bytowego (mieszkalnictwo i usługi) 9%. W przypadku tlenku w ęgla najwi ększy udział stanowiła emisja powierzchniowa – około 50%, liniowa wynosiła 46,4%, a punktowa 3,6% emisji całkowitej. Dla zanieczyszcze ń pyłowych emisja powierzchniowa stanowiła 63%, liniowa około 32%, natomiast punktowa wyniosła 5%.

• emisja punktowa Emisja punktowa to emisja pochodz ąca ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych. Według danych WIO Ś w Szczecinie, w 2013 roku emisja zanieczyszcze ń gazowych i pyłowych ze źródeł punktowych znajduj ących si ę na terenie powiatu wałeckiego – w tym gminy Mirosławiec wynosiła od 101 do 500 Mg/rok dla dwutlenku siarki (SO 2), od 101 do 500 Mg/rok dla dwutlenku azotu (NO 2), dla pyłu zawieszonego (PM10) od 51 do 100 Mg/rok oraz od 0,01 do 0,5 kg/rok dla beno(a)pirenu (BaP). Według danych WIO Ś w Szczecinie, emisja zanieczyszcze ń gazowych z emitorów punktowych w latach 2006-2013 utrzymywała si ę na zbli żonym poziomie. W latach 2008 – 2013 emisje zanieczyszcze ń pyłowych do powietrza z zakładów przemysłowych wykazywały tu tendencj ę spadkow ą. Redukcja zanieczyszcze ń pyłowych w roku 2013 wyniosła ponad 60% w porównaniu do emisji z 2006 roku. Emisja ta na terenie gminy Mirosławiec nie odgrywa istotnego wpływu na jako ść powietrza.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 37

• emisja powierzchniowa Emisja powierzchniowa na terenie powiatu wałeckiego, w tym gminy Mirosławiec, jest zwi ązana głównie z ogrzewaniem mieszka ń w sektorze komunalno-bytowym. Emisja pyłu PM10, charakteryzuj ąca si ę tu najwi ększym udziałem procentowym w emisji powierzchniowej, pochodzi z niskich emitorów odprowadzaj ących produkty spalania z domowych palenisk i lokalnych kotłowni w ęglowych. Spora liczba emitorów oraz fakt, że wyprowadzanie spalin nast ępuje z kominów o niewielkiej wysoko ści powoduj ą, że zjawisko to mo że by ć bardzo uci ąż liwe. Stara zabudowa w centrum wi ększych miast ma charakter zwarty, co utrudnia proces rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń. Prowadzi to do kumulowania si ę zanieczyszcze ń na stosunkowo niewielkim obszarze, o du żej g ęsto ści zaludnienia.

• emisja liniowa Poprzez emisj ę liniow ą nale ży rozumie ć emisj ę komunikacyjn ą, pochodz ącą głównie z transportu samochodowego, kolejowego, wodnego. Emisja liniowa ze środków transportu ma istotny wpływ na jako ść powietrza. Jej udział w odniesieniu do dwutlenku azotu si ęga powy żej 50% na obszarze wi ększo ści powiatów województwa. Informacje o wielko ści emisji liniowej zostały opracowane na podstawie danych o rodzaju i ilo ści samochodów na poszczególnych odcinkach dróg oraz na podstawie współczynników emisji.

Jako ść powietrza Dla poszczególnych zanieczyszcze ń: pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle benzo(a)pirenu, dwutlenku siarki (SO 2), dwutlenku azotu (NO 2), benzenu (C 6H6), tlenku węgla (CO), pyłu PM10, pyłu zawieszonego PM2,5, benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, metali ci ęż kich – ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) w pyle zawieszonym PM10, ozonu (O 3), uzyskane w rocznych ocenach jako ści powietrza za 2013 rok (źródło: WIO Ś w Szczecinie), z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia i ochrony ro ślin, nie zarejestrowano przekrocze ń standardów jako ści powietrza na terenie gminy Mirosławiec. Dwutlenek azotu oraz tlenek węgla jest zanieczyszczeniem, którego głównym źródłem w obszarach miejskich s ą spaliny samochodowe. Istotny jest tak że udział emisji z przemysłu oraz ogrzewania mieszka ń. Najni ższe st ęż enia NO 2 i CO wyst ępuj ą na obszarach wiejskich oraz w małych miejscowościach, w punktach oddalonych od komunikacji samochodowej, a najwy ższe w mie ście Mirosławiec, w pobli żu drogi krajowej nr 10 oraz drogi wojewódzkiej nr 177 z intensywnym ruchem samochodowym. W st ęż eniach tlenku w ęgla w powietrzu znaczny jest równie ż udział jego emisji pochodz ącej z ogrzewania mieszka ń. Pył PM10 to pył zawieszony w powietrzu o średnicy cz ąsteczek poni żej 10 mikrometrów. Źródłem emisji pyłów do powietrza s ą: przemysł (w tym energetyka i ciepłownictwo), transport samochodowy oraz procesy grzewcze z sektora komunalnego. W bilansie emisji pyłu do powietrza dla województwa zachodniopomorskiego, najwi ększy udział ma niska emisja powierzchniowa z indywidualnego ogrzewania mieszka ń. Stanowi ona około 63% emisji całkowitej, podczas gdy emisja ze źródeł przemysłowych stanowi około 5%, a ze źródeł liniowych (transport samochodowy) pochodzi około 32% emisji pyłu. St ąd, zarówno w rocznych ocenach jako ści powietrza, jak równie ż w obowi ązuj ących na obszarze gminy Mirosławiec programach ochrony powietrza, jako

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 38

główn ą przyczyn ę wyst ępowania ponadnormatywnych st ęż eń pyłu PM10 wskazana została niska emisja pochodz ąca z sektora komunalnego. W ostatnich latach st ęż enia pyłu PM10 24-godzinnego przekraczały dopuszczaln ą warto ść dobow ą, wynosz ącą 50 µg/m 3 w czasie ponad 35 dni w roku kalendarzowym. Najwi ęcej dni z przekroczeniami miało miejsce w miesi ącach grzewczych tj. stycze ń-marzec oraz pa ździernik-grudzie ń. Nie został natomiast przekroczony normowany poziom dla st ęż enia średniorocznego pyłu PM10, który wynosi 40 µg/m 3. Jednak w dalszym ci ągu st ęż enia takie były na do ść wysokim poziomie – od około 50% warto ści dopuszczalnej na stanowiskach podmiejskich i pozamiejskich. Nie zauwa ża si ę spadkowej tendencji st ęż eń pyłu PM10 w powietrzu, a jego wysoko ść ulega zmianom w zale żno ści od wyst ępuj ących warunków meteorologicznych w okresach grzewczych danego roku. Do powietrza, benzo(a)piren dostaje si ę głównie w wyniku niepełnego spalania paliw stałych (w ęgla i drewna), przede wszystkim w paleniskach domowych. W mniejszym stopniu obecno ść benzo(a)pirenu w powietrzu jest wynikiem jego emisji z du żych źródeł energetycznych i przemysłowych. Niewielki udział w emisji benzo(a)pirenu do powietrza maj ą te ż spaliny samochodowe. Wykonywane w województwie zachodniopomorskim od 2007 roku pomiary st ęż eń benzo(a)pirenu wykazały, i ż w całym tym okresie, przekroczenia poziomu docelowego przez st ęż enie średnioroczne wyst ąpiły na wi ększo ści stanowisk. Problem ponadnormatywnych st ęż eń benzo(a)pirenu dotyczy równie ż obszarów, gdzie pomiary nie były prowadzone. Przekroczenia dotycz ą jednak przede wszystkim terenów wi ększych miast w województwie zachodniopomorskim, w tym obszaru miasta Mirosławiec . Obszar przekroczonego poziomu docelowego B(a)P/rok dotyczy samego miasta Mirosławiec, a warto ści zostały przedstawione w tabeli i ryc. poni żej. Tabela 12. Obszar przekroczonego poziomu docelowego B(a)P w obszarze miasta Mirosławiec w 2011 r. Emisja ł ączna w Powierzchnia Liczba ludno ści Wartość Warto ść obszarze przekrocze ń [w obszarze z oblicze ń z pomiaru [Mg/rok]* [km 2 ] przekrocze ń] [µg/m 3 ]** [µg/m 3 ]** Brak stacji pomiarowej 4,13 Mg/rok 1,93 2333 1,71 w obszarze * kg/rok dla B(a)P; ** ng/m 3 dla B(a)P

Obszar przekrocze ń o kodzie: Zp11sZpB(a)Pa45 zlokalizowany na terenie miasta Mirosławiec zajmuje powierzchni ę 193 ha i zamieszkiwany jest przez ok. 2,3 tys. osób. Ma charakter miejski i emitowany roczny ładunek B(a)P ze wszystkich typów źródeł wynosi 4,1 kg, a st ęż enia średnie roczne osi ągaj ą maksymalnie 1,7 ng/m 3, gdzie w st ęż eniach przewa ża emisja z ogrzewania indywidualnego.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 39

Rycina 6. Obszar przekrocze ń poziomu docelowego B(a)P rok Zp11sZpB(a)Pa45 w strefie zachodniopomorskiej w 2011 r. w strefie miejskiej Mirosławiec; Źródło: Program Ochrony Powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, tj. aglomeracji szczeci ńskiej, miasta Koszalin, strefy zachodniopomorskiej – Tom II Strefa Zachodniopomorska

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 40

Rycina 7. Przewagi typów emisji w st ęż eniach B(a)P rok w obszarze przekrocze ń Zp11sZpB(a)Pa45 w strefie zachodniopomorskiej w 2011 r.; Źródło: Program Ochrony Powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego, tj. aglomeracji szczeci ńskiej, miasta Koszalin, strefy zachodniopomorskiej – Tom II Strefa Zachodniopomorska

Podobnie jak w latach poprzednich, równie ż w 2012 i 2013 roku na wszystkich stanowiskach pomiarowych du żo wy ższe st ęż enia benzo(a)pirenu wyst ępowały w okresie zimowym. Stanowi to potwierdzenie, i ż głównym źródłem B(a)P w powietrzu s ą procesy grzewcze. Procesy spalania w paleniskach domowych paliw stałych, cz ęsto równie ż odpadów z gospodarstw domowych powoduj ą, że emisja do powietrza ró żnorodnych zanieczyszcze ń, w tym równie ż B(a)P jest wci ąż wysoka i utrzymuje si ę na podobnym poziomie.

W 2012 i 2013 roku rejestrowane na stanowiskach pomiarowych w strefie zachodniopomorskiej (w tym gminie Mirosławiec) st ęż enia ołowiu, arsenu, kadmu i niklu były bardzo niskie i nie przekroczyły okre ślonych dla tych zanieczyszcze ń warto ści kryterialnych – poziomu dopuszczalnego dla ołowiu oraz poziomów docelowych dla st ęż eń arsenu, kadmu i niklu.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 41

St ęż enia ozonu, przeprowadzone przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska na potrzeby rocznych ocen jako ści powietrza w skali kraju dla roku 2012 i 2013, nie wykazały przekrocze ń. W strefie zachodniopomorskiej, podlegaj ącej ocenie pod k ątem ochrony ro ślin, warto ść wska źnika AOT40, obliczona na podstawie wykonanych pomiarów ozonu nie przekraczała warto ści docelowej okre ślonej ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin.

Ochrona powietrza Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z pó źn. zm.) wprowadziła system oceny i zarz ądzania jako ści ą powietrza. Na podstawie przeprowadzanej corocznie, przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oceny jako ści powietrza w strefach, dokonywana jest klasyfikacja stref: - w których poziom cho ćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powi ększony o margines tolerancji lub poziom docelowy (klasa C), - w których poziom cho ćby jednej substancji mie ści si ę pomi ędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powi ększonym o margines tolerancji (klasa B), - w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego lub poziomu docelowego (klasa A), - w których poziom substancji (dotyczy ozonu) przekracza poziom celu długoterminowego (klasa D2), - w których poziom substancji (dotyczy ozonu) nie przekracza poziomu celu długoterminowego (klasa D1).

Ocena stanu jako ści powietrza ma na celu wyodr ębnienie stref, które wymagaj ą podj ęcia stosownych działa ń naprawczych, zmierzaj ących do poprawy jako ści powietrza (strefy w klasie C). Dla stref, w których stwierdzone zostało przekroczenie cho ćby jednego poziomu dopuszczalnego lub docelowego w odniesieniu do substancji podlegaj ących ocenie jako ści powietrza, zarz ąd województwa na podstawie art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska , w terminie 15 miesi ęcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, wykonywanej corocznie do dnia 30 kwietnia przez wojewódzki inspektorat ochrony środowiska, opracowuje program ochrony powietrza oraz plan działa ń krótkoterminowych. Program ochrony powietrza oraz plan działa ń krótkoterminowych, sejmik województwa okre śla w drodze uchwały, w terminie 18 miesi ęcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu. Programy ochrony powietrza powinny spełnia ć wymagania okre ślone w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 wrze śnia 2012 roku w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działa ń krótkoterminowych (Dz. U. 2012 poz. 1028).

Podsumowanie W świetle przeprowadzonych w 2012 i 2013 roku pomiarów i ocen, gmina Mirosławiec, pod wzgl ędem jako ści powietrza jest jedn ą z najczystszych województwie. Na przestrzeni ostatnich lat jako ść powietrza ulega tu systematycznej poprawie, jednak w dalszym ci ągu wyst ępuj ą obszary, na których istniej ą zagro żenia zwi ązane z wysokimi st ęż eniami pyłu zawieszonego PM10 i zawartego w tym pyle benzo(a)pirenu, które maj ą miejsce w okresach grzewczych. Jako główn ą przyczyn ę ponadnormatywnych st ęż eń pyłu PM10 wskazuje si ę nisk ą emisj ę z sektora komunalnego. Jednak i w tym przypadku zadowalaj ące jest to, iż od 2010 roku systematycznie obni ża si ę liczba dni w roku, w których przekraczany jest

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 42

dopuszczalny poziom okre ślony dla dobowej warto ści st ęż enia pyłu zawieszonego PM10. W roku 2013, na wszystkich o śmiu stanowiskach pomiarowych w województwie liczba dni z przekroczeniami dopuszczalnego dobowego st ęż enia PM10 nie przekroczyła obowi ązuj ących 35 dni. Tym samym, w ocenie jako ści powietrza ze wzgl ędu na st ęż enie pyłu PM10 za 2013 rok teren gminy Mirosławiec został sklasyfikowany w klasie A . Podobnie jak w latach poprzednich, równie ż w 2012 i 2013 roku przekroczenie poziomu docelowego przez średnioroczne st ęż enie benzo(a)pirenu, wyst ąpiło w kilkunastu miejscach w strefie zachodniopomorskiej, na któr ą składa si ę gmina Mirosławiec. Zagro żeniem dla czysto ści powietrza s ą wył ącznie emisje z kotłowni zakładowych i palenisk domowych. S ą one równie ż wymieniane jako główne źródło emisji benzo(a)pirenu w Programie Ochrony Powietrza. Kotłownie te z reguły nie s ą wyposa żone w urz ądzenia do redukcji zanieczyszcze ń ze wzgl ędu na brak tanich i skutecznych rozwi ąza ń technicznych. S ą uci ąż liwe dla mieszka ńców najbli ższych okolic tego typu obiektów, z powodu znacznej emisji pyłów i sadzy. Podstawow ą barier ą utrudniaj ącą zmian ę paliwa grzewczego w indywidualnych gospodarstwach domowych stanowi wzrastaj ąca cena gazu ziemnego i dobrych gatunków w ęgla, przy jednoczesnym spadku siły nabywczej mieszka ńców. Problem zanieczyszczenia powietrza w niewielkim stopniu dotyczy terenów wiejskich i miejscowo ści, w których zlokalizowane s ą zakłady przetwórcze. Popraw ę w tym zakresie mogłaby przynie ść rozbudowa sieci i dostarczenie gazu do wi ększych wsi w gminie lub alternatywne technologie pozyskuj ące ciepło z OZE. Zagrożenia dla czysto ści powietrza nie stwarzaj ą okoliczne gminy, posiadaj ące tak jak Mirosławiec, charakter turystyczno - rolniczy. Stosunkowo niewielkie zagro żenia, z uwagi na powszechno ść katalizatorów, stwarza wzrost ruchu pojazdów. Nale ży mie ć nadziej ę, że realizacja zada ń okre ślonych w programach ochrony powietrza, w tym edukacja ekologiczna pozwol ą na ukształtowanie zachowa ń ludzi w kierunku ograniczenia przez nich emisji szkodliwych zanieczyszcze ń (poprzez stosowanie paliw dobrej jako ści).

Poza zwi ększon ą warto ści ą st ęż enia pyłu PM10 i zawartego w nim benzo(a)pirenu, na obszarze gminy Mirosławiec nie zanotowano przekrocze ń warto ści kryterialnych zanieczyszcze ń podlegaj ących ocenie (poziomy dopuszczalne lub docelowe) .

W przypadku dwutlenku azotu, którego głównym źródłem w obszarach miejskich s ą spaliny samochodowe, w dalszym ci ągu najwy ższe jego st ęż enia wyst ępuj ą w mie ście Mirosławiec, oraz w pobli żu dróg z intensywnym ruchem samochodowym – głównie drogi krajowej nr 10 oraz wojewódzkiej nr 177. I chocia ż st ęż enia te nie przekraczaj ą standardu jako ści powietrza, to jednak w rejonach obci ąż onych ruchem samochodowym utrzymuj ą si ę stale na do ść wysokim poziomie.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 43

4.1.6. Zabudowa

Ogółem w roku 2014 na terenie gminy Mirosławiec znajdowało si ę 2136 budynków mieszkalnych, w tym w samym mie ście Mirosławiec było 1060 mieszka ń. Z uwagi na miejsko-wiejski charakter gminy w skład zasobów mieszkaniowych w znacznej mierze wchodz ą wolno stoj ące budynki mieszkalne oraz domy jednorodzinne. Zabudowa wielorodzinna to bloki znajduje si ę w Mirosławcu oraz bloki w Mirosławcu Górnym nale żą ce do Agencji Mienia Wojskowego. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa jednego mieszka ńca w m 2 wynosiła 70,0 (tab. 13). Z ka żdym rokiem liczba zasobów mieszkaniowych na terenie gminy wzrasta (tab. 14). W roku 2014 na terenie gminy oddano do u żytku 10 mieszka ń o ł ącznej powierzchni u żytkowej 1257m 2. Procentowy udział ludno ści gminy Mirosławiec korzystaj ący z instalacji przedstawia tabela 15. Tabela 13. Zasoby mieszkaniowe w gminie Mirosławiec w roku 2014 Wyszczególnienie Zasoby Mieszkania 2136 Izby 8202 Powierzchnia u żytkowa mieszka ń w m 2 149461 Liczba izb w mieszkaniu 3,84 Liczba osób na 1 mieszkanie 2,59 Liczba osób na 1 izb ę 0,67 Powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania w m 2 70,0 Powierzchnia u żytkowa na 1 osob ę w m 2 27,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Szczecinie

Tabela 14. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Mirosławiec w latach 2011-2014 Zasoby mieszkaniowe 2011 2012 2013 2014 Mieszkania 2114 2121 2126 2136 Liczba lokali socjalnych 35 32 32 31 Źródło: Opracowanie własne po podstawie danych: Statystyczne Vademecum Samorz ądowca

Tabela 15. Liczba ludno ści (w %) w gminie Mirosławiec korzystaj ąca z instalacji Rodzaj instalacji 2012 2013 2014 wodoci ągowa 92,1 92,1 92,1 kanalizacyjna 59,5 59,3 60,5 gazowa 51,2 50,9 51,0 Źródło: Opracowanie własne po podstawie danych: Statystyczne Vademecum Samorz ądowca

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 44

Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe Gminy Mirosławiec w roku 2015 Stan na dzie ń Lp. Wyszczególnienie 31.12.2015 r. 1. Liczba budynków stanowi ących w cało ści własno ści Gminy 12 2. Liczba budynków z udziałem własno ści Gminy 32 Liczba lokali mieszkalnych stanowi ących własno śc Gminy 144 3. W tym lokali socjalych 31 Powierzchnia u żykowa lokali mieszkalnych stanowi ących własno ść Gminy 6.504,22 m2 4. W tym powierzchnia u żytkowa lokali socjalnych 1041,47m2 Źródło: Opracowania własne Gminy i Miasta Mirosławiec

Wi ększo ść budynków stanowi ących własno ść Gminy to budynki wybudowane przed rokiem 1939. Jedynie dwa budynki przy ulicy Wolno ści 16 i 22 zostały wybudowane w latach 1965-1974 oraz dwa budynki przy ulicy Dworcowej 15 i 16 wybudowane zostały w latach 2008-2009. Tabela 17. Wykaz budynków u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Mirosławiec Adres Instytucja (ulica, kod pocztowy, miejscowo ść ) Budynek po byłej Przychodni Zdrowia ul. Polna 23; 78-650 Mirosławiec Urz ąd Miejski w Mirosławcu ul. Wolno ści 37; 78-650 Mirosławiec Bank Spółdzielczy w Złotowie oddział ul. Wolno ści 26; 78-650 Mirosławiec w Mirosławcu Urz ąd Pocztowy ul. Sprzymierzonych 26; 78-650 Mirosławiec Filia Urz ędu Pocztowego Osiedle XXX – Lecia LLP 4; 78-651 Mirosławiec Górny ul. Sprzymierzonych 34; 78-650 Mirosławiec, Piecnik 37, Ochotnicza Stra ż Po żarna - Remizy Bronikowo 40 A Posterunek Policji ul. Wolno ści 37; 78-650 Mirosławiec Biblioteka Publiczna ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Zespół Szkół w Mirosławcu ul. Wolno ści 21; 78-650 Mirosławiec Zespół Szkół w Piecniku Piecnik 8; 78-650 Mirosławiec ul. Zamkowa 10; 78-650 Mirosławiec; ul. Osiedle XXX-Lecia Samorz ądowe Przedszkole „Słoneczko” LLP 9, 78-651 Mirosławiec Górny Ośrodek Kultury ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Hanki; Jabłonowo; Piecnik; Jadwi żyn; Orle; Próchnowo; Świetlice wiejskie Bronikowo; Łowicz Wałecki, Mirosławiec Górny Kaplica Cmentarna 78-650 Mirosławiec

5. Główne no śniki emisyjno ści na terenie gminy Mirosławiec

5.1. Energia cieplna

Na terenie gminy Mirosławiec nie funkcjonuje jedna scentralizowana gospodarka cieplna, działa natomiast system ogrzewania rozproszonego i indywidualnego. Ogrzewanie obiektów indywidualnych oraz publicznych wraz z wytwarzaniem ciepłej wody u żytkowej opiera si ę na indywidualnych lokalnych jednostkach wytwórczych energii. Do ogrzewania budynków przede wszystkim wykorzystywane s ą nast ępuj ące rodzaje źródeł energetycznych: węgiel i sporadycznie miał w ęglowy, gaz płynny, olej opałowy, drewno oraz energia

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 45

elektryczna. Zarówno w przypadku zabudowy wielorodzinnej, jak i zabudowy jednorodzinnej, wyst ępuje du że zró żnicowanie systemów grzewczych i zastosowanego paliwa, dominuje jednak drewno, ale również wykorzystywany jest gaz i w znacznym stopniu węgiel i ró żne formy jego przetworzenia. Tabela 18. Struktura wytwarzania ciepła na terenie Gminy Mirosławiec Ilo ść zu żytej energii pierwotnej Wyszczególnienie MWh % Według rodzajów ogrzewania Ogrzewanie indywidualne 53 745,60 78,86% Ogrzewanie sieciowe 14 408,55 21,14% Razem 68 154,15 100,00% Według rodzajów odbiorców Mieszka ńcy 53 745,60 79% Budynki u żyteczno ści publicznej 2 190,45 3% Przedsi ębiorstwa 12 218,10 18% Razem 68 154,15 100,00% Według u żytego paliwa Gaz 8 386,34 12,30% Węgiel 9 638,02 14,14% Olej opałowy 3 246,15 4,76% Drewno 46 639,71 68,43% Energia elektryczna 243,94 0,36% Razem 68 154,15 100,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych GUS za 2013 r. oraz danych z przeprowadzonej ankietyzacji na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020 Tabela 19. Struktura wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych na terenie Gminy Mirosławiec - Gospodarstwa domowe Gospodarstwa domowe Wyszczególnienie szt. % Sie ć gazownicza, w tym: 600 28,22% ogrzewanie indywidualne 80 3,76% ogrzewanie sieciowe (lokalne kotłownie) 520 24,46% Inne ogrzewanie indywidualne, w tym: 1 526 71,78% węgiel 502 23,61% drewno 904 42,52% olej opałowy 18 0,85% energia elektryczna 102 4,80% Razem 2 126 100,00%

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 46

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych GUS za 2013r. oraz danych z przeprowadzonej ankietyzacji mieszka ńców oraz zarz ądców budynków mieszkalnych na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016- 2020

SIE Ć GAZOWNICZA Z istniej ącej na terenie gminy Mirosławiec sieci gazowniczej zaopatrywane s ą: 1) osoby indywidualne, 2) podmioty indywidualne, 3) lokalne kotłowanie.

Dostawc ą gazu na teren gminy jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Porównanie od roku 2008 do 2013:

a) długo ść sieci rozdzielczej wzrosła o 245 m, b) liczb ę czynnych przył ączy do budynków zwi ększono o 17 szt., c) o 165 natomiast spadła liczba odbiorców gazu sieciowego, d) zu życie gazu na ogrzewanie mieszka ń spadło o 148 ty ś. m 3, e) liczba ludno ści korzystaj ącej z sieci gazowej wzrosła o 504 osób.

Tabela 20. Długo ść sieci gazowych oraz ilo ść zu żytego gazu na terenie gminy Mirosławiec. Wska źnik Obszar gminy Długo ść czynnej sieci ogółem [m] 41 849 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej [m] 22001 Czynne przył ącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych [szt.] 318 Odbiorcy gazu [gosp. domowe] 652 Odbiorcy gazu ogrzewaj ący mieszkania gazem [gosp. domowe] 80 Zu życie gazu [tys. m 3] 580,2 Zu życie gazu na ogrzewanie mieszka ń [tys. m 3] 181,6 Ludno ść korzystaj ąca z sieci gazowej [osoba] 2836 Ludno ść korzystaj ąca z sieci w % ludno ści gminy 0,51 Sie ć rozdzielcza na 100 km 2 10,8 Zu życie gazu na 1 mieszka ńca [m 3] 104,3 Zu życie gazu na 1 korzystaj ącego / odbiorc ę [m 3] 204,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 47

Tabela 21. Wielko ść zu życia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec Opis Zu życie gazu Zu życie gazu (m 3) w 2013r. (m 3) w 2014r. Odbiorcy domowi 181 600 801 700 Pozostali 657 500 1 114 500 Razem 839 100 1 916 200 Źródło: PGNiG, grudzie ń 2015 r.

KOTŁOWNIE NA TERENIE GMINY MIROSŁAWIEC Na terenie gminy Mirosławiec zinwentaryzowano 20 kotłowni lokalnych w tym: 1) kotłów opalanych gazem - 11 szt., 2) kotłów opalanych w ęglem – 3 szt., 3) kotłów opalanych drewnem – 4 szt., 4) kotłów opalanych olejem – 2 szt. Tabela 22. Z ewidencjonowane kotłownie na terenie gminy Mirosławiec – dane WIO Ś Szczecin

Zu życie Lp. Nazwa jednostki Nazwa paliwa Jednostka paliwa

SPÓŁDZIELCZY BANK LUDOWY W gaz ziemny 1 ZŁOTOWIE, ODDZIAŁ W 0,00339 mln m3 zaazotowany MIROSŁAWCU, REGON 000498916

gaz ziemny 2 URZ ĄD MIEJSKI, REGON 001241540 0,0214 mln m3 wysokometanowy

PRZEDSI ĘBIORSTWO PRODUKCYJNO HANDLOWO 3 drewno 16,9 Mg TRANSPORTOWE "BOMI", REGON 00461945

gaz ziemny 0,074712 mln m3 ŻYWIEC ZDRÓJ S.A., REGON wysokometanowy 4 070426925 olej lekki, S < 0.5% 33,459 Mg

drewno 48 Mg GORZELNIA "JARPOL" LUCYNA 5 JAROSZ, REGON 320131651 węgiel kamienny 294 Mg

SAMORZ ĄDOWE PRZEDSZKOLE gaz ziemny 6 "SŁONECZKO" W MIROSŁAWCU, 0,017791 mln m3 wysokometanowy REGON 320935540

PRZEDSI ĘBIORSTWO ROLNICZO- 7 HANDLOWE "PRÓCHNOWO" SP. Z drewno 14 Mg O.O., REGON 321012865

8 ZESPÓŁ SZKÓŁ W PIECNIKU, gaz płynny, propan- 22 Mg

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 48

Zu życie Lp. Nazwa jednostki Nazwa paliwa Jednostka paliwa REGON 331402251 butan

ZESPÓŁ SZKÓŁ W MIROSŁAWCU, gaz ziemny 9 0,060603 mln m3 REGON 331404540 wysokometanowy

PPHU "MATRIX" IRENEUSZ PAŁKA, 10 drewno 12 Mg REGON 331442836

PHILIPS LIGHTING POLAND S.A., 11 koks 5 Mg REGON 570007259

NADLE ŚNICTWO MIROSŁAWIEC, gaz ziemny 12 0,004904 mln m3 REGON 570064441 wysokometanowy

gaz płynny, propan- 4,34 Mg butan ZAKŁAD ENERGETYKI CIEPLNEJ 13 WODOCI ĄGÓW I KANALIZACJI SP. gaz ziemny 0,1249 mln m3 Z O.O., REGON 570106560 wysokometanowy

węgiel kamienny 6,9 Mg

gaz płynny, propan- ZAKŁAD MECHANICZNY 47,83 Mg butan 14 METALTECH SP.Z O.O., REGON 570125208 olej lekki, S < 0.5% 89,88 Mg

ZAKŁAD PRODUKCYJNO- USŁUGOWO-HANDLOWY gaz płynny, propan- 15 7,85 Mg "ROLMECH" SPÓŁKA JAWNA, butan REGON 57054026

OGRZEWANIE INDYWIDUALNE INNE NI Ż GAZOWE Dane dotycz ące indywidualnych systemów grzewczych (innych ni ż piece gazowe) pochodz ą z ankiet od mieszka ńców. Ł ącznie wpłyn ęło 234 prawidłowo wypełnionych ankiet, co przy ł ącznej liczbie lokali mieszkalnych na poziomie 2 126 szt., oznacza wska źnik pokrycia na poziomie 11%. Na podstawie bada ń ankietowych oszacowano, i ż łącznie 1 526 gospodarstw domowych korzysta z ogrzewania indywidualnego innego ni ż gazowe. Dominuj ącym paliwem w 904 gospodarstwach domowych jest drewno, a w 502 węgiel. 102 gospodarstwa domowe wykorzystuj ą energi ę elektryczn ą, jako ogrzewanie, a 18 olej opałowy.

5.2. Energia elektryczna

Na terenie gminy Mirosławiec głównym operatorem zarz ądzaj ącym sieci ą elektryczn ą jest Enea SA w Poznaniu. Moc Głównego Punktu Zasilaj ącego w gminie to 2x2,5 MW, który

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 49

został zmodernizowany i rozbudowany wraz z liniami przesyłowymi 110 kV przył ączonymi do sieci s ąsiedniego operatora Energa w GPZ Czaplinek i Kalisz Pomorski, dzi ęki czemu została zapewniona stabilno ść dostaw energii w tym zapewnienia dostaw na potrzeby zakładów produkcyjnych i samych mieszka ńców. W Mirosławcu znajduje si ę 79 stacji transformatorowych o mocy 15/0,4 kV, rozdzielnia sieciowa SN/SN 15/15kV, linie kablowe i napowietrzne 15 i 0,4 kV.

Udział gospodarstw domowych przył ączonych do sieci elektrycznej w stosunku do ogólnej liczby gospodarstw domowych w gminie si ęga 100%, wi ęc obecnie istniej ąca sie ć elektroenergetyczna zabezpiecza potrzeby mieszka ńców.

Tabela 23. Zu życie energii elektrycznej o niskim napi ęciu w m. Mirosławiec 2010 2011 2012 2013 Odbiorcy energii elektrycznej na niskim napi ęciu w gospodarstwach domowych w miastach szt. 1 670 1 645 1 624 1 562 Zu życie energii elektrycznej na niskim napi ęciu w gospodarstwach domowych w miastach MWh 2 562 2 483 2 367 2 300 zu życie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych kWh 82,57 79,81 77,05 75,73 w miastach na 1 mieszka ńca Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych.

Znaczna rezerwa mocy transformatorów pozwala na zabezpieczenie potrzeb rozwojowych obszaru i ewentualny rozwój lub mo żliwo ść przył ączenia nowych źródeł wytwórczych, w tym obiektów i instalacji wykorzystuj ących OZE. Z powodu uwarunkowa ń lokalizacyjnych – strefy intensywnego ruchu lotniczego rozwój odnawialnych źródeł energii w formie turbin wiatrowych jest mocno ograniczony dla obszaru gminy Mirosławiec.

5.3. Energia odnawialna

W gminie Mirosławiec nie funkcjonuj ą obiekty wytwarzaj ące energi ę z odnawialnych źródeł na skal ę przemysłow ą, jednak że potencjał gminy jest pod tym wzgl ędem znacz ący, w szczególno ści, je śli chodzi o pozyskanie energii z biomasy lub rozwój zespołów instalacji pozyskuj ących energi ę ze sło ńca. W odniesieniu do mo żliwo ści lokalizowania siłowni wiatrowych ich rozwój jest mocno ograniczony z powodu uwarunkowa ń lokalnych zwi ązanych z ruchem lotniczym.

Inne projektowane OZE na terenie gminy Mirosławiec Na dzie ń dzisiejszy s ą prowadzone prace projektowe w zakresie głównie budowy instalacji fotowoltaicznych na gruncie o mocy do 2 MW oraz czterech odr ębnych zespołów fotowoltaicznych o mocy do 1 MW ka żdy.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 50

5.4. System transportowy

Gmina Mirosławiec poło żona jest z dala od głównych o środków miejskich, mimo to poprzez swoje poło żenie (istotny szlak drogowy – droga krajowa nr 10- Szczecin – Bydgoszcz-Warszawa) stanowi w ęzeł komunikacyjny o ponadlokalnym charakterze dla południowego obszaru województwa zachodniopomorskiego. Droga ta jest tras ą intensywnie wykorzystywan ą głównie dla celów tranzytowych, jest równie ż tras ą dojazdow ą dla ruchu sezonowego zwi ązanego z turystyk ą lokaln ą oraz w niewielkim stopniu z dojazdem turystów nad morze. Równie ż stanowi główn ą arteri ę komunikacyjn ą dla samego obszaru gminy Mirosławiec.

Z punktu widzenia długoterminowej prognozy emisji CO 2 nale ży wziąć pod uwag ę planowan ą w przyszło ści drog ę ekspresow ą S10 relacji Szczecin – Bydgoszcz - Pło ńsk. Przewidywana jest do realizacji, jako droga dwupasmowa dwujezdniowa o standardzie drogi ekspresowej. Docelowo poł ączy zespół portów morskich Szczecin-Świnouj ście z aglomeracj ą warszawsk ą. Ka żdy z wariantów przebiegu tej trasy (wg Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad) przebiega przez gmin ę Mirosławiec. Na wysoko ści miasta po stronie południowo - wschodniej planowany jest w ęzeł komunikacyjny spinaj ący drog ę krajow ą z wojewódzk ą nr 177. Nie mniej jednak odcinek Szczecin - Piła, który przebiega przez gmin ę Mirosławiec, uzyskał wysoki priorytet wśród wszystkich planowanych dróg ekspresowych w Polsce, a termin realizacji okre ślony jest do 2023 na odcinku Szczecin – Piła (zgodnie z opublikowanym terminarzem przez MIiRR). Tabela 24. Wykaz podstawowej sieci drogowej Długo ść (km) Rodzaje/ Kierunek (relacja), Rodzaj Klasa techniczna/ na terenie kategorie dróg numer drogi nawierzchni stan nawierzchni gminy Dobry stan krajowe Szczecin-Bydgoszcz nr 10 23,671 asfaltowa techniczny wojewódzkie Czaplinek Mirosławiec - 13,585 asfaltowa Dobry stan Wiele ń nr 177 techniczny

Orle – Mirosławiec dr. nr 1984z Od DK nr 10 do Stara Korytnica – nr 2300Z Od dr. Nr 177 – Jadwi żyn dr. nr 2301z Od DK 10 – Toporzyk – powiatowe 21,912 asfaltowa Lipie – Kłosowo – Dęboł ąki – dr nr 2306Z Od DK 10 Piecnik – Górnica – Świ ętosław – Kolno – Karsibów – dr nr 2308Z Bronikowo – Próchnowo

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 51

Długo ść (km) Rodzaje/ Kierunek (relacja), Rodzaj Klasa techniczna/ na terenie kategorie dróg numer drogi nawierzchni stan nawierzchni gminy dr. nr 2310z Piecnik – Próchnowo dr.nr 2311z Lubno – Nakielno – dr nr 2312Z Od dr. nr 10 – Toporzyk dr. nr 2360z Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Mirosławcu

Podstawow ą sie ć drogow ą w gminie uzupełnia droga wojewódzka nr 177 relacji Czaplinek – Wiele ń (skrzy żowanie z droga krajow ą nr 22 i wojewódzk ą 181). Pozostałe drogi stanowi ą odcinki dróg powiatowych pomi ędzy gmin ą Mirosławiec oraz gminami s ąsiednimi oraz drogi gminne stanowi ące uzupełnienie sieci drogowej. Nadrz ędny układ sieci komunikacyjnej uzupełniaj ą drogi i ulice miejskie, które stanowi ą podstawowy układ komunikacyjny miasta Mirosławca. Na terenie gminy realizowane s ą poł ączenie autobusowe, które zapewniaj ą ł ączno ść z najwi ększymi o środkami miejskimi, główne kierunki to: Szczecin, Bydgoszcz, Koszalin, Kołobrzeg, Piła, Pozna ń.

Rodzaje, liczba i struktura pojazdów zarejestrowanych na terenie Gminy Mirosławiec Na terenie Gminy Mirosławiec zarejestrowanych jest ł ącznie 4 162 pojazdów. Ich rodzaje i liczb ę przedstawia poni ższa tabela. Tabela 25. Pojazdy zarejestrowane na terenie gminy Mirosławiec. Rodzaj Liczba w szt. Samochody osobowe 2 713 Samochody ci ęż arowe 432 Ci ągniki rolnicze 217 Autobusy 14 Samochody sanitarne i specjalne 20 Motocykle i motorowery 753 Samochody inne 13 Razem 4 162 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców

Na wykresie przedstawiono struktur ę pojazdów pod wzgl ędem ich rodzajów.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 52

Wykres. Struktura pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy Mirosławiec.

Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców

Z wykresu wynika, że na terenie Gminy najwi ęcej jest zarejestrowanych samochodów osobowych (ok. 65% wszystkich zarejestrowanych pojazdów), nast ępnie motocykli i motorowerów (18%) oraz samochodów ci ęż arowych (11%). Pozostałe pojazdy stanowi ą 6% wszystkich zarejestrowanych pojazdów.

5.5. Przemysł na terenie gminy Mirosławiec Gospodarczo gmina opiera si ę głównie na przemy śle przetwórstwa spo żywczego, elektromaszynowego, drzewnego i budowlanego. W rolnictwie dominuj ą gospodarstwa indywidualne i wielkoobszarowe, głównie zlokalizowane w południowej cz ęś ci gminy. Główna gał ąź przemysłu to przetwórstwo spo żywcze – produkcja napojów i wody nasyconej,

CO 2 („ Żywiec Zdrój S.A.” – Zakład nr 3 Mirosławiec) oraz przemysł wytwórczy oparty na obróbce stali których głównymi produktami s ą urz ądzenia elektrotechniczne i maszyny (ZK „Metaltech” i „ROLMECH”) oraz kable energetyczne („DRUT – PLAST”). Ponadto funkcjonuj ą mniejsze zakłady, których działalno ść polega na pozyskaniu i przetworzeniu drewna. W rejestrze REGON zarejestrowano 476 podmiotów (stan na rok 2013). Przewa żaj ą podmioty z sektora prywatnego, stanowi ą 96%, pozostałe 4% to podmioty sektora publicznego. Tabela 26. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON na przestrzeni lat 2010-2014 (stan na 31 XII) 2010 2011 2012 2013 2014 ogółem 457 457 455 476 492 sektor publiczny 16 16 18 17 19 sektor prywatny 441 441 437 459 473 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 53

Tabela 27. Podmioty gospodarki wg rejestru REGON w 2014

W przeliczeniu na 10 tys. ludno ści, własn ą działalno ść gospodarcz ą prowadzi 680 osób fizycznych.

Szczegółowy rozkład podmiotów zarejestrowanych wg poszczególnych sekcji PKD obrazuje poni ższa tabela. Najwi ęcej podmiotów zarejestrowanych jest w sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wł ączaj ąc motocykle. Tabela 28. Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2010 2011 2012 2013 2014 Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 Sekcja A - Rolnictwo, le śnictwo, łowiectwo i 42 41 40 41 41 rybactwo Sekcja B - Górnictwo 1 1 1 1 1 i wydobywanie Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 47 46 42 46 48 Sekcja D - Wytwarzanie 0 0 0 0 0 i zaopatrywanie w energi ę elektryczn ą, gaz, par ę wodn ą, gor ącą wod ę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie 5 5 5 5 6 ściekami i odpadami oraz działalno ść zwi ązana z rekultywacj ą Sekcja F - Budownictwo 55 58 64 75 79 Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa 135 134 127 129 132 pojazdów samochodowych, wł ączaj ąc motocykle Sekcja H - Transport 28 27 26 27 27 i gospodarka magazynowa Sekcja I - Działalno ść zwi ązana 26 25 23 24 21 z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja 3 3 3 3 3 i komunikacja Sekcja K - Działalno ść finansowa i 12 11 11 12 13 ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalno ść zwi ązana 8 8 10 11 16 z obsług ą rynku nieruchomo ści

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 54

Sekcja M - Działalno ść profesjonalna, naukowa 15 16 18 18 16 i techniczna Sekcja N - Działalno ść w zakresie usług, 7 12 13 13 15 administrowania i działalno ść wspieraj ąca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona 7 7 7 6 6 narodowa; obowi ązkowe zabezpieczenia społeczne Sekcja P - Edukacja 15 12 13 13 16 Sekcja Q - Opieka zdrowotna 17 18 18 19 18 i pomoc społeczna Sekcja R - Działalno ść zwi ązana z kultur ą, 6 6 7 6 6 rozrywk ą i rekreacj ą Sekcja S i T - Pozostała działalno ść usługowa oraz 28 27 27 27 28 Gospodarstwa domowe zatrudniaj ące pracowników; gospodarstwa domowe produkuj ące wyroby i świadcz ące usługi na własne potrzeby Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych.

5.6. Zaopatrzenie w wod ę

Według danych uzyskanych z UM gmina Mirosławiec zwodoci ągowana jest w 90 %. Najwi ększym eksploatowanym na jej terenie jest wodoci ąg w Mirosławcu 3 o wydajno ści urz ądze ń do ujmowania wody Q śrd = 800 m . Pobór wody odbywa si ę z 3 studni wierconych z zainstalowanymi pompami G-80 drugiego stopnia. Stacja wodoci ągowa składa si ę z 4 zbiorników wyrównawczych o pojemno ści 50 m 3, pompowni drugiego stopnia (5 sztuk pomp wirowych), 3 hydroforów o pojemno ści 4,5m3, chloratora C 52 oraz murowanego budynku stacji.

W 2014 r. z wodoci ągu korzystało 3.057 osób. Mirosławiec posiada 14,7 km sieci rozdzielczej. Decyzja PPIS-N.H.K-600-23/15 stwierdzono warunkow ą przydatno ść wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi dostarczon ą przez wodoci ąg Mirosławiec, jednocze śnie nakazano doprowadzi ć, jako ść wody pod wzgl ędem fizykochemicznym do wymogów rozporz ądzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. W sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz.U. z 2007r.,Nr 61,poz.417 ze zm.) w terminie do 30.04.2017r.

W gminie Mirosławiec poza uj ęciem w Mirosławcu znajduje si ę 8 uj ęć wiejskich: Mirosławiec Górny, Orle, Łowicz Wałecki, Hanki, Bronikowo, Próchnowo, Jabłonowo i Toporzyk.

Poni ższa tabela pokazuje zu życie wody na terenie gminy z podziałem na obszary gospodarki. Tabela 29. Zu życie wody na terenie gminy Mirosławiec [dam 3] Ogółem 381,4 Przemysł 209 Eksploatacja sieci wodoci ągowej 172,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 55

Poni ższa tabela obrazuje zu życie wody w przeliczeniu na mieszka ńca. Tabela 30. Zu życie wody w gospodarstwach domowych w gminie Mirosławiec 2010 2011 2012 2013 2014 Zużycie wody z wodoci ągów w gospodarstwach m3 84 79,6 70,9 68,6 63,0 domowych na 1 mieszka ńca Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Baza Danych Lokalnych.

5.7. Gospodarka ściekowa

Oczyszczalnia ścieków na terenie Mirosławca zrealizowana została w latach 1988 – 1993. Typ oczyszczalni: mechaniczno-biologiczna. Jej rozruch nast ąpił we wrze śniu 1992r., do eksploatacji przekazana została 30.06.1993r. Od tego czasu poddana została dwukrotnej rozbudowie i modernizacji. Pierwsza modernizacja miała miejsce w roku 1997. W wyniku jej rozbudowy powi ększono jej przepustowo ść z Q śrd = 405 m 3/d do 510 m 3/d, nast ępna modernizacja miała miejsce w roku 2012 gdzie zwi ększono przepustowo ść do 100m 3/d. Oczyszczalnia spełnia wymogi zawarte w obowi ązuj ącym pozwoleniu wodnoprawnym. Wielko ść dostarczanych i oczyszczanych ścieków za rok 2014 wynosi 250.000m 3. Tabela 31. Ilo ść ścieków bytowych odebranych z terenu gminy Mirosławiec w 2014r. Ilo ść ścieków [m 3] Rodzaj ścieków w tys. Ścieki bytowe 122,3

Tabela 32. Ilo ść i struktura oczyszczonych ścieków na terenie gminy Mirosławiec Ogółem Ilo ść ścieków [m 3] w tys. Ścieki oczyszczane ogółem 250,00 Ścieki przemysłowe i komunalne 127,70

Tabela 33. Ludno ść gminy Mirosławiec korzystaj ąca z oczyszczalni ścieków Ludno ść gminy 5654 Mirosławiec, Mirosławiec Górny, 3681 Jabłonkowo

Tabela 34. Mieszka ńcy gminy Mirosławiec w % korzystaj ący z oczyszczalni ścieków Ilo ść w % 65,1

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 56

5.8. Gospodarka odpadami

Ilo ść powstaj ących odpadów komunalnych zale ży w du żym stopniu od poziomu i modelu konsumpcji indywidualnej oraz świadomo ści ekologicznej społecze ństwa. Wraz z rozwojem gospodarczym powodowanym przede wszystkim rozwojem technologii przemysłowych, nast ępuje zwi ększanie konsumpcji, powstaj ą du że ilo ści odpadów. W du żych ośrodkach miejskich ilo ść wytwarzanych odpadów wynosi nawet 1,5 m 3 rocznie na mieszka ńca, podczas gdy na niektórych terenach nie przekracza 0,5 m 3 na mieszka ńca. Według obowi ązuj ącego Planu Gospodarki Odpadami województwo zachodniopomorskie podzielone jest na cztery regiony gospodarki odpadami komunalnymi: region szczeci ński, szczecinecki, koszali ński i region CZG R XXI. Podział ten ma zagwarantowa ć poprawne i efektywne działanie instalacji i systemu gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie całego województwa. Zapewni ć ma to gospodarka odpadami wykorzystuj ąca instalacje regionalne lub instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi regionów. Gmina Mirosławiec nale ży do regionu szczecineckiego, główn ą instalacj ą na terenie gminy jest: istniej ąca instalacja zast ępcza mechanicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Mirosławcu PHU EKOFiuk sp.K. W 2013 roku ł ącznie od 1091 wła ścicieli nieruchomo ści z terenu gminy Mirosławiec odebrano 1089,4 Mg wszystkich odpadów komunalnych. Dzi ęki działaniom podj ętym na terenie gminy Mirosławiec udało si ę ograniczy ć mas ę odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska o 24,52 % oraz osi ągn ąć poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia poszczególnych frakcji odpadów komunalnych na poziomie 17,01 %. Informacje o składzie i ilo ści odpadów komunalnych, ulegaj ących biodegradacji oraz poddanych recyklingowi, z obszaru gminy Mirosławiec przedstawiaj ą poni ższe tabele.

Tabela 35. Skład odpadów komunalnych odebranych z terenu gminy Mirosławiec w roku 2013 Ilo ść odebranych Frakcja Kod odpadów odpadów [Mg] Odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji 20 01 08 28,7 Odpady ulegaj ące biodegradacji 20 02 01 5,2 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 20 01 01 5,1 Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 2,0 Odpady opakowaniowe zmieszane 15 01 06 17,9 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 20 01 39 7,5 Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 34 Szkło(nieopakowaniowe) 20 01 02 12,9 Opakowania ze szkła 15 01 07 24,4 Metale 20 01 40 0,4 Odpady wielkogabarytowe 20 03 07 18,1 Gleba, ziemia w tym kamienie 20 02 02 2,2 Odpady komunalne niesegregowane 20 03 01 931 SUMA 1089,4 Źródło: Analiza systemu gospodarki odpadami na terenie Gminy Mirosławiec

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 57

Tabela 36. Ilo ść odpadów komunalnych niesegregowanych oraz sposób ich zagospodarowania na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 Odpady komunalne niesegregowane o kodzie 20 03 01 [Mg] Obszar miejski Obszar wiejski Ogółem Poddane składowaniu 7,9 7,1 15 Poddane innym ni ż składowanie procesom przetwarzania 532,9 383,1 916 Ogółem 540,8 390,2 Tabela 37. Ilo ść odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji oraz sposób ich zagospodarowania na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 Ilo ść Sposób Rodzaj odpadów/kod odpadów zagospodarowania [Mg] Odpady kuchenne ulegaj ące bidegradacji 20 01 08 28,7 kompostowanie

Odpady ulegaj ące bidegradacji 5,2 kompostowanie 20 02 01 Opakowania z papieru i tektury 2,0 recykling 15 01 01 Papier i tektura (nie opakowaniowe) 5,1 recykling 20 01 01 Ogółem 41,0 Osi ągni ęty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ul ęgaj ących biodegradacji 24,52 % kierowanych na składowisko

Tabela 38. Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 Ilo ść odpadów Ilo ść odebranych poddanych Rodzaj odpadów/kod odpadów recyklingowi [Mg] [Mg] Opakowania z papieru i tektury 2,0 2,0 15 01 01 Opakowania z tworzyw sztucznych 43,0 43,0 15 01 02 Odpady opakowaniowe zmieszane 17,9 17,9 15 01 06 Opakowania ze szkła 24,4 24,4 15 01 07 Papier i tektura (nie opakowaniowe) 5,1 5,1 20 01 01 Tworzywa sztuczne 7,5 7,5 20 01 39 Metale 0,4 0,4 20 01 40 Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia 17,1 % poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 58

Osady ściekowe. Odpady z oczyszczalni ścieków komunalnych zaliczane s ą do odpadów komunalnych. W ich skład wchodz ą osady ściekowe, piasek z oczyszczania piaskowników i skratki. Powstaj ący osad jest wykorzystywany do rekultywacji terenów rolniczych na terenie gminy.

5. 9. Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywno ści energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

Dotychczasowe działania gminy Mirosławiec w zakresie szeroko poj ętej gospodarki niskoemisyjnej, ograniczenia zu życia energii czy wykorzystania energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych głownie były zwi ązane z termomodernizacj ą budynków i działaniami w zakresie stosowania urz ądze ń bardziej wydajnych lub energooszcz ędnych. Szczegółowe zestawienie działa ń ju ż podj ętych w tym zakresie obrazuje zał ącznik nr 1. Ponadto zgodnie z informacj ą uzyskan ą od operatora sieci energetycznej zostały wydane warunki przył ączeniowa dla instalacji fotowoltaicznych o ł ącznej mocy do 6 MW.

6. Metodologia opracowania planu gospodarki niskoemisyjnej

6.1. Pozyskiwanie danych w ramach inwentaryzacji emisji CO 2 (bazy danych)

Metodologia Inwentaryzacji Emisji Dwutlenku W ęgla W inwentaryzacji wykorzystane zostały dwie metodologie pozyskiwania danych: • Metodologia „bottom-up” („dane oddolne”) – polega na zbieraniu danych u źródła. Ka żda jednostka podlegaj ąca inwentaryzacji podaje dane (przy pomocy ankiety), które pó źniej agreguje si ę w taki sposób, aby dane były reprezentatywne dla wi ększej populacji lub obszaru. • Metodologia „top-down” („dane odgórne”) – polega na pozyskiwaniu zagregowanych danych dla wi ększej jednostki obszaru lub populacji (np. od przedsi ębiorstw energetycznych). Jako ść danych jest wtedy lepsza, poniewa ż jest mała ilo ść źródeł danych. Je żeli zagregowane dane nie s ą reprezentatywne dla danego obszaru lub populacji, nale ży tak je przekształci ć, aby jak najwierniej obrazowały zaistniał ą sytuacj ę.

Cel inwentaryzacji • Okre ślenie wielko ści emisji z obszaru gminy Mirosławiec tak, aby mo żliwe było zaprojektowanie działa ń słu żą cych jej ograniczeniu przez władze administracji publicznej. • Rok bazowy.

Podstawa do przygotowania PGN: • Wytyczne Ministerstwa Środowiska odno śnie sposobu przygotowania inwentaryzacji emisji na potrzeby Programów Ochrony Powietrza. • Wytyczne „Porozumienia Mi ędzy Burmistrzami” dotycz ące tego, jak opracowa ć plan działa ń na rzecz zrównowa żonej energii (SEAP). • Przyj ęty rok bazowy 2013.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 59

Zakres inwentaryzacji Inwentaryzacja obejmuje wszystkie emisje gazów cieplarnianych wynikaj ące ze zu życia energii finalnej na terenie miast i gmin, tj. zu życie: • energii paliw kopalnych (na potrzeby gospodarczo – bytowe, transportowe i przemysłowe), • ciepła sieciowego, • energii elektrycznej, • energii ze źródeł odnawialnych.

Sektory poddane inwentaryzacji • Infrastruktura u żyteczno ści publicznej (obiekty edukacyjne, obiekty administracyjne, obiekty kultury, obiekty sportowe i inne), • Budynki mieszkalne (gospodarstwa domowe) • Budynki usługowe (sektory: handel, usługi, przemysł), • Transport (tabor gminny, komunikacja publiczna, transport prywatny i komercyjny), • Oświetlenie uliczne (lokalne latarnie świetlne oraz sygnalizacja świetlna), • Przemysł – w tym przedsi ębiorstwa, firmy odpowiedzialne za produkcj ę energii elektrycznej i cieplnej, • Energetyka (charakterystyka istniej ących w mie ście wi ększych źródeł energii), • Istniej ące instalacje OZE, • Gospodarka odpadami, • Inne źródła emisji (wynikaj ące z prowadzonej działalno ści gospodarczej).

Sektory niepoddane inwentaryzacji • zakłady przemysłowe obj ęte EU ETS, • emisje procesowe z zakładów przemysłowych, • transport lotniczy, • transport morski i rzeczny, • rolnictwo (np. hodowla zwierz ąt, wykorzystanie obornika, uprawy, stosowanie nawozów, spalanie odpadów rolniczych na wolnym powietrzu), • gospodarka le śna.

Zasi ęg terytorialny inwentaryzacji - obejmuje wszelkie działania b ędące w zasi ęgu bezpo średniej kontroli samorz ądu lokalnego.

6.2. Działania promocyjne zwi ązane z opracowywaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjne dla Gminy i Miasta Mirosławiec

Proces pozyskiwania danych do PGN został rozpocz ęty w listopadzie/grudniu 2015 r. Proces rozpocz ęto od działa ń promocyjnych, które miały na celu poinformowanie społeczno ści gminy Mirosławiec o celu i zakresie opracowywania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz zaproszenie ich do współpracy. W tym celu: 1) Opracowano stron ę informacyjno – promocyjn ą projektu - http://miroslawiec.pgn- online.pl/

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 60

Strona m.in.: - informuje o tym, czym jest plan gospodarki niskoemisyjnej, w jakim celu jest on tworzony, - informuje o współfinansowaniu opracowania PGN Mirosławiec przez Uni ę Europejsk ą ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, - umo żliwia wypełnienie ankiet online.

Adres internetowy strony został zamieszczony w ulotkach oraz plakatach informacyjnych. Link do strony został równie ż na stałe umieszczony na stronie internetowej Gminy ( http://www.miroslawiec.pl/ )

Screen ze strony internetowej Gminy Mirosławiec

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 61

6.3. Ankietyzacja Opracowane zostały trzy rodzaje ankiet: 1. ankiety dla mieszka ńców, 2. ankiety dla przedsi ębiorców, 3. ankiety dla jednostek u żyteczno ści publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych.

Ankietyzacja mieszka ńców Ankietyzacja została poprzedzona działaniami informacyjno – promocyjnymi, które zostały opisane w pkt. 6.2. Ponadto w przypadku zabudowy mieszkaniowej rozproszonej zostali zaanga żowani sołtysi oraz szeregowi pracownicy Urz ędu Miejskiego w celu rozprowadzenia pojedynczych ankiet.

Ka żdy z mieszka ńców miał mo żliwo ść wypełnienia ankiety: • on- line za po średnictwem strony http://miroslawiec.pgn-online.pl/ • wydruku ankiety PDF oraz przekazania wypełnionej do Urz ędu Miejskiego, sołtysowi swojej miejscowo ści, lub skanem na wskazanego w ankiecie adresu e-mail.

Ankietyzacja przedsi ębiorców W celu dotarcia do jak najwi ększej liczby przedsi ębiorców została stworzona baza najwi ększych przedsi ębiorstw na terenie gminy. Do ka żdego z przedsi ębiorstw został wysłana informacja o tworzonym PGN, celu ankietyzacji oraz z pro śbą o wypełnienie ankiety. Do ankiet zostały równie ż doł ączone formularze zgłaszania inwestycji z zakresu niskiej emisji. Do ka żdego z przedsi ębiorstw został wykonany telefon, informuj ący o przesłanej wiadomo ści wraz z niezb ędnymi informacjami. Skuteczno ść okazała si ę zadawalaj ąca bior ąc pod uwag ę

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 62

struktur ę lokalnych przedsi ębiorców. Pozostali przedsi ębiorcy nie wykazali ch ęci udziału w opracowywaniu bazy emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy.

Ankietyzacja jednostek u żyteczno ści publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Ankietyzacja jednostek u żyteczno ści publicznej, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych została poprzedzona spotkaniem informacyjnym. Ponadto, do ka żdej takiej jednostki została wysłana mailem pro śba o wypełnienie ankiety dla obiektów zarz ądzanych/u żytkowanych przez te jednostki. Do ka żdej jednostki został wykonany równie ż telefon, z informacj ą o mailu oraz celu prowadzenia ankietyzacji. Po dokonaniu analizy uzyskano bardzo dobry wynik pozyskanych danych od tych podmiotów tj. od spółdzielni mieszkaniowej, wi ększo ść du żych wspólnot wypełniła ankiety i dostarczyła informacji oraz uzyskano pełne dane odno śnie zasobów i budynków komunalnych.

6.4. Źródła danych wykorzystane do inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych

Budynki mieszkalne Dane dotycz ące zu życia no śników energii pierwotnej w celach grzewczych oraz do podgrzewania ciepłej wody w budynkach mieszkalnych pochodz ą z nast ępuj ących źródeł: • ankiety skierowane do mieszka ńców; • ankiety skierowane do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz do zarz ądców nieruchomo ściami; • dane dotycz ące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie; • dane statystyczne dotycz ące zu życia gazu sieciowego w gospodarstwach domowych na terenie gminy Mirosławiec; • dane z firmy PGNiG S.A. dotycz ące zu życia gazu na terenie gminy Mirosławiec; • dane statystyczne dotycz ące zu życia energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe.

Budynki niemieszkalne Dane dotycz ące zu życia no śników energii pierwotnej w celach grzewczych oraz do podgrzewania ciepłej wody w budynkach niemieszkalnych pochodz ą z nast ępuj ących źródeł: • ankiety skierowane do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz do zarz ądców nieruchomo ściami; • dane dotycz ące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie; • dane z firmy PGNiG S.A. dotycz ące zu życia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec; • dane z zakładów energetycznych dotycz ące zu życia energii elektrycznej.

Transport Dane dotycz ące zu życia paliwa w transporcie zostały oszacowane w oparciu o nast ępujące źródła: • dane z ewidencji pojazdów; • dane z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie dotycz ące zu życia paliw w pojazdach zgłoszonych w ramach systemu opłat za korzystanie ze środowiska;

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 63

• dane z bada ń ruchu pojazdów; • ankiety skierowane do mieszka ńców; • ankiety skierowane do przedsi ębiorców;

Informacje na temat transportu indywidulanego (liczba samochodów, ich rodzaj, liczba przeje żdżanych kilometrów po terenie gminy, wiek pojazdu, rodzaj paliwa) pozyskiwane były od mieszka ńców w ramach ankietyzacji.

Informacje w zakresie wielko ści zu żywanego paliwa przez przedsi ębiorstwa zarejestrowane na terenie gminy Mirosławiec i zwi ązan ą z tym emisj ą spalin wykonawca Planu pozyskał z: a) Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego; b) indywidulanego zapytania do ka żdego z przedsi ębiorstw, w jakim procencie podawane do Urz ędu Marszałkowskiego emisje dotycz ą gminy Mirosławiec (telefonicznie zostało zadane pytanie: „Jaki procent ł ącznej liczby wozokilometrów flota Pa ństwa firmy/instytucji przeje żdża po terenie gminy Mirosławiec?”).

Badania ruchu Gmina przed opracowaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie była w posiadaniu badania ruchu prowadzanych na jej terenie, dla drogi krajowej nr 10 (S10) wykorzystano badania ruchu wraz z metodologi ą prognozowania nat ęż enia ruchu opart ą na wytycznych metodologicznych i danych z GDDiA. Przedmiotowe dane zostały opracowane dla roku bazowego oraz bie żą cego i skorygowane o dane uzyskane z pomiarów wykonywanych na potrzeby analiz proinwestycyjnych wykonywanych na drodze krajowej.

Oświetlenie uliczne Dane dotycz ące zu życia energii elektrycznej w systemie o świetlenia ulicznego pochodz ą z inwentaryzacji systemu o świetlenia ulicznego w gminie Mirosławiec. Ilo ść i ich stan został dokonany na zasadzie przegl ądu punktów, potwierdzenia ich sprawno ści i potwierdzenia ich ilo ści oraz weryfikacji zastosowanej technologii o świetlenia. Ponadto uzyskano wszelkie niezb ędne informacje od ich zarz ądcy, je śli taki wyst ępuje.

Przemysł i usługi Wpływ sektora przemysłowego i usługowego na emisj ę CO 2 oszacowano w oparciu o nast ępuj ące dane: • ankiety skierowane do przedsi ębiorców, • dane dotycz ące kotłowni lokalnych z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie, • dane z firmy PGNiG S.A. dotycz ące zu życia gazu sieciowego na terenie gminy Mirosławiec, • dane z zakładów energetycznych dotycz ące zu życia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 64

7. Inwentaryzacja emisji CO 2 7.1. Podstawowe zało żenia Celem inwentaryzacji jest określenie wielko ści emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy. Działanie to umo żliwi okre ślenie obszarów (geograficznych, b ądź funkcyjnych) najwi ększej emisji w celu dobrania optymalnych działa ń słu żą cych jej ograniczaniu. Podstaw ą do oszacowania wielko ści emisji CO 2 jest zu życie energii finalnej oraz paliw ze źródeł pierwotnych i wtórnych w kluczowych obszarach społeczno-gospodarczych gminy: • Budynkach mieszkalnych, • Budynkach niemieszkalnych, • Transporcie, • Oświetleniu ulicznym, • Przemy śle i usługach. W tym celu dokonano oblicze ń zu życia przez u żytkowników ko ńcowych: • Paliw opałowych (na potrzeby grzewcze pomieszcze ń i budynków); • Paliw transportowych, • Ciepła systemowego, • Energii elektrycznej, • Gazu sieciowego. Podstaw ą do okre ślenia emisji pozostałych gazów cieplarnianych do atmosfery s ą: • Dane z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie. Inwentaryzacj ą obj ęto cały obszar administracyjny gminy Mirosławiec. Rokiem, w którym zebrano informacje niezb ędne do przeprowadzenia inwentaryzacji jest rok 2015. Wi ększo ść zebranych danych dotyczy roku 2013. Wyj ątek stanowi ą: • Dane dotycz ące ruchu pojazdów – wykorzystano wyniki Generalnego Pomiaru Ruchu w 2010 roku, które na podstawie ,,Zasad prognozowania wska źników wzrostu ruchu wewn ętrznego na okres 2008- 2014 na sieci drogowej do celów planistyczni projektowych”, zostały sprowadzone do roku 2013. • Dane dotycz ące zu życia paliw w celach grzewczych pochodz ące z ankiet skierowanych do mieszka ńców. Wobec powy ższego, za rok bazowy przyj ęto rok 2013. Rokiem, dla którego okre ślane są cele w zakresie emisji CO 2, udziału Odnawialnych Źródeł Energii w bilansie energetycznym gminy oraz efektywno ści energetycznej budynków jest rok 2020. Dla obliczenia emisji dwutlenku w ęgla zastosowano nast ępuj ące wska źniki emisji CO 2 z poszczególnych typów pojazdów: Tabela 39.

Przyj ęte wska źniki emisji CO 2 [gCO 2/km] w transporcie Lp. Rodzaj pojazdu Wska źnik emisji CO 2 [gCO 2/km] 1 Motocykle 155 2 Samochody osobowe 155 3 Samochody dostawcze 200 4 Samochody ci ęż arowe 450 5 Samochody ci ęż arowe z przyczep ą 900 6 Autobusy 450

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 65

Źródło: Instytut Transportu Samochodowego, Zakład Bada ń Ekonomicznych: Opracowanie metodologii prognozowania zmian aktywno ści sektora transportu drogowego (w kontek ście ustawy o systemie zarz ądzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji)

Poni ższa tabela przedstawia wska źniki emisji CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliwa. Tabela 40.

Wska źniki emisji CO 2 dla poszczególnych rodzajów paliwa

Rodzaj paliwa WO* WE* Emisja CO 2 z 1 tony [MJ/kg] [kg/GJ] [Mg] benzyna silnikowa 44,8 68,61 3,073728 BS gaz płynny propan-butan 47,31 62,44 2,9540364 LPG spr ęż ony gaz ziemny CNG 48 55,82 2,67936 olej nap ędowy 43,33 73,33 3,1773889 ON

* WO – Warto ść Opałowa, WE – Wielko ść Emisji CO 2 Źródło: Krajowy O środek Bilansowania i Zarz ądzania Emisjami: Warto ści opałowe (WO) i wska źniki emisji

CO 2 (WE) w roku 2011 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2014.

Do przeliczenia jednostek masy paliwa (kg, Mg) na jednostki obj ęto ści (l, m 3) przyj ęto nast ępuj ące średnie wska źniki g ęsto ści: • benzyna silnikowa – 0,75 kg/litr, • olej nap ędowy – 0,85 kg/litr, • gaz płynny propan-butan (LPG) – 0,5 kg/litr.

Do okre ślenia emisji CO 2 z pozostałych no śników energii przyj ęto nast ępuj ące wska źniki: Tabela 41.

Wska źniki słu żą ce do okre ślenia emisji CO 2 z pozostałych no śników energii WO* WO* WE* Emisja CO z 1 tony Rodzaj paliwa 2 [MJ/kg] [MJ/m 3] [kg/GJ] [Mg] Gaz - 35,98 55,82 2,0084036** Węgiel 23,08 - 94,62 2,1838296 Drewno 15,6 - 109,76 1,712256 Olej opałowy 40,19 - 76,59 3,0781521

* WO – Warto ść Opałowa, WE – Wielko ść Emisji CO 2 3 ** Emisja CO 2 z 1000m gazu

Do okre ślenia emisji CO 2 dla zu życia energii przyj ęto wska źnik na 812kg CO 2/MWh, zgodnie z opracowaniem KOBiZE.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 66

7.2. Charakterystyka głównych sektorów odbiorców energii

7.2.1. Obiekty u żyteczno ści publicznej Obiekty u żyteczno ści publicznej to jednostki lub budynki funkcjonuj ące w ramach jednostki samorz ądu terytorialnego oraz instytucje lub słu żby zapewniaj ące podstawowy system bezpiecze ństwa publicznego. Pozostałe budynki i instytucje zwi ązane s ą z usługami o charakterze publicznym. Tabela 42. Wykaz budynków u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Mirosławiec. Adres Instytucja (ulica, kod pocztowy, miejscowo ść ) Budynek po byłej Przychodni Zdrowia ul. Polna 23; 78-650 Mirosławiec Urz ąd Miejski w Mirosławcu ul. Wolno ści 37; 78-650 Mirosławiec Bank Spółdzielczy w Złotowie oddział ul. Wolno ści 26; 78-650 Mirosławiec w Mirosławcu Urz ąd Pocztowy ul. Sprzymierzonych 26; 78-650 Mirosławiec Filia Urz ędu Pocztowego Osiedle XXX – Lecia LLP 4; 78-651 Mirosławiec Górny ul. Sprzymierzonych 34; 78-650 Mirosławiec, Piecnik 37, Ochotnicza Stra ż Po żarna - Remizy Bronikowo 40 A Posterunek Policji ul. Wolno ści 37; 78-650 Mirosławiec Biblioteka Publiczna ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Zespół Szkół w Mirosławcu ul. Wolno ści 21; 78-650 Mirosławiec Zespół Szkół w Piecniku Piecnik 8; 78-650 Mirosławiec ul. Zamkowa 10; 78-650 Mirosławiec; ul. Osiedle XXX-Lecia Samorz ądowe Przedszkole „Słoneczko” LLP 9, 78-651 Mirosławiec Górny Ośrodek Kultury ul. Parkowa 1; 78-650 Mirosławiec Hanki; Jabłonowo; Piecnik; Jadwi żyn; Orle; Próchnowo; Świetlice wiejskie Bronikowo; Łowicz Wałecki, Mirosławiec Górny Kaplica Cmentarna 78-650 Mirosławiec

Poni ższe zestawienie obrazuje zu życie paliw kopalnych do celów grzewczych w budynkach u żyteczno ści publicznej. Zestawienie zostało przygotowane w oparciu o dane Wojewódzkiego Banku Zanieczyszcze ń Środowiska (dane za przyj ęty rok bazowy 2013)

Tabela 43. Zu życie do celów grzewczych paliw kopalnych. Łączne Zu życie do celów grzewczych paliw Jednostka zu życie w kopalnych 2013 roku gaz tys. m3 219,17 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Wojewódzkiego Banku Zanieczyszcze ń Środowiska (dane za roku 2013)

Kolejna tabela prezentuje wyliczenie emisji dwutlenku w ęgla powstaj ącego ze zu życia paliw do celów grzewczych.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 67

Tabela 44. Łączna emisja CO 2 wynikaj ąca ze zu życia paliw do produkcji ciepła w budynkach niemieszkalnych (budynkach u żyteczno ści publicznej) na terenie gminy Mirosławiec. Zu życie do celów Jednostka Łączne wska źnik emisji CO 2 grzewczych paliw kopalnych zu życie w jednostka warto ść 2013 roku [Mg] gaz tys. m 3 219,17 2,0084 440,17 Razem 440,17

Łącznie warto ść emisji dwutlenku węgla wynikaj ąca ze zu życia paliw kopalnych do ogrzania budynków niemieszkalnych wynosi 440,17 Mg.

7.2.2. Obiekty mieszkalne

Wi ększo ść danych, jakie zostały uzyskane w wyniku ankietyzacji pochodz ą przede wszystkim od zarz ądców nieruchomości, spółdzielni mieszkaniowej, wspólnot mieszkaniowych i zarz ądu budynków komunalnych oraz od lokalnego operatora sieci ciepłowniczej i ankiet skierowanych do mieszka ńców. Ł ącznie zebrano 234 poprawnie wypełnionych ankiet. Przy ł ącznej liczbie mieszka ń i domków jednorodzinnych na poziomie 2 126 szt. oznacza to pokrycie całej zbiorowo ści na poziomie 11%. Poni ższa tabela przedstawia struktur ę zgromadzonych ankiet pod wzgl ędem rodzaju lokalu (mieszkanie w budynku wielorodzinnym, dom jednorodzinny).

Tabela 45. Struktura zgromadzonych ankiet pod wzgl ędem lokali Liczba ankiet wypełnionych Razem Mirosławiec Reszta prawidłowo szt. % szt. % szt. % Dom jednorodzinny 105 45% 72 58% 33 30% Mieszkanie w budynku wielorodzinnym 129 55% 53 42% 76 70% Razem 234 - 125 - 109 -

Poni ższa tabela przedstawia szczegółowe dane dotycz ące zebranej próby statystycznej oraz dane dotycz ące budynków mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec z zasobów Banku Danych Lokalnych GUS. Tabela 46. Dane z próby statystycznej oraz dane dotycz ące budynków mieszkalnych na terenie Gminy Wyszczególnienie Warto ść Łączna powierzchnia u żytkowa ankietowanych budynków, w tym: 20 858,89 dom jednorodzinny 13 623,81 mieszkanie w budynku wielorodzinnym 7 235,08 procentowe pokrycie całej zbiorowo ści 14%

Liczba mieszka ń i domków jednorodzinnych, w tym: 2 126

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 68

Wyszczególnienie Warto ść Miasto Mirosławiec 1 051 obszar wiejski 1 075 Powierzchnia u żytkowa mieszka ń i domków jednorodzinnych 148 204 miasto Mirosławiec 78 020 obszar wiejski 70 184

Budynki mieszkalne w Gminie w tym: 865 miasto Mirosławiec 469 obszar wiejski 396

Na podstawie bada ń ankietowych oraz dost ępnych danych statystycznych, okre ślono struktur ę gospodarstw domowych wzgl ędem rodzaju ogrzewania. Poni ższa tabela przedstawia struktur ę gospodarstw domowych w gminie Mirosławiec pod wzgl ędem rodzaju ogrzewania oraz paliwa używanego w celach grzewczych. Tabela 47. Struktura gospodarstw domowych w gminie Mirosławiec pod wzgl ędem rodzaju ogrzewania oraz paliwa u żywanego w celach grzewczych. Wyszczególnienie Warto ść Liczba mieszka ń i domków jednorodzinnych, w tym: 2 126 Ogrzewanie indywidualne (przewa żaj ące): 1606 Gaz 80 Węgiel 502 Drewno 904 Olej opałowy 18 Energia elektryczna 102 Ciepło sieciowe, w tym: Gaz 520

W analizie wska źników emisji dwutlenku w ęgla zostały wzi ęte pod uwag ę dane pozyskane z Urz ędu Statystycznego (Baza Danych Lokalnych) oraz dane dot. zu życia paliw od operatorów energii i gazu. Tabela 48. Liczba mieszka ń w gminie Mirosławiec oraz ł ączna powierzchnia u żytkowa w m² powierzchnia u żytkowa mieszkania mieszka ń w m 2

Mirosławiec 2 126 148 204

Mirosławiec - miasto 1 051 78 020

Mirosławiec - obszar wiejski 1 075 70 184 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 69

Tabela 49. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Mirosławiec Mirosławiec 865 Mirosławiec - miasto 469 Mirosławiec - obszar wiejski 396 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS

Do wyliczenie emisji dwutlenku w ęgla przyj ęto zu życie gazu podane przez PGNiG. Poni żej prezentujemy zu życie paliw kopalnych do produkcji ciepła w budynkach mieszkalnych na terenie gminy Mirosławiec oraz emisj ę CO 2. Tabela 50. Zu życie paliw kopalnych do produkcji ciepła w budynkach mieszkalnych na terenie gminy

Mirosławiec oraz emisja CO 2

Zu życie do celów Łączne wska źnik emisji CO 2 grzewczych paliw Jednostka zu życie w warto ść jednostka kopalnych 2013 roku [Mg] Gaz tys. m 3 181,6 2,0084 364,73 Węgiel Mg 860,94 2,1838 1 880,15 Energia elektryczna MWh 243,94 0,812 198,08 Olej opałowy Mg 31,76 3,0782 97,75 Drewno Mg 10 572,12 1,7123 18 102,65 Razem 20 643,36 Źródło: opracowanie własne

Emisja dwutlenku w ęgla z budynków mieszkalnych wynosi 20 643,36 Mg.

7.3. Usługi i przemysł

Dane dotycz ące zu życia źródeł emisji pierwotnej dla usług i przemysłu obliczono głównie w oparciu o dane pochodz ące z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego (Wojewódzki Bank Zanieczyszcze ń Środowiska - Dane za rok 2013). W wyniku ankietyzacji nie udało si ę pozyska ć miarodajnych danych dot. zu życia paliw do produkcji ciepła w sektorze przemysłu i usług. Przyj ęto, zatem zu życie paliw z WIO Ś i z listy jednostek wyodr ębniono podmioty z obszaru usług i przemysłu. W grupie tej nie uwzgl ędniono małych przedsi ębiorstw, których działalno ść jest prowadzona w lokalach mieszkalnych, zakładaj ąc, że mieszkania wykazano w grupie opisanej w rozdziale 7.2.2. Dla niniejszej analizy zało żono równie ż, że wi ększo ść firm ma charakter lokalny i prowadzi swoj ą działalno ść na terenie gminy Mirosławiec lub ich funkcjonowanie bezpo średnie wpływa na stan środowiska gminy. Dodatkowo uzyskano dane z PGNiG w zakresie zu życia gazu dla podmiotów gospodarczych.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 70

Poni ższa tabela przedstawia dane dotycz ące ilo ści zu żytego paliwa do celów grzewczych i procesowych w przedsi ębiorstwach przemysłowych i usługowych w gminie Mirosławiec.

Tabela 51. Ilo ści zu żytego paliwa do celów grzewczych i procesowych w przedsi ębiorstwach przemysłowych i usługowych w gminie Mirosławiec. Zu życie do celów grzewczych paliw Jednostka Łączne zu życie kopalnych w 2013 roku Gaz tys. m 3 438,33 Węgiel Mg 642,39 Drewno Mg 190,89 Olej opałowy Mg 259,01

Tabela 52. Łączna emisja dwutlenku w ęgla z sektora usług i przemysłu na terenie gminy Mirosławiec.

Zu życie do celów grzewczych Jednostka Łączne wska źnik emisji CO 2 paliw kopalnych zu życie w jednostka warto ść 2013 roku [Mg] Gaz tys. m 3 438,33 2,0084 880,35 Węgiel Mg 642,39 2,1834 1 402,59 Drewno Mg 190,89 1,7122 326,84 Olej opałowy Mg 259,01 3,0781 797,26 Razem 3 407,05

Podsumowuj ąc emisja CO 2 z sektora usług i przemysłu na terenie gminy Mirosławiec wynosi 3 407,05 Mg.

7.4. Oświetlenie uliczne System o świetlenia ulicznego na terenie gminy składa si ę z 649 lamp sodowych. Z czego za eksploatacj ę 339 sztuk jest odpowiedzialna firma Enea O świetlenie, gdzie koszty utrzymania i energii pokrywa gmina Mirosławiec na zasadzie ryczałtu za punkt oświetleniowy. Natomiast pozostała cz ęść o świetlenia tj. 310 lamp jest własno ści ą gminy Mirosławiec. Ł ączne zu życie energii elektrycznej przez system o świetlenia ulicznego w roku 2013 oszacowano ok. 211 MWh , co oznacza emisj ę dwutlenku w ęgla na poziomie 171,332 ton. 7.5. Transport

Dane z Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie

Do Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie 39 podmiotów zgłosiło zu życie paliw przez flot ę składaj ącą si ę z ponad 289 pojazdów. S ą to pojazdy stanowi ące zarówno własno ść przedsi ębiorstw jak te ż instytucji. Nast ępnie przeprowadzono badania ankietowe metod ą wywiadu telefonicznego, gdzie osobom odpowiedzialnym za flot ę pojazdów zadano pytanie, jak ą (procentowo) liczb ę kilometrów

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 71

pojazdy danej instytucji pokonuj ą po obszarze gminy. Na tej podstawie obliczono ł ączne zu życie paliwa na terenie gminy przez pojazdy zgłoszone do Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie celem naliczenia opłat za korzystanie ze środowiska. Poni ższa tabela przedstawia ł ączne zu życie paliwa (oraz emisj ę dwutlenku w ęgla) na terenie gminy z powy ższych flot pojazdów. Tabela 53. Łączne zu życie paliwa (oraz emisja dwutlenku w ęgla) na terenie gminy z flot pojazdów.

Wyszczególnienie Łączne zu życie: w tym na terenie Gminy Emisja CO 2 benzyna silnikowa 25,63 14,36 44,14 olej nap ędowy 1278,01 538,02 1709,50 gaz płynny, propan-butan 61,96 13,51 39,91 spr ęż ony gaz ziemny 0,10 0,01 0,04 biodiesel 1,37 1,30 0,00 1 793,59 RAZEM

Badania ruchu Gmina przed opracowaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie była w posiadaniu bada ń ruchu prowadzanych na jej terenie. Na potrzeby niniejszego dokumentu przyj ęto dane pozyskane z badania Średniego Ruchu Dobowego (SRD) prowadzonego przez Generaln ą Dyrekcj ę Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) dla drogi krajowej nr 10 za rok 2010 i na tej podstawie, wykorzystuj ąc wska źniki zalecane przez GDDKiA do wyliczenia prognoz ruchu w roku 2013, obliczono nat ęż enie ruchu w roku bazowym. Nast ępnie do wyliczenia emisji dwutlenku w ęgla wzi ęto pod uwag ę wska źniki Instytutu Transportu Samochodowego w zakresie emisji dwutlenku w ęgla dla poszczególnych rodzaju pojazdów. Łączna długo ść przebiegaj ących przez gmin ę Mirosławiec dróg ró żnej kategorii wynosi 139,556 km. Długo ść drogi krajowej nr 10 (S10) przebiega przez teren gminy na odcinku 23,671 km, długo ść drogi wojewódzkiej (DW 177) wynosi 13,585 km, długo ść dróg powiatowych 32,2 km i dróg gminnych 70 km. Tabela 54. Szacowana liczba wozokilometrów na terenie gminy Mirosławiec na drogach wojewódzkich i krajowych SDR liczba wozokilometrów 2013 r. Rodzaj pojazdu 2013 na dob ę rocznie Motocykle 39 530 339,16 1 453 Samochody osobowe 2 999 111 731 40 781 721,56 Samochody dostawcze 405 15 089 5 507 368,20 Samochody ci ęż arowe bez przyczep 188 7 004 2 556 506,72 Samochody ci ęż arowe z przyczepami 909 33 866 12 360 981,96 Autobusy 38 1 416 516 740,72

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 72

Ci ągniki rolnicze 14 522 190 378,16 razem 4 591 171 080 62 444 036,48 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA, nat ęż enie ruchu za rok 2013 wyliczony na podstawie wska źników zalecanych przez GDDKiA do wyliczania prognoz ruchu.

Tabela 55. Szacowana liczba wozokilometrów wraz ze wska źnikami emisyjno ści i wyliczoną wielko ści ą emisji dla drogach wojewódzkich i krajowych Rodzaj pojazdu Liczba Wska źnik Wielko ść wozokilometró emisji [g/km] emisji [Mg] w rocznie Motocykle 530 339,16 155 82,20 Samochody osobowe 40 781 721,56 155 6 321,17 Samochody dostawcze 5 507 368,20 200 1 101,47 Samochody ci ęż arowe bez przyczep 2 556 506,72 450 1 150,43 Samochody ci ęż arowe z przyczepami 12 360 981,96 900 11 124,88 Autobusy 516 740,72 450 232,53 Ci ągniki rolnicze 190 378,16 675 128,51 RAZEM 62 444 036,48 20 141,19 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych SDR przy wykorzystaniu wska źników z Instytutu Transportu Samochodowego do oznaczenie wska źników emisji CO 2 dla poszczególnych typów pojazdów.

Oszacowano ł ączn ą liczb ę wozokilometrów na drogach gminnych i powiatowych.

Tabela 56. Szacowana liczba wozokilometrów na terenie gminy Mirosławiec na drogach gminnych i powiatowych Rodzaj pojazdu SDR liczba wozokilometrów 2013 r. 2013 na dob ę rocznie Motocykle 25 2557,5 933 487,50 Samochody osobowe 790 80817 29 498 205,00 Samochody dostawcze 94 9616,2 3 509 913,00 Samochody ci ęż arowe bez przyczep 2 204,6 74 679,00 Samochody ci ęż arowe z przyczepami 3 306,9 112 018,50

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 73

Autobusy 18 1841,4 672 111,00 Ci ągniki rolnicze 1 102,3 37 339,50 razem 933,00 95 445,90 34 837 753,50

Tabela 57. Szacowana liczba wozokilometrów wraz ze wska źnikami emisyjno ści i wyliczon ą wielko ści ą emisji Rodzaj pojazdu Liczba Wska źnik Wielko ść wozokilometró emisji [g/km] emisji [Mg] w rocznie Motocykle 25 155 144,69 Samochody osobowe 790 155 4 572,22 Samochody dostawcze 94 200 701,98 Samochody ci ęż arowe bez przyczep 2 450 33,61 Samochody ci ęż arowe z przyczepami 3 900 100,82 Autobusy 18 450 302,45 Ci ągniki rolnicze 1 675 25,20 RAZEM 933,00 5 880,97

Łączna emisja dwutlenku w ęgla wynikaj ąca z transportu wynosi 26 022,16 Mg.

Emisja CO 2 wynikaj ąca ze zu życia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec

Ze wzgl ędu na fakt, że zu życie energii elektrycznej mo żna jedynie prognozowa ć na podstawie bardzo ogólnych danych przyj ęto metod ę statystyczn ą do przeszacowania do skali i obszaru gminy Mirosławiec, przyjmuj ąc za dane wyj ściowe zu życie pr ądu na terenie całego powiatu (dane jedynie dost ępne). Nale ży równie ż zwróci ć uwag ę, że energia elektryczna jest zu żywana na miejscu, ale nie jest produkowana na analizowanym terenie. W zwi ązku, z czym dla okre ślenia emisji z terenu gminy zakłada si ę, że warto ść ta stanowi dane składowe dla regionu i kraju. Dodatkowo znaczenie mo że mie ć równie ż mo żliwo ść wyboru, na zasadach rynkowych, dostawcy energii elektrycznej, która rzeczywi ście mo że by ć produkowana nawet poza granicami Polski. Jednak samo zu życie energii w skali globalnej wpływa na poziom emisji CO 2, w zwi ązku z tym warto ść jest prognozowana.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 74

Tabela.58. Zu życie energii elektrycznej za lata 2013- 2014, dane z Enea Operator 2013 r. 2014 r. MWh Grupa Liczba MWh Grupa Liczba taryfowa odbiorców taryfowa odbiorców Odbiorcy na SN 1 984 B 4 1 982 B 4 Odbiorcy na nN 4 900 G,C 2 270 4 875 G,C 2 263 Gospodarstwa 3 312 G 2 076 3 264 G 2 084 domowe Źródło: dane z Enea Operator SA, Oddział Dystrybucji Pozna ń

Emisja CO 2 wynikaj ąca ze zu życia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec wynosi 8 279,15 ton.

Bilans energii dla Odnawialnych Źródeł Energii na terenie gminy Mirosławiec

Na terenie gminy Mirosławiec zidentyfikowano jedn ą instalacj ę o mocy 3,5 kW, która została uj ęta w bilansie emisji CO 2, jednak że jej skala i faktyczny efekt ekologiczny w stosunku do wolumenu emisji z terenu całej gminy jest statystycznie pomijalny.

7.6. Bazowa inwentaryzacja emisji CO 2 za rok 2013 – podsumowanie i wnioski

Na podstawie przyj ętych w rozdziale 7.1. zało żeń obliczono ł ączn ą emisj ę dwutlenku węgla do atmosfery ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy Mirosławiec. Poni ższa tabela przedstawia emisj ę dwutlenku w ęgla do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec. Tabela 59. Wielko ść emisji dwutlenku w ęgla do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec. Wyszczególnienie Emisja CO2 w gminie Mirosławiec w 2013 roku [Mg]

Budynki Mieszkalne 20 643,36 Budynki Niemieszkalne 440,17 Przemysł i Usługi 3 407,05 Transport 26 022,16 Oświetlenie uliczne 171,33 Energia elektryczna 8 279,15 RAZEM 58 963,22

Łączna emisja dwutlenku w ęgla w roku 2013 wyniosła 5 963,22 ton. Oznacza to, że emisja dwutlenku w ęgla w gminie w przeliczeniu na jednego mieszka ńca wynosi 10,57 tony. W porównaniu ze średni ą dla Polski (8,6 tony) emisja dwutlenku w ęgla w gminie Mirosławiec jest o 23% wy ższa. Poni ższy wykres przedstawia struktur ę emisji dwutlenku węgla z podziałem na źródła.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 75

Wykres. Struktura emisji dwutlenku w ęgla na terenie gminy Mirosławiec z podziałem na źródła.

Najwi ększym źródłem emisji dwutlenku w ęgla do atmosfery na terenie gminy jest transport, który generuje 44% gminnej emisji dwutlenku w ęgla. Kolejnym, niemal równie du żym źródłem emisji s ą systemy grzewcze w gospodarstwach domowych. S ą one odpowiedzialne za 35% emisji dwutlenku w ęgla. Energia elektryczna generuje 14% emisji CO 2. Przemysł i usługi (a dokładniej paliwa zu żywane w sektorach przemysłowym i usługowym do celów grzewczych i przemysłowych) jest odpowiedzialny za 6% emisji dwutlenku w ęgla. Budynki niemieszkalne s ą odpowiedzialne za 0,7% emisji za ś o świetlenie uliczne – za 0,3%. Dane te jednoznacznie wskazuj ą, i ż głównymi obszarami działa ń na rzecz zmniejszenia emisji dwutlenku w ęgla powinny by ć transport oraz budynki mieszkalne. Docieplenie budynków mieszkalnych oraz zmiana sposobów ogrzewania na bardziej przyjazny środowisku w najwi ększym stopniu wpłynie na zmniejszenie emisji dwutlenku w ęgla do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec.

8. Identyfikacja obszarów problemowych

8.1. Transport Poniewa ż transport jest jedną ze stref działania człowieka, która wpływa na wzrost emisji CO2 do powietrza w przypadku Mirosławca rozwi ązanie tego problemu, co do samych st ęż eń poszczególnych składników w szczególno ści B(a)P jest trudny, co wynika z faktu, że przekroczenia dotycz ą samego obszaru miast i jej głównej arterii komunikacyjnej, czyli drogi krajowej nr 10. Droga ta stanowi jedn ą z głównych arterii komunikacyjnych w skali województwa zachodniopomorskiego, jednak zgodnie z informacj ą z GDDiA – dane publiczne przewiduje si ę realizacj ę obwodnicy na odcinku gminy Mirosławca dla obszaru przekrocze ń czyli samego miasta. Zgodnie z ostatnio ogłoszonymi planami inwestycyjnymi droga krajowa nr 10 ma podlega ć przebudowie do klasy drogi ekspresowej – po dwa pasy w ka żdym kierunku, czyli stanowi ć drog ę nie kolizyjn ą. Zakładany okres zako ńczenia przebudowy drogi do 2023 r., gdzie dla terenu gminy Mirosławca mo że to by ć 2019/2020.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 76

Informacja ta wynikaj ąca z oficjalnego stanowiska została zastrze żona, jako mog ąca ulec zmianie przez zarz ądc ę drogi krajowej, gdzie główn ą przyczyn ę wskazano na mo żliwo ść sfinansowania realizacji obwodnicy. Stosowanie alternatywnych rozwi ąza ń w przypadku transportu na terenie miast takiej skali nie ma zastosowania – rozwój transportu publicznego. Jedynymi rozwi ązaniami logicznymi i realnymi powinny by ć analizy obecnie funkcjonuj ącego układu ruchu w szczególno ści tranzytowego lub budowa obwodnicy, co z powodu kosztów mo że by ć nie realne.

8.2. Budynki W gminie Mirosławiec dostrze żono du ży potencjał poprawy efektywno ści energetycznej budynków: zarówno mieszkalnych jak i niemieszkalnych. Z przeprowadzonych bada ń ankietowych oraz pozyskanych danych wynika, że niewiele ok 30% budynków mieszkalnych na terenie gminy było poddanych pracom termo-modernizacyjnym w przeci ągu ostatnich 10 lat. Głównie dotyczy to budynków mieszkalnych wielorodzinnych w tym budynków socjalnych i komunalnych wybudowanych w ciągu ostatnich 10 - 15 lat. Przeprowadzone prace termo-modernizacyjne głównie były prowadzone w ramach budynków wybudowanych przed 1992 rokiem, gdzie głównym celem prac było uzyskanie lepszych własno ści budynku, ale i przy zało żeniu bardziej efektywnego i wydajnego zastosowania paliwa do pozyskania celów grzewczych w tym redukcji zu życia energii do celów grzewczych. Cz ęść budynków obecnie nie spełniłaby zało żonych wska źników termo modernizacyjnych czy wska źników ograniczenia zu życia energii finalnej. Ponad 80% inwestycji dotyczy wła śnie podniesienia efektywno ści energetycznej budynków (głównie budynków mieszkalnych) poprzez ich ewentualne docieplenie w szczególno ści dotyczy to budynków mieszkalnych komunalnych. W odniesieniu do wspólnot i spółdzielni przeprowadzenie ewentualnych prac ograniczyłoby si ę do tych budynków, które nie spełniaj ą obecnie zało żonych wska źników redukcji zu życia energii. Drug ą kategori ą inwestycji zgłaszanych do PGN to głównie zamierzenia dotycz ące ograniczenie zu życia energii poprzez monta ż instalacji pozyskuj ącej energi ę ze sło ńca (głównie panele fotowoltaiczne, fotoogniwa i pompy ciepła). Oznacza to równie ż, że jest to najwa żniejszy obszar problemowy z punktu widzenia interesariuszy planu gospodarki niskoemisyjnej; problem b ędący podstaw ą do zgłoszenia najwi ększej liczby działa ń inwestycyjnych.

8.3. Gospodarka odpadami Gmina Mirosławiec nale ży do szczecineckiego regionu gospodarki odpadami. Instalacjami w regionie szczecineckim, do których przekazywane s ą niesegregowane odpady komunalne zebrane z terenu Gminy Mirosławiec s ą: - od 2 maja 2014 roku instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Mirowie 14, 78-125 Ryma ń, która uzyskała status instalacji regionalnej uchwał ą nr XXXII/436/14 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 18 marca 2014 roku (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 roku poz. 1646); - od 25 pa ździernika 2014 roku instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Wardyniu Górnym 35, 78-320 Połczyn Zdrój, która uzyskała status instalacji regionalnej uchwał ą nr XXXVIII/514/14 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 30 wrze śnia 2014 roku (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 roku poz. 3832).

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 77

Zlokalizowana na terenie gminy Mirosławiec instalacja mechanicznego przetwarzania odpadów posiada status instalacji zast ępczej do przetwarzania odpadów komunalnych, na podstawie uchwały nr XXXIII/307/2013 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 26 marca 2013 roku ( Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2013 roku poz. 1519). Zgodnie z art. 35 ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2002 roku o odpadach, odpady komunalne mog ą by ć przekazywane do instalacji zast ępczej jedynie w przypadku, gdy regionalna instalacja przetwarzania odpadów uległa awarii lub nie mo że przyjmowa ć odpadów z innych przyczyn. W instalacji zlokalizowanej na terenie Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Mirosławcu przetwarzaniu mechanicznemu podlegaj ą jedynie odpad segregowane zebrane z terenu gminy Mirosławiec oraz gmin o ściennych. Funkcjonuj ący od 1 lipca 2013 roku nowy system gospodarki odpadami obejmuje jedynie nieruchomo ści zamieszkałe, poło żone na terenie Gminy Mirosławiec w ramach, którego odbieranych i zagospodarowanych jest ok. 1 ty ś. Mg odpadów rocznie. Odpady komunalne niesegregowane odebrane z terenu Gminy Mirosławic przekazywane s ą do regionalnych instalacji przetwarzania odpadów w Wardyniu Górnym oraz Rymaniu, za ś odpady segregowane podawane s ą przetwarzaniu mechanicznemu w instalacji zast ępczej w Mirosławcu.

8.4. Gospodarka wodno-ściekowa Gospodarka wodno-ściekowa wpływa na emisj ę dwutlenku w ęgla w nast ępuj ących obszarach: • zu życie energii elektrycznej (uzdatnianie wody, sie ć wodoci ągowa, sie ć kanalizacyjna, oczyszczanie ścieków); • fermentacja osadów z oczyszczalni ścieków – emisja metanu. Zu życie energii elektrycznej w gospodarce wodno-ściekowej w gminie Mirosławiec nie stanowi obszaru problemowego – nie odbiega od średniego zu życia energii elektrycznej dla podobnych systemów gminnych. Odzysk metanu (albo produkcja energii z osadów w spalarniach) jest ekonomicznie uzasadniony w przypadku aglomeracji powy żej 50 000 mieszka ńców. Jedynym ekonomicznie opłacalnym sposobem utylizacji osadów z oczyszczalni ścieków w mniejszych systemach jest ich odsuszenie, fermentacja oraz wykorzystanie osadów po higienizacji do rekultywacji terenów lub stosowanie wysuszonego osadu w procesie spalania w instalacjach do tego przeznaczonych. Poniewa ż kwestia zagospodarowania osadu z miejscowej oczyszczalni mo że stanowi ć w przyszło ści problem (wska źniki oraz zasady zgłoszone przez UE odno śnie utylizacji i unieszkodliwiania osadów ściekowych, gdzie zakłada si ę 100% zagospodarowanie odpadu do ko ńca 2016 przez Polsk ę). Problem ten jest rozwi ązywany w ramach lokalnej zast ępczej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (unieszkodliwiane w procesie kompostowania), poniewa ż uzyskiwane ilo ści s ą na tyle małym poziomie, że ich technologiczne przetworzenie jest nie ekonomiczne, a transport na inne instalacje zarówno ekonomicznie jak i środowiskowo jest nieuzasadnione. Posiadana ilo ść osadów wykorzystana jest do rekultywacji terenów rolniczych.

8.5. Gospodarka i przemysł Nie zidentyfikowano obszarów problemowych zwi ązanych z gospodark ą niskoemisyjn ą w obszarze gospodarka i przemysł, za wyj ątkiem obszarów zidentyfikowanych w rozdziale 5 i podrozdziałach. Generalnie instalacji wykorzystuj ących OZE jest bardzo mało, a ich moc wytwórcza jest bez znaczenia w aspekcie inwentaryzacji emisji i jej warto ści. Funkcjonuj ące

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 78

przedsiębiorstwa opieraj ą si ę głównie na tradycyjnych paliwach i systemach wytwórczych energii i ciepła, co ma swoje odzwierciedlenie w wielko ści emisji. W zwi ązku, z czym wszelkie działania zwi ązane z racjonalno ści wykorzystania energii jej pozyskania, a w efekcie ko ńcowym uzyskania efektu ekologicznego winno by ć istotnym celem strategicznym Planu gospodarki niskoemisyjnej. W szczególno ści dotyczy ć to powinno przedsi ębiorców gdzie energia stanowi istotny czynnik produkcji – wyst ępuj ę zapotrzebowanie na energi ę ciepła technologicznego do procesów produkcji (dotyczy takich przedsi ębiorstw na przykład jak: tartak, czy lokalny zakład produkcyjny obróbki metalu). Poza zmian ą źródła wytwarzania ciepła oraz paliwa istotnym elementem jest poprawa efektywno ści wykorzystania energii oraz racjonalnego zarz ądzania ni ą. Wśród inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii zgłoszonych do planu gospodarki niskoemisyjnej, przede wszystkim zostały wskazane przez interesariuszy inwestycje polegaj ące na zmianie jednostek wytwórczych energii elektrycznej oraz cieplnej.

8.6. Odnawialne źródła energii Odno śnie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy Mirosławiec nie funkcjonuj ą obiekty pozyskuj ące energi ę ze źródeł odnawialnych na skal ę przemysłow ą. Jednak że teren i potencjał gminy w tym zakresie jest znaczący w szczególno ści, je śli chodzi o technologie wykorzystuj ące uzyskanie energii z biomasy oraz przy zastosowaniu technologii wykorzystuj ących energi ę słoneczn ą. Ponadto na terenie gminy planuje si ę budow ę pi ęciu zespołów paneli fotowoltaicznych o ł ącznej mocy znamionowej do 6 MW cało ść . Stan techniczny i potencjał sieci energetycznych umo żliwiaj ących przył ączenie tych obiektów o wskazanej mocy jest na dzie ń dzisiejszy wystarczaj ący.

8.7. Świadomo ść ekologiczna mieszka ńców Kolejnym obszarem, który wymaga wi ększej uwagi ze strony gminy, jest świadomo ść mieszka ńców w zakresie wpływu ich decyzji na emisj ę dwutlenku w ęgla. W podnoszeniu świadomo ści ekologicznej mieszka ńców nale ży zwróci ć szczególn ą uwag ą na nast ępuj ące obszary: • Systemy grzewcze. Znaczna cz ęść gospodarstw domowych w dalszym ci ągu ogrzewa swoje domy za pomoc ą pieców w ęglowych lub przy wykorzystaniu paliw tradycyjnych kopalnych – głównie dotyczy to budownictwa jednorodzinnego oraz wielorodzinnego podł ączonego do lokalnych kotłowni osiedlowych; • Odnawialne źródła energii. Na terenie gminy Mirosławiec zainstalowano znikom ą ilo ść instalacji o małej mocy tj. mikroinstalacji produkuj ących energi ę ze źródeł odnawialnych głównie na potrzeby własne lub jako zasilanie rezerwowe; • Transport. Jednym ze sposobów na zmniejszenie wpływu transportu na emisj ę dwutlenku w ęgla jest oddziaływanie mi ękkie na mieszka ńców celem zach ęcenia ich do zmiany niektórych ze swoich nawyków transportowych, w szczególno ści na przemieszczaniu si ę na niewielkich odcinkach np. przy robieniu zakupów w lokalnym markecie.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 79

9. Cele strategiczne i szczegółowe Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

Misja gminy Mirosławiec:

Gmina Mirosławiec stanowi lokalny o środek społeczno – kulturalny atrakcyjny dla mieszka ńców i przedsi ębiorców o znacznych walorach turystycznych w skali mikroregionu. Rozwój gospodarczy gminy prowadzony jest w sposób nieuci ąż liwy dla środowiska naturalnego z reguły oparty na zasobach lokalnych oraz w oparciu o zasoby ludzkie. Rozwój gminy Mirosławiec prowadzony jest zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju oraz z ide ą gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich aspektach swojej funkcjonalno ści z uwzgl ędnieniem dziedzin gospodarczych, kulturalnych, o światowych i sportowych. Zakłada si ę d ąż enie do wdro żenia zasady „smart city” – miasta/gminy inteligentnej, a w dziedzinie zarz ądzania i gospodarowania energi ą do realizacji „smart grid” – inteligentnej sieci w celu optymalnego wykorzystani energii w sferze publicznej, społecznej oraz gospodarczej w jak najwi ększym stopniu samowystarczalnej energetycznie gminy.

Cel nadrz ędny: Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy Mirosławiec do roku 2020 r. Celem nadrz ędnym wdro żenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec jest redukcja emisji gazów cieplarnianych we wszystkich obszarach działalno ści gminy i jej mieszka ńców, w mo żliwie najbardziej efektywny ekonomicznie sposób. Władze gminy Mirosławiec, świadome wa żno ści swojej roli w zachowaniu czystego powietrza na terenie gminy, podejm ą wszelkie działania zmierzaj ące do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (w tym w szczególno ści dwutlenku w ęgla) na terenie gminy. Cel zostanie osi ągni ęty poprzez stopniowe wdra żanie celów i priorytetów okre ślonych w Planie jak równie ż poprzez stały monitoring obszarów, w których mo żliwa jest do osi ągni ęcia redukcja emisji gazów cieplarnianych. Poza działaniami, które s ą bezpo średnio zale żne od władz gminy Mirosławiec, zakłada si ę równie ż zmian ę nawyków ogółu społecze ństwa poprzez inicjatywy edukacyjne podnosz ące świadomo ść mieszka ńców o stanie i jako ści powietrza atmosferycznego.

Cele główne: Redukcja emisji CO 2 na terenie gminy Mirosławiec ze źródeł pierwotnych i wtórnych o co najmniej 10 % do roku 2020 r., w stosunku do roku 2013 r. Bazowa emisja dwutlenku w ęgla na terenie gminy Mirosławiec w roku 2013 r., zgodnie z metodologi ą szczegółowo opisan ą w rozdziale 7 Planu, wynosi 58 963,22 ton. Celem głównym Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w gminie Mirosławiec jest zmniejszenie emisji CO 2 o co najmniej 5 896 ton, w stosunku do roku bazowego czyli o min 10 %. Cel ten zostanie osi ągni ęty poprzez: 1) redukcj ę zu życia energii finalnej wykorzystywanej na terenie gminy do 2020 r.; 2) zwi ększenie udziału wykorzystania energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych na terenie gminy Mirosławiec o 60 % do roku 2020, w stosunku do roku 2013 r. – gdzie najwi ększy efekt ekologiczny zakłada si ę osi ągn ąć poprzez termomodernizacj ę budynków mieszkaniowych i wymian ę jednostek wytwórczych energii cieplnej 3) budow ę obiektów i instalacji wytwarzaj ących energi ę elektryczn ą w obiektach i urz ądzeniach przemysłowych typu biogazownia rolnicza;

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 80

4) zwi ększenie świadomo ści mieszka ńców gminy Mirosławiec w zakresie niskiej emisji; 5) prowadzenie działa ń zmierzaj ących do realizacji przebudowy drogi krajowej S10 w zakresie realizacji obwodnicy miasta zgodnie z dokumentami strategicznymi i wypracowanymi koncepcjami zarz ądcy drogi – działania lobbingowe władz gminy.

Planowany poziom redukcji emisji CO 2 na terenie gminy Mirosławiec ze źródeł pierwotnych i wtórnych mo że si ę zamyka ć w przedziale nawet do 25% do roku 2020 r., w stosunku do roku 2013 r. Wynika to z faktu, z jednej strony z wci ąż stosowanych do pozyskania ciepła paliw kopalnych jak i faktu, że głównym źródłem niskich emisji na terenie gminy Mirosławiec jest transport, a w szczególno ści tranzyt główn ą arteri ą komunikacyjn ą tj. droga krajow ą S10. Poniewa ż jest to droga krajowa, na któr ą lokalne władze gminy nie maj ą prawie żadnego wpływu prawnego ograniczenie emisji z tego źródła jest bardzo trudne, a wr ęcz niemo żliwe do osi ągni ęcia przez mieszka ńców gminy. Innym istotnym czynnikiem wpływaj ącym na cel główny jest brak instalacji OZE, które w skali gminy statystycznie mog ą znacz ąco redukowa ć lokalny bilans emisj ę CO 2. Ponadto funkcjonowanie tego typu obiektów poza uzyskiwanym efektem środowiskowym przynosz ą wymierne korzy ści gospodarcze i ekonomiczne dla lokalnej społeczno ści oraz bud żetu gminy.

W zwi ązku z powy ższym przyj ęto redukcj ę emisji CO2 dla gminy Mirosławiec na poziomie min. 10%.

Takie podej ście wynika z uwarunkowa ń lokalnych i jest racjonalne pod wzgl ędem mo żliwo ści realizacyjnych na lokalnym poziomie. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec jest dokumentem strategicznym, długookresowym i zmieniaj ącym si ę w czasie. Istnieje, wi ęc du że prawdopodobie ństwo, że w trakcie jego realizacji zgłaszane b ędą nowe inwestycje. Dlatego te ż, opisane poni żej priorytety s ą znacznie szersze ni ż plan inwestycji zgłoszonych w momencie opracowania niniejszego dokumentu. Wskazane w Planie Priorytety szeroko uwzgl ędniaj ą potrzeby gminy Mirosławiec w zakresie szeroko rozumianej gospodarki niskoemisyjnej. Równie ż w ramach tych celów uj ęto oczekiwania beneficjentów deklaruj ących realizacj ę inwestycji w OZE.

Opis celów szczegółowych:

CEL SZCZEGÓŁOWY 1. REDUKCJA DO 2020 r. ZU ŻYCIA ENERGII FINALNEJ

Jednym ze środków do osi ągni ęcia redukcji emisji CO 2 do atmosfery jest zmniejszenie zu życia energii finalnej. W zgłoszonych do Planu inwestycjach, dominuj ą przedsi ęwzi ęcia związane z cz ęś ciow ą termomodernizacj ą budynków mieszkalnych oraz obiektów użyteczno ści publicznej. W przypadku zrealizowania wszystkich inwestycji w tej grupie zgłoszonych do planu ł ączna ilo ść energii finalnej zu żywanych do celów grzewczych zmniejszyłaby się o ok. 2 500 GJ, co oznaczałoby zmniejszenie CO 2 o ok. 476 ton.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 81

Priorytety okre ślone dla celu szczegółowego 1: Priorytet 1.1. Opracowanie gminnego planu termo modernizacji budynków b ędących własno ści ą/zarz ądzanych/kontrolowanych przez gmin ę Mirosławiec na podstawie audytów energetycznych tych budynków. Podejmowanie przez gmin ę Mirosławiec działa ń, polegaj ących na termomodernizacji budynków nale żą cych/zarz ądzanych przez władze gminy, b ędzie opiera ć si ę o gminny plan termomodernizacji tych budynków lub inne plany inwestycyjne gminy ewentualnie jednostek czy podmiotów zale żnych. Zasadnicz ą rol ę w ustaleniu kolejno ści i zasadno ści wykonywania działa ń termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach odgrywa ć b ędą audyty energetyczne. Okre ślą one zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsi ęwzi ęć termo modernizacyjnych, ze wskazaniem optymalnych rozwi ąza ń. Plan termomodernizacji budynków b ędących własno ści ą/ zarz ądzanych/ kontrolowanych przez gmin ę Mirosławiec powinien uwzgl ędni ć w szczególno ści oszcz ędno ści energii oraz koszty realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć . Efektem realizacji Priorytetu 1.1., będzie opracowanie gminnego planu termomodernizacji budynków b ędących własno ści ą/zarz ądzanych/kontrolowanych przez gmin ę Mirosławiec, na podstawie, którego w sposób racjonalny i uzasadniony b ędą w przyszło ści wykonywane działania termomodernizacyjne w tych budynkach.

Interesariusze : gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy, mieszka ńcy budynków, w których przeprowadzony zostanie audyt energetyczny.

Priorytet 1.2. Modernizacja energetyczna obiektów u żyteczno ści publicznej. Priorytet 1.2. Planu zostanie zrealizowany poprzez modernizacj ę energetyczn ą budynków publicznych. Preferowane b ędzie wykonywanie tzw. „gł ębokiej modernizacji energetycznej budynków” tj. kompleksowej termomodernizacji rozszerzonej o działania słu żą ce obni żeniu zu życia energii elektrycznej, która zwi ększy efektywno ść energetyczn ą obiektu powy żej 60%. W ramach tego priorytetu przewiduje si ę realizacj ę projektów inwestycyjnych, polegaj ących na poprawie efektywno ści energetycznej budynków u żyteczno ści publicznej, których przedmiotem b ędzie w szczególno ści: ° ulepszenie, w wyniku, którego nast ępuje zmniejszenie zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą dostarczan ą do budynku na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody u żytkowej, ° ulepszenie, w wyniku, którego nast ępuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilaj ących je lokalnych źródłach ciepła, (je żeli budynki, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniaj ą wymagania w zakresie oszcz ędno ści energii i izolacyjno ści cieplnej okre ślone w przepisach techniczno-budowlanych lub zostały podj ęte działania maj ące na celu zmniejszenie zu życia energii dostarczanej do tych budynków), ° wykonanie przył ącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, w wyniku, czego nast ępuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynku, ° całkowita lub cz ęś ciowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Planowane efekty realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.2. to: 1) spadek emisji gazów cieplarnianych;

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 82

2) zmniejszenie rocznego zu życia energii pierwotnej w budynkach publicznych; 3) produkcja energii elektrycznej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystuj ących OZE; 4) produkcja energii cieplnej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystuj ących OZE; 5) oszcz ędno ść energii elektrycznej; 6) oszcz ędno ść energii cieplnej; 7) zmniejszenie zu życia energii ko ńcowej.

Interesariusze : gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy, osoby prawne jednostek samorz ądu terytorialnego, inne jednostki samorz ądu terytorialnego i sektora rz ądowego realizuj ące inwestycje w budynkach u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Mirosławiec, zwi ązki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszka ńcy budynków poddanych termomodernizacji.

Priorytet 1.3. Modernizacja energetyczna budynków innych ni ż u żyteczno ści publicznej (w szczególno ści wielorodzinnych budynków mieszkaniowych). W ramach tego priorytetu przewiduje si ę realizacj ę projektów inwestycyjnych polegaj ących na poprawie efektywno ści energetycznej budynków innych ni ż u żyteczno ści publicznej (w szczególno ści wielorodzinnych budynków mieszkaniowych), których przedmiotem b ędzie w szczególno ści: ° ulepszenie, w wyniku, którego nast ępuje zmniejszenie zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą dostarczan ą do budynku na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody u żytkowej, ° ulepszenie, w wyniku, którego nast ępuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilaj ących je lokalnych źródłach ciepła (je żeli budynki, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniaj ą wymagania w zakresie oszcz ędno ści energii i izolacyjno ści cieplnej okre ślone w przepisach techniczno-budowlanych lub zostały podj ęte działania maj ące na celu zmniejszenie zu życia energii dostarczanej do tych budynków), ° wykonanie przył ącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, w wyniku, czego nast ępi zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynku, ° całkowita lub cz ęś ciowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Planowane efekty realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.3. to: 1) spadek emisji gazów cieplarnianych; 2) zmniejszenie rocznego zu życia energii pierwotnej w budynkach publicznych; 3) produkcja energii elektrycznej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystuj ących OZE; 4) produkcja energii cieplnej z nowo wybudowanych instalacji wykorzystuj ących OZE; 5) oszcz ędno ść energii elektrycznej; 6) oszcz ędno ść energii cieplnej; 7) zmniejszenie zu życia energii ko ńcowej.

Interesariusze : wła ściciele i zarz ądcy budynków (w szczególno ści wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, inni), gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, organizacje pozarz ądowe, inne jednostki

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 83

sektora finansów publicznych realizuj ące inwestycje w budynkach na terenie gminy Mirosławiec, zwi ązki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszka ńcy budynków poddanych termomodernizacji.

Priorytet 1.4. Kogeneracyjne źródła energii W ramach tego priorytetu planuje si ę realizacj ę zada ń inwestycyjnych polegaj ących na budowie, rozbudowie, przebudowie jednostek wytwarzaj ących energię w wysokosprawnej kogeneracji z konwencjonalnych źródeł energii. Realizacja instalacji kogeneracyjnych wpłynie na zmniejszenie zu życia paliw kopalnych, przez co ograniczona zostanie emisja zanieczyszcze ń i gazów cieplarnianych do powietrza. W celu zachowania efektywno ści przedsi ęwzi ęć zalecane jest przestrzeganie poni ższych wytycznych: a) w przypadku nowych instalacji zakłada si ę osi ągni ęcie, co najmniej 10% uzysku efektywno ści energetycznej w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej przy zastosowaniu najlepszych dost ępnych technologii; b) wszelka przebudowa istniej ących instalacji na wysokosprawn ą kogeneracj ę powinna skutkowa ć redukcj ą CO 2 o co najmniej 30% w porównaniu do istniej ących instalacji; c) instalacja wysokosprawnych mechanizmów spalaj ących paliwa kopalne powinna by ć stosowana tylko wtedy, gdy nie zast ępuje urz ądze ń o niskiej emisji CO 2, a inne alternatywne rozwi ązania s ą mniej efektywne i bardziej emisyjne; d) modernizowanie jednostki kogeneracyjnej powinno by ć wykonywane w celu podniesienia jej sprawno ści. Planowane efekty realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.4. to: 1) spadek emisji gazów cieplarnianych; 2) dodatkowa zdolno ść wytwarzania energii elektrycznej w warunkach wysokosprawnej kogeneracji; 3) dodatkowa zdolno ść wytwarzania energii cieplnej w warunkach wysokosprawnej kogeneracji (MWht/rok).

Zakłada si ę realizacj ę instalacji w ramach niezale żnych obiektów funkcjonuj ących przy gospodarstwach rolnych, obiektów wykorzystywanych do utylizacji cz ęś ci odpadów komunalnych oraz jako instalacj ę funkcjonuj ące w ramach przedsi ębiorstw.

Interesariusze : gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, pozostali wła ściciele i zarz ądcy budynków (w szczególno ści wspólnoty mieszkaniowe oraz spółdzielnie mieszkaniowe, organizacje pozarz ądowe) znajduj ących si ę na terenie gminy Mirosławiec, przedsi ębiorcy, jednostki sektora finansów publicznych, ko ścioły i zwi ązki wyznaniowe, instytucje o światowe i opieku ńcze, grupy producentów rolnych, organy administracji rz ądowej prowadz ące szkoły, organizacje pozarz ądowe, PGL Lasy Pa ństwowe i jego jednostki organizacyjne, zwi ązki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszka ńcy ww. budynków.

Priorytet 1.5. Zało żenia do planu zrównowa żonej mobilno ści miejskiej na terenie gminy Mirosławiec. W ramach tego priorytetu wskazuje si ę podstawowe zało żenia do strategicznego planu zrównowa żonej mobilno ści na terenie gminy Mirosławiec. Plan taki winien zakłada ć opracowanie systemu transportu, realizuj ącego, co najmniej nast ępuj ące cele:

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 84

1) zapewnienie wszystkim mieszka ńcom opcji transportowych, które umo żliwi ą osi ągni ęcie kluczowych celów podró ży i usług zwi ązanych z transportem lub świadczonych w jego oparciu, 2) poprawa stanu bezpiecze ństwa, 3) redukcja zanieczyszczenia powietrza i hałasu, redukcji gazów cieplarnianych oraz konsumpcji energii, 4) poprawa wydajno ści i efektywno ści kosztowej transportu osób i towarów, 5) pozytywny wpływ na atrakcyjno ść i jako ść środowiska z korzy ści ą dla mieszka ńców, gospodarki oraz społeczno ści, jako cało ści. Plan powinien obejmowa ć wszystkie środki i formy transportu na terenie całej gminy - w tym publiczne i prywatne - zwi ązane z pasa żerami i przewozem towarów - zmotoryzowane i niezmotoryzowane – w ruchu i w czasie parkowania. Tego typu dokument winien odnosi ć si ę do powi ąza ń transportowych i mobilno ści mieszka ńców gminy wzgl ędem głównych regionalnych o środków miejskich. Bior ąc pod uwag ę lokalny potencjał oraz lokalne uwarunkowania, zakłada si ę realizacje tych celów w ramach strategicznych dokumentów i rozwi ąza ń na wy ższym szczeblu administracji samorz ądowej takim jak powiat czy województwo. Rol ą samorz ądu lokalnego winno by ć działanie na rzecz uj ęcia w tych dokumentach potrzeb i oczekiwa ń mieszka ńców. Modernizacja lub rozbudowa systemu transportu publicznego zostanie opracowana w kontek ście zmian w mobilno ści mieszka ńców - które prowadzi ć b ędą do zmniejszenia emisji CO 2 oraz innych zanieczyszcze ń uci ąż liwych dla środowiska i mieszka ńców gminy, a tak że zwi ększenia efektywno ści przewozów. Szczególny nacisk winno si ę poło żyć na mobilno ść młodzie ży i młodych ludzi w celu lepszej dost ępno ści do usług edukacyjnych oraz podj ęcia pracy. Nale ży d ąż yć do zintegrowaniu ró żnych środków transportu w taki sposób, aby ich wzajemne skorelowanie przyczyniło si ę wzrostu mobilno ści mieszka ńców gminy w szczególno ści z poza aglomeracji miejskiej. Powi ązanie komunikacji i transportu gminnego z systemem komunikacyjnym o randze regionalnej oraz wojewódzkiej w taki sposób, aby podnie ść mobilno ść mieszka ńców.

Interesariusze : gmina Mirosławiec, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, mieszka ńcy gminy Mirosławiec.

Priorytet 1.6. Ograniczenie emisji CO 2 z transportu Projekty realizowane w ramach tego priorytetu b ędą wynikały z planu zrównowa żonej mobilno ści na terenie gminy Mirosławiec. W przypadku, gdy plan zrównowa żonej mobilno ści na terenie gminy Mirosławca nie powstanie (lub do czasu jego zatwierdzania), w ramach tego priorytetu powinny by ć realizowane działania maj ące na celu zmniejszenie liczby osób poruszaj ących si ę transportem indywidualnym na rzecz transportu zbiorowego lub niezmotoryzowanego. W ramach priorytetu mo żliwa jest równie ż modernizacja taboru (wymiana na nowy) w zakresie transportu zbiorowego. Realizacj ę ście żek rowerowych, jako alternatywnego środka transportu lokalnego, w szczególno ści na krótkich odcinkach lub w ramach poszczególnych miejscowo ści. Działania inwestycyjne b ędą powi ązane z działaniami „mi ękkimi” zach ęcaj ącymi mieszka ńców do wyboru transportu zbiorowego oraz niezmotoryzowanego, jako podstawowego środka przemieszczania si ę w obr ębie gminy i poza ni ą w ramach powiatu. Takimi działaniami mo że by ć polityka parkingowa, priorytetyzacja ruchu pieszego i rowerowego, ograniczenia w ruchu samochodowym w centrum miasta lub w ramach

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 85

wydzielonych struktur urbanistycznych np. osiedla mieszkaniowe jednorodzinne lub wielorodzinne. Efektem realizacji projektów w ramach Priorytetu 1.6. b ędzie zmniejszenie ruchu samochodowego na terenie gminy Mirosławca w szczególno ści obszaru samego miasta.

Interesariusze: przedsi ębiorstwa, w szczególno ści świadcz ące usługi publicznego transportu zbiorowego, gmina Mirosławca, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, zarz ądcy infrastruktury transportowej, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszka ńcy gminy Mirosławiec.

Priorytet 1.8. Wprowadzenie „zielonych” zamówie ń publicznych w gminie Mirosławiec Efektywne energetycznie zamówienia publiczne pozwalaj ą podnie ść wydajno ść wykorzystania energii poprzez uczynienie z niej wa żnego kryterium przy organizowaniu przetargów na dobra, usługi i roboty oraz podczas wyboru ofert. Kryterium efektywno ści energetycznej gmina b ędzie stosowa ć m.in. przy zlecaniu projektowania, budowy i zarz ądzania budynkami, zakupie instalacji i urz ądze ń wykorzystuj ących energi ę, takich jak systemy grzewcze, pojazdy czy urz ądzenia elektryczne, a tak że podczas bezpo średniego zakupu energii, np. energii elektrycznej. Ten rodzaj zamówie ń publicznych obejmowa ć będzie takie praktyki jak: ocena kosztów cyklu życia, ustalanie minimalnych standardów w zakresie efektywno ści energetycznej, stosowanie kryteriów efektywno ści energetycznej podczas post ępowania przetargowego.

Interesariusze: gmina Mirosławiec, Urz ąd Miejski w Mirosławcu, jednostki organizacyjne gminy Mirosławiec, osoby prawne gminy Mirosławiec, zwi ązki i stowarzyszenia JST, partnerstwa wymienionych podmiotów.

CEL SZCZEGÓŁOWY 2. ZWI ĘKSZENIE UDZIAŁU WYKORZYSTANIA ENERGII POCHODZ ĄCEJ ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH NA TERENIE GMINY MIROSŁAWIEC O 60 % DO ROKU 2020, W STOSUNKU DO ROKU 2013 r. Zmniejszenie CO 2 do atmosfery w gminie Mirosławiec zostanie osi ągni ęte równie ż poprzez zwi ększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Jak wskazano s ą prowadzone prace projektowe umo żliwiaj ące instalacje do 6 MW zespołów paneli fotowoltaicznych. Gmina wykazuje du ży potencjał w pozyskaniu i mo żliwo ści przetworzenia biomasy w energi ę. Łączna planowana produkcja energii z OZE w wyniku realizacji tych inwestycji mo że wynie ść min. 6,1 tys. MWh/rok .

Priorytety okre ślone dla celu szczegółowego nr 2:

Priorytet 2.1. Zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł W ramach priorytetu b ędą realizowane wszystkie działania o charakterze inwestycyjnym, które maj ą na celu zwi ększenie udziału instalacji OZE w przygotowaniu ciepłej wody u żytkowej, a tak że na cele ogrzewania pomieszcze ń oraz produkcji energii elektrycznej w obiektach zlokalizowanych na terenie gminy Mirosławiec. W ramach omawianego priorytetu planuje si ę równie ż realizacj ę inwestycji, których zadaniem b ędzie wytwarzanie energii w kogeneracji - z nowych instalacji wysokosprawnych

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 86

kogeneracji, o jak najmniejszej z mo żliwych emisji CO 2 oraz innych zanieczyszcze ń powietrza - przy zachowaniu zasady mo żliwie najwi ększego uzysku efektywno ści energetycznej w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej, przy zastosowaniu najlepszych dost ępnych technologii. Priorytet obejmuje swoim zakresem faz ę projektow ą wraz z analiz ą efektywno ści ekonomicznej realizacji inwestycji, a nast ępnie monta ż i uruchomienie instalacji (w tym systemów magazynowania energii) wykorzystuj ących odnawialne źródła energii. Celem realizacji przedsi ęwzi ęć w tym priorytecie jest dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej oraz wzrost wytwarzania energii w OZE. Realizacja priorytetu przyczyni ć si ę ma do zwi ększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na ternie gminy, redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska naturalnego oraz globalnie - umo żliwi wypełnienie polskich zobowi ąza ń akcesyjnych w zakresie zwi ększania udziału energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych. W ramach tego priorytetu zakłada si ę realizacj ę przede wszystkim instalacji działaj ących w kogeneracji o wielko ści pozwalaj ącej zaspokoi ć zbiorowe zapotrzebowanie na ciepło i energi ę elektryczn ą. Równie ż zakłada si ę budow ę i monta ż pojedynczych niewielkich obiektów działaj ących, jako wsparcie w produkcji ciepła i energii elektrycznej na potrzeby odbiorców indywidualnych.

Interesariusze: przedsi ębiorcy, gmina Mirosławiec, inne jednostki samorz ądu terytorialnego, ich zwi ązki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST, jednostki sektora finansów publicznych, ko ścioły i zwi ązki wyznaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, instytucje o światowe i opieku ńcze, zakłady opieki zdrowotnej, grupy producentów rolnych, organy administracji rz ądowej prowadz ące szkoły, organizacje pozarz ądowe, PGL Lasy Pa ństwowe i jego jednostki organizacyjne, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszka ńcy gminy Mirosławiec.

Priorytet 2.2. Zast ępowanie konwencjonalnych źródeł energii źródłami odnawialnymi Priorytet obejmuje zast ępowanie starych jednostek, wytwarzaj ących energi ę ze źródeł powoduj ących emisj ę zanieczyszcze ń i gazów cieplarnianych, jednostkami wytwarzaj ącymi energi ę z odnawialnych źródeł. Efektem realizacji projektów b ędzie zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń i gazów cieplarnianych. W ramach tego priorytetu planuje si ę tak że realizacj ę inwestycji, których efektem będzie wytwarzanie energii w kogeneracji z nowych instalacji wysokosprawnych kogeneracji, o jak najmniejszej z mo żliwych emisji CO 2 oraz innych zanieczyszcze ń powietrza, przy zachowaniu zasady mo żliwie najwi ększego uzysku efektywno ści energetycznej w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej, przy zastosowaniu najlepszych dost ępnych technologii. Priorytet obejmuje swoim zakresem faz ę projektow ą wraz z analiz ą efektywno ści ekonomicznej realizacji inwestycji, a nast ępnie monta ż i uruchomienie instalacji (w tym systemów magazynowania energii) wykorzystuj ących odnawialne źródła energii. Celem realizacji przedsi ęwzi ęć w tym priorytecie jest dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej oraz wzrost wytwarzania energii w OZE. Realizacja priorytetu przyczyni si ę do zwi ększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy, redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska naturalnego oraz globalnie – umo żliwi wypełnienie polskich

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 87

zobowi ąza ń akcesyjnych w zakresie zwi ększania udziału energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych

Interesariusze: przedsi ębiorcy, gmina Mirosławiec, inne jednostki samorz ądu terytorialnego, ich zwi ązki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST, jednostki sektora finansów publicznych, ko ścioły i zwi ązki wyznaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, instytucje o światowe i opieku ńcze, zakłady opieki zdrowotnej, grupy producentów rolnych, organy administracji rz ądowej prowadz ące szkoły, organizacje pozarz ądowe, PGL Lasy Pa ństwowe i jego jednostki organizacyjne, partnerstwa wymienionych podmiotów, mieszka ńcy gminy Mirosławiec.

Priorytet 2.3. Zwi ększenie potencjału sieci energetycznej do odbioru energii z odnawialnych źródeł energii Priorytet jest skierowany do operatorów sieci średniego napi ęcia i niskiego napi ęcia (poni żej 110 kV). Ich realizacja b ędzie polegała na inwestycjach w postaci budowy, przebudowy, rozbudowy sieci energetycznych do odbioru energii ze źródeł odnawialnych. Działania te przyczyni ą si ę do zwi ększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy.

Interesariusze : Przedsi ębiorcy (operatorzy sieci SN i NN poni żej 110 kV), inni beneficjenci w tym operatorzy instalacji lub obiektów czy urz ądze ń pozyskuj ący energi ę z OZE.

Priorytet 2.4. Zapewnienie warunków prawnych do budowy lokalnych źródeł wytwarzania energii.

W ramach tego priorytetu b ędą realizowane wszystkie działania o charakterze nieinwestycyjnym, maj ące na celu przygotowanie lokalnych warunków prawnych ułatwiaj ących rozwój inwestycji w technologie OZE na terenie gminy Mirosławiec. Obejmuj ą one swoim zakresem: przygotowanie projektów zmian w istniej ących dokumentach (m.in. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego), programy oceny wprowadzenia zmian. Celem realizacji przedsi ęwzi ęć w omawianym priorytecie jest budowa mechanizmów prawnych, które usprawni ą proces dywersyfikacji źródeł wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej oraz wzrostu wytwarzania energii w OZE.

Interesariusze: gmina Mirosławiec, przedsi ębiorcy oraz mieszka ńcy gminy Mirosławiec.

CEL SZCZEGÓŁOWY 3. ZWI ĘKSZENIE ŚWIADOMO ŚCI MIESZKA ŃCÓW GMINY MIROSŁAWIEC W ZAKRESIE NISKIEJ EMISJI. Zgodnie z przeprowadzon ą inwentaryzacj ą gazów cieplarnianych, mimo że nie odnotowano ponadnormatywnych st ęż eń zanieczyszcze ń do atmosfery na terenie gminy Mirosławiec, to ok. 60% emisji CO 2 ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy, pochodzi z gospodarstw domowych oraz środków transportu prywatnego. Oznacza to, iż mieszka ńcy gminy Mirosławiec w sposób bezpo średni s ą głównymi emitentami CO 2 do atmosfery. Maj ąc powy ższe na uwadze, du żą rol ę w osi ągni ęciu celu głównego odgrywa ć powinny działania nie inwestycyjne, nastawione na podnoszenie świadomo ści mieszka ńców na temat ich wpływu na emisj ę CO 2 do atmosfery.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 88

Priorytety okre ślone dla celu szczegółowego nr 3:

Priorytet 3.1. Kreowania zachowa ń zasobooszcz ędnych W ramach priorytetu mog ą by ć realizowane wszystkie działania zmierzaj ące do zwi ększania świadomo ści ekologicznej z zakresu zachowa ń energooszcz ędnych takich jak m.in. wybieranie transportu ekologicznego, nastawienie na oszcz ędzanie energii w codziennym życiu mieszka ńców gminy Mirosławiec, zwi ększenie świadomo ści z zakresu korzy ści z monta żu instalacji odnawialnych źródeł energii. W ramach priorytetu przewiduje si ę równie ż projekty polegaj ące na: modernizacji o świetlenia na obszarze gminy w kierunku jego energooszcz ędno ści, prowadzeniu kampanii promuj ących budownictwo zeroemisyjne, wykonywanie demonstracyjnych projektów z zakresu budownictwa pasywnego - którym towarzyszy ć b ędą działania informacyjno - promocyjne wpływaj ące na zmian ę nastawienia mieszka ńców do oszcz ędzania energii.

Interesariusze : gmina Mirosławiec, organizacje pozarz ądowe, fundacje, wszelkie inne podmioty realizuj ące działania z zakresu kreowania zachowa ń energooszcz ędnych na terenie gminy Mirosławiec.

10. Spójno ść Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ze strategicznymi dokumentami gminnymi

Wieloletnia Prognoza Finansowa dla gminy Mirosławiec na lata 2016-2019 Inwestycje gminne, zało żone do realizacji w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec na 2016-2020, zostały cz ęś ciowo zatwierdzone w Wieloletniej Prognozie Finansowej dla Gminy Mirosławiec na lata 2016 – 2019 (uchwała nr XIV/123/15 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dn. 29 grudnia 2015). W ramach WPF zakłada si ę realizacj ę inwestycji zwi ązanych z zadania wymienionymi w PGN dla gminy Mirosławiec w ramach działa ń i bud żetu, np.: - modernizacja o świetlenia ulicznego na terenie osiedla Mirosławiec Górny. Jednak że dopuszcza si ę realizacj ę działa ń i inwestycji wynikaj ących z PGN w ramach poszczególnych spółek komunalnych lub podmiotów zale żnych, przede wszystkim dotyczy to Spółki ZECWiK w Mirosławcu.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mirosławiec

Dokonano wyci ągu z tre ści studium uikzp, gdzie tre ści zgodne z zało żeniami PGN zostały wyró żnione poprzez podkre ślenie lub pogrubienie czcionki . Dokument studium stanowi zał ącznik do uchwały nr XXX/183/2002 Rady Gminy i Miasta Mirosławiec z dnia 09 pa ździernika 2002 i zmienionego uchwała nr VIII/58/2015 z dnia 28 maja 2015 r. W tek ście jednolitym okre ślono nast ępuj ące kierunki i cele strategiczne studium zbie żne z zasadami kreowania polityki w ramach Planu gospodarki niskoemisyjnej: „… 1.Cele strategiczne i kierunki rozwoju: Celem ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy winna by ć dbało ść o tak ą jego realizacj ę, aby wykorzystuj ąc predyspozycje poszczególnych obszarów, prowadzi ć działalno ść w przestrzeni w sposób zapewniaj ący zrównowa żony rozwój gminy .

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 89

C. Uzupełnieniem podstawowej, rolniczej funkcji wykorzystania terenów rolnych, winny by ć inwestycje w energetyk ę odnawialn ą.

3.8. Ochrona powietrza atmosferycznego. Powietrze atmosferyczne jest no śnikiem wielu zanieczyszcze ń na bardzo du że odległo ści. Stan czysto ści powietrza atmosferycznego wpływa, na jako ść życia, a tak że na wyniki ekonomiczne z dziedzin gospodarczych ści śle zwi ązanych ze środowiskiem, takich jak: rolnictwo, le śnictwo, turystyka. Na stan czysto ści powietrza atmosferycznego w gminie Mirosławiec maj ą wpływ zanieczyszczenia migruj ące z zewn ątrz, nieraz z bardzo du żych odległo ści oraz zanieczyszczenia lokalne. Stan czysto ści powietrza w gminie mo żna uzna ć za dobry, gdy ż nie ma przekrocze ń dopuszczalnych st ęż eń zanieczyszcze ń w powietrzu atmosferycznym. (Uwaga własna: tekst pierwotny z 2002 r., nie uległ aktualizacji i nie odpowiada obecnym danym środowiskowym) Do zada ń na terenie gminy Mirosławiec nale ży nie dopuszczenie do pogorszenia si ę stanu czysto ści powietrza atmosferycznego w skali ogólnej oraz popraw ę stanu w niektórych rejonach gminy . Popraw ę tą mo żna uzyska ć poprzez: - upłynnienie ruchu pojazdów na drogach, szczególnie na drodze nr 10, - zagospodarowania terenów wzdłu ż dróg zieleni ą, - zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do atmosfery z kotłowni lokalnych i zakładów przemysłowych, - zmniejszenie tzw. emisji niskiej z gospodarstw domowych poprzez spalanie lepszych gatunków w ęgla, zwi ększanie korzystania z gazu i energii elektrycznej, nie spalanie odpadów i nie wypalanie traw i chwastów, - zakładanie pasów zieleni izolacyjnej przy uci ąż liwych obiektach: wysypisku odpadów, oczyszczalniach ścieków, przepompowniach ścieków, fermach hodowlanych itp. Zagospodarowanie terenów powinno zapewni ć głównie na terenie miasta korzystne warunki dla przewietrzania terenu, szczególnie tam, gdzie istnieje zagro żenie powstania nadmiernego poziomu tak zwanej emisji niskiej, co ma cz ęsto miejsce w osiedlach domków jednorodzinnych oraz na terenach mieszkaniowo – rzemie ślniczych z zastosowaniem tradycyjnego ogrzewania w ęglem. Zagro żenie to jest tym bardziej realne, ze wzgl ędu na poło żenie Mirosławca w podmokłym obni żeniu.

5. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej.

5.4. Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą. Zwi ększenie stopnia pewno ści zasilania gminy w energi ę elektryczn ą nale ży uzyska ć przez doprowadzenie linii 110 kV z Głównego Punktu Zasilania w Drawskim Młynie do GPZ w Mirosławcu. W planach Energetyki Pozna ńskiej S.A., w ramach tej inwestycji, jest równie ż budowa Głównych Punktów Zasilania w Człopie i Tucznie. Nale ży d ąż yć do wykorzystania lokalnych źródeł odnawialnej energii poprzez budow ę elektrowni wiatrowych z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Dopuszcza si ę lokalizację nowych stacji transformatorowych słu żą cych odbiorowi wytworzonej w urz ądzeniach energii elektrycznej oraz budow ę nowych, a tak że rozbudow ę i modernizacj ę istniej ących sieci elektroenergetycznych.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 90

5.6. Zaopatrzenie w ciepło. Nie przewiduje si ę budowy nowych systemów ciepłowniczych. W miar ę post ępu gazyfikacji gminy, w celu ochrony powierza atmosferycznego oraz podniesienia standardu wyposa żenia mieszka ń, nale ży stosowa ć w ogrzewnictwie paliwo gazowe. …”

Strategia rozwoju gminy Mirosławiec na lata 2016 - 2025

Dokonano wyci ągu z tre ści Strategii Rozwoju Gminy, gdzie tre ści zgodne z zało żeniami PGN zostały wyró żnione poprzez podkre ślenie lub pogrubienie czcionki, dla wniosków i wyzwa ń w poszczególnych działach, na które b ędzie wpływał PGN. Dokument Strategii stanowi zał ącznik do uchwały nr XIV/129/2015 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 29 grudnia 2015r. Wyci ąg z tre ści strategii: „… WIZJA I MISJA „Wizja gminy wskazuje na Mirosławiec, jako miejsce do życia oraz do współ życia ludzi z całym okalaj ącym ich biosystemem, wykorzystuj ące wyj ątkowe zasoby środowiska naturalnego w my śl zasady zrównowa żonego rozwoju, rozwijaj ące projekty bazuj ące na jednym z trzech filarów to żsamo ści: biogospodarki, bioró żnorodno ści i bioaktywno ści.”

V. Cele strategiczne: 5. Poprawa jako ści środowiska życia mieszka ńców gminy, Obejmuj ąca całokształt warunków życia, rozwoju, edukacji, słu żby zdrowia, mo żliwo ści zaspokojenia potrzeb, a tak że niezb ędnych inwestycji infrastrukturalnych zmierzaj ących do obni żenia kosztów życia, zwi ększenia postaw proekologicznych i ułatwiaj ących rozwój przedsi ębiorczo ści mieszka ńców. Zapisy szczegółowe tego działa: 5.3. Poprawa jako ści o świetlenia ulicznego 5.4. Poprawa jako ści powietrza: 5.4.1. Wsparcie ogrzewania i zasilania elektrycznego poprzez montaż paneli fotowoltaicznych na obiektach u żyteczno ści publicznej; 5.4.2. Wsparcie OZE; 5.4.3. Termomodernizacja budynków oraz powi ązany cel szczegółowy 5.11.1 Termomodernizacja i modernizacja budynku przychodni (zdrowia) w Mirosławcu. …”

Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Mirosławiec na lata 2004 – 2007 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2008-2011

Dokument aktualny do 2016r.

Zdefiniowano uwarunkowania środowiskowe wynikaj ące z infrastruktury technicznej: „… Energetyka. Urz ądzenia sieci elektroenergetycznych wystarczaj ą na potrzeby gospodarstw domowych oraz drobnego przemysłu i usług, chocia ż w przypadku awarii na sieci przesyłowej WN i SN wyst ępuje brak zapewnienia drugostronnego zasilania. • Strategia rozwoju powiatu zakłada ograniczenie spalania w ęgla przez zakłady energetyki cieplnej i lokalne kotłownie głównie poprzez zmian ę paliwa, np. zasilanie gazowe b ądź

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 91

olejowe b ądź przez energetyczne wykorzystanie biomasy. Zapocz ątkowany proces gazyfikacji sieciowej terenów gminy Mirosławiec powinien by ć kontynuowany. Proces ten nie jest traktowany, jako pierwszoplanowy z powodu powszechnie znanych ogranicze ń środków finansowych jakimi mog ą dysponowa ć gminy i w kontek ście pierwszoplanowych zada ń ochrony czysto ści wody i ziemi, jak równie ż, z powodu zaopatrywania si ę gospodarstw domowych w gaz butlowy, dost ępny bez zakłóce ń od kilku lat. Dla gminy Mirosławiec zaplanowano modernizacj ę kotłowni w budynku Urz ędu Miasta i termomodernizacj ę O środka Kultury i niezale żnie przył ączenie ciepłoci ągu do stacji odwadniania osadu na terenie oczyszczalni.

I okre ślono działania szczegółowe: OCHRONA POWIETRZA Jednostki Lp. Zadanie odpowiedzialne Dalsza termomodernizacja obiektów u żyteczno ści 1. UMiG Mirosławiec publicznej Wspieranie indywidualnych inwestycji polegaj ących na 2. UMiG Mirosławiec zamianie ogrzewania w ęglowego na olejowe lub gazowe 3. Modernizacja istniej ących kotłowni UMiG Mirosławiec 4. Rozbudowa sieci ciepłowniczej Mirosławca UMiG Mirosławiec …”

11. Przedsi ęwzi ęcia maj ące na celu zwi ększenie efektywno ści energetycznej na obszarze gminy Mirosławiec wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym i źródłami finansowania.

Szczegółowy wykaz przedsi ęwzi ęć maj ących na celu zwi ększenie efektywno ści energetycznej na obszarze gminy Mirosławiec wraz z harmonogramem rzeczowo- finansowym i źródłami finansowania planowanych do realizacji w latach 2016 – 2020 znajduj ą si ę w zał ączniku nr 2 do Planu.

12. System wdra żania planu gospodarki niskoemisyjnej wraz ze struktur ą organizacyjn ą i zasobami ludzkimi

Podmiot odpowiedzialny za wdro żenie planu gospodarki niskoemisyjnej Wdra żanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec będzie polegało w głównej mierze na realizacji projektów zgłoszonych do Planu oraz na identyfikowaniu nowych, których wykonanie przyczyni si ę do redukcji emisji dwutlenku w ęgla na terenie gminy Mirosławiec.

Działania gminne Za realizacj ę projektów inwestycyjnych na poziomie gminy bezpo średnio odpowiedzialny b ędzie Burmistrz gminy Mirosławiec, który zadania związane z wdro żeniem konkretnych projektów wykona we współpracy z pracownikami Urz ędu Miejskiego w Mirosławcu.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 92

Osoby odpowiedzialne za wdra żanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej gminy i miasta Mirosławiec: 1) Burmistrz Mirosławca – nadzór na realizacj ą poszczególnych inwestycji; koordynowanie opracowywania kolejnych/aktualizacji istniej ących planów inwestycyjnych, zlecanie rozpocz ęcia procedur przetargowych. 2) Kierownik Referatu Gospodarki Inwestycji i Środowiska – audyty energetyczne, dokumentacje projektowe, nadzór nad realizacj ą poszczególnych inwestycji, prowadzenie zamówie ń publicznych dla działa ń przewidzianych w ramach Planu. 3) Specjalista ds. pozyskiwania funduszy zewn ętrznych (RGIi Ś) – pozyskiwanie środków zewn ętrznych na realizacj ę inwestycji. 4) Skarbnik Gminy – zapewnienie środków finansowych na realizacj ę inwestycji, nadzór finansowy nad realizacj ą projektów. 5) Pracownik ds. ochrony środowiska.

Władze gminy Mirosławiec będą wspiera ć inwestorów zewn ętrznych w zakresie podejmowanych przez nich inwestycji zwi ązanych z redukcj ą emisji CO 2 ze źródeł pierwotnych i wtórnych na terenie gminy Mirosławiec. Niewykluczone jest tak że wprowadzanie odpowiednich zapisów (tam gdzie to b ędzie mo żliwe) do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowi ązuj ących na terenie gminy.

Osoby odpowiedzialne: 1) Burmistrz Mirosławca. 2) Kierownik Referatu Gospodarki Inwestycji i Środowiska – pracownik ds. planowania przestrzennego. 3) Rada Miejska w Mirosławcu.

Kolejnym działaniem gminy Mirosławiec zwi ązanym z wdro żeniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej b ędzie szerokorozumiana edukacja społecze ństwa w zakresie niskiej emisji . W tym zakresie planuje si ę w szczególno ści: 1) utrzymanie i aktualizacj ę strony internetowej dotycz ącej gospodarki niskoemisyjnej (miroslawiec.pgn-online.pl); 2) publikacj ę na stronie internetowej gminy informacji o planowanych i dost ępnych konkursach umo żliwiaj ących pozyskanie dotacji z funduszy unijnych oraz krajowych na działania zwi ązane z nisk ą emisj ą; 3) prowadzenie tzw. działa ń „mi ękkich” – spotka ń, prelekcji w zakresie niskiej emisji skierowanej do mieszka ńców gminy.

Osoby odpowiedzialne: 1) przedstawiciele zewn ętrznych instytucji/fundacji/innych, których celem działania jest propagowanie „czystej energii” – realizacja działa ń zwi ązanych z edukacj ą społecze ństwa w zakresie niskiej emisji. 2) Specjalista ds. pozyskiwania funduszy zewn ętrznych (RGIi Ś) – cz ęść merytoryczna w zakresie planowanych i dost ępnych konkursów umo żliwiaj ących pozyskanie dotacji z funduszy unijnych oraz krajowych, 3) Stanowisko ds. promocji (Referat Oświaty i Polityki Społecznej) – cz ęść techniczna.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 93

Działania podmiotów zewn ętrznych Za realizacj ę projektów zgłoszonych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej przez podmioty zewn ętrzne b ędą odpowiedzialni inwestorzy. Rol ą gminy, wspieraj ącą działania podmiotów zewn ętrznych, b ędą powy żej opisane działania informacyjno – edukacyjne oraz w miar ę mo żliwo ści działania prawne, ułatwiaj ące realizacj ę inwestycji na terenie gminy.

Podmioty odpowiedzialne: Inwestorzy zgłoszonych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy i miasta Mirosławiec.

13. System monitoringu i oceny – wytyczne Monitoring wdra żania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej powinien by ć prowadzony w celu identyfikacji i oceny rzeczywistych rezultatów realizacji Planu oraz dla zapewnienia ich trwało ści. Zaleca si ę, aby monitoring był przeprowadzany, w zale żno ści od stopnia skomplikowania pozyskiwania danych – odpowiednio, co roku raz lub raz na dwa lata - ale nie rzadziej ni ż raz na cztery lata. Obowi ązki zwi ązane z prowadzeniem procesu monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy i miasta Mirosławiec zostan ą powierzone pracownikowi gminy wskazanemu przez Burmistrza Mirosławca lub zlecone podmiotowi zewn ętrznemu. Zadaniem osoby odpowiedzialnej za prowadzenie monitoringu b ędzie zbieranie danych w sposób opisany poni żej oraz wprowadzanie ich do informatycznej bazy danych emisji CO 2 gminy Mirosławiec. Po uzupełnieniu danych powstanie mo żliwo ść generowania raportów dotycz ących: 1) struktury źródeł pierwotnych i wtórnych emisji CO 2, 2) struktury paliw zu żywanych do celów grzewczych; 3) wska źników monitoringu Planu.

W bud żecie Gminy Mirosławiec w ka żdym roku prowadzenia monitoringu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nale ży zabezpieczy ć środki na pokrycie wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za jego prowadzenie.

Osoba odpowiedzialna za proces monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej b ędzie zobowi ązana do współpracy z Doradc ą Energetycznym wskazanym przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, którego zadaniem jest m.in.: 1) prowadzenie doradztwa w zakresie przygotowania inwestycji w obszarze efektywno ści energetycznej (EE) i odnawialnych źródeł energii (OZE); 2) prowadzenie doradztwa przy wdra żaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, 3) wparcie potencjalnych beneficjentów w weryfikowaniu audytów energetycznych i wdra żaniu rekomendacji wynikaj ących z audytów energetycznych; 4) informowanie potencjalnych beneficjentów o mo żliwych i najkorzystniejszych źródłach finansowania w obszarze EE i OZE, m.in. w ramach POIi Ś 2014 – 2010, RPO 2014- 2020 i krajowych źródłach finansowania, 5) przeprowadzanie spotka ń informacyjnych/edukacyjnych w jednostkach samorz ądu terytorialnego, spółdzielniach, wspólnotach mieszkaniowych, szkołach oraz dla lokalnych przedsi ębiorców;

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 94

6) wsparcia w przygotowaniu dokumentacji aplikacyjnej o środki funduszy Unii Europejskiej; 7) prowadzenia doradztwa w zakresie monta żu finansowego.

13.1. Wska źniki do monitorowania Tabela 60. Wska źniki do monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy miasta Mirosławiec Sektor Wska źnik Sugerowana Źródło danych cz ęstotliwo ść prowadzenia monitoringu Inwestycje Liczba zrealizowanych inwestycji Raz do roku Inwestorzy na terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej Liczba zgłoszonych inwestycji na Raz do roku Inwestorzy terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej Łączna redukcja emisji gazów Raz do roku Raport z bazy danych cieplarnianych w wyniku zrealizowanych inwestycji Łączna planowana redukcja emisji Raz do roku Raport z bazy danych gazów cieplarnianych w wyniku zgłoszonych (nie zrealizowanych) inwestycji Transport Długo ść ście żek rowerowych Raz do roku Urząd Miejski w km w Mirosławcu Średniodobowy ruch pojazdów Raz do roku Badanie ruchu w ustalonym, reprezentatywnym punkcie na terenie gminy Ilo ść paliw zu żywanych przez Raz do roku Wydziału Ochrony pojazdy zgłaszane do Wydziału Środowiska Urz ędu Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego Marszałkowskiego Województwa Województwa Zachodniopomorskiego Zachodniopomorskiego Budynki Całkowite zu życie energii Raz na dwa Ankiety w budynkach publicznych lata Jednostkowe roczne zu życie Raz na dwa Ankiety energii ko ńcowej w budynkach lata publicznych kWh/m 2/rok Całkowite zu życie energii Raz do roku Zakłady energetyczne elektrycznej Całkowite zu życie gazu Raz do roku Dostawcy gazu sieciowego w gospodarstwach sieciowego domowych Całkowite zu życie gazu Raz do roku Dostawcy gazu sieciowego przez innych sieciowego odbiorców ni ż gospodarstwa domowe Lokalna Łączna ilo ść wyprodukowanej Raz do roku Zakłady energetyczne

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 95

Sektor Wska źnik Sugerowana Źródło danych cz ęstotliwo ść prowadzenia monitoringu produkcja energii elektrycznej ze źródeł energii odnawialnych Łączna ilo ść energii cieplnej Raz do roku Wła ściciele/zarz ądcy wyprodukowanej w biogazowni biogazowniach Liczba wytwórców energii Raz do roku Przedsi ębiorstwo elektrycznej na terenie gminy, energetyczne w tym mikroinstalacji o mocy do 40kW Zaanga żowanie Liczba mieszka ńców Raz do roku Instytucje mieszka ńców uczestnicz ących w ró żnego odpowiedzialne za rodzaju wydarzeniach realizacj ę działa ń po świ ęconych efektywno ści nieinwestycyjnych energetycznej/wykorzystaniu przewidzianych w Planie odnawialnych źródeł Gospodarki energii/zwi ększenia efektywno ści Niskoemisyjnej transportu. Zielone Liczba post ępowa ń Raz do roku Urz ąd Miejski zamówienia przetargowych, w których w Mirosławcu publiczne wprowadzono kryterium zwi ązane z gospodarka niskoemisyjn ą

13.2. Opis sposobu ewaluacji inwestycji zgłaszanych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

Podstawow ą miar ą oceny (ewaluacji) Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest stopie ń osi ągni ęcia celów. Zgodnie z zapisami rozdziału 9 niniejszego opracowania, okre ślono nast ępuj ące cele: • Redukcja emisji CO 2 na terenie gminy Mirosławiec ze źródeł pierwotnych i wtórnych o 10% do roku 2020 r., w stosunku do roku 2013 r. • Redukcja do 2020 r. zu życia energii finalnej o 10%, w stosunku do roku 2013 r. • Zwi ększenie udziału wykorzystania energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych na terenie gminy Mirosławiec o 60 % do roku 2020, w stosunku do roku 2013 r. • Zwi ększenie świadomo ści mieszka ńców gminy Mirosławiec w zakresie niskiej emisji. System ewaluacji Planu koncentruje si ę na 2 aspektach: • analiza stopnia osi ągni ęcia poszczególnych celów planu; • analiza efektywno ści osi ągania celów planu przez poszczególne inwestycje do niego zgłaszanych.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 96

13.3. Opis sposobu pozyskiwania danych niezb ędnych do monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

1. SEKTOR INWESTYCJE

Wska źniki: 1) Liczba zrealizowanych inwestycji na terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej; 2) Liczba zgłoszonych inwestycji na terenie gminy z zakresu gospodarki niskoemisyjnej; 3) Łączna redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zrealizowanych inwestycji; 4) Łączna planowana redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zgłoszonych (niezrealizowanych) inwestycji.

Sposób pozyskania danych do obliczenia wska źników: Osoba odpowiedzialna po zako ńczeniu roku monitoruje inwestycje, które miały zosta ć zrealizowane w danym okresie. Wykaz inwestycji znajduje si ę w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej oraz w informatycznej bazie danych. W przypadku, gdy inwestycja została zrealizowana w zakładanym czasie i zakresie, po potwierdzeniu zrealizowania inwestycji - system informatyczny automatycznie obliczy wpływ tej inwestycji na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Je żeli inwestycja została zrealizowana w zakładanym czasie, ale w innym zakresie osoba odpowiedzialna za monitoring jest zobowi ązana do skorygowania zakresu inwestycji (ze szczególnym uwzgl ędnieniem jej wpływu na środowisko) w bazie danych, na podstawie informacji od podmiotu realizuj ącego dan ą inwestycj ę. Po wprowadzeniu zaktualizowanych danych system informatyczny automatycznie obliczy wpływ tej inwestycji na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. W sytuacji, gdy inwestycja nie została zrealizowana w zakładanym czasie i zakresie osoba odpowiedzialna za monitoring przesuwa modyfikuje/odpowiednio inwestycj ę (opis inwestycji) w systemie. Je śli podmiot zgłaszaj ący inwestycj ę zaniecha jej wykonania, nale ży usun ąć j ą z bazy danych. W przypadku zgłoszenia nowych inwestycji, system umo żliwi ich wprowadzenie do bazy danych.

Wska źniki odpowiednio: 1) łączna redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zrealizowanych inwestycji, 2) łączna planowana redukcja emisji gazów cieplarnianych w wyniku zgłoszonych (niezrealizowanych) inwestycji - zostan ą przeliczone przez system, a ich wyniki b ędzie mo żna wygenerowa ć w raporcie.

1. SEKTOR TRANSPORT

1) Długo ść ście żek rowerowych w km

Na podstawie informacji z Referatu Gospodarki Inwestycji i Środowiska Urz ędu Miejskiego w Mirosławcu nale ży wprowadzi ć długo ść (w km) ście żek rowerowych wybudowanych na terenie gminy Mirosławiec.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 97

2) Średniodobowy ruch pojazdów w ustalonym, reprezentatywnym punkcie na terenie gminy Mirosławiec

Raz do roku nale ży przeprowadzi ć badania ruchu na terenie gminy Mirosławiec, przynajmniej w punkcie o najwy ższym nat ęż eniu ruchu. Dla gminy Mirosławiec na rok 2016 są to punkty na drodze krajowej nr 10 (S10), na wje ździe do Mirosławca od strony Wałcza przy zje ździe w kierunku Wielunia (plac Wolno ści). Przyjmuje si ę realizacj ę w formie zlecenia zewn ętrznego lub w oparciu o badanie ruchu przeprowadzone przez zarz ądc ę drogi w danym roku kalendarzowym. Wyniki bada ń ruchu nale ży wprowadzi ć do informatycznej bazy danych. Na tej podstawie system automatycznie oszacuje zmian ę nat ęż enia ruchu na terenie gminy. Je żeli zmiana ta b ędzie znacz ąco odbiega ć od prognoz opracowanych w oparciu o instrukcj ę oceny efektywno ści inwestycji drogowych przeprowadzonych przez Instytut Budowy Dróg i Mostów, pojawi si ę komunikat sugeruj ący rozszerzenie bada ń o kolejne punkty pomiarowe, celem zmniejszenia bł ędu szacunku. Oszacowany w ten sposób średniodobowy ruch pojazdów na terenie całej gminy posłu ży, w oparciu o bazow ą inwentaryzacj ę, do obliczenia szacowanej ilo ści ł ącznej emisji CO 2 z transportu na terenie gminy Mirosławiec.

3) Ilo ść paliw zu żywanych przez pojazdy zgłaszane do Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego.

Osoba odpowiedzialna za monitoring b ędzie zobowi ązana do wysłania do Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego wniosku o udost ępnienie danych dotycz ących ł ącznego zu życia paliw przez pojazdy zgłoszone do Urz ędu celem naliczenia opłaty środowiskowej. Po uzyskaniu danych nale ży je wprowadzi ć do bazy.

Do oszacowania emisji CO 2 łącznie posłu żą wska źniki nr 2 i 3. Waga ka żdego z nich wynosi 50%.

3. SEKTOR BUDYNKI

1) Całkowite zu życie energii w budynkach publicznych

2) Jednostkowe roczne zu życie energii ko ńcowej w budynkach publicznych kWh/m2/rok Na podstawie zał ączonego do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wykazu budynków użyteczno ści publicznej na terenie gminy Mirosławiec nale ży skierowa ć pro śbę o wypełnienie ankiety w informatycznej bazie danych emisji CO 2. Po wypełnieniu ankiet przez zarz ądców obiektów publicznych automatycznie zostan ą przeliczone warto ści wska źników nr 1 i 2.

3) Całkowite zu życie energii elektrycznej Osoba odpowiedzialna za monitoring b ędzie zobowi ązana do wysłania do zakładów energetycznych wniosku o udost ępnienie danych dotycz ących całkowitego zu życia energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych nale ży je wprowadzi ć do

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 98

informatycznej bazy danych emisji CO 2. Po wprowadzeniu danych wska źnik zostanie przeliczony automatycznie.

4) Całkowite zu życie gazu sieciowego w gospodarstwach domowych oraz przez innych odbiorców ni ż gospodarstwa domowe Osoba odpowiedzialna za monitoring b ędzie zobowi ązana do wysłania do dostawców gazu sieciowego na teren gminy Mirosławiec wniosku o udost ępnienie danych dotycz ących całkowitego zu życia gazu sieciowego w gospodarstwach domowych oraz przez pozostałe podmioty z terenu gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych nale ży je wprowadzi ć do informatycznej bazy danych emisji CO 2. Po wprowadzeniu danych wska źnik zostanie przeliczony automatycznie.

4. SEKTOR - LOKALNA PRODUKCJA ENERGII

1) Łączna ilo ść wyprodukowanej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych Osoba odpowiedzialna za monitoring b ędzie zobowi ązana do wysłania do zakładów energetycznych wniosku o udost ępnienie danych dotycz ących ilo ść wyprodukowanej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych nale ży je wprowadzi ć do informatycznej bazy danych emisji CO 2. Po wprowadzeniu danych wska źnik zostanie przeliczony automatycznie.

2) Łączna ilo ść energii cieplnej wyprodukowanej w biogazowniach Osoba odpowiedzialna za monitoring na podstawie jawnego rejestru wytwórców biogazu rolniczego prowadzonego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego (zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. poz. 478)) zobowi ązana jest do sprawdzenia, czy na terenie gminy nie powstała nowa biogazownia. W przypadku znalezienia nowej biogazowni, osoba odpowiedzialna za monitoring zobowi ązana jest do skierowania zapytania do wytwórców biogazu o ilo ść wyprodukowanej energii cieplnej w biogazowni. Po uzyskaniu danych nale ży je wprowadzi ć do informatycznej bazy danych emisji CO 2. Po wprowadzeniu danych wska źnik zostanie przeliczony automatycznie. W sytuacji, gdy budowa biogazowni była wcze śniej zgłoszona do gminy, jako planowana inwestycja i wprowadzona do informatycznej bazy danych emisji CO 2 w sektorze „Inwestycje” – danych dodatkowych nie wprowadza si ę.

3) Liczba wytwórców energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec, w tym, mikroinstalacji o mocy do 40Kw Osoba odpowiedzialna za monitoring b ędzie zobowi ązana do wysłania do zakładów energetycznych wniosku o udost ępnienie danych dotycz ących liczby wytwórców energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec. Po uzyskaniu danych nale ży je wprowadzi ć do informatycznej bazy danych emisji CO 2. Po wprowadzeniu danych wska źnik zostanie przeliczony automatycznie. W przypadku, gdy liczba wytwórców energii elektrycznej na terenie gminy Mirosławiec, w tym mikroinstalacji o mocy do 40 kW wro śnie w niezadawalaj ącym stopniu, nale ży zintensyfikowa ć działania okre ślone w sektorze „zaanga żowanie mieszka ńców” np. poprzez przeprowadzenie akcji informacyjnej na temat mo żliwo ści pozyskania dofinansowania na mikroinstalacje.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 99

5. SEKTOR - ZAANGA ŻOWANIE MIESZKA ŃCÓW

Liczba mieszka ńców uczestnicz ących w ró żnego rodzaju wydarzeniach po świ ęconych efektywno ści energetycznej/wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii/zwi ększenia efektywnemu transportu Osoba odpowiedzialna za monitoring kieruje zapytania do instytucji odpowiedzialnych za wdra żanie działa ń nieinwestycyjnych przewidzianych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec, dotycz ące liczby uczestników w ró żnego rodzaju wydarzeniach po świ ęconych efektywno ści energetycznej/wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii/zwi ększenia efektywnemu transportu. Zapytanie mo że dotyczy ć równie ż ewentualnych dodatkowych, a nieprzewidzianych w PGN działa ń informacyjno/promocyjnych.

6. SEKTOR - ZIELONE ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Liczba post ępowa ń przetargowych, w których wprowadzono kryterium związane z gospodarka niskoemisyjn ą Jednostka organizacyjna odpowiedzialna za zamówienia publiczne w gminie Mirosławiec, jest zobowi ązana do prowadzenia ewidencji post ępowa ń o udzielenie zamówie ń przetargowych, w których wprowadzono kryterium zwi ązane z gospodarka niskoemisyjn ą. W bud żecie gminy Mirosławiec na kolejne lata nale ży zabezpieczy ć środki na pokrycie wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za prowadzenie monitoringu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Środki niezb ędne do prowadzenia procesu monitoringu powinny zosta ć zabezpieczone w bud żecie gminy, w roku, w którym planuje si ę jego przeprowadzenie.

14. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko

Potrzeba sporz ądzenia i realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej wynika ze zobowi ąza ń, okre ślonych w ratyfikowanym przez Polsk ę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno-energetycznym, przyj ętym przez Komisj ę Europejsk ą w grudniu 2008 roku. Ponadto jest zgodna z polityk ą Polski i wynika z Zało żeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyj ętych przez Rad ę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec pomo że w spełnieniu obowi ązków nało żonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej, okre ślonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej, (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z pó źn. zm.). Posiadanie Planu b ędzie podstaw ą do uzyskania wyst ąpienia o współfinansowanie inwestycji w zakresie optymalizacji zu życia, wytworzenia i wykorzystania energii na terenie gminy, przez jej mieszka ńców oraz zlokalizowane tam przedsi ębiorstwa. W zwi ązku z powy ższym została opracowana dokumentacja środowiskowa zgodnie z art. 46 oraz według art. 49 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 627, z pó źn. zm.). Obwieszczeniem z dnia ……. wszcz ęto procedur ę OO Ś. Nast ępnie zgodnie z w/w ustaw ą, pismem z dnia …. wyst ąpiono do RDO Ś w Szczecinie oraz PWIS o zaj ęcie stanowiska zasi ęgni ęto o opini ę w sprawie przeprowadzenia procedury OO Ś, a w przypadku

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 100

konieczno ści przeprowadzenia procedury administracyjnej zakresu i stopnia szczegółowo ści prognozy oceny oddziaływania dokumentu strategicznego na środowisko. Zgodnie z otrzymanymi pismami znak …… z dnia …. RDO Ś w Szczecinie oraz pismo znak ….. PWIS przyst ąpiono ……. Opracowanie środowiskowe zostało wykonane i przedło żone do za opiniowania ….. oraz w zgodnie z obwieszczeniem zostało wyło żone do publicznego wgl ądu oraz mo żliwo ści zaj ęcia stanowiska i wniesieniu uwag do dokumentu. Po przeprowadzeniu dyskusji publicznej, podczas których przeprowadzono prezentacj ę głównych zało żeń PGN oraz przedstawiono główne uwarunkowania środowiskowe uzyskano akceptacj ę wymienionych dokumentów. Zgodnie z obwieszczeniem z dnia …. zako ńczono post ępowanie OO Ś w sprawie Plany Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mirosławiec i niniejsze dokumenty zostały przedło żone do biura Rady Miejskiej w Mirosławcu w celu przeprowadzenia procesu legislacji.

15. Podsumowanie

Niniejszy dokument, po przyj ęciu go przez Rad ę Miejsk ą Mirosławca jest opracowaniem strategicznym wyznaczaj ącym misj ę, cele i działania na najbli ższe 4 do 5 lat. Głównym zadaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest poprawa funkcjonowania człowieka poprzez bardziej czystsze środowisko naturalne oraz zapewnienie wymiernych korzy ści wynikaj ących z efektywnego ograniczenia zu życia energii. Sama idea PGN poza ewidentnym efektem ekologicznym ma si ę przysłu żyć, by ć odczuwalna i przynosi ć wymierny policzalny efekt samym mieszka ńcom gminy Mirosławiec. Racjonalne działanie w zakresie gospodarowania energi ą w ró żnej postaci poza wymiernymi efektami środowiskowymi maj ą przyczyni ć si ę do rozwoju technologicznego, podpartego racjonalnym rachunkiem ekonomicznym, czyli w pełni realizowa ć ide ę zrównowa żonego rozwoju gminy Mirosławiec.

16. Wykaz zał ączników

Zał ącznik nr 1 – Wykaz zrealizowanych inwestycji w zakresie gospodarki niskoemisyjnej na terenie gminy Mirosławiec.

Zał ącznik nr 2 – Przedsi ęwzi ęcia maj ące na celu zwi ększenie efektywno ści energetycznej na obszarze badanej gminy wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym i źródłami finansowania.

„Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl ” 101