DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO

Bydgoszcz, dnia 18 marca 2015 r.

Poz. 827

UCHWAŁA NR V/21/2015 RADY GMINY ROJEWO

z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Rojewo na lata 2015-2018.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.)1), oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003r o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity Dz.U. z 2014 r., poz. 1446), po uzyskaniu opinii Kujawsko- Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków uchwala się, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się „Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Rojewo na lata 2015-2018” w brzmieniu stanowiącym Załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Rojewo.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie po 14 dniach od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Przewodniczący Rady Gminy Dariusz Witkowski

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2013 r. poz. 645 i poz. 1318 oraz z 2014 r. poz. 379 i poz. 1072. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 2 – Poz. 827

załącznik nr 1 do uchwały nr V/21/2015 z dnia 6 marca 2015 r.

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY ROJEWO NA LATA 2015-2018

SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE 3.1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. 3.2. Ustawy o ochronie zabytków i opiece na zabytkami 3.3 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 3.4. Prawo budowlane 3.5. Ustawa o samorządzie gminnym 3.6. Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 3.7. Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego 4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 4.1. Strategie i programy europejski 4.2. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 4.2.1. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007 -2015 4.2.2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 z Uzupełnieniem Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 4.3 Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu 4.3.1. Program opieki nad zabytkami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2013-2016. 4.3.2. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2007-2020 4.3.3. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE PLAN MODERNIZACJI 2020+ (Projekt) 4.3.4. Regionalny Program Operacyjny na lata 2014-2020 (Projekt) 4.3.5. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego 4.3.6. Strategia Rozwoju Turystyki Województwa Kujawsko-Pomorskiego 5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy 6. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW ORAZ ANALIZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY 6.1. Zarys historii obszaru gminy 6.2. Zabytki nieruchome i krajobraz kulturowy 6.2.1. Układy przestrzenne wsi 6.2.2. Elementy krajobrazu agrarnego 6.2.3. Obiekty sakralne Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 3 – Poz. 827

6.2.4. Założenia dworsko-parkowe i folwarki 6.3. Zabytki ruchome 6.4. Zabytki archeologiczne 6.5. Dziedzictwo niematerialne 6.5.1. Kult bł. Mariana Skrzypczaka 6.5.2. Tożsamość historyczna 6.5.3. Kultywowanie i tworzenie rodzimego folkloru słownego 6.5.4. Kultywowanie tradycyjnej obrzędowości i upowszechnianie lokalnych produktów 7. ZABYTKI OBJĘTE PRAWNYMI FORMAMI OCHRONY 7.1. Parki kulturowe 7.2. Obiekty w rejestrze zabytków 7.3. Wojewódzka ewidencja zabytków 7.3.1. Obiekty kubaturowe 7.3.2. Cmentarze 7.4. Zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego 8. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROŻEŃ 9. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE 9.1. Priorytety i kierunki działań programu opieki 9.2. Zadania programu opieki 10. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami 11. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami 12. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami 12.1. Środki zagraniczne - fundusze europejskie 12.2. Środki finansowe z budżetu państwa 12.3. Środki własne samorządu terytorialnego 13. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków

Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 4 – Poz. 827

1. WSTĘP „Program opieki nad zabytkami dla Gminy Rojewo” został sporządzony na podstawie umowy zawartej w październiku 2014 roku pomiędzy Gminą Rojewo a Piotrem Dąbrowskim. Program wykonano opierając się na opracowaniu pt.: „Gminny program opieki nad zabytkami. Poradniku metodologiczny” zalecany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. W programie starano się ująć specyfikę obszaru wiejskiego o bogatej tradycji historycznej oraz żywej kulturze niematerialnej, jednak o niezbyt dużym zbiorze zabytków materialnych. W założeniach kierowano się sytuacją społeczną gminy, traktując podnoszenie świadomości w zakresie opieki nad zabytkami, kultywowanie tradycji i edukację historyczną, jako narzędzia służące integracji społecznej oraz ograniczające zjawiska marginalizacji i wykluczenia. Zbiór zabytków na terenie gminy potraktowano nie tylko jako obiekty stanowiące „martw/' element krajobrazu kulturowego, lecz również jako zespół ośrodków ogniskujące życie społeczne i elementy umożliwiające stworzenie atrakcyjnego i nowoczesnego produktu turystycznego. Traktując zagadnienia ochrony dziedzictwa kulturowego holistycznie podkreślono rolę, jaką odgrywa w tworzeniu wizerunku Gminy nie tylko obecność elementów materialnych ale również atmosfera miejsca budowana poprzez czynniki niematerialne, których wydobycie, kultywacja i promocja powinny zdaniem autora stanowić element szczególnej troski samorządu. Doświadczenia lokalne z terenu województwa pokazują, że sprawnie moderowane eventy bazujące na tradycji - festiwale kulinarne, jarmarki, rekonstrukcje historyczne itd. - budzą zainteresowanie dalece wykraczające poza obszar gmin, co oprócz prestiżu, przekłada się również na efekty ekonomiczne. W dobie powszechnej dostępności do elektronicznych środków przekazu istotnym wydaje się odpowiednia polityka zarządzania informacją i wspieranie wszelkich inicjatyw mających na celu jak najszerszą promocję lokalnego dziedzictwa za ich pośrednictwem. Działania takie, przy stosunkowo niewielkich kosztach, tworzą szeroki krąg potencjalnego oddziaływania, przekraczający nie tylko granicę gminy ale również państwa czy kontynentu. Polityka państwa i władz samorządowych coraz większą wagę przywiązuje do ochrony dziedzictwa kulturowego, tworząc różnorakie formy wsparcia dla działań w tym obszarze, dlatego koniecznym wydaje się śledzenie programów adresowanych do jednostek samorządowych, które w istotny sposób zwiększyć mogą ofertę kulturalną, także tę powiązaną z dziedzictwem kulturowym, np.: bardzo interesująca wydaje się koncepcja „Orlików Kultury" -ośrodków edukacyjnych kierowanych do dzieci i młodzieży. Docenić należy dotychczasowe działania samorządu w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego, takie jak wspieranie prac konserwatorskich obiektów wpisanych do rejestru zabytków, a przede wszystkim powołanie parku kulturowego „ Kościół św. Oswalda" w Płonkowie, który jest jednym z nielicznych na terenie województwo kujawsko-pomorskiego. 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Podstawą prawną do sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami jest artykuł 87 Ustawy o ochronie zabytków i opiece na zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz.U. Nr 162 z 17 września 2003, poz. 1568 z późniejszymi zmianami). Gminny program opieki nad zabytkami ma na celu (art.82 ust. 2): 1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami, 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Art.21. wskazuje, że podstawą do sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami jest ewidencja zabytków. Elementy zawarte w gminnym programie opieki nad zabytkami, zgodnie z art. 19 ust.2 uwzględnia się w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 5 – Poz. 827

Gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków (art.87. ust.3). Program ogłaszany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym (art.87. ust4). Z realizacji programu wójt gminy sporządza, co 2 lata, sprawozdanie, które przedstawia radzie gminy (art.87. ust.5). 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE 3.1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 5 Konstytucji: „Rzeczpospolita Polska strzeże/…/ strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”. Zgodnie z art. 6 ust. 1 „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju”. 3.2 Ustawy o ochronie zabytków i opiece na zabytkami Ustawa o ochronie zabytków i opiece na zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz.U. Nr 162 z 17 września 2003, poz. 1568 z późniejszymi zmianami)jest podstawowym aktem regulującym kwestie ochrony i opieki nad zabytkami. Art.3. ustawy definiuje podstawowe terminy z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami (terminy używane w niniejszym opracowaniu są zgodne z cytowaną Ustawą). Art.4. określa działania rozumiane jako ochrona zabytków, wskazując jednocześnie administrację publiczną jako podstawowego wykonawcę działań. Zgodnie z art.4 jako ochronę zabytków uważa się działania mające na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę; 5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Zgodnie z art. 6 Ustawy ochronie i opiece, bez względu na stan zachowania, podlegają: 1) zabytki nieruchome będące, w szczególności: a) krajobrazami kulturowymi, b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, c) dziełami architektury i budownictwa, d) dziełami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 2) zabytki ruchome będące, w szczególności: a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami, d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984), f) instrumentami muzycznymi, g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi, h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności: a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 6 – Poz. 827

b) cmentarzyskami, c) kurhanami, d) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej. 2. Ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Art.7. Ustawy określa podstawowe formy ochrony prawnej zabytków: 1) wpis do rejestru zabytków; 2) uznanie za pomnik historii; 3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. Dalsze artykuły Ustawy określają warunki i zakres poszczególnych form ochrony prawnej: Wpis do rejestru zabytków (art.8 – art.14.1) Do rejestru wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku nieruchomego lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy. W trybie określonym w ust. 1 Ustawy, do rejestru może być również wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a także nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku. Wpis do rejestru historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu budowlanego nie wyłącza możliwości wydania decyzji o wpisie do rejestru wchodzących w skład tych układów lub zespołu zabytków nieruchomych. Do rejestru wpisuje się zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku. Wojewódzki konserwator zabytków może wydać z urzędu decyzję o wpisie zabytku ruchomego do rejestru w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę albo wywiezienia za granicę zabytku o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej. Uznanie za pomnik historii (art. 15.1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, może uznać za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczególnej wartości dla kultury, określając jego granice. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może przedstawić Komitetowi Dziedzic-twa Światowego wniosek o wpis pomnika historii na „Listę dziedzictwa światowego” w celu objęcia tego pomnika ochroną na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjętej w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. (Dz.U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191). Park kulturowy (art.16.1-17.1) Rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie uchwały, może utworzyć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Park kulturowy przekraczający granice gminy może być utworzony i zarządzany na podstawie zgodnych uchwał rad gmin (związku gmin), na terenie których ten park ma być utworzony. Dla obszarów, na których utworzono park kulturowy, sporządza się obowiązkowo miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Na terenie parku kulturowego lub jego części mogą być ustanowione zakazy i ograniczenia dotyczące: 1) prowadzenia robót budowlanych oraz działalności przemysłowej, rolniczej, hodowlanej, handlowej lub usługowej; 2) zmiany sposobu korzystania z zabytków nieruchomych; 3) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną parku kulturowego, z wyjątkiem znaków drogowych i znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1; 4) składowania lub magazynowania odpadów. Pozostałe formy (art.18.1-art.20) Ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami uwzględnia się przy sporządzaniu i aktualizacji strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 7 – Poz. 827 o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. W poszczególnych dokumentach: 1) uwzględnia się krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; 2) określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków, zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytków do jak najlepszego stanu, 3) ustala się przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzględniające opiekę nad zabytkami. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się, w szczególności ochronę: 1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków; 3) parków kulturowych. W decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego uwzględnia się w szczególności ochronę: 1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków. W studium i planie zagospodarowania przestrzennego gminy ustala się, w zależności od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na których obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków. Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podlegają uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu. Artykuł 22.1 ust. 4 wskazuje wójtów gmin jako organ prowadzący gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. Ust. 5 określa następujące obiekty, które powinny być ujęte w gminnej ewidencji zabytków: 1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru, 2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, 3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy (art.21). 3.3. Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) określa zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej oraz zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy – przyjmując ład przestrzenny i zrównoważony rozwój za podstawę tych działań (art.1, ust.1). Według Ustawy w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się m.in.: walory architektoniczne i krajobrazowe oraz wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art. 1, ust.2). Dokumentem określającym politykę przestrzenną gminy jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, którego ustalenia są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych (art.9.1). W studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające m.in. z: - wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego - stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art.10.1) jak również określa obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art. 10, ust.2). Według art. 14.1 w celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W określa się obowiązkowo m.in.: zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego oraz zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art. 15, ust. 2). Projekt planu, w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, musi zostać uzgodniony z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków (art. 17, ust. 6). Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 8 – Poz. 827

W sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego, na poszczególnych szczeblach określonych w art. 51 ust.1 Ustawy, decyzje wydaje się po uzgodnieniu m.in. z wojewódzkim konserwatorem zabytków – w odniesieniu do obszarów i obiektów objętych formami ochrony zabytków, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zm.) oraz ujętych w gminnej ewidencji zabytków ( art. 53, ust. 4). 3.4. Prawo budowlane Ustawa – Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414 z późn. zm.) normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach (art. 1). Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską (art. 5, ust. 1). W przypadku budowlanych wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7 Ustawy, po uzyskaniu pozytywnej opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów; (art. 9, ust. 3, pkt 4). Remonty przeprowadzane w obiektach wpisanych do rejestru zabytków oraz usytuowanie na obiektach tablic i urządzeń reklamowych wymaga uzyskania pozwolenia na budowę (art. 29, ust. 2, pkt 1 i pkt 6.). Natomiast instalacja krat w analogicznych obiektach podlega zgłoszeniu (art. 30, ust. 1, pkt 3a). W przypadku innych prac budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, określonych w art. 30, właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować: pogorszenie stanu zachowania zabytków (art. 30 ust. 7, pkt 2). Zgodnie z art. 39, ust. 1: prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków. W przypadku prac rozbiórkowych budynków i budowli obiekty wpisane do rejestru zabytków lub/i objęte ochroną konserwatorską każdorazowo wymagają uzyskania pozwolenia (art. 31, ust 1). Pozwolenie na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków może być wydane po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o skreśleniu tego obiektu z rejestru zabytków (art. 39, ust. 2). W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (art. 39, ust. 3). Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych (art. 39, ust. 2). 3.5. Ustawa o samorządzie gminnym Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95 z późn. zm.) wskazuje wśród zadań własnych gminy: zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty między innymi w zakresie spraw dotyczących ładu przestrzennego, kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami a także zieleni gminnej i zadrzewień oraz cmentarzy gminnych (art. 7, ust. 1). Do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in.: uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (art. 18, ust. 2, pkt 5). 3.6. Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Ustawa z dnia 3 października 2008 r. (Dz.U. 2008 nr 199 poz.1227) określa zasady i tryb postępowania w sprawach: - udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, ocen oddziaływania na środowisko, a także zasady udziału społeczeństwa w ochronie środowiska jak i określa organy administracyjne właściwe w tych sprawach (art. 1). Organy administracji są obowiązane do udostępniania każdemu informacji o środowisku i jego ochronie znajdujących się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone (art. 8),w tym dotyczących stanu Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 9 – Poz. 827

obiektów kultury i obiektów budowlanych (art. 9, ust.1, pkt 6) w zakresie, w jakim oddziałują na nie lub mogą oddziaływać: a) stany elementów środowiska, o których mowa w art. 9, ust. 1 pkt 1, lub b) przez elementy środowiska, o których mowa w art. 9, ust. 1 pkt 1 – emisje i zanieczyszczenia, o których mowa w art. 9, ust. 1 pkt 2, oraz środki, o których mowa w art. 9, ust. 1 pkt 3. Według art. 46, ust.1 studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, plany zagospodarowania przestrzennego oraz strategie rozwoju regionalnego wymagają przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Odstąpienie od strategicznej oceny możliwy jest na warunkach określonych przez art. 48 i 49. Organ opracowujący projekt dokumentów wymagających strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, o którym mowa w art. 46 lub 47, sporządza prognozę oddziaływania na środowisko, która m.in. określa, analizuje i ocenia przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnio-terminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na środowisko, w tym na krajobraz oraz zabytki (art. 51 ust. 2 pkt e). W ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko określa się, analizuje oraz ocenia bezpośredni wpływ danego przedsięwzięcia m.in. na zabytki (art. 62 ust 1 pkt 1). Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, uwzględniając m.in. usytuowanie przedsięwzięcia uwzględniające, pośród innych, także obszary o krajobrazie mającym znaczenie historyczne, kulturowe lub archeologiczne (art. 63 ust 2). Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać m.in. opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art. 66 ust. 1 pkt 3) a także uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania m.in. na zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków (art. 66 ust. 1 pkt 7). Oprócz tego, w przypadku dróg, będących przedsięwzięciami mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na środowisko raport powinien zawierać określenie założeń do: - ratowniczych badań zidentyfikowanych zabytków znajdujących się na obszarze planowanego przedsięwzięcia, odkrywanych w trakcie robót budowlanych, - programu zabezpieczenia istniejących zabytków przed negatywnym oddziaływaniem planowanego przedsięwzięcia oraz ochrony krajobrazu kulturowego; a także analizę i ocenę możliwych zagrożeń i szkód dla zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w szczególności zabytków archeologicznych, w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia (art. 66 ust. 1 pkt 10). 3.7. Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego Podstawą definiującą pojęcie dziedzictwa niematerialnego jest Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z dnia 17 października 2003 roku, ratyfikowana przez Prezydenta RP dnia 8 lutego 2011 roku. (Dz.U. 2011 nr 172 poz. 1018) Art. 2., ust. 1 Konwencji definiuje „niematerialne dziedzictwo kulturowe” jako praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności - jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową - które wspólnoty, grupy i, w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności. Dziedzictwo niematerialne w rozumieniu powyższej definicji, przejawia się między innymi w następujących dziedzinach: - tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego, - sztuki widowiskowe, - zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne, - wiedzę i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata, - umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym. (art.2 ust 2) W myśl art. 11 każde Państwo-Strona zobowiązane jest: a) podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego znajdującego się na jego terytorium; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 10 – Poz. 827 b) w zakresie środków ochrony, o których mowa w Artykule 2 ustęp 3, określić i zdefiniować różne elementy niematerialnego dziedzictwa kulturowego znajdującego się na jego terytorium, korzystając przy tym z pomocy wspólnot, grup oraz właściwych organizacji pozarządowych. (art. 11) Art.12. wskazuje inwentaryzację jako podstawowe narzędzie ochrony dziedzictwa niematerialnego, zobowiązując sygnatariuszy do sporządzania, w sposób odpowiedni do własnej sytuacji, jeden lub kilka rejestrów niematerialnego dziedzictwa kulturowego znajdującego się na jego terytorium. Rejestry te będą regularnie uaktualniane. Poza tym, zgodnie z art. 13, w celu zapewnienia ochrony, rozwoju i promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego znajdującego się na jego terytorium, każde Państwo-Strona dąży do: a) prowadzenia ogólnej polityki zmierzającej do wyznaczenia niematerialnemu dziedzictwu kulturowemu odpowiedniej funkcji w życiu zbiorowym i włączania ochrony tego dziedzictwa do programów planowania ogólnego, b) wyznaczenia lub ustanowienia jednego lub kilku organów odpowiedzialnych za ochronę niematerialnego dziedzictwa kulturowego znajdującego się na jego terytorium, c) rozwijania studiów naukowych, technicznych i artystycznych, jak również metodologii badań, w celu skutecznej ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w szczególności jego zagrożonych elementów, d) przedsięwzięcia odpowiednich środków prawnych, technicznych, administracyjnych i finansowych mających na celu: I. wspieranie tworzenia lub rozwoju ośrodków szkolenia w zakresie zarządzania zasobami niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz przekazywania tego dziedzictwa poprzez fora i przestrzenie przeznaczone do jego odtwarzania lub wyrażania, II. umożliwianie dostępu do niematerialnego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym przestrzeganiu zwyczajów rządzących dostępem do niektórych jego elementów, III. powoływanie instytucji dokumentujących niematerialne dziedzictwo kulturowe i umożliwiających dostęp do tego dziedzictwa. Art.15. podkreśla znaczenie udziału wspólnot, grup i jednostek w ochronie dziedzictwa niematerialnego, zobowiązując Państwa-Strony do zapewnienia jak najszerszego udziału wspólnot, grup oraz, gdy to właściwe, jednostek, które tworzą, zachowują i przekazują następnym pokoleniom takie dziedzictwo, a także do aktywnego włączania ich w zarządzanie nim. 4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 4.1. Strategie i programy europejski Spośród ratyfikowanych przez RP europejskich aktów prawne szczególne znaczenie mają: - Konwencji Ramowej Rady Europy w Sprawie Znaczenia Dziedzictwa Kulturowego dla Społeczeństwa z 27 października 2005 roku będąca elementem Traktatu z Lizbony zmieniającego traktat o Unii Europejskiej i traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, - Europejska Konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego z dn. 16 stycznia 1992 r. (Dz.U. 1996 nr 120 poz. 564), - Europejska Konwencja krajobrazowa z 20 października 2000 r. ( Dz. U. 2006 nr 14 poz. 98) 4.2. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 4.2.1. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 (uchwała RM z 29.XI.2006 r.) Dokument podkreśla znaczenie elementów kulturowych w kształtowaniu produktu turystycznego, co może znacznie przyczynić się do rozwoju obszarów słabiej uprzemysłowionych Priorytet 1 Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Zakłada działania na rzecz ograniczenia przestrzeni trale zagospodarowanej zwłaszcza na obszarach cennych pod względem kulturowym i przyrodniczym, zakłada się podejmowanie działań na rzecz znaczącego ograniczenia przestrzeni trwale zagospodarowanej. Priorytet 2 Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej Ustala równoległe z budową nowych obiektów kultury rozwijanie działań nakierowanych na zachowanie, ochronę i rewitalizację materialnego dziedzictwa kulturowego, poprzez renowację, konserwację, adaptację obiektów zabytkowych dla celów kulturowych i turystycznych, a także wdrożenie systemu monitoringu i zabezpieczenia tych obiektów”. Wartości kulturowe pojawiają się w zadaniach służących realizacji innych priorytetów podkreślając konieczność generowania nakładów na ich prawidłowe utrzymanie, co przyczyni się do pełnego wykorzystania ich potencjału. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 11 – Poz. 827

4.2.2. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Przyjęta przez Radę Ministrów 25 września 2012 r. jest główną strategią rozwojową w średnim horyzoncie czasowym, wskazującą strategiczne zadania państwa. Strategia wyznacza trzy obszary strategiczne - Sprawne i efektywne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna. Strategia ma być również odniesieniem na gruncie krajowym dla nowej generacji dokumentów strategicznych przygotowywanych w Polsce na potrzeby programowania środków Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Dokument w wielu miejscach zwraca uwagę na czynniki związane z kulturą zarówno w zakresie jej rozwoju, dostępności a także ochrony i popularyzacji dziedzictwa kulturowego. Obszar strategiczny I. Sprawne i efektywne państwo Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem I. 1.5. Zapewnienie ładu przestrzennego Zakłada zdecydowane zwiększenie stopnia pokrycia planami zagospodarowania przestrzennego powierzchni kraju oraz obowiązek sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego obszarów funkcjonalnych obejmujących m.in.: tereny związane z ochroną i użytkowaniem dziedzictwa kulturowego. Cel I.2. Zapewnienie środków na działania rozwojowe I. 2.1. Modernizacja struktury wydatków publicznych Zakłada koncentrację i ukierunkowanie środków budżetowych na wybranych obszarach, które w największym stopniu przyczyniają się do zwiększania konkurencyjności gospodarki, wraz z próbą modernizacji struktury wydatków publicznych polegająca na stopniowej realokacji struktury wydatków publicznych w kierunku zwiększania wydatków na działania rozwojowe – m.in. w obszarze kultury. Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela I. 3.2. Rozwój kapitału społecznego Promowane będzie uczestnictwo w kulturze poprzez otwarty dostęp do zasobów cyfrowego dziedzictwa, rozwój infrastruktury kultury i kształcenie podstawowych kompetencji kulturowych, w tym umiejętności korzystania z mediów cyfrowych przez wszystkich obywateli. Na obszarach wiejskich położony zostanie nacisk na poprawę dostępu do usług kulturalnych i ich jakość. Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych. I. 5.3. Zapewnienie odpowiedniej jakości treści i usług cyfrowych Wskazuje na konieczność rozwoju podaży usług internetowych, w tym digitalizacji zasobów dziedzictwa narodowego. Podkreślono w tym punkcie rolę instytucji publicznych w wypracowaniu standardów tego procesu i konieczność zagwarantowania właściwego przechowywania zdigitalizowanych zasobów dziedzictwa narodowego. Jednym z podstawowych celów digitalizacji jest rozpowszechnianie zcyfryzowanych zasobów. Aby stworzyć właściwe warunki do udostępniania tych zasobów należy również dostosować odpowiednie przepisy prawa autorskiego. Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych III. 2.1. Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych Punkt ten przewiduje szersze i bardziej kompleksowe wykorzystanie technologii informatycznych i komunikacyjnych wraz z rozwojem niezbędnej infrastruktury m.in. w obszarze usług kulturalnych, takich jak digitalizacja zasobów kultury i dziedzictwa narodowego. Zapowiada również zwiększenie wsparcia przez Państwo roli podmiotów niepublicznych, ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów ekonomii społecznej, w oferowaniu usług oraz w określaniu sposobu ich udostępniania. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych III. 3.2. Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich Wspierany będzie rozwój infrastruktury społecznej - w tym infrastruktury kulturalnej - oraz działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego, co stanowi ważny czynnik rozwoju i podnoszenia atrakcyjności miast, a także wpływa na budowanie silnej pozycji konkurencyjnej ośrodków miejskich. III. 3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich Punkt ten zakłada eliminowanie barier strukturalnych występujących na obszarach wiejskich poprzez wsparcie rozwoju obszarów wiejskich zmierzające w kierunku podnoszenia poziomu i jakości życia na wsi, w tym również poprawę dostępu do edukacji, kultury i usług publicznych. 4.2.2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 z Uzupełnieniem Narodowej Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 12 – Poz. 827

Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 (przyjęta przez RM w 2005 r.) Według NSRK zasoby dziedzictwa kulturowego stanowią potencjał mogący służyć poszczególnym regionom w celu osiągnięcia wzrostu konkurencyjności w obszarze turystyki i inwestycji co znajdzie przełożenie na poprawę jakości życia mieszkańców. Działania proponowane w Strategii obejmują teren całego kraju. Dokument zakłada, iż środki finansowe przeznaczone na realizację celów będą zróżnicowane – uzależnione od wysokości środków centralnych oraz struktury społeczno-gospodarczej poszczególnych województw. Strategia zawiera analizę stanu opieki nad zabytkami. Z istotniejszych wniosków, mogących mieć znaczenie na gruncie lokalnym wymienić należy odnotowanie następujących tendencji: - zauważalny wzrost ilości obiektów wprowadzanych do rejestru zabytków, - stosunkowo niskie nakłady centralne przeznaczone na ochronę zabytków rekompensowane są dzięki zaangażowaniu finansowemu gmin i inwestorów prywatnych, co w znacznym stopniu przyczynia się do poprawy stanu obiektów zabytkowych, - w dalszym ciągu brak rozwiązań systemowych rozwiązujących kwestię rewaloryzacji obiektów będących w gestii Agencji Mienia Wojskowego oraz Agencji Nieruchomości Rolnych, - istnieje potrzeba znalezienia nowych źródeł i nowych formuł finansowania opieki nad zabytkami połączona z polepszeniem warunków dla inwestycji prywatnych w tym obszarze. Istotnym z punktu widzenia gmin wydaje się zapis mówiący o dynamicznych zmianach związanych z nowymi funkcjami wprowadzanymi do obiektów zabytkowych, które wymagają wypracowania nowych kompromisów pomiędzy koniecznością zachowania substancji zabytkowej a funkcją użytkową. Jako cele strategiczne Państwa w obszarze ochrony zabytków wymienia się: - przygotowanie skutecznego systemu prawno-finansowego wspierania ochrony i opieki nad zabytkami, - podjęcie prac nad kompleksowym systemem edukacji na rzecz dziedzictwa, - poszukiwanie instrumentów wzmacniających efekty działalności służby konserwatorskiej, - ograniczenia uznaniowości konserwatorów, poprzez nałożenie na nich odpowiedzialności za niezgodne z prawem postępowanie. Uzupełnieniem celów strategicznych są cele cząstkowe spośród których wymienić należy: - poprawę warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w sferze dokumentacji i ochrony zabytków poprzez zmiany instytucjonalne, prawne i funkcjonalne w sferze dokumentacji i ochrony zabytków oraz procesu oferowania zabytków na rynku, - kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne społeczne, poprzez formułowanie projektów rewaloryzacji zabytków i ich adaptacji na cele społeczne, - zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości w wyniku tworzenia zintegrowanych narodowych produktów turystycznych poprzez programowanie i wdrażanie kompleksowych programów dotyczących markowych produktów turystyki kulturowej w Polsce w latach 2004-2013, - rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie świadomości społecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego poprzez podnoszenie wykształcenia kadr zatrudnionych w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego, podnoszenie zainteresowań społeczeństwa problematyką ochrony zabytków, powołanie zespołu naukowego zajmującego się badaniami nad wpływem zachowania i rewaloryzacji dziedzictwa kulturowego na rozwój społeczno-ekonomiczny. Cele Narodowej Strategii Kultury realizowane są w ramach 2 priorytetów: Priorytet 1 AKTYWNE ZARZĄDZANIE ZASOBEM STANOWIĄCYM MATERIALNE DZIEDZICTWO KULTUROWE Działanie: 1.1. Wzmocnienie ośrodków dokumentacji zabytków oraz budowa nowoczesnych rozwiązań organizacyjno- finansowych w sferze ochrony zabytków Działanie 1.2. Kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele społeczne W ramach tego działania funkcjonują dwa programy: Program „Polskie regiony w europejskiej przestrzeni kulturowej” – przygotowanie wnioskodawców do skutecznego pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Program „Promesa Ministra Kultury” - dofinansowanie wkładu własnego beneficjentów do projektów realizowanych w ramach funduszy strukturalnych i innych funduszy europejskich. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 13 – Poz. 827

Działanie 1.3. Zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych. Priorytet 2 EDUKACJA I ADMINISTRACJA NA RZECZ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Działanie: 2.1. Rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie świadomości społecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego Działanie: 2.2. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturalnego przed nielegalnym wywozem, wwozem i przewozem przez granice . 4.3. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu. 4.3.1. Program opieki nad zabytkami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2013-2016. Program wojewódzki zakłada działania związane z opieką nad zabytkami oparte na dwóch głównych osiach – wynikającej z ustawy opiece nad dziedzictwem materialnym, zapewniającej obiektom ochronę prawną oraz działań związanych z ochroną dziedzictwa niematerialnego. Oś pierwsza obejmuje więc takie działania jak: - wspieranie starań o uzyskanie tytułu Pomnika Historii dla wybranych obiektów z terenu województwa, w tym zespołu spichlerzy w Grudziądzu, - wspieranie działań związanych z tworzeniem, funkcjonowaniem i popularyzacją parków kulturowych, a wśród nich parku kulturowego „Cytadela” w Grudziądzu, - wspieranie działań służących intensyfikacji procesu wprowadzania obiektów do rejestru zabytków, - wspieranie działań w zakresie ochrony zasobów archeologicznych. Oś druga skupia się na ochronie: - obrzędów świątecznych i tradycyjnych zwyczajów, - przekazów ustnych i język jako nośnika niematerialnego dziedzictwa kulturowego, - tradycyjnych umiejętności. Nadrzędnym celem działań programowych jest „utrzymanie różnorodności kulturowej województwa jako świadectwa historii regionu oraz potencjału dla rozwoju gospodarczego”. W ramach celu przewodniego sformułowano następujące cele szczegółowe i kierunki działań: Cel:Zachowanie dziedzictwa materialnego Kierunki działań: 1. Ochrona ustawowa - wspieranie starań o nadanie tytułu pomnika historii obiektom będącym w fazie wstępnej procedury: zespół spichlerzy w Grudziądzu, zespół uzdrowiskowy w Ciechocinku, Radzyń Chełmiński Zamek, - wspieranie działań samorządów lokalnych zmierzających do nadania kolejnym obiektom statusu pomnika historii, - wspieranie prac zmierzających do powoływania nowych parków kulturowych, - wspieranie działań zmierzających do poszerzania listy obiektów, wpisanych do rejestru zabytków, na przykład poprzez odpowiednie wymogi konkursowe, - propagowanie i wspieranie prac przy aktualizacji i uzupełnianiu wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków; 2. Prace konserwatorskie i restauratorskie - kontynuacja współfinansowania prac konserwatorsko-restauratorskich, rewitalizacyjnych i ratunkowych przy obiektach nieruchomych i ruchomych, wpisanych do rejestru zabytków, oraz doskonalenie zasad przyznawania dotacji, - kontynuacja rozpoczętych prac remontowych, konserwatorskich i adaptacyjnych obiektów zabytkowych, będących własnością Samorządu Województwa – m.in. pałac w Wieńcu, „Stara Ochronka” w Bydgoszczy, budynek Urzędu Marszałkowskiego na Pl. Teatralnym w Toruniu, Dworku w Kłóbce, - kontynuacja wsparcia nowych inicjatyw zmierzających do ochrony i popularyzacji dziedzictwa kulturowego oraz rozwój infrastruktury obiektów istniejących, w tym: skansenu Menonickiego w Wlk. Nieszawce, infrastruktury zaplecza rezerwatu archeologicznego w Biskupinie, - wspomaganie działań rewaloryzacyjnych i rewitalizacyjnych zdegradowanych cennych obiektów i obszarów o znaczeniu historycznym, - wspomaganie działań konserwatorsko-restauracyjnych przy zabytkowych układach urbanistycznych i ruralistycznych; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 14 – Poz. 827

3. Edukacja - wspomaganie organizacji szkoleń i wykładów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego, - wspomaganie organizacji konkursów o charakterze edukacyjnym, - nagradzanie działań przyczyniających się do zachowania bądź przywracania historycznych wartości zasobów dziedzictwa kulturowego województwa; 4. Ład przestrzenny - wspomaganie przedsięwzięć zmierzających do identyfikacji zachowanych najcenniejszych krajobrazów kulturowych województwa, - wspomaganie przedsięwzięć zmierzających do zachowania i kształtowania ładu przestrzennego z utrzymaniem właściwej ekspozycji obiektów zabytkowych i dostosowywaniem nowej zabudowy do wartości historycznych miejsc; 5. Dokumentacja i popularyzacja - współfinansowanie prac badawczych i dokumentacyjnych obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków jako integralnej części procesów konserwatorskich, z uwzględnieniem faktu, iż działania na poziomie dokumentacyjnym poprzedzają proces prac konserwatorskich i budowlanych, stanowiąc niejednokrotnie poważne obciążenie finansowe dla beneficjenta. W przypadku badań archeologicznych dokumentacja stanowi jedyną formę ochrony stanowisk, które po eksploracji przestają istnieć fizycznie. Cel 2 Zachowanie dziedzictwa niematerialnego Kierunki działań 1. Ochrona - wspieranie działań zmierzających do ochrony niematerialnego dziedzictwa kultury województwa; 2. Edukacja - wspieranie działań edukacyjnych w zakresie znaczenia, wartości i ochrony niematerialnego dziedzictwa kultury województwa, - wspomaganie działań w obszarze digitalizacji najcenniejszych zasobów folkloru słownego i ich udostępniania, - wspieranie konkursów związanych z kulturą niematerialną regionu; 3. Zachowanie - aktywizacja środowisk lokalnych poprzez przywracanie dawnych praktyk tanecznych i muzycznych, - wspieranie i upowszechnianie „ginących zawodów”; 4. Dokumentacja i badania - wspieranie badań i tworzenie dokumentacji dotyczącej zjawisk z zakresu dziedzictwa niematerialnego, w szczególności tradycyjnych zwyczajów ludowych, regionalnej muzyki i tańca oraz folkloru słownego. Cel 3 Kultywowanie tradycji regionalnych Kierunki działań: 1. Rekonstrukcja, konserwacja i zabezpieczanie - wspomaganie działań z zakresu rekonstrukcji, konserwacji i zabezpieczenia zabytkowych strojów i rekwizytów, służących do kultywowania zwyczajów ludowych na terenie województwa; 2. Dokumentacja - wspieranie przedsięwzięć zmierzających do dokumentowania zjawisk i zwyczajów ludowych, ze względu na ich wyjątkową wartość dla budowania tożsamości regionalnej oraz unikatowość w skali ogólnopolskiej; 3. Edukacja i popularyzacja - wspomaganie organizacji konkursów dotyczących tradycji w celu jej popularyzacji; - wspomaganie realizacji zajęć edukacyjnych prowadzonych w gwarze lokalnej w wybranych przedszkolach i szkołach na terenie województwa, - wspieranie przedsięwzięć mających na celu tworzenie skansenów, - wspomaganie tworzenia digitalizacji najcenniejszych zasobów folkloru słownego i ich udostępniania, - aktywizacja środowisk poprzez organizowanie warsztatów nauki rękodzieła, budownictwa instrumentów czy nauki gry na instrumentach tradycyjnych, - wspieranie zajęć z twórcami i rzemieślnikami, dotyczących przekazywania ich umiejętności; 4. Pielęgnacja tradycji - propagowanie idei organizacji konkursów architektonicznych na obiekty nowe, wprowadzane w tkankę historyczną lub projekty adaptacji obiektów zabytkowych, - wspieranie i promocja twórczości ludowej, - wspomaganie działań zmierzających do realizacji projektów ukierunkowanych na promocję tradycji lokalnych. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 15 – Poz. 827

Cel 4. Wzrost świadomości społecznej dla ochrony dziedzictwa kulturowego Kierunki działań: 1. Popularyzacja wiedzy o znaczeniu i konieczności ochrony - wspieranie organizacji konkursów dla dzieci i młodzieży z zakresu ochrony dóbr kultury, - wspieranie w oparciu o istniejące mechanizmy (m. in. stypendia, granty, otwarte konkurs ofert w ramach pożytku publicznego) działań popularyzatorskich, edukacyjnych i naukowych związanych z opieką i ochroną dziedzictwa kulturowego, takie jak: - opracowania syntetyczne i monograficzne dotyczących dziedzictwa kulturowego województwa w jego wymiarze materialnym i niematerialnym, - przewodniki, vademeca, informatory, - materiały informacyjne i promocyjne związane z obiektami objętymi ochroną prawną, - wspieranie w ramach istniejących regulacji prawnych wydawnictw związanych z dziedzictwem kulturowym (wydawnictwa książkowe, audiobooki, materiały filmowe i inne) ze zbiorów własnych instytucji z terenu województwa, - wspieranie działań podnoszących świadomość społeczną w zakresie ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym, w tym: - szkoleń, prelekcji, spotkań, publikacji propagujących ideę parków kulturowych, - szkoleń, prelekcji, spotkań, publikacji propagujących pozytywne wzorce i rozwiązania z dziedziny ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym z obszaru kraju i Europy, celem promocji dobrych praktyk w tym zakresie, - wspieranie działań służących propagowaniu dziedzictwa kulturowego regionu poprzez środki przekazu elektronicznego i massmedia, w tym: - rozwój stron internetowych, związanych z problematyką dziedzictwa kulturowego regionu, administrowanych przez Samorząd Województwa, - digitalizację i upowszechnianie poprzez sieć www. materialnych i niematerialnych zasobów kulturowych regionu, - tworzenie materiałów multimedialnych, filmowych i radiowych; 2. Edukacja - kontynuowanie działań zapoczątkowanych w latach poprzednich, związanych z konkursami wiedzy o regionie i zabytkach regionu, - generowanie współpracy różnych podmiotów do tworzenia interdyscyplinarnego zaplecza działań edukacyjnych. Cel 5. Wzrost konkurencyjności regionu Kierunki działań: 1. Ochrona - generowanie współpracy różnych podmiotów dla tworzenia kompleksowych opracowań ochrony i wykorzystania zasobów dziedzictwa kulturowego, możliwych do adaptacji w działaniach turystycznych i popularyzatorskich; 2. Promocja - kontynuacja działań Samorządu Województwa w zakresie imprez i wydarzeń promujących dziedzictwo kulturowe regionu, - udział w targach turystycznych krajowych i zagranicznych, - wspomaganie przedsięwzięć promujących najcenniejsze dla województwa obiekty o wartościach kulturowych, istniejące szlaki kulturowe czy markowe produkty turystyczne związane z dziedzictwem kulturowym, - współpraca przy tworzeniu publikacji promujących dziedzictwo kulturowe województwa, - wspieranie mechanizmów umożliwiających działania związane z promocją lokalnego dziedzictwa kulturowego poprzez wydarzenia i imprezy kulturalne, formy widowiskowe i rekonstrukcyjne. Wśród nich: - zakup lub wytwarzanie strojów, eksponatów, rekwizytów dla potrzeb grup kultywujących miejscowe tradycje, sztukę, obrzędowość, zwyczaje lub rekonstruujących wydarzenia historyczne związane z regionem, - tworzenie infrastruktury czasowej lub trwałej dla potrzeb wydarzeń i imprez kulturalnych, - zakup lub wytwarzanie niezbędnych rekwizytów, narzędzi, eksponatów związanych z utrzymaniem, kultywowaniem bądź wskrzeszaniem tradycyjnych zawodów i rzemiosł, - popularyzacja obiektów o statusie pomnika historii, - popularyzacja powołanych parków kulturowych; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 16 – Poz. 827

3. Edukacja - wsparcie przy organizacji prelekcji, spotkań, publikacji związanych z ukazaniem możliwości rozwoju małego biznesu, wraz z rozwojem infrastruktury, w powiązaniu z obszarami o walorach kulturowych – miejsca noclegowe, mała gastronomia, wypożyczalnie sprzętu turystycznego, usługi przewodników itp., - upowszechnianie informacji na temat dostępnych stypendiów, grantów i innych form wsparcia działań pozakonserwatorskich, związanych z opieką, ochroną, edukacją i popularyzacją dziedzictwa kulturowego regionu; 4. Zagospodarowanie - wspieranie rozwoju turystyki bazującej na kulturowym dziedzictwie regionu, - wspomaganie tworzenia tras turystycznych i produktów turystycznych w oparciu o zasoby dziedzictwa, łączących elementy materialne i niematerialne, - wspomaganie działań w zakresie kompleksowego zagospodarowania istniejących szlaków kulturowych, zarówno tych o znaczeniu międzynarodowym, jak i regionalnym, - wspieranie i kształtowanie rozwoju turystyki kulturowej o charakterze religijnym, sentymentalnym czy tematycznym, - wykorzystanie tożsamości kulturowej regionu jako czynnika marketingowego. 4.3.2. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2007-2020 W obowiązującej strategii województwa kujawsko-pomorskiego zasadnicze zapisy dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego zostały zawarte w drugim priorytetowym obszarze działań – „Unowocześnienie struktury funkcjonalno-przestrzennej regionu”. Działanie 2.5. Promocja dziedzictwa kulturowego Dziedzictwo kulturowe, najczęściej postrzegane jako świadectwo przeszłości, bywa znaczącym czynnikiem rozwoju w przyszłości. Zróżnicowane dziedzictwo kulturowe występujące w kujawsko-pomorskim, ze względu na unikalność niektórych jego zasobów, staje się znakiem rozpoznawczym regionu, jest czynnikiem przyciągającym do niego potoki ruchu turystycznego a więc także czynnikiem rozwoju gospodarczego. Aby dziedzictwo kulturowe mogło być efektywnym instrumentem promocji regionu, winno mieć odpowiednią, w pełni ukazującą jego walory prezencję. W odniesieniu do zabytków architektury i urbanistyki oznacza to dobry ich stan techniczny, w odniesieniu do zabytków ruchomych odpowiednio atrakcyjnie zaaranżowane ich kolekcje, zaś – na przykład - w odniesieniu do przejawów kultury duchowej, tradycji, odpowiednie ich atrakcyjne prezentacje. 2.5.1. Zachowanie dziedzictwa kulturowego Stan techniczny znacznej części zasobów dóbr kultury materialnej, zwłaszcza zabytków architektury i urbanistyki regionu kujawsko-pomorskiego jest niezadowalający, a wielu obiektów i zespołów urbanistycznych wręcz zły. Brak systematycznych działań konserwatorskich może skutkować ich bezpowrotną utratą. Zachowanie bogatego dziedzictwa kulturowego regionu w jak najlepszym stanie i z zamiarem jego wielokierunkowego użytkowania, wymaga zróżnicowanych ze względu na bogactwo form działań konserwatorskich (remontowych, rekonstrukcyjnych, innych). Jednym z takich działań, umożliwiającym właściwą ochronę i jednocześnie udostępnienie licznych obiektów dziedzictwa kulturowego jest ich multimedialna prezentacja przy wykorzystaniu technik informatycznych (digitalizacji). Za ich pośrednictwem liczne, unikalne eksponaty zbiorów muzealnych i bibliotecznych, mogą być bezpośrednio dostępne w celach informacyjno-edukacyjnych, promocyjnych i innych. 2.5.2. Adaptacja dziedzictwa kulturowego do współczesnych potrzeb społecznych Dziedzictwo kulturowe, w szczególności zaś obiekty zabytkowej architektury przeznaczone w przeszłości do określonego użytkowania, mogą, winny być adaptowane do spełniania nowych funkcji. Mogą one służyć dla ekspozycji obiektów, być wykorzystywane jako pomieszczenia prezentacji twórczości artystycznej, dla aktywności rekreacyjnej, w tym nawiązującej to tradycji historycznej itp. Tego rodzaju adaptacje przybliżą te obiekty ludziom współczesnym, ożywią je i fragmenty osiedli w których się znajdują, mogą stać się źródłem dochodów, które będzie można przeznaczać na przykład na ich należyte utrzymanie. Jednak rola dziedzictwa kulturowego – jego znaczenie, a także szanse które niesie ze sobą odpowiednie jego wyeksponowanie i wykorzystanie pojawiają się w innych obszarach działań strategicznych. W priorytetowym obszarze działań nr 1 „Rozwój nowoczesnej gospodarki”, w ramach działania 1.3. „Promocja rozwoju turystyki” podkreśla się znaczenie dziedzictwa kulturowego dla tego sektora gospodarki, a zwłaszcza kreowania nowoczesnych produktów turystycznych: „W strukturze oferty produktów turystycznych zdecydowanie większym stopniu aniżeli dotąd, winny znaleźć się produkty turystyki specjalistycznej, jak np.:/…/ poznawanie zabytków i innych przejawów Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 17 – Poz. 827 dziedzictwa kulturowego, propozycje atrakcyjnej rozrywki kulturalnej, adresowane do konkretnych grup turystów”. Aby w odpowiedni sposób wykorzystać potencjalny wzrost ruchu turystycznego należy rozwijać sektor usług turystycznych zwłaszcza w miejscach „zasobnych w ekspozycje dziedzictwa kulturowego i walory środowiska przyrodniczego”. W ramach unowocześniania struktury funkcjonalno przestrzennej nacisk kładzie się na potrzebę rewitalizacji obszarów zdegradowanych, o której mówi punkt 2.1.2. „Rewitalizacja miast i wsi regionu”, zakładający „rewitalizację zdegradowanych obszarów zasiedlonych dla polepszenia ich zasobów mieszkaniowych, ochrony i rewaloryzacji zasobów zabytkowych z nadaniem im nowych funkcji (np. kulturalnej, turystycznej), wywołania ożywienia społeczno-gospodarczego”. W nowoczesnym społeczeństwie coraz większą rolę odgrywa rozwój usług i produktów informatycznych. Zapisy dotyczące tego obszaru zawarto w działaniu 2.3. „Rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego”, gdzie w ramach informatyzacji usług publicznych wymieniono m.in. „udostępnianie baz danych zasobów twórczości artystycznej, dziedzictwa kulturowego, informacji krajoznawczo-turystycznej itp.” 4.3.3. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE PLAN MODERNIZACJI 2020+ (Projekt) We wstępnej waloryzacji województwa za jeden z głównych potencjałów endogenicznych, mogący oddziaływać wzrostem na poziom życia oraz markę regionu, uznano: „Unikatowe walory przyrodnicze i kulturowe stanowiące podstawę dla rozwoju specjalistycznej oferty turystycznej”. Ma to szczególne znaczenie dla dziedzictwa kulturowego ze względu na ścisłe powiązanie walorów jakimi są zabytki z tą dziedziną gospodarki. W projekcie wyróżniono następujące osie priorytety: - Konkurencyjna gospodarka, - Modernizacja wsi i miast, - Silna metropolia, - Nowoczesne społeczeństwo, oraz zidentyfikowano osiem celów strategicznych: - Dostępność i spójność, - Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi, - Gospodarka i miejsca pracy, - Innowacyjność, - Nowoczesny sektor rolno-spożywczy, - Bezpieczeństwo, - Sprawne zarządzanie, - Tożsamość i dziedzictwo. Zapisy które można łączyć z problematyką ochrony dóbr kultury znalazły się w kilku celach strategicznych, spośród których bezpośrednio ze środowiskiem kulturowym wiąże się: Cel strategiczny: Tożsamość i dziedzictwo Cel ten skupia się na budowaniu identyfikacji regionalnej oraz rozpoznawalnej marki regionu z wykorzystaniem m.in. zasobów kulturowych. „Dziedzictwo naszego regionu, świadczące o tym jacy jesteśmy, wymaga zachowania, odpowiedniej ekspozycji, poprawy dostępności, a także prezentacji w atrakcyjnej dla różnych osób formie. Dopiero dzięki stworzeniu warunków do wzbudzania ciekawości posiadanymi dobrami, wartościami, oddziaływanie na wiele zmysłów, możliwe jest zrozumienie, budzi się właściwy szacunek, zainteresowanie, chęć pogłębiania wiedzy i czynne włączenie się w działania na rzecz zachowania i upowszechniania posiadanego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Wobec powyższego, niezbędna jest waloryzacja obiektów materialnych dziedzictwa kulturowego regionu oraz oszacowanie „wartości marketingowej” wojewódzkich zasobów przyrody i krajobrazu przyrodniczo-kulturowego, niezbędne także dla budowy marki województwa. Poza tym wspierane będą w szczególności przedsięwzięcia umożliwiające atrakcyjny, interaktywny, oryginalny, wielozmysłowy kontakt z dziedzictwem regionu.” Kierunki działań 1. Budowa tożsamości regionalnej województwa 2. Zachowanie oraz promocja dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu 3. Promocja marki województwa Przedsięwzięcia o znaczeniu kluczowym 1. Podjęcie działań na rzecz budowy marki regionalnej województwa kujawsko-pomorskiego 2. Wykreowanie flagowych wydarzeń kulturalnych regionu Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 18 – Poz. 827

3. Podjęcie działań na rzecz upowszechniania wiedzy o województwie wśród jego mieszkańców 4. Opracowanie zgodnych z podstawą programową materiałów z zakresu edukacji regionalnej dla przedszkoli, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z województwa kujawsko-pomorskiego 5. Rozwój projektu Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej Gospodarka i miejsca pracy Samorząd wojewódzki traktuje turystykę jako jedną z gałęzi gospodarki, która ma niezwykle mocne szanse stać się wiodącą w regionie. Na szczególne wsparcie mogą liczyć w tym zakresie dwie tendencje: 1) „produkty markowe oraz wszelkie nowe trendy w turystyce (spełniające wspomniane powyżej kryteria). Na większą skalę zamierza się gospodarczo wykorzystać markę szlaków turystycznych (Piastowskiego, Fryderyka Chopina, bł. Ks. Jerzego Popiełuszki, Fortyfikacji, Gotyckiego); wykorzystaniem aktualnych trendów ma być rozwój turystyki militarnej (np. twierdza w Grudziądzu, koszary w Chełmnie)”; 2) lecznictwo uzdrowiskowe. Pakiet ten został zaliczony do przedsięwzięć o znaczeniu kluczowym. Warte uwagi, zwłaszcza w kontekście ochrony dziedzictwa niematerialnego, są planowane zmiany w charakterze placówek kultury, które zostały zawarte w celu strategicznym: Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi W ramach działań przewiduje się w funkcjonowaniu „lokalnych placówek kultury /…/, które zamierza się przekształcić w lokalne placówki rozwoju społecznego („orliki kultury”). Zakłada się poszerzenie rodzaju prowadzonej przez nie działalności, tak by angażowały i integrowały większość lokalnych społeczności. Utrzyma się ich wysoką rolę w zakresie kultury, a poprzez wprowadzenie dodatkowej oferty umożliwiającej aktywizację społeczną (np. w zakresie /…/ przybliżania historii i kultury regionu) staną się one centrami rozwoju społecznego, „transferującymi” innowacyjność w życiu codziennym na poziomie lokalnym.” Jako jedno z przedsięwzięć kluczowych wymienia się: „Opracowanie i wdrożenie regionalnego standardu funkcjonowania lokalnych placówek rozwoju społecznego poprzez poszerzanie oferty gminnych instytucji kultury”. 4.3.4. Regionalny Program Operacyjny na lata 2014-2020 (Projekt) W udostępnionym projekcie Programu zakres działań wiążący się z ochroną dóbr kultury zawarty został w Oś priorytetowa 3. Cyfrowy region Cel osi priorytetowej: Celem głównym jest wzrost znaczenia usług elektronicznych w gospodarce oraz w życiu publicznym, w tym poprawa jakości życia mieszkańców regionu poprzez rozwój e-usług. Obszar wsparcia: Znaczące wsparcie zamierza się przeznaczyć również na digitalizację zasobów kulturowych naukowych i edukacyjnych w województwie oraz zapewnienie cyfrowego szerokiego do nich dostępu. Przyczyni się to do udostępnienia na szeroką skalę zasobów publicznych. Typy beneficjentów: - mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, - jednostki sektora finansów publicznych, - szkoły wyższe, - podmioty wykonujące działalność leczniczą, w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej, - posiadające osobowość prawną lub zdolność prawną. Oś priorytetowa 6. Region przyjazny środowisku Cel osi priorytetowej: Celem głównym jest ochrona i poprawa stanu środowiska naturalnego w regionie oraz ochrona dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Cele szczegółowe: - poprawa gospodarki wodno-ściekowej i gospodarowania odpadami, - ochrona i poprawa jakości środowiska przyrodniczego, - ochrona dziedzictwa kulturowego, - zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń powietrza. Obszar wsparcia: Ważnym obszarem interwencji jest też ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu. W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego realizowane inwestycje stanowić będą uzupełnienie, realizowanych w najważniejszych obiektach z punktu widzenia ochrony dziedzictwa narodowego, projektów z poziomu krajowego. Interwencja zostanie skierowana na projekty infrastrukturalne realizowane w instytucjach kultury i obiektach zabytkowych, a także konserwację zabytków ruchomych. Uzupełniająco Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 19 – Poz. 827 realizowane będą działania z zakresu promocji kultury pod kątem komercyjnego wykorzystania dziedzictwa kulturowego regionu (np. produkt regionalny). W ramach osi priorytetowej 6. wsparcie uzyskają wyłącznie projekty o kluczowym dla województwa kujawsko-pomorskiego znaczeniu. Pozostałe działania z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego wspierane będą w ramach osi przeznaczonej na realizację polityki miejskiej (oś priorytetowa 11) oraz osi ukierunkowanej na rozwój lokalny kierowany przez społeczność (oś priorytetowa 12). Typy beneficjentów: - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, - podmioty, w których większość udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu - terytorialnego lub ich związki i stowarzyszenia, - organizacje pozarządowe, - podmioty wykonujące usługi publiczne z ww. zakresu, - administracja rządowa, - mikro i małe przedsiębiorstwa. Oś priorytetowa 7. Spójność wewnętrzna i dostępność zewnętrzna regionu Cel osi priorytetowej: Celem głównym jest poprawa dostępności zewnętrznej i spójności wewnętrznej regionu, służących rozwojowi społeczno-gospodarczemu przez wymianę ekonomiczną i zapewniających dostępność komunikacyjną. Cele szczegółowe: - zwiększenie mobilności regionalnej poprzez połączenia z siecią TEN-T, - integracja komunikacyjna regionu, - aktywizacja dróg wodnych w regionie. Typy beneficjentów: - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, - administracja państwowa. Oś priorytetowa 11. Polityka miejska Cel osi priorytetowej: Rozwój współpracy i integracji na obszarach funkcjonalnych miast metropolitarnych, subregionalnych oraz powiatowych. Cele szczegółowe: - wzrost dostępności komunikacyjnej miast z ich obszarami funkcjonalnymi, - ograniczenie tzw. „niskiej emisji”, - wzrost efektywności energetycznej w budownictwie mieszkaniowym, - ochrona dziedzictwa kulturowego, - wzrost powierzchni „zielonych” obszarów miejskich. Obszar wsparcia: W ramach osi priorytetowej 11. interwencja skierowana zostanie na następujące wydzielone obszary: 1. Metropolia Bydgosko-Toruńska; 2. Miasta subregionalne (Włocławek, Grudziądz, Inowrocław); 3. Miasta powiatowe /…/ Wsparcie miast subregionalnych oraz miast powiatowych, podobnie jak w przypadku Metropolii Bydgosko-Toruńskiej, polegać będzie na wzmacnianiu powiązań infrastrukturalnych i funkcjonalnych miast z ich otoczeniem. Szczególne interwencja zostanie skierowana na realizację zintegrowanych działań rewitalizacyjnych oraz pobudzających rozwój gospodarczy miast oraz obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie. W przypadku miast subregionalnych wsparcie realizowane będzie w ramach ZIT dla danego miasta/…/. Wsparcie na poszczególnych obszarach dotyczyć będzie też ochrony dziedzictwa kulturowego. W odróżnieniu od zakresu wsparcia w ramach Priorytetu 6, wsparcie w tej Osi skierowane będzie głównie na projekty o znaczeniu lokalnym. Wsparcie w ramach osi realizowane będzie poprzez: - rozwój inteligentnego sytemu transportu niskoemisyjnego w miastach i ich obszarach funkcjonalnych, - wspieranie wdrożenia planów gospodarki niskoemisyjnej, - wspieranie modernizacji energetycznej budynków mieszkaniowych, - wspieranie ochrony, rozwoju i promocji zasobów kulturowych i turystycznych, - rekultywację terenów zdegradowanych poprzez udostępnienie ich dla mieszkańców lub wprowadzenie na ten teren nowych inwestycji, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 20 – Poz. 827

- rewitalizację społeczno-gospodarczą. Typy beneficjentów: - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, - administracja rządowa, - organizacje pozarządowe, - wspólnoty mieszkaniowe, - mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Oś priorytetowa 12. Rozwój lokalny kierowany przez społeczność Cel osi priorytetowej: Rozwój społeczno-gospodarczy społeczności lokalnych, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia inicjatyw oddolnych. Cele szczegółowe: - wzrost aktywności społeczności lokalnych w moderowaniu rozwoju lokalnego, - poprawa warunków do tworzenia i rozwoju przedsiębiorstw lokalnych, - poprawa jakości edukacji w małych miastach i na obszarach wiejskich. Typy beneficjentów: - Lokalne Grupy Działania, - jednostki samorządu terytorialnego, - organizacje pozarządowe, - mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (w tym producenci rolno-spożywczy), - kościoły i związki wyznaniowe. 4.3.5. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego Na terenie województwa obowiązującym dokumentem planistycznym jest „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego”, uchwalony w 2003 roku. Planistyka regionalna podporządkowana jest „zbudowaniu struktur funkcjonalno-przestrzennych podnoszących konkurencyjność regionu i jakość życia mieszkańców”. Plan uwzględnia problematykę dziedzictwa kulturowego w trzech podstawowych zakresach: - zachowanie dziedzictwa kulturowego w stanie umożliwiającym jego przetrwanie dla przyszłych pokoleń, - harmonijne kształtowanie krajobrazu kulturowego, - dbałość o integralność zabytkowych struktur urbanistycznych i ruralistycznych. Plan odnosi się do dwóch stref przestrzennych, w ramach których przedstawiono kierunki działań: 1) sfera osadnicza – rozwój i kształtowanie sieci osadniczej odbywać musi się w sposób prowadzący do wzmocnienia potencjału, podniesienia jakości życia mieszkańców oraz optymalnego wykorzystanie walorów turystycznych i ochronę dziedzictwa kulturowego; 2) sfera środowiska przyrodniczego i kulturowego – nadrzędny cel, jakim jest zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń, należy kontynuować systemowe działania w zakresie ochrony walorów krajobrazu kulturowego. 4.3.6. Strategia Rozwoju Turystyki Województwa Kujawsko-Pomorskiego Strategia Rozwoju Turystyki Województwa Kujawsko-Pomorskiego przewiduje podniesienie konkurencyjności i atrakcyjności turystycznej regionu prowadzące do wygenerowania większego ruchu turystycznego. Cele operacyjne uwzględniające problematykę dziedzictwa kulturowego: - dbałość o zasoby środowiska kulturowego i przyrodniczego – renowacja zasobów dziedzictwa kulturowego o szczególnym znaczeniu dla turystyki, - rozwój produktu turystycznego województwa – wzmacnianie funkcji kulturalnej miast oraz wykorzystanie dziedzictwa kulturowego dla zwiększenia ruchu turystycznego. 5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentów programowych gminy) Na poziomie gminy istotne są następujące doku męty przyjęte jako obowiązujące Uchwały: 1) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; 2) Lokalny Program Rozwoju Gminy Rojewo na lata 2013-2020; 3) Plan Odnowy Miejscowości Liszkowo na lata 2011-2018; 4) Plan Odnowy Miejscowości Rojewo na lata 2011-2018; 5) Plan Odnowy Miejscowości Rojewice na lata 2009-2015; 6) Plan Odnowy Miejscowości Ściborze na lata 2009-2015; 7) Plan Odnowy Miejscowości Topola na lata 2009-2015; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 21 – Poz. 827

8) Plan Odnowy Miejscowości Dobiesław; 9) Plan Rozwoju Miejscowości Wybranowo 6. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY 6.1. Zarys historii obszaru gminy Na terenie gminy zachowały się liczne ślady osadnictwa od okresu neolitu do późnej epoki żelaza z wyraźnym regresem w okresie wędrówek ludów. Ponowne ożywienie procesów osadniczych nastąpiło we wczesnym średniowieczu. Tereny dzisiejszej gminy graniczyły z krawędzią Puszczy Bydgoskiej stanowiącej, wraz z krawędzią wysoczyzny ciągnącej się od Łabiszyna do Gniewkowa, naturalną granice wyznaczającą zasięg wpływów Kujaw i Wielkopolski od południa i Pomorza od północy. Tym samym tereny te znajdowały się w strefie oddziaływań Gniezna. Ożywienie osadnicze w okresie pierwszych Piastów wiązać można z procesem umacniania północnych przyczółków państwa Mieszka I, dążącego do podporządkowania sobie Pomorza. Graniczny charakter obszaru zapewnił mu względną stabilność umożliwiającą rozwój do okresu rozbicia dzielnicowego. Zmagania między władcami Polski a Pomorzem skupiały się głównie na linii Noteci. Po śmierci Bolesława Krzywoustego, teren gminy znalazł się, wraz z większością obszaru Kujaw w dzielnicy mazowieckiej, która przypadła Bolesławowi Kędzierzawemu (1138-1173 r.). Z okresu jego panowania pochodzą pierwsze wzmianki o wsiach Ściborze i Liszkowo, wymienionych w domniemanych nadaniach dla klasztoru w Mogilnie (1146-49 ?). Po śmierci ojca schedę po nim przejął syn Leszek. Za jego panowania rządy na Mazowszu próbował przejąć Mieszko III Stary. Po nieudanej próbie wymuszenia zapisu testamentowego przekazującego dzielnicę mazowiecką Mieszkowi Młodszemu, Mieszko Stary zajął Kujawy czyniąc z nich uposażenie dla młodszego syna Bolesława Mieszkowica (l. 1186-95). Była to jednak sytuacja przejściowa, gdyż po śmierci Bolesława, rządy na Kujawach przejął sam Mieszko Stary (1195-1202). Do faktycznego wydzielenia Księstwa Kujawskiego ze stolicą w Inowrocławiu doszło dopiero za rządów Konrada Mazowieckiego, który wydzielił je w 1233 r. dla swojego syna Kazimierza I Kujawskiego. Rządy Kazimierza wiązały się ze znacznym rozwojem gospodarczym i terytorialnym nowej dzielnicy. Jednak po jego śmierci rozdrobnienie dzielnicowe uległo pogłębieniu. Kazimierz pozostawił pięciu synów: Leszka, Siemomysła, Władysława (Łokietka), Kazimierza i Siemowita. Kujawy Inowrocławskie, w skład których wchodziły ziemie dzisiejszej gminy Rojewo, przypadły Siemomysłowi. Rządy Siemomysła nie należały do udanych, przyczyniając się do wielu strat terytorialnych. W trakcie buntu rycerstwa kujawskiego w 1269 r. dzielnica Siemomysła została poważnie uszczuplona na rzecz Wielkopolski. Bolesław Pobożny przejął wówczas kasztelanię kruszwicką i Bydgoszcz, a w 1271 r. także kasztelanię inowrocławską, terytorium radziejowskie i gniewkowskie. Siemomysł odzyskał swoją dzielnicą około roku 1278, po krótkich rządach Leszka Czarnego. Kujawy inowrocławskie pozbawione jednak został kasztelani kruszwickiej z terytorium radziejowskim, przekazanej Łokietkowi jako wiano jego żony Jadwigi córki Bolesława Pobożnego, kasztelani wyszogrodzkiej dożywotnio przekazanej Mszczujowi II oraz kasztelani bydgoskiej, która znalazła się pod rządami Siemomysła dopiero po roku 1284. Nie zatrzymało to jednak procesu dalszego rozdrobnienia terytorialnego Kujaw. Między rokiem 1314 a 1315 doszło do podziału Kujaw Inowrocławskich, pomiędzy trzech synów Siemomysła. W wyniku czego powstały trzy odrębne księstwa: Inowrocławskie z Zamątwiem rządzone przez Leszka, Bydgosko- Wyszogrodzkie rządzone przez Przemysła i Gniewkowskie wraz z kasztelanią słońską należące do Kazimierza. W granicach tego ostatniego znalazły się tereny gminy Rojewo. Pomimo włączenia w granice Polski znacznej części Kujaw po pokoju kaliskim (1343), Księstwo Gniewkowskie w dalszym ciągu pozostawało samodzielne. Co więcej, w okresie rządów Władysława Białego (syna Kazimierza Siemomysławica) powiększone zostało o Inowrocław. Sytuacja uległa zmianie dopiero w 1363 r. gdy Księstwo przekazane zostało jako zastaw Kazimierzowi Wielkiemu, co faktycznie oznaczało włączenie jego ziem w skład Korony. Za czasów kazimierzowskich Kujawy podzielono miedzy kompetencję dwóch wojewodów – brzeskiego i gniewkowskiego oraz: inowrocławskiego, brzeskiego, gniewkowskiego i bydgosko-wyszogrodzkiego. Tym samym administracyjnie teren gminy Rojewo znalazła się w województwie i starostwie gniewkowskim. Śmierć Kazimierza Wielkiego pobudziła Władysława Białego do kilku prób odbicia siłą ziem księstwa gniewkowskiego. Ostatecznie zrezygnował z roszczeń w 1377 po otrzymaniu kwoty 10 000 florenów węgierskich i dochodów z opactwa Pannonhalma na Węgrzech. Nie oznacza to bynajmniej końca burz dziejowych na tych terenach. Pośmierci wnuka Kazimierza wielkiego – Kaźka Słupskiego - do posiadłości kujawskich pretensje wysunęli jego bracia Warcisław VII, Bogusław VIII i Barnim. Jednak Ludwik Węgierski zignorował ich roszczenia przekazując posiadłości kujawskie Władysławowi Opolczykowi. Dość szybko Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 22 – Poz. 827

Władysław nadał, jako wiano, ziemię inowrocławską, bydgoską i tuczeńską swej córce Jadwidze, poślubionej Aleksandrowi Wiguntowi księciu kiernowskiemu, pozostawiając sobie ziemię dobrzyńską z zawiślańską częścią dawnej dzielnicy gniewkowskiej i terytorium złotoryjskim. Z polecenia Jagiełły ziemia gniewkowska została zajęta w 1391 r. przez Krystyna z Ostrowa, co ostatecznie zakończyło odrębność tych ziem. Na początku XV w. tereny gminy Rojewo, w ramach ujednolicania systemu administracyjnego znalazły się w starostwie inowrocławskim i podlegały wojewodzie gniewkowsko-inowrocławskiemu. W okresie nowożytnym obszar gminy pozostawał w województwie inowrocławskim. Inowrocław stopniowo dystansował pobliskie Gniewkowo, które już w XV w. utraciło rangę kasztelanii. Po I rozbiorze polskim (1772 r.) teren gminy zajęty został przez Prusy i wszedł w skład okręgu nadnoteckiego. Na mocy pokoju w Tylży ziemie gminy znalazły się w departamencie bydgoskim Księstwa Warszawskiego, na obszarze administracyjnym związanym z lennością cesarsko-gniewkowkowską. Po traktacie wiedeńskim, wraz z całą zachodnią częścią Księstwa Warszawskiego trafiła ponownie pod władanie Prus, najpierw w ramach Wielkiego Księstwa Poznańskiego a następnie Prowincji poznańskiej. Do 1920 roku pozostawała w granicach regencji Bydgoskiej, jako część okręgu inowrocławskiego. Na przełomie 1919/20 r. tereny gminy objęły działania powstania wielkopolskiego. Po odzyskaniu niepodległości gmina znalazła się w powiecie województwie poznańskim, zaś po reformie administracyjnej w 1938 w pomorskim. Po II wojnie światowej gmina pozostała w dalszym ciągu w województwie pomorskim, które w 1950 zostało przekształcone na województwo bydgoskie. Gmina kilkukrotnie zmieniała zasięg terytorialny. W 1954 roku zlikwidowano dotychczasową jednostkę terytorialną jaką była gmina wprowadzając w jej miejsce gromadę. W skład gromady Rojewo weszły wsie będące składową dotychczasowej gminy. W 1958 roku gromadę poszerzono o wsie Liszkowo i Budziaki ze zniesionej gromady Broniewo oraz wsie Dobiesławice, Mierogniewice, Płonkowo, Łukaszewo, Jurancice, Leśnianki i Dąbie ze zniesionej gromady Płonkowo. W 1961 r. z gromady wyłączono wsie Liszkowice, Jezuicka Struga i Jurancice, włączając je do gromady Rojewice. W 1972, po włączeniu w granice gromady wsi Orłowo i Kłopot, połączono ja z gromadą Rojewice, ustanawiając jako siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej Rojewo. Rok później zlikwidowano gromady, przywracając podział na gminy. Gminie Rojewo nadany został wówczas zasięg zbliżony do obecnego – sołectwa Kłopot i Orłowo przyłączono do gminy Inowrocław. Historia poszczególnych miejscowości Dąbie - Wieś pod koniec XIX w. licząca 54 domy i 380 mieszkańców z czego 224 wyznania ewangelickiego i 156 katolickiego. Dobiesławice – Wieś, dominium (1306 mórg) rodziny Gąsiorowskich. Pod Konic XIX w. posiadająca 7 budynków mieszkalnych z 118 mieszkańcami, z czego 19 wyznania ewangelickiego a 99 katolickiego. Glinno Wilekie – Wieś posiadająca pod koniec XIX w. 51 budynków mieszkalnych z 389 mieszkańcami, z czego 388 wyznania ewangelickiego, 1 katolickiego. Glinno małe – Wieś licząca pod koniec XIX w. 28 domów z 188 mieszkańcami, z czego wszyscy wyznania ewangelickiego. Dąbrowa Mała – W XVIII w. obszar stanowił własność starostwa bydgoskiego. Wieś założona w 1752 r. przez osadników menonickich, którzy otrzymali teren na mocy 50.letniego kontraktu osadniczego, zawartego z wójtem bydgoskim Maurycym Brüglem. Wieś w 1753 r. zamieszkiwało 4 gospodarzy, który uprawiali 3 włóki ziemi. W 1776 r. we wsi znajdował się folwark prowadzony przez Pawła Rezona Michała Bollke. W 1 połowie XIX w. folwark przekształcił się w wieś zdominowaną przez osadników niemieckich. W 1860 r. wieś liczyła 144 mieszkańców (w tym 143 wyznania ewangelickiego i 1 katolickiego) zajmujących 23 domy. W tym czasie we wsi znajdowała się szkoła elementarna. W okresie międzywojennym wieś należała do powiatu bydgoskiego i w dalszym ciągu zdominowała była przez ludność pochodzenia niemieckiego. Od 1934 r. przynależała do gminy Solec Kujawski. W latach 1945- 54 wchodziła w skład gromady Chrośna, przyłączonej do gromady Rojewice w 1954 r. Glinki Małe – Kolonia, na którą 2.poł. XIX w. składały się 2 domy zamieszkiwane przez 17 mieszkańców, z czego wszyscy byli wyznania ewangelickiego. Jarki – Wieś, w skład której w 2.poł XIX w. wchodziło 10 domów z 91 mieszkańcami, z czego 85 wyznania ewangelickiego a 6 katolickiego. Liszkowo – Wg S. Kozierowskiego wieś w posiadaniu benedyktynów mogileńskich już w XII w. W 1296 r. w posiadaniu komesa Mateusza. Następnie Jaśka (1403 r.), Kunata (1427 r.), skarbnika Stefana (1462 r.). Parafia potwierdzona od roku 1325 gdy proboszczem był ks. Andrzej. W XVI w. parafia obejmowała 9 wsi, m.in.: królewszczyzny – Broniewo i Niszczewice, Łążyn, Żelechlin, W 1565 r. własność Jakuba Niemojewskiego – chorążego inowrocławskiego i posła na Sejm walny, będącego jednocześnie wybitnym Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 23 – Poz. 827 polskim teologiem kalwińskim. Za jego sprawą w Liszkowie zawarto 18 wrześniaw 1565 r. unię między braćmi czeskimi a kujawskimi wyznawcami kalwinizmu. W XIX w. dominium o powierzchni 4696 mórg, w skład którego prócz Liszkowa wchodziły folwarki Wola, Budziaki, Wiesenvorwerk, Liszkowskie olędry (Bergbruch). W 2.poł. XIX w. wieś posiadała 17 domów z 277 mieszkańcami, z czego 99 ewangelików i 178 katolików. Od 1884 r. własność Heinricha Schwarza. W rękach rodziny do 1921 roku, gdy przejęty został początkowo przez Skarb Państwa Pruskiego a następnie Skarp Państwa Polskiego. Od 1932 do 1943 r. majątek ponownie trafił w ręce rodziny Szwarz. Po II wojnie światowej przejęty przez państwo. SGKP podaje, że w ogrodzie dworu odkryto „olbrzymi grób pogański”. Łukaszewo – Wieś , pod koniec XIX w. mieściła 5 domów z 42 mieszkańcami, z czego 12 wyznania ewangelickiego a 30 katolickiego. W 1981r. przyłączone do Płonkowa. Mierogoniewice – Wieś, w 2.poł XIX w. posiadała 3 domy z 22 mieszkańcami, z czego 6 wyznania ewangelickiego a 16 katolickiego. Pod koniec XIX w. własność Bronisława Gąsiorowskiego. Osiek Mały – W połowie XIX w. osada wiejska z 10 domami zamieszkałymi przez 67 mieszkańców wśród, których 11 wyznania ewangelickiego, 43 katolickiego i 13 wyznawców judaizmu. Osiek Wielki – W połowie XIX w. osada wiejska z 42 domami i 346 mieszkańcami z czego zaledwie jeden wyznania katolickiego, a pozostali ewangelickiego. W pobliżu wsi znajdował się okręg dominalny o tej samej nazwie na który składały się leśnictwa: Katarzynka, Zielona, Łaziska, Baerenberg i Unterwalde. Płonkowo – Wieś rodziny Płomykowskich herbu Pomian, sięgająca korzeniami końca XII w. Na ten okres datuje się również erygowanie parafii. W dokumentach występują m.in.: kasztelan słoński Jan z Płonkowa (1297 r.), wojewoda brzesko-kujawski Jan (1304 r., kasztelan wyszogrodzki – Jan z Płonkowa (1324 r.). Jan z Płonkowa był również jednym z reprezentujących Kujawy świadków, w procesie przeciwko Krzyżakom, który odbywał się w Warszawie w 1332 r. Około roku 1363 kasztelanem słońskim był Oswald z Płonkowa, co wskazuje że tutejsza parafia musiała nosić już wezwanie św. Oswalda. W 1580 roku wieś była własnością Jędrzeja Kaczkowskiego. Natomiast w 1638 r., biskup chełmiński, Kasper Działyński darował ją jezuitom z Bydgoszczy, w rękach których pozostawała aż do kasaty zakonu. W XIX w. własność Dąbscy, po nich zaś Feliks Goczkowski. Płonkówko –W 1580 r. w rękach Jana Płomykowskiego. W 2.poł. XIX w. – dominium (53320 ha) z 12 domami i 154 mieszkańcami, z czego 62 wyznania ewangelickiego a 92 katolickiego. Na terenie wsi funkcjonowała cegielnia, była ona również skomunikowana linią kolejową z cukrownią we Wierzchosławicach. Rojewo – Rojewo wraz z przyległościami sięgającymi Inowrocławia nadane zostało Zakonowi NMP przez Konrada Mazowieckiego. W 1233 r. Książę Kazimierz Kujawski nadanie to potwierdził. Rojewo pozostało własnością Zakonu po ugodzie z Konradem Mazowieckim zawartej w 1235 r. W 1257 wykupione z rąk Krzyżackich przez księcia Kazimierza za sumę 60 grzywien. W 1429 r. własność stolnika inowrocławskiego Jana, a w 1560 r. w posiadaniu Moszczeńskich, którzy w 1583 r. posiadali w Rojewicach „6 łanów osiadłych, 4 zagrodników i jednego komornika”. Druga część Rojewa należała do Kaczkowskich. W pod koniec XIX w. Rojewo stanowiło dominium, tworzyła okręg wiejski liczący 221 mieszkańców i 27 domów. W skład okręgu dominialnego wchodziło Wybranowo. W samym dominium znajdowało się 10 domostw ze 181 mieszkańcami. W Rojewie funkcjonowały szkoły wyznania ewangelickiego i katolickiego oraz poczta. Wieś była skomunikowana koleją wąskotorową z cukrownią w Wierzchosławicach. Stara Wieś – W 2 połowie XIX w. w skład wsi wchodziły 21 domów ze 173 mieszkańcami. Wieś należała do parafii protestanckiej w Rojewie Kaczkowskim. Ściborze – Wymienione w nadaniu Bolesława Kędzierzawego dla klasztorów benedyktynów w Mogilnie (1193 r.). Jeszcze w średniowieczu stała się własnością rycerską. Znane są postacie historyczne pochodzące z majątku, m.in.: chorąży Mikołaj (1311 r.), Moszczyc z Małego Ściborza (1434 r.) Mikołaj – kasztelan inowrocławski (ok. 1441-43). Około 1583 r. wieś stanowiła współwłasność Jana Płomykowskiego oraz Jana i Macieja Tholibowskich. Pod koniec XIX w. w rękach Bronisława Gąsiorowskiego. W tym czasie liczyła 15 domów i 246 mieszkańców z czego 10 wyznania ewangelickiego a 236 katolickiego. Topola – W 1580 r. wieś należała do Jana Płomykowskiego, natomiast pod koniec XIX w. do Bronisława Gąsiorowskiego. W tym czasie liczyła 153 mieszkańców (140 katolików, 13 ewangelików) zamieszkujących 5 domostw. Topola była skomunikowana z Wierzchosławicami koleją konną. Wybranowo – W 1583 własność Jana Niemojewskiego (brata Jakuba Niemojewskiego). W XIX w. należała do klucza dóbr więcławskich. Liczyła w tym czasie 126 mieszkańców i 5 budynków. Żelechlin – W 1583r. własność Feliksa Żelechnickiego. Pod koniec XIX w. wieś dworska ze 117 mieszkańcami i 4 domami. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 24 – Poz. 827

6.2. Zabytki nieruchome i krajobraz kulturowy 6.2.1. Układy przestrzenne wsi Kłady wsi częściowo zachowane w postaci, którą otrzymały pod koniec XIX i na początku XX w., chociaż ich geneza sięga niejednokrotnie czasów znacznie bardziej odległych. Układy historyczne w znacznym stopniu przekształcone zostały w 2 połowie XX w. Udział obiektów historycznych w strukturze jest zróżnicowany. Spośród najważniejszych zespołów wymienić należy: Dobiesławica – układ wsi rzędowy z łanowym układem pól. We wsi zespół pałacowo-parkowy i folwark. Liszkowo – układ wielodrzożnicowy. We wsi park podworski z zachowanymi reliktami grodziska średniowiecznego, zespół folwarczny, budynki mieszkalne, kolonia mieszkaniowa oraz szkoła objęte strefą „B” ochrony konserwatorskiej. Nieopodal wsi zespół dawnego kościoła ewangelickiego objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej. Osiek Wielki – układ wsi rozproszony z zachowanymi pojedynczymi obiektami z przełomu XIX/XX w. Dla zespołu szkoły wyznaczono strefę „B” ochrony konserwatorskiej. Płonkowo – częściowo zachowany układ ulicowy z zespołem kościoła (niezachowanego) w sąsiedztwie wsi. Pozostałości zespołu folwarcznego z gorzelnią objęte strefą „B” ochrony konserwatorskiej. Płonkówko – wieś o układzie ulicowym z sąsiadującym założeniem folwarcznym objętym strefą „B” ochrony konserwatorskiej. W zabudowie wsi pojedyncze obiekty z początku XX w. oraz młyn parowy. Rojewice – wieś w układzie wielodrzożnicowym z zespołem kościoła poewangelickiego (kościół w strefie „A” ochrony konserwatorskiej, plebania, szkoła i cmentarz w strefie „B”). W zabudowie wsi pojedyncze obiekty z początku XX w. Rojewo - wieś w układzie wielodrzożnicowym z zespołem kościoła poewagelickiego w strefie „A” ochrony konserwatorskiej. We wsi pojedyncze obiekty z przełomu XIX/XX w. w tym budynek szkoły w strefie „B” ochrony konserwatorskiej. Stara Wieś – wieś w układzie rozproszonym. We wsi pojedyncze obiekty z przełomu XIX/XX w. w tym budynek szkoły w strefie „B” ochrony konserwatorskiej. Topola – Wieś w układzie wielodrzożnicowym z pozostałościami zespołu folwarcznego. Dla zabudowy z XIX i początków XX w. wyznaczona strefa „B” ochrony konserwatorskiej. Wybranowo – Wieś w układzie rozproszonym, zbliżonym do ulicówki. W sąsiedztwie wsi pozostałości zespołu dworski-parkowego i folwarku w strefie „B” ochrony konserwatorskiej. We wsi nieliczne obiekty z przełomu XIX/XX w., w tym szkoła. 6.2.2. Elementy krajobrazu agrarnego. Charakter układu pół mieszany. W obrębie dawnych dominiów przeważają rozległe niwy. Część wsi posiada zachowany układ łanowy nadany zapewne po pruskiej reformie uwłaszczeniowej. Miejscami zachowane zadrzewienia śródpolne, remizy dla zwierzyny i oczka wodne. W północnej części gminy sieć kanałów melioracyjnych związanych z działalnością menonitów osadzanych na tym obszarze co najmniej od I poł. XVIII w. 6.2.3. Obiekty Sakralne. Glinno Wielkie – Zachowane fundamenty drewnianego kościoła wybudowanego w 1934 r., a spalonego przez ludność niemiecką w październiku 1939 r. W budynku plebanii funkcjonował do 1944 r. obóz pracy dla Żydów. Liszkowo – Historia parafii sięga prawdopodobnie przełomu XII/XIII w., gdy wieś Liszkowo nadana została benedyktynom mogileńskim. Parafia św. Gotarda wzmiankowana po raz pierwszy w 1325 r. Wcześniejszy kościół przejściowo – od 1578 do przełomu XVII/XVIII w. w rękach protestantów. Obecna świątynia p.w. św. Anny wybudowana w 1713 r. i częściowo przebudowana w 1782 i 1956 r. Kościół orientowany, drewniany, jednonawowy z zamkniętym poligonalnie prezbiterium oraz wieżą w części zachodniej korpusu. Obiekt wpisany do rejestru zabytków i objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej. Płonkowo – Parafia być może erygowana już w końcu XII w. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1325 roku. Już w tym czasie funkcjonował tu kościół pod wezwaniem św. Oswalda. Drugi kościół pobudowano za sprawą Andrzeja Kaczkowskiego w 1571 roku. Kościół przetrwał do XVIII w. W 1754 roku pobudowano trzeci drewniany kościół zachowując pierwotne wezwanie. Kościół w stylu barokowym kilkakrotnie odnawiano – m.in. w 1819 i 1887 r. Gruntowny remont świątyni przeprowadzono w 1927 r. Kościół posiadał bogate wyposażenie późnobarokowe oraz pochodzące z wcześniejszych świątyń: renesansową płytę nagrobną Andrzeja Kaczkowskiego i średniowieczny dzwon. Kościół został spalony przez ludność pochodzenia niemieckiego w październiku 1939 r. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 25 – Poz. 827

Obecnie eksponowany jest obrys fundamentów kościoła, a cały teren znajduje się w granicach parku kulturowego „Kościół p.w. św. Oswalda”, utworzonego Uchwałą nr XXVI/201/2009 Rady Gminy Rojewa z dnia 17 września 2009 r. Rojewice – Murowany kościół w stylu eklektycznym, zawierającym cech neoromańskie i neogotyckie, wzniesiony w 1863 roku dla tutejszej gminy ewangelickiej. W 1950r. przekazany na użytkowanie parafii katolickiej. Od 1997 p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kościół murowany, jednonawowy z drewnianymi emporami i prospektem organowym. Brak wydzielonego prezbiterium, jedynie w ścianie pn-wsch. obszerna absyda. Do korpusu po stronie pd-zach. przylegająca wieża. W wyposażeniu kościoła neobarokowe ołtarze oraz organy wykonane w bydgoskim warsztacie P.B. Voelknera ok. 1910 r. Kościół objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej. Obok kościoła dawna pastorówka pełniąca obecnie rolę plebanii – objęta strefą „B” ochrony konserwatorskiej. Rojewo – Świątynia poewangelicka wzniesiony w 1910 r. W 1945 r. przekazany parafii katolickiej. Od tej chwili noszący wezwanie Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych. Kościół murowany, eklektyczny, utrzymany w tzw. stylu narodowym. Jednonawowy z poligonalnym prezbiterium i prospektem organowym. Nawa nakryta drewnianą kolebką. Od północy do korpusu dostawiona wieża nakryta barokowym hełmem. Po stronie wschodniej, skomunikowana ze świątynią, obszerna pastorówka (obecna plebania) utrzymana w nurcie Volksstile. Kościół z pastorówką, zabudową gospodarczą i otoczeniem wpisany do rejestru zabytków i objęty strefą „A” ochrony konserwatorskiej. 6.2.4 Założenia dworsko-parkowe i folwarki. Dobiesławice - Pałac o cechach neoklasycznych wybudowano w 2.poł. XIX w. dla rodziny Gąsiorowskich. Piętrowy, na rzucie prostokąta. W elewacji ogrodowej obszerny portyk wgłębny z dwiema kolumnami kompozytowymi, zwieńczony trójkątnym naczółkiem. Obiekt w stanie ruiny. Park pałacowy z drzewostanem, którego część starsza od obiektu rezydencjonalnego, dochodząca do wieku 200 lat. Pierwotna powierzchnia uszczuplona do 5, 8 ha. W parku zachowana aleja lipowo-jesionowo- kasztanowa oraz system wodny. W pobliżu pałacu zespół folwarczny ze spichlerzem i kolonią mieszkalną – objęty strefą „B” ochrony konserwatorskiej. Liszkowo – Majątek pozostający w XIX w. w rękach rodziny Schwarz, którzy wznieśli tu obszerną rezydencję z klasycystycznym pałacem, doszczętnie rozebranym w l. 80. XX w. W roku 1884 w skład majątku wchodziły: Dom i oranżeria z podwórzem i ogrodem, owczarnia, stodoła, spichrz, obora, stajnia, chlewy, kuźnia, dom mieszkalny, dom ogrodnika, domy rodzinne, browar, dom dla robotników wybudowany w 1884r Zachowane pozostałości parku pałacowego obecnie silnie zdegradowane, włączone w granice lasów państwowych. Pozostałości zespołu folwarcznego z kolonią mieszkalną : rządcówka( ob. dom nr 6), spichlerz (ob. punkt skupu), szkoła (ob. dom mieszkalny nr 55), domy nr 32, 33, 56, 57, 59. Zespół folwarczny objęty strefą „B” ochrony konserwatorskiej. Płonkowo – W XIX w. folwark należał do dominium Liszkowskiego. Szczątkowo zachowane zabudowania folwarczne w tym gorzelnia – objęte strefą „B” ochrony konserwatorskiej. Płonkówko – Zespół folwarczny z 2.poł. XIX w., wraz z młynem objęty strefą „B” ochrony konserwatorskiej. Ściborze – Dwór wzniesiony pod koniec XIX w. dla rodziny Brzeskich. Dwór parterowy, założony na rzucie prostokąta, o cechach eklektycznych – renesansowo-klasycyzujących. Obiekt parterowy, nakryty dwuspadowym dachem z częściowo mieszkalnym poddaszem. Od frontu 3 środkowe zaakcentowane nastawką w strefie dachu zwieńczoną trójkątnym szczytem. Osie poprzedzone tarasem na które prowadzą schody. W elewacji tylnej, na środkowej osi, weranda. Park dworski o charakterze krajobrazowym, z drzewostanem w wieku dochodzącym do 150 lat. W parku zachowany układ wodny. Mimo silnej degradacji założenia czytelne cechy kompozycyjne całości. Z zespołu folwarcznego zachowane: obiekty kolonii mieszkalnej a także murowana obora, chlewnia, spichlerz, kuźnia i warsztat oraz drewniana stodoła (?). Topola – Dwór wzniesiony za czasów Bronisława Gąsiorowskiego (k. XIX w.) został rozebrany. Z zabudowy folwarcznej pozostała częściowo rozebrana chlewnia oraz spichlerz. Wybranowo – Pierwszy odnotowany dworek wzniesiony w 1744 r. Dwór przebudowano lub wybudowano od nowa w 2 .połowie XIX w. nadając mu cechy klasycystyczne. Budynek dworu zachowany chociaż Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 26 – Poz. 827 pozbawiony jakichkolwiek cech stylowych, prawdopodobnie znacznie rozbudowany w okresie przekształcania na obiekt wielorodzinny. Park dworski zdewastowany. Starodrzew i część układu wodnego zachowane we wschodniej części należącej do prywatnego właściciela. Częściowo zachowane zabudowania folwarczne. 6.3. Zabytki ruchome W rejestrze zabytków ruchomych prowadzonym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu znajduje się barokowe i rokokowe wyposażenie kościoła pod wezwaniem św. Anny w Liszkowie oraz późnogotycka rzeźba ze sceną zaśnięcia NMP. 6.4. Zabytki archeologiczne Wykaz stanowisk archeologicznych na terenie gminy Rojewo. 1. Dąbrowa Mała st. 2 i 3 (AZP 41-40/2,3): osada kultury łużyckiej, ślady osadnictwa z wczesnego średniowiecza i nowożytności; 2. Zawiszyn st. 2,12,13 (AZP 41-40/5,15,16): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. amfor kulistych, k. łużyckiej, osady z wczesnego- i późnego średniowiecza; 3. Zawiszyn st.18,19 (AZP 41-40/21,22): osady k. pucharów lejkowatych, k. przeworskiej i nowożytna; 4. Zawiszyn st.28 (AZP41-40/31): ślady osadnictwa k.pucharów lejkowatych, k.amfor kulistych, k. łużyckiej i k. przeworskiej; 5. Rojewice st.29 (AZP41-40/32): ślady osadnictwa k.pucharów lejkowatych, k.amfor kulistych, schyłkowo neolityczny i k. łużyckiej; 6. Zawiszyn st.30 (AZP 41-40/33): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. amfor kulistych, osada z późnego średniowiecza i nowożytności; 7. Osiek Wielki st.1,3 (AZP 41-40/42,44): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, osada k. łużyckiej, ślad nowożytny; 8. Osiek Wielki st.2 (AZP 41-40/43): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych. k. amfor kulistych, osada z późnego średniowiecza i nowożytności; 9. Osiek Wielki st.4 (AZP 41-40/45): ślad osadnictwa k.amfor kulistych, osady k.łużyckiej, osada z późnego średniowiecza i nowożytności.; 10. Osiek Wielki st.7 (AZP41-40/7): osada k. pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa z neolitu schyłkowego, k.łużyckiej, osada z wczesnego średniowiecza; 11. Osiek Wielki st.8 (AZP41-40/49): osada k.pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa k. amfor kulistych, z neolitu schyłkowego i wczesnego średniowiecza; 12. Osiek Wielki st.14 (AZP 41-40/51): osady k. pucharów lejkowatych i nowożytna; 13. Stara Wieś st.1-5 (AZP41-40/61-65): osady k. pucharów lejkowatych, k. amfor kulistych, ślady osadnictwa k.łużyckiej i z wczesnego średniowiecza, osada nowożytna; 14. Stara Wieś st.6 (AZP41-40/66): osady k.amfor kulistych i k.łużyckiej, ślad osadnictwa z późnego średniowiecza; 15. Stara Wieś st.7-9 (AZP41-40/67-70): osady k.pucharów lejkowatych, k.amfor kulistych, z neolitu schyłkowego, k. łużyckiej i k. przeworskiej; 16. Stara Wieś st.16 (AZP41-40/77): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa nowożytnego; 17. Stara Wieś st.19 (AZP41-40/80): obozowisko z epoki kamienia i nowożytne; 18. Rojewice st.1 (AZP41-40/85): osada k.pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa z neolitu schyłkowego, k.łużyckiej,k.przeworskiej i z późnego średniowiecza; 19. Rojewice st.4 (AZP41-40/87): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osady k. łużyckiej, k. przeworskiej, z wczesnego- i późnego średniowiecza oraz nowożytne; 20. Rojewice st.5,10-17 (AZP41-40/88,90-97): osadnictwo neolityczne - k. ceramiki wstęgowej rytej, k. amfor kulistych, osada k. przeworskiej, ślad osadnictwa wczesnośredniowiecznego; 21. Jezuicka Struga st.1 (AZP41-40/109): osada k. pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa wczesnośredniowiecznego; 22. Jezuicka Struga st.5 (AZP41-40/110): osady k. łużyckiej i k. przeworskiej, ślad osadnictwa; 23. z wczesnego średniowiecza. 23 Jezuicka Struga st.6 (AZP41-40/111): osada k.amfor kulistych, ślady osadnictwa, k. przeworskiej i wczesnośredniowieczny; 24. Jezuicka Struga st.7 (AZP41-40/112): osada k. amfor kulistych; 25. Jezuicka Struga st.9,10 (AZP41-40/114,115): osady k.pucharów lejkowatych i k.amfor kulistych, ślad osadnictwa k.przeworskiej, osada z późnego średniowiecza; 26. Jezuicka Struga st.1 1-18 (AZP41-40/116-123): osady k. pucharów lejkowatych, k. amfor kulistych i k. łużyckiej; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 27 – Poz. 827

27. Jezuicka Struga st.6-16 (AZP41-40/131-140): obozowisko k. chojnicko-pieńkowskiej, osady k. pucharów lejkowatych, k. amfor kulistych, k. łużyckiej, k. przeworskiej, z wczesnego średniowiecza; 28. Liszkowice st.3 (AZP41-40/144): ślad osadnictwa k.pucharów lejkowatych, osada z neolitu schyłkowego, ślad osadnictwa wczesnośredniowiecznego; 29. Liszkowice st.4-6(AZP41-40/145-147): osady k. pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa z późnego średniowiecza; 30. Liszkowice st.9 (AZP41-40/150): osada k.pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa z wczesnego średniowiecza i nowożytności; 31. Liszkowice st.10 (AZP41-40/151): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. amfor kulistych; 32. Liszkowice st.11 (AZP41-40/152): osada k.pucharów lejkowatych 33. Liszkowice st.13-15(AZP41-40/154-156): ślady osadnictwa k.pucharów lejkowatych i schyłkowoneolityczne, osada k. łużyckiej; 34. Liszkowice st.16 (AZP41-40/157): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, osady k. amfor kulistych i k. łużyckiej; 35. Liszkowice st.17 (AZP41-40/158): osada k.pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa k. amfor kulistych, wczesnośredniowieczne i nowożytne; 36. Liszkowice st.18 (AZP41-40/159): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, osady k. amfor kulistych i k. łużyckiej; 37. Jaszczółtowo st.15 (AZP41-40/168): osada k. amfor kulistych, ślad osadnictwa k. łużyckiej; 38. Osiek Wielki st.20 (AZP 41-41/3): osada k. przeworskiej; 39. Glinno Wielkie st.1 (AZP41-41/6): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. łużyckiej, z wczesnego- i późnego średniowiecza; 40. Glinno Wielkie st.2 i 2A(AZP41-41/7,8): obozowiska z epoki kamienia, ślad osadnictwa późnośredniowiecznego; 41. Glinno Wielkie st.4 (AZP 41-41/9): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. amfor kulistych i k. łużyckiej; 42. Glinno Wielkie st.5 (AZP41-41/10): osada k.pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa k. amfor kulistych, k. łużyckiej i wczesnośredniowieczny; 43. Glinno Wielkie st.8 (AZP41-41/11): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych i średniowieczne; 44. Glinno Wielkie st.9 (AZP41-41/12): ślady osadnictwa k. łużyckiej i późnośredniowieczny; 45. Jarki st.3 (AZP41-41/23): osada k. pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa k. amfor kulistych, k. przeworskiej i wczesnośredniowieczny; 46. Jarki st.7 (AZP41-41/27): osada k. pucharów lejkowatych; 47. Jarki st.8 (AZP41-41/28): osada k. pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. łużyckiej; 48. Jarki st.9 (AZP41-41/29): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. łużyckiej; 49. Jarki st.l 1,12 (AZP 41-41/31-32): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. łużyckie; 50. Rojewice st.3 (AZP41-41/39): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. łużyckiej i k. przeworskiej; 51. Glinki st.2,3(AZP41 -41/42,43): osady k.pucharów lejkowatych i k.amfor kulistych, ślady osadnictwa k. łużyckiej; 52. Glinki st.4 (AZP41-41/44): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych i k. amfor kulistych; 53. Glinki st.5 (AZP41-41/45): osady k. pucharów lejkowatych i k. łużyckiej; 54. Glinki st. 17 (AZP41-41/46): osada k.pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa k. amfor kulistych, k. łużyckiej, k. przeworskiej i późnośredniowieczny; 55. Glinki st.18 (AZP41-41/47): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. przeworskiej i późnośredniowieczny; 56. Glinki st.23 (AZP41-41/51): osada z późnego średniowiecza i nowożytności; 57. Jurancice st.17 (AZP41-41/85): osada nowożytna; 58. Liszkowo st.1 (AZP 42-40/6): osada k. przeworskiej, grodzisko wczesnośredniowieczne; 59. Liszkowo st.4 (AZP42-40/9): osada k.przeworskiej i ślad osadnictwa z wczesnego średniowiecza; 60. Liszkowo st.5 (AZP42-40/10): ślady osadnictwa k.łużyckiej, k.przeworskiej i z wczesnego średniowiecza; 61. Liszkowo st.7 (AZP 42-40/12): osada k.łużyckiej, ślad osadnictwa z wczesnego średn.; 62. Liszkowo st.8 (AZP42-40/13): ślady osadnictwa k.pucharów lejkowatych, k.łużyckiej, k.przeworskiej, wczesnośredniowieczny, osada z późnego średniowiecza; 63. Liszkowo st.10 (AZP42-40/14): osada k. łużyckiej; 64. Liszkowo st.13 (AZP 42-40/16): ślad osadnictwa k.łużyckiej, osada k.przeworskiej, ślad osadnictwa z późnego średniowiecza; 65. Liszkowo st.14 (AZP42-40/17): osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa k. przeworskiej; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 28 – Poz. 827

66. Liszkowo st.15 (AZP42-40/18): osada z wczesnego średniowiecza; 67. Liszkowo st.19 (AZP42-40/22): osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa z wczesnego średn.; 68. Liszkowo st.21 (AZP42-40/24): ślad osadnictwa k. łużyckiej, osada k. przeworskiej; 69. Liszkowice st.19 (AZP42-40/30): osada k. pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa k. przeworskiej; 70. Liszkowice st.23(AZP42-40/34): ślad osadnictwa k. łużyckiej, osada k. przeworskiej, ślady osadnictwa średniowiecznego; 71. Jaszczółtowo st.2 (AZP42-40/36): ślady osadnictwa k.pucharów lejkowatych, z neolitu schyłkowego i późnego średniowiecza; 72. Jaszczółtowo st.3 (AZP42-40/37): osady k.pucharów lejkowatych, k.amfor kulistych, ślad osadnictwa k.łużyckiej; 73. Jaszczółtowo st.4 (AZP42-40/38): osada k. pucharów lejkowatych; 74. Jaszczółtowo st.5 (AZP42-40/39): osada k. pucharów lejkowatych; 75. Jaszczółtowo st.6 (AZP42-40/40): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. łużyckiej./; 7 6. Jaszczółtowo st.8,9 (AZP42-40/42.43): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. amfor kulistych i z neolitu schyłkowego; 77. Jaszczółtowo st.44(AZP42-40/44): osady k. pucharów lejkowatych i k. amfor kulistych; 78. Jaszczółtowo st. 11 (AZP42-40/45): osady k. amfor kulistych i k. łużyckiej; 79. Jezuicka Struga st.4 (AZP42-40/53): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu i późnego średniowiecza; 80. Jurancice st. 1 (AZP42-40/57): osada k. pucharów lejkowatych; 81. Jurancice st.2 (AZP 42-40/58): osada k.amfor kulistych, ślad osadnictwa k. przeworskiej; 82. Jurancice st.4 (AZP42-40/59): osada k. pucharów lejkowatych; 83. Jurancice st.5 (AZP42-40/60): ślady osadnictwa k.pucharów lejkowatych, z wczesnej epoki brązu i późnego średniowiecza; 84. Żelechlin st.3 (AZP42-40/69): osada k.łużyckiej, ślad osadnictwa z późnego średniowiecza, osada nowożytna; 85. Żelechlin st.8 (AZP42-40/74): osady k.łużyckiej, k.przeworskiej, ślad osadnictwa z późnego średniowiecza; 86. Żelechlin st.10 (AZP42-40/76): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, osada k. łużyckiej ślady osadnictwa średniowiecznego; 87. Żelechlin st.11,16 (AZP42-40/77,82): osada k.pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej; 88. Żelechlin st.12-15 (AZP42-40/79-81): osady k. pucharów lejkowatych, k. łużyckiej i późnośredniowieczne; 89. Żelechlin st.22 (AZP42-40/88): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych i k. łużyckiej, osada k. przeworskiej; 90. Rojewo st.1 (AZP42-40/99): osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa k. przeworskiej, osady średniowieczne; 91. Rojewo st.2 (AZP 42-40/100): ślady osadnictwa k. łużyckiej, k. przeworskiej, i średniowieczne; 92. Rojewo st.6 (AZP42-40/106): osada k.ceramiki wstęgowej rytej, ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych i średniowieczne; 93. Rojewo st.9 (AZP42-40/107): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. łużyckiej, i średniowieczne; 94. Rojewo st.13 i 29 (AZP42-40/111.128): osada k.łużyckiej, ślady osadnictwa k.przeworskiej i z wczesnego średniowiecza; 95. Rojewo st.14 (AZP42-40/112): osada k. łużyckiej, ślady osadnictwa k. przeworskiej i średniowieczne; 96. Rojewo st.15 (AZP42-40/113): osady k.łużyckiej i z wczesnego średniowiecza; 97. Rojewo st.17,22 (AZP 42-40/115,120): ślad osadnictwa z epoki kamienia, osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa k. przeworskiej; 98. Rojewo st.20 (AZP42-40/118): osada wczesnośredniowieczna, ślad osadnictwa późnośredniowiecznego; 99. Rojewo st.26 (AZP42-40/124): osada k. przeworskiej; 100. Rojewo st.28 (AZP42-40/126): ślad osadnictwa k. łużyckiej, osada k. przeworskiej; 101. Rojewo st.34 (AZP42-40/133): osady k.łużyckiej, k.przeworskiej, ślady osadnictwa z późnego średniowiecza i nowożytne; 102. Rojewo st.39 (AZP42-40/138): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osady k. łużyckiej i k. przeworskiej, ślad osadnictwa nowożytnego; 103. Rojewo st.41 (AZP42-40/ślady> osadnictwa k. łużyckiej i wczesnośredniowieczny, osada z późnego średniowiecza i nowożytności; 104. Rojewo st.46 (AZP 42-40/145): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej, osada nowożytna; 105. Rojewo st.47 (AZP42-40/146): osada nowożytna. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 29 – Poz. 827

106. Rojewo st.48 (AZP42-40/147): ślad osadnictwa k.ceramiki wstęgowej rytej, osada k. przeworskiej, ślad osadnictwa wczesnośredniowiecznego; 107. Rojewo st.49 (AZP42-40/148): osady k.łużyckiej i k.przeworskiej, ślad osadnictwa z wczesnego średniowiecza; 108. Rojewo st.50 (AZP42-40/149): ślad osadnictwa k. łużyckiej, osada k. przeworskiej, ślad osadnictwa nowożytnego; 109. Płonkówko st.1 (AZP42-40/172): ślad osadnictwa z epoki kamienia, osady k. łużyckiej, k. przeworskiej i wczesnośredniowieczny; 110. Płonkówko st.2 (AZP 42-40/173): osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa k. przeworskiej.; 111. Płonkówko st.3 (AZP42-40/174): osada z wczesnego średniowiecza i ślad osadnictwa późnośredniowiecznego; 112. Płonkówko st.4,5 (AZP42-40/175.176): ślad osadnictwa k.ceramiki wstęgowej rytej, osada k. pucharów lejkowatych, k. łużyckiej i k. przeworskiej; 113. Płonkówko st.6 (AZP42-40/177): osada k. pucharów lejkowatych; 114. Płonkówko st.7 (AZP42-40/178): osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa k. przeworskiej i wczesnośredniowieczny; 115. Płonkówko st.8,9 (AZP42-40/179J78): ślad osadnictwa z epoki kamienia, osady k. łużyckiej, k. przeworskiej ślady osadnictwa średniowiecznego; 116. Płonkówko st.10 (AZP42-40/181): osady k.pucharów lejkowatych, k.amfor kulistych, k.łużyckiej, k.przeworskiej i z wczesnego średniowiecza; 117. Płonkówko st. 11 (AZP42-40/182): ślad osadnictwa k.pucharów lejkowatych, osady k.łużyckiej, k.przeworskiej i z wczesnego średniowiecza; 118. Płonkówko st.12 (AZP42-40/183): osada k. pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa k. łużyckiej i k. przeworskiej; 119. Płonkówko st.13 (AZP42-40/184): ślady osadnictwa k. pucharów lejkowatych, k. łużyckiej, osada z wczesnego średniowiecza; 120. Płonkówko st.14 (AZP42-40/185): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej; 121. Płonkówko st.15 (AZP 42-40/186): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, osady k. łużyckiej i k. przeworskiej; 122. Płonkówko st.18 (AZP42-40/189): ślady osadnictwa k. ceramiki wstęgowej rytej, k. pucharów lejkowatych, osady k. łużyckiej i k. przeworskiej; 123. Płonkówko st.19 (AZP42-40/190): ślad. osadnictwa z epoki kamienia, osada k. łużyckiej; 124. Płonkówko st.20 (AZP42-40/191): osady k. łużyckiej i k. przeworskiej; 125. Płonkówko st.24 (AZP 42-40/195): ślad osadnictwa k. łużyckiej, osada k. przeworskiej; 126. Płonkówko st.26 (AZP 42-40/197): osada k. przeworskiej, ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego i nowożytny; 127. Płonkówko st.30 (AZP42-40/201): ślady osadnictwa k. łużyckiej i wczesnośredniowieczny; 128. Płonkówko st. 31(AZP42; 40/202): osada k. przeworskiej, ślad osadnictwa średniowiecznego; 129. Płonkówko st.36 (AZP42-40/207): ślady osadnictwa k.łużyckiej, k.przeworskiej i wczesnośredniowieczny, osada z późnego średniowiecza i nowożytności.; 130. Dąbie st.8 (AZP42-40/232): osada k. pucharów lejkowatych, ślad osadnictwa k. amfor kulistych; 131. Dąbie st.9 (AZP42-40/233): osady k. pucharów lejkowatych, k. ceramiki sznurowej i k. łużyckiej; 132. Topola st.5 (AZP42-40/234): ślad osadnictwa k. łużyckiej i osada k. przeworskiej.; 133. Topola st.7 AZP 42-40/235): ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu, osada k. przeworskiej; 134. Topola st.10 (AZP42-40/238): ślady osadnictwa k.cermiki wstęgowej rytej, osady późnośredniowieczne i nowożytne; 135. Płonkowo st.4 (AZP42-40/239): ślad osadnictwa k. łużyckiej, osada k. przeworskiej; 136. Płonkowo st.4A (AZP42-40/240): osada k. przeworskiej; 137. Płonkowo st.11 (AZP42-40/241): osada k.pucharów lejkowatych, ślady osadnictwa k.łużyckiej i z późnego średniowiecza; 138. Płonkowo st.12 (AZP42-40/242): ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu, osady k. łużyckiej i przeworskiej; 139. Płonkowo st.13 (AZP42-40/243): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, osady k. łużyckiej i k. przeworskiej; 140. Płonkowo st.15 (AZP 42-40/244): osada k.łużyckiej, k.przeworskiej, ślady osadnictwa z wczesnego średniowiecza; 141. Płonkowo st.24 (AZP42-40/247): osada k.przeworskiej, ślad osadnictwa z późnego średniowiecza; 142. Płonkowo st.25 (AZP42-40/248): ślad osadnictwa k.łużyckiej, osada późnośredniowieczna i nowożytna; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 30 – Poz. 827

143. Płonkowo st.26 (AZP42-40/249): osada k.przeworskiej, osada z późnego średniowiecza i nowożytności; 144. Płonkowo st.34 (AZP42-40/257): osada k.ceramiki wstęgowej rytej, ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych; 145. Wybranowo st.l (AZP 43-40/70): osada k. łużyckiej, k. przeworskiej, ślad osadnictwa wczesnośredniowiecznego; 146. Wybranowo st.2 (AZP43-40/73): osada k. przeworskiej; 147. Wybranowo st.3 (AZP43-40/74): osada k. łużyckiej; 148. Wybranowo st.4 (AZP43-40/75): osada k. przeworskiej; 149. Wybranowo st.5 (AZP43-40/77): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych, osada k. łużyckiej; 150. Wybranowo st.6 (AZP43-40/78): ślady osadnictwa neolitycznego, osada k. łużyckiej; 151. Wybranowo st.7 (AZP43-40/81): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej i k. przeworskiej; 152. Wybranowo st.10 (AZP43-40/84): osada k. przeworskiej; 153. Wybranowo st.11 (AZP43-40/85): osada k. łużyckiej; 154. Wybranowo st.13 (AZP43-40/87): ślad osadnictwa k.amfor kulistych, osada z wczesnego średniowiecza; 155. Wybranowo st.14 (AZP43-40/92): osada k.amfor kulistych, k.łużyckiej i z wczesnego średniowiecza; 156. Wybranowo st. 17 (AZP43-40/95): osada k. łużyckiej; 157. Wybranowo st.18 (AZP43-40/96): ślad osadnictwa k.pucharów lejkowatych, osada k.amfor kulistych, ślad osadnictwa k.łużyckiej, osada k.przeworskiej. 158. Wybranowo st.19 (AZP43-40/97): osada k. amfor kulistych i k. łużyckiej; 159. Wybranowo st.20 (AZP 43-40/98): osada k.amfor kulistych, k.łużyckiej i k. przeworskiej; 160. Wybranowo st.21 (AZP 43-40/99): osada k.amfor kulistych, ślady osadnictwa k. łużyckiej i średniowieczne; 161. Liszkowo st. (AZP 43-40/102): osada k. amfor kulistych i wczesnośredniowieczna; 162. Liszkowo st. (AZP43-40/103): osada k. amfor kulistych, ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu, osada wczesnośredniowieczna; 163. Liszkowo st. (AZP43-40/104): osada z wczesnego średniowiecza; 164. Liszkowo st. (AZP 43-40/105): ślady osadnictwa k.łużyckiej, k.przeworskiej, osada z wczesnego średniowiecza; 165. Liszkowo st. (AZP43-40/107,108): osada k. łużyckiej, k. przeworskiej i średniowieczne; 166. Wybranowo st. (AZP 43-40/111-113): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osady k. łużyckiej, k. przeworskiej i wczesnośredniowieczna; 167. Wybranowo st. (AZP 43-48/114): osady k. łużyckiej i wczesnośredniowieczny; 168. Wybranowo st. (AZP 43-40/115-118): osady z wczesnego i późnego średniowiecza; 169. Wybranowo st. (AZP 43-40/119): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej; 170. Wybranowo st. (AZP 43-40/120): osady z wczesnego i późnego średniowiecza; 171. Wybranowo st. (AZP43-40/121): osady k.amfor kulistych, k.łużyckiej. k. przeworskiej i wczesnośredniowieczne; 172. Wybranowo st. (AZP43-40/127): osada wczesnośredniowieczna; 173. Wybranowo st. (AZP43-40/129): osada późnośredniowieczna; 174. Ściborze st. (AZP43-407131-132): ślady osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej i wczesnośredniowieczna; 175. Topola st. (AZP 43-40/133): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osada k. łużyckiej; 176. Topola st. (AZP43-40/134): osada pucharów lejkowatych i k. łużyckiej; 177. Topola st. (AZP43-40/135): osada k. łużyckiej, ślad osadnictwa średniowiecznego; 178. Topola st. (AZP 43-40/136): osada k. łużyckiej; 179. Topola st. (AZP43-40/137): osada k. łużyckiej; 180. Topola st. (AZP43-40/140): ślad osadnictwa k. pucharów lejkowatych osada k. łużyckiej, osada wczesnośredniowieczna; 181. Topola st. (AZP43-40/142): osada k.amfor kulistych, ślad osadnictwa z wczesnego średniowiecza; 182. Dobiesławice st, (AZP43-40/145): osada k. pucharów lejkowatych; 183. Dobiesławice st. (AZP43-40/147): ślad osadnictwa k. amfor kulistych, osady k. łużyckiej i k. przeworskiej; 184. Dobiesławice st. (AZP43-40/148): osada z wczesnego średniowiecza); 185. Ściborze st. (Azp43-40/151) osada późnośredniowieczna; 186. Ściborze st. (AZP43-40/152): osady średniowieczne; 187. Ściborze st. (AZP 43-40/153): osada wczesnośredniowieczna; 188 Ściborze st. (AZP43-40/155): osada k. przeworskiej; 189. Ściborze st. (AZP43-40/156): osada k. łużyckiej i osady średniowieczna; 190. Ściborze st. (AZP43-40/157): osada z późnego średniowiecza; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 31 – Poz. 827

191. Ściborze st. (AZP43-40/162): osadnictwo wczesnośredniowieczne. 6.5. Dziedzictwo niematerialne 6.5.1 Kult bł. Mariana Skrzypczaka KS. Marian Skrzypczak był od 1936 r. wikariuszem parafii w Płonkowie, a następnie został administratorem parafii w pobliskim Glinnie Wielkim. Zginął z rąk nazistów 5 października 1939 roku w pobliżu tamtejszego kościoła. W 1998 r. został ogłoszony, wraz z 107 innymi męczennikami, błogosławionym. Jego kult sprawowany jest w kościele w Płonkowie, który 29 września 2013 r. ustanowiony został Archidiecezjalnym Sanktuarium Kapłanów Męczenników. Relikwie bł. Mariana Skrzypczaka, przechowywane są w tutejszej świątyni. Osoba M. Skrzypczaka może stać się czynnikiem budującym tożsamość społeczną i poczucie wspólnoty, poprzez silne oddziaływanie zarówno intelektualne jak i emocjonalne. Marian Skrzypczak nie jest postacią odległą ani czasowo, ani tym bardziej przestrzennie. Zebrane materiały biograficzne, w tym ikonograficzne, odnotowują jego aktywność na terenie obecnej gminy, prezentując miejsca znane doskonale współczesnym mieszkańcom. Postać Skrzypczaka służyć może jako lokalny przykład w procesie kształtowania postaw społecznych, patriotycznych i etycznych, stając się częścią procesu edukacji nie tylko religijnej ale i świeckiej. 6.5.2. Tożsamość historyczna Obszar gminy w okresie historycznym wytworzył silne więzi wewnętrzne – poprzez sieć dominiów, rody rycerskie itd., oraz zewnętrzne – powiązanie administracyjne z Gniewkowem i Inowrocławiem. Czynniki te stanowić mogą istotny element kształtowania tożsamości mieszkańców. W procesie tym ważne jest poczucie „dawności”, które czytelne jest, poprzez świadomość uczestnictwa miejsc i postaci związanych z gminą, w wydarzeniach sięgających najstarszego okresu kształtowania państwowości polskiej. Prócz tego istnieje szereg elementów, które odpowiednio wyeksponowane i upowszechniane mogą kształtować tożsamość mieszkańców. Część z nich może zostać wykorzystana jako bodziec kulturotwórczy i kanwa dla różnego rodzaju przedsięwzięć o charakterze ekonomicznym (jarmarki, festyny, rekonstrukcje wydarzeń itd.). Wśród nich na szczególną uwagę zasługują: - przynależność do struktury autonomicznego Księstwa Gniewkowskiego, - tradycje wielokulturowości i tolerancji religijnej w okresie nowożytnym - koegzystencja różnych wyznań protestanckich, katolicyzmu i judaizmu, - wydarzenia o charakterze ponadlokalnym – zawarcie unii miedzy wyznawcami kalwinizmu i braćmi czeskimi w Liszkowie, udział w kampanii powstania wielkopolskiego itd., - związek z wybitnymi postaciami historycznymi – np.: Janem Niemojewskim, - obyczajowość sepulkralna (wiążąca się z pochówkami) epoki nowożytnej przedstawiana w parku kulturowy „Kościół Świętego Oswalda” w Płonkowie. 6.5.3. Kultywowanie i tworzenie rodzimego folkloru słownego. Jest to element związany z kulturą oralną – przekazywaniem w podaniach ustnych wiedzy o charakterze historycznym, mitycznym, moralizatorskim itd. Jest to czynnik cały czas obecny w kulturze tutejszej gminy, a składają się na niego przekazy pochodzące z przeszłości, jak i te tworzone obecnie, chociażby jako legendy wiążące się z określonymi miejscami. Wśród nich wymienić można: - legenda o braciach Lechu i Kaźmierzu – wieś Topola - legenda o jesionie z parku dworskiego – wieś Liszkowo Gminne instytucje kultury w ramach zadań własnych mogą archiwizować lokalne legendy i podania, na przykład poprzez organizowanie konkursów adresowanych do mieszkańców. 6.5.4. Kultywowanie tradycyjnej obrzędowości i upowszechnianie lokalnych produktów W chwili obecnej tradycyjna obrzędowość ogranicza się głównie do sfery życia prywatnego. Jednak na terenie gminy funkcjonuje także obrzędowość i kultywowanie zwyczajów w sferze publicznej. Do zjawisk takich zaliczyć należy: - tradycje dożynkowe, - chodzenie w orszaku z kozą w okresie zapustów, - tradycje świąteczne kultywowane i propagowane m.in. przez członków klubu seniora, - działalność Zespół Folklorystyczny w Osieku Wielkim, - wieczór Andrzejkowy organizowany przez SZOIK - Gminny Przegląd Jasełek, - organizacja pikników kulinarnych. 7. ZABYTKI OBJĘTE PRAWNYMI FORMAMI OCHRONY 7.1. Parki kulturowe. „Park Kulturowy – Kościół pw. Św. Oswalda” w Płonkowie. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 32 – Poz. 827

Powołany Uchwałą nr XXVI/201/2009 Rady Gminy Rojewo z dnia 17 września 2009 r. w celu ochrony walorów krajobrazu kulturowego gminy Rojewo. Park obejmuje teren dawnego cmentarza przykościelnego oraz relikty nieistniejącego kościoła św. Oswalda, wyeksponowane po pracach archeologicznych. Park zaopatrzony jest w tablice edukacyjne informujące o: - historii tutejszej parafii i architekturze niezachowanego kościoła św. Oswalda, - pracach archeologicznych na terenie kościoła i cmentarza parafialnego, - kulturze sepulkralnej okresu nowożytnego, - postaci bł. Mariana Skrzypczaka. Na mocy Uchwały na terenie parku obowiązują następujące zakazy: 1) prowadzenia robót budowlanych, działalności przemysłowej, handlowej i usługowej niezwiązanych z działalnością merytoryczną parku, z wyłączeniem inwestycji gminnych prowadzonych w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków; 2) składowania lub magazynowania odpadów poza pojemnikami przeznaczonymi do gromadzenia bieżących odpadów; 3) umieszczania tablic, napisów i innych znaków niezwiązanych z ochroną Parku Kulturowego, poza znakami drogowymi oraz związanymi z porządkiem i bezpieczeństwem publicznym; 4) umieszczania ogłoszeń reklamowych; 5) lokalizacji parkingów. 7.2. Obiekty w rejestrze zabytków

Miejscowość Obiekt Datowanie Nr rejestru i data wpisu Dobiesławice Założenie dworsko-parkowe ok. połowy XIX w. A/1428 z 15.06.1985 r. Liszkowo Kościół parafialny, rzym.- kat. p.w. A/814 św. Anny z 11.03.1931r. i 13.04.1957r. Cmentarz przykościelny A/895 29.05.1992 r. Cmentarz rzym.-kat. parafii św. Anny A/896 29.05.1992 r. Rojewo Zespół kościoła parafialnego A/907 p.w. NMP Wspomożycielki 24.02.2006 r. Wiernych: § Kościół ewangelicki, ob. parafialny rzym.-kat. § Pastorówka, ob. plebania § Budynek gospodarczy Otoczenie zespołu

7.3. Wojewódzka ewidencja zabytków. 7.3.1. Obiekty kubaturowe Dobiesławice 1. spichlerz w zespole dworskim Liszkowo; 2. dzwonnica, obelisk – nagrobek, przy kościele p.w. św. Anny; 3. pozostałości zespołu pałacowego: rządcówka, ob. dom nr 6, spichlerz, ob. punkt skupu, park, szkoła, ob. dom mieszkalny nr 55, dom nr 32, 33, 56, 57, 59 Płonkowo; 4. gorzelnia dworska Płonkówko; 5. młyn Rojewice; 6. zespół kościoła ewangelickiego, ob. rzym. – kat. fil. p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa: kościół, pastorówka, ob. Plebania; 7. dom z częścią gospodarczą nr 7; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 33 – Poz. 827

8. dom i stodoła nr 10 Rojewo; 9. zespół kościoła ewangelickiego, ob. rzym. – kat. par. p.w. NMP Wspomożycielki Wiernych: kościół, pastorówka, ob. Plebania; 10. szkoła Ściborze; 11. szkoła 12. zespół dworski: dwór, obora, ob. chlewnia, chlewnia, stodoła, spichlerz, kuźnia, ob. warsztat, park Wybranowo; 13. szkoła; 14. zespół dworski: dwór, spichlerz, ob. punkt skupu, park. 7.3.2. Cmentarze ujęte w wojewódzkiej ewidencja zabytków - Dąbie – cm. ewang, - Glinno Wielkie cm. ewang, - Jaszczółtowo cm. ewang, - Jezuicka Struga cm. ewang, - Leśnianki cm. ewang, - Liszkowo cm. ewang, - Osiek Wielki cm. ewang, - Osieczek cm. ewang, - Płonkówko -cm. ewang, - Płonkowo – cm. kat. i cm. przykościelny, - Rojewice - cm. kat., - Rojewice - cm. ewang, - Rojewo - cm. ewang. 7.4. Zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Uchwała nr XXII/151/2000 Rady Gminy Rojewo z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu poboru kruszywa położonego we wsi Dąbie gmina Rojewo. USTALENIA SZCZEGÓŁOWE Na terenie 1 PE – powierzchniowej eksploatacji kruszywa naturalnego - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr XXX/208/2001 Rady Gminy Rojewo z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu tymczasowej eksploatacji kruszywa, docelowo rekreacji lub hodowli ryb we wsi Glinno Wielkie w gminie Rojewo. USTALENIA SZCZEGÓŁOWE Na terenie objętym planem - działka nr 90/9 - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr XXX/209/2001 Rady Gminy Rojewo z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu usług i produkcji w Zawiszynie, sołectwo Rojewice - Zawiszyn, gmina Rojewo. USTALENIA OGÓLNE Na terenach objętych planem, o którym mowa w § 1, obowiązuje: wymóg ustalenia nadzoru archeologicznego przy wszelkich pracach ziemnych oraz wstrzymania prac ziemnych, o ile w ich trakcie zostanie odkryty obiekt archeologiczny i uzgodnienia dalszych działań z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Uchwała nr XXX/209/2001 Rady Gminy Rojewo z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu działalności produkcyjnej i usług związanych z wykorzystaniem i unieszkodliwianiem odpadów w Jezuickiej Strudze, sołectwo Jaszczółtowo, gmina Rojewo. USTALENIA OGÓLNE Na terenach objętych planem, o którym mowa w § 1, obowiązuje: wymóg wstrzymania prac ziemnych, o ile w ich trakcie zostanie odkryty obiekt archeologiczny i uzgodnienia dalszych działań z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Uchwała nr XL/267/2002 Rady Gminy Rojewo z dnia 6 września 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu usług oświaty, sportu i mieszkalnictwa we wsi Rojewo. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 34 – Poz. 827

USTALENIA OGÓLNE Część zachodnia terenu objętego niniejszym planem (działki nr ew. 160/1, 160/2, 160/3, 160/4, 161/1, 162/3, 162/9) leży w strefie „B” ochrony konserwatorskiej; wszelkie przebudowy obiektów zabytkowych, lokalizacje i budowy nowych obiektów wymagają uzgadniania ze służbami ochrony zabytków, projektów decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz projektów budowlanych; w przypadku natrafienia w trakcie prac ziemnych na obiekt zabytkowy prace należy wstrzymać i powiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr XL/268/2002 Rady Gminy Rojewo z dnia 6 września 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu usług produkcyjnych we wsi Żelechlin. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem - działka nr ew. 59/7 - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr XL/269/2002 Rady Gminy Rojewo z dnia 6 września 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu usług i mieszkalnictwa we wsi Mierogoniewice. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem - działka nr ew. 25/5 - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr XL/270/2002 Rady Gminy Rojewo z dnia 6 września 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu usług produkcyjnych we wsi Jezuicka Struga. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem - działki nr ew. 47/4, 47/5, 47/7, 47/8, 48/3, 75/3, 75/4 - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr IV/25/2003 Rady Gminy Rojewo z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu przeznaczonego pod zabudowę letniskową (dz. nr 98 i dz. nr 102/6) oraz jazu i elektrowni wodnej (dz. nr 97, nr 197 i cz. dz. nr 99/1) we wsi Jarki w Gminie Rojewo. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem - działki nr ew. nr 98, nr 102/6, nr 97, nr 197 i cz. dz. nr 99/1 - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr IV/26/2003 Rady Gminy Rojewo z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu przeznaczonego pod zabudowę letniskową we wsi Jarki w Gminie Rojewo. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem - działki nr ew. nr 116/3, nr 116/4, nr 116/5 i nr 116/6 - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr IV/27/2003 Rady Gminy Rojewo z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu przeznaczonego pod stację paliw gazu płynnego z usługami towarzyszącymi we wsi Płonkowo w Gminie Rojewo. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem, oznaczonym symbolem KS/U, w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr IX/71/2003 Rady Gminy Rojewo z dnia 26 września 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu przeznaczonego na cele eksploatacji żwiru (dz. nr 71) we wsi Osiek Wielki w Gminie Rojewo. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem – dz. Nr 71 - w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr IX/72/2003 Rady Gminy Rojewo z dnia 26 września 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu przeznaczonego na cele budownictwa mieszkaniowego (dz. nr 166/7) we wsi Stara Wieś w Gminie Rojewo. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem – dz. nr 166/7- w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr IX/73/2003 Rady Gminy Rojewo z dnia 26 września 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 35 – Poz. 827 planu zagospodarowania przestrzennego terenu mieszkalnictwa i usług we wsi Liszkowo. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr IX/74/2003 Rady Gminy Rojewo z dnia 26 września 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu mieszkalnictwa we wsi Glinno Wielkie. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem w przypadku natrafienia podczas prac ziemnych na obiekt Zabytkowy należy wstrzymać prace i zawiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Uchwała nr XVII/132/2004 Rady Gminy Rojewo z dnia 13 września 2004 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w części wsi Płonkowo, dotyczącej terenu przeznaczonego na cele zabudowy produkcyjno – usługowo – handlowo – marketingowej. USTALENIA OGÓLNE Na terenie objętym planem – dz. nr 1/1 – ustala się obowiązek niezwłocznego powiadomienia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w przypadku odkrycia w czasie prac ziemnych, wykopalisk archeologicznych lub przedmiotów, które posiadają cechy zabytku. Uchwała nr XVIII/136/2004 Rady Gminy Rojewo z dnia 13 września 2004 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego cz. dz. nr 40/13 znajdującej się na terenie wsi Rojewo. USTALENIA OGÓLNE § 3.Ustala się następujące zasady zagospodarowania terenu wydzielonego liniami rozgraniczającymi, w granicach określonych na rysunku planu: p.4) zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury: a) teren położony jest poza strefami ochrony konserwatorskiej ustalonymi przepisami odrębnymi, b) osoby prowadzące ewentualne roboty ziemne w razie ujawnienia przedmiotu, który posiada cechy zabytku, obowiązane są niezwłocznie zawiadomić o tym organ właściwej gminy lub powiatu i właściwego konserwatora zabytków, przy jednoczesnym wstrzymaniu robót i zabezpieczeniu odkrytego przedmiotu do czasu wydania przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków odpowiednich zarządzeń. Uchwała nr XIX/145/2004 Rady Gminy Rojewo z dnia 29 listopada 2004 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego dz. nr 73/4 we wsi Ściborze Gmina Rojewo. USTALENIA OGÓLNE § 3.Ustala się następujące zasady zagospodarowania terenu wydzielonego liniami rozgraniczającymi, w granicach określonych na rysunku planu zgodnie z załącznikiem graficznym na 1 do niniejszej uchwały: p. 4) zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury: a) teren położony jest w strefie „B” ochrony konserwatorskiej wyznaczonej dla zespołu folwarcznego, uzgadniane z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków Delegatura w Bydgoszczy winny być przebudowy obiektów zabytkowych, lokalizacje nowych obiektów, korekty układu przestrzennego, b) osoby prowadzące ewentualne roboty ziemne w razie ujawnienia przedmiotu, który posiada cechy zabytku, obowiązane są niezwłocznie zawiadomić o tym organ właściwej gminy lub powiatu i właściwego konserwatora zabytków, przy jednoczesnym wstrzymaniu robót i zabezpieczeniu odkrytego przedmiotu do czasu wydania przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków odpowiednich zarządzeń; Uchwała nr XXII/165/2005 Rady Gminy Rojewo z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów w Jezuickiej Strudze Gmina Rojewo. USTALENIA OGÓLNE § 11.Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: obowiązuje wstrzymanie prac ziemnych i zawiadomienie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w wypadku natrafienia w trakcie prac ziemnych na obiekt zabytkowy. Uchwała nr XXII/166/2005 Rady Gminy Rojewo z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego cz. dz. nr 230/1 LP we wsi Jezuicka Struga w Gminie Rojewo. USTALENIA OGÓLNE § 3.Ustala się następujące zasady zagospodarowania terenu wydzielonego liniami rozgraniczającymi, w granicach określonych na rysunku planu zgodnie z załącznikiem graficznym nr 1 do niniejszej uchwały: p. 4) zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury: a) teren położony jest poza strefami ochrony konserwatorskiej ustalonymi przepisami odrębnymi, b) osoby prowadzące ewentualne roboty ziemne w razie ujawnienia przedmiotu, który posiada cechy zabytku, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 36 – Poz. 827 obowiązane są niezwłocznie zawiadomić o tym organ właściwej gminy lub powiatu i właściwego konserwatora zabytków, przy jednoczesnym wstrzymaniu robót i zabezpieczeniu odkrytego przedmiotu do czasu wydania przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków odpowiednich zarządzeń; Uchwała nr XIII/64/2011 Rady Gminy Rojewo z dnia 7 listopada 2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działki nr 40/19 w Rojewie. USTALENIA OGÓLNE § 5.1, p. 4. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: w wypadku zaistnienia w trakcie prowadzenia prac ziemnych przypuszczenia iż odkryty przedmiot jest zabytkiem, obowiązuje: a) wstrzymanie wszelkich prac mogących uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, b) zabezpieczenie, przy użyciu dostępnych środków tego przedmiotu i miejsca jego odkrycia, c) niezwłoczne zawiadomienie o tym właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, wójta. Uchwała nr XXV/151/2013 Rady Gminy Rojewo z dnia 24 stycznia 2013 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie miejscowości Liszkowice,Budziaki, Rojewo, Płonkówko, Jaszczółtowo, Żelechlin, Topola, Liszkowo, gmina Rojewo. USTALENIA OGÓLNE § 13. Granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, a także narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych; 1) część zespołu wiejskiego oraz nieczynny cmentarz ewangelicki w Płonkówku wpisane są do ewidencji zabytków i objęte strefą „B” ochrony konserwatorskiej, dla której obowiązuje: a) zachowanie zasadniczych proporcji wysokościowych zabudowy, utrzymanie historycznych linii zabudowy oraz wysokości i proporcji budynków, geometrii dachów, materiałów wykończeniowych, zachowanie historycznego podziału działek, ewentualnie nawiązanie do dawnych podziałów, b) zachowanie zabudowy zabytkowej z obowiązkiem jej konserwacji, rewaloryzacji i rekonstrukcji realizowanym przez remonty konserwatorskie z zachowaniem lub odtworzeniem pierwotnego pokrycia dachów, detali architektonicznych, stolarki, tynków i kolorystyki, z zakazem ocieplania ścian frontowych i stosowania żaluzji zewnętrznych zasłaniających obramienia okienne, zachowanie i konserwacja elewacji ceglanych (zakaz ich tynkowania, malowania i ocieplania), przywrócenie stolarki z materiałów i w formie historycznej, wymiana stolarki dopuszczalna jedynie na stolarkę z materiałów historycznych z zachowaniem podziałów i kształtu, zakaz stosowania stolarki PCV, wymagane jest zachowaniem historycznych ogrodzeń. Wymagane jest uzgadnianie z wojewódzkim konserwatorem zabytków prac remontowych i adaptacyjnych, c) zachowanie towarzyszącej historycznej zieleni komponowanej, prace w granicach obszaru historycznej zieleni wymagają uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków, d) zachowanie i rewaloryzacja terenu zabytkowego, wszelkie prace na jego obszarze wymagają uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków, e) dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji w zakresie sytuacji, skali, bryły, podziałów architektonicznych, proporcji powierzchni muru i otworów wraz z nawiązaniem form współczesnych do lokalnej tradycji architektonicznej, f) usuwanie obiektów dysharmonizujących, g) dostosowania współczesnych funkcji do wartości zespołu zabytkowego i eliminacja funkcji uciążliwych, h) wprowadzania elementów reklamy wizualnej jedynie w miejscach dopuszczonych przez właściwego konserwatora zabytków, i) uzgadnianie z wojewódzkim konserwatorem zabytków remontów, modernizacji, adaptacji obiektów zabytkowych, uzupełnienia zabudowy, wprowadzania małych form architektonicznych, lokalizacji nowych obiektów, korekty układu przestrzennego, prac rewaloryzacyjnych na obszarze zabytkowej zieleni, prac ziemnych; 2) ustala się strefy ochrony archeologicznej „W” obejmujące tereny o rozpoznanej, na podstawie badań zawartości ważnych reliktów archeologicznych. Teren zajmowany przez stanowiska archeologiczne objęty strefą „W” jest dostępny do celów inwestycyjnych pod warunkiem przeprowadzenia niezbędnego zakresu badań archeologicznych zapewniających odpowiednie warunki ochrony konserwatorskiej. Na obszarze strefy „W” wszelka działalność inwestycyjna musi być poprzedzona badaniami archeologicznymi. Zakres prac archeologicznych określony zostanie na etapie uzgadniania projektu budowlanego. Na obszarze strefy „W” wszelkie prace ziemne można wykonać po uzgodnieniu i za pozwoleniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 37 – Poz. 827

3) obowiązuje wymóg zapewnienia przez inwestora nadzoru archeologicznego nad całością prac ziemnych związanych z budową elektrowni wiatrowych oraz opracowania studium oddziaływania na krajobraz kulturowy; USTALENIA SZCZEGÓŁOWE §20.p.6 dla terenu 23ZL obowiązuje strefa „W” ochrony archeologicznej; §21.p.1.e dla terenów 2R, 7R, 9R, 19R, 24R, 33R,36R, 44R, 45R, 48R, 56R strefa „W” ochrony archeologicznej; §24.p.2.a dla terenów 41RM, 42RM i 43RM obowiązuje strefa ochrony konserwatorskiej „B” i strefa „W” ochrony archeologicznej; §26.p.3 dla terenu 37IT, 39IT i 40IT obowiązuje strefa „W” ochrony archeologicznej; §29.p.6 dla drogi 04KDD, 06KDD i 07KDD obowiązuje strefa „W” ochrony archeologicznej; §31.p.5 dla drogi 011KDX obowiązuje strefa „W” ochrony archeologicznej;

8. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROŻEŃ mocne strony słabe strony - zachowany krajobraz kulturowy odzwierciedlający - małe wysycenie obiektami zabytkowymi historyczny charakter obszaru - degradacja i dekapitalizacja części obiektów - obecność Sanktuarium Archidiecezjalnego zabytkowych połączonego z parkiem kulturowym - mała ilość obiektów wpisanych do rejestru zabytków - sprawnie prowadzona polityka planistyczna - brak gminnej ewidencji zabytków uwzględniająca ochronę dóbr kultury - brak dostatecznej informacji dotyczącej dziedzictwa - zaangażowanie finansowe gminy w działania kulturowego i jego ochrony konserwatorskie przy zabytkach wpisanych do rejestru - niekorzystne zjawiska społeczne, w tym rosnące i parku kulturowym bezrobocie i ubóstwo - bliskie sąsiedztwo ośrodków z cennymi zespołami - słabo rozwinięte zaplecze turystyczne zabytkowymi (Toruń, Inowrocław, Bydgoszcz) - słabe skomunikowanie gminy z ośrodkami - korzystna struktura przestrzenna łącząca zasoby ościennymi kulturowe z terenami przyrodniczymi, zwłaszcza - brak długofalowej polityki zaangażowania Puszczą Bydgoską finansowego gminy w procesy konserwacji - zaangażowanie gminy w przedsięwzięcia i rewitalizacji zabytków związane z ochroną dziedzictwa niematerialnego - brak gminnej ewidencji zabytków jako podstawowego narzędzia umożliwiającego rozpoznanie zasobów kulturowych szanse zagrożenia - możliwość wypracowania zwartej, długofalowej - postępująca dekapitalizacja obiektów zabytkowych polityki ochrony dóbr kultury do ich całkowitej destrukcji – zwłaszcza zespołów - stworzenie atrakcyjnego produktu turystycznego dworskich, parków, cmentarzy i zabudowy opartego o zasoby dziedzictwa kulturowego folwarcznej - rozwój sakroturystyki - brak zainteresowania społecznego problematyką - możliwość podjęcia współpracy z ośrodkami ochrony dziedzictwa kulturowego ościennymi w dziedzinie popularyzacji dziedzictwa - marginalizacja gminy w obszarze turystyki kulturowego i kształtowania produktu turystycznego zorganizowanej i indywidualnej (osadnictwo olenderskie, tradycje Księstwa - zanik identyfikacji społeczeństwa z ciągłością Gniewkowskiego) historyczną miejsca - możliwość stworzenia atrakcyjnych programów - zagrożenie wypierania tkanki historycznej przez propagujących dziedzictwo kulturowe i jego ochronę zabudowę współczesną, częstokroć o niskich - możliwość zwiększenia dostępności do dziedzictwa walorach estetycznych kulturowego poprzez media cyfrowe - aktywizacja społeczeństwa w zakresie ochrony dóbr kultury (również poprzez stwarzanie zachęt finansowych) - możliwość uruchomienia mechanizmów kulturotwórczych poprzez aktywizację społeczności lokalnej Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 38 – Poz. 827

9. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE 9.1. Priorytety i kierunki działań programu opieki Ochrona dziedzictwa kulturowego musi być spostrzegana w kontekście szerokiego spektrum zjawisk społecznych znajdujących się niekiedy w pozornie odległych obszarach. Podstawowym celem ochrony dóbr kultury jest zachowanie ich substancji materialnej dla przyszłych pokoleń lub, w przypadku dziedzictwa niematerialnego, żywej tradycji i obyczajowości. Jednak zarówno elementy materialne jak i niematerialne splatają się z teraźniejszością wywierając na niej swe piętno. Owo połączenie może być stymulujące i korzystne, stanowiące mechanizm wzrostu dobrobytu społecznego i komfortu jednostek jak i niekorzystne, w którym dziedzictwo postrzegane będzie jako przysłowiowa kula u nogi. Aby uniknąć drugiego wariantu należy umiejętnie wpleść problematykę ochrony dóbr kultury w aktywną, i częstokroć palącą, problematykę społeczną tak, aby spotkała się ona z jednoznacznie pozytywną oceną i stała się czynnikiem społecznie pożądanym. Przedstawione priorytety programowe stawiają sobie za cel połączenie wzorcowo sprawowanej opieki nad zabytkami z elementami życia codziennego, prowadzące do poprawy jakości życia mieszkańców. Priorytet I Zachowanie dziedzictwa kulturowego dla następnych pokoleń. Priorytet II Rewitalizacja dziedzictwa kulturowego jako stymulator zjawisk gospodarczych. Priorytet III Ochrona i popularyzacja dziedzictwa kulturowego jako element kształtowania polityki społecznej Priorytet IV Zachowanie i popularyzacja dziedzictwa niematerialnego jako element stymulujący wzrost tożsamości lokalnej. Kierunki działań programu opieki

Priorytet I Zachowanie dziedzictwa kulturowego dla następnych pokoleń. Kierunek 1: Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego Kierunek 2: Konserwacja i rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego Kierunek 3: Dokumentacja dziedzictwa kulturowego Priorytet II Rewitalizacja dziedzictwa kulturowego jako stymulator zjawisk gospodarczych. Kierunek 1: Rewitalizacja dziedzictwa kulturowego jako element podnoszący atrakcyjności miejsca Kierunek 2: Rewitalizacja jako narzędzie kształtowania ładu przestrzennego. Kierunek 3: Rewitalizacja jako narzędzie poprawy stosunków społecznych. Priorytet III Ochrona i popularyzacja dziedzictwa kulturowego jako element kształtowania polityki społecznej Kierunek 1: Promocja idei ochrony dziedzictwa kulturowego Kierunek 2: Promowanie idei wykorzystania dóbr kultury w przedsięwzięciach inwestycyjnych. Kierunek 3: Podnoszenie świadomości społecznej i edukacja Kierunek 4: Tworzenie społeczeństwa informacyjnego Priorytet IV Zachowanie i popularyzacja dziedzictwa niematerialnego jako element stymulujący wzrost tożsamości lokalnej. Kierunek 1: Wspieranie lokalnej tradycji Kierunek 2: Rozwój świadomości historycznej jako element wzmocnienia więzi społecznych. Kierunek 3: Promocja produktu lokalnego jako czynnik podnoszący dochody mieszkańców.

9.2. ZADANIA PROGRAMU OPIEKI

Priorytet I Zachowanie dziedzictwa kulturowego dla następnych pokoleń. KIERUNEK ZADANIA Prawna ochrona zabytków Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 39 – Poz. 827

Wypełnianie przez gminę obowiązków wynikających z zapisów Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Tworzenie mechanizmów wspierających zwiększenie liczby obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Przystąpienie do prowadzenia gminnej ewidencji zabytków. Dbałość o ochronę dziedzictwa kulturowego w procesach planistycznych. Konserwacja i rewaloryzacja dziedzictwa Wypracowanie długofalowych programów wsparcia finansowego prac kulturowego konserwatorskich przy obiektach ruchomych i nieruchomych, wpisanych do rejestru zabytków, będących w posiadaniu osób prywatnych lub instytucji. Opracowanie zasad wsparcia finansowego dla prac konserwatorskich obiektów znajdujących się na obszarach parków kulturowych. Upowszechnianie wiedzy o możliwościach i sposobach pozyskania środków finansowych na działania związane z konserwacją zabytków. Dokumentacja dziedzictwa kulturowego Uwzględnienie w długofalowych programach wsparcia finansowego obiektów wpisanych do rejestru zabytków i/lub wchodzących w skład parków kulturowych prac dokumentacyjnych przy obiektach, takich jak: - badania architektoniczne, - ekspertyzy konserwatorskie, - badania na obecność polichromii itd. - karty ewidencyjne zabytków, - innej dokumentacji niezbędnej przy rewaloryzacji i konserwacji obiektów zabytkowych Priorytet II Rewitalizacja dziedzictwa kulturowego jako stymulator zjawisk gospodarczych. Rewitalizacja dziedzictwa Kontynuacja realizacji przyjętych przez Gminę planów rozwoju miejscowości: kulturowego jako element - Liszkowo, Rojewice, Rojewo, Ściborze, Topola, Wybranowo podnoszący atrakcyjności miejsca Rewitalizacja jako narzędzie kształtowania ładu Przystąpienie do sporządzania planów rozwoju i rewitalizacji kolejnych przestrzenny. miejscowości z uwzględnieniem elementów dziedzictwa kulturowego. Rewitalizacja jako narzędzie poprawy stosunków Tworzenie mechanizmów ułatwiających inwestycje na obszarach społecznych. zrewitalizowanych. Tworzenie zachęt i ułatwień zmierzających do intensyfikacji działalności kulturalnej na terenach zrewitalizowanych. Uwzględnianie w programach rewitalizacyjnych oczekiwań społecznych. Priorytet III Ochrona i popularyzacja dziedzictwa kulturowego jako element kształtowania polityki społecznej Promocja idei ochrony Wspieranie różnorodnych form popularyzatorskich. dziedzictwa kulturowego Wypracowanie mechanizmów wsparcia finansowego szkoleń, seminariów, wykładów itd., związanych z ideą ochrony dóbr kultury. Propagowanie idei i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego w lokalnych mediach. Promowani idei wykorzystania dóbr kultury Wspieranie szkoleń prezentujących możliwości wykorzystania dóbr kultury w przedsięwzięciach w działalności gospodarczej. inwestycyjnych. Wspieranie i propagowanie publikacji prezentujących możliwości wykorzystania dóbr kultury w działalności gospodarczej. Wskazywanie możliwości adaptacji obiektów zabytkowych dla potrzeb działalności gospodarczej. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 40 – Poz. 827

Wspieranie działań zmierzających do stworzenia nowoczesnych i atrakcyjnych produktów turystycznych uwzględniających zasoby kulturowe gminy. Wspieranie inicjatyw związanych z imprezami promującymi dziedzictwo kulturowe (jarmarki, festiwale, zloty, rekonstrukcje wydarzeń historycznych itd.) Wspieranie inicjatyw związanych z rozwojem bazy turystycznej: - wytyczanie nowych szlaków kulturowych - wytyczanie ścieżek rowerowych - rozwój zaplecza noclegowego Podnoszenie świadomości społecznej i edukacja Wspieranie działań edukacyjnych bazujących na zasobach dziedzictwa kulturowego. Wspieranie konkursów związanych z dziedzictwem kulturowym i ochroną dóbr kultury. Wspieranie idei powoływania nowych placówek kulturalno-oświatowych na terenach rewitalizowanych, uwzględniających w swych programach edukację w zakresie dziedzictwa kulturowego i jego ochrony. Pozyskiwanie do biblioteki gminnej publikacji związanej z dziedzictwem kulturowym i jego ochroną – m.in. publikacji wydawanych i współfinansowanych przez samorząd województwa kujawsko-pomorskiego Wspieranie lokalnych grup społecznych i organizacji pozarządowych w przedsięwzięciach edukacyjnych związane z dziedzictwem kulturowym. Poszerzenie zakresu działalności gminnych instytucji kultury o zagadnienia związane z edukacją w zakresie dziedzictwa kulturowego Tworzenie społeczeństwa informacyjnego Wspieranie działań wykorzystujących media cyfrowe w upowszechnianiu dostępu do dziedzictwa kulturowego. Rozbudowa gminnej strony internetowej w zakresie: - informacji o zasobach kulturowych gminy - informacji o ochronie dóbr kultury - informacji o programach (gminnych i zewnętrznych) wspierających finansowo działania w obszarze ochrony i popularyzacji dziedzictwa kulturowego - przedstawienia dokonań gminy w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego Priorytet IV Zachowanie i popularyzacja dziedzictwa niematerialnego jako element stymulujący wzrost tożsamości lokalnej. Kierunek 1: Wspieranie Wspieranie działań podtrzymujących i promujących lokalne tradycje, zwyczaje lokalnej tradycji i produkty.

Kierunek 2: Rozwój świadomości historycznej Wspieranie konferencji naukowych, sesji, wykładów, prelekcji związanych jako element wzmocnienia z historią i dziedzictwem niematerialnym. więzi społecznych. Wspieranie publikacji i wydawnictw związanych z historią i dziedzictwem niematerialnym. Inicjowanie lub wspieranie imprez kulturalnych promujących dziedzictwo niematerialne. Promowanie dziedzictwa niematerialnego w lokalnych mediach Kierunek 3: Promocja produktu lokalnego jako Wspieranie inicjatyw związanych z wytwarzaniem, promocją i sprzedażą czynnik podnoszący tradycyjnych produktów lokalnych. dochody mieszkańców. Wspieranie inicjatyw związanych z utrzymaniem ginących zawodów. Wspieranie udział w targach i imprezach wystawienniczych.

Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 41 – Poz. 827

10. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 1. Narzędzia bezpośrednie - narzędzia wynikające z kompetencji i obowiązków samorządu gminy, - działania w ramach tworzenia prawa miejscowego, - realizowanie obowiązków ustawowych, - obejmowanie zabytków ochroną prawną, - planowanie i realizacja zadań strategicznych, - planowanie długofalowej polityki stabilnego rozwoju, - kształtowanie ładu przestrzennego, - działania w ramach nadzoru i monitoringu. 2. Narzędzia finansowe - prowadzenie polityki budżetowej, - pozyskiwanie środków na zadania związane z opieką nad zabytkami, - wspieranie finansowe, za pośrednictwem dotacji, działań z zakresu opieki nad zabytkami prowadzonych przez podmioty zewnętrzne, - wspieranie finansowe, za pośrednictwem dotacji, innych działań związanych z dziedzictwem kulturowym, - uwzględnianie zadań finansowych związanych z dziedzictwem kulturowym w „Wieloletnim programie inwestycyjnym” i bieżących uchwałach budżetowych. 3. Narzędzia pośrednie - inicjowanie procesów systemowej opieki nad zabytkami i dziedzictwem kulturowym, - pełnienie roli informacyjnej, doradczej i szkoleniowej, - koordynacja działań wewnątrz struktury Urzędu oraz działań prowadzonych przez podmioty zewnętrzne, - współpraca i innymi jednostkami samorządowymi, - propagowanie dobrych wzorców w zakresie opieki nad zabytkami, - lobbowanie na rzecz działań służących ochronie dziedzictwa kulturowego, - podnoszenie świadomości społecznej, - tworzenie przychylnego klimatu i kreowanie pozytywnej współpracy na osi opieka nad zabytkami-lokalny biznes, - podejmowanie działań w zakresie edukacji poprzez gminne instytucje kultury. 11. ZASADY OCENY REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI W ramach priorytetu I Zachowanie dziedzictwa kulturowego dla następnych pokoleń pod uwagę brane będą następujące czynniki: - zgodność dokumentów opracowywanych przez gminę z zapisami Ustawy o ochronie zabytków i opiece na zabytkami, - wprowadzenie mechanizmów systemowego wsparcia finansowego działań dotyczących ochrony dóbr kultury do „Wieloletniego programu inwestycyjnego”, - procentowy poziom wydatków budżetu gminy Rojewo na ochronę i opiekę nad zabytkami, - wartość finansową zrealizowanych programów rewaloryzacyjnych i rewitalizacyjnych z liczbą lub innymi wskaźnikami dotyczącymi obiektów poddanych rewaloryzacji, w ramach określonych programów, - wartość finansową wykonanych prac remontowo-konserwatorskich przy zabytkach, dofinansowanych dokumentacji itd. oraz liczbę obiektów; W ramach priorytetu II: Rewitalizacja dziedzictwa kulturowego jako stymulator zjawisk gospodarczych: - procentowy stopień wykonania planów rozwojowych miejscowości, - ilość sporządzonych planów rozwoju i rewitalizacji miejscowości, - ilość powstałych miejsc pracy w obszarach zrewitalizowanych. W ramach priorytetu III: Ochrona i popularyzacja dziedzictwa kulturowego jako element kształtowania polityki społecznej - ilość projektów zrealizowanych przy współudziale finansowym gminy w stosunku do liczby złożonych wniosków, - ilość projektów zrealizowanych przez gminę w ramach zadań własnych, - ilość utworzonych bądź zmodernizowanych elementów infrastruktury związanych z funkcjonowaniem i rozwojem turystyki (kulturowej), - ilość utworzonych szlaków turystycznych (tras pieszych, rowerowych, konnych itp.), W ramach priorytetu IV: Zachowanie i popularyzacja dziedzictwa niematerialnego jako element stymulujący wzrost tożsamości lokalnej. - ilość projektów zrealizowanych przy współudziale finansowym gminy w stosunku do liczby złożonych wniosków, Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 42 – Poz. 827

- ilość projektów zrealizowanych przez gminę w ramach zadań własnych; Zaprezentowana analiza będzie dokonywana każdorazowo przez wójta gminy Rojewo po upływie 2 lat funkcjonowania „Gminnego programu opieki nad zabytkami dla gminy Rojewo na lata 2015-18” i zakończona w formie sprawozdania przedkładanego Radzie Gminy. W okresie funkcjonowania programu dopuszcza się zmianę kryteriów oceny. 12. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 1. Środki zagraniczne -fundusze europejskie; 2. Środki z budżetu państwa; 3. Środki własne jednostek samorządu terytorialnego. Zasadniczym dokumentem regulującym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach w Polsce jest ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a zapisy rozdział 7 ustawy regulują zasady finansowania opieki nad zabytkami. W większości programy dotyczące finansowania zadań związanych z opieką nad zabytkami ogłaszane są co roku, są też programy wieloletnie, zasadniczo współfinansowane z funduszy europejskich. Finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków ze środków: - własnych, - budżetu państwa i samorządu, - zagranicznych, - prywatnych. 12.1. ŚRODKI ZAGRANICZNE - FUNDUSZE EUROPEJSKIE. Finansowanie ochrony zabytków w Polsce odbywało się do 2014 r. przy znaczącym udziale funduszy pochodzących z Unii Europejskiej oraz Mechanizmu Europejskiego Obszaru Gospodarczego w ramach: 1. Funduszy strukturalnych, dystrybuowanych przez: - Regionalne Programy Operacyjne, - Program Operacyjny ,,Infrastruktura i Środowisko”, - Program Operacyny ,,Kapitał Ludzki”, - Programy ,, Europejskiej Współpracy Terytorialnej”; 2. Programów regionalnych, adresowanych do konkretnych regionów kraju; 3. Programów wspólnotowych adresowanych bezpośrednio do sektora kultury: - Program ,,Kultura 2009-2013”; 4. Inicjatyw wspólnotowych - Interreg, - Leader +; 5. Mechanizm Finansowy EOG - Program: Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego, - Program: Promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej w ramach europejskiego dziedzictwa. Programy funkcjonujące w minionej perspektywie finansowej wygasły. Należy oczekiwać sformułowania nowych programów obejmujących perspektywę budżetową na lata 2014-2020. Informacji o finansowaniu zabytków ze środków unijnych udziela Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Departament Funduszy Europejskich ul. Krakowskie Przedmieście 15/17 00-071 Warszawa Tel. +48 22 42 10 302, Fax. +48 22 42 10 371 Strona internetowa: www.mkidn.gov.pl 12.1.1. Program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Projekt Umowa Partnerstwa wyznaczający główne kierunki wsparci z Funduszy Europejskich w latach 2014-2020 zakłada realizację Krajowego Programu Operacyjnego dotyczącego gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego. Łącznie przewidziano 24, 158 mld euro tj. ponad 100 mld zł. Główny cel wynika z priorytetów strategii Europa 2020. Unijne środki z tego programu przeznaczone zostaną m.in. na obszary ochrony dziedzictwa kulturowego. Na realizację w ramach PRIORYTETU VI (EFRR) – Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego przewidziano 400 mln euro, a o wsparcie będą mogły się ubiegać: Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 43 – Poz. 827

- instytucje kultury, archiwa państwowe, jednostki samorządu terytorialnego, szkoły i uczelnie artystyczne prowadzone i nadzorowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, - kościoły i związki wyznaniowe, organizacje pozarządowe, podmioty zarządzające obiektami indywidualnymi wpisanymi na Listę Dziedzictwo UNESCO, uprawionych beneficjentów. - partnerstwa projektowe zawiązane przez uprawnionych beneficjentów. 12.2. ŚRODKI DOFINANSOWANIA Z BUDŻETU PAŃSTWA 12.2.1. PROGRAMY MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego corocznie ogłasza programy umożliwiające otrzymanie dofinansowania działań w zakresie ochrony, opieki i promocji dóbr kultury w różnorakich obszarach: 1) Wydarzenia artystyczne; 2) Kolekcje; 3) Promocja literatury i czytelnictwa; 4) Edukacja; 5) Obserwatorium kultury; 6) Dziedzictwo kulturowe; 7) Rozwój infrastruktury kultury. PROGRAM ,,DZIEDZICTWO KULTUROWE”, zawiera pięć priorytetów: PRIORYTET I OCHRONA ZABYTKÓW Rodzaje kwalifikujących się zadań: - Prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dofinansowania, - Prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków przeprowadzonych w okresie trzech lat poprzedzających rok założenia wniosku Uprawnieni wnioskodawcy - osoby fizyczne, - jednostki samorządu terytorialnego lub inne jednostki organizacyjne, będące właścicielem lub posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadające taki zabytek w trwałym zarządzie Poziom dofinansowania - 50% - 100% kosztów kwalifikowanych, z godnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, przy czym minimalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi 25 tys. zł. Termin i nabór wniosków - Termin, miejsce oraz sposób składania wniosków ogłaszany jest na stronie internetowej: http:/www.mkidn.gov.pl PRIORYTET II WSPIERANIE DZIAŁAŃ MUZEALNYCH Rodzaje kwalifikujących się zadań - organizacja czasowych wystaw muzealnych i publikacji towarzyszących im katalogów, - modernizacja stałych wystaw muzealnych, - publikacja katalogów do wystaw muzealnych, - konserwacja muzealiów, archiwaliów, starych druków, rękopisów, kartografii, muzykaliów, ikonografii, grafiki artystycznej, dokumentów życia społecznego Uprawnieni wnioskodawcy - samorządowe instytucje kultury, - państwowe instytucje kultury, - organizacje pozarządowe, - Kościoły i związki wyznaniowe Poziom dofinansowania - Minimalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi 50 000 zł, - Maksymalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi: 200 000 zł dla zadań, w przypadku których wnioskowane dofinansowanie nie przekracza 80% przedstawionego we wniosku budżetu i 400 000 zł dla zadań, w przypadku których wnioskowane dofinansowanie nie przekracza 50% przedstawionego we wniosku budżetu. Termin i nabór wniosków - Termin, miejsce oraz sposób składania wniosków ogłaszany jest na stronie internetowej: http:/www.mkidn.gov.pl PRIORYTET III OCHRONA I CYFRYZACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Rodzaje kwalifikujących się zadań zadania edukacyjne, w tym warsztaty, kursy i szkolenia dotyczące zagadnień kultury regionalnej; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 44 – Poz. 827 zadania animacyjne wspomagające lokalne społeczności w twórczych działaniach, nawiązujących do miejscowych tradycji publikacje książkowe z zakresu kultury ludowej zadania dotyczące dokumentacji, archiwizacji, udostępniania i ochrony unikalnych zjawisk kultury ludowej, w tym sztuki i rękodzieła ludowego, gwary, muzyki, tańca, śpiewu, obrzędowości; zadania popularyzujące unikalne i żywe elementy kultury ludowej, w tym konkursy, przeglądy, festiwale sztuki i rękodzieła ludowego zadania dotyczące ochrony architektury regionalnej zadania o charakterze artystycznym inspirowane, sztuką i twórczością ludową; zakupy obiektów oraz kolekcji dzieł sztuki ludowej w celu ich publicznego udostępnienia projekty badawcze i popularyzatorskie z zakres antropologii kulturowej, etnologii i etnografii Uprawnieni wnioskodawcy osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego lub inne jednostki organizacyjne, będące właścicielem lub posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadające taki zabytek w trwałym zarządzie Poziom dofinansowania 50% - 100% kosztów kwalifikowanych, z godnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, przy czym minimalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi 25 tys. zł. Termin i nabór wniosków Termin, miejsce oraz sposób składania wniosków ogłaszany jest na stronie internetowej: http:/www.mkidn.gov.pl PRIORYTET IV OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ZA GRANICĄ - nie dotyczy PRIORYTET V OCHRONA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH Rodzaje kwalifikujących się zadań ewidencja i inwentaryzacja zabytków archeologicznych metodą badań powierzchniowych, w tym kontynuacja badań w ramach programu Archeologiczne Zdjęcia Polski oraz weryfikacja badań dotychczasowych nieinwazyjne badania archeologiczne, niezwiązane z planowanymi bądź realizowanymi inwestycjami, wykorzystujące nowoczesne metody i sprzęt; opracowanie, wraz z obowiązkową publikacją książkową, wyników przeprowadzonych badań archeologicznych, w tym analiza i konserwacja pozyskanych w ramach badań zabytków Uprawnieni wnioskodawcy samorządowe instytucje kultury państwowe instytucje kultury organizacje pozarządowe publiczne i niepubliczne uczelnie akademickie podmioty prowadzące działalność gospodarczą Poziom dofinansowania Minimalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi 40 000 zł. Maksymalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi: 200 000 zł Maksymalna kwota wnioskowanego dofinansowania 85% środków kwalifikowalnych Termin i nabór wniosków Termin, miejsce oraz sposób składania wniosków ogłaszany jest na stronie internetowej: http:/www.mkidn.gov.pl 12.2.2. FUNDUSZ KOŚCIELNY Fundusz Kościelny, którego dysponentem jest Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji stanowi formę dofinansowania o bardzo mocno zawężonym zakresie prac, jak również i liście beneficjentów mogących z niego skorzystać. Rodzaje kwalifikujących się zadań podstawowe prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy nieruchomych zabytkach sakralnych (w szczególności remonty dachów, stropów, ścian i elewacji, osuszanie i odgrzybianie, izolacje, remonty i wymiany zniszczonej stolarki okiennej i drzwiowej, instalacji elektrycznej, odgromowej, przeciwwłamaniowej i przeciwpożarowej itp.) Uprawnieni wnioskodawcy osoby prawne Kościoła katolickiego osoby prawne innych Kościołów i związków wyznaniowych, działających na podstawie ustaw o stosunku państwa do kościoła oraz związków wyznaniowych; Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 45 – Poz. 827 osoby prawne Kościoła i związków wyznaniowych, wpisanych do rejestru Kościołów i związków wyznaniowych, o którym mowa w art. 30 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz.U. z 2005 r., nr 231, poz. 1965 r., z późn. zm.) Poziom dofinansowania środki przeznaczone na dotacje utrzymywane są na poziomie 8% całości budżetu funduszu Termin i nabór wniosków na dofinansowanie prac przyszłych, które zostały określone we wniosku 12.2.3. DOFINANSOWANIE WOJEWÓDZKIEGO URZĘDU OCHRONY ZABYTKÓW Zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami o dofinansowanie do prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, można ubiegać się z funduszy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. DOFINANSOWANIE KUJAWSKO-POMORSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW W TORUNIU Rodzaje kwalifikujących się zadań prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków (projekty realizowane bez udziału środków europejskich) planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dotacji refundacja prac przeprowadzonych w okresie trzech lat poprzedzających rok złożenia wniosku Uprawnieni wnioskodawcy osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego inne jednostki organizacyjne posiadające tytuł prawny do zabytku, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego Poziom dofinansowania dofinansowanie może być udzielone w wysokości do 50% nakładów koniecznych dofinansowanie w wysokości do 100% może być udzielone jedynie w przypadkach, gdy zabytek posiada wyjątkową wartością historyczną, artystyczną lub naukową albo wymaga przeprowadzenia złożonych pod względem technologicznym prac lub robót, stan zachowania zabytku wymaga niezwłocznego podjęcia prac lub robót Termin i nabór wniosków na dofinansowanie prac, które zostaną przeprowadzone w danym roku – do dnia 28 lutego każdego roku na dofinansowanie prac przeprowadzonych w okresie trzech lat poprzedzających rok założenia wniosku – do dnia 30 czerwca roku, w którym dofinansowanie ma być przyznane 12.3. ŚRODKI WŁASNE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO 12.3.1. DOTACJE SAMORZĄDU WOJEWÓDZKIEGO Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego udziela dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, znajdujących się na terenie województwa. Zasady udzielania dotacji i ich realizacji określa Uchwała Nr XXV/497/08 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 8 września 2008 r. z późn. zm. DOTACJE NA PRACE PRZY ZABYTKACH Rodzaje kwalifikujących się zadań: sporządzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich przeprowadzenie badań konserwatorskich, architektonicznych lub archeologicznych wykonanie dokumentacji konserwatorskich opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich wykonanie projektu budowlanego sporządzenie projektu odtworzenia kompozycji wnętrz zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku stabilizacja konstrukcyjna części składowych zabytku lub ich odtworzenie w zakresie niezbędnym dla zachowania tego zabytku odnowienie lub uzupełnienie tynków i okładzin architektonicznych albo ich całkowitego odtworzenia, z uwzględnieniem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki odtworzenie zniszczonej przynależności zabytku, jeżeli odtworzenie to nie przekracza 50% tej przynależności odnowienie lub całkowite odtworzenie stolarki okiennej, w tym ościeżnic i okiennic, zewnętrznych odrzwi i drzwi, więźby dachowej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych modernizacja instalacji elektrycznej w zabytkach drewnianych lub w zabytkach, które posiadają oryginalne, wykonane z drewna części składowe i przynależność; wykonanie instalacji przeciwwilgociowej Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 46 – Poz. 827 uzupełnienie narysów ziemnych, dzieł architektury obronnej oraz zabytków archeologicznych nieruchomych o własnych formach krajobrazowych działania zmierzające do wyeksponowania istniejących oryginalnych elementów zabytkowego parku lub ogrodu; zakup i montaż instalacji przeciwwłamaniowej i przeciwpożarowej, odgromowej Uprawnieni wnioskodawcy: osoby fizyczne, jednostki organizacyjne posiadające tytuł prawny do zabytku, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego Poziom dofinansowania: dofinansowanie udzielane jest w wysokości do 50% nakładów koniecznych dofinansowanie w wysokości do 100% może być udzielone wyjątkowo, w uzasadnionych przypadkach Termin i nabór wniosków: do dnia 15 grudnia roku poprzedzającego rok, w którym planowane są działania przy zabytku w przypadku nie wykorzystania przeznaczonych środków przewiduje się drugi termin składania wniosków tj. do dnia 15 kwietnia roku, w którym dotacja ma być wykorzystana powyższe terminy nie mają zastosowania w przypadku ubiegania się o dotacje na prace interwencyjne wynikające z zagrożenia zabytku Informacja: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Departament Kultury i dziedzictwa Narodowego, Biuro Dziedzictwa Narodowego ul. Św. Jana 1/3, 87-100 Toruń, tel. 056 646 20 22 strona internetowa: www.kujawsko-pomorskie.pl KONKURSY NA WYKONANIE ZADAŃ PUBLICZNYCH Zgodnie z ustawą z 24 kwietnia 2003 r. o działaniach pożytku publicznego i wolontariacie, ogłasza co roku otwarty konkurs na wykonanie zadań publicznych, związanych z realizacją zadań Samorządu Województwa w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Rodzaje kwalifikujących się zadań: - wydarzenia artystyczne i kulturalne (festiwale, przeglądy, spektakle, wystawy) - dokumentacja (niekomercyjne projekty wydawnicze z wykorzystanie m różnych nośników i technik zapis, poświęcone problematyce kultury, sztuki i dziedzictwa kulturowego regionu) - edukacja kulturalna (warsztaty, kursy, akcje, happeningi skierowane do różnych grup społecznych) - dziedzictwo, tradycja, tożsamość (przedsięwzięcia związane z ochroną i popularyzacją tradycji i dziedzictwa kulturowego regionu kujawsko-pomorskiego, budowaniem i wzmocnieniem jego tożsamości, promocja zasłużonych dla regonu wybitnych postaci i wydarzeń historycznych Uprawnieni wnioskodawcy: organizacje pozarządowe w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Poziom dofinansowania: zgodni z ogłoszonym konkursem w danym roku Termin i nabór wniosków: nabór wniosków ogłaszany jest na stronie internetowej www.kujawsko-pomorskie.pl Informacja: Adres: Strona internetowa: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Departament Kultury i dziedzictwa Narodowego, Biuro Dziedzictwa Narodowego ul. Św. Jana 1/3, 87-100 Toruń, tel. 056 646 20 22 strona internetowa: www.kujawsko-pomorskie.pl 13. REALIZACJA I FINANSOWANIE PRZEZ GMINĘ ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ZABYTKÓW Rada Gminy Rojewo, zgodnie ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003, Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), posiada prawo przyznawania dotacji celowych z własnych środków na prace przy zabytkach znajdujących się na terenie gminy. Zasady udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków znajdujących się na terenie gminy określa Uchwała Nr …………… Przedsięwzięcia związane z ochroną dóbr kultury zapisane w Wieloletnim Programie Finansowym, realizowane przez Radę Gminy.