RLedenblad van de Partijo van de Arbeid • o6e jaargang • nummer ­­­d 1 • februari 2009 Themanummer Integratie

Ahmed Marcouch: ‘Confronteer jongeren met hun wij-zij gedachten’

14 en 15 maart: het congres waar ieders stem telt! De integratie-opinie van Jeroen Dijsselbloem en Monika Sie Was de PvdA een softe cultuurrelativistische club?

Ahmed Marcouch (39), stadsdeelvoorzitter Slotervaart

Sterk en sociaal Tekst Thomas Bos ­ Foto Tessa Posthuma de Boer Hoewel zijn ouders actief lid waren de rode loper inhoud van de KVP, koos Rob Beek eind De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter jaren zeventig voor de PvdA. ‘Het de schermen werken. Deze keer: Rob Beek, voorzitter van het presidium is een sociaal democratische partij en het stembureau ledenraadpleging. Buiten de PvdA is Rob gemeente­ 10 14 24 26 met respect voor religie, maar niet op secretaris van Papendrecht en lid van de netwerkdirectie regio Drechtsteden. religieuze basis. Ik sta voor gelijkheid, steun geven, eerlijk delen, gelijke kansen en voor elkaar opkomen. Deze elementen vind ik in de PvdA.’

k vervul zowel binnen de PvdA als in mijn 4 brieven 10 Platform 22 Rood in de regio werk functies waar politieke, bestuurlijke, Met een cartoon van Peter Pontiac Onderwijs en segregatie Integratie-successen in de wijken ambtelijke en wetenschappelijke verant­ woordelijkheden bijeenkomen. Dat vind 5 discussie 12 Actueel 24 PvdA@work ‘ I ik interessant en leuk. Ik heb zo veel geleerd Reacties op de stelling: IJsland Liliane Ploumen en vier congres­ Het vmbo in beweging over politiek bedrijven. Het is een professio­ mag niet worden beloond voor leden over de resolutie neel vak en het is boeiend om in de politieke financieel wangedrag. 26 Profiel arena mijn bijdrage te kunnen leveren.’ 14 oPInie De vier uitgangspunten van Als lid van het presidium van de PvdA ziet 6 Interview Jeroen Dijsselbloem en Eberhard van der Laan Rob toe op een goede en transparante nale­ Ahmed Marcouch: ‘Een gesprek Monika Sie ving van besluitvormingsprocessen binnen levert alleen iets op als je de 28 Afscheid de partij. Deze taak neemt hij zeer serieus: confrontatie niet vermijdt.’ 18 Achtergrond Na 34 jaar verlaat algemeen direc­ ‘Wij zijn een neutraal orgaan. Vertrouwen is De ondraaglijke lichtheid van teur Riet van der Zedde de PvdA hierin heel belangrijk. De machinerie van de 9 Vijf vragen aan het geheugen partij moet goed lopen. Het gaat over de inte­ Marja Bijl, voorzitter afdeling griteit van handelen. Om het democratische Rotterdam 20 Integratie proces zo goed mogelijk te laten verlopen Leden aan het woord tijdens een congres is het heel belangrijk dat iedereen op een faire manier de ruimte van de voorzitter

Een nieuwe koers oudsher al woonden, als bij hen die zich hier pas relatief kortgeleden vestigden, heerst er onbehagen. Over het Tact en ervaring De toekomst van ons integratiebeleid houdt de gemoe­ gevoel geen eerlijke kans te krijgen en aangekeken te krijgt. Daar is tact voor nodig en ervaring. deren behoorlijk bezig. Niet voor het eerst. In 2004 worden als ‘buitenlander’. Over vervagende normen en En je moet goed weten wat de procedures en publiceerde de Commissie Patijn een rapport over het veranderende buurten zonder daar grip op te hebben. regels zijn. Soms moet je streng, maar recht­ onderwerp. Aanleiding was de verkiezingsnederlaag in Het zijn zorgen die we serieus moeten nemen. Het is vaardig zijn.’ Bij de functie van voorzitter 2002 die deels te herleiden was op de veenbrand in de waar dat we daarbij vaak meer oog hebben voor pro­ van het presidium hoort ook het voorzitten oude stadswijken waar we onvoldoende antwoord op blemen. Dat is inherent aan politiek. Ons verkiezings­ van het stembureau ledenraadpleging. De hadden te bieden. programma sprak weinig over wat er goed ging onder laatste ledenraadpleging was die voor lijst­ Patijn schetste in klare taal de uitdagingen waar oude en drie kabinetten Balkenende, maar vooral over wat we trekker voor de Europese verkiezingen. Een nieuwe Nederlanders voor stonden. Maar toch zijn we anders en beter wensten in een kabinet met de PvdA. heel spannende: ‘Een uitslag met een heel de afgelopen jaren regelmatig geconfronteerd met vraag­ Oplossingsgerichte politiek, de strijd voor emancipatie, klein verschil tussen Thijs Berman en Jacques stukken waar we géén eenduidig antwoord op hadden. gelijke kansen en solidariteit vergt dat we de problemen Monasch.’ Islamitische scholen, gescheiden inburgeringcursussen, durven te benoemen en dat we daar aan oplossingen Het uitvoeren van zijn functies is volgens handen schudden; we hebben geworsteld. werken. Dat doet deze resolutie. Rob in een aantal opzichten veranderd. Het partijbestuur heeft het onderwerp dan ook nogmaals ‘Door het internet zijn er nu meer hulpmid­ op de agenda gezet. We luisterden naar onze afdelingen, We hebben uw op- en aanmerkingen serieus bekeken delen, dat maakt de communicatie sneller vertegenwoordigers en bestuurders en experts. Resultaat: en ten dele overgenomen in de resolutie. Zodat we op en gemakkelijker, maar de besluitvorming de resolutie die de afgelopen weken bediscussieerd is ons congres een nieuwe koers op integratie kunnen soms ingewikkelder en zet deze sneller onder in de partij. Velen zijn enthousiast, anderen minder. Zij vaststellen. Een waardig vervolg op het rapport van druk.’ Zijn prioriteiten zijn echter grotendeels storen zich aan de toon. Die zou te veel de problemen Schelto Patijn, dat antwoord biedt op de uitdagingen van hetzelfde gebleven. ‘Ik hoor veel dingen uit benadrukken. En er gaan toch ook veel zaken goed? vandaag de dag. de partij en wil zelf ook weten wat er speelt. Dat klopt. Op scholen, in bedrijven, in steden en in wij­ Het gaat mij er vooral om met die kennis ken vinden steeds meer mensen samen hun draai. Maar Lilianne Ploumen open en trans­parant bij te dragen aan besluit­ er gaat ook heel veel niet goed. Zowel bij hen die hier van [email protected], www.lilianneploumen.pvda.nl vormingsprocessen in de partij.’

2 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 3 brieven Heeft u Rood iets te melden? Samenstelling Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie PvdA discussie Cartoon Peter Pontiac Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, Op www.pvda.nl reageerden bezoekers op 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected]. (De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.) de stelling: IJsland mag niet worden beloond voor financieel wangedrag door lidmaatschap van de Europese Unie te schenken Tot nu toe ontbrak nog aandacht in de PvdA media. De PvdA-fractie is een belangrijke ­steunpilaar van deze ontwikkeling en als­ Fransje van der Breggen (Zutphen) was verpleegkundige PvdA-wethouder mag ik deze aanpak als bestuur­ der ‘trekken’. Er is een aparte website:­ www.desmederijenvanhoogeveen.nl met veel ‘Geen spoedtoetreding’ informatie. ‘Ook IJsland mag om toetreding vragen en als zij aan de Kopenhagen- Klaas Smid, Hoogeveen criteria voldoet, de status van kandidaat-lidstaat ontvangen. Maar een spoedtoetreding? IJsland wilde niet toetreden omdat het de zelfbeschik­ Doven en slechthorenden king over natuurlijke bronnen niet wilde verliezen. Nog in 2005 sprak 54 procent van de IJslandse bevolking zich uit tegen de invoering van de Er gaat vrijwel geen dag voorbij of ik krijg via Euro. Door zijn rol als toezichthouder op zijn banken niet naar behoren internet uitnodigingen om een of andere bijeen­ uit te voeren, heeft IJsland zich zwaar in de nesten gewerkt. Nu het land komst van de PvdA bij te wonen over bijvoor­ bijna failliet is, wil 72 procent van de bevolking wel de Euro invoeren. Ik beeld de Waterschapsverkiezingen, het Europees zie niet in waarom IJsland wel met een spoedtoetreding kan instappen Parlement, de kredietcrisis, Provinciale bijeen­ en landen als Kroatië, Turkije en Macedonië niet.’ komsten waar Tweede Kamerleden hun opwach­ ting maken, congressen en ledenvergaderingen. Steevast, als ik deze aankondigen ontvang, stel Piet de Vries (Woudsend) was voor zijn pensionering Zondagsfundamentalisme ik aan de organisatie de vraag: ‘Welke voor­ havenmeester-campingbeheerder Het kabinet is voornemens de koopzondagen te gaan beperken. Dit voornemen is schadelijk voor zieningen heeft u getroffen voor doven en slecht­ de economie van grotere steden en bovendien betuttelend. In de periode 1994-1998 zijn tijdens horenden?’ Er wordt of niet ­gereageerd of ik krijg ‘Niet zomaar lid’ het eerste paarse kabinet, met VVD, PvdA en D66, de openingstijden van winkels aanzienlijk na herhaald aandringen te horen dat er geen verruimd. Toenmalig minister Wijers van Economische Zaken speelde daarbij een belangrijke voorzieningen zijn. ‘IJsland zou lid van de EU moeten kunnen worden. Maar het gaat me rol, maar ook de PvdA was duidelijk voor. Voor de middenstand in een stad als Rotterdam is de Voor doven die deze bijeenkomsten willen bij­ te kort door de bocht om te zeggen: “Kom er maar gauw bij, wij betalen zondagmiddag een topdag. Veel Rotterdammers en mensen uit de regio trekken dan naar de stad wonen, is de aanwezigheid van een gebarentolk jullie schulden wel.” Tot voor hun faillissement moesten de IJslanders voor de gezelligheid en de levendigheid en doen er de nodige inkopen. In andere stedelijke regio’s vereist. Voor slechthorenden is het minimaal niets van de EU hebben. Met name de machtige en invloedrijke is het niet anders. Dit wijst op een duidelijke behoefte van veel mensen om op zondag te kunnen nodig dat de bijeenkomsten in een zaal met Visserijbond van IJsland was, is en blijft fel tegenstander. Nood breekt winkelen, soms gecombineerd met een bezoek aan een café of restaurant. Het gaat bij de ope- ringleiding worden gehouden. Voor de meeste wet, maar van ganser harte lid worden zullen ze dus niet. Bovendien ningstijden op de zondag, let wel, om de middagen, vanaf twaalf uur. Het kabinetsvoornemen om slechthorenden en zeer slechthorenden – waar hanteert een land dat financieel gesjoemel en luchtfietserij als staats­ de koopzondagen te beperken vanuit het idee dat de zondag een rustdag is, is dan ook hypocriet. ik onder andere bij hoor – is het nodig dat er een ideologie en beleid heeft, heel verschillende waarden ten opzichte van Mensen kunnen zelf uitmaken, hoe zij hun zondag willen besteden. De PvdA moet niet vanuit groot scherm wordt opgezet met een schrijftolk Wouter Bos en zijn Europese collega’s. Ook democraten moeten hun coalitiebelangen dit heilloze voornemen­ willen steunen, maar met bijvoorbeeld de VVD en D66 dit en een beamer. financiën op orde hebben.’ plan helpen blokkeren. De stadseconomie van grote en grotere steden lijdt onevenredige schade Vaak krijgen wij te horen dat dit niet rendabel door toe te geven aan zondagsfundamentalisme.­ is, omdat het maar een kleine groep doven en José van Rosmalen, Capelle aan den IJssel slechthorenden betreft. Maar Nederland kent, zo blijkt uit een onderzoek van TNO uit 2005, circa 1,6 miljoen mensen met een gehoorbe­ Henk Letschert (Gouda) is zelfstandig adviseur Europese Zaken Wijkenaanpak perking. En met de vergrijzing neemt dit aantal Met veel interesse het decembernummer van bewoners en organisaties. Zij worden ook voor alleen maar toe. Doofheid en slecht­horendheid ‘Volg Kopenhagen-criteria’ Rood gelezen. Naar aanleiding van de artikelen 2/3 deel door de gemeente betaald en 1/3 door is een onzichtbare handicap. Mensen met een over de wijkaanpak neem ik even de vrijheid het de corporaties. gehoorbeperking sluiten zich dikwijls af, doen ‘De Europese Unie heeft begin jaren negentig de zogenoemde volgende onder de aandacht te brengen. Bewoners, gemeente, corporaties, welzijnswerk niet meer mee met activiteiten in de maatschap­ Kopenhagen-criteria opgesteld, de meetlat waarlangs landen worden In de gemeente Hoogeveen zijn we ruim twee en politie hebben in dit verband een samenwer­ pij, vereenzamen. gelegd, die tot de EU willen toetreden. Als IJsland aan die voorwaarden jaar bezig met een geheel nieuwe aanpak van het kingsverband gesloten. De eerste resultaten zijn Het streven van de PvdA is toch dat ook mensen voldoet, is er geen enkel beletsel om het land te laten toetreden. Een wijk- en dorpsgericht werken. Dat heeft inmid­ uitermate positief: onder meer veel betrokken­ met een handicap mee kunnen doen met alle land kan niet worden afgerekend op (wan)beleid van welke aard dan ook dels de naam de Smederijen van Hoogeveen heid van bewoners. activiteiten? Daarom breng ik dit probleem onder dat in het verleden is gevoerd, al is dat verleden nog zo recent. Als dit gekregen. Bewoners smeden samen plannen In de zaterdagbijlage van NRC Handelsblad heeft uw aandacht. Er moeten maatregelen genomen als maatstaf werd gehanteerd, zou het aantal lidstaten aanzienlijk min­ voor hun wijk, buurt of dorp voor de korte en al een artikel gestaan over deze aanpak. Onlangs worden waardoor mensen met een gehoorbeper­ der zijn dan de huidige 27! De toelatingseisen staan er garant voor dat lange termijn. Daarbij beschikken ze vrijelijk over wonnen we de nationale implementatieprijs. king in staat gesteld worden volwaardig aan het afwegingen op basis van objectiviteit plaatsvinden en zich niet op basis een buurtbudget; samen besteden ze jaarlijks Pieter Winsemius volgt met veel interesse de maatschappelijk leven te kunnen deelnemen. van subjectieve beoordelingen voltrekken.’ dit budget. De gemeente draagt zorg voor 2/3 ontwikkelingen. We hebben al veel gemeenten en Marten de Rapper, Voorlichter en toegankelijk- deel van het buurtbudget en de corporaties 1/3. corporaties mogen ontvangen om onze aanpak heidsadviseur van het Fries Centrum voor Doven Gebiedsregisseurs zijn de schakelaars tussen toe te lichten. en Slechthorenden (FCDS) te Leeuwarden. U Kijk voor meer reacties op www.pvda.nl > discussie 4 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 5 interview Tekst Michiel Zonneveld Foto’s Tessa Posthuma de Boer

De invulling van zijn missie houdt de gemoederen bezig. Velen vinden dat de stadsdeelvoorzitter van Amsterdam-Slotervaart alleen maar een harde koers vaart. Een themanummer over integratie lijkt het aangewezen moment om de werkelijke lijn Ahmed Marcouch toe te lichten.

‘Waar het om gaat is dat mensen in De lijn Marcouch beweging komen’

oor we over het integratiebeleid van ­woningen goedkoop waren. De mensen die er al vooral over de islam gaat, en niet over integra- een jaar of 17 zijn. Dat ze zich hier thuis voelen de PvdA gaan praten staat Ahmed lang wonen, hoopten eerst nog op nieuwbouw. tie. Wat vindt u van de kritiek dat het rapport te en Nederland als hun land beschouwen.’ Marcouch midden in zijn werk­ Begin jaren negentig zou dit een modelwijk veel een reactie op Fortuyn is? ‘In het verleden is kamer voor een grote kaart van zijn ­worden op het gebied van stedelijke vernieu­ er veel aandacht geweest voor de sociale en eco­ Uit het verhaal dat u op die conferentie hield, Vstadsdeel. ‘Dit is Slotervaart,’ zegt de stads­ wing. Daar is het nooit van gekomen. De een­ nomische factoren, en ook voor huisvesting. Die wordt duidelijk dat uw eigen uitgangspunt in deelvoorzitter en wijst trots op al het water en zijdige bevolkingssamenstelling heeft ook te zaken moeten we natuurlijk niet gaan verwaar­ veel opzichten slecht was. U kwam pas op uw groen dat ‘zijn’ deel van Amsterdam rijk is. ‘Er maken met het toewijzingsbeleid. Je ziet dat als lozen. Maar je kunt er niet omheen dat er een tiende hier, zonder een woord Nederlands te zijn veel misverstanden over dit deel van de mensen het beter krijgen, ze verhuizen. Naar discussie gaande is over de rol van religie. En de spreken. Uw vader kon niet lezen en schrijven. stad. Weinig mensen weten dat het gemiddelde Almere bijvoorbeeld. Er wordt wel gesproken groei van het aantal moslims is daar de belang­ U leefde in een groot gezin. Uw moeder stierf inkomen hoger ligt dan in de meeste andere over een witte vlucht. Maar het is een vlucht van rijkste oorzaak van. Het is heel wijs dat de PvdA toen u 3 was. Hoe komt het dat u het wel redde? buurten van Amsterdam. Veel van de proble­ de ­middenklasse.’ probeert met de nota het debat over de islam uit ‘Mijn grote geluk was dat ik in Nederland kwam. men waar we het bij het debat over integratie de sfeer van de incidenten te trekken. Je kunt er Wouter Bos heeft zich wat dat laatste betreft een ‘In dat opzicht ben ik het niet met de tekst van Dat was echt een lot uit de loterij. Het betekende over hebben, concentreren zich in Overtoomse Is de segregatie niet ook een gevolg van de libe- bovendien niet om heen wat er de laatste jaren voorstander getoond van ‘de lijn Marcouch’. de nota eens. Ik sta helemaal achter het non- dat ik naar school mocht gaan.’ Veld. Eigenlijk is dat het verlengde van de zoge­ ralisering van de woningmarkt? Als de corpo- is gebeurd. Voor een deel van de Nederlandse Heeft u enig idee wat hij daarmee bedoelt? discriminatiebeginsel. Ik heb bijvoorbeeld grote heten Kolenkitbuurt van het stadsdeel Bos en raties bijvoorbeeld de huizen in gewilde stads- samenleving geldt dat ze moeite heeft met de ‘Ik denk hetzelfde als wat ik in een lezing heb moeite met ambtenaren die geen homostellen Maar er zijn nogal wat allochtone jongeren die Lommer. Daar heb je ook een hoge concentratie delen voor een hogere prijs mogen verhuren, aanwezigheid van de islam. Met het christen­ gezegd die ik vorig jaar op een conferentie over willen trouwen, omdat het trouwen van mensen hier zijn geboren en het toch niet redden? ‘Heel Marokkanen en Turken.’ moeten armere allochtonen met veel kinderen dom en het Jodendom heeft Nederland een sociaaldemocratie en religie hield (met als titel de kern van hun werk is. Maar vanwege het belangrijk was dat mijn vader een heel positief naar wijken als Overtoomse Veld. ‘Dat speelt hele geschiedenis. Dat geldt ook voor extreem ‘Mijn vader kwam te voet’ – red.). Voor mij gaat uitgangspunt van non-discriminatie moet je beeld van Nederland had. “Ik kan nauwelijks Wat voor problemen zie je daar? ‘Daar zie je zeker een rol. Huisvestingsbeleid is een belang­ rechts.’ het om het respect voor de kernwaarden van de je net zo goed afvragen of je iemand met een lezen en schrijven,” zei hij, “en toch krijg ik altijd veel verpaupering. Verloederde woningen, een rijke factor in de integratie. Het is overigens niet samenleving waarin we leven. Dan heb ik het orthodoxe overtuiging van een baan bij de over­ mijn salaris op tijd. Ze vertellen me hier ook nog concentratie van grote gezinnen, slechte scho­ alleen een kwestie van spreiding. Je kunt een wijk Zegt u nu dat Nederlanders makkelijker omgaan over de vrijheid van het individu. De vrijheid heid mag uitsluiten. Je moet ook kijken wat de waar ik nog meer recht op heb.” Zijn boodschap len, criminaliteit. Hier vonden een aantal jaren aantrekkelijker maken, zodat de middenklasse met extreemrechts dan met de islam? ‘Ik bedoel van godsdienst. Maar ook de emancipatie van overtuiging betekent voor zijn of haar feitelijke aan ons was dat wij meer kansen hadden dan hij geleden ook de eerste confrontaties plaats tus­ er blijft wonen. Dat kan je doen door te zorgen daarmee dat Nederland er bekend mee is, situa­ homo’s en de rechten van vrouwen. Dat moeten functioneren. Je moet handenschudden als en die met beide handen moesten aangrijpen. sen Marokkaanse jongeren en de politie. Het is dat de veiligheid toeneemt, scholen en voorzie­ ties beter kan taxeren. We kennen de geschiede­ de gedeelde uitgangspunten zijn. Daarnaast norm stellen, daar waar het de norm is. In het Ik zie onder allochtone jongeren toch te weinig de buurt waar Samir A. en Mohammed B. zijn ningen worden verbeterd, en door aantrekkelijk nis, de omvang en hebben geleerd hoe je ermee kun je wel discussie hebben. Bijvoorbeeld over geval van de straatcoach geldt dat deze is aange­ dankbaarheid voor de kansen die ze krijgen. Ik opgegroeid. Bij mijn aantreden als stadsdeel­ en gevarieerd te bouwen, zodat je niet meer hele moet omgaan. Mensen kunnen bezorgd zijn, de vraag of de boerka nu mag, of juist verboden nomen om overlast tegen te gaan. Hun handen was een tijd geleden op een bijeenkomst in Den voorzitter heb ik gezegd dat het daar echt vijf blokken hebt met alleen woningen in de sociale maar zullen er niet snel van in paniek raken. dient te worden.’ gebruiken ze om jongetjes weg te sturen zodat Haag. Een jongen met een Marokkaanse achter­ voor twaalf was.’ huursector.’ Ik merk in de discussies dat dit met de islam ze geen rotstreken gaan uithalen. Waar je bij dit grond riep daar: “Ik haat Nederland.” Ik vroeg anders ligt. Er is bij veel Nederlanders bijvoor­ De nota gaat een stap verder. Daarin staat soort discussies vooral voor moet oppassen is hem naar het waarom van al die woede. Als zijn Ik neem aan dat de meeste bewoners het liefst In de nieuwe integratienota ‘Verdeeld Verleden, beeld nauwelijks kennis over de verscheidenheid dat mensen die voor de overheid werken, ver- dat je het langetermijnperspectief niet uit het haat zo diep zit, stond toch niets hem in de weg zo snel mogelijk zouden vertrekken? ‘Het is gedeelde Toekomst’ ligt veel nadruk op begrip- binnen de islam. Verder is het nog zoeken naar plicht zijn iedereen een hand te geven. Terwijl oog verliest en de discussie alleen aan de hand zijn biezen te pakken? De wereld is groot.’ voor het overgrote deel van hen een bewuste pen als confronteren en normeren. Het huis- de manier waarop we met elkaar in discussie u vond dat een straatcoach van uw stadsdeel van incidenten voert. Het gaat uiteindelijk om keuze om daar te blijven. Veel bewoners zijn vestingsbeleid wordt bijna terloops genoemd. moeten gaan. Soms is er een onterechte vrees die om religieuze redenen weigerde vrouwen vragen als hoe je ervoor zorgt dat kinderen van Is er wat dat betreft niet een verschil tussen naar Overtoomse Veld gegaan, omdat de Soms lijkt het bovendien wel dat deze nota de confrontatie aan te gaan.’ een hand te geven, gehandhaafd kon blijven. allochtonen zich een Nederlander voelen als ze de eerste generatie immigranten en hun kin-

6 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 7 ahmed privé Marja Bijl (52) was lid van de commissie- 5 vragen aan… Vreeman, is lid van het partijbestuur met onder andere verenigingszaken in haar porte- Tekst Thomas Bos Foto Tessa Posthuma de Boer feuille en voorzitter van de afdeling Rotterdam. Zij heeft veel kennis van de partij als vereni- Ontroerd door: goede poëzie geen incidentele verbetering. Volgens de cijfers Trots op: mijn kinderen van de politie is er sprake van een trend.’ ging op lokaal, regionaal en landelijk niveau, Een hekel aan: onrecht onder meer door haar lidmaatschap van de Drijfveer: bijdrage leveren aan mijn Hoe slaagt het Stadsdeel daar in? ‘Om te Adviesraad Verenigingszaken. samenleving beginnen hebben we ervoor gezorgd dat de Favoriete boek: De eeuw van mijn vader beste politieagenten hier naartoe zijn gekomen, Krant: Het Parool, NRC Handelsblad, Bovendien onderneemt de politie meer actie. Je de Volkskrant moet optreden en handhaven om ervoor te zor­ 1 Typisch Marja Bijl? ‘Ik probeer altijd de verbinding Favoriete moment: samen met mijn gen dat het in een wijk niet uit de hand loopt. te zoeken, zowel in mijn werk bij Humanitas als bij de gezin zijn Met de woningcorporaties hebben we afgespro­ PvdA. Het zoeken naar verbinding is dé manier om met PvdA-er: Jan Schaefer ken om problematische gezinnen meer over de elkaar om te gaan in deze samenleving. Verbindingen Favoriete vakantieland: Marokko stad te verspreiden. Een aantal is gedwongen ­tussen mensen en organisaties zijn heel belangrijk, ook Mooiste plek van Nederland: Amsterdam te verhuizen. Bij de toewijzing wordt meer reke­ in de afdeling Rotterdam, waar heel veel geledingen zijn. Beste tv-programma: Pauw & Witteman ning gehouden met woongedrag.’ De inhoud staat daarbij centraal, want mensen vinden Slechtste tv-programma: Shownieuws elkaar uiteindelijk altijd op de inhoud.’ Hoe is uw relatie met de Marokkaanse gemeen- schap die u soms stevig bekritiseert? Zijn ze 2 Waar moet meer aandacht voor komen binnen nog blij met u? ‘Ik kan u verzekeren dat ze heel de politiek? ‘Internationale solidariteit. Ik ben politiek actief goed op de hoogte zijn van wie de stadsdeel­ geworden vanuit mijn betrokkenheid met de wereld. De deren en kleinkinderen. De eerste generatie de indruk wekken dat zij de problemen voor de voorzitter is, en van wat ik zeg en denk. Ook als laatste jaren heb ik de gedachte gemist dat de wereld groter is blij met de kansen die ze krijgen. Jongeren jongeren kunnen oplossen.’ mensen kritiek hebben op mijn aanpak verwel­ is dan ons eigen land. Ik woon in een stad waar de wereld die hier geboren zijn, worden boos omdat ze kom ik dat, want voor velen is dit voor het eerst binnenkomt, en realiseer me dat we het alleen beter kunnen het gevoel krijgen dat de samenleving ze niet Wat vindt u van de suggestie van het PvdA- dat ze meepraten over politiek.’ maken voor Rotterdammers als de wereld ook beter wordt. als een volwaardig burger beschouwt. ‘Veel Kamerlid Hans Spekman om allochtone jon- We zijn niet losgesneden van wat er in de rest van de wereld belangrijker is wat je van huis uit meekrijgt. geren die over de schreef gaan, te vernederen. Dat is toch wat anders dan dat ze blij met u gebeurt.’ Tijdens de discussies over het bedreigen van ‘Dat was geen gelukkige uitspraak. Vernederen zijn? ‘Natuurlijk hebben ze wel eens moeite met hulpverleners heb ik dan ook gezegd dat er een mag natuurlijk nooit een doel op zich zijn, en me. Maar waar het om gaat, is dat mensen in 3 Hoe beïnvloedt de politiek uw privéleven?­ sterk cultureel element in zit. De hulpverleners ik geloof ook niet dat het was wat hij wilde zeg­ beweging komen. Dat lukt. Er is nu bijvoorbeeld ‘Politiek en privé lopen bij mij ontzettend in elkaar over. Met werden namelijk ook gezien als vertegenwoordi­ gen. Waar Hans Spekman en ik het over eens een jongerenadviesraad opgericht. Ik vind ook mijn werk sta ik met beide poten in de maatschappij, en de gers van Nederland. Kennelijk zijn de jongeren zijn, is dat je moet zorgen dat straffen effectief de oprichting van de poldermoskee heel belang­ tijd die ik niet aan mijn werk besteed, vul ik met mijn func- er niet van doordrongen dat dit ook hun land zijn. Je moet zorgen voor maatwerk.’ rijk. Verder denk ik dat ook de confrontatie veel ties binnen de PvdA: voorzitter van de afdeling Rotterdam is. In de hele onbeschoftheid die er uit blijkt, zit oplevert.’ en lid van het landelijke partijbestuur. Veel van wat ik tijdens een denken in ‘zij’ en ‘wij’. We moeten met die Uw partijgenoot Paul Scheffer zegt dan: ‘Pas mijn werk meemaak, vertaal ik dan ook naar politieke oplos- manier van denken de confrontatie aangaan. op voor de rechtsgelijkheid.’ ‘Daar ben ik het Op welke manier? ‘Ouders voelen zich aange­ singen. Mijn blik is altijd gericht op mijn maatschappelijke Je moet er ook voor oppassen om het hele helemaal mee eens. Maar met maatwerk tast sproken als ik zeg dat ze hun jonge kinderen in opdracht en hoe dingen anders zouden moeten kunnen.’ politieke klimaat en uitspraken van mensen als je de rechtsgelijkheid niet aan. Het enige is de avond binnen moeten houden. Soms zijn Rita Verdonk, Pim Fortuyn en Geert Wilders als dat je bij het leggen van de straffen rekening ze eerst boos. “En we hebben nog wel op hem 4 Waar heeft u slapeloze nachten van? ‘Ik maak me een soort legitimatie te gebruiken. Als je als een moet houden met de achtergrond van degene gestemd,” zeggen ze dan. Het leuke is dat het zorgen over de toekomst van een heleboel kinderen in deze volwaardig burger gezien wilt worden, moet je die voor de rechter verschijnt. Het gaat dan later vaak tot gesprekken leidt. Soms onderling. wereld. Er groeien hele groepen op in Afrika die zulke nare daar zelf voor zorgen. Je moet naar school gaan, niet om etnische achtergrond. Je moet naar Maar vaak word ik er persoonlijk op aangespro­ dingen hebben meegemaakt dat ik me afvraag of het wel betrokken zijn bij de Nederlandse samenleving het hele dader-cv kijken. Of iemand veel spij­ ken. Een tijdje geleden zat hier een heel gezel­ weer goed met hen kan komen. Tijdens mijn werk word ik en werk zoeken.’ belt. Of hij zich niet permanent onbeschoft schap mannen. Zij waren niet te spreken over geconfronteerd met hun verhalen en dan bedenk ik me dat Schiet de PvdA niet door met de hardere toon gedraagt. En of hij niet veel overlast veroor­ de opvattingen die ik over homo-emancipatie hele generaties hetzelfde meegemaakt hebben. Maar ik ben in het integratiedebat? Dat is een verwijt dat u zaakt.’ heb. Ze vonden het bijvoorbeeld onbegrijpelijk van nature een optimist. Ik geloof in de kracht van mensen. ook wel eens gemaakt wordt. ‘Ik vind de term dat ik naar een viering van het Suikerfeest bij Ik zie tijdens mijn werk ook dat mensen het met heel veel “harde toon” misleidend. Het is vooral een eer­ Heeft u het gevoel dat u met uw aanpak al het COC was geweest en had bepleit dat mos­ kracht kunnen redden.’ lijk verhaal. Als je iets van je leven wilt maken, resultaten heeft geboekt? ‘In Overtoomse lims homoseksualiteit bespreekbaar moesten moet je niet naar anderen wijzen. Wat dat Veld zijn we erin geslaagd het tij te keren. De maken.’ 5 Wat zijn uw ambities? ‘In Rotterdam hoop ik dat betreft is er een valkuil voor de hulpverleners leefbaarheid neemt toe. De afgelopen jaren is de Partij van de Arbeid ook na de verkiezingen van 2010 de die de jongeren willen helpen. Ze moeten niet de criminaliteit met 50 procent gedaald. Dat is Dat leidt niet tot wederzijdse vervreemding? kans krijgt om verder te werken aan een veilige stad, waar ‘Nee, tot een diep en intens gesprek. Het mooi­ Rotterdammers zich thuis voelen, een mooiere stad en een ste vond ik dat aan het eind van het gesprek een stad waar de bewoners er beter voor staan. Er moet een oudere man met baard opstond en zei: “Waar goede campagne gevoerd worden en er moet een mooie lijst ‘Ik zie onder allochtone jongeren hebben we het nu over? Ook in Marokko is 10 komen, maar het belangrijkste is dat we staan voor waar we procent van de mensen homoseksueel. Laten in geloven. Ik zal er alles aan doen om er als voorzitter voor toch te weinig dankbaarheid voor we nu hier niet net gaan doen of het niet te zorgen dat we dat voor elkaar krijgen.’ bestaat.” Zo zie je dat een gesprek alleen iets de kansen die ze krijgen’ oplevert als je de confrontatie niet vermijdt.’

8 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 9 in PvdA Platform Deze keer: onderwijs en segregatie Tekst Ottolien van Rossem Beeld David Rozing/Hollandse Hoogte platform ‘Taal is de sleutel tot alles’ De discussies over onderwijsachterstanden en segregatie in het onderwijs lopen vaak in elkaar over, maar wat hebben ze met elkaar te maken en hoe pakt het kabinet deze zaken aan?

it onderzoek blijkt dat het voor op gericht. VVE houdt in dat kinderen op jonge horen en verder niet. Daarom zijn we ontzet­ ­kinderen die met een achterstand leeftijd meedoen aan educatieve programma’s in tend veel met taal bezig.’ Dat is ook mede de op de basisschool beginnen, vrijwel een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf en dat de reden waarom Meinster haar eigen kinderen niet onmogelijk is om die achterstand programma’s doorlopen in de eerste twee groe­ inschreef op de Nelson Mandela school: ‘In de U in te halen. Dit leidt tot een hoger percentage pen van de basisschool. Ook hier trekt Dijksma eerste plaats omdat ik in een andere buurt woon, schooluitval en slechtere perspectieven op de geld voor uit. ‘We stellen extra geld beschikbaar en dan kunnen mijn kinderen met hun vriendjes arbeidsmarkt. Het bestrijden en voorkomen om meer kinderen te bereiken, het niveau van uit de buurt naar school, maar ook omdat er van onderwijsachterstanden is een van de de leidsters te verbeteren, de groepen kleiner te toch vooral veel aandacht wordt besteed aan de ren – ongeacht hun kleur of afkomst – samen tone kinderen is dat één jaar. Volgens Yolande zich misschien niet altijd naar hele hoge presta­ speerpunten van PvdA-staatssecretaris Sharon maken en het beleid van ­peuterspeelzalen en basisvakken. Dat levert wel als resultaat op dat naar de basisschool gaan. Het ministerie van Emmelot, van het SCO-Kohnstamm Instituut in ties, maar dat heeft ook te maken met het oplei­ Dijksma. Ze noemt gewichtengelden en Voor- en kinderopvang te harmo­niseren. We willen de ach­ we een gemiddelde Cito-score van 534 hebben, Onderwijs is bezig met een aantal pilot-projecten Amsterdam, is segregatie vanuit maatschappelijk dingsniveau van de ouders. Maar je ziet dat die Vroegschoolse Educatie (VVE) de twee belang­ terstanden aanpakken voordat de kinderen naar terwijl het landelijk gemiddelde 535 is. Maar dat om segregatie tegen te gaan. Dijksma: ‘We zijn oogpunt inderdaad onwenselijk, maar vanuit een leerlingen in korte tijd enorme sprongen maken, rijkste instrumenten. Via de gewichtenregeling de basisschool gaan.’ betekent ook dat andere zaken, de algemene nu bezig met projecten om die mix in het onder­ onderwijs oogpunt is er wel wat voor te zeggen. doordat er veel aandacht aan taal besteed wordt.’ wordt bepaald hoeveel geld een basisschool ­ontwikkeling, minder aandacht krijgen.’ wijs te verbeteren. Om te onderzoeken welke ‘Maatschappelijk is het niet wenselijk om scholen krijgt voor het wegwerken van onderwijsachter­ Veel papierwerk maatregelen het beste werken. Bijvoorbeeld het te veel te scheiden in scholen die voornamelijk Maatschappelijk perspectief standen. De school ontvangt een bedrag per De Nelson Mandela school in Rotterdam is een Schoolsamenstelling werken met dubbele wachtlijsten, vaste aanmeld­ bezocht worden door autochtone kinderen en Dat de Nelson Mandela school zo veel nadruk leerling gebaseerd op het opleidingsniveau van van de scholen die aanvullende gelden ontvangt Meinster werkt al 23 jaar met veel plezier op de momenten en het ondersteunen van ouderini­ scholen die voornamelijk bezocht worden door legt op taal en de Cito-scores er rond het landelijk de ouders. via de gewichtenregeling. Norine Meinster, school en ziet de taalachterstand langzaam ver­ tiatieven. Wat ik zeer belangrijk vind, is om het gemiddelde liggen, lijkt het punt van Emmelot te adjunct-directeur van de school, is tevreden over minderen. ‘Toen ik begon, sprak zo’n 25 procent samen met ouders te doen. Veel politici zijn de ondersteunen. Dijksma beaamt dat, maar bena­ Impulsgebieden het achterstandenbeleid. ‘Er wordt veel geld van de kleuters Nederlands als ze bij ons kwa­ ouders te veel vergeten, ze praatten over ouders ‘Achterstanden drukt dat het vanuit een maatschappelijke optiek Daarnaast heeft dit kabinet besloten om te gaan uitgetrokken en het beleid is de laatste tijd ook men en nu, na twintig jaar, 50 procent, dus het maar niet met ouders, terwijl ouders de belang­ belangrijk is dat kinderen elkaar ontmoeten. werken met impulsgebieden, gebaseerd op veel meer schoolgericht. De geldstromen zijn nu gaat langzaam, maar het gaat vooruit. Ik denk rijkste schakel zijn, daar wil ik mee samenwerken. hebben zeker niet ‘We moeten daar een balans in zoeken. Onze sociaaleconomische factoren, met behulp van de specifieker, het geld komt eerder terecht waar het dat het voor ons ook goed zou zijn om een meer Ik subsidieer dan ook veel ouderinitiatieven.’ opdracht vanuit het onderwijs is het maximale cijfers van de armoedemonitor van het Sociaal hoort. Maar we moeten om de haverklap formu­ gemengde schoolsamenstelling te hebben. We Dijksma geeft wel aan dat de pilots bedoeld zijn altijd met ­etniciteit uit elk kind te halen, maar de samenstelling van Cultureel Planbureau. Gebieden als de grote lieren en enquêtes invullen, dat kost veel tijd en staan ook in een wijk waar vrijwel alleen Turkse voor wijken waar de samenstelling van de school een school heeft toch ook impact op hoe een steden, maar ook Zuid-Limburg en het Noorden, we krijgen te weinig geld om een goede admini­ en Marokkaanse Nederlanders wonen. Aan de geen afspiegeling van de wijk is. Als er in een te maken’ kind later in de maatschappij functioneert.’ waar armoede en werkloosheid het grootst zijn, stratieve kracht aan te nemen. En we krijgen nu overkant, waar er wat meer dure huizen staan, is gemengde wijk gescheiden naar school gegaan Bovendien moeten we volgens Dijksma een ding krijgen aanvullende gelden om achterstanden subsidie voor één conciërge, maar wij hebben er een school waar ongeveer de helft zwart is, dat wordt. ‘Anders ga je ruimtelijke segregatie oplos­ allochtone kinderen. Het wordt als maatschap­ niet ­vergeten ‘Alloch­tone afkomst speelt een rol aan te pakken. ‘Ik heb extra geld uitgetrokken drie locaties. Dus het is goed dat het beleid zou voor onze school ook beter zijn.’ sen via het onderwijs en dat mag je niet van het pelijk wenselijk gezien dat kinderen van jongs bij achterstanden, maar achterstanden hebben voor de gewichtenregeling. Om scholen in de schoolspecifieker wordt, maar er is nog wel wat onderwijs verwachten,’ aldus Dijksma. af aan in contact komen met veel verschillende zeker niet altijd met ­etniciteit te maken. Boven­ gelegenheid te stellen om extra les te geven, te verbeteren.’ Samen naar school achtergronden. Maar als je het vanuit een onder­ dien zie je dat het onderwijsniveau van kinderen vooral in de basisvaardigheden taal en rekenen. Dat geeft al een aanzet tot een andere discussie Specialiseren wijsperspectief bekijkt, dan kan het juist goed met een alloch­tone achtergrond stijgt, per gene­ De nadruk ligt op taal, want taal is de sleutel Minder aandacht andere vakken die vaak tegelijk met de onderwijsachterstanden Segregatie is dus onwenselijk vanuit een maat­ zijn voor een school om zich te specialiseren. Als ratie gaat het beter. En er zijn ook autochtone tot alles. Als een kind de sommen en de uitleg Op de school van Meinster ligt de nadruk op taal. gevoerd wordt, de discussie over segregatie in schappelijk oogpunt. Maar segregatie zou ook een school veel kinderen heeft die niet taalvaar­ groepen, ­bijvoorbeeld in Oost-Groningen met bij rekenen niet begrijpt, dan loopt het ook een ‘We zijn een honderd procent zwarte school, er het onderwijs. ‘Samen werken, samen leven’ leiden tot een concentratie van kinderen met dig genoeg zijn om het onderwijs goed te volgen, hardnekkige achterstanden.’ rekenachterstand op, dan krijgt een kind geen zijn twee Nederlandse moeders, maar die zijn betekent voor het kabinet ook samen met elkaar onderwijsachterstanden en slechtere school­ dan kan het handig zijn voor de school om zich kans om zijn talenten te benutten. We moeten getrouwd met een man van allochtone afkomst. naar school gaan. Het is voor de maatschappij prestaties op zwarte scholen. Feit is dat op daarop te concentreren. Door de leraren extra te het ontstaan van zo’n achterstand dus voor­ Slechts 10 procent van de ouders spreekt thuis van belang dat we in Nederland met elkaar en dit moment veel allochtone kinderen als ze scholen en specifieke methodes aan te schaffen. komen,’ aldus Dijksma. Daar is het tweede regelmatig Nederlands, voor de rest van de kin­ niet apart opgroeien. Dit komt de sociale cohesie op de basisschool beginnen, een achterstand Dat gebeurt ook al en je ziet dat er goed onder­ instrument Voor- en Vroegschoolse Educatie deren betekent dat ze vijf uur per dag Nederlands ten goede. Het is daarom belangrijk dat kinde­ van ongeveer twee jaar hebben, voor autoch­ wijs gegeven wordt op die scholen. Dat vertaalt

10 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 11 Tekst Jan Schuurman Hess Foto De Beeldredaktie actueel

Leden die een grotere inbreng krijgen en twee belangrijke onderwerpen op de agenda: de Mathilde Dominikowski, resolutie over integratie en de vaststelling van de lijst en het programma voor de Europese vicevoorzitter van het gewest Limburg: ‘We hebben nog niet uitgebreid over de nota gesproken, maar we hebben al wel verkiezingen. Het wordt een spannend congres in maart. Rood sprak met Lilianne Ploumen reacties opgevangen. Men verbaast zich erover dat we nu van tolerantie wel erg zijn doorgeslagen naar harde taal en confrontatie. Integratie wordt nu door het en vier congresafgevaardigden over de Integratienota. partijbestuur, denk ik, verward met assimilatie. En zo werkt dat niet. Je kunt je persoonlijke afkomst niet ontkennen, noch negeren. Het is goed om de dingen bij hun naam te noemen, maar problemen van grote steden, van jeugdcultuur, vragen altijd om een speciale aanpak. In Weert heeft de burgemeester de kleine groep van raddraaiers met hun ouders in zijn kamer ontboden. Hij heeft hen gewaarschuwd dat zij de grens van tolerantie hadden bereikt. En die jongens, van Marokkaanse, Antilliaanse en een enkeling van Het congres waar Turkse afkomst, hebben dat goed begrepen. In Amsterdam moet je misschien andere methodes gebruiken. In Limburg, met de mijnen, hebben we altijd grote groepen arbeidsmigranten ontvangen. We moeten hun bijdrage aan de Nederlandse samenleving niet vergeten, bovendien zijn zij goed geïntegreerd, maar niet geassimileerd. Net zo goed als Nederlanders in het buitenland vast­ houden aan hun Nederlandse tradities, gebeurt dat hier ook. Die diversiteit ver­ ieders stem telt! rijkt de samenleving.’ Derya Kaplan, Gaat het uiteindelijke stuk de partij verbinden? ‘Ja, daar gaan we voor. Het gemeenteraadslid in Amsterdam: Drie vragen aan debat in de partij is heftig geweest, omdat we geen duidelijke sociaaldemo­ ‘Ik heb overleg gehad met collega’s uit de vier andere grote steden en we zijn het cratische visie hadden. In het debat over godsdienstonderwijs op openbare in grote lijnen eens: dit is een prima stuk; we kunnen het alleen nog verbeteren. Lilianne Ploumen scholen waren Eddy Terstall en Ahmed Marcouch het daardoor niet eens De kwestie van de dubbele nationaliteit en loyaliteit is niet helemaal helder, zelfs met elkaar. Beiden staan pal achter deze resolutie. De rechtstaat staat enigszins tegenstrijdig. Aan de ene kant wordt gesteld dat “in principe de oude Leden die voor het eerst stem- en spreekrecht hebben op het congres. voorop, met emancipatie, solidariteit en verheffing als uitgangspunten. nationaliteit moet worden opgegeven”, aan de andere kant vindt de PvdA dat de Wat verwacht u hiervan? ‘Ik voerde campagne voor meer inspraak, minder Daar gaat deze resolutie over. En met onze praktische lijn over norme­ dubbele nationaliteit niets te maken heeft met loyaliteit noch met het integra­ toespraak. Dat is in het eerste jaar van mijn voorzitterschap gelukt. Daar ren, confronteren en tolereren bieden we een bruikbare gids voor onze tieprobleem. Schrap daarom de zin dat de dubbele nationaliteit moet worden ben ik heel erg blij mee. Voor het eerst in het zestigjarig bestaan van onze vertegenwoordigers en bestuurders. Ik verwacht een stevige en duidelijke opgegeven. Wij moedigen aan dat de PvdA opnieuw en duidelijk stelling neemt partij kunnen álle leden meepraten én beslissen op het congres. Hoog tijd, toekomst­visie op het integratiebeleid neer te zetten op ons congres.’ wanneer het gaat om verworvenheden binnen de democratische rechtstaat. Zo want onze ledendemocratie was tot nu toe wat stoffig en voldeed niet meer zijn we het eens met het gegeven dat iedereen vrij is in het belijden van religie aan de behoefte van veel nieuwe partijleden. Mensen willen hun stem laten of om juist afstand daarvan te nemen. Wij kunnen niet begrijpen waarom religie horen, én ze willen dat er wat met hun inspraak gebeurt. Op de discus­ De mening van de niet bekritiseerd zou mogen worden. We leven immers in een land waar je vrij siebijeenkomsten over integratie zijn niet voor niets veel leden afgekomen. je mening kunt uiten over allerlei onderwerpen, dus ook religie. Kwetsen mag, Op het congres staan twee belangrijke onderwerpen op de agenda. De congresafgevaardigden staat in de nota, en dat onderschrijf ik. Wanneer je je gekwetst voelt, biedt de wet resolutie over integratie en het Europees verkiezingsprogramma waarmee mogelijkheden om de grenzen aan te geven.’ we in de campagne ten strijde trekken. Ik verwacht - nee, weet - dat veel Jacques Smit, van onze leden daar een waardevolle mening over hebben. Van inspraak congresafgevaardigde van afdeling Breda /Chaam: Raymond Kruyer, worden onze standpunten scherper!’ ‘De Integratienota hebben wij binnen de afdeling uitgebreid besproken en Gewestelijk voorzitter Groningen: bediscussieerd. Dat heeft tot een uitgebreide reactie geleid in de vorm van ‘De titel van de nota Verdeeld verleden; gedeelde toekomst geeft aan dat de samen­ Hoe staat u tegenover de kritiek dat de Integratienota te veel een wij-zij amendementen en een brief aan het partijbestuur. In die brief, met waar­ leving als geheel ook een actieve rol te spelen heeft. Wanneer we daadwerkelijk notitie is geworden? ‘Veel mensen denken dat we het over autochtonen dering voor de discussies die het partijbestuur op gang brengt, spreken wij een gedeelde toekomst wensen, zullen we meer moeten accepteren dan tolere­ hebben, wanneer we over ‘ons’ spreken. Jammer, want dat was nu juist onze teleurstelling uit dat in de nota voornamelijk het accent gelegd wordt ren. Het accepteren van integratie en alles wat daar mee samenhangt, zou een niet de bedoeling. Als we over ‘ons’ praten, hebben we het over alle op problemen en negatieve ervaringen. De positieve kanten van zestig jaar sterker accent moeten krijgen. De positieve kanten van globalisering en migratie, Nederlanders, oude en nieuwe. Wel benoemen we duidelijk het onbehagen arbeidsmigratie en de enorme inspanningen die velen van hen hebben gele­ van welwillend samen leven, mis ik. Integratie betekent niet dat iedereen het­ aan beide kanten. Als politieke partij ben je op aarde om hele echte proble­ verd om in onze samenleving te integreren, vinden we in de nota niet terug. zelfde moet zijn. Ed van Thijn, oud-burgemeester en oud-minister, bepleit een men van hele echte mensen op te lossen. Logischerwijs heb je dan meer Een van onze gemeenteraadsleden, Hans van Agt, heeft de grootst moge­ interculturele samenleving boven één multiculturele samenleving. We zouden aandacht voor wat er niet goed gaat, zoals ik in mijn column hier in de lijke moeite dat problematisch gedrag van jongeren wordt gekoppeld aan meer die richting op moeten denken. Rood al schreef. Maar we hebben de leden duidelijk gehoord, we zullen ook etniciteit. Hij is getrouwd met een Antilliaanse vrouw en zijn kinderen zijn Het positieve van de nota is dat het de discussie in de partij organiseert. Omdat benoemen wat er wel goed gaat. ook donker; de opmerkingen over Antilliaanse en Marokkaanse rotjochies het thema iedereen raakt, zou het geweldig zijn als iedereen een bijdrage zou Ik ben dus blij met de kritiek. Van kritiek leeft de vooruitgang, zeg ik altijd. in de Integratienota raken hem persoonlijk. Wat ons verder in de nota kunnen leveren. Binnen het positieve kader van een gedeelde toekomst is het We hebben niet voor niets landelijke bijeenkomsten georganiseerd en de stoort, is de manier waarop we met andere culturen moeten omgaan. Wij belangrijk dat je elkaar op alle relevante sociaaldemocratische punten duidelijk volledige tekst amendeerbaar gemaakt. Als partijbestuur hebben wij de kiezen voor een pragmatische, geleidelijke aanpak; confrontatie leidt tot kunt zeggen waar het op staat. Hierbij gaat het dan niet om incidenten en of je wijsheid niet in pacht, 58.000 leden weten meer dan wij. En als we het niks. En tot slot de opmerkingen dat krenken mag. Het is alsof met het iemand mag beledigen, maar hoe je met elkaar omgaat in het licht van onze ide­ ­uiteindelijk niet met elkaar in het debat kunnen beslechten, treffen we motief van de vrijheid van meningsuiting onbeschoft gedrag wordt aan­ alen. Het gaat ook hier om de harten van mensen, om sociaaldemocratische elkaar op het congres. Ja, ik ben strijdbaar. Dat is voor mij de kern van gemoedigd. Wij pleiten voor een samenleving met fatsoenlijke, menselijke waarden in een land waar iedereen zich aan dezelfde regels dient te houden.’ ledendemocratie.’ omgangsvormen.’

12 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 13 opinie Tekst Jeroen Dijsselbloem/Monika Sie Illustratie MokerOntwerp

Al vele jaren wordt de PvdA in de greep gehouden door het vraagstuk over de integratie van De integratieresolutie blijkt bij veel sociaaldemocratische migranten (en niet alleen bij hen) surrealistische migranten. Met de nieuwe integratieresolutie is er volgens Jeroen Dijsselbloem – een van de gevoelens op te wekken. Ook Monika Sie kijkt als Chinees-Nederlands migrantenkind enigszins bevreemd opstellers van het document – door de partij hierover een krachtig standpunt ingenomen. naar het integratiedebat in de PvdA. Hoe komt het dat deze nota haar nog zo weinig inspireert? Botsende waarden De sociaaldemocratie is van iedereen

et hele integratiedebat van de afgelopen jaren heeft de samen­ manier om om te gaan met ‘waardenconflicten’, namelijk het waar nodig et is een boeiende tijd voor de sociaaldemocratie. In reactie Nederlandse migrantenfamilies. Door een preoccupatie met veiligheid en leving als geheel geconfronteerd met vragen die al heel lang aangaan van confrontatie. In geval van een botsing van waarden, al dan op de kredietcrisis is zij gewikkeld in een belangrijk proces van de op religies bevochten verworvenheden, worden bovendien een aantal niet meer werden gesteld, omdat we dachten dat de antwoor­ niet voortvloeiend uit religie, cultuur of traditie, stellen we ons eerst de ideologische ‘herbronning’. De sociaaldemocratie wordt heruit­ noties en onevenwichtigheden geïntroduceerd die op gespannen voet staan den wel vast stonden. Vragen over wat de samenleving eigen­ vraag of de rechtstaat ons kan helpen. Wat is er geregeld, inhoudelijk of gevonden als tegenkracht van het ongebreidelde kapitalisme. met sociaaldemocratische waarden. H lijk bindt, wat de onderliggende gedeelde waarden zijn, welke ‘eigenaardig­ procedureel? De resolutie pleit ervoor om waar mogelijk de rechtstaat in H Maar ook op cultureel vlak keert de PvdA nu terug naar haar kernwaarden. Dan gaat het ten eerste om het onvoorwaardelijke patriottisme waar heden’ van de Nederlandse samenleving verworvenheden zijn die we als stelling te brengen. Soms gaan onze ambities als sociaaldemocraten ech­ Met zijn verdediging van de rechtsstaat, de nadruk op het emancipatie- en de resolutie om vraagt. ‘Nieuwkomers, hun kinderen en kleinkinderen sociaaldemocraten overeind willen houden, ongeacht de veranderingen ter verder. Emancipatie is slechts zeer ten dele af te dwingen bij wet. verheffingsideaal, en een kompas voor het omgaan met cultureel conflict, is moeten zonder voorbehoud kiezen voor de Nederlandse samenleving.’ die verder over ons heen zullen rollen. Sinds een paar jaar hebben we weer Daarom is de nieuwe resolutie een herwaardering van de kracht van het de conceptresolutie van het partijbestuur een stoere poging tot hernieuwde De onheilspellende ondertoon van deze eis betreft het ongedefinieerde felle discussies over de vrijheid van meningsuiting, het recht op geloofsaf­ debat. Het debat aangaan, onze waarden actief uitdragen en waar deze normatieve positiebepaling van de sociaaldemocratie. Hoezo geen ideolo­ karakter ervan. Natio­nalisme zonder voorbehoud, dat is wel het laatste val, de verhouding tussen kerk en staat. In een periode waarin de individu­ botsen met andere opvattingen, de confrontatie met overtuiging aangaan. gisch profiel? Leve de gelijke kansen op vrijheid, weg met de heerschappij wat je in een sociaaldemocratische tekst zou verwachten. Had er alisering een nieuw hoogtepunt bereikt, waarin globalisering en migratie­ Dat is politiek, dat maakt sociaaldemocratie weer herkenbaar. van het geld, weg met het fundamentalisme! gestaan ­‘Nieuw­komers, net als ingezetenen, zijn zonder uitzondering stromen door velen als een fait accompli worden ervaren, waarin de diver­ De PvdA heeft terecht een probleem met allochtone criminaliteit en met de verantwoordelijk voor de vormgeving van de Nederlandse samenleving’, siteit aan opvattingen, overtuigingen en leefstijlen binnen de samenleving fundamentalistische islam. Het partijbestuur had in reactie hierop allereerst dan had ik er overigens direct voor getekend. steeds verder toeneemt, is het niet wonderlijk dat we teruggrijpen op de met een nota over veiligheid kunnen komen. Ook het islamdebat in de PvdA Wat ten tweede vervreemdend werkt, is de exclusieve nadruk op de tegen­ rechtstaat, grondrechten en burgerschap. We zijn op zoek naar een nieu­ wacht na de aftrap ervan door Ayaan Hirsi Ali nog nadere reflectie. Maar in stelling tussen ‘onze Nederlandse verworvenheden’ en migrantenculturen. we, gedeelde toekomst en zoeken daarvoor in het verleden. Dat verklaart plaats hiervan komt het partijbestuur met één integratieresolutie. Dat gaat Daarmee wordt aan de ene kant veronachtzaamd hoezeer en hoe recent de hernieuwde belangstelling voor onze geschiedenis. Zo zie ik ook de dus ook over mij, Monika Sie Dhian Ho, dochter van Han Tjhiang Sie Dhian delen van die verworvenheden bevochten zijn op autochtone Nederlanders. canon. Wat waren de centrale momenten in onze geschiedenis waarin Ho, die de zoon is van Eduard, zoon van Floris, die in Nederlands-Indië al Aan de andere kant wordt nagelaten een progressieve alliantie te sluiten nieuwe waarden werden bevochten die onze samenleving tot de dag van genaturaliseerd Nederlander was en net als zijn zonen als dienstplichtig met migranten die zich willen inzetten voor een sociaaldemocratisch poli­ vandaag vormen? Het handvest Burgerschap waar Guusje ter Horst mee KNIL-militair ’s konings wapenrok droeg. Maar de resolutie staat niet in tiek program, en daarbij ook kunnen putten uit hun eigen cultuur en tradi­ bezig is, zou in mijn ogen het debat daarover verder moeten aanvuren. de toonsoort die recht doet aan de ervaringen van de meerderheid van de tie. Juist zo’n veelkleurig bondgenootschap van vrijzinnige vaandeldragers Het zal ons als sociaaldemocraten dwingen weer de eigen waarden expli­ zou een inspirerend toekomstbeeld zijn. ciet voorop te stellen en waar nodig de confrontatie aan te gaan, alvorens Ten derde is de zelfvoldaanheid over ‘ons Nederland’ opmerkelijk voor we, bestuurlijk als we zijn, een praktische oplossing zoeken om de boel bij een maatschappijkritische partij als de PvdA. Paul Scheffer heeft integratie elkaar te houden. De nieuwe integratieresolutie van de PvdA past bij die mooi omschreven als een wederzijds kritisch en zelfkritisch proces. Of zoektocht. Het is een zoektocht naar het omgaan met de eigen waarden. zoals ­Con­fu­cius het 500 jaar voor Christus zei: ‘Als u een goed mens ziet, Of anders gezegd: de resolutie beoogt een omgangsvorm aan te reiken probeer hem dan na te volgen. Als u een slecht mens ziet, onderzoek dan voor PvdA’ers op alle niveaus voor ‘conflicten’ die voortvloeien uit botsen­ grondig uzelf’. de waarden. De resolutie hanteert daarvoor de trits ‘handhaven-confronte­ Ten slotte schept sociaaldemocratisch burgerschap niet alleen verplichtin­ ren-tolereren’. Veel fundamentele waarden zijn al bij wet geregeld of in gen ten aanzien van ‘ons Nederland’, maar ook internationale. In de woord­ instituties van de rechtstaat geborgd. Het volstaat om daar de wet conse­ kunst van Obama: ‘Wat er nu dient aan te breken, is een nieuw tijdperk van quent te waarborgen. Soms moeten nieuwe regels worden ontworpen. verantwoordelijkheid – een erkenning, door elke Amerikaan, dat we plichten Maar waar de wet ruimte laat voor overtuigingen en gedragingen die niet hebben jegens onszelf, onze natie en de wereld, plichten die we niet mor­ stroken met een sociaaldemocratische visie, moeten we de confrontatie rend accepteren maar met plezier aanvaarden, gesterkt door de wetenschap soms nadrukkelijk aangaan. Debat en overtuiging zijn politieke middelen dat er niets zo bevredigend is voor onze geest, niets zo vormend is voor ons die soms verder reiken dan wetten. En tot slot moeten we ook weten om te karakter, dan ons volledig inzetten voor een moeilijke taak. Dit is de prijs, en gaan met verschillen. Een kwestie van respecteren of simpelweg tolereren. de belofte van burgerschap.’ Rechtse politici zitten op dit moment volledig vast in het eerste spoor, namelijk alles regelen bij wet, om zo de door hen gewenste samenleving In de integratieresolutie wordt een keuze uit drie opties geboden, in geval en gedragingen af te dwingen. Een wonderlijke omkering van rollen: rechts van cultureel conflict: normeren, confronteren en tolereren. Een uitwerking die gelooft in een bijna absolute maakbaarheid van de samenleving. Linkse voor Chinees-Nederlandse meisjes: politici zaten traditioneel de laatste decennia sterk op het derde spoor. Een collega aan de universiteit legt mijn linkerhand op zijn kruis terwijl ik Tolereren stond voorop. Het was geen actieve strategie gericht op het ver­ met mijn rechterhand koffie uit de automaat sta te tappen: normeren. sterken van de samenhang van de samenleving, maar eerder een passieve. Een onbekende begroet mij op zijn Nederlands, en slaagt er op onverklaar- Tolerantie in de zin van wegkijken. Leven en laten leven, soms uitmondend bare wijze in drie keer mijn halve mond te beslijmen: confronteren. in vergaand cultuurrelativisme. ‘Waarom zouden onze waarden beter zijn Een gewaardeerd politicus omhelst mij van achteren terwijl ik met iemand dan die van anderen?’ Ook die benadering was doodlopend. Alleen regu­ anders sta te praten ‘omdat hij mij even wil knuffelen’: tolereren. leren en handhaven schiet tekort. Dat geldt ook voor alles tolereren. De ­integratieresolutie pleit daarom in aanvulling nadrukkelijk voor een derde

14 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 15 Nr. 1 • februari 2008 • samenstelling: redactie Rood Zendtijd nieuws uit de partij politieke partijen In het nieuwste filmpje voor de zendtijd politieke Wetenswaardigheden, opvallende zaken en actualiteiten uit de regio, het land en uit Europa partijen deze keer: integratie. Aan het woord komen Wouter Bos en lerares Esther Lindenkamp. Bos: ‘Het lijkt me verschrikkelijk om in een land te leven waarin zwart en wit alles gescheiden doet, ze wonen in andere wijken, ze gaan naar andere scholen, ze Formulierenbrigade Leeuwarden gaan naar andere voetbalclubs, dat is niet mijn beeld van een geslaagd Nederland.’ Zie ook www.pvda.nl Leeuwarden – De Leeuwarder Formulieren­ ‘Ze bestaat uit een team medewerkers dat actief Zondag 8-3 Ned. 1 17:50-17:53 uur; Zaterdag 14-3 brigade heeft ¤ 80.000,– binnengehaald voor op zoek gaat naar mensen die recht hebben op Ned. 2 15:54-15:57 uur; Donderdag 19-3 Ned. 1 17:50- minima in de stad. De Formulierenbrigade bijzondere bijstand of kwijtschelding van belas- 17:53 uur; Zaterdag 28-3 Ned. 2 15:54-15:57 uur; begon in mei 2008, maar is de laatste vier tingen. Velen hebben moeite met het invullen Dinsdag 31-3 Ned. 1 17:50-17:53 uur; Zaterdag 11-4 maanden pas goed op stoom. van alle paperassen. Bovendien is de drempel Ned. 2 15:54-15:57 uur; Dinsdag 14-4 Ned. 2 10:20- hoog om hulp te vragen bij bijvoorbeeld sociale 10:23 uur; Vrijdag 24-4 Ned. 2 10:25-10:28 uur. De brigade helpt mensen in de bijstand, oude- raadslieden of de sociale dienst.’ ren en andere mensen met weinig inkomen In korte tijd hebben ruim 250 mensen de hulp gratis met de aanvraag van voorzieningen of van de Formulierenbrigade ingeroepen. Dat potjes waar ze geen weet van hebben. Daardoor leverde de aanvragers gemiddeld ¤ 320,- op, zo krijgen zij jaarlijks honderden euro extra te hebben de brigade en de gemeente becijferd. S & D over integratie besteden. Het gaat om een initiatief van PvdA- Vooral aftrekposten voor de belasting leverden Socialisme & Democratie, het maandblad van de Wiardi raadslid Mohammed Benmhammed. ‘De bri- geld op, maar ook aanvragen voor bijzondere Beckman Stichting, wijdt een extra dik nummer aan het gade is een belangrijk middel in de strijd tegen bijstand en een betere declaratie van ziekte­ thema integratie. PvdA-politici, wetenschappers, journa- armoede in Leeuwarden,’ aldus Benmhammed. kosten. listen en anderen reageren op de concept-resolutie van het partijbestuur. Zo vindt u bijdragen van onder anderen Ahmed Marcouch, Fatima Elatik, Dominic Schrijer, Kees Groenendijk/Paul Kalma/Pauline Meurs, Hans Boutellier, Menno Hurenkamp, Marcel Duyvestijn/Eddy Terstall/Job In het hart van Obama’s campagne van Amerongen, Ed van Thijn, René Cuperus, Kees Schuyt en Monika Sie Dhian Ho. Voor meer informatie, zie: D e Rotterdamse Kirsten Verdel was de enige buitenlandse stafmedewerker van Barack www.wbs.nl (januari/februari-nummer S&D). Obama tijdens de Amerikaanse presidents­verkiezingen. In haar recent verschenen boek Van Rotterdam naar het Witte Huis beschrijft Verdel hoe ze samen met haar collega’s probeerde om na acht jaar Bush weer een Democraat in het Witte Huis te krijgen. Ze werkte in het campagneteam onder andere aan rapid response, opposition Jong WBS research en de debatvoorbereiding van Obama. In een gedetailleerd verslag beschrijft Jong WBS, de nieuw opgerichte jongerenclub van de Wiardi ze hoe de strijd om de verkiezingen steeds negatiever werd en hoe de Democraten alle Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de aanvallen desondanks wisten af te weren. Kirsten Verdel (Leiderdorp, 1978) is bestuurs­ PvdA, is er voor hen die op zoek zijn naar politiek-inhoude­ kundige, politica en campagnestrateeg. lijke verdieping. Het is een ontmoetingsplaats voor studen­ ten en (recent) afgestudeerden. Een plaats waar op hoog Uitgever: Conserve, ISBN: 978 90 5429 279 0, Prijs: ¤ 21,95. U kunt het boek bestellen op niveau van gedachten wordt gewisseld en op het scherp www.vanrotterdamnaarhetwittehuis.nl. Als u op het bestelformulier de kortingscode ROOD van de snede wordt gedebatteerd. Een plaats bovendien invult, zijn de verzendkosten gratis en betaalt u slechts ¤ 19.95. waar politiek en wetenschap met elkaar worden geconfron­ teerd. Meer info? zie www.jongwbs.nl

Onder redactie van: De financiële crisis is een testcase voor de Europese WBS jaarboek Mets & Schilt Partijcongres Integratie &Frans E Becker uropa Wiardi Beckman Stichting Unie. Meer dan ooit is gezamenlijk optreden van de Menno Hurenkamp Monika Sie Dhian Ho lidstaten gewenst, maar intussen is het publieke Het congres op zaterdag 14 en zondag 15 maart de Europese verkiezingen gaan voeren. Een com- Hamer. Redenendraagvlak te over voor dusde EU afgenomen. om naar De Nederlandse de Central wordt in veel opzichten bijzonder. Niet in de missie onder leiding van Jan Pronk heeft naar de Studios in Utrechtburgers af hebbente reizen! een ongemakkelijk gevoel over

Europa gekregen, zoals bleek bij het referendum  laatste plaats omdat voor het eerst in ruim zestig mening van het partijbestuur een mooi en even- over de Europese grondwet in 2005. Het ongemak over Europa analyseert de oorzaken Het ongemak over Europa jaar álle leden hun stem kunnen laten horen wichtige visie op Europa neergezet, waar u als Aanmelden via 0900/9553,en achtergronden van reserveringsnummer de terughoudendheid over en doen gelden over álle inhoudelijke congres- lid uw mening over kunt geven. Een programma 5627. Het congresEuropa. heeft Het geeft geen een kritisch avondprogramma. overzicht van de huidige stand van zaken in de EU. Wat zijn de onderwerpen. Op de agenda staat een aantal waarmee we onze toekomstige Europese ploeg Uiteraard is het voor-ook en mogelijk nadelen van de ominterne maar markt? Hoeeen dag­ democratisch en effectief is de Europese belangrijke zaken, zoals de resolutie van het mee op pad sturen. Een Europese ploeg die deel te nemen. Dbesluitvorming?e congresstukken, Welke rol speelt de de Europese agenda Het ongemak partijbestuur over de toekomst van ons integra- op dit congres vastgesteld wordt door de con- en een routebeschrijvingrechtspraak? kunt u vinden op www. Bovendien belicht dit jaarboek van de WBS de tiebeleid. Hierover is op de ledenbijeenkomsten gresafgevaardigden. Zij bepalen op voordracht pvda.nl/congres.historische De congreslocatie ontwikkeling van de Nederlandse is toeganke­ over Europa Europa-politiek en de positie van de Partij van de in het land en in de afdelingen al intensief gede- van onze selectiecommissie wie onze partij in lijk voor rolstoelgebruikers.Arbeid daarbij. Het bevat Daarnaast tot slot voorstellen willen voor we batteerd. Op het congres zetten we het debat Europa gaat vertegenwoordigen. De congresaf- ook dat het congreseen progressieve toegankelijk Europese politiek, is voor in het lichtmensen van de Europese verkiezingen van 2009. voort en kunt ook u uw stem uitbrengen over gevaardigden worden gevraagd de kandidatuur met een andere beperking en voor hen die even­ www.wbs.nl onze toekomstige koers naar een Nederland dat van de door leden gekozen lijsttrekker Thijs tueel persoonlijkewww.metsenschilt.com ondersteuning nodig hebben. WBS jaarboek  van álle Nederlanders is. Berman te bekrachtigen. Verder zijn er speeches Wij verzoeken u om uw toegankelijkheidswen­ Ook stellen we het programma vast waarmee we van Lilianne Ploumen, Wouter Bos en Mariètte sen door te geven aan [email protected]. WBS Jaarboek 2008

Het publieke draagvlak voor de Europese Unie is Europees landbouwbeleid afgenomen. De oorzaken van deze terughoudend­ heid worden geanalyseerd in het Jaarboek van de WBS Het ongemak over Europa. Hierin is ook een Lily Jacobs, Europarlementariër voor de PvdA, heeft een brochure uitge­ voor landbouwactiviteiten. Door de hoogwaardige productietechnieken, het reeks voorstellen te vinden voor een progressieve bracht over het Europees landbouwbeleid. Hiermee wil ze een debat aan­ hoge kennisniveau en het innovatieve karakter is de Nederlandse agrarische Europese politiek, in het licht van de Europese zwengelen over het Europese landbouwbeleid en de noodzakelijke hervor­ industrie wereldwijd beroemd. Hervormingen zijn voor Nederland van verkiezingen van 2009. Het Jaarboek van de WBS mingen. De komende zes maanden reist ze door het land levensbelang. Jacobs: ‘Enerzijds stellen we steeds hogere geeft een kritisch overzicht van de huidige stand van om hierover met partijgenoten van gedachten te wisselen. eisen aan de productie van ons voedsel, op het gebied van zaken in de EU. Wat zijn de voor- en nadelen van

Landbouw raakt iedereen! IEDEREEN RAAKT LANDBOUW milieu, natuur en landschap, dierenwelzijn en voedselkwali- de interne markt? Hoe democratisch en effectief is

Landbouw raakt ons allemaal: via ons eten, de werkgelegenheid, het Het Europese landbouwbeleid zalmilieu, in onze 2013 leefruimte en onze hervormd gezondheid.Waar vroeger de be- zijn. teit. Anderzijds wordt de consumptie van voedsel gestuurd de Europese besluitvorming? Welke rol speelt de trokkenheid met voedsel vanzelfsprekend was, is dat tegenwoordig niet langer het geval. Schaalvergroting, industrialisatie, specialisatie en professionalisering van de voedselketen heeft ons betaalbaar en Zowel het Europese Parlement alsgezond de voedsel Europese gebracht, maar de voedselproductie Commis ook verder van - door het streven naar hoogwaardige kwaliteit tegen steeds Europese rechtspraak? Daarnaast wordt de histo­ ons verwijderd. sie en de Europese landbouwministersDeze brochure is een zijn pleidooi om landbouwmomenteel weer terug in de sa- lagere prijzen. Dat is een lastige spagaat, we zijn kritische rische ontwikkeling van de Nederlandse Europa- menleving te brengen, onder meer door de ontwikkeling van diver- siteit te stimuleren en faciliteren.Waar de ene varkenshouder tegen iyJacobs Lily de scherpst mogelijke kostprijs de samenleving voorziet van betaal- bezig die hervormingen stapje voorbare varkenskoteletjes, stapje laat zijn buurmandoor en collega-varkenshouder te voeren burgers maar ook prijsbewuste consumenten.’ politiek belicht en de positie van de Partij van de zijn varkens buiten scharrelen en organiseert kinderpartijtjes op de boerderij. Beide varkenshouders zijn nodig, beide varkenshouders LANDBOUW en daar waar nodig bij te sturen. Datzijn duurzaam, dit maar alleen proces met elkaar vormen ze eende aantrekkelijk nodige Arbeid daarbij. geheel. RAAKTIEDEREEN We moeten landbouw bij de burger en bij alle lagen van bestuur tijd en aandacht vraagt is logisch, weerwant bovenaan de agendahet zetten: gaat Europees, nationaal, over provinciaal, bijna Wilt u de brochure graag thuis ontvangen? Stuur een mail Redactievoering: Frans Becker, Menno Hurenkamp, maar ook lokaal! Dat betekent dat er op al deze lagen gewerkt moet Een sociaal-democratische visie op ons voedsel worden aan een duurzame landbouw en gezond, betaalbaar voed- de helft van het totale Europese budgetsel. In deze brochure reikenen we voorde iedereen verschillende aanknopingspunten Lily Jacobs naar [email protected] of bel: 020-5512127. U kunt het Monika Sie Dhian Ho, Mets & Schilt/WBS, aan om een aantrekkelijke, veelzijdige en duurzame landbouwt to stand te brengen. lidstaten kunnen het maar moeilijk met elkaar eens worden boekje ook ­downloaden via www.pesdelegatie.nl. U kunt Amsterdam 2008. welke hervormingen noodzakelijk zijn. Nederland behoort ook reageren op stellingen over de landbouwhervormingen­ U kunt het boek kopen via de webwinkel op tot de drie grootste landbouwexporteurs van de wereld. op www.pesdelegatie.nl. www.pvda.nl. Het Nederlandse oppervlak wordt voor 68 procent gebruikt

Heeft u ook nieuws vanuit uw afdeling dat interessant kan zijn voor het hele land? Mail het ons dan toe: [email protected] Integratie door de jaren heen Tekst Leo Lucassen en Wim Willems, Foto’s ISSG e.a. achtergrond De ondraaglijke lichtheid van het geheugen

Was de PvdA de afgelopen dertig jaar inderdaad een softe centrum en ter rechterzijde, zodat we inderdaad de eigen taal en cultuur. Al aan het einde van de ten in S&D, zoals J.E. Ellemers, An Huitzing met een Marokkaanse achtergrond, om ons daar cultuurrelativistische club en onderscheidde zij zich daarin zozeer van een ‘linkse kerk’ moeten spreken? Niets is jaren tachtig kwam er kritiek op de vrijblijvend­ en Johanna Fortuin, waarschuwden voor het voor het gemak toe te beperken, maakt deel uit minder waar, zoals blijkt wanneer we ons in de heid van dit beleid, en wel van als links bekend­ bagatelliseren van sociale problemen en naïef van een breed maatschappelijk probleem. Dat is van andere politieke partijen in het centrum en ter rechterzijde, recente geschiedenis verdiepen, zoals een aantal staande denkers als Arie van der Zwan en Han multiculturalisme. In de jaren negentig was er vooral sociaaleconomisch bepaald en ook menig dat we met recht van een ‘linkse kerk’ moeten spreken? jaren geleden de parlementaire enquêtecommis­ Entzinger, die destijds samenwerkten in de WRR. al evenmin sprake van een gesloten front. Zo autochtoon kampt daarmee. In dat opzicht sie Blok. Om te beginnen vergeten we maar al te bespraken Jos van de Lans, Pieter Hilhorst, Eve­ getuigde het emancipatoire beleid ten opzichte Het antwoord volgens Leo Lucassen en Wim Willems. snel dat de fundamenten voor de grootscheepse Kritische geluiden lien Tonkens en Wouter Gortzak ieder op eigen van zogenaamde asociale burgers in de vooroor­ migratie van gastarbeiders en met name hun Binnen de PvdA werd uiteenlopend gedacht over wijze de dilemma’s van tolerantie en diversiteit. logse tijd van een dieper maatschappelijk inzicht en van de dwaalbegrippen die de we heden ten dage mee kampen. Niet alleen op gezinnen – vanaf de late jaren zeventig – al in de problemen die voortvloeiden uit grootschalige Het is waar, deze stemmen kwamen overwegend dan de paniekerig aandoende aanpak van dit laatste decennia in politiek Nederland sociaaleconomisch, maar vooral ook op cultureel de decennia daarvóór werden gelegd. Het waren immigratie. Het cultuurrelativisme kreeg nooit van de zijlijn en klonken veel minder luid in de moment. Die lijkt vooral bedoeld om populis­ alom ingang heeft gevonden, is die van gebied. Vandaar de grote aandacht in de resolutie vooral de liberalen (vanwege de behoeften op de echt voet aan de grond, wel waren er sociaalde­ Tweede Kamer of in het kabinet. Maar dat gold tisch rechts de wind uit de zeilen te nemen. Als ‘de linkse kerk’. Deze gedachtecon­ voor onderwerpen als: de boerka, eerwraak, het arbeidsmarkt) en de christendemocraten (met mocraten die – net als andere politici – waar­ voor kritische geluiden in de meeste partijen, werkelijk wordt gedacht dat niet-integrerende structie is – iets anders geformuleerd wel of niet een hand geven van moslimmannen, hun nadruk op de eenheid van het gezin) die aan­ schuwden voor racisme, en discriminatie en tole­ de VVD incluis – met de fractie Bolkestein als moslimmigranten het brandende maatschappe­ E – al in 1937 door Jacques de Kadt bedacht, maar de samenhang tussen de Nederlandse nationa­ drongen op soepele regels voor de immigratie en rantie predikten. Daarnaast treffen we vanaf de uitzondering. Als er al een ‘linkse kerk’ bestond, lijke probleem van deze tijd vormen, klinkt de in de huidige vorm komt wijlen Pim Fortuyn de liteit en identiteit. Maar ook de aparte cursussen gezinshereniging. In die tijd stelde juist de PvdA vroege jaren tachtig geregeld kritische geluiden dan werd die door vrijwel iedereen bezocht. En roep om ernst te maken met het antidiscrimina­ eer van het auteurschap toe. Beiden waarschuw­ ter inburgering voor mannen en vrouwen, islami­ zich eerder terughoudend op. aan, met name in de kolommen van Socialisme de gepredikte boodschap om te waken voor stig­ tie beginsel ronduit vals. Als in Nederland ieder­ den tegen de ontaarding van het socialisme in tische scholen, tekortschietende opvoeding van en Democratie (S&D). Waarschuwingen tegen matisering, racisme en discriminatie werd breed een voor de wet gelijk is, dan is het continue een nieuwe dogmatische ‘kerk’. Fortuyn hekelde migranten en de houding van moslims tegenover Minderhedenbeleid te ver doorgeschoten tolerantie en het scherp gedeeld. onderscheid maken tussen wij en zij inconse­ vooral het naar zijn idee naïeve multiculturalisme het homohuwelijk en de vrijheid van meningsui­ Verder kwam het officiële Minderhedenbeleid in aan de kaak stellen van afwijkende normen en quent. Maar dat niet alleen. Het voedt ook senti­ en cultuurrelativisme, die links Nederland en de ting. Een palet aan thema’s, waaraan we moeten 1983 tot stand onder verantwoordelijkheid van waarden van ‘buitenlanders’. Ook de spannin­ Sociaaleconomisch probleem. menten waar de sociaaldemocratie de afgelopen PvdA vooral sinds de jaren zeventig in hun greep aflezen dat nieuwkomers zich vaak niet aan de de minister van Binnenlandse Zaken, de VVD’er gen in de oude buurten, waar autochtonen zich Maar stel dat de zelfkritiek in de recente PvdA eeuw terecht tegen heeft gevochten. Het brengt zouden hebben. In zijn perspectief werd immi­ Nederlandse wetten en regels houden, noch de ­Rietkerk (na een initiatief van zijn voorganger niet meer met hun wijk (zouden) identificeren, resolutie Verdeeld verleden, gedeelde toekomst wer­ bovendien een niet te verdedigen tweedeling aan gratie toegejuicht en bleven de ogen gesloten waarden van hun land van aankomst delen. Wiegel), dat uitging van blijvende vestiging. Dit werden benoemd. Dat gebeurde in bijdragen van kelijk zou voortkomen uit een doorgeschoten binnen de arbeidersklasse – om dat ouderwetse voor de negatieve kanten van de massale bin­ beleid werd Kamerbreed gedragen – met uitzon­ de SCP-onderzoeker Carlo van Praag, in 1986, tolerantie in het verleden. Dat betekent nog woord eens van stal te halen. nenkomst van mensen, vooral die uit Suriname, Terughoudend dering dan van extreemrechts – en uitgevoerd terwijl de criminoloog Chris Rutenfrans zes jaar altijd niet automatisch dat het prediken van Turkije en Marokko. Afgezien van de aanvechtbare interpretatie van door centrumrechtse kabinetten onder leiding van later over de dieperliggende culturele wortels van tolerantie onverenigbaar is met het openlijk Leo Lucassen en Wim Willems bezetten samen de In de recente PvdA integratieresolutie Verdeeld de huidige multiculturele werkelijkheid in Neder­ Ruud Lubbers. De laatste stond destijds bekend de criminaliteit onder Marokkaanse jongeren bespreken van maatschappelijke problemen. leerstoel Sociale Geschiedenis aan de Universiteit verleden, gedeelde toekomst klinkt deze echo van land en de etnocentrische tegenstelling tussen als een no nonsens man, en bepaald niet als een schreef. Dat sommige kinderen van een beperkt aantal Leiden/Campus Den Haag. Voor deze reactie werd Fortuyn door. Met één pennenstreek worden de wij en zij in de resolutie, is het de vraag in hoever­ linkse rakker. De nadruk in zijn beleid lag ook op Al ruim voor de omstreden rede van VVD-er Frits migrantengroepen ontsporen, is evident. Dat dankbaar geput uit Ida Hellebrekers MA scriptie jaren tussen ruwweg 1970 en 2000 getekend re dit impliciete mea culpa op zijn plaats is. Was sociaaleconomische maatregelen. Het faciliteren Bolkestein in 1992 klonk in de gelederen van de vraagt om een voortvarende aanpak, maar niet De moeizame omgang van de PvdA met het als een periode van tolereren en vermijden. Die de PvdA de afgelopen dertig jaar inderdaad een van zoiets vaags als multiculturalisme bleef mar­ PvdA volop kritiek op de culturele dimensie van in de nationalistische termen waarin de resolu­ integratievraagstuk, 1980-2006 (Instituut voor houding zou medeverantwoordelijk zijn voor een softe cultuurrelativistische club? Onderscheidde ginaal en kende een sterk symbolisch gehalte. We de immigratie – intussen beperkt tot degenen tie zijn benadering verdedigt. Het ergerlijke en Geschiedenis, Universiteit Leiden, oktober 2008). aantal grote maatschappelijke problemen waar zij zich daarin van andere politieke partijen in het moeten dan vooral denken aan het onderwijs in met een moslimachtergrond. Diverse publicis­ ontoelaatbare gedrag van Nederlandse jongeren

1937 1960 1970 1973 1975 1980 1982 1983 1988 1990 1992 2000 2002 2003

1937 De term Linkse kerk werd door Jacques de Jaren ’70 Geen integratiebeleid omdat men 1983 Eerste officiële Minderhedenbeleid onder 1988-89 Kritiek vanuit linkse hoek op integratie: Jos van der Lans, Piter Hilhorst, Multiculturele Drama. Kadt bedacht als waarschuwing voor het socia­ terugkeer gastarbeiders verwacht. minister van buitenlandse zaken VVD Rietkerk. vrijblijvendheid integratiebeleid door econoom Eveline Tonkens en Wouter Gortzak. 2002 Pim Fortuyn mobiliseert kiezers op het lisme in een nieuwe dogmatische kerk. 1973-1975 Stop werving gastarbeiders. 1982-1994 Kabinetten Lubbers voeren Arie van der Zwan en socioloog en hoogleraar 1992 Rede Frits Bolkensteijn over ongenoegen ongenoegen over integratie. Jaren ’60 Toestroom gastarbeiders uit Zuid Jaren’80 Asielzoekers, multiculturele samen­ ­minderhedenbeleid uit met nadruk op sociaal­ migratiestudies Han Entzinger. culturele dimensie immigratie. 2003 Parlementaire enquête commissie Blok. Europa en later Turkije en Marokko. leving, achterstandsbeleid. economische maatregelen. jaren ’90 Kritiek op vrijblijvende karakter 2000 Paul Scheffer publiceert artikel Het

18 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 19 PvdA-leden & integratie Tekst Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie

Voor dit themanummer vroeg Rood een aantal PvdA-leden hun mening over integratie. Wat verstaan zij eronder, wat moet er gebeuren en wat vinden zij van de koers van de PvdA? ‘Integratie is meer dan tolerantie’

Moussa Aynan, zelfstandig taxi-ondernemer en raadslid in Haarlem Anique ter Welle is docente Maatschappij­ Roy Bouten, financieel adviseur en leer op een zwarte en een witte middelbare gemeenteraadslid in Horst aan de Maas ‘In de jaren tachtig werd ik altijd gezien als goed mee. Een deel van hen echter niet, school in Amsterdam. die leuke krullenbol. Ik had Nederlandse waardoor dat beeld van die leuke krullenbol ‘Integratie betekent voor mij dat iedereen met vrienden en hier in Haarlem is mijn afkomst aan diggelen is geslagen. In de gevangenis ‘Voor mij is integratie je bewust zijn van de waarden elkaar samenleeft en dat iedereen zich aanpast nooit een issue geweest. Maar de tijden zijn jongens van Marokkaanse afkomst over­ van de ander, en die dan accepteren en respecteren. aan elkaar. Dat is een proces dat van twee kan­ zijn veranderd. Eind jaren negentig werd ik vertegenwoordigd. Dat heeft onder andere Tolerantie is onmisbaar bij integratie. Maar je kunt ten moet komen. Het moet iemand van alloch­ opeens Marokkaan. te maken met een gebrek aan ontplooiings­ niet tolerant zijn, als je niks weet van de ander. Als tone afkomst ook mogelijk worden gemaakt De meeste mensen van Marokkaanse mogelijkheden en het feit dat hun vader en tolerantie niet meer is dan onverschilligheid is het zich aan te passen, dat lukt niet als hij op straat afkomst weten hun weg te vinden en doen moeder vaak analfabeet zijn. Eigenlijk missen een hol begrip. met de nek wordt aangekeken. deze ouders een plattegrond van de samen­ Respect is waarschijnlijk het meest uitgewoonde Ik maak me zorgen, omdat veel mensen hele­ leving. Hierdoor kunnen ze hun kinderen de woord van de afgelopen jaren, maar het is wel maal niet willen dat er geïntegreerd wordt. Ze weg niet wijzen. belangrijk. Iedereen maakt deel uit van dezelfde staan niet open voor de multiculturele samen­ Als je wilt dat mensen zich Nederlander voe­ samenleving, ongeacht het verschil van culturele leving. Maar er is geen keus: die samenleving len, spreek ze dan ook zo aan. Mohammed achtergrond. Ik vind het belangrijk dat je iets weet is er al. Dat mensen polariseren en bijvoor­ Mohandis, een raadslid uit Gouda, is gebo­ van de culturen van de mensen waarmee je samen beeld het gedrag van een paar moslimextremis­ ren in Nederland. Wouter Bos moet hem leeft. ten gemeengoed maken van alle moslims, zie dus als Nederlander aanspreken, niet als Mijn kinderen gaan naar een gemengde school. Dat ik als een grote bedreiging. Mensen als Geert Marokkaan, zoals hij onlangs deed op een is een bewuste keuze geweest: ik wilde ze niet in een Wilders maken het van kwaad tot erger. bijeenkomst over integratie. bakfiets zetten en uit onze gemengde buurt fietsen In Horst en Maas werken we aan een project Laten we niet vergeten dat het in Nederland om hen naar een witte school te brengen. Toch zijn waarbij arbeidsmigranten geholpen worden ontzettend goed gaat, zeker in vergelijking er veel dingen niet vanzelfsprekend. Zo is het voor deel uit te maken van de samenleving, bijvoor­ met andere landen! Nederland vormt abso­ veel mensen heel normaal om naar een Turkse beeld in sportclubs en cafés. Ik ben ervan over­ luut de voorhoede op integratiegebied. Kijk winkel te gaan voor boodschappen, maar de Turkse tuigd dat dergelijke lokale initiatieven werken: alleen maar naar de Tweede Kamer, waarin buurman aanspreken doet men niet. Natuurlijk integratie begint op lokaal niveau! parlementariërs met een Antilliaanse, hoeven het niet altijd autochtonen te zijn die con­ Met de inhoud van de resolutie over integratie Turkse, Marokkaanse afkomst en ga tact initiëren. Integratie moet van twee kanten ben ik het in grote lijnen eens. Zo is er veel zo maar door zitten. En kijk naar komen. aandacht voor emancipatie. Het is de rol van schrijvers, sporters, cabaretiers De politiek kan niet veel meer doen dan pluri­ de PvdA om bruggen te bouwen en de integra­ en ondernemers met een formiteit stimuleren. Ik verwacht van de PvdA tie te faciliteren. Alleen de toonzetting van de kleurtje. Ahmed Aboutaleb dat zij de mensen stimuleert bij het maken resolutie vind ik eng; het lijkt wel of de partij i s burgemeester van van contact. Bijvoorbeeld door de weg voor haar best doet rechts gevonden te worden. Zo Rotterdam. Daar multiculturele projecten voor scholieren vrij breek je bruggen juist af.’ mogen we trots op te maken. Maar uiteindelijk ligt de oplos­ zijn; voor de American sing bij de mensen zelf.’ Dream ga je naar Nederland!’

‘Voor de American Dream ‘Het moet van twee ‘Integratie begint op ga je naar Nederland’ kanten komen’ lokaal niveau!’

20 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 21 Tekst Jan Schuurman Hess rood in de regio

Hoe gaat het met de integratie in de wijken? Rood bezocht wijken in Tilburg en Amsterdam, en sprak er met de dienstdoende PvdA’ers over hun visie en aanpak: Jan Hamming, wethouder in Tilburg en Fatima Elatik, stadsdeelvoorzitter in Amsterdam. De boel bij elkaar brengen

‘We zijn allemaal Tilburgers, zonder onderscheid’ ‘We mogen en kunnen niet in beelden of stereotypen denken’

Tilburg maakt zich op voor het traditionele carnaval, volgende week. Dit Uitgangspunten Zeeburg. ‘Migrantenbeleid? Integratiebeleid? Daar doe ik niet aan,’ zegt gelijk tot een discussie over integratie. We mogen en kunnen niet in beel­ feest heeft sinds twee jaar een tegenhanger in de zomermaanden, de De uitgangspunten van de Tilburgse aanpak zijn eenvoudig. ‘We zijn Fatima Elatik, PvdA-stadsdeelvoorzitter Zeeburg. “Doe jij maar het migran- den of stereotypen denken; de meeste kinderen zijn hier geboren, gewone T-Parade, waaraan alle bevolkingsgroepen van Tilburg meedoen. ‘En dat allemaal Tilburgers, zonder onderscheid,’ verklaart Jan Hamming. ‘We tenbeleid,” zeiden mijn collega’s toen ik toetrad tot het dagelijks bestuur. Amsterdammers. Het is niet goed dat de PvdA in beelden gaat denken. samen vieren, samen kleine rituelen beleven, is de sleutel van het succes gaan uit van de talenten van mensen en nodigen iedereen uit om mee te Ik was in hun ogen toch de migrant. “Ho, wacht eens even… wie is hier de Veel problemen horen bij het leven in een grote stad. In deze wijk hebben van het Tilburgse integratiebeleid,’ aldus wethouder Jan Hamming. doen, in het werk, op school, in sport of in de cultuur. We bieden iedereen migrant? Wie van jullie is in Amsterdam geboren,” vroeg ik. Niet een van kinderen honger wanneer ze naar school gaan. Daar wil ik iets aan doen, kansen; wie om een specifieke aanpak vraagt, kan die krijgen. Maar wie de collega’s, maar ik wel. Ik ben een gewone Amsterdamse meid. Dus dat en waar iemand vandaan komt maakt niet uit. Ik spreek jongens die uit de Tilburg is tweehonderd jaar oud, heeft ruim tweehonderdduizend inwoners niet mee wil doen en de zaak verstiert, zoals onlangs Marokkaanse en beeld dat ik de migrant was… Ik denk niet in beelden. Ik maak geen onder- bocht vliegen, op straat aan en wijs hen op hun verantwoordelijkheid en en wordt gekenmerkt door een grote dynamiek, in de economie van de Antilliaanse jongens met twee gewapende overvallen, kan rekenen op een scheid tussen mensen.’ mogelijkheden. Natuurlijk mislukt dat af en toe en dan voel ik dat als een stad, in het onderwijs en in de cultuur. De traditionele industrie is verdwe­ keiharde aanpak.’ nederlaag. Maar het is veel belangrijker dat iedereen kan mee doen in de nen en op de opengevallen plaatsen in de stad zijn nieuwe woningen en Vlak achter het Verdiplein is een Cruijff Court gekomen, voor de Antilliaanse Zeeburg, het oostelijk deel van Amsterdam, is met 52.000 inwoners gro­ wijk: jongeren, ouderen, vrouwen. Ons beleid is gericht op actief burger­ nieuwe bedrijven gekomen. jongeren is er een honkbalveld, en de Tilburgse jeugd kan op woensdag­ ter dan een provincie-hoofdplaats als Middelburg. Het stadsdeel bestaat schap en de manier waarop mensen hun verantwoordelijkheid voor zich­ De achterkant van die ontwikkelingen tref je echter in Tilburg Noord aan: middag voor een paar dubbeltjes naar het zwembad. In Tilburg hoeven uit drie wijken, de Indische Buurt, het Oostelijke Havengebied en IJburg. zelf en de buurt kunnen opnemen. Daar gaat het om, om rechtvaardigheid, ruim opgezette wijken uit jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw die jongeren niet te hangen. De laatste twee zijn relatief jonge wijken, met een veelal hoogopgeleide, om verbondenheid. Daarom zoek ik de mensen op, spreek mensen aan, nu bewoond worden door Marokkanen, Turken, Antillianen, Somaliërs en De Turkse en de Nederlandse bakkers op het Verdiplein zijn weer tevre­ gegoede bevolking. De Indische Buurt is een Vogelaarwijk, met bewoners en betrek hen bij de gemeenschap. Zij zijn er mede verantwoordelijk voor Brabanders. In 2005 ging het daar mis en kondigde het stadsbestuur een den; de zaken gaan goed. En wie op het plein mensen aanspreekt hoort die in eerste, tweede of derde generatie een achtergrond hebben buiten dat een straat schoon is en een wijk leefbaar. We moeten niet pappen en samenscholingsverbod af voor het Verdiplein. inderdaad dat de sfeer beter geworden is, overdag. Want: ‘Ik durf ’s avonds Nederland. nathouden, maar mensen verantwoordelijkheid geven. Dat is actief burger­ ‘We moesten toen wel ingrijpen,’ vertelt Hamming in zijn werkkamer in het niet naar buiten,’ zegt een jonge moeder die in de flat tegenover het plein De Indische Buurt werd aan het begin van de vorige eeuw gebouwd. Wie schap.’ Tilburgse stadhuis. ‘Camera’s ophangen en de politie er bovenop zetten. woont. Ze wordt bijgevallen door een oudere mevrouw. Wanneer er twee er twintig jaar geleden door heen liep, zag verrotte, goedkope huurhuizen, De ouders van Fatima zijn geboren in Marokko, net als haar oudere broers Tegelijk pakte we het plein en de omgeving aan. Samen met de woning­ jongens passeren, houden ze hun mond. ‘Die kennen ons. Ze weten niet troep op straat en een gebrekkige sociale samenhang. Maar nu is het er maar zij is zo Amsterdams als het Lieverdje. ‘Mijn broers zeiden het nog bouwvereniging hebben we straatcoaches ingezet, met een kantoor aan precies in welke flat we wonen, maar wel dat we aan de overkant wonen. mooi en schoon, er is een groenteboer, bakker, slager, een kleermaker; de toen we op vakantie waren in Marokko: “Jij bent echt geen Marokkaan, jij het plein, boven de winkels. Die zijn voortdurend en herkenbaar aanwezig. Dus passen we wel op.’ atmosfeer op straat is gemoedelijk, open en hartelijk. Amsterdammers met bent hier niet geboren.” En dat klopt hoor. Als ik na vier weken vakantie We hebben geïnvesteerd in kleine, gemeenschappelijke evenementen, in Die angst van de straat zie je niet in het Huis van de Wereld, in een de kleuren van alle werelddelen, groeten elkaar. terugkom over de grens en ik hoor Guus Meeuwis, dan ga ik los. Maar gezamenlijke rituelen, een kerstmarkt, een grote tent tijdens de Ramadan, voormalig bankgebouw, schuin tegenover het station. Hier zijn een paar mijn moeder, in haar traditionele kleding bidt evengoed voor dit land, een weekmarkt en allerlei festivals. Nu gaat het weer de goede kant op. De organisaties bij elkaar gebracht, Vluchtelingenwerk, het Centrum voor Actief burgerschap Nederland. Het is haar land, zegt ze, Nederland is het barmhartigste land winkeliers krijgen weer klanten, de veiligheid is teruggekeerd.’ Ontwikkelingssamenwerking en de voormalige missie. Gezamenlijk Op de vraag waarom we altijd horen over problemen in Slotervaart en niet ter wereld. Hier is iedereen gegarandeerd van eten en een dak boven het organiseren zij cursussen voor nieuwkomers, worden mensen geholpen over Zeeburg, antwoordt Elatik: ‘We zijn hier al veel langer aan de gang dan hoofd. En je mag denken wat je wilt.’ en, in het wereldrestaurant Blend, vinden de nieuwe Nederlanders werk- Ahmed Marcouch in Slotervaart; wij hebben een voorsprong daardoor. Als leerplaatsen. Kees Severijns, zakelijk leider van het Huis, weet het zeker: ‘In jongens hier streken uithalen, is dat een zaak voor justitie en leidt dat niet de huiskamer, waar alleen maar een tafel staat, een paar stoelen en een pot koffie, daar gebeurt het. Daar zitten alle nationaliteiten bij elkaar, komen de gesprekken op gang en vinden mensen samen hun weg.’

22 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 23 Tekst Redactie Foto’s De Beeldredaktie, Michiel Reijnen PvdA@work

Op zoek naar werkende oplossingen voor echte problemen. Dat was Commissie het idee achter het bezoek dat PvdA-Kamerleden en bewindslieden Dijsselbloem vorig jaar november brachten aan vmbo-scholen. Het resultaat wordt In februari 2008 deed de parlementaire onderzoeks- samengevoegd in een boekje met aanbevelingen voor het vmbo. Rood commissie onder leiding van Jeroen Dijsselbloem onderzoek naar de onderwijsvernieuwingen in volgde een aantal Kamerleden op hun rondgang. Nederland. Het vmbo, dat in 1999 werd ingevoerd, was een van die onderwijsvernieuwingen. De veran- dering kwam bovenop de eerdere invoering van de basisvorming. De gedachte achter de basisvorming en de invoering van het vmbo was dat leerlingen die een extra steuntje in de rug nodig hadden, op deze manier ‘opgetrokken’ konden worden naar een hoger ‘Het leek hier wel niveau. De basisvorming gaf ze een breed pakket the- oretische kennis en het voorbereidende beroepson- derwijs zou beter aansluiten op de vervolgopleidingen (mbo) en de arbeidsmarkt. Ook moest het onderwijs beter worden afgestemd op de verschillende leerni- een pretpark’ veaus van de kinderen. Deze doelstellingen werden nooit gehaald. Integendeel; de basisvorming zorgde ervoor dat veel meer praktisch ingestelde leerlingen de hoeveelheid theorie nooit konden bevatten. En de invoering van het vmbo voelde voor school- en half miljoen kinderen gaat dagelijks college, dat onlangs door de onderwijsin­ iedereen op school een gemakkelijke opgave’. Aansluiting van vmbo op mbo leiding en leraren als een van bovenaf opgelegde blauwdruk die in de praktijk nooit haalbaar bleek en naar een vmbo-school. Op veel van spectie als zeer zwak werd bestempeld. Ank Toen in de jaren negentig veel allochtone kin­ Fractievoorzitter Mariëtte Hamer ging met meer problemen opleverde dan oploste. De onderwijsinstellingen werden leerfabrieken waar geen die scholen gaat het goed, maar er zijn Jeurissen, sinds mei directeur van het Delta deren de school instroomden, lag de nadruk op kamerlid Chantall G’illard op bezoek bij de G.K. persoonlijke aandacht was voor leerlingen met allerlei gevolgen van dien: schooluitval, onveilige ook problemen op het vmbo. De PvdA College, zag de publicatie op de lijst van de het scheppen van een warm klimaat, waarin de van Hogendorpschool in Rotterdam Delfshaven. scholen, slechte aansluiting vmbo op het mbo. De commissie Dijsselbloem kwam met een scherpe E Tweede Kamerfractie wil deze problemen oplos­ inspectie aankomen: ‘Kort gezegd is er veel problemen van en met de kinderen beheersbaar Deze school was een van de inspiratiebronnen conclusie: De overheid is er in al die jaren niet in geslaagd om de kwaliteit van het onderwijs te sen, dus presenteert ze in februari een nieuwe aandacht geweest voor het sociaal-emotioneel bleven en er een zorgstructuur kon worden voor de aanbevelingen het boekje Lang leve het garanderen. Bij de aanvang van het vmbo is onvoldoende rekening gehouden met de verschillen agenda om daar waar nodig de kwaliteit van het welbevinden van leerlingen en weinig aandacht opgebouwd. Er werd niet gekeken naar wat kin­ vmbo, waarmee de fractie in 2004 kwam. ­tussen leerlingen. De meest kwetsbare leerlingen zijn daarvan de dupe geworden. vmbo te verbeteren. Niet door nieuwe blauw­ voor de kerncompetenties van kinderen. Maar deren kunnen. ‘Ze werden wellicht niet genoeg De school werkt met kerndocenten, dat wil zeg­ drukken, maar door doeltreffende aanbevelingen er moet natuurlijk wel gepresteerd worden. uitgedaagd,’ vermoedt Ank Jeurissen. ‘Dat zie je gen dat een docent voor een groot deel van de Het boekje met adviezen voor het vmbo kunt u opvragen via de redactie: pvda@work. uit de praktijk, door de lessen uit het rapport van We zijn nu intensief bezig dat te veranderen.’ onder andere aan hun taalvaardigheid, die ver lesuren verantwoordelijk is voor een vaste groep Ook opmerkingen en commentaar over de aanbevelingen kunt aan de redactie kwijt. de commissie Dijsselbloem ter harte te nemen. Locatiedirecteur Guus Peek vult aan: ‘Docenten beneden peil is. Dat kan natuurlijk niet. De resul­ leerlingen. Deze school heeft, ook al staat hij in De agenda volgt het boekje Lang leve het vmbo! hebben jarenlang gewerkt aan de veiligheid taten van leerlingen zijn belangrijker dan het leuk een Vogelaarwijk, een gemiddelde doorstroom op, dat de fractie in 2004 maakte. op school. Dat was hun focus. Nu moeten ze en gezellig omgaan met je klas.’ naar het mbo van 99,9 procent en een slagings­ Onderwijswoordvoerder Staf Depla en Jeroen die verleggen van de sociaal-emotionele bege­ Ook leerlingen willen dat schoolregels worden percentage van 98 procent. een extra jaar voor. Leerlingen blijven op deze gen is dat ze al in de eerste jaren van hun mid­ Dijsselbloem bezochten in Utrecht het Delta leiding naar leerprestaties. En dat is niet voor gerespecteerd. Erva uit klas V1A: ‘De leerlingen Toch is de doorstroom van het vmbo naar de manier niet zitten, wat een hele negatieve con­ delbare school een praktijkvak krijgen, terwijl ze zijn veel te vrij op school. Een heleboel kwamen mbo volgens docenten Ruud en Barry problema­ notatie heeft, maar ze krijgen een jaar extra om op hoog vmbo-niveau, dat van de theoretische niet om te leren, daarmee verpestten ze het voor tisch. ‘Er is moeizaam contact met de mbo’s in hun vmbo op een goed niveau te voltooien. leerweg, les krijgen. Volgens Porck is het geheim Een aantal voorstellen op een rijtje degenen die wel wilden leren. De leraren pakten de buurt. Veel ROC’s zijn te groot en autonoom. van het slagen van zijn school dat hij een groep dit probleem niet aan. Het leek hier wel een pret­ Het komt zelfs voor dat leerlingen op het mbo Maatwerk hele goede leraren heeft. ‘De docenten staan • De politiek moet scholen, docenten, leerlingen ook worden geholpen. park. Gelukkig wordt er nu strenger opgetreden. de vaardigheden die zij op het vmbo geleerd Kamerleden Diederik Samsom en Khadija Arib voor hun vak en geven de leerling indien nodig en ouders te hulp schieten om alle kinderen • Ruim baan voor de ambachtschool nieuwe Want ik kom naar school om te leren.’ hebben weer verliezen.’ Ook maken de leraren gingen naar het Technisch College in IJmuiden. individuele sturing. Het echte geheim is passie goed onderwijs te bieden. stijl. Onderwijs voor kinderen die beter met In het gesprek met leraren vertelt de docent beel­ zich zorgen over het enorme aanbod aan oplei­ Op het Technisch College is veel aandacht voor de kinderen en een positieve benadering.’ • Ruimte voor maatwerk binnen en buiten hun handen kunnen leren. dende vorming en cultuur dat hij niet zo wakker dingen. ‘Het wordt voor de vmbo-leerlingen voor maatwerk en voor het aanleren van een Porck wijst er wel op dat de manier waarop de de klas. • Schooluitval terugdringen door geïntegreerde ligt van de slechte kwalificatie van de inspectie. steeds moeilijker om uit de enorme brij aan ambacht. Schooldirecteur Ruud Porck: ‘De school met de leerlingen omgaat, erg arbeidsin­ • Verlagen van de werkdruk: kleinere klassen, vmbo-mbo 1-2 opleidingen. En schakelfunctie ‘Wie zit er nu op zo’n kwalificatie te wachten? Er opleidingen een goede keuze te maken. De ver­ roep om vakmanschap zal er altijd blijven.’ tensief is: ‘We willen allemaal maatwerk, maar meer tijd voor onderwijs door meer tijd voor vmbo-t/mavo naar havo en mbo versterken. wordt eenzijdig naar examenresultaten gekeken, wachtingen van de leerlingen over het ROC zijn De school heeft het nieuwe leren vijf jaar daarvoor zijn wel kleinere groepen noodzakelijk. begeleiding. er komt nooit iemand langs die vraagt of de ook vaak te hoog gespannen en het komt regel­ geleden omarmd: leerlingen zijn erg vrij en En dus meer geld voor leraren.’ • Loslaten indeling in sectoren. kinderen het naar hun zin hebben. Wij hebben matig voor dat een leerling een verkeerde keus houden hun eigen portfolio bij. Alleen voor • Het niveau van de basiskennis en basisvaar- heel lang te horen gekregen dat het belangrijk­ maakt.’ Daarom pleiten de twee docenten ervoor vakken als Nederlands en wiskunde bleek de Veel van de problemen die in de bovenstaande digheden van taal en rekenen waarborgen. ste op school de veiligheid was. Nu hebben we dat de leerlingen eerst twee jaar basis-mbo ‘intrinsieke motivatie wel erg laag’, dus worden bezoeken aan de orde zijn gekomen, zijn terug • Slecht presterende scholen ondersteunen een school waar het best veilig is, en nu moet volgen en dan pas een keuze maken. ‘Dat geeft die daarom nog wel klassikaal aangeboden. te vinden in het boekje met aanbevelingen uit de met EHBO-teams, als dat niet helpt de school het opeens weer helemaal anders.’ De docent ze meer lucht, ze kunnen zich beter oriënteren Kinderen krijgen gedurende hun hele school­ praktijk om deze problemen aan te pakken. Het eerder sluiten. techniek vult aan: ‘De inspectie is heel strak op en het zorgt ook voor minder teleurstellingen.’ tijd de verantwoordelijkheid die ze aankunnen. boekje is de agenda die richting geeft aan de wij­ • Laat laatbloeiers in zes jaar hun opleiding de feiten gericht. Onze leerlingen komen van Daarnaast is er veel verschil in het eindniveau Daarnaast wordt er zo veel mogelijk maatwerk ze waarop de PvdA zich de komende jaren voor afronden. Kanaleneiland en Lombok. We hebben deze leer­ van de vmbo-leerlingen. Er zou veel meer ‘op geboden. Zo kent de school sinds kort de tech­ het vmbo wil inzetten. • Kinderen met achterstanden moeten hoe dan lingen wel op school weten te houden. Maar dat maat’ gewerkt moeten worden met de leerlingen. nische mavo (die officieel vmbo gemengde wordt niet meegenomen in het rapport.’ Voor de zwakkere leerlingen stelt deze school leerweg heet). Het voordeel voor deze leerlin­

24 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 25 Eberhard van der Laan Tekst Jan Schuurman Hess Foto Adrie Mouthaan profiel

et is bijna half acht in de avond wanneer minister Eberhard van der Laan zich verontschuldigt. De ambte­ ‘Ondanks verschillen probeer je naren in het ministerie zijn op dat moment, op een enke­ met elkaar de wereldvrede toch ling en kamerbewaarder Theo na, al uren naar huis. Het is donker en ijzig kil in het gigantische gebouw van het een beetje dichterbij te brengen’ H ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. ‘Ik zou nog lang willen verder praten,’ zegt Eberhard, ‘maar ik moet nog een stapel stukken doornemen. Een halve meter.’ Eberhard heeft nog niet aansnijdt. En ook hier geldt dat je de PVV serieus moet nemen. Onzin gegeten en, bekent hij, nauwelijks gerookt. ‘Dat mag hier nergens,’ zegt is onzin, maar als zij wijzen op gesubsidieerde websites waar beledi­ hij met een schalkse blik. gende teksten staan over homo’s en joden, dan laat ik dat onmiddellijk uitzoeken, want dat kan natuurlijk niet.’ Het is de eerste dag na het kerstreces. Een paar weken eerder, volkomen onverwacht, werd de Amsterdamse advocaat benoemd tot minister van In de eerste debatten in het parlement kreeg minister Van der Laan Integratie, Wonen en Wijken, in opvolging van Ella Vogelaar. Heeft Van brede waardering voor zijn inhoudelijke lijn. Daarmee zijn de moei- der Laan daarna contact gehad met Ella Vogelaar? ‘Ja. We zijn tenslotte lijkheden en dilemma’s evenwel niet minder geworden. Eberhard van allebei lid van onze club, onze partij. Maar Ella had daar geen behoefte der Laan schetst snel een van die kwesties. De gelijkheid tussen man aan. Ze heeft wel aangeboden om me te informeren over de ingewik­ en vrouw is een groot en onaantastbaar goed in Nederland, maar bij kelde dossiers. Ik heb grote waardering uitgesproken voor wat zij heeft inburgeringscursussen blijft een deel van de vrouwen thuis, wanneer bereikt en gerealiseerd.’ zij in een klas met mannen worden samengebracht. ‘Dan moet je afwe­ gen wat het belangrijkste is: het principe van gelijkheid van man en Een van de aspecten die in de kwestie Vogelaar speelde, is de macht vrouw, of vrouwen in de gelegenheid stellen om zich te scholen en te van de media, de invloed van beeldvorming op de politiek. Is de poli- ontwikkelen en hen zo uit hun isolement te halen. Ik kies dan voor de tiek eigenlijk nog opgewassen tegen die ontwikkeling? ‘Ik ben niet zo laatste mogelijkheid.’ somber. Ik kom net terug uit de Kamer waar we een aanpassing van Hij begon zijn politieke carrière een nogal technische wet bespraken. Ogenschijnlijk nauwelijks een U bent ook verantwoordelijk voor de wijken in de grote steden. Tegen politieke kwestie, maar in het debat bleken intens verschillende opvat­ de achtergrond van de financiële crisis zit u met verzelfstandigde als assistent van de Amsterdamse tingen. In zo’n debat denk je over een tegenstander met een opvatting woningbouwcorporaties, een reusachtige bureaucratie en een stroperi- wethouder Jan Schaefer, en was die je zelf afkeurt toch: “Wat goed dat je dat onder woorden brengt.” ge overlegcultuur. Wat is het perspectief? ‘Het gaat ons in de zestien­ Met argumenten probeer je tot een oplossing te komen. Hiervoor was ik honderd wijken in Nederland niet alleen om het bouwen van huizen; namens de PvdA lid van de advocaat en elke dag, met iedere zaak die opgelost werd, hoopte ik toch dat was het al niet in de tijd van Jan Schaefer. Toen ging het, net als nu, Amsterdamse gemeenteraad de wereldvrede een beetje dichterbij te brengen. Tijdens het debat in de ook om gezondheidscentra en om de ontwikkeling van wat vroeger het Kamer moest ik daaraan denken. Dat je met elkaar, ondanks verschil­ welzijnswerk werd genoemd. Dat men zich nu ergert aan hangjonge­ en fractievoorzitter. Na een len, de wereldvrede een beetje dichterbij probeert te brengen. Dat gaat ren, is mede een gevolg van bezuinigingen in het welzijnswerk in de ‘politiekloze’ periode als advocaat, voorbij aan de waan van de dag en de macht van de media, zelfs in een jaren tachtig. Maar nu, en daar zijn de veertig Vogelaarwijken eigenlijk technisch debat in de Tweede Kamer.’ de laboratoria van, gaat het om de verantwoordelijkheid en betrokken­ is Eberhard van der Laan weer heid van de burgers te vergroten. Die participatie van bewoners is de terug in de politiek, als minister Over een van de belangrijkste politieke thema’s op dit moment, inte- essentie van de wijkaanpak. De mensen zijn de aanjagers van de ont­ gratie, heeft het partijbestuur vlak voor de kerstdagen een tekst gepu- wikkeling van de wijken. Die betrokkenheid en individuele verantwoor­ voor Wonen, Wijken en Integratie bliceerd. Daarin is sprake van “Ons Nederland”, en “Marokkaanse en delijkheid voor het geheel is in essentie volksverheffing. Deze zorg, in het kabinet-Balkenende IV. Antilliaanse rotjochies”. Wat is het onderscheid tussen Marokkaanse deze verantwoordelijkheid voor de volkswijken is een eeuwige opgave jongens op de bus in Gouda, en een dronken Zeeuwsch Vlaamse jon- voor de sociaaldemocratie: het gaat in de wijkaanpak om sociale en gen die in de Koninginnenacht een postbode dood slaat? ‘Ik heb mij culturele ontwikkeling, het gaat om goed onderwijs, om een goede na mijn periode in de Amsterdamse gemeenteraad wat minder met de gezondheidszorg en natuurlijk om goede huizen.’ PvdA bemoeid, maar vanaf het moment dat ik als minister aan de slag ging, werd ik op twee zaterdagmorgens betrokken bij de discussies met Paul Scheffer en Kees Schuyt als inleiders over integratie. Die discus­ sies waren open en fris, en Lilianne Ploumen heeft daar een goed en ‘Niet elk probleem heeft evenwichtig verhaal van gemaakt. Maar uit jouw vraag blijkt dat niet elk probleem te maken heeft met integratie. Daarom wil ik elke gebeurtenis Integratie heel feitelijk onderzoeken en weten of etniciteit in een bepaald geval De 4 uitgangspunten van Eberhard van der Laan: werkelijk een rol heeft gespeeld, of niet. En onderscheid tussen mensen 1. iedere Nederlander heeft gelijke rechten en gelijke plichten; te maken met integratie’ maak ik niet; wel kan het zijn dat specifieke groepen een specifieke aan­ 2. we trekken niemand voor, maar wie extra hulp nodig heeft, pak vragen. Maatwerk dus.’ die krijgt deze; 3. wie extra hulp krijgt, moet deze ook pakken; In één adem wuift hij de kritiek weg als zou de PvdA met de integra- 4. niet elk probleem waarbij een nieuwe Nederlander betrokken tienota de PVV rechts willen inhalen. ‘Dan moet men zich maar eens is, is een integratieprobleem. verdiepen in de vragen die de PVV formuleert en de kwesties die zij

26 Rood februarioktober 20082009 februari 2009 Rood 27 Tekst Tessel Schouten e.a. Foto Mark van de Brink e.a. achtergrond Voor degenen die actief zijn of worden binnen de PvdA en die een bepaalde vaardigheid verder zou willen ontwikkelen, zich Een organisatorisch talent, betrokken, het zijn slechts inhoudelijk verder in een onderwerp willen verdiepen of met demonstratie is het begin van iets veel groters.’ Riet had gelijk. partijgenoten over actuele politieke onderwerpen van gedachten twee van de vele kwalificaties die men Riet van der Een paar jaar later, in 1981, vond op het museumplein een van willen wisselen, bieden het partijbureau en het Centrum voor Zedde, algemeen directeur, toedicht. Op 31 december de grootste vredesdemonstraties ooit plaats. Wie hield achter de schermen alles op scherp: Riet. Lokaal Bestuur een uitgebreid opleidingsaanbod. verliet zij na 34 jaar de PvdA. Een viertal partijgenoten Jan Marinus Wiersma: Steunpilaar blikt terug op hun tijd met Riet. Ik heb veel met Riet beleefd. Te veel om in een kort bestek te kunnen memoreren. Wanneer ik haar betekenis voor mij pro­ beer samen te vatten dan komt onmiddellijk het woord steun­ PvdA@work pilaar naar boven. In 1987 volgde ik Maarten van Traa op als internationaal secretaris van de partij. Een grote eer, maar ik was ook zenuwachtig want de verwachtingen waren natuurlijk hoog en ik had weinig ervaring met het concrete buitenland­ opleidingen werk. Ik werd gered door Riet, die me meteen een ticket gaf Dag Riet! voor Rome en zei dat ik op stap kon met Joop den Uyl voor een bijeenkomst van de Socialistische Internationale. Zij zou Er zijn tal van onderwerpen waar we www.lokaalbestuur.nl (onder de knop wel op de tent passen. En zo ging het vaak. Werken met een als partij op een steeds professionelere opleidingen). Als de invulling van het afwezige chef is niet eenvoudig, maar het ging Riet gemakke­ manier mee om willen gaan: het scouten programma bekend is, kunt u zich via iet was in de twintig toen ze als medewerker van lijk af. Organisatie is altijd een van haar sterke kanten geweest. van nieuw talent, het voeren van functi­ deze sites aanmelden. Houd de sites verschillende internationaal secretarissen op het par­ Niets is zo spannend als het voeren van een campagne voor oneringsgesprekken, het opzetten van daarom ook gedurende het jaar goed in tijbureau begon. Ze bleek een kei in het organiseren de nationale verkiezingen. In 1998 was ik campagneleider. We een ombudsteam in de gemeente of het de gaten. van congressen, groeide door naar de functie van werkten met een jong team en dat was wel eens lastig. Behalve organiseren van een geslaagde cam­ R hoofd van het bestuurssecretariaat en eindigde als algemeen dat Riet altijd klaar stond om de campagnemedewerkers te pagneactiviteit. Over deze onderwerpen Trijn Jongman, gemeenteraadslid in directeur. helpen, hield ze overzicht op een complexe organisatie waar­ worden workshops en trainingen aange­ Steenwijkerland, was een van de deelne­ Een rondje bellen met naaste collega’s en bestuurders uit ver­ dragen dat ik er nog steeds werk. Als jong meisje van de Veluwe mee veel geld gemoeid was. Voor mij was dat onontbeerlijk. boden, die als ondersteuning dienen bij mers aan de PvdA@work/Opleidingsdag schillende periodes levert naast bijzondere verhalen een aantal waren alle ervaringen overweldigend. De demonstratie tegen Al met al komt het erop neer dat Riet veel heeft bijgedragen de Europese en lokale verkiezingscam­ in Meppel: ‘Van tevoren denk je wel, steeds terugkerend thema‘s op: Riet heeft hart voor de partij plaatsing van kernwapens in Utrecht in 1979, de demonstraties in aan een actieve PvdA. pagnes van de komende twee jaar. moet ik nou weer een hele vrije zaterdag én voor de mensen die er werken. En in het spanningsveld tus­ 1981 en 1983, het Volkspetitionnement in 1985. Allemaal activitei­ We hebben ook nooit problemen met elkaar gehad en dat was aan de partij besteden? Maar het was sen het dagelijkse politieke bedrijf, telkens wisselende partij­ ten waarin Riet een belangrijke organisatorische rol speelde, net een hele prestatie van haar kant. Met politici werken is nooit ROSA-leergang een leerzame dag, een leuke, actieve besturen, en (soms) de waan van de dag koos ze altijd voor zoals in de bijzondere verkiezingscampagnes in 1989 en 1994. gemakkelijk. De vele wisselingen vragen om grote flexibiliteit. Om met de partij kennis te maken wordt partijdag. Aan de ene kant bevordert continuïteit. Voor de gewone kant van het politieke werk zon­ Mede door de menselijke werkwijze van Riet voerde – voor de In mijn ervaring is Riet daarmee knap omgegaan en is ze zich­ dit voorjaar de ROSA-leergang georgani­ zo’n trainingsdag de regiobinding en is der de kwaliteit uit het oog te verliezen. Onder haar leiding of medewerkers – kameraadschap daarin de boventoon. Deze werk­ zelf gebleven. Rest mij Riet te bedanken voor haar loyaliteit en seerd. Voor leden die overwegen om zich het een mogelijkheid om te netwerken, in haar invloedssfeer kregen velen de kans zich te ontwikkelen wijze zette zij voort toen zij in 2000 algemeen directeur werd op nooit aflatende steun. te kandideren voor het raadslidmaat­ aan de andere kant worden, bijvoorbeeld – van aanstormende politici, JS’ers, Niet Nix’ers, medewerkers, het partijbureau. De jaren waarin Riet directeur was, waren niet schap en die zich willen oriënteren op in de training Presenteren, de puntjes op collega’s tot stagiairs. de makkelijkste politieke jaren voor de werkorganisatie. Riet heeft Harry J. van den Bergh: Kanjer het raadswerk, is er een speciale ROSA- de i gezet. Je gaat echt actief met elkaar het er in die periode meer dan goed afgebracht. Ik wens haar veel In de afgelopen jaren kwam ik Riet van der Zedde nog maar kandidatenleergang. Beide leergangen aan de slag en door de oefeningen van Madeleine de Vries: Kameraadschap succes maar vooral plezier in haar verdere carrière. zelden tegen: een enkele keer op het partijbureau of tijdens beginnen op zaterdag 18 april en worden de trainer krijg je zaken weer helder voor In 1979 leerde ik Riet kennen op de Tesselschadestraat. een bijeenkomst van de partij. Riet was niets veranderd. Nog gehouden in Amersfoort. de geest. En in zo’n inhoudelijke verken­ Kameraadschap was al snel het sleutelwoord in ons contact. Zij Felix Rottenberg: politiek vernuft altijd: hartelijk, een tikje zakelijk, to the point en belangstellend ning over zorg die ik bijwoonde, kun je Riet met Felix werkte op het Internationaal Secretariaat, ik was de middagte­ Riet is een van de beste organizers die ik bij de PvdA heb meege­ naar mijn wel een wee. Ik informeerde uiteraard naar het gezin opleidingsdagen alles vragen over het onderwerp en kom Rottenberg lefoniste. De klusjes die ik mede door Riet kreeg, hebben bijge­ maakt. Toen in de jaren zeventig de eerste initiatieven werden en dan antwoordde ze met dat rustige zelfvertrouwen dat alles Workshops, trainingen, simulatiespellen je met elkaar te spreken over het lande­ genomen voor anti-kernwapen-demonstraties, werkten wij inten­ goed ging. De gesprekken duurden nooit lang en zo was het en voordrachten door partijprominen­ lijk beleid en hoe zich dat lokaal vertaalt.’ sief samen. De PvdA liep nooit voorop bij het organiseren van dit ook 35 jaar geleden ten. Er is een programma-aanbod voor soort grootschalige manifestaties, in tegenstelling tot de CPN, Riet was inmiddels de baas van het kantoor van de partij. Ik geïnteresseerde leden, voor leden die Attje Kuiken, Tweede Kamerlid en coach die altijd voor en achter de schermen een sleutelrol vervulde. vermoedde wel eens dat zij niet helemaal tevreden was met de overwegen zich te kandideren voor de voor de ROSA-leergang: ‘Coachen aan Hoogst irritant. Als voorzitter van de Jonge Socialisten vond ik gang van zaken op kantoor, maar discretie is haar aangeboren. gemeenteraad, wethouders, afdelings­ de leergang is ontzettend leuk. De men­ dat we dat niet meer op zijn beloop konden laten. En Riet, toen Ik werkte op het internationaal secretariaat en het Koos bestuurders en campagnevrijwilligers. sen zijn enthousiast en het is leuk om je de assistente van de internationaal secretaris, in het bijzonder Vorrink Instituut en was internationaal secretaris van de partij. Voor leden die zitting nemen in kan­ eigen ervaringen en de ervaringen van de Harry van den Bergh, was het daar helemaal mee eens. Als ik iets goed heb gedaan daar op de Tesselschadestraat, didaatstellingscommissies worden er groep met elkaar te delen. De Rosa leer­ Een eerste bijeenkomst tegen de kernraketten belegden we in de dan was het het aannemen van Riet van der Zedde als mijn opleidingsdagen georganiseerd waarin gang helpt je om je weg te vinden bin­ Julianahal in Utrecht. Uitgerekend die dag vond ook een, op het assistente. Als ik iets negatiefs mag zeggen, dan is het dat zij aandacht besteed wordt aan gespreks­ nen de partij, maar ook om mogelijke laatste moment ingelast congres van de PvdA plaats. Dat was in mij te veel uit handen nam en mijn slordigheid stevig aanpak­ technieken en dilemma’s bij het maken drempels te nemen. Veel mensen wor­ de slotfase van die hopeloze kabinetsformatie van 1977. Het poli­ te. Ideeën had ik wel en Riet was de beste om ze uit te werken van afwegingen en het opstellen van de den na de cursus ook echt actief. Heel tieke vernuft van Riet viel me toen al op. Met veel moeite kreeg of onder tafel te duwen. conceptlijsten. belangrijk want er is geen PvdA zonder Riet mij aan de lijn in het congresgebouw in Den Haag: ‘Je moet Ik had een geweldige tijd met Riet van der Zedde. Het was de Data: Den Haag en Utrecht, zaterdag actieve leden. Aan talenten geen gebrek nu hierheen komen naar de demonstratie, het loopt nog niet tijd van de spannende sociaaldemocratie met André van der 28 maart en Den Bosch en Meppel, binnen de PvdA. Dus genoeg kwaliteit zoals het moet.’ Ik protesteerde nog even, want ik moest toch Louw en Joop den Uyl. Het waren geweldige jaren en Riet was zaterdag 4 april in. De volledige om straks alle lijsten weer te vullen!’ namens de JS ons gelijk binnenhalen. ‘Dat is zinloos’ sprak Riet daar deel van. ­opleidingskalender voor dit jaar is te streng, ‘dat hele congres is tandeloos, stelt niets meer voor, en de ­vinden: www.pvda.nl/opleidingen en­

28 Rood februari 2009 februari 2009 Rood 29 varia Uitgesproken agenda Breinbreker 26 Zorg dat je erbij komt Februari Horizontaal: 1. Luchtige strijd (11); 9. Meisjesschaats? (7); 10. Ezel Wanneer hij wordt opgeroepen voor de jihad Woensdag 25 zonder extra kosten (9); 12. Twijfelachtige ontkenning (6); 15. Trek in het geeft hij niet thuis. ‘Ik kon niet, ik moest Europa landentour in Emmen – donkere seizoen (12); 18. Die maat is arm (2); 20. Je krijgt het heen en weer ood zaalvoetballen.’ Najib Amhali keert ook in Roemenië. Debat over de uitbreiding RLedenblad van de Partij van de Arbeid van het lachen (3); 21. Dronken dier (3); 22. Hierna volgt de andere kant zijn laatste show Zorg dat je erbij komt onze van de Europese Unie. Meer info zie­ 6e jaargang • nummer 1 • februari 2009 (8); 25. Spaanse noot (2); 27. Trottoirversierder? (9); 31. Dat komt ervan, samenleving binnenstebuiten. Met veel grap­ www.alfredmozerstichting.nl luiwammes! (5); 32. Voorwoord (3); 33. Eiland voord de Franse kust (3); pen over Surinamers, Turken, Marok­kanen en 35. Verzuchting van een hoerenmadam (5+1+5); 40. Zeeschuim (3); 41. Irritant Colofon zoemend mannetje (3); 42. Werkelijk, dat hert is flink aan de maat (5 of 3+2); andere etnische minderheden gaat ook deze Donderdag 26 Rood is het positief/kritische ledenblad van 43. Is dat een noord-Europeaan? (3); 46. Komen deze met de jaren? (15); show eigenlijk over de Neder­lander. Debat PvdA-eurodelegatie over gezond­ de‑Partij van de Arbeid waarin leden van de 52. Je krijgt het heen en weer van deze vogel (3); 53. Teveel van hetzelfde (5) Twee omgevallen torentjes en een Hollands heidszorg, Medisch Centrum Haaglanden. partij centraal staan. Leden worden van harte Meer info op www.pesdelegatie.nl. Horizontaal: 1. Repeterende tijd (12); 2. Meer dan een exotische landschap sieren het toneeldoek. En het uitgenodigd te reageren op de inhoud van Rood verkoudheid (7+5); 3. Vindt zijn oorsprong in begin vorige eeuw (5); oranje schijfje waar de registratie op staat, en de redactie van ideeën, suggesties of‑kopij 4. Struikelblok voor veel asielzoekers (1+1+1); 5. Medewerker (2); 6. Komediant doet ook nationalistisch aan. Niets is toeval­ Vrijdag 27 te voorzien. Rood verschijnt zes­ maal per jaar (12); 7. Aan tafel! (4); 8. Die lijn is net aan voldoende (10); 11. Verliesperiode lig, de dvdhoes is een combinatie van pas­ Regiobezoek PvdA-eurodelegatie aan en wordt gratis verspreid onder de leden van (3); 12. Wereldwijde marktmeester (1+1+1); 13. Klein mannetje voor de klas poorten: een Marokkaans en een Neder­lands Flevoland. Meer info: www.pesdelegatie.nl. de PvdA in een oplage van 63.000‑exemplaren. Niet-leden kunnen een abonnement aanvragen (2); 14. De som der delen (1+1+1); 16. Rangordening (8); 17. Ons kleine paspoort. land (2); 23. Hier zat Wouter in en stond hij later op (8); 24. Even aandacht via de leden­administratie (ledenadministratie@ Als Nederlandse Marokkaan – of Marok­ pvda.nl of 0900-9553). Rood verschijnt ook in voor de heilige (2); 26. Uiroep van een gek (2); 28. Net uit bed en nu al moe kaanse Nederlander? – balanceert Amhali gesproken vorm voor mensen met een lees­ (2); 29. They save lives in this room (2); 30. Heeft de lachers op z’n hand Maart handicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. (5); 34. Groenliefhebber (5); 36. Dienstklopper (5); 37. Oudje (2); 38. Wordt op de dunne lijn tussen twee culturen. Een hierop geschreven wat dient te gebeuren? (6); 39. Je krijgt het heen en weer evenwicht dat de cabaretier als geen ander Donderdag 5 Partij van de Arbeid Herengracht 54 / Postbus 1310 van dit cijfer (5); 43. Deze boom zet de toon (2); 44. Gevatte kraan (3); weet te vinden. Met oneliners en anekdotes Townhall meeting met Europees lijsttrekker 1000 BH Amsterdam zet de cabaretier de zaken op scherp. Maar Thijs Berman in Utrecht. Meer info op­ 45. Toestemming in het ziekenhuis (2); 46. Ouderwetse papa (2); 47. Wat doet 0900-9553 (lokaal tarief) / www.pvda.nl die Egyptische god aan boord (2); 48. Hoe? (2); 50. Wat was er mis met die confrontaties zoals die er waren in eerdere www.pvda.nl/europa. oude? (1+1). shows zijn er niet. Zorg dat je erbij komt wordt Redactieadres: Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam hierdoor niet slecht, integendeel zelfs, maar Zaterdag 14 en zondag 15 [email protected] Oplossingen Breinbreker 25: Horizontaal: 1 + 7 vertikaal. Door de bank genomen; Stuur uw oplossing vóór 7 maart naar PvdA, redactie Rood, Postbus wel anders. Amhali probeert zijn publiek te PvdA-congres Redactie: 8.Alarmbel; 10. Aanmeren; 11. Inloop; 12. Raadzaam; 13. Lam; 14. Afvoer; 15. Gegeven; 17. Behang; 1310, 1000 BH Amsterdam. De winnaar ontvangt het WBS-jaarboek pleasen, door zijn keuze voor imitaties, spel­ Meer info: www.pvda.nl/congres 18. Landweg; 20. Verduren; 21. Miljoen; 24. Oranjebal; 25. Edele delen; 26. Mak Vertikaal: Op zoek naar een progressief Amerika. Angelina Scalzo (samenstelling en eindredactie),­ letjes en drumsessies maakt enige diepgang Jan Schuurman Hess, Michiel Reijnen,­ 1. Duivels dilemma; 2. Onvermogen; 3. Doe maar gewoon; 4. Aanvallen; 5. NL; 6. Kaaiman; en scherpte plaats voor topentertainment. Ottolien van Rossem 9. Melkveehouder; 16. Ogenblik; 19. Legaal; 22. Lood; 23. Nood De prijswinnaar van de Breinbreker in het vorige Woensdag 18 ­nummer is: Leendert Douma uit Arnhem. Hij ontvangt het boek In de slotscène komt alles tot een climax. Debat met Jan Pronk en Thijs Berman Eindredactie: Bedenkt u puzzels ? Mail ons: [email protected]! Het Surinamesyndroom van John Jansen van Galen Najib Amhali blijft de cabaretier die Neder­ in Utrecht, meer info: www.pvda.nl Roselie Kommers land kent, maar met een scherpe blik die ver­ Art direction en vormgeving: raadt dat hij een outsider is. Een veelbewo­ Mariëtte in gesprek met… Studio Pollmann, Amsterdam gen slot dat, mocht u het scherpe van Most Over de duurzame deal. Meer info:­ Medewerkers aan dit nummer: Prijsvraag Wie zijn dit? Foto Lizzy Kalisvaart, e.a. Wanted missen, het wachten zeker waard is. www.pvda.nl. Thomas Bos, Wouter Bos (column), Jeroen Dijsselbloem, Winnie de Jong, Winny de Jong Zaterdag 28 Michael Juffermans (Breinbreker), Leo Lucassen, Lilianne Ploumen, Tessel Schouten, Monika Sie, 1 2 Weet u wie dit zijn? Stuur uw oplossing vóór PvdA@Work/opleidingsdag Wim Willems, Michiel Zonneveld 10:00-17:00 uur in Den Haag en Utrecht 7 maart naar: PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, Fotografie: De Beeldredaktie, Mark van den Brink, 1000 BH Amsterdam Hollandse Hoogte, IISG, Lizzy Kalisvaart, Adrie Mouthaan, Tessa Postuma de Boer of mail uw oplossing naar [email protected]. April Cartoon: In de volgende editie van Rood vindt u de uitslag. De winnaar Zaterdag 04 Peter Pontiac, Amsterdam ontvangt het WBS-jaarboek Op zoek naar een progressief Amerika. PvdA@Work/opleidingsdag Illustratie: 10:00-17:00 uur in Den Bosch en Meppel MokerOntwerp, Amsterdam Lithografie: Zaterdag 18 Grafimedia Amsterdam Start ROSA-leergang en ROSA-kandidaten­ 3 4 1 2 Drukwerk: De oplossing van de prijsvraag uit leergang. 10:00-17:00 uur in Amersfoort vdBJ / Print Support, Bloemendaal Rood nummer 6: 1. Lutz Jacobi Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid van het partijbestuur. 2. Luuk Blom 3. Jan Boelhouwer Overname van (delen van) artikelen, foto’s of ­illustraties 4. Lia Roefs alleen na uitdrukkelijke toestemming van‑de‑uitgever. 3 4 Nieuwsgierig naar de show? Rood verloot De winnaar van het boek De tien dvd’s van Zorg dat je erbij komt. Stuur toekomst van het Koninkrijk van een kaartje naar Postbus 1310, 1000 BH in John Jansen van Galen is Gilles Syrier uit Maastricht. Amsterdam of een mailtje naar [email protected]. ISSN 1574-2733

30 Rood februari 2009 SCS-COC-0081mei 22007 Rood 31 Foto Joost van den Broek/Hollandse Hoogte column

Tolerantie Sterker nog, dat moet wat vaker. Ook als het polariseert. Wat telt is of het de oplossing van een maatschappelijk probleem dichterbij brengt. Het valt tot in het buitenland op als we in Nederland kritisch spreken De Nederlandse vrije samenleving lijdt al jaren (cynisch genoeg onder over onze traditie van tolerantie. We staan immers bekend vanwege invloed van met name (ex-)liberalen!) onder een verarming van het die traditie, we worden er om geprezen. En toch is het goed dat onze integratiedebat. Als iets je niet aanstaat, lijkt het alsof er maar één keus congresresolutie over integratie een nieuw verhaal over tolerantie is: verbieden. En als het niet verboden wordt, heb je maar één keuze: vertelt. In mijn eigen boekje Dit Land Kan Zoveel Beter probeerde ik dat tolereren (en er niets van vinden of zeggen). De nieuwe partijresolutie met begrippen als passieve tolerantie. De tolerantie van vroeger was doorbreekt die schrale dichotomie. Er is van alles (van eerwraak tot niet alleen de tolerantie van verdraagzaamheid en pluriformiteit, maar vrouwenbesnijdenis) wat je gewoon moet verbieden. En er is ook van ook van wegkijken en onverschilligheid. Daar heeft de Nederlandse alles (van hoofddoek tot suikerfeest) wat je gewoon moet tolereren. Maar samenleving, zoals in 2002 heftig naar buiten kwam, een prijs voor sommige kwesties (van boerka tot handenschudden) zijn met geen van betaald. Een prijs die ook betaald werd door autochtonen die hun zorgen deze strategieën op te lossen. Dan is een derde strategie nodig, niet over hun veranderende buurt niet gehoord vonden in de politiek; en verbieden, maar wel onze kernwaarden verdedigen: confronteren. In door allochtonen die merkten dat een beroep op cultuur of religie hun debat, dialoog, opvoeding en onderwijs. Veel moeilijker dan een wetje hier emancipatie in de weg stond. of regeltje daar. Veel moeilijker dan je gezicht afdraaien. Maar absoluut Tegenover deze passieve tolerantie zette ik actieve tolerantie: verbind het cruciaal op weg naar één Nederland van en voor ons allemaal. tolereren van een veelheid aan opvattingen, culturen, waarden en religies aan het verdedigen van wat we met elkaar belangrijk vinden. Je mag iets Wouter Bos, politiek leider tolereren en het toch niets vinden en dat zeggen.

De volgende Rood ­verschijnt begin april