P O P O S EB N O M P O S T U P K U U S K L A D U S A Č L A N O M 2 1 9 Z A K O N A O P L A N I R A N J U P R O S T O R A I I Z GR A D N J I O B J EK ATA ( " S l u ž b e n i l i s t C r n e Go r e " , b r . 0 6 4 / 1 7 o d 0 6 . 1 0 . 2 0 1 7 ) I Č L A N O M 1 6 2 c Z A K O N A O U R EĐ EN J U P R O S T O R A I I Z GR A D N J I O B J EK ATA ( ' ' S l u ž b e n i l i s t C G' ' , b r . 5 1 / 0 8 , 4 0 / 1 0 , 3 4 / 1 1 , 4 0 / 1 1 , 4 7 / 1 1 , 3 5 / 1 3 , 3 9 / 1 3 i 3 3 / 1 4 ) e A n i d N o g

A . 8 L 1 0 P 2

, r a G b m e O c e L D D E R P

D e t a l j n i u r b a n i s t i č k i p l a n " D R A Č - C V I J E T I N B R I J E G " u P o d g o r i c i

A g e n c i j a z a i z g r a d n j u i r a z v o j P o d g o r i c e

R e p u b l i č k i z a v o d z a u r b a n i z a m i p r o j e k t o v a n j e , a . d . P o d g o r i c a

NARUČILAC AGENCIJA ZA IZGRADNJU I RAZVOJ PODGORICE d.o.o. OBRAĐIVAČ Republički zavod za urbanizam i projektovanje, ad Podgorica

DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ - Cvijetin brijeg" - u PODGORICI

PO POSEBNOM POSTUPKU U SKLADU SA ČLANOM 219 ZAKONA O PLANIRANJU PROSTORA I IZGRADNJI OBJEKATA ("Službeni list Crne Gore", br. 064/17 od 06.10.2017) I ČLANOM 162c ZAKONA O UREĐENJU PROSTORA I IZGRADNJI OBJEKATA ("Službeni list CG", br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14)

PREDLOG PLANA

Podgorica, decembar 2018. godine DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

NARUČILAC AGENCIJA ZA IZGRADNJU I RAZVOJ PODGORICE d.o.o.

OBRAĐIVAČ Republički zavod za urbanizam i projektovanje, ad Podgorica

Vodeći planer Tamara Vučević, dipl.ing.arh.

Odgovorni planer Dragana Čukić, dipl.ing arh. Saradnik za GIS Tom Đeljošević, dipl. ing. arh.

Podgorica, decembar 2018. godine

IZVRŠNI DIREKTOR

Ana Radulović, dipl. pravnik

2 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

SADRŽAJ

1. UVOD 1.1. Opis granice i površina obuhvaćenog prostora...... 4 1.2. Planski period...... 4 1.3. Obrazloženje za izradu planskog dokumenta...... 4 1.4. Pravni osnov...... 4 1.5. Planski osnov...... 5 1.6. Izvod iz Programskog zadatka...... 5

2. ANALITIČKI DIO 2.1. Analiza prirodnih karakteristika planskog područja...... 5 2.2. Analiza postojećeg stanja namjena i kapaciteta, fizičkih struktura objekata, infra i suprastrukture...... 9 2.3. Analiza planske dokumentacije...... 16 2.4. Analiza susjednih područja...... 25 2.5. Ocjena prirodnih i stvorenih uslova i potencijala a ocjenom ograničenja za planiranje prostora...... 25 2.6. Smjernice za izradu detaljnog urbanističkog plana (2007.g.)...... 26

3. PLAN 3.1. Koncepcija rješenja i oblici intervencfija...... 28 3.2. Uslovi za uređenje prostora...... 29 3.3. Urbanističko tehnički uslovi...... 35

4. INFRASTRUKTURA 4.1. Saobraćajna infrastruktura...... 44 4.2. Elektroenergetska infrastruktura...... 46 4.3. Hidrotehnička infrastruktura...... 52 4.4. Telekomunikaciona infrastruktura……...... … 57

5. Pejzažna arhitektura...... ……. 60

6. Mjere zaštite ...... 68

7. Sprovođenje plana i faze realizacije...... 71

3 RZUP - ad - Podgorica

DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

1. UVOD

1.1. OPIS GRANICE I POVRŠINA OBUHVAĆENOG PROSTORA

Zahvat predmetnog Plana je površine cca 13,70ha i obuhvaćen je rijekom Ribnicom na sjeveru i zapadu, trasom željezničke pruge Beograd - Bar na istoku i jugoistoku i trasom Ulice V proleterske brigade na jugu i jugozapadu.

Zahvat planskog dokumenta je definisan koordinatama tačaka:

Y X A 6.605 288,00 4.700 329,00 B 6.605 107,00 4.699 927,00 C 6.604 903,00 4.700 023,00 D' 6.604 776,40 4.700 023,77 E 6.604 752,00 4.700 075,00 F 6.604 807,00 4.700 335,00 G 6.604 884,00 4.700 347,00 H 6.604 961,00 4.700 279,00 I 6.605 116,00 4.700 253,00 J 6.605 216,00 4.700 357,00

1.2. PLANSKI PERIOD DUP se donosi za period do 2025. godine.

1.3. OBRAZLOŽENJE ZA IZRADU PLANSKOG DOKUMENTA

Osnov za izradu Detaljnog urbanističkog plana "Drač - Cvijetin brijeg", u Podgorici je Program uređenja prostora za 2018. godinu "Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", br. 9/18 od 20.03.2018), poglavlje III Izrada planske dokumentacije, stavka 3.8. Planska dokumentacija po potrebi, saglasno članu 162c. Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata.

1.4. PRAVNI OSNOV

Pravni osnov za donošenje programskog zadatka za izradu Detaljnog urbanističkog plana "Drač - Cvijetin brijeg" u Podgorici (u daljem tekstu: DUP "Drač - Cvijetin brijeg") koji se nalazi u zahvatu PUP-a Glavnog grada – Podgorice, sadržan je u odredbama Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata ("Službeni list Crne Gore", br. 064/17 od 06.10.2017), Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Službeni list CG", br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), Programa uređenja prostora Glavnog grada Podgorice za 2018. godinu ("Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", br. 9/18 od 20.03.2018.) i Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima ("Službeni list Crne Gore", broj 24/10 i 33/14). Programski zadatak je sastavni dio Odluke o izradi DUP-a "Drač - Cvijetin brijeg".

4 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

1.5. PLANSKI OSNOV

Planski osnov za izradu DUP-a "Drač - Cvijetin brijeg" u Podgorici, daje PUP Podgorice ("Službeni list CG - opštinski propisi", broj 6/14), kao i sam DUP "Drač - Cvijetin brijeg" - Izmjene i dopune ("Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", br. 001/07 od 30.10.2007.g.), koji se samo prevodi u oblik urađen u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenom grafičkim simbolima ("Sl.list CG" broj 24/10 i 33/14).

1.6. IZVOD IZ PROGRAMSKOG ZADATKA

METODOLOGIJA

U postupku izrade DUP-a "Drač - Cvijetin brijeg" primjeniće se posebni postupak izrade planskog dokumenta u skladu sa članom 162c Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata. S tim u vezi, prilikom izrade DUP-a neophodno je ispoštovati sljedeće:

- da je planski dokument koji se izrađuje, u pogledu namjene i koncepcije prostora, usklađen sa planskim dokumentom šire teritorijalne cjeline;

- da se ne mijenja namjena prostora ni osnovni urbanistički parametri iz prethodnog Detaljnog urbanističkog plana "Drač - Cvijetin brijeg" - Izmjene i dopune ("Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", br. 001/07 od 30.10.2007.g.).

- da se planski dokument uskladi sa propisom kojim se bliže uređuje sadržaj i forma planskog dokumenta, kriterijumi namjene površina, elementi urbanističke regulacije i jedinstveni grafički simboli.

Prilikom izrade planskog dokumenta, koji proističe iz predloženog metodološkog postupka i programskog zadatka, voditi računa da isti pruža sigurne osnove za realizaciju.

2. ANALITIČKI DIO

2.1. ANALIZA PRIRODNIH KARAKTERISTIKA PLANSKOG PODRUČJA

Topografija prostora

Grad Podgorica se nalazi na sjevernom dijelu Zetske ravnice, u kontaktnoj zoni sa brdsko- planinskim zaleđem. Njegov geografski lokalitet je određen sa 420 26’ sjeverne geografske širine i 190 16’ istočne geografske dužine. U odnosu na šire gradsko područje, prostor obrađen ovim dokumentom se nalazi u centralnom dijelu grada, uz lijevu obalu rijeke Ribnice.

Inženjersko-geološki karakteristike Prema karti podobnosti terena za urbanizaciju, (1:5.000) rađenoj za potrebe Revizije GUP-a ovaj prostor je svrstan u I kategoriju, tj. u terene bez ograničenja za urbanizaciju.

5 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Geološku građu ovog terena čine šljunkovi i pjeskovi neravnomjernog granulometrijskog sastava i promjenljivog stepena vezivnosti. Nekad su to posve nevezani sedimenti, a nekad pravi konglomerati, praktično nestišljivi, koji se drže u vertikalnim odsjecima i u potkapinama i svodovima.

Navedene litološke strukture karakteriše dobra vodopropustljivost, a dubina izdani podzemne vode svuda je veća od 4 m.

Nosivost terena kreće se od 300 - 500 kN/m². Zbog neizraženih nagiba, dio prostora zahvata DUP-a spada u kategoriju stabilnih terena.

Dio zahvata DUP-a u dolini rijeke Ribnice spada u IV kategoriji terena. To su uglavnom tereni sa nagibom do 300, po geološkoj građi šljunkovi i pijeskovi neravnomernog granulometrijskog sastava i promjenljivog stepena vezivnosti, po stabilnosti nestabilni tereni.

Stepen seizmičkog intenziteta

Sa makroseizmičkog stanovišta Podgorica se nalazi u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Prema Seizmološkoj karti SFRJ, u razmjeri 1:100.000, gradsko područje je obuhvaćeno 8o MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom 63 %.

Kompleksna istraživanja i analize, sprovedeni poslije zemljotresa od 15. aprila 1979. godine, omogućili su izradu Seizmičke mikroreonizacije gradskog područja i Studije o povredljivosti objekata i infrastrukture, radjenih za potrebe Revizije GUP-a.

Seizmički hazard za ovaj prostor odnosi se na dva karakteristična modela terena konglomeratisane terase, tj. za model C1 gdje je debljina sedimenata površinskog sloja (do podine) manja od 35 m, i model C2 gdje je ta debljina veća od 35 m. Dobijeni parametri su sljedeći: . koeficijent seizmičnosti Ks 0,079 - 0,090 . koeficijent dinamičnosti Kd 1,00 >Kd > 0,47 . ubrzanje tla Qmax(q) 0,288 - 0,360 . intenzitet u (MCS) 9o MCS

Za prostor rijeke Ribnice koji spada u IV kategoriju terena, karakteristični modeli terena sa aspekta seizmičkog hazarda se odnose na C1n i C2n sa sljedećim parametrima:

. koeficijent seizmičnosti Ks 0,079 - 0,090 . koeficijent dinamičnosti Kd 1,00 >Kd > 0,47 . ubrzanje tla Qmax(q) 0,288 - 0,360 . intenzitet u (MCS) 9o MCS

6 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Klimatske karakteristike

Urbano područje Podgorice karakteriše slabije modifikovan maritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su blage, sa rijetkim pojavama mrazeva, dok su ljeta žarka i suva.

Izrazito velike mikroklimatske razlike unutar gradskog područja ne mogu se očekivati s obzirom na relativnu topografsku ujednačenost i ne tako velike i guste komplekse visoke gradnje.

Temperatura vazduha

U Podgorici je registrovana srednja godišnja temperatura od 15,5o C. Prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5o C, a najtopliji jul sa 26,7o C.

Maritimni uticaj mora ogleda se u toplijoj jeseni od proljeća za 2,1o C, sa blažim temperaturnim prelazima zime u ljeto, od ljeta u zimu.

U toku vegetacionog perioda (april - septembar) prosječna temperatura vazduha iznosi 21,8oC, dok se srednje dnevne temperature iznad 14o C, javljaju od aprila do oktobra.

Srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje stambenih i radnih prostorija proteže se od 10 novembra do 30 marta, u ukupnom trajanju od 142 dana.

Vlažnost vazduha

Prosječna relativna vlažnost vazduha iznosi 63,6%, sa max od 77,2% u novembru i min od 49,4% u julu. Tokom vegetacionog perioda, prosječna relativna vlažnost vazduha je 56,7%.

Osunčanje, oblačnost i padavine

Srednja godišnja suma osunčanja iznosi 2.456 časova. Najsunčaniji mjesec je jul sa 344,1 a najkraće osunčanje ima decembar sa 93,0 časova. U vegetacionom periodu osunčanje traje 1.658 časova.

Godišnji tok oblačnosti ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0 a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3.

Srednji prosjek padavina iznosi 1 .692 mm godišnje, sa maximumom od 248,4 mm, u decembru i minimumom od 42,0 mm, u julu. Padavinski režim odslikava neravnomjernost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje ljetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6 % od srednje godišnje količine.

7 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana.

Pojave magle, grmljavine i grada

Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana).

Nepogode (grmljavine) javljaju se u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru.

Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa zabilježenim maksimumom od 4 dana.

Vjetrovi

Učestanost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1.000 ‰.

Najveću učestalost javljanja ima sjeverni vjetar sa 227 ‰, a najmanju istočni sa 6 ‰. Sjeverni vjetar se najčešće javlja ljeti, a najrjeđe u proljeće.

Tišine ukupno traju 380 ‰, sa najvećom učestalošću u decembru, a najmanjom u julu.

Najveću srednju brzinu godišnje ima sjeveroistočni vjetar (6,2 m/sec), koji najveću vrijednost bilježi tokom zime (prosječno 8,9 m/sec.).

Maksimalna brzina vjetra od 34,8 m/sec. (125,3 km/čas i pritisak od 75,7 kg/m²) zabilježena je kod sjevernog vjetra. Jaki vjetrovi su najčešći u zimskom periodu sa prosječno 20,8 dana, a najrjeđi ljeti sa 10,8 dana. Tokom vegetacionog perioda jaki vjetrovi se javljaju prosječno 22,1 dan.

Hidrografija i hidrologija

Rijeka Morača je uz Ribnicu glavni vodotok od interesa za grad. Oba vodotoka se odlikuju dubokim koritom kanjonskog tipa sa obalama visokim od 15 m (Ribnica) do 18 m (Morača). Njihove vode karakteriše izražena erozivna aktivnost, što se manifestuje postojanjem niza potkapina različitih dimenzija. Ovaj fenomen doprinosi specifičnom izgledu i atraktivnosti rječnih korita, ali istovremeno nameće potrebu pažljivog tretmana podlokanih odsjeka, obzirom na latentno prisutnu opasnost urušavanja njihovih najisturenijih djelova. U oba vodotoka zabilježene su pojave zagađenja vode.

Pedološke karakteristike Prema Pedološkoj karti teritorije Opštine Podgorica, na prostoru DUP-a zastupljena su smeđa zemljišta na šljunku i konglomeratu, svrstana u II i IV bonitetnu kategoriju.

8 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

2.2. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA NAMJENA I KAPACITETA, FIZIČKIH STRUKTURA OBJEKATA, INFRA I SUPRASTRUKTURE

. Postojeće stanje u vrijeme izrade Plana od 2007.g.

Prostor Izmjena i dopuna DUP-a "Drač" – Cvijetin brijeg zahvata prostor omeđen Ulicom V proleterske, rijekom Ribnicom i željezničkom prugom Beograd – Bar.

Imajući u vidu da je predmetni prostor za period od 1992. godine kada je usvojen Detaljni urbanistički plan za područje čitavog Drača, od momenta usvajanja do danas nije došlo do značajnije realizacije u prostoru, Investitor Opština Podgorica je donijela odluku o pristupanju izradi Izmjena i dopuna DUP-a.

Površina zahvata Izmjena i dopuna DUP-a "Drač" – Cvijetin brijeg 13,70 ha.

Analiza postojećeg stanja zahvata Izmjena i dopuna DUP-a "Drač" – Cvijetin brijeg urađena je kroz 4 anketne zone. Zone su određene uglavnom po namjeni.

Osnovni podaci i pokazatelji stanja

Ukupan broj postojećih stanovnika iznosi 310, a gustina stanovanja je 23 stanovnika/ha.

Karakteristika građevinskog fonda

U zahvatu Izmjena i dopuna DUP-a nalazi se ukupno 81 objekat. U tom broju obuhvaćeni su stambeni (porodični i višeporodični) i poslovni objekti bez obzira na veličinu i stanje.

Vrijeme izgradnje prvih objekata na ovom prostoru potiče od početka XX vijeka. Namjena tih objekata je pretežno stambena.

Spratnost objekata dominantno karakteriše prizemlje (P). Zastupljenost prizemnih objekata u ukupnom broju objekata u čitavom zahvatu je 60.5 %.

Zastupljenost objektata sa spratnošću P+2+Pk je 2,4 % u odnosu na ukupan broj u čitavom zahvatu.

Stepen očuvanosti fonda je različit i kreće se od ruševina do objekata koji su u dobrom stanju.

U daljem tekstu priložene su tabele sa podacima po zonama (2007.).

9 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Tabela 1 Zbirna tabela objekata i površina po objektima za čitavi zahvat Izmjena i dopuna DUP-a Zona Broj Površina Bruto površina Spratnost objekata prizemlja A 33 2838 3724 od P do P+1+Pk B stadion C 23 2413 3968 od P do P+2+Pk D 25 2158 3808 od P do P+2+Pk E bostani UKUPNO 81 7409 11500 Zona A Tabela 2. Objekti i površina po objektima po zonama Zona A Broj Površina Bruto Spratnost Broj Broj Namjena objekta prizemlja površina stanova stanovnika 4,5 ha 1 100 100 P 1 3 stanovanje 43 38 38 P 1 3 stanovanje 44 100 100 P 1 6 stanovanje 45 90 90 P 1 5 stanovanje 46 90 90 P 1 6 stanovanje 47 i 47a 110 110 P 2 5 stanovanje 48 86 86 P 1 5 stanovanje 49 93 93 P 1 1 stanovanje 50, 51 100 100 P 2 5 stanovanje 52 75 200 P+1+Pk 2 4 stanovanje 53 52 52 P+1+Pk 2 7 stan+poslov 54 72 120 P+1 2 9 stanovanje 55 85 150 P+1 2 3 stanovanje 56 100 100 P 1 6 stanovanje 57 120 300 P+1+Pk 4 12 stanovanje 58 i 58a 180+50 230 P (P+1) 4 12 stanovanje 59 153 300 P+1 3 11 stanovanje 60 100 100 P 1 1 stanovanje 61 58 58 P 1 10 stanovanje 62 88 88 P 2 5 stanovanje 63 50 50 P 1 5 stanovanje 64 50 50 P 1 stanovanje 65 45 80 P+Pk 1 3 stanovanje 66 65 65 P+Pk 1 5 stanovanje 67 268 536 P+1 trafostanica 68 i 68 a 92 110 P+Pk 1 5 stanovanje 69 54 54 P 1 4 stanovanje 70 234 234 P zanati 71 40 40 P 1 3 stanovanje UKUPNO 33 2838 3724 42 144 ZONA A

10 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Tabela 3. Materijalizacija objekata i valorizacija stanja Zona A Broj Godina Konstrukcija Valorizacija stanja objekta izgradnje 4,5 ha 1 1948 cigla, drvo srednje 43 1952 kamen, drvo srednje 44 1962 kamen, drvo srednje 45 1956 kamen, drvo srednje 46 1990 blok, AB dobro 47 i 47a kamen, drvo srednje 48 1950 kamen, drvo loše 49 1950 kamen, drvo loše 50, 51 1970 blok, drvo srednje 52 1990 blok, AB dobro 53 1990 blok, AB dobro 54 1950 blok, drvo srednje 55 1950 blok, drvo srednje 56 1950 kamen, drvo loše 57 1990 blok, AB dobro 58 i 58a 1950 - 90 blok, drvo, AB srednje 59 1971 blok, drvo srednje 60 1990 blok, ploča dobro 61 1950 blok, drvo loše 62 i 62 a 1970 blok, drvo srednje 63 1945 cigla, drvo loše 64 1950 blok, drvo loše 65 1990 blok, drvo dobro 66 1990 blok, drvo dobro 67 blok, AB dobro 68 i 68 a blok, drvo srednje 69 blok, drvo srednje 70 blok, AB dobro 71 kamen, drvo loše UKUPNO 33 ZONA A

Zona C Tabela 4. Objekti i površina po objektima po zonama Zona C Broj Površina Bruto Spratnost Broj Broj Namjena objekta prizemlja površina stanova stanovnika 3.52 ha 2 165 165 P 2 2 stanovanje 3 100 150 Po+P 1 8 stanovanje 21 120 180 P+Pk 1 6 stanovanje 22 133 133 P 2 5 stanovanje 23 110 220 P+1 2 9 stanovanje

11 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

23a 63 63 P 1 stanovanje 24 90 90 P 1 1 stanovanje 25 90 225 P+1+Pk 2 6 stanovanje 26 242 847 P+2+Pk 11 stanovanje 30 127 317 P+1+Pk 5 stanovanje 31 50 50 P 1 2 stanovanje 32 97 97 P 1 1 stanovanje 33 87 87 P 1 2 stanovanje 34 170 170 P 1 9 stanovanje 35 62 62 P 1 stanovanje 36 62 62 P 1 stanovanje 37 95 180 P+1 2 8 stanovanje 37a 50 50 P 1 1 stan + posl. 38 100 100 P 1 2 stanovanje 39 60 60 P 1 1 stanovanje 40 100 300 P+1+Pk 2 9 stanovanje 41 120 120 P 1 3 stanovanje 42 120 240 P+1 4 12 stanovanje UKUPNO 23 2413 3968 46 87 ZONA C

Tabela 5. Materijalizacija objekata i valorizacija stanja Zona C Broj Godina Konstrukcija Valorizacija stanja objekta izgradnje 3.52 ha 2 1960 kamen, blok dobro 3 1989 blok, AB dobro 21 1940 blok, kamen, AB dobro 22 blok, kamen, AB srednje 23 1975 blok, AB srednje 23a 1946 kamen, drvo srednje 24 kamen, drvo srednje 25 1960 blok, AB srednje 26 blok, AB dobro 30 blok, AB dobro 31 1971 kamen, drvo srednje 32 1968 kamen, drvo srednje 33 1968 kamen, drvo srednje 34 1917 kamen,blok, drvo srednje 35 kamen, drvo Loše 36 1917 čatma Loše 37 1910 kamen, drvo dobro 37a 1927 kamen, drvo dobro 38 1900 kamen, drvo loše

12 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

39 1900 kamen, drvo Loše 40 1994 blok, AB dobro 41 1955 kamen, drvo dobro 42 1940 kamen, drvo, AB srednje UKUPNO 23 2413 ZONA C

Zona D Tabela 6. Objekti i površina po objektima po zonama Zona D Broj Površina Bruto Spratnost Broj Broj Namjena objekta prizemlja površina stanova stanovnika 3.15 ha 4 140 490 Po+P+1+Pk 1 5 stanovanje 5 38 38 P 1 1 stanovanje 6 63 73 Po+P+1 1 5 stanovanje 6a 35 35 P 1 stanovanje 7 90 180 Po+P 1 5 stanovanje 8 73 73 P 1 stanovanje 9 70 70 P 1 4 stanovanje 10 80 80 P 1 4 stanovanje 11a 60 60 P 1 2 stanovanje 11b 38 38 P 1 1 stanovanje 11c 90 90 P 1 2 stanovanje 12 120 120 P 4 12 stanovanje 13 250 1004 S+P+2+Pk 12 stanovanje 14 65 65 P 1 stanovanje 15 43 43 P 1 stanovanje 16 115 230 P+1 1 5 stanovanje 17 61 132 Po+P 1 4 stanovanje 18 40 40 P 1 8 stanovanje 19 40 40 P stanovanje 20 160 320 P+1 3 12 stanovanje 27 60 60 P poslovanje 27a 120 120 P poslovanje 28 169 398 Po+P+1 2 7 stanovanje 29 105 105 P 2 stanovanje 29a 33 33 P 1 1 stanovanje UKUPNO 25 2158 3808 36 79 ZONA D

13 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Tabela 7. Materijalizacija objekata i valorizacija stanja Zona D Broj Godina Konstrukcija Valorizacija stanja objekta izgradnje 3.15 ha 4 1997 opeka, AB dobro 5 prije rata kamen, drvo loše 6 1998. blok, AB dobro 6a prije rata kamen, drvo loše 7 1932. kamen, AB srednje 8 kamen, drvo loše 9 blok, AB srednje 10 1934. kamen, opeka, srednje AB,drvo 11a 1953. cigla, drvo srednje 11b 1953. cigla, drvo srednje 11c 1953. cigla, drvo srednje 12 1953. cigla, drvo srednje 13 blok, AB dobro 14 kamen, drvo srednje 15 blok, AB srednje 16 blok, AB dobro 17 1980. opeka, AB srednje 18 1990. blok, AB srednje 19 1990 blok, AB srednje 20 1957. blok, AB dobro 27 blok, AB dobro 27a blok, AB dobro 28 2000. blok, AB dobro 29 1950. kamen, blok,AB srednje 29a 1950. kamen, blok,AB srednje UKUPNO 25 ZONA D

Prikaz kapaciteta postojećeg stanja po zonama

Zona A . Površina zahvata zone A ……………………………………………….. 4,5 ha . Ukupna površina prizemlja …………………………………………….. 2838 m² . Ukupna bruto-gradjevinska razvijena površina ..……………. 3724 m² . Indeks zauzetosti za zonu A (PP/PZ )………………...... …….. 0.06 . Indeks izgrađenosti za zonu A (PR/PZ) ………...... ………… 0,08 . Broj postojećih stanovnika ………………………………………….… 144 . Gustina stanovanja (st/ha) ……………………………………………… 32 st/ha

14 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Zona B . Površina zahvata zone B ……………………………………………….... 1,27 ha

Zona C . Površina zahvata zone C ………………………………………………..... 3,52 ha . Ukupna površina prizemlja …………………………………………….... 2413 m² . Ukupna bruto-gradjevinska razvijena površina ..…………….… 3968 m² . Indeks zauzetosti za zonu A (PP/PZ )………………………...... … 0,07 . Indeks izgrađenosti za zonu A (PR/PZ) …………………...... … 0.11 . Broj postojećih stanovnika ………………………………………….....… 87 . Gustina stanovanja (st/ha) ……………………………………………...... 28 st/ha

Zona D . Površina zahvata zone D ………………………………………………...... 3,15 ha . Ukupna površina prizemlja ……………………………………………...... 2158 m² . Ukupna bruto-gradjevinska razvijena površina ..…………….…… 3808 m² . Indeks zauzetosti za zonu A (PP/PZ )……………...... ……………… 0.07 . Indeks izgrađenosti za zonu A (PR/PZ) ………...... ………………… 0.12 . Broj postojećih stanovnika ………………………………………….…...... 79 . Gustina stanovanja (st/ha) ……………………………………………...... … 25 st/ha

Zona E . Površina zahvata zone E ……………………………...... ………………..….. 1,33 ha

Sintezni prikaz ukupnih kapaciteta postojećeg stanja

. Površina zahvata zone ………………………………………………...... 13, 7 ha . Ukupna površina prizemlja ……………………………………………..... 7409m² . Ukupna bruto-gradjevinska razvijena površina ..…………….… 11500m² . Indeks zauzetosti (PP/PZ )……………………………...... …………... 0,054 . Indeks izgrađenosti (PR/PZ) …………...... ………………………… 0.084 . Broj postojećih stanovnika ………………………………………….….... 310 . Gustina stanovanja (st/ha) ……………………………………………...… 23 st/ha

Analiza postojećeg stanja je pokazala da je stepen izgrađenosti u čitavom zahvatu veoma nizak, a gustina stanovanja je takođe niska, čak i niža u odnosu na GUP-om predviđenu najnižu gustinu koja iznosi 50 st/ha.

Anketni listići koji su sastavni dio Dokumentacionog materijala urađenog za potrebe Plana iz 2007.g., potkrepljuju dobijene podatke.

15 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

2.3. ANALIZA PLANSKE DOKUMENTACIJE

GUP Titograda iz 1957. godine baziran na broju od 45 000 stanovnika koncipirao je razvoj na tri osnovne cjeline Stara Varoš, Nova Varoš i Novi Grad. Integracija ovih gradskih cjelina, jednostavnim produženjem fiksiranih saobraćajnih pravaca, dovela je do krute ortogonalne šeme. GUP prezentiran kao plan gabarita (1:2 500) poslužio je i kao regulaciona osnova za izgradnju.

Revizijom GUP-a iz 1964. godine na području od oko 2 900 ha za planiranih 85 000 stanovnika, još drastičnije je sprovedena ortogonalna šema grada. Obrada ovog plana seže do nivoa detaljnih urbanističkih planova.

Revizijom GUP-a iz 1974. godine, ukupna zahvaćena teritorija je povećana na 8 910 ha, sa predviđenih 140 000 stanovnika.

Novi pristup kvalitetnog sagledavanja i rješavanja problematike razvoja i organizacije gradskog prostora Podgorice, označiće Revizija GUP-a iz 1989. godine.

2.3.1 IZVOD IZ GUP-a IZ 1989. g.

Ovim planom se, za period do 2011. godine, na nešto suženom prostoru od 8 446 ha, predviđa 142 000 stanovnika.

Osnovni cilj planirane prostorne organizacije je afirmacija grada i socijalna integracija stanovništva, unapređenje urbane strukture grada, poboljšanje kvaliteta životne sredine u prigradskim naseljima, uz što manje zauzimanje novih površina za potrebe razvoja grada kao i efikasnije korišćenje postojeće infrastrukturne mreže.

Na magistralni saobraćajni prsten nadovezuje se ortogonalna mreža urbanih blokova (Stara Varoš, Nova Varoš, Novi Grad, Zabjelo).

U globalnoj mreži saobraćajnog rješenja, ističu se transverzalni pravci:

. u pravcu istok - zapad: Tološi-centar Kruševac-Novi Grad-Nova Varoš-Konik, Univerzitet-Novi Grad-Stara Varoš-saobraćajni terminal, Novi Grad-Nova Varoš-Masline-Zlatica,

. u pravcu sjever-jug: Nova Varoš-Stara Varoš-Zabjelo-Kombinat aluminijuma, Nova Varoš- Gornja Gorica-Donja Gorica-Cetinjski put.

Kao preduslov za integraciju, danas nepopunjenog gradskog tkiva, pretpostavljen je kontinuirani razvoj grada, gradnja bez "preskakanja" pojedinih područja bliža gradskom jezgru, sa postepenim zamjenjivanjem pojedinih dotrajalih i manje vrijednih objekata, mješovitom namjenom površina (stambeni, poslovni i drugi sadržaji) i gradskom morfologijom gradnje (uz ulice, trgove, parkove).

16 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Centralne površine planiranog zelenog obrasca čine obrasle površine duž rijeke Morače i Ribnice, na koje se nadovezuje parkovsko zelenilo Nove Varoši, Novog Grada - Kruševca i Stare Varoši.

Ovi prostori se putem predviđenih zelenih prodora (ulično zelenilo, drvoredi, blokovsko zelenilo) povezuju sa Park-šumom Gorica, Ljubović i Malo Brdo. Na ovako definisani prostor naslanjaju se ostale zelene i sportsko-rekreativne površine grada, formirajući jedinstven sistem urbanog zelenila.

GUP-om su predviđene smjernice za uređenje i izgradnju pojedinih djelova grada. To je prezentirano kroz date oblike intervencija za pojedine zone.

Izvod iz GUP-a za prostor DUP-a "Drač" – Cvijetin brijeg

Prema Generalnom urbanističkom planu: "….prostor koji zahvata plan ima sljedeće namjene: "individualno stanovanje" i "rekreacija i sport". Na površinama za sport i rekreaciju treba planirati igralište za male sportove, atletske staze, plivačke bazene ili uređena kupališta na Ribnici. Na uređenim stazama treba planirati odmarališta i druge parkovne programe, kao botaničke bašte, ponude domaće radinosti i ugostiteljstva. Ovezbeđivanje vode u koritu Ribnice u sušnom periodu planirano je prevođenjem voda iz rijeke Cijevne…."

Rijeka Ribnica sa ostacima čaršije

Na relativno tijesnom prostoru u živopisnom kanjonu Ribnice i uz nju, od ušća do mosta Kapadžića, nalazili su se brojni javni, društveni sadržaji Stare Varoši.

Izgradnjom Nove Varoši, a kasnije i izgradnjom jakih saobraćajnica, ul. Braće Zlatičanina i ul. Bratstva i Jedinstva ovo je područje bilo odsječeno od zaleđa stambenih zona - Mahala Stare Varoši i Drača i doživjelo je jaku prirodnu, urbanu i sadržajnu degradaciju.

Za ovo područje predviđa se prvenstveno revitalizacija ekonomskih i društvenih funkcija uz urbanističko-arhitektonsko otklanjanje konflikata novoizgrađenog i ostataka starog urbanog tkiva.

Prije svega potrebno je urediti južnu fasadu i "džepove" novih objekata spratnosti P do P+1 pretežno javnih funkcija, zanatstva, trgovine, kulture.

2.3.2. Izvod iz Detaljnog urbanističkog plana "Drač " iz 1992. godine

Lokacija i granica Plana

Područje zahvata Detaljnog urbanističkog plana "Drač" obuhvata površinu od 75,7 ha. Ovaj zahvat je ograničen:

17 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

. sa sjeverne strane Ulicom Moše Pijade do denivelisanog prelaza sa prugom Beograd – Bar; . sa istočne strane prugom Beograd – Bar do denivelisanog ukrštanja sa Ulicom Bracana Bracanovića; . sa južne strane Ulicama Bracana Bracanovića i Mitra Bakića; . sa zapadne strane Ulicama Mitra Bakića, Bratstva jedinstva i Marka Miljanova.

Kontaktna područja

Detaljni urbanistički plan "Drač" prostorno kontaktira: . sa sjeverne strane strane Detaljnim urbanističkim planovima "Gorica C" i "Nova Varoš 2"; . sa istočne strane sa željezničkom prugom Beograd – Bar; . sa južne strane Detaljnim urbanističkim planom "Drpe Mandić"; . sa zapadne strane Detaljnim urbanističkim planovima "Pobrežje", "Stara Varoš - blok 7" i "Nova Varoš 1".

Model plana

Osnovna programska opredeljenja definišu Drač kao stambeno naselje sa pratećim sadržajima u naslijeđenim okvirima, Cvijetin brijeg i dolinu Ribnice prevashodno kao rekreativno područje sa transparentnim centralnim sadržajima i stanovanjem, blokovski dio nove Varoši kao centralno područje sa stanovanjem i putnički terminal kao saobraćajni receptor grada.

Sprovedenom rekonstrukcijom gabarita uz početak Ulice Marka Miljanova i korišćenjem padinskih terasa, prostor postaje vizuelna i komunikaciona spona urbane strukture Nove Varoši ambijenta doline Ribnice.

Radikalnom rekonstrukcijom zapuštenog postojećeg obrasca doline (ispod Bulevara Moše Pijade) programiranim turističkim, servisnim i stambenim sadržajime, formira se novi urbani kompleks, koji po organizaciji i kapacitetu treba da osigura realnost rekonstrukcije, a po oblikovanju značaj pozicije i vrijednost lokaliteta oslonjenog na neizgrađenu dolinu Ribnice i šire padine Gorice.

Iz razloga naglašavanja sklopa Nove Varoši, otvoreni lamelni sistem (kolektivnih stambenih objekata), uz Bulevar Moše Pijade neće pretrpjeti bitnije izmjene.

Rekonstrukcija i dogradnja slijediće postojeći model izgrađenosti u dijelu javnih sadržaja (istočni sektor bloka).

Predloženim saobraćajnim modelom, oslonjenim na magistralne rubne tokove područja, će se osloboditi posrednih veza i obezbijediti samo dostupnost sadržajima.

18 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Prioritet se daje pješačkim komunikacijama kojim se višestruko povezuje centralno područje Nove Varoši i zaleđe sa dolinom Ribnice i Cvijetnim brijegom, a motiviše novim sadržajima, vizuelnim doživljajem i kontrastom ambijenta.

Dolina Ribnice kao rekreativno područje, nastoji se nizom mjera unaprijediti i koristiti kao prirodni ambijent a sanacijom izgrađenih površina racionalno prilagoditi novim zahtjevima.

Programom se predviđa obnova režima vodotoka Ribnice, zaštita i unapređenje poljoprivrednog i pejzažnog obrasca uz organizovanje sportskih i rekreativnih sadržaja, kao i dogradnja i rekonstrukcija građevinskog fonda usklađenog po formi i sadržaju sa osnovnim karakterom područja.

Pristup zaštite ambijenta korita vodotoka oslanja se na obnovi sistema kaskada jazova mlinova i uvođenjem novih, koji će na provjereni i najpovoljniji način osigurati atraktivno proticanje Ribnice, a uz obezbjećenje dovoljne i stalne količine vode (regulacijom ponora na Cijevni) omogućavati kupanje na njoj, kao i natapanje bostana.

Aktiviranjem kulturnih, ugostiteljskih, sportskih i etnoloških sadržaja, i unapređenjem ambijenta, uz odgovarajuće ozelenjavanje, koje je neće zatvoriti od pogleda, učinjeće Ribnicu ponovo pristupnom u užem gradskom području. Transparentno premošćenje bulevara (most iznad "Banje") dolina Ribnice treba da očuva kontinuitet pružanja i postojeće izgrađene sadržaje (objekte Banje i pješačkog mosta).

Plan insistira na očuvanju ukupnog potencijala livada i bostana uz lijevu obalu Rijeke.

Organizacija sportskih terena treba, uz mali stadion (sa lako atletskom stazom) i niz igrališta (tenis, odbojka, mali fudbal) integrisanih u poljoprivredne posjede u prvom redu da osigura slobodne i rekreativne aktivnosti koje nudi ambijent sredine.

Prostor Cvijetinog brijega

. Izvod iz Studije revitalizacije i uređenja prostora urađena za potrebe izrade DUP-a "Drač" – Ribnica – Titograd, oktobar 1990

Cvijetin brijeg i dolina Ribnice po niskom stepenu izgrađenosti (16 %) i opremljenosti prostora ima sve odlike, mada se kompleks nalazi u užem gradskom području. Programirana rekreativna orijentacija (prisutna u svim predhodnim GUP-ovima) realizovana je skromnim fudbalskim terenom (OFK Titograd) utisnutim u postojeći izgrađeni okvir kao i očuvanim obrascem poljoprivrednog zemljišta.

Vodotok Ribnice i sistem kaskada je razgrađen i zapušten, evolucija građevinskog fonda ukazuje na nekontrolisane procese, dok je izgradnja trafostanice značajnije opteretila slobodne površine zone.

19 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Na ukupnom zahvatu od 15,90 ha, izgrađene površine obuhvataju 2,6 ha ili 16 % terena neizgrađene površine sa vodotokom Ribnice (oko 2 ha) 12,8 ili 80 %, dok saobraćajne površine provizorne putne mreže učestvuju sa svega 3 % ili 0,5 ha.

Izuzev samoposluge (1200 m²) i trafostanice (600 m²) sve ostale izgrađene strukture čine individualne kuće, organizovane u okviru naslijeđenog modela ili ređe vezane za poljoprivredne posjede.

Gustina izgrađenosti iznosi 114 stanovnika/ha; ukupna stambena površina 86 stambenih jedinica iznosi 5880 m² bruto površine, što ukazuje na vrlo skromnu veličinu porodične kuće (68 m² po stanu) na ovom području.

Od čitavog sistema izgrađenih objekata vezanih za Ribnicu danas se koristi objekat "Banje" za galeriju i klubske prostorije (250 m²) i dva mosta za pješački odnosno kolski saobraćaj.

Svi ostali sadržaji, mlinovi i jaže, nalaze se u ruševinama, a bostani bez vode zapušteni, što uz formirane nasipe u koritu Ribnice ostavlja utisak napuštenosti i nebrige.

U bilansu neizgrađenih površina od 10,8 ha, bostani uz Ribnicu (1,1 ha) i dva veća kompleksa livada i vinograda (2,8 ha) čine 40 % površine i sa neizgrađenim strmim padinama obale formiraju osnovni prirodni potencijal Cvijetinog brijega. Centralno neizgrađeno područje zone sa fudbalskim igralištem (1 ha) okruženo objektima i trafostanicom u znatnoj mjeri je degradirano.

. Izvod iz DUP-a "Drač" – Ribnica – za prostor Cvijetinog brijega

Program razvoja Cvijetinog brijega se ostvaruje unapređenjem prirodnog potencijala doline Ribnice, obnovom režima vodotoka, zaštitom poljoprivrednog potencijala posebno bostana, proširenjem i uređenjem rekreativno sportskih sadržaja, dogradnjom i podizanjem nivoa stambenih objekata i unapređenjem saobraćajne infrastrukture.

Osnovna promjena u strukturi namjene površina, ogleda se u značajnijem rastu sportsko- rekreativnog kompleksa, dok su izgrađene površine zadržane uglavnom u postojećim okvirima uz povećanje stepena iskorišćenosti.

Kvalitetno poljoprivredno zemljište uz Ribnicu i kompleksi imanja na padinama očuvani su kao cjelina. Obnovom jazova regulisan je protok uz povećanje vodene površine sa 1,9 na oko 3,0 ha što omogućuje obnovu i aktiviranje dva mlina.

Uzdignutom konstrukcijom visećeg mosta insistira se na očuvanju kontinuiteta doline i obezbjeđenje egzistencije premošćenog objekta "Banje".

Prostori namijenjeni stanovanju vezani su za dogradnju i sanaciju postojećeg fonda i izgradnju kuća u nizu kao dopune postojećeg obrasca. Dogradnja i sanacija postojećeg fonda stambenih objekata površine od 5000 m² treba da osigura povećanje površine ove kategorije na prosječno 90 m² bruto po stambenoj jedinici

20 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

dogradnjom sprata ili mansarde. Postojeći fond porašće na 7500 m² izgrađene površine što uz mjere tehničke sanacije obezbjedjuje prihvatljive uslove stanovanja.

Izgradnja kuća u nizu ili indvidiualnih kuća, motivisana je racionalnim korišćenjem prostora u okviru izgrađenih površina. Planom se predviđa izgradnja 10 porodičnih kuća ukupne izgrađene površine 1200 m².

U okviru planiranih površina (od 30 m²/st.) obezbjeđeni su uslovi za razvoj djelatnosti koje bi dodatno stimulisale rekreativno sportsku funkciju prostora (ugostiteljstvo, zabava i sl.).

Postojeće servisne sadržaje (samoposluga, trafostanica, galerija) sa postojećim 2000 m² povećavaju se za još 1000 m² u smislu opsluživanja rekreativno sportskog kompleksa.

Sportski klub sa 600 m² izgrađenog prostora podmiruje potrebe stadiona i terena malih sportova (društveni, ugostiteljsko, servisni sadržaji).

Obnovljeni mlinovi preuzimaju ugostiteljske sadržaje sa odlikama etnoloških karakteristika vezanih za ove specifične objekte. Izgrađena površina iznosi 200 m² zatvorenog i 300 m² otvorenog prostora.

Tržni prostor sa 200 m² natkrivene površine uz samoposlugu treba da obezbijedi podmirivanje potreba lokalnog stanovništva, a specifičnom ponudom da obilježi prostor za šire područje.

U okviru prostornog potencijala neizgrađenih i vodenih površina, padine lijeve obale Ribnice organizovane su kao skverne sa odlikama etnoloških karakteristika (1,8 ha), a sportski tereni (2,0 ha) i objekti za rekreativno takmičarske aktivnosti šire gravitacione zone.

Mali stadion (OFK Titograd) sa lako atletskom stazom i tribinama za 2000 gledalaca formiran je rekonstrukcijom pozicije i proširenjem na površinu od 1,5 ha.

Teniska igrališta (4 igrališta) i tereni za male sportove organizovani su na kaskadi poda i zahvataju površinu od 0,5 ha.

Saobraćajne površine u odnosu na postojeće bilježe značajan rast sa 0,5 na 1,45 ha na nivou mreže ulica - 1,04 ha, parkirnih površina – 0,21 ha i pješačkih površina – 0,20 ha.

Ulična mreža je povezana na most Kapadžića za Novu Varoš, produžetkom Hotske ulice za Drač, odnosno novi bulevar i kolsko pješačkom ulicom ispod željezničkog mosta za Konik.

Pješačke komunikacije su odvojeno vođene od kolskih. Veze su uspostavljene ulicom Vlada Martinovića za mali stadion. Sistemom staza integrisan je rekreativno sportski kompleks zone posebnim naglaskom veze središne zone Drača preko "skalicama" za Ribnicu i Nove varoši pješačkim mostom preko kaskadnog trga (osovina ulice Miljana Vukova kod OŠ "Savo Pejanović").

21 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

2.3.3. Izvod iz Izmjena i dopuna GUP-a Podgorice, za prostor DUP-a "Drač" - Cvijetin Brijeg (2007. godine)

Osnovni cilj izrade Izmjene i dopune GUP-a je pravilno usmjeravanje razvoja grada u smislu njegove afirmacije i socijalne integracije stanovništva, a to se moze postići na sljedeći način: . Unapređenjem urbane strukture grada; . Unapređenjem kvaliteta životne sredine uz korišćenje postojeće infrastrukturne opreme, tj. njene dogradnje; . Očuvanje zone infrastrukture; . Rekonstrukcija objekata individualnog stanovanja; . Interpolacija novih objekata; . Obezbjeđivanje fonda uslužnih i centralnih djelatnosti – društvenog standarda.

Namjena površina

Uzimajući u obzir faktičko stanje na terenu, tj. zapuštenost postojećeg građevinskog fonda i nove potrebe korisnika prostora, ovim GUP-om planirana namjena je višeporodično stanovanje. Daje se mogućnost organizovanja djelatnosti u prizemljima objekata.

Prostor uz rijeku Ribnicu zadržava se za sport i rekreaciju i definisan je linijom poplavnog talasa i linijom zaštite od poplavnog talasa (date u dokumentu „Vodoprivredna studija rijeke Ribnice u Podgorice"). Kroz izradu Detaljnog urbanističkog plana definisaće se planirani sadržaji u zavisnosti od mogućnosti terena, obzirom da se radi o koritu rijeke Ribnice.

Takođe, kroz izradu Detaljnog urbanističkog plana "Drač" – Putnički terminal, došlo je do izmještanja lokacije osnovne škole u ovu zonu.

Predlog namjena površina za zahvat koji se obrađuje ovim planskim dokumentom je sljedeći:

. Višeporodično stanovanje; . Sport i rekreacija uz rijeku Ribnicu; . Centralne djelatnosti – obrazovanje; . Koridor željezničke pruge; . Trafostanica i koridor dalekovoda.

Planirani oblik intervencija je urbana revitalizacija koja sadrži mjere zaštite, sanacije i rekonstrukcije uz obavezu proširenja planiranih sadržaja.

Ovom izmjenom GUP-a u okviru sanacije kao glavne mjere urbane revitalizacije koja podrazumijeva otklanjanje nedostataka u građenoj supstanci, saobraćajnom sistemu, servisima i uslugama, komunalnim vodovima i objektima cilj je da se funkcionalno, organizacijski i ambijentalno poboljša područje. Obzirom da važećim GUP-om nije planirano

22 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

saobraćajno povezivanje ove zone prema sjeveru i zapadu, izgradnjom kolsko-pješačkih mostova preko rijeke Ribnice, ovom izmjenom GUP-a se to omogućava.

2.3.4. IZVOD IZ PUP-a Podgorice ("Službeni list CG - opštinski propisi", broj 6/14)

Zahvat DUP-a "Drač - Cvijetin brijeg" pripada planskoj zoni 3 - Stara Varoš - Zabjelo. PUP-om Podgorice za predmetnu plansku zonu su planirane sljedeće namjene površina:

. Površine za stanovanje; . Površine za školstvo i socijalnu zaštitu (ŠS); . Površine za pejzažno uređenje (PUJ);

Izvod iz grafičkog priloga GUR Podgorica - Plan namjene površina detaljne kategorije

23 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Na grafičkom prilogu Ostala infrastruktura prikazana je trafostanica TS 110/10 kV kao i dalekovod DV110 Podgorica 1 - Podgorica 3, za koje je Planom iz 2007.g. određena namjena površina:

. Objekti elektroenergetske infrastrukture i . Koridor dalekovoda. .

Izvod iz grafičkog priloga PUP-a Podgorica - Ostala infrastruktura

24 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

2.4. ANALIZA SUSJEDNIH PODRUČJA (2007.g.)

Zona Izmjena i dopuna DUP-a "Drač – Cvijetin brijeg" ograničena je sljedećim zahvatima: sa sjevera zahvatom DUP-a "Drač – za dio urbane cjeline 1.2. Nova Varoš", sa istoka željezničkom prugom Beograd – Bar, sa juga Bulevarom prema Koniku i zahvatom DUP-a "Drač – Putnički terminal" i sa zapada rijekom Ribnicom.

Namjena prostora u okruženju zahvata DUP-a „Drač - Cvijetin Brijeg" je pretežno porodično stanovanje, stanovanje sa djelatnostima i „sport i rekreacija uz rijeku Ribnicu: sa sjevera i sjeverozapada DUP „Drač" – Nova Varoš, sa juga DUP „Drač" – Putnički terminal i sa istoka DUP „Konik – Sanacioni plan".

Iz analize postojećeg stanja i prethodno navedenog, može se konstatovati da postojeće stambeno naselje na predmetnom prostoru sa malom gustinom stanovanja i komunalnom infrastrukturnom neopremljenošću predstavlja zonu koja je nepravedno zapostavljena, obzirom na njen centralni položaj u gradskoj zoni.

2.5. OCJENA PRIRODNIH I STVORENIH USLOVA I POTENCIJALA SA OCJENOM OGRANIČENJA ZA PLANIRANJE PROSTORA

Iz predhodne analize prirodnih i stvorenih uslova (rađena u vrijeme izrade DUP-a iz 2007.g.) proističe, da se ova zona predviđena za urbanu revitalizaciju, nalazi u kontaktu sa urbanistički definisanim zonama i kao takva ne predstavlja ograničenje za pojedine funkcije tih zona i obrnuto.

Obzirom da je u zoni zahvata plana postojeća trafostanica „Cvijetin Brijeg" bitno će se smanjiti troškovi izgradnje infrastrukture za naselje.

U većem dijelu zahvata, ravni tereni koji su u kategoriji pogodnih za urbanizaciju, takođe predstavljaju povoljnost.

Ograničenje predstavlja saobraćajna izolovanost (rijeka Ribnica, željeznička pruga), međutim obzirom da je DUP-om „Drač" za urbanu cjelinu 1.2. – Nova Varoš, planirana na sjevernoj strani izgradnja kolsko-pješačkog mosta kao i Izmjenom GUP-a kolsko pješački most u produžetku ulice Vuka Karadžića, to su stvorene dobre osnove za saobraćajno aktiviranje ovog prostora odnosno njegovo uključivanje u centralnu gradsku zonu.

Rijeka Ribnica ograničava predmetni zahvat sa zapadne i sjeverne strane. Na osnovu podataka iz „Vodoprivredne studije rijeke Ribnice u Podgorici" (2006. godine) urađene od strane Građevinskog fakulteta iz Podgorice, konstatovano je da na zapadnom dijelu zahvata plana granica stogodišnjih voda obuhvata 1,7 ha korisne površine.

Rješenje uređenja toka Ribnice dato u predmetnoj Studiji predstavlja koncepcijsku osnovu koja će obezbijediti površine koje bi se namjenski koristile za izgradnju objekata različite namjene, a prije svega sportskih i rekreativnih objekata. Formiranjem linije zaštite od poplavnog talasa, odnosno izvođenjem klasičnih odbrambenih nasipa i drugih tipova

25 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

odbrambenih objekata (zidovi, gabioni i sl.) na zahvatu predmetnog plana bi se oko 0.7 ha zaštitilo za plansku upotrebu.

2.6. SMJERNICE ZA IZRADU DETALJNOG URBANISTIČKOG PLANA (2007.g.)

Stanovanje

Obzirom na namjenu višeporodično stanovanje i parametre u kontaktnim zonama, treba obezbijediti potrebne elemente za stambenu gradnju srednje gustine cca 125 st/ha, indeks izgrađenosti 0.40. Maksimalna spratnost objekata je do P+3+Pk uz mogućnost izgradnje suterena gdje konfiguracija terena to dozvoljava.

Daje se mogućnost planiranja slobodnostojećih stambenih objekata (porodično stanovanje), dvojnih, objekata u nizu i niskih objekata sa više stanova (višeporodično stanovanje). Ovi kriterijumi primijeniće se i kod uklapanja postojećih objekata.

Uslužne djelatnosti

Trgovina Normativ za trgovinu 0.40 m² po stanovniku. Preporuka: obezbjeđivanje ovih sadržaja u objektima stanovanja uz frekventnije saobraćajnice ili u manjim poslovnim objektima planiranim unutar površine za stanovanje.

Zanatstvo Normativ za zanatstvo 0.17 m² po stanovniku. Preporuka: obezbjeđivanje ovih sadržaja u objektima stanovanja uz frekventnije saobraćajnice ili u manjim poslovnim objektima.

Ugostiteljstvo Normativ za ugostiteljstvo 0.10 m² po stanovniku. Preporuka: obezbjeđivanje ovih sadržaja u objektima stanovanja uz frekventnije saobraćajnice ili u manjim poslovnim objektima.

Zdravstvo Obzirom na planirani broj stanovnika, potrebno je planirati zdravstvenu stanicu, koja pored opštih ambulanti ima dječji dispanzer, stomatološki dispanzer i apoteku. Normativ za zdravstvenu stanicu iznosi 0.10 m² po korisniku.

Školstvo

Osnovno obrazovanje Kapacitet škole planirati za potrebe ove i dijelom kontaktnih zona.

Sport i rekreacija

U zahvatu Izmjena i dopuna GUP-a za prostor DUP-a „Drač - Cvijetin Brijeg" površina za sport i rekreaciju iznosi cca 1.5 ha i treba da predstavlja integralni dio uređenja korita rijeke Ribnice. Planirani sadržaji treba da budu faza realizacije ovog projekta i u funkciji potreba

26 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

naselja sa mogućnošću povezivanja sa zonom uređenja korita rijeke Ribnice, koja je u funkciji potreba grada.

Programski elementi i uslovi

Planirana namjena površina podrazumijeva sljedeće planske parametre:

. Višeporodično stanovanje ...... cca 7.36 ha . Sport i rekreacija ...... cca 2.42 ha . Školstvo...... cca 1.30 ha . Koridor željezničke pruge ...... cca 1.40 ha . TS i koridor dalekovoda ...... cca 0.81 ha

Planirani oblik intervencija podrazumijeva sljedeće planske parametre: . Urbana revitalizacija ...... cca 10.48 ha . Sport i rekreacija ...... cca 2.42 ha

Planirani pokazatelji se odnose na površinu opredeljenu za izgradnju. . Indeks zauzetosti ...... cca 0.40 . Prosječna gustina stanovanja ...... cca 125 st/ha

27 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

3. PLAN

3.1. KONCEPCIJA RJEŠENJA I OBLICI INTERVENCIJA

Izradu ovog planskog dokumenta uslovio je u svim fazama, princip da planiranje proizilazi iz pravilnog sagledavanja odnosa između faktičkog stanja na terenu i prioritetnih potreba korisnika prostora i njihovog uklapanja u gradsku strukturu. Razmatranjem ovog odnosa pošlo se od neminovnog zaključka da ekonomski i socijalni procesi određuju prostornu distribuciju djelatnosti i stanovništva, te da su uslovljeni prostornom stvarnošću, pri tom ne zaboravljajući da je DUP osnovni dokument za usmjeravanje oblikovnog izraza grada.

Imajući u vidu da je grad prije svega prostor svih građana i uvažavajući činjenicu da je DUP planski dokument koji se realizuje u određenom vremenskom periodu, to se mora usaglasiti sa potrebama razvoja za taj period.

Prošlost ne možemo mijenjati, možemo je samo drugačije čitati i tumačiti. Izmjenom plana koja proističe iz potrebe da se plan približi realizatorskim potencijalima u građevinarstvu i potrebama društva, ovaj prostor treba unaprijediti i dati mu mogućnost kvalitetnijeg urbanog razvoja.

Oblik intervencija koji je primjenjen kao osnov za uređenje predmetnog prostora je urbana revitalizacija, kao oblik intervencija koji se odnosi uglavnom na istorijsko jezgro Podgorice. Funkcionalna zastarjelost i fizička dotrajalost ovog prostora je posledica širenja grada na slobodnim lokacijama, te je predmetni prostor u zadnjem periodu ostao zapostavljen. Samo kompleksnom urbanom revitalizacijom moguće je obezbijediti ovom prostoru dalji razvoj osnovnih funkcija: stanovanje, centralne gradske funkcije i vratiti mu ulogu koja mu pripada kao važnom prostoru za čitav grad.

Urbana revitalizacija podrazumijeva mjere zaštite, sanacije i rekonstrukcije.

U urbanističkom smislu zaštita se odnosi na mjere za očuvanje urbanističko oblikovnog identiteta, prezentaciju kulturnih spomenika u prostoru, očuvanje postojeće namjene prostora i isključivanje funkcija koje bi mogle imati negativan uticaj, kao i zaštita urbanog kapaciteta.

Sanacija obuhvata otklanjanje nedostataka u građenoj supstanci, saobraćajnom sistemu, servisima i uslugama, infrastrukturnim vodovima i objektima. Usmjerena je u pravcu funkcionalnog, organizacijskog i ambijentalnog unaprIJeđenja prostora. Omogućava uključivanje neizgrađenih površina. Takođe, preporučuje rekonstrukciju pojedinih objekata.

Rekonstrukcija kao mjera obnavljanja urbanog tkiva podrazumijeva rušenje dotrajalih objekata ili onih koji su na trasama infrastrukturnih koridora.

Cilj izrade ovog planskog dokumenta je oživljavanje primarne stambene funkcije područja, kao i otvaranje mogućnosti za kvalitativnu i sadržajnu obnovu građevinskog fonda.

28 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

3.2. USLOVI ZA UREĐENJE PROSTORA 3.2.1. USLOVI U POGLEDU PLANIRANIH NAMJENA

Primjenjujući odabrani plan intervencija, nakon detaljne analize postojeće izgrađene strukture, kao i smjernice Izmjena i dopuna GUP-a prepoznate su sljedeće namjene površina: . Stanovanje . Sport i rekreacija . Uslužne djelatnosti . Školstvo i socijalna zaštita i zdravstvo . Koridor željezničke pruge . TS i koridor dalekovoda

PUP-om Podgorica, predmetni prostor planiran je sa pretežnom namjenom stanovanje, školstvo i socijalna zaštita i površine za pejzažno uređenje.

Na grafičkom prilogu PUP-a, Ostala infrastruktura, prikazana je trafostanica TS 110/10 kV kao i dalekovod DV110 Podgorica 1 - Podgorica 3, za koje je Planom iz 2007.g. određena namjena površina: Objekti elektroenergetske infrastrukture i Koridor dalekovoda, te se može konstatovati da je namjena površina data PUP-om u skladu sa planiranom namjenom iz DUP-a od 2007.g.

POVRŠINE ZA STANOVANJE - stanovanje - višeporodično Zona stanovanja je dominirajuća u zahvatu Plana. Locirana je u zonama postojećeg stanovanja i proširena na slobodne neizgrađene površine.

Planerski pristup za ovu zonu je išao u sljedećim pravcima: . rekonstrukcija postojećih objekata ili njihovo rušenje i zamjena novim, po principu vraćanja osnovnih elemenata tradicionalne urbanističke matrice (parcelacija, ulična regulacija, namjena) uz maksimalno uvođenje arhitekturne tipologije (horizontalni i vertikalni gabarit, arhitektonska podjela fasade, upotreba prirodnih materijala); . izgradnja novih objekata na slobodnim prostorima (slobodnostojeći, dvojni, manji objekti sa više stanova, stanovanje u nizu); . za objekte koji nijesu u skladu sa ambijentom, osim rekonstrukcije po utvrdjenim principima, predlaže se adaptacija i vizuelna sanacija u cilju vraćanja kulturnog identiteta čitavom prostoru.

Prethodno navedene intervencije će obezbijediti GUP-om planiranu gustinu naseljenosti u ovoj zoni, 125 st/ha.

Ulična mreža je planirana za rekonstrukciju uz infrastrukturno opremanje, u cilju modernizacije, a na osnovu kontinuiteta tradicije.

U pogledu materijalizacije, preporučuje se tipizacija upotrebe materijala za pojedine djelove objekata (na pr. krov, fasada, ograda i sl.) uz preporuku korišćenja prirodnih materijala.

29 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

POVRŠINE ZA SPORT I REKREACIJU - sport i rekreacija

U zahvatu Izmjena i dopuna DUP-a „Drač- Cvijetin Brijeg" površina za sport i rekreaciju iznosi cca 1.5 ha i treba da predstavlja integralni dio uređenja korita rijeke Ribnice.

Način uređenja obale u ovoj zoni je planiran kao dogradnja započetog uređenja korita rijeke Ribnice. Obzirom da je korito rijeke Ribnice kroz više Detaljnih urbanističkih planova tretirano po segmentima i realizacija sprovođena u različitim vremenskim periodima, veliki dio korita je ostao neuređen. Cilj ovog plana je da kroz uređenje ovog prostora obezbijedi njegovo nezavisno funkcionisanje, a istovremeno integrisanje u prostor uređenja korita rijeke Ribnice.

U ovoj zoni je moguća izgradnja manjih sportskih terena.

Takođe se daje mogućnost formiranja platoa na kojima se mogu, posebno u ljetnjim mjesecima, organizovati ljetnje bašte sa pokretnim urbanim mobilijarom. Tako formirane grupacije se mogu natkriti montažno-demontažnim konstrukcijama, nadstrešnicama, tendama i sl. Namjena je ugostiteljstvo.

Lokacije ljetnjih bašti će se odrediti prilikom izdavanja urbanističko tehničkih uslova a u skladu sa zahtjevima investitora i u okviru vlasnišva.

POVRŠINE ZA PRUŽANJE USLUGA ISHRANE I PIĆA - uslužne djelatnosti

U zahvatu Plana opredijeljene su i dvije lokacije za ugostiteljske objekte, urb. parcela broj 36 i 92. Ove lokacije su uz zonu sporta i rekreacije.

Sadržaji trgovina, zanatstva i ugosteljstva mogu se organizovati u prizemljima novoplaniranih objekata, kao i u postojećim objektima.

POVRŠINE ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU - centralne djelatnosti

U okviru zahvata Izmjena i dopuna DUP-a planirana je lokacija za manju zdravstvenu stanicu na urbanističkoj parceli br. 90, u kojoj će biti organizovana primarna zdravstvena zaštita.

Lokacija je odabrana tako da je ista lako dostupna stanovnicima ove i susjednih zona.

POVRŠINE ZA ŠKOLSTVO I SOCIJALNU ZAŠTITU - osnovno obrazovanje

Na urbanističkoj parceli br. 53 planirana je izgradnja osnovne škole koja svojim položajem i saobraćajnom opremljenošću omogućava ispunjenje potreba za djecu osnovnog obrazovanja ove i susjednih zona.

Napomena: Velikim slovima su navedene namjene prema važećem Pravilniku iz 2010. godine, a malim slovima je označen opis namjena iz DUP-a Drač - Cvijetin brijeg iz 2007. godine.

30 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

3.2.2. PROSTORNI I URBANISTIČKI POKAZATELJI Broj Površina Maksimalna Maksimalna Namjena objekta Maksimalna urbanističke urbanističke površina bruto spratnost parcele parcele m² pod građevinska objekta objektom površina m² m² 1 655 262 1205 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 2 385 154 616 stanovanje P+2+Pk 3 399 128 384 stanovanje P+1+Pk 4 572 228 686 stanovanje P+1+Pk 5 323 129 388 stanovanje P+1+Pk 6 559 224 672 stanovanje P+1+Pk 6a 388 144 432 stanovanje P+1+Pk 7 411 164 493 stanovanje P+1+Pk 8 215 86 344 stanovanje P+2+Pk 9 527 190 760 stanovanje P+2+Pk 10 530 212 848 stanovanje P+2+Pk 11 253 102 408 stanovanje P+2+Pk 12 780 215 860 stanovanje- P+2+Pk poslovanje 13 643 245 1225 stanovanje- P+3+Pk poslovanje 14 272 109 218 stanovanje P+1 15 150 71 142 stanovanje P+1 16 255 87 348 stanovanje P+2+Pk 17 509 204 816 stanovanje P+2+Pk 18 222 78 234 stanovanje S+P+1+Pk 19 227 121 484 stanovanje S+P+2+Pk 20 513 251 1004 stanovanje S+P+2+Pk 21 414 166 498 stanovanje P+1+Pk 22 466 186 930 stanovanje P+3+Pk 23 346 138 690 stanovanje P+3+Pk 24 531 212 1060 stanovanje P+3+Pk 25 274 110 440 stanovanje P+2+Pk 26 764 306 1530 stanovanje P+3+Pk 27 1523 447 2043 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 28 994 384 1824 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 29 537 200 900 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 30 984 384 1824 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk

31 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

31 380 100 400 stanovanje P+2+Pk 32 829 240 1040 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 33 818 200 1000 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 32a 651 160 720 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 33a 571 160 720 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 34 394 113 452 stanovanje P+2+Pk 35 759 192 864 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 36 412 80 240 ugostiteljstvo P+1+Pk 37 550 192 864 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 38 880 288 1440 stanovanje P+3+Pk 39 669 192 864 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 40 574 230 690 stanovanje P+1+Pk 41 1184 410 1774 poslovanje P+2+Pk do P+3+Pk 42 716 286 1146 stanovanje P+2+Pk 43 437 175 699 stanovanje P+2+Pk 44 402 161 643 stanovanje P+2+Pk 45 334 133 534 stanovanje P+2+Pk 46 53 43 43 poslovanje P 47 344 138 552 stanovanje P+2+Pk 48 116 90 90 stanovanje P 50 189 126 378 stanovanje P+1+Pk 51 839 336 1342 stanovanje P+2+Pk 52 451 180 722 stanovanje P+2+Pk 53 12087 cca 3000 5000 školstvo S+P+2 54 187 75 75 stanovanje P 55 1391 448 2016 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 57 61 38 38 stanovanje P 58 62 39 39 stanovanje P 60 59 50 50 stanovanje P 62 207 56+11 67 stanovanje P 63 283 80+127=207 207 stanovanje P, P 64 112 51 51 stanovanje P 65 480 144 576 stanovanje P+2+Pk 66 369 147 588 stanovanje P+2+Pk 67 524 150 600 stanovanje P+2+Pk 68 582 270 1080 stanovanje P+2+Pk

32 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

69 358 130 520 stanovanje P+2+Pk 70 264 106 424 stanovanje P+2+Pk 71 391 140 560 stanovanje P+2+Pk 72 204 80 160 stanovanje P+1 73 300 87+87=174 87+174=261 poslovanje- P, P+1 stanovanje 74 488 195 780 stanovanje P+2+Pk 75 705 135 540 stanovanje P+2+Pk 76 262 159 477 stanovanje P+1+Pk 77 377 135 540 stanovanje P+2+Pk 78 655 270 1080 stanovanje P+2+Pk 79 1053 421 1680 stanovanje P+2+Pk 80 1016 405 1890 stanovanje P+2+Pk do P+3+Pk 81 635 254 480 stanovanje P+1 82 153 61 61 stanovanje P 83 298 120 240 stanovanje P+1 84 83 54 54 stanovanje P 85 208 84 84 stanovanje P 86 264 120 240 stanovanje P+Pk 87 428 120 240 stanovanje P+Pk 88 trafostanica P+1 89 493 197 394 stanovanje P+1 90 1313 270 810 zdravstvo P+1+Pk 91 772 308 924 stanovanje P+1+Pk 92 604 80 240 ugostiteljstvo P+1+Pk Ukupno Sve ukupno* 55901 18866 64589 Napomena: plava boja - postojeći objekti u vrijeme izrade Plana iz 2007.g., crna boja - novoplanirani.

Suterenska etaža nije ušla u obračun površina. . Površina zahvata ...... 137000 m² . Ukupna bruto građevinska površina ...... 64589 m² . Ukupna površina za suterenske garaže i komunikacije ...... 16147 m² . Ukupna površina za poslovanje ...... 12917 m² . Ukupna površina za stanovanje ...... 35525 m² . Prosječna veličina stana ...... 80 m² . Ukupan broj novih stanova ...... 444 . Prosječna veličina poslovnog prostora ...... 50 m² . Ukupan broj poslovnih prostora ...... 258 . Ukupna površina za obrazovanje ...... 5000 m² . Prosječna veličina domaćinstva ...... 3.2 . Ukupan broj stanovnika ...... 1700 . Gustina naseljenosti ...... 124 st/ha

33 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Planirani pokazatelji se odnose na površinu opredeljenu za stambenu izgradnju. Indeks zauzetosti ...... cca 0.40

3.2.3. ELEMENTI URBANISTIČKE REGULACIJE

U skladu sa Zakonom o planiranju i uredjenju prostora Crne Gore, urbanističko-tehnički uslovi su dati u sklopu plana kroz tekstualni dio i grafičke priloge. U daljem tekstu date su bliže smjernice za sprovođenje plana.

Uslovi za parcelaciju i regulacija

Kao osnov za izradu Izmjena i dopuna DUP-a poslužila je geodetska podloga koja je potpisana i ovjerena od strane nadležnog organa (Direkcija za nekretnine Republike Crne Gore).

Ukupan izgrađeni prostor zahvaćen ovim planom je izdijeljen na urbanističke parcele, kao osnovne urbanističke cjeline.

Urbanističke parcele obuhvataju jednu ili više katastarskih parcela, ili dijelova katastarskih parcela. U najvećem broju slučajeva, granice katastarskih parcela se poklapaju sa granicama urbanističkih parcela, osim prema saobraćajnima gdje je granica urbanističke parcele granica trotoara - regulaciona linija. Urbanističke parcele imaju direktan pristup sa saobraćajnice. Na grafičkom prilogu "Parcelacija i UTU" grafički su prikazane granice urbanističkih parcela.

U slučajevima kada granica urbanističke parcele neznatno odstupa od granice katastarske parcele organ uprave nadležan za poslove uređenja prostora prilikom izdavanja UTU-a, može izvršiti usklađivanje urbanističke parcele sa katastarskim stanjem.

Novoformirane granice urbanističkih parcela definisane su prelomnim tačkama. Spisak koordinata prelomnih tačaka parcela je dat kao poseban grafički prilog.

Regulacija ukupnog zahvata plana počiva na saobraćajnim rješenjima, koordinatama i drugim podacima koji omogućavaju tačnost prenošenja na teren.

Građevinske linije novoplaniranih objekata na novoplaniranim urbanističkim parcelama su linije do koje se može graditi i definisane su u odnosu na osovinu saobraćajnica, što omogućava očitavanje neophodnih elemenata za prenošenje na teren.

Građevinske linije dogradnje postojećih objekata nijesu date na grafičkom prilogu i iste će se definisati od strane nadležnog organa za poslove uređenja prostora prilikom utvrđivanja urbanističko-tehničkih uslova, u skladu sa građevinskim linijama postojećih objekata u neposrednoj okolini.

Izuzetno, građevinska linija ispod površine zemlje, ukoliko je prostor namijenjen za garažiranje, može biti maksimalno do 1,0 m od granice urbanističke parcele.

34 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Urbanističke parcele date u grafičkim prilozima mogu se udruživati ukoliko je to zahtjev investitora.

Nivelacioni plan je urađen na osnovu kota terena prezentiranih na geodetskoj podlozi i tehničkih propisa. Predloženim nivelacionim rješenjem postignuti su nagibi saobraćajnica koji su dovoljni za odvođenje površinskih voda do slivnika atmosferske kanalizacije i dalje do recipijenta.

Kote koje su date u nivelacionom planu nijesu uslovne, jer kote na terenu prikazane u geodetskoj podlozi ne omogućavaju izradu kvalitetnog nivelacionog plana. Detaljnim snimanjem terena i izradom glavnih projekata saobraćajnica moguće su manje korekcije kota iz plana na način da se obezbijedi odvodjenje atmosferskih voda sa lokacije principom samoodvodnjavanja.

Kote prizemlja novih objekata treba odrediti na osnovu nivelacije saobraćajne mreže, pri čemu je potrebno voditi računa da se oborinske vode razlivaju od objekta prema okolnim ulicama.

U slučaju da je kota saobraćajnice u izvesnoj denivelaciji sa kotom urbanističke parcele posebno na dijelu uz saobraćajnicu koja je planirana uz liniju zaštite od poplava, kolski pristup parceli se može obezbijediti rampom, a pješački stepeništem. Ako se investitor odluči može se izvršiti nasipanje (obzirom da se ne radi o velikim visinskim razlikama) dijela parcele radi obezbjeđivanja pristupa u istoj ravni.

3.3. URBANISTIČKO TEHNIČKI USLOVI

POVRŠINE ZA STANOVANJE

Postojeći stambeni objekti

U zoni Izmjena i dopuna DUP-a, po planiranim intervencijama predviđena je dogradnja i nadgradnja postojećih objekata uz ispunjavanje propisanih uslova.

Obzirom da se radi o specifičnom načinu tradicionalnog korišćenja prostora, u predmetnoj zoni postoje slučajevi da se na jednoj kat. parceli nalazi pored osnovnog objekta, koji je u funkciji stanovanja, jedan ili više pratećih objekata sa različitom namjenom. Karakteristično je da se ovi objekti nalaze, u nekim slučajevima, na uličnoj strani, ispred ulaza u osnovni objekat, ili u dvorišnom dijelu parcele. Iz tog razloga predmetni objekti koji su najčešće prizemni imaju različitu namjenu (pomoćni: ostave ili garaže, stambeni i poslovni).

Obzirom da za svaki od ovih objekata nije bilo moguće formirati urbanističku parcelu, uz obezbjeđivanje površine i oblika koji omogućava njenu izgradnju i korišćenje i pristup sa gradske saobraćajnice ili javnog puta, na urbanističkoj parceli može egzistirati više objekata i to: osnovni objekat i jedan ili više pratećih objekata, prema Planom datim smjernicama, koje se mogu pojedinačno primjenjivati na rekonstrukciju osnovnog i rekonstrukciju pratećih objekata.

35 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Osnovni objekat na urbanističkoj parceli

Da bi se na pravilan način oblikovno i funkcionalno usaglasile intervencije na postojećim objektima potrebno je prilikom definisanja dogradnje i nadgradnje ispuniti sljedeće uslove:

. Namjena objekta je za stanovanje sa mogućnošću korišćenja prizemlja za poslovanje. . Pretvaranje suterenskih prostora u poslovni prostor moguće je izvršiti ukoliko visina tih prostora zadovoljava propisanu visinu za poslovne prostore, i ima obezbjeđen saobraćajni pristup. . Povećanje vertikalnog gabarita moguće je do spratnosti date u grafičkom dijelu plana.

Kada je postojeći indeks zauzetosti veći od Planom zadatog, nije dozvoljena dogradnja, a dozvoljava se nadgradnja objekta, uz uslov da se ispoštuje maksimalna spratnost.

Za sve urbanističke parcele koje su manje od 250 m², a i one koje nemaju prostornih mogućnosti za dogranju, nadgradnju kao i novu izgradnju, objekti su zadržani u postojećem horizontalnom i vertikalnom gabaritu. U slučaju da je objekat manji od zadatog indeksa zauzetosti može se odobriti njegova dogradnja do istog. Za ovakve slučajeve preporuka je udruživanje i formiranje urbanističkih parcela sa optimalnim prostornim mogućnostima. U tom slučaju spratnost objekata može biti u skladu sa zadatom spratnošću na susjednoj parceli, a maksimalno do P+2+Pk.

Nadležni organ će na osnovu podataka iz plana, kao i provjerom na terenu, izdati odgovarajuće urbanističko-tehničke uslove u kojima će se precizirati najpovoljnije mjesto i veličina dogradnje ili nadgradnje. Dogradnja i nadgradnja moguća je uz prethodnu statičku analizu konstruktivnog sistema koja će usloviti primjenu konstruktivnog sistema i materijala koji treba da budu kvalitetni i u skladu sa ambijentom. Svi ovi elementi biće provjereni kroz izradu odgovarajuće tehničke dokumentacije.

Formiranje otvora na objektu prema susjednim parcelama moguće je pod uslovom da je udaljenost objekta od granice parcele minimum 2 m. Izuzetno je moguće formiranje otvora na objektu u slučaju manjeg odstojanja od granice parcele uz prethodnu saglasnost susjeda.

Kotu prizemlja dogradnje vezati za kotu prizemlja postojećeg objekta.

Visina nadzitka potkrovlja može biti maksimalno do 2,20 m ukoliko se radi o izvedenom stanju na dijelu objekta.

Za nove objekte visina nadzitka potkrovlja može biti maksimalno do 1,20 m.

Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne.

U slučaju kada je postojeći objekat dotrajao, ili kada se Investitor odluči, objekat se može srušiti po prethodno pribavljenom odobrenju od nadležnog organa i na parceli sagraditi novi prema smjernicama ovog Plana za izgradnju novih objekata.

36 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Za objekte koji se nalaze u neposrednoj blizini koridora željezničke pruge prilikom izdavanja UTU-a potrebno je predhodno pribaviti saglasnost JP "Željeznice Crne Gore".

Prateći objekat na urbanističkoj parceli:

Na izgrađenim urbanističkim parcelama, kako je predhodno rečeno, pored osnovnog objekta nalazi se i jedan ili više pratećih objekata sa različitom namjenom.

Prateći objekti mogu se rekonstruisati u postojećem horizontalnom i vertikalnom gabaritu bez mogućnosti nadgradnje i dogradnje.

Za prateće objekte po želji Investitora može se odobriti korišćenje u poslovne svrhe.

Krovove raditi kose, dvovodne ili jednovodne.

Napomena: Prethodne smjernice za prateće objekte odnose se na objekte koji su knjiženi u katastarskom operatu. Prilikom izdavanja urbanističko-tehničkih uslova primjeniće se propisi vezani za odnos prema susjedima.

Planirani objekti

Stambeni objekti - višeporodično stanovanje

Na novoformiranim urbanističkim parcelama moguća je izgradnja objekata pod sljedećim uslovima: . Namjena objekta je stanovanje, sa mogućnošću poslovanja u prizemlju. . Pretvaranje suterenskih prostora u poslovni prostor moguće je izvršiti ukoliko visina tih prostora zadovoljava propisanu visinu za poslovne prostore, i ima obezbjeđen saobraćajni pristup. . Horizontalni gabarit je dat u grafičkom prilogu i tabelarno. Za parcele na kojima se objekti ruše i grade novi, indeks zauzetosti je max. 0.4. . Vertikalni gabarit je dat u grafičkim prilozima i tabelarno. Daje se mogućnost izgradnje suterena u zavisnosti od konfiguracije terena. . Udaljenje objekta od granice susjedne parcele je minimum 2 m. Objekat se može podići i na manjem odstojanju, uz predhodnu saglasnost susjeda. . Kod užih urbanističkih parcela objekti se mogu graditi i kao uzidani, samostalno, uz saglasnost susjeda i uz uslov da se na kontaktnim stranama ne mogu formirati otvori. . Objekti na urbanističkim parcelama broj 18 i 19 planirani su kao uzidane lamele u produžetku postojećeg objekta na urbanističkoj parceli broj 20. Za ove objekte obavezno je u postupku projektovanja ispoštovati horizontalnu podjelu postojećeg objekta, kao i kotu suterenske etaže postojećeg objekta. . Kota prizemlja dozvoljena je do 1,20 m od kote terena. . Visina nadzitka potkrovlja može biti maksimalno do 2,20 m ukoliko se radi o izvedenom stanju na dijelu objekta a za nove objekte 1,20m. . Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne.

37 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

. Parkiranje obezbijediti u okviru objekta ili na otvorenom parking prostoru u okviru parcele. . Ako se suterenska etaža koristi za parkiranje gabarit može biti do min. 1 m do susjedne parcele. . Za parcele na kojima se objekti ruše i grade novi i udruživanjem formiraju veće urbanističke parcele, indeks zauzetosti je max. 0.4. Ostali parametri su iz predhodnog teksta.

Preporuka: Izrada idejnog rješenja za objekat u cjelini. Idejnim rješenjem treba predvidjeti faze realizacije i parterno uređenje jedinstveno za parcelu.

Uređenje urbanističke parcele

Urbanističke parcele urediti u duhu tradicionalnog korišćenja prostora: popločavanjem pješačkih površina, ozelenjavanjem – zatravnjivanjem i sadnjom autohtonih biljnih vrsta.

Ogradu oko urbanističke parcele postaviti po obodu iste na račun vlasničke parcele. Ogradu na granici između dvije urbanističke parcele moguće je postaviti po osovini uz saglasnost susjeda. Nove ograde se mogu postaviti do visine od 1.5 m. Postojeće ograde se mogu rekonstruisati sa maksimalnom visinom do 2.0 m.

POVRŠINE ZA PRUŽANJE USLUGA ISHRANE I PIĆA

Poslovni objekti (36 i 92)

. Horizontalni gabariti novoplaniranih poslovnih objekata dati su u grafičkom prilogu. Obzirom na prostorne mogućnosti lokacija, gabariti nijesu obavezujući faktor (uz obavezu poštovanja građevinskih linija prema saobraćajnicama), uz uslov poštovanja ukupne bruto građevinske površine date u tabelama koja je maksimalna. . Spratnost data u grafičkom prilogu je maksimalna. . Preporuka je izgradnja suterenskih etaža namjenjenih garažiranju, u cilju obezbjedjivanja propisnog broja parking mjesta, kao i pratećim sadržajima u funkciji prizemlja. . Krovove objekata odrediće projektant u skladu sa namjenom i uslovima lokacije. . Svijetla visina prizemlja maksimalno 4,50 m. . Namjena objekta objekata 36 i 92 je ugostiteljstvo. . Uređenje terena i kapacitete uskladiti sa planiranom namjenom i potrebama korisnika prostora.

Napomena: Za sve gore navedene objekte preporučuje se izrada idejnog rješenja kojim će se prikazati parterno uredjenje urbanističke parcele obzirom da je planom dato šematski (kolski i pješački saobraćaj, zelenilo itd.).

Poslovni objekat (41)

. Horizontalni gabariti novoplaniranih poslovnih objekata dati su u grafičkom prilogu. Obzirom na prostorne mogućnosti lokacija, gabariti nijesu obavezujući faktor (uz

38 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

obavezu poštovanja građevinskih linija prema saobraćajnicama), uz uslov poštovanja ukupne bruto građevinske površine date u tabelama koja je maksimalna. . Spratnost data u grafičkom prilogu je maksimalna. . Preporuka je izgradnja suterenskih etaža namjenjenih garažiranju, u cilju obezbjedjivanja propisnog broja parking mjesta, kao i pratećim sadržajima u funkciji prizemlja. . Krovove objekata odrediće projektant u skladu sa namjenom i uslovima lokacije. . Svijetla visina prizemlja maksimalno 4,50 m. . Namjena objekta 41 je poslovanje (kancelarijski prostor, trgovina, zanatstvo, ugostiteljstvo). . Uređenje terena i kapacitete uskladiti sa planiranom namjenom i potrebama korisnika prostora.

Napomena: Namjena površina za UP41 je u grafičkom prilogu Plana iz 2007.g. - stanovanje i kao takva je definisana i ovim Planom. Obzirom da je Planom iz 2007.g. u tekstualnom dijelu definisano da je objekat na predmetnoj urbanističkoj parceli poslovni, može se kao takav zadržati obzirom da je Pravilnikom definisano, između ostalog, sljedeće:

"Na površinama iz stava 1 ovog člana mogu se planskim dokumentom predvidjeti objekti koji ne ometaju osnovnu namjenu i koje služe svakodnevnim potrebama stanovnika područja, i to: . trgovina i ugostiteljski objekti, smještaj turista, poslovni sadržaji koji su smješteni u prizemljima i mezaninima stambenih objekata; . objekti za upravu, kulturu, školstvo, zdravstvenu i socijalnu zaštitu, sport i rekreaciju i vjerski objekti koji služe svakodnevnim potrebama stanovnika područja;..."

POVRŠINE ZA ŠKOLSTVO I SOCIJALNU ZAŠTITU

Osnovna škola (53) . Horizontalni gabarit dat je u grafičkom prilogu. Obzirom na prostorne mogućnosti lokacije, gabarit nije obavezujući faktor. Bruto građevinska površina data u tabeli je maksimalna. . Spratnost data u grafičkom prilogu je maksimalna. . Krov objekta odrediće projektant u skladu sa namjenom i uslovima lokacije. . Uređenje terena i kapacitete uskladiti sa planiranom namjenom i potrebama korisnika prostora (parking prostor je dat šematski i definisaće se kroz izradu Glavnog projekta uređenja terena).

Napomena: Osnovna škola je izvedena u skladu sa smjernicama Plana iz 2007.g.

POVRŠINE ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU

Zdravstvena stanica (90) . Horizontalni gabarit dat je u grafičkom prilogu. Obzirom na prostorne mogućnosti lokacije i planirani broj stanovnika i zadatu bruto građevinsku površinu u tabeli, odrediće se sadržaj zdravstvene stanice unutar objekta. . Spratnost data u grafičkom prilogu je maksimalna.

39 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

. Krov objekta odrediće projektant u skladu sa namjenom i uslovima lokacije. . Uređenje terena i kapacitete uskladiti sa planiranom namjenom i potrebama korisnika prostora.

POVRŠINE ZA SPORT I REKREACIJU

Sport i rekreacija

Planom višeg reda PPO-a uslovljena je izrada PPPPN za prostor uz rijeku Ribnicu. Ovim detaljnim urbanističkim planom dato je rješenje kao varijanta koja će obezbijediti realizaciju ovog prostora u prelaznom periodu pri tom poštujući smjernice Izmjene i dopune GUP-a i PUP-a Podgorica.

Korišćenjem padinskih terasa, prostor uz rijeku Ribnicu postaje vizuelna i komunikaciona spona urbane strukture sa ambijentom doline rijeke Ribnice. Pješačke komunikacije su ostvarene preko dva novoplanirana pješačka mosta.

U okviru uređenja korita rijeke planirana je šetnica. Njena trasa je uslovljena linijom zaštite od poplavnog talasa i zajedno sa kolskom saobraćajnicom predstavlja objekat zaštite. Unutar zone pješačke komunikacije (staze, stepeništa, platoi i sl.) biće definisane projektom uređenja u zavisnosti od konfiguracije terena. Mreža staza treba da bude koncipirana na način da obezbjeđuje slobodne prostore za manje sportske terene i platoe za letnje bašte sa pokretnim urbanim mobilijarom. Tako formirane grupacije se mogu nadkriti montažno- demontažnim konstrukcijama, nadstrešnicama, tendama i sl. Namjena je ugostiteljstvo, sport i rekreacija.

Lokacije ljetnjih bašti će se odrediti prilikom izdavanja urbanističko tehničkih uslova a u skladu sa zahtjevima investitora i u okviru vlasništva.

Materijalizacija staza i platoa treba da bude isključivo od prirodnih materijala lokalnog karaktera.

Uređenje terena za parkovske površine, dječja igrališta i pješačke komunikacije

U okviru zahvata plana određene su zelene površine sa bližom namjenom za manje parkove i dječja igrališta. Ove površine treba urediti u skladu sa lokacijskim mogućnostima prema smjernicama datim u poglavlju Pejzažna arhitektura i sa ciljem da se zadovolje potrebe igre djece i odmora odraslih, za šta je potrebno planirati odgovarajuću urbanu opremu.

Na slobodnim površinama su formirani prostori kao proširenja pješačkih komunikacija. Te površine treba opremiti urbanom mobilijarom (klupe, žardinjere, česme, korpe za odpatke i sl.). U zahvatu plana nalazi se spomen obilježje za koje nema zvaničnih podataka. Planirano je ograđivanje ukrasnom zaštitnom ogradom.

Obzirom na specifičnost zona u okviru zahvata čitavog Detaljnog urbanističkog plana, posebna pažnja je posvećena pješačkom saobraćaju i komunikacijama.

40 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Sistemom pješačkih komunikacija omogućeno je povezivanje svih djelova zahvata plana sa ključnim pravcima kretanja. Sistem pješačkih komunikacija se sastoji od trotoara uz postojeće i novoplanirane objekte, pješačkih mostova koji povezuju zahvat Cvijetnog brijega sa ostalim kontaktnim zonama i slobodnih pješačkih komunikacija u zoni sporta i rekreacije i šetališta uz rijeku Ribnicu.

Pješačke komunikacije su predviđene da budu popločane kvalitetnim prirodnim materijalima i opremljene odgovarajućom urbanom opremom, kandelabrima, klupama za sjedenje, korpama za otpadke i sl.

Oblikovanje prostora i materijalizacija

Rješavanjem zahtjeva korisnika za gradnjom novih ili intervencijama na postojećim objektima, uz striktnu kontrolu tehničke dokumentacije i realizacije, doprinijeće se unapređenju arhitektonskih i likovnih vrijednosti samih objekata, a samim tim i ukupne slike naselja i grada.

Arhitektonske volumene objekata potrebno je pažljivo projektovati sa ciljem dobijanja homogene slike naselja i grada.

Visine objekata su date na grafičkim prilozima kao spratnost objekata uz predpostavljen disciplinovan odnos korisnika, naročito kod novoplanirane gradnje, vodeći računa o susjednim objektima i opštoj slici naselja i grada.

Fasade objekata kao i krovni pokrivači predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala i kvalitetno ugraditi.

Za sve stambene i stambeno poslovne objekte su obavezni kosi krovovi, dvovodni ili četvorovodni, a kod komplikovanijih gabarita i kombinovani. Nagib krovnih ravni je oko 20°. Krovni pokrivač je crijep, ćeramida, eternit, tegola kanadeze ili neki drugi kvalitetan materijal.

Fasade novoplaniranih poslovnih objekata predvidjeti od savremenih materijala (strukturalne i polustrukturalne fasade i sl).

Preporučuje se izrada prozorskih otvora i vrata od eloksirane bravarije ili visokokvalitetne stolarije bojene pažljivo odabranim bojama, pri čemu posebnu pažnju treba posvetiti proporcijama otvora. Preporučujemo za prozorske otvore odnos širina/visina 1/1.5.

Enterijeri poslovnih prostora moraju biti u odgovarajućem odnosu sa objektom u kome se nalaze. Izlozi treba da su u skladu sa susjednim izlozima i arhitekturom konkretnog objekta.

Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou.

41 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Ograde oko stambenih objekata raditi od prirodnih materijala (kamen, opekarski proizvodi, kovano gvoždje).

Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa pažnjom, posebno u okviru prostora gdje se predviđa veće okupljanje (česme, klupe, korpe za odpatke i sl.).

U zoni korita rijeke Ribnice posebnu pažnju obratiti na odabir urbanog mobilijara. Predvidjeti česme, platoe za pokretne šankove sa adekvatnim mobilijarom (stolovi, stolice, tende), klupe, korpe za odpatke, informacione panoe, skulpture u prostoru i sl.).

Ozelenjavanje vršiti autohtonim vrstama u skladu sa preporukama u prilogu pejzažne arhitekture. Postojeće zelenilo na parcelama maksimalno sačuvati i oplemeniti.

Rasvjetu prostora kolskih i pješačkih komunikacija treba izvesti pažljivo odabranim rasvjetnim tijelima, sa dovoljnim osvjetljajem za potrebe normalne funkcije prostora.

Svi priključci telefonske i električne mreže će se raditi podzemno.

Sve priključke raditi prema UTU iz plana i uslovima priključenja dobijenim od nadležnih Javnih preduzeća.

Svi objekti moraju biti izgrađeni prema važećim propisima za građenje u seizmičkim područjima.

SMJERNICE ZA PRIMJENU DJELA LIKOVNIH UMJETNOSTI

Pri rješavanju dispozicije djela iz oblasti likovnih primijenjenih umjetnosti na području zahvata zone Izmjena i dopuna DUP-a "Drač – Cvijetin brijeg" težilo se da se zadovolje sljedeći uslovi:

. Perceptivno sagledavanje u kretanju; . Položaj čovjeka u prostoru; . Postojeći kvalitet izgrađenosti.

Plan je težio da predvidi visoko kvalitetnu parternu materijalizaciju prostora, pješačkih tokova, ulica, parkovskih staza, kao i mjesta susreta građana i posjetilaca.

Planom je predviđeno da se uz jače saobraćajne tokove predvide drvoredi, ukrasno zelenilo uz popločane površinr, čime će se dati veći doprinos vizuelnom interesu urbane sredine.

Odgovarajućom urbanom opremom sa uličnim osvetljenjem povećaće se vizuelni efekt čitavog zahvata.

Uz željezničku prugu Beograd – Bar predviđena je zona zaštitnog zelenila.

42 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

4. INFRASTRUKTURA

43 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

4.1. SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA

Postojeće stanje

Područje zahvata DUP-a "Drač - Cvijetin Brijeg", ograničeno je sa juga ulicom V Proleterske, sa sjeverozapada rijekom Ribnicom, a sa istoka željezničkom prugom. Sa centrom grada zahvat je povezan preko mosta Kapadžića.

Mreža postojećih saobraćajnica formirana je paralelno sa izgradnjom naselja. Saobraćaj je mješovit (motorni i pješački), a ulice su dvosmjerne. Te ulice su u veoma lošem stanju, djelimično asfaltirane, nivelaciono loše postavljene, pa se planira njihova kompletna rekonstrukcija, kao i izgradnja novih pristupnih ulica.

Planirano stanje

Već formiran odnosno izgrađen sistem saobraćajnica u zoni zahvata i kontaktnim zonama, te zahtjevi GUP-a u mnogome su predodredili plan saobraćajne infrastrukture, odnosno većinu njenih elemenata.

Mreža saobraćajnica

Izmjenama i dopunama GUP-a Podgorice za prostor DUP-a "Drač - Cvijetin Brijeg", iz 2007. god. definisan je značaj odnosno rang saobraćajnica u okviru zone zahvata Plana. "Ulica A" , "Ulica C" i "Ulica D" predstavljaju okosnicu saobraćajne mreže sa koje treba formirati internu mrežu saobraćaja u zoni. Poprečni presjeci ovih saobraćajnica definisani su GUP-om, kao i saobraćajni prodori iz kontaktnih zona.

Kroz zonu zahvata Izmjena i dopuna GUP-a prolazi bulevar "Pete proleterske brigade" na koji se veže planirana saobraćajnica sekundarne putne mreže, ulica "C". Predmetna ulica pruža se u pravcu sjeverozapada, od bulevara "Pete proleterske brigade" do planiranog mosta preko rijeke Ribnice čime je uspostavljena veza ovog naselja sa zonom zahvata DUP-a "Drač - Nova Varoš 1.2.".

Takođe, u nastavku Ulice Vuka Karadžića planira se most preko rijeke Ribnice preko kojeg bi se ostvarila još jedna veza sa susjednom zonom. Predviđa se rekonstrukcija mosta Kapadžića kako bi se preko njega uspostavila kvalitetna kolsko-pješačka veza do realizacije planiranog mosta.

"Ulica D" se sa sjeveroistočne strane predmetnog zahvata ukršta sa željezničkom prugom Podgorica – Beograd, pa je na prelazu planirano ukrštanje puta i pruge u dva nivoa (podvožnjak). Ovaj prelaz predstavlja jedinu vezu ovog prostora sa zonom zahvata DUP-a "Konik-Sanacioni plan".

Na saobraćajnice "Ulica A" , "Ulica C" i "Ulica D" vežu se pristupne saobraćajnice širine 5,5 m, 5.0 m i 4.5 m. Svrha ovih saobraćajnica je da obezbjedi kolski pristup parcelama. Uz ove saobraćajnice planiran je trotoar promjenjljive širine. Trasa saobraćajnice uz zonu sporta i

44 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

rekreacije postavljena je na krunu potpornog zida koji služi kao zaštita od poplavnog talasa, tako da je ista nivelaciono uzdignuta u odnosu na kote terena 0.5m do1m. Orijentacioni poprečni profil saobraćajnice je dat u grafičkom prilogu, a preciznije će se definisati kroz izradu projektne dokumentacije. Pristup parcelama sa ove saobraćajnice se vrši, zavisno od konfiguracije terena, u nivou ili rampama max nagiba 12%.

Da bi se objezbijedio kolski pristup svim urbanističkim parcelama u zonama gdje je potrebno umiriti saobraćaj, planirane su kolsko – pješačke saobraćajnice (pristupne ulice II reda) min širine 3m. One se takođe koriste za komunalno opsluživanje urbanističkih parcela. Zastore ovih saobraćajnica treba predvidjeti od materijala sposobnih da podnesu kolski saobraćaj i opterećenje vatrogasnih i drugih interventnih vozila. Zastori kolskih saobraćajnica su od asfalta, trotoari i samostalne pješačke i kolsko pješačke staze od asfalta, kamena, betona, granita i sl. tj. od elemenata izrađenih od pomenutih mterijala, a planiranih parking mjesta od raster elemenata beton - trava i behaton elemenata, ili od asfalta. Uključenje kolsko – pješačkih staza na kolske saobraćajnice treba riješiti oborenim ivičnjacima.

Sve saobraćajnice treba da budu opremljene rasvjetom i odgovarajućom saobraćajnom signalizacijom. Odvodnjavanje je riješeno atmosferskom kanalizacijom sa skrivenim slivnicama izvan površine kolovoza. Šahtove svih instalacija osim fekalne, treba locirati van površine kolovoza za motorni saobraćaj.

Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjakom, kao i na prilazima objektima treba predvidjeti prelaze za hendikepirana lica saglasno standardima JUS U.A9 201 i 202.

Planirane saobraćajnice definisane su koordinatama tjemena i centara raskrsnica, a u grafičkom prilogu dati su njihovi poprečni presjeci. Obzirom da je geodetska podloga razmjere R 1:1000, što ne daje mogućnost preciznog određivanja visinskih kota, ovim planom su orijentaciono definisane kote raskrsnica. Nakon snimanja geodetske podloge za potrebe izrade glavnih projekata ovih saobraćajnica, biće precizno definisane visinske kote, zavisno od kota postojećih i planiranih objekata kao i uklapanja u postojeće stanje.

Mjerodavni minimalni radijusi desnih skretanja, poprečni presjeci sa smjerovima i određeni detalji prikazani su na grafičkim prilozima.

Saobraćaj u mirovanju

Parkiranje treba riješiti u okviru urbanističkih parcela uzimajući u obzir da za jedanu stambenu jedinicu treba obezbijediti 1.1 parking mjesto, a za poslovanje 25 pm na 1000 m² poslovnog prostora. Parkiranje može biti površinsko na parceli ili smješteno u suterenu ili prizemlju planiranih objekata. Garaže u suterenu treba povezati sa pristupnom saobraćajnicom izlazno – ulaznim rampama max nagiba 12%. Za potrebe škole planiran je parking sa ukupno 86 parking mjesta.

45 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Pješačke komunikacije

Sistem pješačkih komunikacija se sastoji od trotoara uz postojeće i novoplanirane saobraćajnice, popločanih površina ispred objekata i samostalnih pješačkih staza uz obalu Morače.

Naglasak treba dati pješačkim komunikacijama, kojima se višestruko povezuje centralno područje Nove Varoši i zaleđe sa dolinom Ribnice i Cvijetinim Brijegom. Ovo će se ostvariti planiranjem dva pješačka mosta: u produžetku Ulice Novaka Miloševa i prenesenog pješačkog mosta iz DUP-a "Drač" za urbanu cjelinu 1.2. Nova Varoš, koji sa svojim vizuelnim doživljajem treba da naglase kontrast ambijenta.

Pješačka veza ovog plana sa susjednim planom « Drač-Putnički terminal » ostvariće se planiranom pasarelom preko Ulice V proleterske. Položaj pasarele definisan je u grafičkom prilogu.

Zastori pješačkih komunikacija su od asfalta, kamena, betona, granita i sl. tj. od elemenata izrađenih od pomenutih materijala.

Napomena: Prilikom izrade glavnih projekata planiranih ulica, parkinga i pješačkih staza, može doći do izvesnih korekcija u odnosu na zadate parametre u planu.

4.2. ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA

Postojeće stanje

Na području obuhvaćeno ovim DUP-om postoji jedna trafostanica TS 10/0,4 kV, tip "kula" čija je lokacija vidljiva na crtežu. Svi potrošači ovog kompleksa se napajaju sa iste. Trafostanica je priključena na TS 110/10 kV "Cvijetin brijeg", a zatim je istim kablom povezana sa TS 10/0,4 kV, br. 4705, čija je lokacija iza rijeke Ribnice, odnosno van granica ovog plana. Pomenuta trafostanica je sa jednim transformatorom snage od 400 kVA.

Niskonaponska mreža je pretežno urađena kao vazdušna na betonskim stubovima, sa priključenjima sa samonosivim kablom i kablovski preko kablovskih priključnih ormara (KPO).

P l a n

Ovim planom su određene potrebe kompleksa, za električnom energijom u zavisnosti od strukture i namjene objekata.

Vršno opterećenje kompleksa, obuhvaćenog Detaljnim urbanističkim planom "Drač-Cvijetin Brijeg", se sastoji od vršnih opterećenja:

46 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

. stanova ( domaćinstava ) . tercijalnih djelatnosti . javnog osvjetljenja.

Vršna opterećenja navedenih kategorija određena su analitičkom metodom i bazirana su na standardu elektrificiranosti stanova, kao i procentualnom učešću vršnih opterećenja po kategorijama u ukupnom vršnom opterećenju kompleksa.

U kompleksu obuhvaćenim ovim DUP-om predviđeni su stambeni objekti. Osnovni tip stana je dvosobni i trosobni, koji sadrži: trpezariju i dnevnu sobu, dvije odnosno tri spavaće sobe, kuhinju, kupatilo, WC, ostavu i komunikacije.

Inače, planom "Drač - Cvijetin brijeg" predviđeno je cca 510 stambenih jedinica – postojećih i planiranih, cca 20.000 m² bruto površine poslovnog prostora, kao i škola bruto površine cca 5.000 m².

U daljem tekstu biće dat prikaz opterećenja svih kategorija u kompleksu.

Vršno opterećenje stanova (domaćinstava)

U cilju što realnijeg planiranja, domaćinstva će biti, pri izradi ovog plana, podijeljena u dvije kategorije, a u zavisnosti od načina grijanja stambenih prostorija:

. I ( prva ) kategorija, domaćinstva, koja za zagrijavanje prostorija koriste električnu energiju.

. II ( druga ) kategorija, domaćinstva koje za zagrijavanje prostorija koriste čvrsta, tečna ili gasovita goriva ( drvo, ugalj, gas, lož ulje).

U tabeli 1, dati su podaci o instalisanom opterećenju i broju priključnih mjesta za I (prvu) kategoriju, a u tabeli 2 za II (drugu) kategoriju domaćinstava.

Obzirom da se radi o kompleksu gdje su stambeni objekti dominantniji, te da to predstavlja veliku pogodnost za skladištenje svih goriva, pri izradi osnova plana, računaće se da je odnos I (prve) i II (druge) kategorije domaćinstava 40% / 60%. Vršno opterečenje svih domaćinstava (stanova) računato je na osnovu obrazaca:

Pvs = Pvst x n x kn ( W ), gdje je :

Pvst – vršno opterecenje jednog stana, n - broj stanova, kn - faktor jednovremenosti grupe stanova.

47 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Vršno opterećenje jednog stana dobija se na osnovu instalisanog opterećenja (tabela 1) i faktora jednovremenosti (dijagram u prilogu), dok se faktor jednovremenosti grupe stanova određuje relacijom: kn = k1 + ( 1 - k1 ) x 1/V n , gdje je: k1 - faktor jednovremenosti, zavisan od vrijednosti vršnog opterecenja stana (dijagram u prilogu).

Iz tabela se vidi da je instalisano opterećenje I kategorije PiI = 41.060 W, odnosno PiII = 29.060W II kategorije, što u prosjeku iznosi:

Pis = 41.060 x 0,4 + 29.060 x 0,6 = 33.860 W.

Vršno opterecenje po stanu uz faktor jednovremenosti fp = 0,41 (sa dijagrama izrađenog na osnovu analize određivanja faktora potražnje u visoko razvijenim zemljama) iznosi:

Pvs= fp x Pis = 0,41 x 33.860 = 13.883 W.

Iz dijagrama 1, nalazimo da je : k1 = 0,185

Za n = 510 stanova, imamo da je:

–0,5 -0,5 kn = k1 + ( 1 – k1) x n = 0,185 + ( 1 – 0,185 ) x 510 = 0,221 pa je vršno opterecenje od stanovanja: Pvst = 13.883 x 510 x 0,221= 1.564.753 W

Vršno opterećenje tercijalnih djelatnosti

Potrošači tercijalnih djelatnosti (ugostiteljski objekti, trgovina, zanati, pomoćni objekti i dr.), prema analizama JUGEL-a, učestvuju u ukupnom vršnom opterecenju u iznosu 20 -25%, pa se analogno tome bi mogao usvojiti odnos stanovanje - tercijalne djelatnosti 80 : 20.

U našem slučaju su tercijalne djelatnosti definisane bruto površinom (cca 21.000 m²), pa se na osnovu te površine i specifičnog opterećenja (p = 90 W/m²), te faktora jednovremenosti od k=0,5, može direktno izračunati njihova vršna snaga, što je u konkretnom slučaju i urađeno.

Pvtd = 0,40x 90 x 21.000 = 756.000 W

Vršno opterećenje javog osvjetljenja

Vršno optereenje javnog osvjetljenja u ukupnom vršnom opterecenju DUP-a, kreće u intervalu do 5% ostalih opterećenja. U našem slučaju je usvojeno 2,5% pa je: Pvjr = 0,025 ( Pvst + Pvtd ) ( W )

48 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

gdje je : Pvst – vršno opterecenje stanova u zoni Pvtd – vršno opterecenje objekata tercijalnih djelatnosti. Na osnovu naprijed navedenog, izračunavamo:

Pvjo = 0,025 x (1.564.753 + 756.000) = 58.018 W

Vršno opterećenje škole

Ukupno vršno opterećenje objekta škole, čija je bruto površina S = 5.000 m², se procjenjuje na: Pjšk = S x pv = 5.000 x 100 W/m² = 500.000 W. Za školu je predviđena posebna trafostanica NDTS 10/0,4 kV, 630 kVA.

Ukupno vršno opterećenje Ostalo vršno opterecenje na nivou DUP-a (bez škole), dobija se sabiranjem parcijalnih opterecenja uz faktor jednovremenosti k = 0,9 , tj. Pv = k ( Pvs + Pvtd + Pvjo ) = 0,85 (1.564.753+756.000+51.018)=2.021.956 W

Uzimajući u obzir gubitke i rezervu od 10%, te faktor snage od 0,95, dolazimo do snage koju je potrebno obezbijediti: Pv = 1,10 x Pv/0,95 = 2.341.212 VA

Napajanje kompleksa

Obzirom na snagu koju zahtijevaju potrošači (škola je izdvojena), a koja iznosi 2.140.211 VA, to se predviđa pored postojeće trafostanice MBT 10/0,4 kVA, 1x630 kVA (oznaka na crtežu "C"), izgradnja slijedećih trafostanica: . dvije trafostanice NDTS 10/0,4 kV, 1x1.000 kVA (oznake na crtežu "A" i "B") . trafostanice za školu NDTS 10/0,4 kV, 1x 630 kVA (oznaka na crtežu "D")

Dakle, ukupna instalisana snaga trafostanica (bez trafostanice škole) na ovom kompleksu je 2.630.000 kVA, a opterećenje istih se očekuje da bude 2.341.212 kVA, pa će faktor opteretivosti istih biti približno: k = 2.341.212 /2.630.000 = 0,89 %, a što se može smatrati realnim i povoljnim opterećenjem.

Napajanje iste je predviđeno da se izvši presijecanjem jednog od četiri kabla koji napajaju trafostanice van ovog DUP-a i po sistemu ulaz-izlaz ista bi bila zatvorena u prsten.

Visokonaponska mreža

Visokonaponska mreža za napajanje paniranih trafostanica treba da bude istog tipa i presjeka kao i postojeći kablovi. Način povezivanja trafostanica sa VN kablovima je vidljiv sa crteža.

49 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Niskonaponska mreža

Postojeca NN mreža na ovom području je pretežno nadzemna, a od ove su izvedeni priključci kablovski kroz zemlju do kablovskog priključnog ormara, ili sa samonosivim kablovskim snopom do priključka na objektu.

Novu NN mrežu uraditi kablovski i to po slijedecoj koncepciji: a/ NN mreza treba da povezuje susjedne TS preko niskonaponskih kablovskih razvodnih ormara (NKRO) po sistemu "ulaz – izlaz", stim sto će Elektrodistribucija uraditi "granice" između pojedinih reona. Ormari su slobodnostojeći ili se montiraju na objektima potrošača. b/ Priključivanje objekata udaljenih 15 m i više od osnovnog kablovskog voda (dvorišne zgrade i sl.) treba izvesti pomoću udvojenog KPO "ulaz – izlaz". c/ Novi kablovski vodovi za povezivanje KPO treba da budu bakarni, četvorožilni sa PVC izolacijom, tipa PP00 odgovarajućeg presjeka. d/ Spoljašnji kucni priključci mogu da se izvedu razlicitim tipom i manjim presjekom u odnosu na osnovni vod NN mreže. e/ Potrošaci sa većim opterecenjem mogu da se priključe direktno u TS kablovskim vodom. f/ Svi NN kablovi se polažu u zemlju, najvećim dijelom u rovu dubine 0,8 m. Ispod ulice kablove uvuci u betonske kablovice.

Javno osvjetljenje

Osvjetljenje glavnih saobraćajnica riješiti svjetiljkama sa natrijumovim sijalicama visokog pritiska na stubovima visine 10-12 m. Sve ostale saobraćajnice, kao i parkinge, pješačke staze, riješiti sa istim sijalicama na stubovima visine do 4 m.

Svaki stub treba opremiti sa priključnim ormarićem tipa ulaz-izlaz sa odgovarajucim osiguračem za svjetiljku.

Napajanje osvjetljenja riješiti sa NN polja u trafostanicama, a upravljanje istom sa fotoreleom ili uklopnim satom.

Polaganje kablova se vrsi na 0,45 m od ivičnjaka na dubini od 0,8 m. U isti rov sa kablom se položiti i traku za uzemljenje stubova.

Zaštitne mjere

Zaštita mreže niskog napona Mrežu niskog napona štititi od struja kratkog spoja u priključnim trafostanicama sa niskonaponskim visokoučinskim osiguračima.

50 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

U priključnim kablovskim ormaricima za objekte, odgovarajucim osiguračima izvršiti zaštitu ogranka za objekat, a takođe i sve naponske vodove u samom objektu.

Zastita od visokog napona dodira Uzemljenje instalacija svih objekata povezati na radno uzemljenje trafostanice i javne rasvjete, tako da se dobije sistem zajedničkog uzemljivača i da se pri tom postigne jedan od sistema zaštite (TN–C/S ili TN-S), a uz saglasnost Elektrodistribucije.

Urbanističko tehnički uslovi za elektroenergetsku mrežu i postrojenje

Za obezbijeđenje sigurnog i kvalitetnog napajanja električnom energijom potrošača na predmetnom kompleksu potrebno je izgraditi adekvatnu elektroenergetsku mrežu i postrojenje i to :

1. Izgraditi dvije nove trafostanice NDTS 10/0.4 kV, snage 1x1.000 kVA i jednu NDTS 10/0,4 kV, 1x630 kVA (škola). Trafostanice su za spoljnu montažu, čvorne. Iste su sa srednjenaponskim kompaktnim distributivnim blokom (RMU), odnosno sa postrojenjem izolovanim SF6 gasom.

2. Umjesto postojeće TS 10/0,4 kV, 400 kVA, tipa "kula", uraditi novu NDTS 10/0,4 kV, 1x630 kVA.

3. Planirane trafostanice 10/0.4kV priključiti na elektroenergetsku mrežu 10kV, presijecanjem postojećećih kablova i preko spojnica sa kablom istog tipa i presjeka, kao i postojeći kabal, tako da trafostanice budu uključene u "prsten". Isto važi i za trafostanicu škole.

4. Niskonaponsku mrežu izvesti kablovima odgovarajućeg presjeka podzemno duž pojedinih saobraćajnica i ispod slobodnih površina. Kablovi 0.4kV su tipa PP00-A ili PP00 presjeka zavisno od opterećenja potrošača. U principu objekti se mogu napajati na nekoliko načina i to : - direktno iz trafostanice kablovskim putem, - direktno iz trafostanice ali preko uličnog razvodnog ormara,

Koji će od ovih načina biti primijenjen riješiće se kroz izradu glavnog projekta uz saglasnost Elektrodistribucije – Podgorica.

5. Uraditi spoljno osvjetljeneje saobraćajnica i parkinga shodno kategorizaciji saobraćajnica. Osvjetljenje ovih saobraćajnica izvršiti sa svjetiljkama sa natrijumovim sijalicama visokog pritiska 250W, na stubovima visine 10-12m. Parkinge osvijetliti sa svjetiljkama, na stubovima (kandelabrima) visine do 5 m, sa natrijumovim sijalicama visokog pritiska od 70 W.

51 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

4.3. HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA

Uvod

Prostor zahvata DUP-a "Drač - Cvijetin Brijeg" u Podgorici, ograničen je sa južne strane Bulevarom V Proleterske, sa istočne strane željezničkom prugom za Beograd, a sa sjeverne i zapadne strane koritom rijeke Ribnice.

Površina zahvata DUP-a iznosi 13,8 ha, a prostor je okupiran sa visinskom razlikom sa više od 12m, tako da je najniža kota zahvata 37,55 mnm, dok je najviša skoro 50,00 mnm.

Korišćenje dijela prostora je uslovljeno i najvišom kotom velikih voda rijeke Ribnice, tako da se dio prostora iz tih razloga nije mogao planirati za izgradnju stambenih i drugih objekata.

Postojeće stanje

I VODOVOD

Na osnovu obezbijeđenih katastara instalacija vodovoda datih od strane JP »Vodovod i kanaliztacija » Podgorica, i ranije obrađene planske dokumentacije, na prostoru zahvata DUP-a ne postoje izgrađene značajnije instalacije vodovodne mreže, izuzev cjevovoda Ø 100 mm, koji je priključen na cjevovod Ø 150 mm u ulici V Proleterske brigade, sa kojega je za potrebe priključenja novoizgrađenih kolektivnih stambenih objekata takođe izgrađen cjevovod istog profila.

Sa cjevovoda Ø 100 mm, sa sjeverne strane stadiona Mladosti izgrađen je cjevovod Ø 50 mm, dok su ostali cjevovodi nižeg reda praktično vodovodni priključci, i isti se ne mogu koristiti za priključenje novoplaniranih objekata.

Postojeća vodovodna mreža uglavnom zadovoljava sadašnje potrebe za vodom na ovom prostoru, ali zahtijeva određene rekonstrukcije i povezivanje sa vodovodnom mrežom iz kontaktnih zona koje će stvoriti dobre uslove za obezbjeđivanje kvalitetnog vodosnabdijevanja prostora zahvata DUP-a.

II KANALIZACIJA ZA OTPADNE VODE

Izuzev kolektora Ø 400 mm izgrađenog duž Bulevara V proleterske, koji još nije stavljen u funkciju (što se očekuje uskoro), na prostoru zahvata DUP-a ne postoji izgrađena ulična mreža fekalne kanalizacije.

Otpadne vode od postojećih objekata evakuišu se u septičke jame, a teren na kome su izgrađene je propusan i pogodan za ovu namjenu.

52 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

III ATMOSFERSKA KANALIZACIJA

Slično kao i kod kanalizacije za otpadne vode, na prostoru zahvata DUP-a nema izgrađene kanalizacije za prikupljanje i odvođenje atmosferskih voda, izuzev duž Bulevara V proleterske sa izlivom u korito Ribnice u neposrednoj blizini lijeve obale Kapadžića mosta.

Atmosferske vode se slivaju u pravcu korita rijeke Ribnice ili upijaju u okolni teren pogodan za prihvat atmosferskih voda.

Planirano stanje

I VODOVOD Potrebe za vodom za planirani broj od 1700 stanovnika, na prostoru zahvata DUP-a od 13,8 ha, uzimajući u obzir specifičnu potrošnju od 250 lit/st/dan, iznose:

Srednja dnevna Q sr = 1700 * 250 / 86.400 = 4,91 lit/sec Max dnevna Q maxd = Q sr * 1,5 = 4,91 * 1,5 = 7,36 lit/sec Max čas Q maxh = Q maxd * 2,5 = 7,36 * 2,5 = 18,41 lit/sec.

Dobijeni časovni maksimum je relativno visok, ali bi računska specifična potrošnja po glavi stanovnika, usvojena u JP » Vodovod », zahtijevala obezbjeđenje daleko većih količina sanitarne vode. Smatra se da pri obezbjeđenju 5-6 l/sec na 1.000 stanovnika, ostvaruje uredno vodosnabdijevanje tog prostora.

Direktive EU su takve da idu na smanjenje potrošnje vode do 150l/st/dan, pa se tih preporuka moramo pridržavati i na našim prostorima.

Postojeći cjevovodi vodovoda, po kontaktnim zonama kao i dio vodovodne mreže na samom zahvatu DUP-a, stvaraju dobre uslove da se obezbijedi kvalitetno napajanje na prostoru zahvata.

Polazeći od te činjenice, planirani cjevovodi su i tako zamišljeni da se povezivanjem u prstenove sa postojećom mrežom stvore uslovi za kvalitetno vodosnabdijevanje, i obezbijedi tranzit za susjedne prostore.

U tom cilju, planiran je i osnovni cjevovod Ø 150 mm od ulice V proleterske do susjednog prostora na desnoj obali korita Ribnice i povezivanje sa vodovodnom mrežom na tom prostoru, kao i cjevovoda Ø 100 mm koji treba da se spoji sa postojećom vodovodnom mrežom u ulici Vuka Karadžića (kod poslovne zgrade Vodovoda), takođe prevođenjem preko planiranog mosta na Ribnici.

Najveći dio postojećih cjevovoda manjih profila, planiran je da se poveže sa novom uličnom mrežom, dok je dio predviđen za ukidanje zbog činjenice da se ne uklapa u buduće saobraćajnice ili se nalazi ispod planiranih objekata.

53 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Duž Bulevara V proleterske, planiran je cjevovod Ø 600 mm, što se uklapa u koncept širenja i razvoja vodovodne mreže višeg reda na nivou grada.

Režim pritisaka u vodovodnoj mreži i odabrani prečnici cjevovoda u potpunosti treba da zadovolje potrebe za vodom planiranih objekata, a na blokovskoj mreži prilikom projektovanja treba predvidjeti potreban broj protivpožarnih hidranata.

Za izradu vodovodne mreže, planirane su cijevi od PEVG od PE 100 za radne pritiske od 10 bara, dok su za izradu čvorova predviđeni liveno gvozdeni fazonski komadi i armature.

Obrada projekata uličnih - blokovskih cjevovoda kao i samih priključaka budućih objekata, treba da se radi na osnovu preciznih uslova priključenja koje budući investitori treba da obezbjeđuju od JP " Vodovod i kanalizacija" Podgorica, što treba propisati i urbanističko- tehničkim uslovima od strane nadležnog opštinskog organa.

II KANALIZACIJA ZA OTPADNE VODE

Ukupne potrebe za odvođenjem otpadnih voda sa prostora zahvata DUP-a, računajući sa časovnim maksimumom od 0,0118 lit/sec po stanovniku, koji se uzima kao mjerodavni za dimenzionisanje uličnih kolektora, iznosi 20,06 lit/sec.

Visinski položaj prostora zahvata DUP-a je takav da se dio otpadnih voda može priključiti gravitaciono na postojeći kolektor u ulici V proleterske, dok se za dio prostora planira izgradnja prepumpne stanice za otpadne vode čija je lokacija određena na najnižoj tačci zahvata DUP-a, odakle se potisnim vodom priključuje na kolektor u ulici V proleterske.

Za prihvat otpadnih voda sa desne obale Ribnice objekata koje su na niskim tačkama preko planiranog mosta predviđena je izgradnja uličnog kolektora profila Ø 200 mm i njegovo uključenje u mrežu na lijevoj obali ka prepumpnoj stanici za otpadne vode.

Odabrani profili Ø 200 mm i Ø 250 mm u potpunosti zadovoljavaju potrebe za odvođenjem otpadnih voda, kao i planirani potisni vod od crpne stanice do kolektora u ulici V proleterske, profila Ø 150 mm.

Ulična mreža fekalne kanalizacije, planirana je da se gradi od PVC cijevi klase u zavisnosti od dubine ukopavanja, a na mjestima priključaka i na rastojanju od 50 m planirana je izgradnja revizionih okana sa liveno-gvozdenim poklopcima i propisnim penjalicama.

Potisni vod planiran je da se gradi PEVG-a od PE 100 za radne pritiske 2,5-6 bara.

Uličnu mrežu i blokovske kanale, kao i priključke budućih objekata treba projektovati na osnovu uslova priključenja pribavljenih od strane JP "Vodovod i kanalizacija" Podgorica, obaveze koju treba precizirati i urbanističko-tehničkim uslovima od strane nadležnog opštinskog organa.

54 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

III ATMOSFERSKA KANALIZACIJA

Kao što je i naglašeno u poglavlju postojeće stanje, da na prostoru zahvata DUP-a nema izgrađene ulične mreže za prikupljanje i odvođenje atmosferskih voda, vodeći računa o visinskom položaju prostora zahvata DUP-a, prišlo se obradi tehničkog rješenja.

Visinski položaj uslovio je da se atmosferske vode usmjere na dva ispusta koja su planirana nizvodno od predviđenih mostova preko rijeke Ribnice.

Ulični kanali za prikupljanje atmosferskih voda, planirani su duž svih saobraćajnica koje su oivičene sa jedne ili obije strane trotoarima.

Planirana izgradnja objekata i veličina zahvata DUP-a, uslovljava relativno nizak koeficijent oticanja, tako da se najveći dio atmosferskih voda formira na saobraćajnicama i parking prostorima, pa su dimenzije ulične mreže određene na te količine atmosferskih voda uz primjenu intenziteta padavina uobičajenim za područje Podgorice.

Kanali atmosferske kanalizacije planirani su da se grade od PVC cijevi, klase prema dubini ukopavanja i od AB cijevi za veće profile sa potrebnim brojem slivnika i revizionih slivnika na kojima se postavljaju jednodjelne i dvodjelne slivničke rešetke.

Precizne uslove za obradu projektne dokumentacije treba formirati na osnovu uslova priključenja dobijenih od JP «Vodovod i kanalizacija« Podgorica, što treba precizirati i u urbanističko-tehničkim uslovima, koje izdaje nadležni opštinski organ.

Procjena troškova

VODOVOD

Izrada cjevovoda vodovoda od PEVG za radne pritiske od 10bara, računato sa svim zemljanim radovima, izradom šahtova sa čvorovima, i uličnim protivpožarnim hidranatima i to za ;

Ø 600mm m ́ 598 x 285 = 174.130 € Ø 150mm m ́ 420 x 73 = 30.660 € Ø 100mm m ́ 669 x 65 = 43.485 € Ø 80mm m ́ 388 x 56 = 21.728 € ______

UKUPNO VODOVOD : 270.003 € ______

55 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

KANALIZACIJA ZA OTPADNE VODE

1. Izrada uličnih kanala za odvođenje otpadnih voda računato sa svim zemljanim radovima, izradom revizionih okana sa ugradnjom poklopaca i penjalica, i opravkom oštećenog asfalta i to za :

Ø 250mm m ́ 241 x 110 = 26.510 € Ø 200mm m ́ 604 x 95 = 57.380 €

Izrada objekta prepumpne stanice sa neophodnim opremanjem pumpama, automatikom i elektronapajanjem za prepumpavanje otpadnih voda

Paušalno 45.000 €

Izrada potisnog voda od PEVG cijevi računajući sa svim zemljanim, vodoinstalaterskim i ostalim radovima za cjevovod profila

Ø 150mm m ́ 64 x 86 = 5.504 € ______

UKUPNO KANALIZACIJA ZA OTPADNE VODE : 134.394 € ______

III. ATMOSFERSKA KANALIZACIJA

1. Izrada uličnih kanala atmosferske kanalizacije od PVC cijevi za uličnu kanalizaciju računato sa svim zemljanim radovima ,sa izradom potrebnog broja slivničkih okana i revizionih slivnika za razne profile i to:

Ø 300mm m ́ 590 x 148 = 87.320 € Ø 400mm m ́ 502 x 165 = 82.830 € Ø 500mm m ́ 146 x 172 = 25.112 € Ø 600mm m ́ 35 x 215 = 7.525 € Ø 700mm m ́ 185 x 265 = 49.025 € ______UKUPNO ATMOSFERSKA KANALIZACIJA : 251.812 € ------UKUPNO HIDROTEHNIČKE INSTALACIJE : 656.209 €

56 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

4.4. TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA

Uvodne napomene

Područje DUP–a "Drač-Cvijetin brijeg" u Podgorici je ograničeno, sa zapada i sjevera dijelom rijeke Ribnice, sa istoka željezničkom prugom, sa juga ulicom "V proleterska". Granica prema zapadu i sjeveru a dijelom i prema istoku predstavlja čvrstu granicu i u potpunosti telekomunikaciono odvaja ovaj prostor od prostora sa druge strane rijeke Ribnice odnosno željezničke pruge.

Programskim zadatkom za izradu Izmjena i dopuna DUP-a "Drač – Cvijetin brijeg" propisano je da se u svim GUP-om planiranim prostorima, preispitaju važeća planska rešenja koja se odnose na spratnost, dogradnju, nadgradnju postojećih i novoplaniranih objekata i njihovih ukupnih kapaciteta.Ovakva programska opredjeljenja i zadaci neće imati veliki uticaj na postojeću tk infrastrukturu u cjelini kao i na kapaciteti, vrstu i konfiguraciju planirane tk infrastrukture.

Cjelokupno područje razmatranog Detaljnog urbanističkog plana je sa aspekta potreba za telekomunikacionim priključnim servisima uglavnom upućeno na komutacione priključne kapacitete IPS-a »Čelebić« na Starom Aerodromu.Ovo proističe iz činjenice da su svi postojeći korisnici tk servisa kao i planirani na propisanoj udaljenosti od postojeće, gore pomenute ATC.

Prostor zahvata Izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana "Drač – Cvijetin brijeg" predstavlja segment postojećeg plana, tačnije Detaljnog urbanističkog plana "Drač" površine 13,70 ha.

Opis postojećeg stanja

Na razmatranom području postoji telekomunikaciona kablovska mreža i kablovska kanalizacija. Jedan dio kablovske tk mreže položen je direktno u zermlji dok je veći dio položen u kablovsku kanalizaciju. Telekomunikaciona kablovska kanalizacija na ovom prostoru je kapaciteta dvije, PVC cijevi, i izgrađena je prema važećim propisima iz ove oblasti.

. kablovska okna su od betonskih blokova i propisanih su dimenzija za dio prostora gdje su locirana. . kanalizacione cijevi su PVC prečnika φ 110 mm. . rastojanje između kablovskih okana kao i njihov raspored pruža mogućnost da se postojeća telekomunikaciona kanalizacija uklopi u planirano stanje.

Postojeća telekomunikaciona mreža na podrucju DUP-a "Drač" organizovana je tako što su kablovski izvodi vezani kruto na centralu.Sastavljena je iz sledećih vrsta kablova: . TK 59 GM Uvlačnih punjenih plastičnih kablova položenih u kablovsku kanalizaciju. . TK OOV Uvlačnih plastičnih kablova položenih u kablovskoj kanalizaciji.

57 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

. TK 10 Armiranih kablova položenih direktno u zemlju.

Na području DUP–a najveći dio stambenih objekata je riješen spoljašnim izvodima tipa samostojećih uličnih stubića. Od postojećih kablovskih tk okana do jednog broja položen je direktno u zemlju armirani tk kabal tipa tk 10. Telekomunikaciona kablovska mreža na prostoru razmatranog DUP-a svojim kapacitetom i stepenom razvijenosti ne može zadovoljiti planirane korisnike telekomunikacionih servisa.

Područje razmatranog DUP-a nalazi se na relativno maloj udaljenosti od IPS-a smještenog u objektu TK Centra Podgorica-Telekom Crne Gore na Starom aerodromu u Ulici V Proleterska i ono je telekomunikacionom kablovskom kanalizacijom povezano sa pomenutim objektom TK Centra Podgorica.

Planirano stanje

U opisu postojećeg stanja je navedeno da se područje Plana nalazi na maloj udaljenosti od objekta TK Centra Podgorica gdje kapacitet telekomunikacionih priključaka sobzirom na nove digitalne tehnologije ne može doći u pitanje. Planskim rješenjem, koje predviđa izgradnju novog mosta na rijeci Ribnici u produžetku Ulice »Vuka Karadžića« dobija se još jedna takođe povoljna lokacija priključnih telekomunikacionih kapaciteta. Položaj postojećih komutacionih tk kapaciteta koji se novim planom nalaze na dvije lokacije daje povoljnu mogućnost za trajno i kvalitetno rečenje ovog područja sa telekomunikacionim servisima.

Konfiguracija postojeće i planirane tk kanalizacije pruža mogućnost za efikasno tk rešenje u obadvije varijante. Za djelove postojeće tk kanalizacije gdje to nije moguće predvidjeti proširenje.

Na razmatranom području planirana telekomunikaciona kablovska kanalizacija je zamišljena kao mreža povezanih tk okana i kao nastavak postojeće tk kanalizacije. S obzirom da ovo područje prostorno predstavlja jednu cjelinu to ga je potrebno tako posmatrati i sa aspekta telekomunikacija. Uzimajući u obzir ovu činjenicu obrađivač je isplanirao kablovska okna i kablovsku telekomunikacionu kanalizaciju. I postojeca i planirana telekomunikaciona kanalizacija prikazane su na situacionom planu. Ovakvim rešenjem stvara se izvanredna kanalizaciona osnova koja omogućava potpuno i fazno rešavanje potreba za tk servisima korisnika sadržaja sa prostora DUP-a koji se razmatra.

Gore navedena koncepcija je u skladu sa programskim zadatkom za izradu DUP-a i sa GUP- om "Podgorica" za ovaj dio područja i sa potrebom optimalnog telekomunikacionog povezivanja postojećih i planiranih objekata sa telekomunikacionim objektima kontaktnih zona naročito sa onima sa kojima će biti u direktnoj vezi.

Konfiguracija planirane telekomunikacione kablovske kanalizacije je tako zamišljena da se na najednostavniji način telekomunikacioni priključni servisi preko postojeće i planirane telefonske kanalizacije distribuiraju do svih objekata odnosno korisnika telekomunikacionih servisa. Planiranu primarnu telefonsku kablovsku kanalizaciju za potrebe objekata odnosno korisnika tk servisa sa prostora predmetnog DUP-a u cjelini dimenzionisati na tri PVC cijevi

58 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

od kojih jednu treba rezervisati za eventualno provlačenje optičkih i kablova za KDS ali i za neke druge namjene. Graditi je PVC cijevima prečnika φ 110 mm. Kablovska telekomunikaciona okna graditi po propisima i standardima koji su važeći za ovu oblast. Telekomunikacione instalacije graditi gdje god je to moguće trotoarima pripadajućih saobraćajnica za izradom potrebnih tk prelaza.

Distributivnu kablovsku tk kanalizaciju graditi elastičnim PE cijevima unutrašnjeg prečnika φ 60 mm i φ 40 mm. U ovoj fazi nijesu date lokacije i kapaciteti tk izvoda jer će to kao i izgradnja tk kablovske mreže biti predmet posebnih projekata.

Planiranu telefonsku mrežu graditi uvlačnim kablovima tipa TK 59 GM sa prečnikom žile 0.4mm. Sve postojeće kablove koji su eventualno položeni direktno u zemlju napustiti i zamijeniti novim tk kablovima koji odgovaraju važećim standardima i obavezno položiti u tk kablovsku kanalizaciju.Za dio područja gdje su koncetrisani individualni stambeni objekti povećane potrebe za novim tk servisima koje su ili će nastati kao posledica nadgradnje i proširenja objekata rešavati ako je to moguće preraspodjelom odnosno rekonstrukcijom tk kablovske mreže.Izgradnja nove ili rekonstrukcija postojeće tk kanalizacije s obzirom na uske ulice bi bila vrlo komplikovana i skupa pa joj treba pribjegavati samo ako je neophodno ili u situacijama kada se vrši izgradnja ili rekonstrukcija pojedinih ulica sa pomenutog područja.U svakom slučaju je najbolje, ako je to moguće, koristiti postojeće tk trase.

Telekomunikacione instalacije za planirane stambene objekte koncetrisati u tipskom tk ormariću potrebnih dimenzija i locirati na visini od 1,5m. Telekomunikacione instalacije izvoditi sa provodnicima tipa TI 44 2x0.6 ili J-Y(St)Y i provlačiti kroz instalacione PVC cijevi sa ugradnjom potrebnog broja razvodnih kutija, stim da u svakoj stambenoj jedinici treba predvidjeti dvije tk instalacije-utičnice a u poslovnoj četiri.

U izgradnji telekomunikacionih instalacija voditi računa da se one ne poklapaju sa trasom vodovodne kanalizacije i trasom za elektroinstalacije, a ako se to ne može izbjeći poštovati propisana rastojanja i propisane mjere zaštite.

59 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

5. PEJZAŽNA ARHITEKTURA

Osnovne smjernice

Izgradnja i uređenje zelenih površina u dugoročnom razvoju grada mora biti usmjerena ka izgradnji jedinstvenog sistema zelenila. Zelenilo u priobalnoj zoni i zoni sporta i rekreacije predstavlja značajnu kategoriju u zelenim površinama grada. Oblikovanje ovih zelenih površina mora biti u funkciji osnovne namjene prostora. (javne namjene). Preporučuje se u osnovnoj matrici gradnje (urbana dogradnja, gradnja na novim površinama) primjenjivanje tipologije "zelenog bloka" (izgradjen prostor u zelenilu) koji ima organizacione i oblikovne prednosti za odredjene sadržaje. U sklopu oblikovanja gradskih ulica predviđa se značajan porast drvoreda. Nužno je da dogradnju primarnog uličnog sistema prati i uporedo podizanje drvoreda, kao vizuelna i zaštitna barijera izmedju različitih sadržaja namjene prostora. Postojeće zelene površine Područje opštine Podgorica u geološkom i geomorfološkom smislu se dijeli na područje Zetske ravnice (gdje leži grad) i planinsko brdski dio. Zetska ravnica predstavlja geotektonsku depresiju u području Dinarida ispunjenu tercijarnim marinskim sedimentima. Zemljišni sloj na području Zetske ravnice je uglavnom sastavljen od aluvijalno-deluvijalnih nanosa, a ravan reljef i submediteranska klima uslovili su formiranje čvrstih zemljišta. Zemljišni sloj je razne debljine (u gradskom dijelu plići). Najprisutniji su tipovi: aluvijalni i glinice i crvenice u vangradskom, a smeđa zemljišta u urbanom dijelu opštine. Čitav sistem je vodopropustan, sklon isušavanju i u ljetnoj i u zimskoj polovini godine, čemu pogotovo doprinose klimatske karakteristike (veliki broj sunčanih i toplih dana, neravnomjerna količina padavina u toku godine, jak i čest sjeverni vjetar, nedostatak mrazeva). Ovo predstavlja problem za formiranje i održavanje zelenog sistema grada. Zbog toga treba voditi računa u izvođačkim projektima uređenja terena o izboru sadnog materijala i njegovoj sveobuhvatnoj zaštiti i njezi. Područje opštine Podgorica je stanište termofilne zajednice Rusocarpinetum Orientalis u subasocijaciji sa makedonskim hrastom (Quercetosum Macedonica). Ravničarski tok rijeke Ribnice teče sjevernim djelom Ćemovskog polja i nakon lagane okuke prema istoku utiče u rijeku Moraču. Glavni faktori morfološke slike su orogeneza i erozija, povezan sa odronjavanjem. Širina kanjona iznosi pred izlivom u prosjeku između 30-50 m a prema pruzi i nešto više. Tu se prostor proširi i gubi karakteristike kanjona. Tlo je kraško pješćanog tipa sa karakterističnom crvenkastom obojenošću i mješa se sa pjeskom i muljem naplavina u kanjonu. Zbog bogate vegetacije dobro je đubrena mada je na sjevernoj strani kanjona podvrgnuta jakom isušavanju a time i gubitku humusnih osobina. Humusne zakrpe se pojavljuju na policama udubljenja – pećina, osim na mjestima koja su vještački zaštićena zidovima ili stepeništima.

60 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Ekosistem porječja Morače i Ribnice u gradskom toku do sada nije dovoljno istražen kako na makro, tako ni na mikro nivou. U tom cilju bila bi potrebna obimnija studija, koja bi ustanovila cjelokupan sastav flore i mikro područja u korelaciji sa makro prostorom. Kako je to dugotrajan i od sezonskih uslova zavisan istraživački proces, ove aktivnosti bi se mogle odvijati uporedo sa urbanističkim i ostalim aktivnostima u pripremanju intervencija potrebnih za sanaciju i obnovu korita i obala rijeke Ribnice. Na Ribnici je u prošlosti postojao sistem malih akumulacija koje su služile sada već napuštenim mlinovima. Da bi produžili vrijeme u kojem u rijeci ima stalne vode potrebno je ponovo izgraditi ili rekonstruisati sličan niz zahvata. Svi zahvati na rijeci moraju voditi računa o osnovnoj činjenici da je vrhunski i najveći kvalitet čitavog poriječja voda, i to čista, bistra i brza sa svim njenim brzacima, virovima, kaskadama i drugo. Osnovne postavke GUP-a iz 1989. godine

. Centralne površine planiranog zelenog obrasca čine obrasle površine duž rijeke Morače i Ribnice, na koje se nadovezuje parkovsko zelenilo Nove Varoši, Novog Grada - Kruševca i Stare Varoši. Ovi prostori se putem predviđenih zelenih prodora (ulično zelenilo, drvoredi, blokovsko zelenilo) povezuju sa Park-šumom Gorica, Ljubović i Malo brdo. Na ovako definisani prostor naslanjaju se ostale zelene i sportsko-rekreativne površine grada, formirajući jedinstven sistem urbanog zelenila. . urbana morfologija gradnje: - gradnja uz ulice (ulični blokovi), trgovi, parkovi.

Planirano stanje

Planom je predviđeno: . Uspostavljanje optimalnog odnosa između izgrađenih i slobodnih zelenih površina; . Usklađivanje ukupne količine zelenih površina sa brojem posjetilaca; . Funkcionalno zoniranje slobodnih površina; . Povezivanje planiranih zelenih površina, posebno obale Ribnice u jedinstven sistem sa pejzažnim okruženjem; . Usklađivanje kompozicionog rješenja zelenila sa namjenom (kategorijom) zelenih površina; . Potrebno je koristiti vrste otporne na ekološke uslove sredine i usklađene sa kompozicionim i funkcionalnim zahtjevima; . Maksimalno očuvanje i uklapanje postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila u nova urbanistička rješenja. . Na prostoru ovog DUP-a je željeznička pruga, stoga se u sagledavanju ovog prostora posebna pažnja treba pokloniti zaštitnom zelenilu.

Prilikom planiranja zelenih površina izvršena je podjela po slijedećim kategorijama zelenila:

Zelene površine javnog korišćenja (Površine za pejzažno uređenje javne namjene) . Linearno zelenilo (drvoredi); . Zaštitno zelenilo; . Zelenilo priobalnog pojasa Ribnice - sport i rekreacija . Zelenilo pješačkih površina i kolsko pješačkih površina, trgova i pjaceta.

61 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Zelene površine ograničenog korišćenja (Površine za pejzažno uređenje ograničene namjene) . Zelenilo stambenih objekata i blokova; . Zelenilo objekata prosvjete; . Zelenilo poslovnih objekata.

Zelene površine javnog korišćenja (Površine za pejzažno uređenje javne namjene) Linearno zelenilo (drvoredi) Ozelenjavanje saobraćajnica, pločnika, pješačkih i parking prostora sprovodi se tzv. linearnom sadnjom U kompozicijskom smislu ovo zelenilo rješava se tako da predstavlja "kičmeni stub" vangradskog zelenila sa zelenilom gradskog područja. Ujedno to je čvrsta veza koja bitno utiče na poboljšanje sanitarno-higijenskih uslova, mikroklimatskih i estetskih karakteristika i vrijednosti. Duž saobraćajnica zelenilo treba rješavati linearno ili sa potrebnim prostornim akcentima koji bi prekidali monotone nizove drvoreda. Ovo se sprovodi na razne načine, promjenom sadnog materijala, kombinovanjem masiva različitih habitusa ili formiranjem prodora čime se otvara vizura prema okolini. Treba naglasiti da je "linearno zelenilo" niz manjih i raznovrsnijih grupacija zelenila čime se obezbjeđuje ritmika u prostoru, likovno bogatstvo prostora i njegovih boja kao i naizmjenična zasjena mjesta duž pravca kretanja. Treba primijeniti sve tri kategorije zelenila (visoko, srednje i nisko), ali tako da ne onemogući strujanje zagađenog vazduha duž kolovoza i parkinga. Prilikom izbora vrsta sadnog materijala treba odabrati one vrste koje su prvenstveno otporne na aerozagađenje, prašinu, insolaciju, dominirajući vjetar kao i vrste koje zahtijevaju najmanja ulaganja oko održavanja, čime bi bile ekonomski opravdane. Pored ovih karakteristika odabrane vrste moraju da imaju pravilno formiran habitus, deblo visoko 2,5-3 m. Ovakve sadnice starosti 10-15 godina saditi na razmaku od 7-9 m u jame dimenzije 80x70 cm. Obavezno treba koristiti sva postojeća stabla koja su u dobrom stanju. Sadnju vršiti u travnim trakama ili u otvorima za sadnice. Koristiti otporne vrste drveća. Pri izboru vrsta voditi računa o visini okolnih objekata - kod niskih objekata koristiti vrste sa rijetkom krunom, a kod visočijih vrste sa višim deblom. Zaštitno zelenilo (Zelenilo infrastrukture) Zauzima 2.64 ha, od ukupne površine plana i to duž željezničke pruge, duž dalekovoda i oko trafostanice. Treba primijeniti sve tri kategorije zelenila (visoko, srednje i nisko), ali tako da onemoguci strujanje zagadjenog vazduha duž željezničke pruge. Zaštitno zelenilo bitno utiče na poboljšanje sanitarno-higijenskih uslova, mikroklimatskih i estetskih karakteristika i vrijednosti. Duž saobraćajnica zelenilo treba rjesavati linearno ili sa potrebnim prostornim akcentima koji bi prekidali monortone nizove drvoreda. Prilikom izbora vrsta sadnog materijala treba odabrati one vrste koje su prvenstveno otporne na aerozagadjennje, prasinu, insolaciju, dominirajuci vjetar kao i vrste koje

62 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

zahtijevaju najmanja ulaganja oko održavanja , cime bi bile ekonomski opravdane. Pored ovih karakteristika odabrane vrste moraju da imaju pravilno formiran habitus, deblo visoko 2,5-3 m. Ovakve sadnice starosti 10-15 godina saditi na razmaku od 7-9 m u jame dimenzije 80x70 cm. Obavezno treba zadržati sva postojeća stabla koja su u dobrom stanju.

Zelenilo duž obale Ribnice - sport i rekreacija (Zone rekreacije) Nalazi se na 2.92 ha. Dolina Ribnice kao rekreativno područje, nastoji se nizom mjera unaprijediti i koristiti kao prirodni ambijent a sanacijom izgrađenih površina racionalno prilagoditi novim zahtjevima. Planom se predviđa obnova režima vodotoka Ribnice, zaštita i unapređenje poljoprivrednog i pejzažnog obrasca uz organizovanje sportskih i rekreativnih sadržaja. Pristup zaštite ambijenta korita vodotoka oslanja se na obnovi sistema kaskada jazova mlinova i uvodjenjem novih, koji će na provjereni i najpovoljniji način osigurati atraktivno proticanje Ribnice, a uz obezbjeđenje dovoljne i stalne količine vode (regulacijom ponora na Cijevni) omoguđavati kupanje na njoj, kao i natapanje bostana.

Rijeka je uvijek važan pejzažni element u životu grada. Ona je kičma grada, kao i centralna osa gradskog zelenila. Gradsko zelenilo u jednoj urbanistički sredjenoj cjelini predstavlja sistem parkova koji prate liniju riječnog korita a takodje se povezuju sa ostalim zelenim površinama grada: skverovima i trgovima, zelenilom stambenih blokova, bulevarima, drvoredima duž saobraćajnica, alejama, a dalje sa zelenilom u rubnoj zoni grada, park- šumama.

Osobito je važno da obala bude dostupna posjetiocima stazama ili stepenicama. Miran odmor u zelenim zasjenčenim mjestima, pruža relaksaciju i uživanje u žuborenju rijeke. Ljepota rječnog pejzaža je različita u različitim periodima dana pa će takva mjesta uvijek imati različite posjetioce.

Uraditi detaljnu pejzažnu taksaciju i izvršiti zamjenu dotrajalog biljnog materijala sa autohtonim vrstama ovog podneblja.

Ovaj prostor se nizom mjera može unaprijediti i koristiti kao prirodni ambijent a sanacijom izgrađenih površina racionalno prilagoditi novim zahtjevima.

Zelenilo sportsko-rekreativne zone je kategorija ozelenjavanja sa svim svojim specifičnostima a one se ogledaju u tome da su to uglavnom vrlo posjećene površine koje su organizovane kao park sa puno različitih sadržaja. Formirati zelenu površinu čijim ce se podizanjem smanjiti aerozagađenje, buka, prašina i stvoriti dobar mikroklimat. Sadni materijal koji se koristi mora biti pažljivo odabran, izbjeći vrste sa otrovnim plodovima ili plodovima koji su na drugi način šetni (npr. Topola, zatim trnovite biljke, biljke čiji je cvijet alergogenog karaktera). Treba obezbijediti optimalnu raznovrsnost sadnog materijala ali pri tome ne izgubiti mjeru - pronaći prostor za slobodne travne površine za igru, odmor i šetnju. Kompleksu treba dati živost tokom čitave godine - prelivanje perioda cvjetanja, listanja i plodonosenja. U tom

63 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

smislu birati vrste sa najdužim vegetacijskim periodom, otpornim na antropogeni faktor, forsirati vrste sa pojačanim fitocidnim i baktericidnim svojstvima. U pogledu vrtno- arhitektonske obrade prostora forsirati prirodni, pejzažni stil, umjesto pravilnog - geometrijskog. Sadnja je u sklopovima. U ovom kompleksu najbitniji dio je igralište kao mjesto okupljanja i komunikacije.

Zelenilo pješačkih površina i kolsko pješačkih površina, trgova i pjaceta Na trgovima i pjacetama gdje se kreće veći broj pješaka, zelene površine treba da pogoduju orhanizaciji kretanja ljudi, da usmjeravaju, a takodje da pogoduju realizaciji osnovne ideje prostorne organizacije. Kompozicija zelenila treba da odgovara značaju prostora a takodje i veličini. U kompoziciji nijesu bitni obilje oblika i šarenilo boja, već jasnoća i jednostavnost rješenja. Duž pravaca svakodnevnog kretanja neophodno je rasporedjivati drvorednu sadnju lišćarskog drveća sa širokim krošnjama, koje pješacima stvaraju zaštitu od direktni sunčevih zraka.

Pješačke, kolsko-pješačke zone i trgovi kao jedan od osnovnih elemenata oblikovanja gradskih prostora, ne samo da treba da doprinesu koncepciji urbane revitalizacije i rekonstrukcije gradskih površina, već u morfološkom smislu treba da potenciraju prepoznatljivost pojedinih predjela grada i revalorizaciju njegovog urbanog tkiva sa dopunom neophodnim sadržajima.

Zelene površine ograničenog korišćenja (Površine za pejzažno uređenje ograničene namjene) Zelenilo poslovnih objekata

Zelena površina oko poslovnog objekata obavezan je i neizostavan deo marketinške strategije. Površina ispred objekta prva će uspostaviti kontakt sa posmatračem - potencijalnim poslovnim partnerom, saradnikom...

Naročito je važan izgled zelene površine oko ulaza u objekat i prilaznih površina- reprezentativne površine oko ulaza.

Prilikom projektovanja površina na glavnom ulazu voditi računa o preglednosti terena iz objekta i predvidjeti sadnju žbunja u kombinaciji sa cvjetnicama npr. Camelia japonica "Mrs Bell" i Magnolia sp.

Na sličan način tretirati površine oko ugostiteljskih objekata. Predvidjeti dekorativne grupacije oko ulaza u objekat. Birati visoko dekorativne reprezentativne vrste. Predvidjeti fontanu ili skulpturu koja će dati poseban efekat u kombinaciji sa zelenilom. Uz ugostiteljski objekat vrt će biti većim dijelom "žrtvovan" za terasu restorana ili kafane, no i u takvom slučaju bi trebalo barem jedan kutak ostaviti i izdvojiti za ostale sadržaje u vrtu. Napraviti adekvatan izbor vrsta i voditi računa o svim kompozicionim elementima.

64 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Za ozelenjavanje koristiti visokokvalitetne trave, jednogodišnje cvijeće, perene, dekorativne žbunaste vrste. Mogu se koristiti i piramidalne žbunaste forme u kombinaciji sa cvjetnicama i patuljastim četinarima. Prilikom izrade projektne dokumentacije uraditi studiju boniteta postojećeg zelenog fonda i novim projektom sačuvati i uklopiti svako zdravo i dekorativno postojeće stablo. Predviđeno je oko svih poslovnih, ugostiteljskih, trgovačkih i zanatskih objekata na prostoru DUP -a. Vrste otporne na isparenja i izduvne gasove saditi oko objekta ka saobraćajnicama. Predvidjeti gustu sadnju kako bi pored vizuelne pruzili i pružili budućim posjetiocima i zaštitu od aerozagadjenja kao i najbolju dekorativnu vizuru ka okolini.

Zelenilo stambenih objekata i blokova

Uslovi navedeni za poslovne objekte vaze i za one objekte u zahvatu plana koji imaju poslovanje u prizemlju. Stanovanje ovoj kategoriji daje multifunkcionalan karakter tj. na istoj površini će se sublimirati pored estetsko-dekorativno-higijenskog karaktera zelene površine i funkcionalan karakter. Potrebno je formirati dio zelene površine koji će zadovoljiti potrebe ljudi koji žive u ovim objektima. To su prije svega prostori za miran odmor, rekreaciju kao i dječja igralista. Treba obezbijediti optimalnu raznovrsnost sadnog materijala ali pri tome ne izgubiti mjeru - pronaći prostor za slobodne travne površine za igru, odmor i šetnju. Dvorištu treba dati živost tokom čitave godine - prelivanje perioda cvjetanja, listanja i plodonošenja. U tom smislu birati vrste sa najdužim vegetacijskim periodom, otpornim na antropogeni faktor, forsirati vrste sa pojačanim fitocidnim i baktericidnim svojstvima. Naročito je važno zadržati svako formirano i očuvano stablo. Ova vrsta zelenih površina, koja se nalazi neposredno uz i oko kuća za stanovanje u kompozicionom smislu predstavlja jednu cjelinu. Svojim postojanjem doprinose u prvom redu stvaranju povoljnijih mikroklimatskih uslova sredine. Zeleni nasadi predvidjeni su od voćaka i dekoprativnih vrsta. (Magnolia grandiflora, Magnolia liliflora, Gardenia jasminoides, Juniperus horisontalis var.Glauca, Rosa Marlena, Pinus mugo var.mugus, Pittosporum tobira itd.) koje će kompoziciono proizaći iz arhitekture i želje samih vlasnika. Granica parcela odredjena je živom ogradom Syrynga vulgaris, Cornus mast, Lonicera tatarica, Thuja orientalis visine 80-100 cm ili odgovarajućom ogradom. Zelenilo uz individualno i kolektivno stanovanje stvara slobodan prostor za odmor, igru i rekreaciju, što se ostvaruje sadnjom i njegovanjem.

Osnovna pravila za uređenje okućnice:

Pristup do ulaza u kuću je najatraktivniji, pa mu je potrebno posvetiti posebnu pažnju. Ne treba zaboraviti kolski prilaz, parking i rasvjetu.

Prostor za boravak dobro je smjestiti u južni, jugoistočni ili jugozapadni dio vrta i neposredno ga povezati sa kuhinjom, kako bi se mogao koristiti kao prostor za ručavanje.

65 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Prostor za odmor obično se smješta dalje od objekta, tamo gdje se može smjestiti paviljon, pergola i sl. Ovdje su dobrodošli detalji, kao bazenčić, česma...

Koristan vrt (povrtnjak i voćnjak) trebalo bi smjestiti u najudaljeniji dio vrta.

Staze u vrtu su važan elemenat. Oblikom ih treba prilagoditi kompoziciji drveća i žbunja. One moraju lako voditi u razne djelove vrta. Kod manjih vrtova postaviti ih uz ivicu parcele, kako bi površina djelovala što kompaktnije.

Zelenilo objekata prosvjete Zauzima površinu od 1.20 ha. Po normativima veličina školskog dvorišta treba da bude 25-35 m² po učeniku, uzevši u obzir samo jednu smjenu. U gustom tkivu blokovske izgradnje površina po učeniku može da bude 10-15 m² a nikako manje od 6 m². U tom slučaju se nastava fizičkog obrazovanja u najbližem sportskom centru. Za rješenje dobre organizacije prostora bitno je da pojedine namjene ne dodju u koliziju jedna sa drugom, da mirne površine (za nastavno-ogledne svrhe) budu postavljene bliže, a bučniji tereni za fiskulturu što dalje od učionica. Školsko dvorište je najfrekventniji dio kompleksa. Koristi se pri dolasku u školu, kao i za vrijeme pauza između časova.poželjno ga je locirati uz glavni prilaz školi, vodeći računa o potrebnoj izolaciji od ulice, kao i omogućiti mu direktnu vezu sa izlazima iz hola i hodnika. Prema nekim normativima računati sa 4 m² po učeniku, a ukoliko je to nemoguće potrebno je da bude što veće, pravougaonog oblika, blagim padovima (od 1 do 3 %) i zasjenom visokog listopadnog drveća šire krošnje (lipa, javor, kesten, hrast i dr.) za uasjenu od sunca i zaštitu od vjetra. Obzirom na različit uzrast, pri optimalnim uslovima, poželjno je dvorište podijeliti na više manjih platoa pomoću raznovrsnih vrtno-arhitektonskih elemenata: niskih zidića za sjedenje, klupa, stepenica, živih ograda, nadstrešnice, pergole za ljetnje učionice i sl. Kao dopunu nastavi iz biologije formirati školski vrt. Izbor vrsta treba da bude dovoljno raznovrstan, ne samo da bi bio dekorativan, već da bi učenike upoznao sa biljnim bogatstvom.

URBANI MOBILIJAR Urbani mobilijar predstavlja važan element pejzažnog oblikovanja i da bi dali elemente urbanog, preporuka je da on bude savremenog dizajna u kombinaciji materijala metal-drvo. Posebnu pažnju je potrebno posvetiti osmišljavanju ljetnih terasa i staza, vodenih sistema (fontane, česme, vodoskoci i sl.), urbanog mobilijara (klupe, oglasni panoi, kante za otpatke, osvjetljenje). Osvetljenju je potrebno dati multifunkcionalan karakter i ostvariti igru svjetlosti sa krošnjama drveća kao i osvjetljenje terasa koje će se uklopiti u prirodan karakter ovog prostora.

66 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

Klupa

Korpa za otpadke Svjetiljka

Opšti predlog sadnog materijala Četinarsko drveće: . Cedrus s.p. . Chamaecyparis sp. . Retinospora decurens . Thuja sp. . Pseudotsuga duglasii . Picea sp. . Ginko biloba . Pinus sp. . Abies sp. . Taxus bacata . Larix sp. . Juniperus sp. . Cupressus sp. Lišćarsko drveće: . Acer sp. . Castanea sativa . Celtis australis . Fraxinus sp. . Robinia pseudoacacia . Tilia sp. . Querqus sp. . Platanus acerifolia . Magnolia sp. . Aesculus hippocastanum . Carpinus sp. . Crataegus sp. . Betula sp. . Salix sp. . Albizia julibrissin . Liquidambar styraciflua . Liriodendron tulipifera Nabrojani lišćarski i četinarski rodovi i vrste služe samo kao predlog za pojedinačni izbor prilikom detaljnog planskog uređenja prostora - izvođački projekat.

67 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

6. MJERE ZAŠTITE

6.1. Mjere zaštite životne sredine

Jedan od osnovnih ciljeva je zaštita i očuvanje životne sredine kao i očuvanje ekološke ravnoteže. Problem zaštite područja zahvaćenog Izmjenama i dopunama DUP-a treba posmatrati u okviru prostora grada i Opštine i čitavu problematiku rješavati na tom nivou.

Ključni problemi su otpadne vode, zagadjivanje tla i aerozagadjenja. Da bi se obezbijedila zdrava životna sredina neophodno je obezbijediti: . zaštitu podzemnih voda (ugradnjom uredjaja za prečišćavanje kanalizacije, uključivanje na gradsku kanalizacionu mrežu, vodovod i dr.), . zaštitu tla od zagadjenja (septičke jame treba izbjegavati i omogućiti priključke na gradsku kanalizaciju, treba regulisati odnošenje smeća), . zaštitu vazduha od zagadjenja (neophodna je toplifikacija i izbjegavanje individualnih sistema grijanja na goriva koja zagađuju vazduh). 1. Problem zaštite životne sredine nije takvog stepena da se zacrtanim smjernicama i predvidjenim mjerama ne može adekvatno riješiti. Uz relativno mala ulaganja područje plana će predstavljati prostor pogodan za život sa visokim stepenom pogodnosti što uz pejzažne, prirodne i ljudske potencijale daje posebnu vrijednost za budući razvoj ovog područja.

1. Otuda program aktivnosti na zaštiti i unapredjenju životne sredine treba tretirati kao integralni dio ekonomskog razvoja ove zajednice. Problemi zaštite životne sredine su svuda prisutni, pa je njihovo rješavanje pravo i obaveza svih radnih ljudi i gradjana.

6.2. Mjere zaštite kulturne baštine

Na prostoru Plana nema registrovanih spomenika kulture.

. Ukoliko se prilikom izvođenja radova naiđe na arheološke ostatke, sve radove treba obustaviti i o tome obavijestiti Upravu - za zaštitu spomenika kulture kako bi se preduzele mjere za njihovu zaštitu u skladu sa članom 87 i članom 88 Zakona o zaštiti kulturnih dobara ("Sl. list Crne Gore", br. 49/10 od 13.08.2010).

Član 87

(1) Ako se prilikom izvođenja građevinskih, poljoprivrednih ili bilo kojih drugih radova i aktivnosti na kopnu ili u vodi naiđe na nalaze od arheološkog značaja, izvođač radova (u daljem tekstu: slučajni pronalazač) dužan je da: 1) prekine radove i da obezbijedi nalazište, odnosno nalaze od eventualnog oštećenja, uništenja i od neovlašćenog pristupa drugih lica; 2) odmah prijavi nalazište, odnosno nalaz Upravi, najbližoj javnoj ustanovi za zaštitu kulturnih dobara, organu uprave nadležnom za poslove policije ili organu uprave nadležnom za poslove sigurnosti na moru;

68 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

3) sačuva otkrivene predmete na mjestu nalaženja u stanju u kojem su nađeni do dolaska ovlašćenih lica subjekata iz tačke 2 ovog stava; 4) saopšti sve relevantne podatke u vezi sa mjestom i položajem nalaza u vrijeme otkrivanja i o okolnostima pod kojim su otkriveni. (2) Izuzetno od stava 1 tačka 3 ovog člana, pronalazač može nalaze, radi njihove zaštite, odmah predati nekom od subjekata iz stava 1 tačka 2 ovog člana.

Obaveze Uprave i investitora

Član 88 (1) Uprava je dužna da, najkasnije narednog dana od dana obavještenja iz člana 87 stav 1 tačka 2 ovog zakona: 1) komisijski utvrdi da li se radi o arheološkim nalazima; 2) preduzme brigu o čuvanju nalazišta i nalaza; 3) preda nalaze na privremeno čuvanje javnoj muzejskoj ustanovi u opštini na čijoj su teritoriji pronađeni ili matičnoj muzejskoj ustanovi; 4) o izvršenom uviđaju i preduzetim mjerama sačini detaljan zapisnik; 5) nakon izvršenog uviđaja, zavisno od vrste i prirode otkrivenog nalazišta i radova koji se izvode, donese rješenje kojim će odrediti da se izvođenje radova nastavi uz nadzor arheologa sa istraživačkom licencom ili da se radovi privremeno obustave i sprovede odgovarajuće arheološko istraživanje. (2) Privremena obustava radova, u smislu stava 1 tačka 5 ovog člana, može trajati najduže 30 dana. (3) U roku iz stava 2 ovog člana Uprava može donijeti rješenje o uspostavljanju prethodne zaštite nalazišta. (4) Ako Uprava ne uspostavi prethodnu zaštitu u skladu sa stavom 3 ovog člana, nalazište se smatra slobodnim prostorom. (5) Žalba na rješenje iz stava 1 tačka 5 ovog člana ne odlaže izvršenje rješenja. (6) U slučaju iz stava 1 tačka 5 ovog člana troškove arheoloških istraživanja i arheološkog nadzora snosi država ukoliko sa investitorom građevinskih radova nije drukčije ugovoreno.

6.3. Mjere zaštite od elementarnih i drugih nepogoda

Mjere zaštite od elementarnih nepogoda podrazumijevaju preventivne mjere kojima se sprečava ili ublažava dejstvo elementarnih nepogoda:

. Prirodne nepogode (zemljotres, požari, klizanje tla, vjetrovi); . Nepogode izazvane djelovanjem čovjeka (havarije industrijskih postrojenja, požari velikih razmjera, eksplozije i dr.); . Drugi oblik opšte opasnosti (tehničko-tehnološke i medicinske katastrofe, kontaminacija, pucanje brana i dr.).

Štete izazvane elementarnim nepogodama u Crnoj Gori su velike. Naročito su izražene štete od zemljotresa, požara, poplava, klizišta i jakih vjetrova. Pošto su štete od elementarnih nepogoda po karakteru slične ratnim katastrofama, ciljevi i mjere zaštite su djelimično identične. Za prostor zahvata ovog planskog dokumenta najveću opasnost predstavljaju tehničko tehnološke katastrofe i kontaminacija.

69 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG broj 13/2007) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (Sl. list RCG broj 8/1993).

6.4. Uslovi i mjere zaštite od zemljotresa

U cilju zaštite od zemljotresa, postupiti u skladu sa odredbama Pravilnika o tehničkim normativima za izgradnju objekata u seizmičkim područjima (Službeni list SFRJ br.52/90).

Sve proračune seizmičke stabilnosti zasnivati na posebno izrađenim podacima mikroseizmičke reonizacije, a objekte od zajedničkog značaja računati za 1 stepen više od seizmičkog kompleksa.

Objekte koji ne spadaju u visokogradnju realizovati u skladu sa Pravilnikom o tehničkim propisima za građenje u seizmičkim područjima (Sl.list SFRJ br.39/64).

6.5. Zaštita od požara

Preventivna mjera zaštite od požara je postavljanje objekata na što većem mogućem međusobnom rastojanju kako bi se sprečilo prenošenje požara.

Takođe, obavezno je planirati i obezbijediti prilaz vatrogasnih vozila svakom objektu.

Svi objekti moraju biti pokriveni spoljnom hidrantskom mrežom regulisanom na nivou kompleksa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu i gašenje požara (Sl.list SFRJ broj 30/91).

Na nivou ovog plana rješenjem saobraćajnica ostvarena je dostupnost do svih mjesta moguće intervencije vatrogasaca. Takođe, saobraćajnice su i protivpožarne barijere za prenošenje požara.

Prilikom izrade projektne dokumentacije,a zavisno od vrste objekata, primijeniti: . Zakon o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG br. 13/07,05/08,86/09 i 32/11 smjernice Nacionalne strategije za vanredne situacije i nacionalni i opštinski planovi zaštite i spašavanja. . Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve,okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.list SFRJ,br. 8/95). . Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara (Sl.list SFRJ,br.7/84), . Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu skladišta od požara i eksplozija (Sl.list SFRJ,br.24/87), . Pravilnik o izgradnji postrojenja z zapaljive tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti (Sl.list SFRJ,br.20/71 i 23/71), . Pravilnik o izgradnji stanica za snabdijevanje gorivom motornih vozila i o uskladištenju i pretakanju goriva (Sl.list SFRJ,br 27/71), . Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištenju i pretakanju tečnog naftnog gasa (Sl.list SFRJ,br.24/71 i 26/71),

70 RZUP - ad - Podgorica DETALJNI URBANISTIČKI PLAN "DRAČ" – Cvijetin brijeg

. Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV (Sl.list SFRJ,br.65/88 i Sl.list SFRJ,br.18/92).

Prilikom izrade projektne dokumentacije obavezno izraditi Projekat ili Elaborat zaštite od požara (i eksplozija ako se radi o objektima u kojima se definišu zone opasnosti od požara i eksplozija) i planove zaštite i spašavanja prema izraženoj procjeni ugroženosti za svaki hazard posebno, te na navedeno pribaviti saglasnosti i mišljenja u skladu sa Zakonom.

6.6. Mjere zaštite korišćenjem alternativnih izvora energije

U cilju racionalizacije potrošnje energije i sve izraženijih zahtjeva za zaštitom čovjekove okoline predlažu se dvije osnovne mjere: štednja i korišćenje alternativnih izvora energije.

Osnovna mjera štednje je poboljšanje toplotne izolacije prostorija, koja ne dozvoljava pregrevanje dok u zimskom zadržava toplotu. Osim odgovarajuće termoizolacije potrebno je voditi računa o adekvatnoj veličini otvora vodeći računa o mikroklimatskim uslovima ovog podneblja.

Energetske potrebe u ovom području mogu se podmiriti iz nekonvencijalnih primarnih izvora, kao što su energija vode i energija direktnog sunčevog zračenja. Treba težiti da se primjenjuju one energetske transformacije gdje nema izgaranja ni proizvodnje ugljendioksida.

7. SPROVOĐENJE PLANA I FAZE REALIZACIJE

Nakon usvajanja plana, svi subjekti - i fizička i pravna lica, organizacije i udruženja, koja učestvuju u sprovođenju plana, odnosno realizaciji izgradnje objekata na području u zahvatu plana, u skladu sa odredbama Zakona o izgradnji objekata, dužni su poštovati planska rješenja utvrdjena usvojenim Detaljnim urbanističkim planom.

Za ona lica koja se u realizaciji i sprovođenju plana ponašaju suprotno njegovim rješenjima, slijede zakonske posljedice o čemu se staraju nadležni inspekcijski organi i sami građani sa područja pokrivenog planom, odnosno sva pravna i fizička lica koja za to imaju pravni interes.

Zona obuhvaćena Planom je gradsko jezgro, na svega 800 m udaljenosti od strogog centra Podgorice ali sa veoma malim indeksom izgrađenosti i relativno solidno snabdjeveno infrastrukturom. Sa aspekta opremanja zemljišta postavljaju se veći zahtjevi. To se najprije odnosi na rekonstrukciju i izgradnju kompletne saobraćajne mreže sa svim ostalim infrastrukturnim sistemima.

Kontaktna područja su u najvećem dijelu urbanistički regulisana, tako da je regulacija samo nastavak i završetak procesa urbanizacije na ovom području grada.

71 RZUP - ad - Podgorica