ÜCRETSİZ SAYI

maviTÜRKİYE SATRANÇ FEDERASYONU YAYINIDIR kaleARALIK 2014 SAYI:22 ISSN 1309-1166

Unvan maçının galibi Alexander Ipatov Türkiye Şampiyonu Işık ve Işıl Can’dan Vahap Şanal altın iki gümüş madalya madalya kazandı

ARALIK 2014 BAŞLARKEN MK Mutlu Yıllar!

Sevgili satrançseverler, ve Ece Özbay ise WCM unvanı almaya hak Kurumsal ve sportif hedeflerimizin büyük kazandılar. bölümüne ulaştığımız verimli bir yılı geride Sporcularımızla gurur duyuyor ve onları bırakırken, Türk satrancı için başarı ve gurur yürekten kutluyorum. Türk satrancının bu- dolu bir yıl olmasını umduğumuz 2015'i he- günlere gelmesine katkı sunan sporcuları- yecanla karşılıyoruz. mıza, antrenörlerimize, velilerimize ve alınan Bildiğiniz gibi 22 Kasım 2014 tarihinde başarılı sonuçlarda emeği geçen herkese bir Mali Genel Kurulumuzu başarıyla gerçekleş- kez daha teşekkür etmek istiyorum. tirdik. Genel Kurulda Yönetim Kurulu Faaliyet Değerli Satranç Dostları, Raporumuz ve Denetleme Kurulu Raporları, delegelerimizin teveccühü ile oy birliğiyle 2014-2015 etkinlik dönemimizi heyecan ibra edildi. Genel Kurula katılan üyelerimiz- ve coşku ile karşılıyoruz. den, misafirlerimizden son derece demok- 24 -30 Ocak 2014 tarihleri arasında Türki- ratik ve başarılı bir genel kurul gerçekleştir- ye Küçükler Şampiyonası ve Emektarlar Şam- diğimize yönelik çok güzel eleştiriler aldım. piyonası, 30 Ocak-7 Şubat 2014 tarihleri ara- Çalışmalarımızın sizlerin nezdinde gördüğü sında ise Türkiye Kupası organizasyonlarımızı takdir ile federasyonumuz ve satranç için bü- gerçekleştireceğiz. Sporcularımızın yoğun yük bir mutluluk ve heyecanla çalışmalarımı- katılımıyla ve bir şenlik havasında geçmesini za devam ediyoruz. umduğumuz şampiyonalarımız, Antalya Ma- Değerli Dostlarım, navgat Starlight Convention Center Thalasso & SPA Hotel'de yapılacak. Her zaman olduğu Genel Kurulumuzun ardından, 24 Ka- gibi bu yıl da organizasyon kalitesi ve reka- sım - 5 Aralık 2014 tarihlerinde Brezilya'da Gülkız Tulay bet seviyesi bakımından ilgiyle takip edile- gerçekleştirilen Dünya Okullar Satranç Şam- cek olan şampiyonalarımızda yer alacak tüm Başkan piyonasında ikizlerimiz Işık Can ve Işıl Can, [email protected] sporcularımıza başarılar diliyor, centilmence 9 yaş kategorisinde Dünya ikinciliğini elde bir yarış temenni ediyorum. ederken, 12-22 Aralık 2014 tarihlerinde Macaristan'da gerçekleştirilen Dünya 16 Yaş Değerli Dostlarım, Altı Satranç Olimpiyatında sporcumuz IM Va- 2014 yılına, ulusal ve uluslararası plat- hap Şanal, 1. masa birincisi olarak ülkemize formlarda gerçekleşen birçok sportif başa- altın madalya kazandırdı. rıyı, ülkemizde satrancı ileriye taşıyacak çok Diğer yandan milli sporcumuz Serkan önemli çalışma ve işbirliklerini sığdırdık. Soysal, Aralık ELO listesinde 2300 ELO bara- 2015 yılında da, Türkiye'yi dünya satran- jını geçerek FM unvanı alırken; Oğulcan Kan- cının güç merkezlerinden biri haline getir- mazalp, Zadar-Hırvatistan'da yapılan Zadar mek için kararlılıkla ve paydaşlarımızla işbir- Açık'ta 3. GM normunu aldı ve böylelikle GM liği içinde çalışmaya devam edeceğiz. normlarını tamamladı. Canlı ELO'su 2460'a yükselen sporcumuz, 2500 ELO barajını geç- Türk satrancını daha da geliştirmemiz ge- tiği anda GM unvanını alacak. rektiğinin bilinci ile hep birlikte beraberlik ve dayanışma içince olacağımız çok önemli bir 21-26 Haziran 2013 tarihlerinde gerçek- etkinlik dönemine başlarken tüm satrançse- leşen Avrupa Okullar Satranç Şampiyonasın- verlere keyifli bir sezon ve mutlu bir yıl dili- da derece alan sporcularımızdan Denizcan yorum. Temizkan ve Esat Bağlan FM, Nezihe Ezgi Menzi WFM, Efe Metehan Yavuz CM, Sıla 2014-2015 etkinlik dönemimizde daha Çağlar, Ece Alkım Erece, Burcu Melis Temel güzel haberlerle buluşmak üzere.. 1 MK SUNUŞ ARALIK 2014

Sanal ortam gerçek ortam farkı

Geçen sayıda turnuvaların canlı yayınlan- serbestçe satranç oynamak, baskılardan masının ve bu yayınların kaliteli olmasının uzaklaşıp rahatlamak, eğlenmek ne kadar önemine değinmiştim. Bir satrançsever için önemli ihtiyaç. Bunları ancak yaşayan bilir. izlemek istediği turnuvaları ekran başından Satranç takımı ve taşları çok çekicidir. Bana seyredebilmesi dahası yayın anında ince- bazen üniversitelerde ve okullarda "satrancı leyebilmesi büyük kolaylık. Ekran başında nasıl yaygınlaştırırız" diye soruyorlar. Onlara dünyanın öbür ucundaki bir oyuncu ile sat- “kantine satranç takımı ve masa koyun, kısa ranç oynamak da öyle. Her ne kadar internet- zamanda başına bir sürü insanın toplandı- ten oynarken rakibinizin gerçekte insan mı ğını göreceksiniz” diyorum. Serbest bir or- bilgisayar mı olduğunu tam bilmeseniz de... tamda biriyle satranç oynasanız da başınıza Buraya kadar iyi ama yalnızca sanal or- insanlar toplanır hatta hamle söylemeye tamda satranç olur mu? Elbette olmaz. Sat- başlarlar. Bazıları bununla da kalmayıp sizin ranç sosyal bir etkinliktir ve yüzyüze iletişime yerinize hamle bile yapabilir! Ankara’da bu gereksinim duyar. Satrancın bileşenleri yal- yönüyle meşhur bir Nurettin ağabeyimiz var- nızca yarışma ortamı, eğitim ve antrenman dı. Kendisini oyunun heyecanına oynayanlar- değildir. Satrancın eğlendirici yanı da vardır dan daha fazla kaptırırdı. Böyle anlarda onun ve iddialıdır. Satrancın bu yönüyle tanışmak istediği hamle yapılmazsa elini tahtaya atar için gerçek ortamlarda bulunmak yüz yüze ilişkilere sahip olmak gerekir. kendisi oynardı. Üstüne üstlük onun istediği hamleyi yapmayana kızardı. İki kişi oynar, bir Satrancın sanal ortamları ve yarışma dolu insan da seyreder, heyacanlanırdı. Tabii ortamları dışında olabileceği yerler ise gö- ki karışanlar asla Nurettin Ağabey ile sınırlı rünüşe göre kulüpler ve satranç merkezleri değildi. olmalıdır. Ancak Türk satrancı bu bakımdan yoksun kalmıştır. Yakın geçmişe kadar zaten Geçenlerde serbest satranç oynayan bir pek fazla kulüp ve satranç merkezi yoktu. Bu küçük yaş grubunda da aynı sahneyi gör- boşluğu kahvehaneler dolduruyordu. Benim düm. İki kişi oynuyor bir başka iki kişi de ayrı kuşağım ve benden önceki kuşak yüzyüze ayrı taraflardan olmuşlar, oyuna karışıyorlar- satranç oynamak ve satrancın eğlendirici dı. Çok sevimliydiler! Bağırış, çağırış, gülme, yanlarından yararlanmak için sağlıksız or- kızma heyecana dair ne varsa oradaydı. Tek tamlarda uzun süre bulunmak zorunda kal- sorun, bu eğlenceyi diledikleri kadar yaşa- dılar. yamadılar. Ders çoktan bitmiş gitme zamanı Günümüzde durum pek farklı değildir. gelmişti. Kapıda velileri onları almak için bek- Kağıt üstünde eskisine göre çok daha fazla liyordu. Onlar ise biraz daha kalmak için ayak sayıda satranç merkezi ve kulüpler vardır diretiyorlardı. Demek ki, kurs yerleri dışında, ama bunlar, 1991’den başlayarak Türkiye buluşup serbestçe satranç oynayabilecekleri Satranç Federasyonunun devlete bağlan- bir yer olsa ne kadar eğleneceklerdi. Birbirle- masından sonra satrancın daha çok küçük rini daha iyi tanıyacaklardı. Diğer yandan da Dr. M. Sabri KOÇAK yaş grubuna inmiş ve yayılmış olması ne- oyunlarını daha hızlı geliştirebileceklerdi. Yayın Kurulu Başkanı deniyle kurs düzenleme etkinliğinin ötesi- [email protected] ne geçemeyen yapılar konumundadırlar. Artık Türkiye de serbestçe satranç oynaya- Yarışmadan yarışmaya adını duyduğumuz bilecek uygun satranç ortamlarının satranç- pek çok kulüp var. Çat kapı gidip oralarda severlerin hizmetine girmesi ve çoğalması satranç oynayamazsınız. Oysa gidip biraz dileklerimle... 2 ARALIK 2014 BU SAYIDA MK

Yayının Adı: Mavikale 22- Bakü'den iki birinci çıktı Yıl: 6 Sayı: 21 Eylül 2014 ISSN 1309-1166 26- Petrosian anı turnuvası Sahibi Türkiye Satranç Federasyonu Adına Gülkız Tulay 28 - Kayıp ustalar Yayın Kurulu Başkanı Dr. M. Sabri Koçak 32- Rondo

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü FA Fatma Yılmaz 35- FIDE Grand Prix Taşkent Haber Koordinatörü 4 - Ipatov Türkiye Şampiyonu Fatma Öztürk 38- Problem, bulmaca 5- 2014 Mali Genel Kurul Yayın Kurulu 39- Treni kaçıranlar Dr. M. Sabri Koçak FA Fatma Yılmaz 6- U16'da şampiyon Hindistan Prof. Dr. Ergin Çiftçi 48- Parlak oyun WIM Nilüfer Çınar Çorlulu 8- U16'nın parlak oyunları Yaşar Y. Güngör 50- Savran Tekeli ile söyleşi Mustafa Kavgacı 10- Dünya Okullar'da iki gümüş 55- Ustaca Yönetim Yeri Türkiye Satranç Federasyonu Şehit Yaşar Akansel Sokak Özgürler İş Merkezi No:3 Kat:6 Ulus-Ankara

Telefon: 0 312 309 75 94 Faks: 0 312 310 96 20 e-mail: [email protected]

Grafik Tasarım Dr. M. Sabri Koçak Fatma Öztürk 11 - Carlsen unvanını korudu 56 - Satranç ve Sanat İsmail Fuat Vural "Satranç Maçı"

Kapak Fotoğrafı Anastasia Karlovich 61- Kazancı görme ve hesaplama FIDE Press Officer

Baskı: Neyir Matbaacılık 62 - Puanlı satranç Telefon: 0 312 395 53 00 63 - Kaybetme korkusu Dergimiz Basın Ahlak ilkelerine uyar. Üç ayda bir periyodik olarak yayımlanır. Yayın Kurulu dergide yer alan yazıları düzeltme- ye, kısaltmaya ve değiştirmeye yetkilidir. 20. Emektar şampiyonlar

Baskı Türü: Yaygın Süreli

3 MK HABER ARALIK 2014

Türkiye şampiyonası 2014 Alexander Ipatov Türkiye Şampiyonu IM Burak Fırat ikinci, GM Mustafa Yılmaz üçüncü oldu. Başak Göktaş Buldan’da gerçekleşmesinden duyduk- Alexander Ipatov Basın ve Haber Koordinatörü ları mutluluğu dile getirdiler. [email protected] Bundan sonra planlanacak turnu- vaların Buldan’da organize edilmesi- 2014 Türkiye Satranç Şampiyo- ni arzu ettiklerini ifade eden Tulay ve nası 01-15 Kasım 2014 tarihlerin- Gülbay, şampiyonada görev alan ilçe de 14 sporcunun katılımıyla Denizli temsilcisi Mehmet Aslan’a, Şampiyona Buldan’da gerçekleştirildi. Hakemi aynı zamanda Denizli il tem- Şampiyonanın 12. ve son turunda silcisi olan Ömer Sevinç’e ve şampiyo- Serkan Soysal ile olan karşılaşmasının na başhakemi İsmail Çalışkan’a hizmet ardından GM Alexander İpatov 9½ plaketi takdim ettiler. puan ile birinci olurken, IM Burak Fı- Ödül töreninin sonunda sporculara rat 9 puan ile ikinci, GM Mustafa Yıl- dağıtılan teşekkür plaketinin ardından maz ise 8½ puan ile üçüncü oldu. ödüllerine kavuşan ilk üç sporcu kupa Türkiye’nin 14 başarılı sporcu- ve madalyalarını Durdu Özbolat, Hacı sunun karşılaştığı, Denizli Buldan Uzkuç, Mustafa Gülbay ve Gülkız Belediyesi’nin desteği ile gerçekleşen Tulay’dan aldılar. şampiyonada toplam 25.000 TL nakdi Şampiyona videoları ve tüm ayrın- ödül verildi. Şampiyonanın ödül töreni tılara http://tr2014.tsf.org.tr/ internet 15 Kasım 2014’te Buldan El Sanatları adresinden ulaşılabilir. ve Kültür Merkezi’nde gerçekleşti. Kahramanmaraş Milletvekili Dur- du Özbolat, Buldan Belediye Başkanı Mustafa Gülbay, Buldan Kaymakamı Hacı Uzkuç, , Buldan İlçe Jandarma Komutan Hüseyin Çamur, Buldan İlçe Kent Konseyi Başkanı Meryem Salman, Türkiye Satranç Federasyonu Başkanı Gülkız Tulay, Başkanvekili Prof. Dr. Yusuf Doğruer, Yönetim Ku- rulu Üyesi Halil Hilmi Darı, Merkez Hakem Kurulu Başkanı Olgun Kulaç ve sporcuların katılımları ile gerçek- leşen ödül töreni Mustafa Gülbay’ın açış konuşması ile başladı. Gülbay’ın ardından Hacı Uzkuç, Durdu Özbolat ve Gülkız Tulay yaptıkları konuşmada, şampiyonaya katılım gösteren sporcu- lara teşekkür etti ve organizasyonun Türkiye Şampiyonasında mücadele eden yarışmacılar hakem ve yönticilerle bir arada 4 ARALIK 2014 HABER MK

2014 Yılı Mali Genel Kurulu

Başak Göktaş Türkiye Satranç Federasyonu 2014 yılı Mali Genel Kurulunda Yönetim Kurulu Basın ve Haber Koordinatörü Faaliyet Raporu ve Denetleme Kurulu Raporu oy birliğiyle ayrı ayrı ibra edildi. [email protected]

Türkiye Satranç Federasyonu 2014 yılı Mali Genel Kurulu 22 Ka- sım 2014’te 118 delegenin katılımıyla Ankara Mövenpick Otel’de gerçek- leşti. Genel Kurul üyeleri, 21 Kasım 2014’te otele giriş yaparak, Genel Ku- rul öncesi, Federasyon tarafından orga- nize edilen akşam yemeğinde bir araya geldi. Federasyon Başkanı Gülkız Tulay, akşam yemeğinin açış konuşmasında Genel Kurul üyelerine, federasyona ve satranca katkılarından dolayı teşekkür- lerini sundu ve satranç camiası için bir- lik ve beraberlik mesajlarını iletti.

Mali Genel Kurul, 22 Kasım’da, Türkiye Satranç Federasyonu Yönetici kadrosu Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başladı. Başkanlık Diva- nının seçilmesinin ardından Yönetim Kurulu Faaliyet Raporları ve Denetle- me Kurulu Raporları okundu. Divan Başkanlığını Ferit Çömez’in yaptığı Mali Genel Kurul’da, Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu Federasyon Başkanı Gülkız Tulay, Denetleme Ku- rulu Raporu ise Denetim Kurulu Baş- kanı Cafer Geyik tarafından okundu ve oy birliğiyle ayrı ayrı ibra edildi. Yönetim Kurulu Faaliyet Raporla- rı ve Denetleme Kurulu Raporlarının ardından Mali Genel Kurul günde- minin diğer maddeleri, Ana Statünün değişiminin görüşülmesi ve 2015-2016 dönemleri bütçeleri ve etkinlik prog- Mali Genel Kurulunda Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu ve Denetleme Kurulu ramları, genel kurulun oy çokluğuyla Raporu oy birliğiyle ayrı ayrı ibra edildi. onaylandı. 5 MK HABER ARALIK 2014

Dünya 16 Yaş Altı Satranç Olimpiyatı Şampiyon Hindistan

Dr. M. Sabri Koçak IV. Kademe Antrenör [email protected]

Dünya 16 Yaş Altı Satranç Olim- piyatı 12 - 22 Aralık 2014 tarihlerinde Macaristan Gyor'de gerçekleştirildi. Şampiyonaya 37 ülkeden 54 takım katıldı. İsviçre Sistemi 10 tur oynanan turnuvanın sonucunda kupaya ulaşan ülke Hindistan oldu. İkinciliği Rusya, Üçüncülüğü ise İran elde etti. 16 Yaş Altı Dünya Satranç Olimpi- yatı büyük çekişmeye sahne oldu. Son tura gelindiğinde bile ipi göğüsleyecek takım belli olmamıştı. Yarışmanın ye- dinci turuna değin Rusya turnuvanın Hindistan takımının en mutlu anı: kupa son söz liderliğini ele geçirmişti. Ancak bu turdan başlayarak son tura kadar İran liderlik koltuğuna oturdu. Türkiye son tura girildiğinde beşinci sıradaydı ve rakiplerinden hayli geri kalmış ve de- rece şansını yitirmişti. Ancak birinciliği belirleyecek kader maçına çıkmıştı. Son turda Hindistan ile eşleyen Türkiye maçı 3-1 kaybetti. İran ise Macaristan'a 2,5-1,5 yenildi. Bu sonuçlarla da Hin- distan kupanın sahibi oldu. Son turda Ukrayna'yı 3,5-0,5 mağlup eden Rusya ise ikincilik kupasını kazandı. Yarışmada Vahap Şanal, Cemil Can Ali Marandi, Volkan Sevgi, Tuna Tun- cer ve Burcu Melis Temel'den oluşan Türk milli takımı 11. sıradan girdiği turnuvayı 12. sırada tamamladı. Bu yıl on beşincisi gerçekleşen Dünya 16 Yaş Altı Satranç Olimpiya- Rusya: İkincilik de çok güzel

6 ARALIK 2014 HABER MK

Hindistan: Takım Puanı: 18 Masa Puanı: 26.5 Derecesi: 1 MS Soyadı, adı Elo TP MS 1 IM Ghosh Diptayan 2516 5.5 9 2 IM Karthikeyan Murali 2497 8.0 10 3 IM Aravindh Chithambaram Vr. 2476 8.0 9 4 Kumaran Balaji 2316 4.5 9 5 WFM Monnisha Gk 2110 0,5 3

Rusya: Takım Puanı: 17 Masa Puanı: 27.5 Derecesi: 2 MS Soyadı, adı Elo TP MS 1 IM Paravyan David 2437 5.5 10 2 WGM Goryachkina Aleksandra 2441 6.0 10 3 IM Vavulin Maksim 2430 8.0 9 4 Sarana Alexey 2391 7.5 8 5 Litvinov Maxim 2238 0.5 3

İran: Takım Puanı: 16 Masa Puanı: 30 Derecesi: 3 MS Soyadı, adı Elo TP MS Vahap Sanal 8/10 ile birinci masada altın madalya kazandı 1 Asgarizadeh Ahmad 2371 6.0 10 2 FM Tabatabaei M. Amin 2363 8.5 10 tında Türkiye başarıya masa derecelerinde IM 3 Maghsoodloo Parham 2415 7.5 10 Vahap Şanal ile kavuştu. Genelde de milli ta- kımı temsil eden IM Vahap Şanal, on maçta 4 FM Lorparizangeneh Shahin 2340 7.0 9 sekiz puan toplayarak 2511 performansa imza attı ve birinci masalar arasında ilk sıraya yerle- 5 Gholami Orimi Anahita 1998 1.0 1 şerek altın madalya kazandı. İkinci masalar arasında altın madalyaya Türkiye: Takım Puanı: 12 Masa Puanı: 24 Derecesi: 12 ulaşan isim ise 8,5/10 skoru ile İranlı sporcu FM Tabatabaei M. Amin oldu. Üçüncü masa- MS Soyadı, adı Elo TP MS lar arasında en başarılı isim ise Hintli oyuncu 1 IM Sanal Vahap 2451 8.0 10 Aravindh Chithambaram Vr. idi. Aravindh, 8/9 skor yaptı. Son masada birinciliği elde 2 IM Ali Marandi Cemil Can 2423 6.0 9 eden isim de Çin'li sporcu Zhang Jiabao oldu. 3 FM Sevgi Volkan 2091 2.5 8.0 9 Jiabao 8/10 skor elde etmişti. Türk Milli takımın antrenörlüğünü GM 4 Tuncer Tuna 2210 6.0 9 Mikhail Gurevich'in üstlenmişti. 5 Temel Burcu Melis 1878 1.5 4

7 MK HABER ARALIK 2014 Dünya 16 Yaş Altı Satranç Olimpiyatı'nın parlak oyunları

Muha Miljenko - Uuriintuya Uurtsaikh Siyah oynar 3 hamlede mat. 30... XABCDEFGHY Qg5 31.Rg1 Qg2+ 0-1 World Youth U–16 Olympiad 8-+-wqr+-+( 2014 Gyor (9.10) Chew Lee Max - Thaer Abu Alhaija 1.d4 Nf6 2.c4 g6 3.Nc3 Bg7 4.e4 7tr-mkn+-+p' World Youth U–16 d6 5.f3 0-0 6.Nge2 c5 7.Be3 Nc6 6pzp-tR-vl-+& 8.d5 Ne5 9.Ng3 2014 Gyor (9.18) 1.e4 e5 2.d4 exd4 3.c3 dxc3 4.Nxc3 5+-+-snN+-% XABCDEFGHY Nc6 5.Bc4 g6 6.Nf3 Bg7 7.Bf4 4PzP-+QvL-+$ 8r+lwq-trk+( Nge7 8.h4 h6 9.Qb3 0-0 10.Nb5 d6 3+-+-+-+-# 11.Qe3 Kh7 12.h5 g5 13.Bxg5 hxg5 7zpp+-zppvlp' 14.Nxg5+ Kg8 15.h6 Bd4 16.Nxd4 2-+P+-zPPzP" 6-+-zp-snp+& Ne5 17.Qg3 N7g6 1+-+R+-mK-! 5+-zpPsn-+-% XABCDEFGHY xabcdefghy 4-+P+P+-+$ 8r+lwq-trk+( 28.Rxd7+ 1-0 (28..Qxd7 29.Rxd7+ 3+-sN-vLPsN-# Kxd7 30.Qd5+ Kc8 31.Nd6+ Kd8 7zppzp-+p+-' 32.Nxe8+ Rd7 33.Nd6 Kc7 34.Bxe5 2PzP-+-+PzP" 6-+-zp-+nzP& Bxe5 35.Qxe5 Rxd6 36.f4+-) 1tR-+QmKL+R! 5+-+-sn-sN-% xabcdefghy Ghosh Diptayan - Vetoshko Volodymyr 4-+LsNP+-+$ World Youth U–16 Chess Olympiad 9...h5! 10.Be2 h4 11.Nf1 e6 3+-+-+-wQ-# 2014 Gyor (8.1), 19.12.2014 12.Nd2 exd5 13.cxd5 h3 14.g3 a6 2PzP-+-zPP+" 1.d4 Nf6 2.c4 e6 3.Nf3 c5 4.d5 b5 15.a4 Bd7 16.0-0 b5!? 17.axb5 5.Bg5 b4 6.e4 d6 7.Bd3 Be7 8.0-0 axb5 18.Rxa8 Qxa8 19.Bxb5 Bxb5 1tR-+-mK-+R! e5 9.a3 bxa3 10.Nxa3 Nxd5 11.cxd5 20.Nxb5 Qa6 21.Na3? Rb8 22.Bf4 xabcdefghy Bxg5 12.Nxg5 Qxg5 13.Nc4 Qd8 Nd3 23.Nac4 Nxf4 24.gxf4 Nh5 14.Qa4+ Kf8 15.f4 exf4 16.e5 Ba6 25.f5 Nf4 26.fxg6 fxg6 27.b3 Qb7 18.Nxf7! Rxf7 19.h7+ Kh8 28.Kh1 Bd4 29.Nxd6? Qe7-+ 20.Bxf7 Nf4 21.Qg8+! Qxg8 XABCDEFGHY 22.hxg8Q# 1-0 Hem taş istiyor hem de g5’e gelmeyi. 8rsn-wq-mk-tr( 30.N6c4? Karthikeyan Murali - Nikitenko Mihail 7zp-+-+pzpp' XABCDEFGHY World Youth U–16 Chess Olympiad 6l+-zp-+-+& 8-tr-+-+k+( 2014 Gyor (2.6), 14.12.2014 5+-zpPzP-+-% 7+-+-wq-+-' 1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4Q+N+-zp-+$ 6-+-+-+p+& 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 6.a4 e6 7.Be2 b6 8.Bf3 Nfd7 9.0-0 Bb7 10.e5 d5 3+-+L+-+-# 5+-zpP+-+-% 11.Bg4 Nxe5 12.Bxe6 Bc5 13.Bxd5 2-zP-+-+PzP" 4-+NvlPsn-+$ Bxd5 14.Nf5 Be6 15.Nxg7+ Ke7 1tR-+-+RmK-! 3+P+-+P+p# 16.Qh5 f6 17.Rd1 Nbd7 18.Nf5+ Bxf5 19.Nd5+ Kd6 20.Qxf5 Kc6 xabcdefghy 2-+-sN-+-zP" 21.b4 Bd6 22.Qe4 f5 23.Ne7+ Kc7 17.Nxd6 Bxd3 18.Qxf4 f6 19.exf6 1+-+Q+R+K! 24.Nxf5 Be7 25.Bf4 Bf6 26.Rd6 Re8 gxf6 20.Qh6+ Ke7 21.Nb7 Qf8 xabcdefgh 27.Rad1 Ra7 22.Qe3+ Kf7 23.Qxd3 1-0

8 ARALIK 2014 HABER MK "Doğru Hamlede Buluşalım" Yılın Özel Proje Ödülünü aldı

Başak Göktaş Basın ve Haber Koordinatörü [email protected]

Spor & Spor Dergisi tarafından bu yıl ikincisi düzenlenen "Sporun Devleri Buluşuyor" isimli ödül töreni 25 Aralık 2014'te, Ankara JW Marriott Otel'de gerçekleşti. Spor camiasının önde gelen isimle- rini buluşturan ve 35 kategoride ödülle- rin dağıtıldığı törene, Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç, Gençlik ve Spor Bakanlığı Müsteşarı Faruk Özçe- lik, Spor Genel Müdürü Mehmet Bay- kan, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) Yönetim Kurulu Üyesi ve Türki- ye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) TSF Başkanı Gülkız Tulay ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Zekeriya Özak (solda), Gençlik ve Spor Başkanı Prof. Dr. Uğur Erdener, mil- Bakanlığı Eğitim Kültür ve Araştırma Genel Müdürü Harun Sönmez'den ödülü alırken. letvekilleri, federasyon başkanları, ödül Türkiye Satranç Federasyonu arasın- Projenin hedefleri; alan medya kuruluşlarının yetkilileri ve da, 23 Ocak 2013 tarihinde imzalanan • Kocaeli genelinde satranç sporunu taba- sporcular katıldı. protokol ile Kocaeli ili genelinde haya- na yaymak, Federasyon Başkanı Gülkız Tulay, ta geçti. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Başkan • Çocukları satranç sporuna yönlendir- Ülke genelinde ses getiren ve diğer mek, Vekili Zekeriya Özak, Federasyon De- belediyelere örnek teşkil eden proje, 18 netim Kurulu Başkanı Cafer Geyik, Ağustos 2014 tarihinde Kocaeli The- • Çocukların hızlı, doğru ve çabuk düşüne- Yönetim Kurulu Üyeleri Kasım Yeke- ness Otel’de imzalanan yeni bir proto- bilmesine yardımcı olup, olaylara doğru yorumlarla yaklaşabilme yeteneklerini ler ve İslam Yücel'in hazır bulunduğu kol ile il genelinde uygulanmaya devam geliştirmek, törende Kocaeli Büyükşehir Belediyesi etti. Proje kapsamında, 2013 yılında 36 işbirliği ile gerçekleşen "Doğru Ham- • Çocuklarda spor kültürü ve spor sevgisi bin 500 adet, 2014 yılında ise 28.500 oluşturmak, lede Buluşalım" projesi yılın özel proje adet satranç takımı ve temel eğitim ödülünü aldı. Bu anlamlı ödülü Baş- • Çocukları zararlı alışkanlıklardan uzak kitabı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tutmak kan Gülkız Tulay ve Kocaeli Büyükşe- tarafından öğrencilere dağıtıldı. 2014- hir Belediyesi Başkan Vekili Zekeriya 2015 eğitim öğretim döneminde birin- Bu projenin ana hedefi çocukların ilk Özak aldı. ci sınıflara verilen 26 bin 555 adet sat- dört sene seçmeli ders olarak alama- “Doğru Hamlede Buluşalım” pro- ranç takımı ve temel eğitim kitabının yacakları satranç eğitimlerini aksat- jesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, ardından bu rakam 91.555’e ulaşmış mamalarını sağlamak ve onları sürekli Kocaeli Milli Eğitim Müdürlüğü ve oldu. olarak desteklemektir.

9 MK HABER ARALIK 2014

Dünya Okullar Satranç Şampiyonası 2014 En başarılı ülke Endonezya

Dr. M. Sabri Koçak IV. Kademe Antrenör [email protected]

Dünya Okullar Satranç Şampiyo- nası 24 Kasım – 5 Aralık 2014 tarih- lerinde Juiz De Fora Mata, Brezilya'da gerçekleştirildi. Şampiyona 12 katego- ride yapıldı. 7 yaş açık ve kızlar, 9 yaş açık ve kızlar, 11 yaş açık ve kızlar, 13 yaş açık ve kızlar, 15 yaş açık ve kızlar, 17 yaş açık ve kızlar. Yarışmaya daha çok Güney Amerika ülkeleri ilgi gös- terdi. Kuşkusuz en çok katılım ev sa- hibi Brezilya'dan oldu. Avrupa ülkele- rinden katılım oldukça düşüktü. Bunda şampiyona yerinin uzaklığı önemli rol oynuyordu. Türk sporcular antrenör ve milli sporcu WGM Kübra Öztürk ile Türkiye'den de katılım da fazla yo- ğun değildi. 12 kategoride yapılan ya- rışmada Türkiye beş kategoride temsil edildi. Yarışmada en başarılı ülke En- donezya oldu. Endonezya toplamda sekiz madalya alırken dört kategoride de altın madalyanın sahibi oldu. Onu ülkesine iki altın madalya taşıyan Peru izledi. Peru da çok başarılıydı. İkisi al- tın 10 madalya topladı. Ev sahibi Brezilya ise umduğu- nu bulamadı. Brezilya bir ikincilik bir üçüncülükle yetinmek zorunda kaldı. Türkiye'yi temsil eden sporculardan Işıl Can ve Işık Can 9 yaş kategorisin- de dünya ikincisi oldular. 17 yaş kate- gorisinde Hilal Öztürk yedinci, 7 yaş kategorisinde Adar Tarhan onuncu, 11 yaş kategorisinde Kağan Aydınçelebi onuncu sırada yer aldılar. Işıl Can Işık Can

10 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK 2014 dünya şampiyonluğu unvan maçı Unvan iki sene daha Carlsen'in Şampiyon, aday Vishwanathan Anand’ı 6,5-4,5 yenerek 2016’ya kadar unvanını korumayı başardı.

FM Tarık Selbes için biraz daha iyi olan bir Magnus Sporcu finale girmek yerine vezirini Carlsen [email protected] konumunu bozmak pahası- na tahtada tutmak isteyince Carlsen dakik hamlelerle ra- Rusya’nın Karadeniz kıyısında- kibinin baskısını püskürterek ki kenti Soçi’de 8 Kasım günü oyna- girişimi ele aldı. Tam Carl- nan ilk partiyle başlayan 2014 Dünya sen acaba geçtiğimiz seneki Şampiyonluğu Unvan Maçı 12. ve son maçlarda olduğu gibi yine mi partinin oynanmasına gerek kalmadan kazanacak derken bu sefer şampiyonun iki farklı üstünlüğüyle Anand neden satranç tari- sona erdi ve böylece aday için Ka- hindeki en iyi savunmacılar- sım ayına kadar bir Bollywood rüyası dan biri olduğunu gösterirce- şeklinde geçmekte olan bir yıl acımasız sine partiyi güzel bir şekilde bir gerçeklikle noktalandı. Maçın ön- kurtarmayı başardı ve böylece cesinde Carlsen elbette favori göste- ilk partiden dengenin bozulmasına izin oyunu berabere yapmakta zorlanmazdı rilse de 2014 Adaylar Turnuvası’nı çok vermedi. İlk parti hem adayın maça ne ancak Norveçli’nin en ufak konumsal açık bir üstünlükle kazanan ve Bilbao kadar iyi hazırlandığını hem de maça üstünlükleri ve girişimleri nasıl ustaca Ustalar Turnuvası gibi elit bir turnuvayı konsantre bir Carlsen’i yenmenin ne kullandığı artık hepimizin malumu. birincilikle bitiren Anand’ın form du- kadar zor olduğunu gösteriyordu. Nitekim savunmada zaman kaybeden rumu göz önüne alındığında otoriteler ve ufak hatalar yapan Anand’ı Carlsen İkinci parti maçın ilk kırılma noktası önceki maça oranla daha çekişmeli bir basit ama dakik hamlelerle cezalandı- oldu. Anand için siyahlarla oynayacağı mücadele bekliyordu. Öyle ki Anand’ın rarak hem taşlarının daha aktif hem de unvanı geri alabileceğini düşünen hay- ilk oyunda Carlsen’i durdurmak son piyon yapısının daha avantajlı olduğu ranları bile vardı. Neticede maç çekiş- derece önemliydi. Elbette eğer 1.e4 bir konum elde etmeye başardı. Zor meli geçti geçmesine ancak beklenen oynanırsa 2000 Kramnik-Kasparov konumda mücadele etmekten yorulan sonuç gerçekleşti ve Carlsen unvanını Dünya Şampiyonluğu Maçı’ndan beri ve büyük ihtimalle demoralize olan Madras Kaplanı’na kaptırmadı. modern satrancın kâbusu haline gelen Hintli satranççı şampiyonluk maçları ve üst seviyede şah piyonu açılışlarına Aslında daha adayın beyaz taşlarla tarihine geçecek kadar basit bir hata artık neredeyse nadiren rastlamamıza oynadığı ilk oyunda maçın çekişmeli yaparak rakibine yedinci yatayı ele ge- yol açan Açılışı’nın oynanacağını geçeceği belli oldu denilebilir. Sekon- çirmek ve mat etmek imkânını verince tahmin etmek zor değildi ve nitekim de dantı Hammer’in Anand’a karşı 2013 hemen terk etmek durumunda kaldı. öyle oldu. Ancak işler aday için istediği Norveç Satranç Turnuvası’nda oyna- Böylece daha ikinci partiden Carlsen gibi gitmedi. Ana varyanta girmeyen dığı -ve kaybettiği- partide oynanan üstünlüğü ele geçirmişti ve Anand için Carlsen açılıştan eşit bir konumla Grünfeld’in yan varyantlarından 5. Fd2 boş gün öncesi durum son derece ka- varyantına giren Carlsen karşısında çıkıldıktan sonra oyunda inisiyatifi elin- ramsar görünüyordu. Anand yaptığı hazırlığı hızlı hamleler- de bulunduran isimdi ancak henüz bu le ortaya koydu ve avantajlı bir konum ufak inisiyatifin kazanca dönüşeceğine Ancak üçüncü parti bir anda her elde etti. 20. hamleye kadar konumsal dair hiçbir işaret yoktu. Diğer üst düzey şeyi değiştiriverdi! Daha sonra kendisi- üstünlüğünü koruyan Anand kendisi oyunculara karşı Anand muhtemelen nin de belirttiği gibi kötü bir açılış ter- 11 MK HABER-ANALİZ ARALIK 2014

Kapanış töreninde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de vardı (Fotoğraflar: Anastasia Karlovich). cihi yapan Carlsen son derece teorik bir berliği elinde tutarak kazanca oynamak 27. hamlelerdeki tercihleriyle vezir ka- varyantta dersine iyi çalışmamanın be- istiyordu ancak Anand’ın dikkatli oyu- nadındaki piyonların ortadan kalkma- delini ödedi ve hiçbir varlık göstereme- nu partiyi hep dengede tuttu ve Carl- sına izin verince beyazın kazanç şansı den siyah taşlarla ağır bir yenilgi aldı. sen ancak sembolik bir avantaj elde kalmadı ve oyuncular kırışmalarla par- Ancak Anand’ın da hakkını vermek edebildi. Vezir finaline taşınan parti tiyi hızlıca berabereye taşıdı. Bu aynı lazım, eski şampiyon adeta 2008’de Anand’ın ilerlemiş geçeri nedeniyle zamanda maçta eşitliğin görüldüğü son Kramnik’e karşı oynadığı maçtan ens- Carlsen’in sürekli şah çekmesi sonucu parti olacaktı. tantaneler sunarak açılış hazırlığı- berabere noktalandı. Böylece ikinci Carlsen’in üst üste beyaz taşlara nı kuvvetli bir devamla birleştirmeyi boş güne girildiğinde skor eşitti! sahip olacağı altıncı ve yedinci par- başarınca rakibine nefes aldırmadan Chennai’da oynanan bir önceki tileri kayıpsız atlatmak adaya şampi- galibiyete uzandı. Bu aynı zamanda maçta beşinci parti Carlsen’in üstün- yonluğu geri kazanmak yolunda bü- Anand’ın Carlsen’e karşı 2010’dan bu lüğü ele aldığı parti olmuştu. Bu sefer yük bir avantaj sağlayacaktı ve Anand yana klasik zaman kontrolünde aldığı ise siyah taşlarla oynayan şampiyonun da bunun farkındaydı. Her iki oyun- ilk galibiyetti. Böylece aday maçın geri bunun için beklemesi gerekecekti. Si- cunun da ne kadar kritik olduğunun kalanı için moral kazanırken şampiyon yahlarla daha önce Grünfeld ve Kabul bilincinde olduğu bu parti aday açı- da yenilmez olmadığı gerçeğini Edilmeyen Vezir Gambiti denedikten sından büyük bir drama sahne oldu. hatırlayarak psikolojik olarak baskı sonra Carlsen bir kez daha açılışını Sicilya’nın Kan Varyantı’nı tercih altına girmiş oldu. değiştirdi ve Nimzo-Hint’i tercih etti. eden Anand’ın açılıştan rakibinin tam Dördüncü partide bir kez daha Bu sefer açılışta daha hazırlıklı görü- da sevdiği şekilde risksiz ve kazanca 1.e4’ü seçen Carlsen karşısında bu se- nen şampiyon karşısında Anand biraz oynayabileceği bir konumla çıkması fer Anand 1…e5 yerine 1…c5 ve sonra daha fazla zaman harcamasına rağmen Hintli satranççı için tehlike çanlarının 2…e6 oynayarak Sicilya Savunması’nın iyi oyunuyla (özellikle 20. Ad5! başta çalması demekti. Ancak Anand etkili Paulsen Varyantı’nı tercih etti. Üçüncü olmak üzere) hafif de olsa üstünlüğü bir savunma planı uygulamayı başardı partideki gibi hazırlık kurbanı olma- ele geçirmeyi başardı. Beyaz filin siyah ve beyazların nasıl kazanacağı konum- mak için ana devam yollarından kaçı- ata olan üstünlüğü oluşan oyunsonunu da hala yanıtsız bir soruydu. Eski şam- nan Carlsen, risksiz bir oyunda bera- Carlsen için zor kılsa da Anand 26 ve piyon için fırsat anı 26. hamlede geldi 12 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK ve galibiyet, belki de unvan rakibi tara- fından kendisine bir hamlede altın tep- side sunuldu! Konumunu geliştirmekte zorlanan Carlsen arayışlarının sonunda şahını şah kanadı piyonlarını koruma- ya göndermek fikrini buldu bulmasına ancak bunun için çok yanlış bir zama- nı seçti. 26.Şd2?? hamlesi beyazı hafif üstün olduğu bir konumdan bir anda piyon geri kayıp konuma sokabilirdi! Hamleyi yaptıktan sonra kaybettiğini gören Carlsen için Anand’ın hamlesine kadar geçen kısa süre tam bir işkence olmuş olmalı. Kuşkusuz Anand basit 26…Axe5! hamlesini görecekti ve o zamana kadar uyguladığı savunmanın meyvesini toplayacaktı! Ancak aday, daha önceden hesapladığı a5-a4-a3 fikrine odaklanmıştı ve hızlıca 26… a4?? oynayarak fırsatı geri tepince FIDE Başkanı Kirsan Ilyumzhinov dünya şampiyonunu ilan ediyor: şampiyon rahat bir nefes aldı. Üstelik Magnus Carlsen 2016 yılına kadar unvanını ortaya koymayacak. Anand’ın hamlesini yapar yapmaz ka- çırdığı fırsatı fark etmesi de Norveçli şampiyon için bir başka iyi haberdi. seçeneklerde beyazların can sıkıcı bir oyunda açılış hazırlığı sayesinde konu- Böylece moral olarak çöken Hintli yıl- üstünlüğü bulunduğundan materyale mu tamamen eşitleyen Carlsen rahat dızın direnci kırıldı ve oyun Anand’ın fazla önem veren analiz motorlarının bir beraberlik elde ederken dokuzuncu 32. hamledeki hatasıyla şampiyonun sevmediği bu ilginç fikir aslında iyi ve partide bu sefer Anand siyah taşlarla lehine sonuçlandı. Bir hamlede belki pratik bir karardı Anand için ancak Berlin Savunması’nda hazırlığı saye- de bütün maçın kaderi değişmişti. Bu Carlsen’in kaybetme riskinin olma- sinde rakibini konum tekrarına zor- son derece moral bozucu mağlubiyetin dığı bu gibi konumları sevmesi ve iyi luyordu. Kuşkusuz bu beraberliklerin ardından üstelik Anand’ı siyah taşlarla oynaması yine de Hintli satranççının Carlsen’e yaradığını söylemek müm- oynayacağı bir diğer oyun bekliyordu! hayranlarını telaşlandırıyordu. Şam- kün zira bir galibiyet önde olan genç piyon, son beyaz piyonun da düştüğü Norveçli için kaybetmediği her oyun Yedinci parti şampiyonun üstünlü- 77. hamleye kadar kazanmak için her kendisini hedefe yaklaştıran birer adım ğünü artırması adına önemli bir fırsattı. Siyahlarla kaybettiği ikinci oyundan şeyi denedi denemesine ancak adayın niteliği taşıyordu. Ancak kalan üç par- sonra Berlin Savunması’nı oynamayı neredeyse kusursuz savunması geçit tiden ikisinde aday beyaz olacaktı ve bırakan Anand, yedinci oyunda bir kez vermedi ve oyun, bütün piyonların tah- elbette Anand’ın kazancı zorlamaya daha bu açılışa döndü. Daha önce 4. tadan yok olmasıyla en sonunda 104. başlaması gerekiyordu. hamlede teorik kale ve at kaleye karşı d3 ile ana varyanta girmekten kaçınan Soçi’de onuncu parti bir puan geride finaline kaldı. Bu finali de 18 hamle Carlsen bu kez ana varyanta girmeyi olan adayın isteyebileceği en iyi şekilde boyunca oynayan Carlsen hiçbir iler- seçince oyun son derece teorik bir hal başladı. Grünfeld’in Rus Varyantı’nın leme kaydedemeyince 122. hamlede aldı, öyle ki oyuncular çok değil daha oynandığı partide karışık bir pozis- kaleleri kırışarak berabereye razı oldu. bir hafta önce sona eren Taşkent FIDE yon, fil çifti ve geçer piyon gibi statik Carlsen biraz daha devam etse oyun Grand Prix’de oynanan Giri-Radja- avantajlar elde eden Anand üstünlüğü- unvan maçları tarihinin en uzun oyunu bov partisini izlemeyi bıraktıklarında nü değerlendirmeyi başaramayıp basın olacaktı ancak bu rekor şimdilik Korc- 25. hamleye gelinmişti bile. Her şey toplantısında Carlsen’in de belirttiği hnoi-Karpov Baguio 1978 Maçı’nın Anand’ın fili iki piyon karşılığı verip gibi e-hattını rakibine verince konum beşinci oyununa ait: 124 hamle! aynı kanatta iki piyon fazlasıyla bir eşitlendi ve aday partiyi hızlıca bera- kale ve at kaleye karşı finalini savun- Sekizinci ve dokuzuncu partiler bere yapmaktan daha iyi bir şey bu- ma fikrini uygulamasıyla başladı. Diğer maçta nispeten sakin geçti. Sekizinci lamadı. Tabii ki önde olan Carlsen’in 13 MK HABER-ANALİZ ARALIK 2014 buna hiçbir itirazı olamazdı! Aslında bu partinin seyri maçı neden Carlsen’in kazandığının da bir özeti gibiydi. Kötü konumlarda Carlsen’in aksine yeterli direnci oyun boyunca gösterememesi adayın sonunu hazırladı, daha genç ve enerjik bir oyuncuya karşı Carlsen’in çok daha fazla zorlanacağını söylemek pekâlâ mümkün. On birinci parti aynı zamanda maçın son partisi oldu olmasına ama şampiyon da sonunda galibiyete uzan- masına rağmen bu oyunda bayağı ter- ledi! Siyah taşlarla bir kez daha Berlin Savunması’nı seçen Anand rakibinin bariz bir hatası olmamasına karşın üs- tünlüğü ele geçirdi ve özellikle de ha- rika 23…b5!! ile Carlsen’i kısa süreli de olsa şoka uğrattı! Herkes Anand’ın On birinci oyunda maçın sonucu belli oldu, son oyuna gerek kalmadı. partiyi kazanıp kazanamayacağını me- rak ederken aday adeta intiharı seçti. Maçla ilgili ilginç bir bilgi de unva- için bir süre galibiyetin tadını çıkardık- İnisiyatifi ele geçirdiğinin farkında nını koruduktan sonra Carlsen’in yar- tan sonra yeni yılla beraber turnuvala- olan Anand zamanı da azalan rakibi dımcılarını açıklamasıyla gün ışığına ra dönme vakti artık. Keza Anand da karşısında biraz fazla heyecanlanmış çıktı. Şampiyon bilinen yardımcıları maçtan sonra artık turnuva satrancına olacak ki tematik görünen fakat yanlış Hammer ve Nielsen’in yanı sıra Adams, kendini tam anlamıyla verebileceği bir kalite fedası yaptı. Daha sonra ba- Fressinet, Nepomniachtchi, Potkin gibi için mutlu olduğunu söyledi. 2016’daki sın toplantısında belirttiği gibi bu, kötü elit büyükustaların kendisine yardımcı Adaylar Turnuvası’na direkt katılım bir kumardı. Ancak Şf3-e4 gibi harika olduğunu açıkladı. Ancak en ilgi çeki- hakkı olması da elbette Anand için bir bir manevrayı bulan Carlsen’in dirençli ci isim kuşkusuz Kasparov’du. 2005’te avantaj. Carlsen bu sefer rakibinin Ca- oyununun da bunda katkısı olduğunu satrancı bıraktıktan sonra bir süre genç ruana, Aronian veya Grischuk’tan biri söyleyebiliriz. Kalite fedasından sonra Carlsen’e çalıştırıcılık da yapan efsane olacağını düşünse de eski şampiyon ise Carlsen fazla da zamanı olmaması- şampiyon, anlaşılan eski öğrencisine eğer gücünü korumayı başarırsa tecrü- na karşın adeta bilgisayar gibi oynaya- bir kez daha yardım etmiş ve aralarının besiyle 2016’da yine aradan sıyrılabilir. rak rakibine hiç şans vermedi ve aday açık olduğu ve FIDE başkanlık yarışın- Unvan maçlarının ödülünün en yüksek 45. hamlede terk etmek zorunda kaldı. da desteğini alamadığı Anand’dan bir ödüllü turnuvadan kat kat fazla olduğu Bu aynı zamanda maçın sonu demekti: nevi öç almış. Daha önce 2012’deki un- düşünüldüğünde bir maç daha oyna- 6,5-4,5 ve kazanan Carlsen! van maçında da Gelfand’a yardım tek- mak için Anand’ın yeterli motivasyo- lif ettiğini hatırlarsak, ki Gelfand bunu Basın toplantısında mutluluğu yü- na sahip olacağını söyleyebiliriz. Her sadece Anand’a zarar vermek amacıyla zünden okunan Carlsen, 2016’ya kadar koşulda bu maç Hintli satranççının, yaptığını bildiği için reddettiğini söy- şampiyonluk unvanını koruyacak olma- Carlsen’i yenemese de, en azından bir lemişti, bunun aslında çok da şaşırtıcı nın haklı sevinci içerisindeydi kuşku- süre daha turnuvalarda göz ardı edil- olmadığını söyleyebiliriz. Anand ise suz. Ancak 45 yaşındaki Anand’a karşı memesi gereken bir rakip olduğunu daha önce açıklamış olduğu Polonyalı oynadığı maçın bu kadar yakın geçmesi herkese gösterdi. Artık herkesin merak büyükustalar Wojtaszek ve Gajewski kendisinin pek rahatlamaması ve ciddi- ettiği soru Carlsen’i tahtından indir- ile vatandaşı Sasikiran’dan başka ken- yetini sürdürmesi gerektiğini gösteriyor meyi başaracak kişinin kim olacağı? Bu disine yardım eden olup olmadığını, en zira bir sonraki unvan maçında kritik sorunun cevabını belki de önümüzdeki azından henüz, açıklamış değil. anlarda şans bu sefer özellikle de Ca- iki sene içerisinde bulacağız ama şim- ruana gibi daha enerjik bir rakibe karşı Böylece güzel bir unvan maçını dilik Carlsen zirvede tek görünüyor ve kendisinden yana olmayabilir. daha geride bırakmış olduk. Şampiyon bize onu tebrik etmek düşüyor! 14 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK

Carlsen – Anand ten gideceği göz önüne alınırsa hemen 29.¦e7 £d6 30.f3 ¦xe7 31.¦xe7 2014 Dünya Şampiyonluğu Maçı (2) 16...f6 daha iyi bir seçenek olabilirdi.] bxa4 32.£e4 varyantı daha da üstün 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 ¤f6 17.£h5 f6 18.¤f5 ¥e6?! bir konuma yol açardı, Qb7 ve Qxa4 4.d3 çifte tehdidiyle beyaz hem piyonu geri Daha iyi seçenekler: 18...£f7 4.0-0 ¤xe4 5.d4 ¤d6 6.¥xc6 19.£g4 ¥xf5 20.exf5 ¦d4; 18...¢h8 alıyor hem de büyük konumsal üstün- dxc6 7.dxe5 ¤f5 19.¦g3 ¥xf5 20.exf5 ¦d4 21.b3 ¦ad8. lüğünü devam ettiriyor. geçen seneki maçta 29...bxa4 30.bxa4 ¦b4 31.¦e7 da rastladığımız ana varyant. Çok fazla Partideki hamle beyaz zaten f5’te kırış- £d6 32.£f3 ¦xe4 33.£xe4 f3+ 34.g3 incelendiği için yeni bir şey bulmanın mayı zorlayacağı için değerli bir tempo artık oldukça zor olduğu Berlin’in bu kaybı anlamına geliyor. XABCDEFGHY verimsiz çölünden uzaklaşmak isteyen 19.¦g3 ¤g6 20.h4! 8-+-+-trk+( Carlsen d3’ü seçiyor, gerçi d3’ün de ne 7+-+-tR-zpp' kadar üstünlük vaat ettiği meçhul. XABCDEFGHY 4...¥c5 5.0-0 d6 6.¦e1 0-0 7.¥xc6 8r+-tr-+k+( 6-+-wq-zp-+& bxc6 8.h3 ¦e8 9.¤bd2 ¤d7 10.¤c4 7+-wq-+-zpp' 5zp-zp-+P+-% ¥b6 11.a4 a5 12.¤xb6 cxb6 13.d4 4P+-+Q+-zP$ £c7 14.¦a3! 6-zpp+lzpn+& 5zp-+-zpN+Q% 3+-+-+pzP-# Carlsen kalesini şah kanadına ak- 2-+P+-zP-mK" tarma fikriyle adeta sinekten yağ çı- 4P+-+P+-zP$ karıyor ve konumdaki aslında çok da 3+-+-+-tR-# 1+-+-+-+-! olmayan atak potansiyelini tam olarak xabcdefghy kullanıyor. 2-zPP+-zPP+" 14...¤f8 15.dxe5 dxe5 1+-vL-tR-mK-! 34...h5?? xabcdefghy XABCDEFGHY Zor konumda Anand’dan inanılmaz 34...£d2 35.£xf3 £xc2 8r+l+rsnk+( Carlsen basit ve metodik bir şekilde bir hata! ’den 7+-wq-+pzpp' hücum ediyor. Şimdi siyahlar eğer 20… sonra her ne kadar beyaz üstün olsa da Kd7 oynarsa 21.Bh6! gxh6 22.Qxh6 oyun devam ederdi oysa şimdi parti he- 6-zpp+-+-+& ve h5 engellenemiyor. Bu varyantı gö- men bitiyor. 5zp-+-zp-+-% ren Anand filiyle atı kırmayı tercih edi- 35.£b7 1-0 4P+-+P+-+$ yor ama sonucunda oluşan yapı beyazın lehine. Anand - Carlsen 3tR-+-+N+P# 2014 Dünya Şampiyonluğu Maçı (3) 20...¥xf5 21.exf5 ¤f4 22.¥xf4 2-zPP+-zPP+" exf4 23.¦c3 c5 24.¦e6 ¦ab8 1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤f3 d5 1+-vLQtR-mK-! Magnus bu kez riskli Grünfeld ye- Biraz daha iyisi şaha satranç lite- xabcdefghy rine Kasparov’un deyimiyle “şampi- ratürüne Almanca geçen terimlerden yonların açılışı” olan Kabul Edilmeyen “Luft” –hava- sağlayan 24...h6 hamle- Böyle bir konumdan Anand’ın çok Vezir Gambiti’ni tercih ediyor. değil belki de bir beş sene öncesine siydi. Böylece beyazın c3’teki kalesinin 4.¤c3 ¥e7 5.¥f4 kadar kaybetmesi mucize olurdu. An- c4-e4 üzerinden oyuna katılımı Kd4 ile engellenebilirdi, oysa piyon h7’deyken cak hem Anand’ın yaşlanmasıyla oyun Bir zamanlar burada neredeyse Kd4 Ke8 matla sonuçlanıyor. gücü düştü hem de rakibi daha önce otomatik olarak Bg5 oynanırdı. Son oynadığı rakiplere –Kasparov dâhil!- 25.¦c4 £d7 26.¢h2 ¦f8 zamanlarda ise moda stratejik olarak hiç benzemeyen bir fenomen: Magnus daha ilginç ve keskin konumlara yol Carlsen! Diğer bir tatsız seçenek de 26...¦e8 27.¦ce4 ¦xe6 28.fxe6 £e7 29.£f5 açabilen Bf4 hamlesi tercih ediliyor. 16.¤h4 ¦d8 [Analiz motorlarının ¦d8 varyantıydı, beyazın belirgin bir 5...0-0 6.e3 ¤bd7 7.c5 beğendiği bu hamle partideki gelişme- üstünlüğü var. lerin de ışığında o kadar da iyi olma- 27.¦ce4 ¦b7 28.£e2 b5 29.b3 İlk defa Steiniz - Çigorin Nürnberg yabilir. Beyaz vezirin şah kanadına za- 1896(!) partisinde oynansa da popüler- 15 MK HABER-ANALİZ ARALIK 2014 leşmesi ancak 2000'li yıllarda gerçek- Karpov-Georgiev FIDE GP Dubai ra- 23.exd5 ¦xd5 24.£xb6 leşmiş ilginç bir fikir. Siyahların c5 gibi pid 2002, 1–0] Maçtan sonra Anand tam olarak hamlelere tematik cevabı olan e5’in bu 16.¦c1 ¤e4 17.¤g5 konumda oynanmasının güçlüğü beya- partinin ne kadarının hazırlık olduğu- zın bu hamleyi oynamasını mümkün nu belirtmemekle beraber bu hamlenin Siyahın e7 filinin Ad6’yı önlemek hazırlıkları içerisinde olduğunu söyle- kılıyor. zorunda olmasından faydalanarak di!] 7...c6 Anand e4’teki güçlü siyah atı ortadan kaldırmayı planlıyor. 24...£d7 25.0-0 ¦c8 26.¦c6! [Si- 7...¤h5 pozisyonda akla gelen ilk 17...¤df6 yahı tam olarak felç eden kuvvetli bir hamle kuşkusuz. Ancak f4’teki kırışma hamle. Eğer g5 alınırsa: 17...¤xg5 26...g5 27.¥g3 ¥b4 sonucu oluşan açık e-hattı ve d4 ile f4 18.¥d6! ¦a5 19.¥xe7 ¦xb5 20.axb4 piyonları siyahların e5 sürüşünü engel- ¦e8 21.£xa4 ¦xe7 22.£xb5±; veya lediği için beyazlara konumsal bir bas- 17...¥xg5 18.¥xg5 ¦a5 19.axb4 ¦xb5 Carlsen bu ufak taktikle filini daha kı imkânı veriyor. Günümüzde birçok 20.£xa4 ¦xb4 21.£xb4 ¤xg5 22. aktif bir konuma getiriyor ve tehdit ya- oyunda rastlayabileceğimiz tipik bir 0 0± ratmak istiyor. 8.¥d3 ¤xf4 9.exf4 b6 – piyon yapısı. XABCDEFGHY 10.b4 a5 11.a3 c6 12.0-0 Aronian-Gi- 18.¤xe4 ¤xe4 19.f3 ¦a5 ri Avrupa Takımlar Şampiyonası 2011 20.fxe4!N 8-+r+-+k+( partisinde Ermeni satranççının harika 20.£e2 7+-zPq+p+p' kazancıyla sonuçlanmıştı. Daha önce bu konumda hamlesi oynanmıştı. Aronian-Adams 6-wQR+p+-+& 8.¥d3 b6 9.b4 a5 10.a3 ¥a6 Grand Slam Final 2013 ½-½. Dersi- 5+-+r+-zp-% ne iyi çalışmayan Carlsen bu oyunu 4-vl-zP-+-+$ Kötü fili kırışacak, ancak tehlikeli dikkatsizce takip edince Anand analiz b5 sürüşüne izin vermek karşılığında. motorlarının hemen gösterdiği bu kuv- 3zp-+-zP-vL-# 11.¥xa6 ¦xa6 12.b5 cxb5 13.c6 vetli yeniliği oynama fırsatı elde ediyor. 2-+-+-+PzP" £c8 14.c7 20...¦xb5 21.£xa4 ¦a5 22.£c6 1+-+-+RmK-! bxa3 XABCDEFGHY xabcdefghy 8-+q+-trk+( XABCDEFGHY 28.¦a1! 7+-zPnvlpzpp' 8-+q+-trk+( 28.¦c2? ¦b5 29.£a6 ¦a5 basın 6rzp-+psn-+& 7+-zP-vlpzpp' toplantısında Anand’ın da belirttiği 5zpp+p+-+-% 6-zpQ+p+-+& gibi berabere olurdu. Artık a piyonu 4-+-zP-vL-+$ 5tr-+p+-+-% kontrol altında ve siyah fil a3 piyonunu 4-+-zPPvL-+$ korumaya bağlanmış durumda.] 3zP-sN-zPN+-# 28...¥a5? 2-+-+-zPPzP" 3zp-+-zP-+-# 1tR-+QmK-+R! 2-+-+-+PzP" Zor konumda zaman sıkışmasın- 1+-tR-mK-+R! dayken gelen bir hata. 28...h6 29.£a6 xabcdefghy ¦a5 30.£b7 ¥f8 sonrasında beyaz üs- xabcdefghy tün olmakla beraber oyun sürerdi. Beyazın Fxa6 ile başlayan fikrinin 29.£a6! ¥xc7 ana noktası. c7’deki fil tarafından koru- Her iki tarafın da geçeri var ancak nan piyon siyah taşları kendine bağla- beyazın kuvvetli bir şekilde korunan ve 29...¥b4 30.¦b6 Rb8 yacak. yedinci yataya erişmiş c geçeri siyahın ve sonrasında hemen kazanıyor. 14...b4 15.¤b5 a4 a geçerinden daha tehlikeli ve konumu Anand için üstün kılan faktör de bu. 30.£c4! Bir diğer seçenek 15...¤e4 hamlesi

16 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK

XABCDEFGHY 11.¥f4 ¥xc3+ zünden alınamazdı. Bu hamleyle beyaz e5’i koruyor ve baskıyı sürdürüyor. 8-+r+-+k+( Hemen hemen zorunlu zira siyah 21...¥c6 7+-vlq+p+p' bu atı kırmazsa 0-0-0 ve Ne4’ten son- 6-+R+p+-+& ra zayıf d6 karesiyle ilgili problemler yaşayacak. Beyaz h6’yı alamadığından siyah 5+-+r+-zp-% da bu zamanı yararlı hamleler yaparak 4-+QzP-+-+$ 12.bxc3 ¢c7 13.h4 değerlendiriyor. Bazı varyantlarda fil e8’den f7 piyonunu koruyabileceği gibi 3zp-+-zP-vL-# Bu gibi konumlarda tipik bir plan. şaha da b7 karesi açılıyor. Sadece alan kazanıp siyahın şah kana- 2-+-+-+PzP" 22.¥c2 ¢b7 dını baskı altına almak değil aynı za- 1tR-+-+-mK-! manda h hattındaki kaleyi de aktifleş- xabcdefghy tirmeye de yarıyor. Böylece siyah h6daki kırışmalardan sonra Axe5 aldığında Ff4 ve açmaz 13...b6 14.h5 h6 Açmaz yengi kaçmaz! tehlikesinden çıkıyor. Beyazın hala bir 30...e5 31.¥xe5 ¦xe5 32.dxe5 £e7 plana ihtiyacı var. Nf8 ve g6 yahut g5 planı siyahların 33.e6 ¢f8 34.¦c1 23.¦g4!? kafasında şimdiden var ki h6 oynayıp Ve fil düşüyor. Carlsen için terk piyon yapısını zayıflatmayı göze alıyor.] 1-0 Konumu tutan ilginç bir hamle. etme vakti! 15.0-0-0 ¥b7 16.¦d3 Carlsen filini d1 karesine aktarmak is- tiyor ve öncesinde siyahın Be4 oyna-

Carlsen - Anand d hattında bir şey yapmayan kale de masını engelliyor. Fil d1’den g4 ve h5 2014 Dünya Şampiyonluğu Maçı (6) atağa katılıyor. kalelerini koruyarak beyaza h6 oynama 1.e4 c5 2.¤f3 e6 3.d4 16...c5 17.¦g3 ¦ag8 18.¥d3 ¤f8 imkanı verebileceği gibi siyahın g2’nin zayıflığından yararlanan olası bir Ne7 Bu sefer dördüncü partinin aksine XABCDEFGHY hamlesinde g hattındaki kalelerin kırı- şılması sonrası g4 oynama imkanı do- Carlsen ana varyanta giriyor. 8-+-+-snrtr( Kd2 3...cxd4 4.¤xd4 a6 ğacak. Ancak oyundaki planla 23. 7+lmk-+pzp-' oynamak daha iyi bir seçenek olabilir.] Rus usta İlya Kan’ın adıyla anılan 6pzp-+p+-zp& 23...a5 esnek Kan Varyantı 5+-zp-zP-+P% 5.c4 ¤f6 6.¤c3 ¥b4 7.£d3 ¤c6 4-+P+-vL-+$ a4 ve a3 ile karşı oyun yaratmaya çalışan siyah aynı zamanda beyaza ne 3+-zPL+-tR-# yapacağı sorusunu yöneltiyor. 7...£c7 bu konumda daha fazla oy- nanan bir hamle. 2P+-+-zPP+" 24.¥d1 ¦d8! 8.¤xc6 dxc6 9.£xd8+ 1+-mK-+-+R! Bxh6 xabcdefghy Siyah böylece olası bir alı- şında Nxe5 oynamayı mümkün hale Anand’ın sekondantlarından 19.¥e3 getiriyor ve aynı zamanda kalesini ak- Gajewski’nin bir partisinde 9.e5 ¤d7 tifleştiriyor. oynanmış. (Kobalia-Gajewski Aeroflot 2012). Carlsen’in tercihi ise oyunu be- g6’daki kırışmalardan sonra f4’teki 25.¥c2 yazın hafif üstünlüğünün olduğu tek- fil atın tehdidi altında kalacağından ya- nik bir pozisyona götürüyor. Bu açıdan rarlı bir hamle. Carlsen filini c2’ye geri dönmekten Anand’ın açılış tercihi sorgulanabilir. 19...g6 daha iyi bir seçenek bulamıyor. 9...¢xd8 10.e5 ¤d7 25...¦dg8 26.¢d2?? N Anand savunma planını uyguluyor. 10...¤e4 Narayanan - Negi Du- 20.hxg6 ¤xg6 21.¦h5! İnanılmaz bir hata. Carlsen ko- bai 2005 partisinde rastlanan hamle. numdaki doğru planı saptıyor ancak Oyundaki hamle ise bir yenilik. Elbette h6 piyonu e5’in zayıflığı yü- zamanlaması çok yanlış. 17 MK HABER-ANALİZ ARALIK 2014

XABCDEFGHY 31.¥xh6 ¦h8! sonrası beyaz taş- Anand terk etti.] 1-0 lar bağlı bir konumda kalırdı 32.¦gg5 8-+-+-+rtr( Carlsen – Anand ¤f4 33.¦h4 ¤d3+ 34.¥xd3 ¦xd3. 2014 Dünya Şampiyonluğu Maçı 7+k+-+p+-' Oyundaki hamleyle Carlsen kurnaz bir 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 ¤f6 şekilde bekliyor ve rakibini hataya da- 6-zpl+p+nzp& 4.0-0 ¤xe4 5.d4 ¤d6 6.¥xc6 dxc6 5zp-zp-zP-+R% vet ediyor. 7.dxe5 ¤f5 8.£xd8+ ¢xd8 9.h3 ¥d7 31...¥a4 4-+P+-+R+$ [9...¢e8 yedinci ve dokuzuncu parti- 3+-zP-vL-+-# Beyaz renkli filler tahtadan kalktı- lerde Anand’ın seçimiydi.] 2P+LmK-zPP+" ğında karşı oyununun oyunu eşitleye- 10.¤c3 h6 11.b3 ¢c8 12.¥b2 c5 ceğini bilen Anand bunun için hemen 13.¦ad1 b6 1+-+-+-+-! harekete geçiyor. Ancak kalite fedası XABCDEFGHY xabcdefghy fikrini görmeden oynamak yanlış. Daha basit bir seçenek olan 31...¦ad8 sonrası 8r+k+-vl-tr( 26...a4?? beyaz ne a3’ü ne de g6’yı alabilirdi ve 7zp-zpl+pzp-' 32.¥xh6 ¦h8 İşte Anand’ın trajedisi! Basit oyun devam ederdi. Eğer 6-zp-+-+-zp& 26...¤xe5! beyazı g6’yı kırmaya zorlar ve siyaha taktiği oyunu bir anda si- Ba4 5+-zp-zPn+-% yahın lehine çevirirdi: 27.¦xg8 ¤xc4+ sonrası karşı oyun imkânı verirdi. 28.¢d3 ¤b2+ ve siyah piyon üstün. 32.¥e4+ 4-+-+-+-+$ Anand, basın toplantısında belirttiği XABCDEFGHY 3+PsN-+N+P# gibi a4-a3 oynamaya odaklandığından 8r+-+-+-+( 2PvLP+-zPP+" bu basit hamleyi gözden kaçırıyor. a4 oynar oynamaz ne kaçırdığını fark eden 7+k+r+p+-' 1+-+R+RmK-! Anand için partinin geri kalanını oyna- 6-zp-+p+nzp& xabcdefghy mak kolay olmasa gerek. Bir hamleyle 5+-zp-zP-+R% oyunu ve belki de şampiyonluğu rakibi- Berlin’de beyazın genel problemi si- ne hediye eden Anand için bu konumu 4l+P+L+R+$ yahın yapacağı hamleler belliyken ken- unutmak kolay olmayacak. 3zp-zP-+P+-# disinin taş yerleşiminin ve stratejisinin 27.¢e2 a3 28.f3 ¦d8! o kadar belirgin olmaması. Elbette ana 2P+-+K+P+" fikir şah kanadındaki piyon çokluğunu Bxg6 alışını haklı olarak umursa- 1+-vL-+-+-! harekete geçirmek ama bunu yapmak mayan siyah karşı oyun elde etmeye xabcdefghy hiç kolay değil ve beyaz bir yandan da çalışıyor. siyahı kontrol altında tutmak duru- 29.¢e1 32...¥c6? munda. 14.¦fe1 ¥e6 15.¤d5 g5 29.¥xg6 oyunu beraberliğe götü- Doğal görünmesine rağmen oyunu rürdü: fxg6 30.¦xg6 ¥e8 31.¦g7+ kaybeden hata. Siyahın fili c6’dayken f4 karesini kontrol etmek ve beyazın ¦d7 32.¦xd7+ ¥xd7 33.¦xh6 ¦xh6 karşı atağı beyazınkine göre yavaş ka- piyon çokluğunu ilerleyişini engelle- 34.¥xh6 ¥a4 35.¥c1 ¥c2 36.¥xa3 lıyor ve bu yüzden beyaza şah kanadın- mek için yapılan bu açılışta karakteris- ¥b1 37.g4 ¢c6 38.¢e3 ¢d7 39.¢f4 daki piyonları temizleme fırsatı veriyor. tik bir hamle. ¢e7 40.¢g5 ¢f7 41.¢h6 ¥xa2 32...¢a7! ilginç bir kalite fedasıydı: ’den 33.¥xa8 ¢xa8 34.¥xa3 ¦d1 35.¦xh6 16.c4 ¢b7 17.¢h2 a5 18.a4 sonra oluşan final berabere. Karpov’un ¦a1 36.¢e3 ¤xe5 öğrencisi Carlsen telaşlanmadan yavaş hamlelerinden son- Elbette beyaz a4’e izin vermiyor. oyununu sürdürüyor. ra siyahın aktif oyunu her üç sonucu da 18..¤e7 29...¦d7 30.¥c1 ¦a8 halen mümkün kılardı.] 33.¥xg6! fxg6 34.¦xg6 ¥a4 At f5’ten hem f4-h4 sürüşlerini Hala beyazın kazanmak için bir 35.¦xe6 ¦d1 36.¥xa3 ¦a1 37.¢e3! kontrol edeceği hem de e5 piyonunu plana ihtiyacı var. Ya da Anand’ın bir [Böylece Rxa2’ye Bc1 oynamak müm- tehdit edeceği g6 karesine sevk ediliyor. hatasına… kün hale geliyor ve fil düşmüyor.] 19.g4 31.¢e2 37...¥c2 38.¦e7+ [Kayıp durumda Beyaz fırsatını bulursa g4-Kg3 oy- 18 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK nadıktan sonra uygun bir zamanda h4 resini koruyacak. Kale yedinci yatayda çok kuvvetli. sürüşüyle piyon yapısını harekete geçi- 26...¦db8 33...¦a6!? recek. 26...¥e7! 27.¢e4 ¥xf6 28.exf6 Anand kayıp konumda pratik ola- 19...¤g6 20.¢g3 ¥e7 21.¤d2 ¥xd5+ 29.cxd5+ ¢d6³ hamleleri oy- rak en çok şans veren hamleyi oynuyor. 21.¤xe7 ¤xe7 siyahın işine ge- nansa partinin sonu çok farklı bitebi- XABCDEFGHY len bir kırışma olurdu. Carlsen elbette lirdi. Oluşan konum beyaz için çok can 8-+-+-vl-+( d5’teki atını pasif siyah file değişmek sıkıcı ve zaman sıkışmasında şampiyo- niyetinde değil.Beyazın bu manevra- nun işi çok zor olurdu. 7+kzpR+p+-' dan başka bariz bir planı görünmüyor 27.¢e4 6r+-+-+-zp& ancak bu planın da zayıf noktasını XABCDEFGHY 5zp-+-zP-+-% Anand gösterecek. Belki de beyaz daha önce başka bir hamle oynamalıydı. 8rtr-+-vl-+( 4Pzpl+KsNP+$ 21...¦hd8! 22.¤e4 ¥f8 23.¤ef6 7+-zp-+p+-' 3+-+-+-+P# XABCDEFGHY 6-+k+lsNnzp& 2-+-+-+-+" 8r+-tr-vl-+( 5zp-zpNzP-zp-% 1+-+-tR-+-! 7+kzp-+p+-' 4P+P+K+P+$ xabcdefghy 6-zp-+lsNnzp& 3+-vL-+-+P# 34.¤d5! 5zp-zpNzP-zp-% 2-+-+-zP-+" Normal 34.¦c1? hamlesi ¦c6 son- 4P+P+-+P+$ 1+-+RtR-+-! rası kazancı elden kaçırırdı. Carlsen 3+P+-+-mKP# xabcdefghy kazanan tek hamleyi buluyor. 2-vL-+-zP-+" 27...¦b4? 34...¦c6 35.¦xf7 ¥c5 36.¦xc7+! 1+-+RtR-+-! 27...¦b3 28.¦b1 ¦ab8 29.¦xb3 İyi hesaplanmış bir hamle] 36...¦xc7 37.¤xc7 ¢c6 xabcdefghy ¦xb3 30.¦c1 ¥e7 31.¥xa5 ¦b2 ve si- 23...b5!! yahın halen şansları mevcut. Oyundaki Anand atın d5 üzerinden geri dön- kalite fedası bu tarz konumlarda sıkça mesine izin vermiyor ancak artık her Harika bir hamle. Bir anda si- rastladığımız tipik bir feda ancak bu şey şampiyonun kontolü altında. yah hem vezir kanadında karşı oyun konumda maalesef yeterli değil. Anand 38.¤b5 ¥xb5 39.axb5+ ¢xb5 elde ediyor hem de merkezde beyazın belki de ya şimdi ya da hiç diyerek işi 40.e6 b3 41.¢d3 ¥e7 42.h4 a4 43.g5 hâkimiyetinin o kadar da sağlam olma- son partiye bırakmak istemedi ve ken- hxg5 44.hxg5 a3 45.¢c3 dığını gösteriyor. disinin de basın toplantısında dediği XABCDEFGHY 24.¥c3 gibi kötü bir kumar oynadı. Carlsen’in bundan sonraki oyunu ise kusursuz. 8-+-+-+-+( Piyonu almak beyaz için kötü olur- 28.¥xb4 cxb4 29.¤h5! 7+-+-vl-+-' du: 24.axb5 a4 25.bxa4 ¦xa4 26.¦c1 ¤f4!; 24.cxb5 c6 25.bxc6+ ¢xc6 Carlsen f4’ü hazırlıyor. 6-+-+P+-+& 26.¤c3 ¦xd1 27.¦xd1 ¥xb3. Carlsen 29...¢b7 30.f4 gxf4 5+k+-+-zP-% en iyi hamleyi oynuyor. 30...¥d7!? 4-+-+-+-+$ 24...bxa4 25.bxa4 ¢c6 ilginç bir tercihti ancak beyazın yine de kazanması lazım, örne- 3zppmK-+-+-# ğin: 31.f5 ¥xa4 32.fxg6 fxg6 33.¤hf6 Kritik bir konum. Beyaz bir fikir ¥xd1 34.¦xd1 c6 35.¤d7! cxd5+ 2-+-+-+-+" bulmalı yoksa kontrolü yavaş yavaş el- 36.cxd5 b3 37.¤xf8 ¦xf8 38.e6 a4 1+-+-tR-+-! den kaybedip inisiyatifi siyaha verecek. 39.e7 ¦e8 40.d6 26.¢f3!? xabcdefghy 31.¤hxf4 ¤xf4 32.¤xf4 ¥xc4 Beyaz vezir çıkarken siyah piyonlar şah Güzel ve korkusuz bir tercih. Şah 33.¦d7! ve kale tarafından kolayca durdurulu- e4’ten merkezi destekleyecek ve d5 ka- yor. 1-0

19 MK HABER ARALIK 2014

2014 Dünya Emektarlar Şampiyonası Dört emektar şampiyon Nona Gaprindashvili, Zurab Sturua, Svetlana Mednikova, Anatoly Vaisser

Nona Gaprindashvili Sturua Zurab Svetlana Mednikova Anatoly Vaisser 65+ Kadınlar Dünya Şampiyonu 50+ Dünya Şampiyonu 50+ Kadınlar Dünya Şampiyonu 65+ Dünya Şampiyonu

Dr. M. Sabri Koçak tarihleri arasında düzenlenen şampi- rışmacı katıldı. 50+ açık kategorisinde IV. Kademe Antrenör yonaya 50+ açıkta 23 ülkeden 47, 65+ ünlü İngiliz Büyükusta John Nunn [email protected] açıkta 35 ülkeden 92, 50+ ve 65+ ka- yarışmanın başında en çok şans verilen dınlar kategorisinde 8 ülkeden 25 ya- oyuncuların başında geliyordu. Ancak

Dünya Emektarlar Satranç Şam- piyonası çekişmeli ve heyecanlı karşı- laşmalara sahne oldu. Dört kategoride düzenlenen şampiyonada 65+ açıkta Anatoly Vaisser birinci, ikinci, Viktor Kupreichik de üçüncü; 65+ kadınlarda Nona Gaprindashvili birinci, Elena Fatalibekova ikinci, Ta- mar Khmiadashvili üçüncü; 50+ açık- ta Sturua Zurab birinci, Keith Arkell ikinci, John Nunn üçüncü, 50+ kadın- larda Svetlana Mednikova birinci, Ye- lena Ankudinova ikinci, Nino Melash- vili de üçüncü oldu.

Yunanistan Selanik yakınlarında Hür Yasin başarılı bir turnuva çıkardı 10. turda, 60 yaş ve üzeri 2012 Dünya Şampiyonu ve 2013 ikincisi Jens Kristeansen ile Katerini’de, 23 Ekim – 5 Kasım 2014 karşılaştı ve siyah taşlarla oynamasına karşın masadan galip kalkmayı başardı (Fotoğraflar: M. Sabri Koçak).

20 ARALIK 2014 HABER MK ilk turlarda Nunn'ın ortaya koyduğu göğüsledi ama bu hiç de kolay olmadı. maçlara bakarak izleyicilerin bu kanısı Balashov, Kupreichik ve Zakharov'un giderek güçlense de 6. turdan başla- başarılı oyunları son tura kadar yarış- yarak ünlü büyükusta düşüş yaşamaya mada çekişme olmasını sağladı. başladı. 6. turda Gürcistanlı ve 2014 Türkiye’de bir dönem antrenörlük Avrupa üçüncüsü Sturua Zurab ile yapmış olan ünlü Büyükusta Evgeni eşleşen İngiliz Büyükusta John Nunn Vasiukov da bekleneni veremeyenler- bu maçı kaybedince sonrasında kolay dendi. Vasiukov 3. sırada girdiği ya- toparlanamadı. Nunn sekizinci turda rışmayı ancak 19. sırada tamamlaya- da ünlü Latviyalı Büyükusta Evgeny bildi. Bir başka hayal kırıklığı yaşayan Sveshnikov'a kaybetti ve yarışmayı 8 büyükusta da Mihai Suba'ydı. Suba puanla üçüncü sırada bitirdi. da 6. sıradan girdiği yarışmayı ancak Yarışmanın bir başka iddialı ismi 11. sırada tamamlayabildi. Türkiye'yi Sveshnikov ise yarışmayı Türk oyuncu temsilen yarışmaya katılan diğer 50+ Hür Yasin'in bir sıra üzerinde doku- oyuncumuz Kürşat Karataş turnuvanın zuncu sırada tamamlayabildi. 50+ ka- başında kötü sonuçlar aldı. Soradan to- 50+ kategorisinde yarışmaya favori başlayan Dr. tegorisinde ülkemizi temsil eden Hür parlanan Karataş ise 42. sırada katıldığı John Nunn, umulan başarıyı elde edemedi ve Yasin 2138 Elo'su ile yarışmaya 27. yarışmada ancak iki sıra yükselebildi ve üçüncülükle yetinmek zorunda kaldı. sırada başladı. Çok iyi bir performans 40. sırada yarışmayı tamamladı. sergileyen Yasin, yedinci turda 2323 65+ kategorisinde Türkiye'yi temsil ratingli IM Vladimir Stepovoj'u, se- eden Metin Kayaman da güçlü rakip- kizinci turda 2422 ratingli IM Fabio Sturua, Zurab - Nunn, John D leri arasında iyi bir performans sergi- Bruno'yu, onuncu turda 2405 ratingli WSCC Katerini 2014 ledi. Kayaman yarışmayı iki kazanç, şampiyon GM Jens Kristiansen’i yen- 1. d4 Nf6 2. c4 g6 3. Nf3 Bg7 4. yedi beraberlik, iki kayıp ile 5,5 puanla meyi başardı ve turnuva boyunca IM g3 c6 5. Bg2 d5 6. Qb3 O-O 7. O-O tamamladı. Metin Kayaman 73. sırada ve GM unvanlı oyuncuların yanında girdiği yarışmayı 49. sırada bitirdi ve 54 Qb6 8. Nc3 Na6 9. Qxb6 axb6 10. üst sıralar için mücadele etti. Hür Yasın Elo puanı kazandı. Türkiye'yi temsilen Na4 Nd7 11. cxd5 cxd5 12. Bd2 e6 yarışmayı onuncu sırada tamamladı. giden diğer bir 65+ kategorisi oyun- 13. Rfc1 b5 14. Nc3 b4 15. Nb5 Nb6 65+ açık kategorisi de çok çekişme- cumuz Hayati Topaloğlu ise yarışmayı 16. b3 Rd8 17. Ne5 Bf8 18. Nd3 Bd7 li bir yarışma oldu. Yarışmanın favorisi katıldığı sıralama ile bitirdi. Topaloğlu 19. Nc7 Rac8 20. Bg5 1-0 Anatoly Vaisser'di. Vaisser ipi birinci 77. sırada yarışmaya katılmıştı. Kristiansen, Jens- Yasin, Hur WSCC Katerini 2014 1. d4 Nf6 2. c4 e6 3. Nc3 Bb4 4. e3 O-O 5. Bd3 c5 6. Nf3 b6 7. d5 b5 8. dxe6 fxe6 9. cxb5 d5 10. O-O Nbd7 11. Ng5 Ne5 12. Nxh7 Nxd3 13. Nxf6+ Qxf6 14. Qxd3 Bb7 15. Bd2 Rad8 16. f4 Ba5 17. Na4 c4 18. Qc2 Bc7 19. Nc5 Ba8 20. Bc3 d4 21.exd4 Bxf4 22. Qe2 e5 23. Rxf4 exf4 24. Qe6+ Rf7 25. Qxf6 Rxf6 26. Re1 Rg6 27.Re7 Bxg2 28. Kf2 Bd5 29. Rxa7 f3 30. Nd7 Rg2+ 31. Kf1 f2 32. Bb4 Be4 33. Nc5 Rxd4 65+ kategorisinde Türkiye'yi temsil eden Metin Kayaman (sağda) da başarılı bir turnuva ortaya koydu. Kayaman 73. sırada 34. Nxe4 Rd1+ 35. Kxg2 f1=Q+ 36. başladığı turnuvayı 49. sırada tamamladı ve 54 Elo puanı kazandı. Kg3 Qg1+ 0-1

21 MK HABER-ANALİZ ARALIK 2014

2014-2015 FIDE Grand Prix Bakü Bir yaşlı, bir genç! Bakü’yü Fabiano Caruana ve Boris Gelfand zirvede tamamladı.

FM Tarık Selbes Fabiano Boris Sporcu [email protected] Caruana Gelfand

Büyük şairimiz Nazım Hikmet Bakü’yü, “geceleyin zifiri karanlıkta gü- neşli bir buğday tarlası”na benzettiğin- de takvimler 1960 yılını gösteriyordu. Üç sene sonra, aynı zamanda şairimizin Karlovich Anastasia Fotoğraflar: öldüğü yıl olan 1963’te ise aynı şehir- de, gece ile gündüzün yahut siyahla beyazın birlikteliğinin simgelendiği bir oyunda dünya şampiyonu olma- yı başaran efsane bir isim doğacaktı: Garri Kasparov. Kasparov’un direkt başarı elde etmesi kolay değildi ve nite- yaparak finiş çizgisini biri hariç her- etkisi belki yerel anlamda fazla olmasa kim Caruana bu sefer daha normal bir kesin önünde geçmeyi bildi. 22 yaşla da Bakü sonrasında giderek daha faz- skor elde etti, her ne kadar bu mütevazı turnuvanın en genç satranççısı olan la satranç şehri haline geldi ve Radja- başarısı da birinciliğe yetse de. Aslın- Caruana’ya eşlik eden isim 46 yaşındaki bov ile Mamedyarov gibi yıldızların da da ikinci ve üçüncü turlarda Gelfand Boris Gelfand’dan başkası değildi! katkılarıyla dünya satrancında adından ve Nakamura’ya karşı elde ettiği büyük söz ettiren bir merkez oldu. Nitekim İşin ucunda şampiyonluk maçı üstünlükleri değerlendirebilse Caruana 2014-2015 FIDE Grand Prix’inin ilk bu turnuvaya da 4/4 başlayacaktı ancak olunca performansını her zaman ayağının da 1-15 Ekim 2014 tarihle- kritik anlardaki hataları rakiplerine be- üst düzeye çekmeyi başarabilen ri arasında Hazar bölgesinin bu güzel raberlik fırsatı verdi ve böylece satranç bir çalışkanlık ve disiplin abidesi şehrinde yapılması pek kimseyi şaşırt- dünyası ikinci bir sansasyondan mah- Gelfand’ın günümüz satrancında ar- mış olmasa gerek. 2016’daki Adaylar rum kaldı. Birinci tur Karjakin’i, dör- tık yaşlı sayılan bir çağında elde ettiği Turnuvası’na katılmak isteyen ve şam- düncü tur Mamedyarov’u ve altıncı tur bu başarı bazılarına şaşırtıcı gelebilir. piyonluk hayali kuran elit satranççılar Svidler’i yenen İtalyan için gerçi işler Ancak bilgisayarların satranç arenasını için son derece büyük anlam ifade eden altıncı tur öncesi hiç de kötü sayılmaz- domine etmeye başladığı bir zaman- Grand Prix’nin bu ilk ayağı ev sahiple- dı. Ancak yedinci turda çok kötü bir dan önce klasik bir temel alan Gelfand, ri için sönük geçti belki ama satranç- şekilde Andreikin’e kaybedip sonra da Anand ve Ivanchuk gibi yeteneklerin severler için hayatın zifiri karanlığına dokuzuncu turda bu sefer Grischuk’a her ne kadar yaşla birlikte hesap yete- doğan bir güneş gibi keyif verdiğini karşı hanesine sıfır puan yazdırınca, iyi neklerinde ve enerjilerinde düşme de söylemek pekâlâ yanlış olmaz. başlayan turnuva Caruana için tehlikeli olsa analiz motorlarıyla büyümüş bir Turnuva öncesi en çok merak edilen bir hal aldı. Üst düzey oyuncuların nesle karşı her zaman tehlike arz ede- konu çok kısa bir zaman önce Sinqu- önemli bir özelliği de böyle durumlarda ceğini söyleyebiliriz. Grischuk, Andre- efield Kupası’nda satranç tarihinin en psikolojilerini toparlayabilmeleri ikin ve Radjabov’un üstesinden gelerek dominant performanslarından birini ve dağılmamaları. Nitekim hemen Caruana’ya birincilikte eşlik eden Gel- ortaya koyan Caruana’nın bu formunu sonraki tur kazanarak kendini toplayan fand kendisine bir kez daha Adaylar devam ettirip ettiremeyeceğiydi. Elbet- hayranlarının deyişiyle “Fabi”, son tur- Turnuvası’nda yer bulabilecek mi, bunu te genç İtalyan’ın tekrar o düzeyde bir da da Tomashevsky karşısında berabere zaman gösterecek. Kesin olan bir şey 22 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK varsa o da derin pozisyonel tarzıyla İs- 11.h4 ¦d8 12.d5 ¤e5 13.£f2 h5?! Siyah alet geri, ancak üç piyon faz- railli büyükustanın gençlere daha vere- lası ve ilginç karşı oyunuyla konum or- ceği çok ders olduğu gerçeği. Muhtemelen siyahın problemleri- tada. Her iki şah da güvende değil ki nin başlangıcı. 13...f5! Svidler için en bu her hamlenin çok önemli olduğu Diğer oyunculara göz atarsak tur- kısa zamanda merkezde karşı hücuma anlamına geliyor. nuvayı namağlup ve bir galibiyetle geçmekten başka çare yokmuş gibi gö- 25.£e2 ¤e3 26.¦d2 tamamlayan Tomashevsky’nin iyi bir rünüyor. Yine de bu iki taraf için keskin performans koyduğunu söyleyebiliriz. konumda beyazların oyunu daha kolay. 26.¦c1!? Geriye kalanlar ise genelde inişli çıkışlı bir grafik sergilediler. Sadece Domin- XABCDEFGHY 26...¢g7 27.¥e4 ¦h8? guez hariç, onun için maalesef sadece 8r+ltr-+k+( iniş vardı. Kübalı yıldız belki de kari- Caruana’nın hemen yararlandığı yerinin en kötü turnuvalarından bi- 7+pzp-zppvl-' bir hata. 27...¥xe4! 28.¤xe4 ¦xd5 rini geçirdi ve 3/11 gibi korkunç bir 6psn-wq-+p+& riskli görünse de zorunluydu. 28...f5!? skorla turnuvayı tamamladı. İleride 5+-+Psn-+p% 29.¤g5 £b5!?÷ Siyahı üç piyon karşı- oynayacağı diğer iki ayakta Leinier lığında kale geri bırakan tuhaf bir kalite Dominguez’in heyecanlı stiliyle bu 4-+-+P+-zP$ fedası. Ancak piyonların hepsi bağlı ve performansını unutturmasını diliyoruz. 3+-sN-vLP+-# geçer! Turnuva sonunda Caruana ve Gel- 2PzP-+-wQP+" 28.¦d3 ¤c4 29.b3 ¤d6 30.¥xf5 fand Bakü’den mutlu ayrıldılar ay- 1+K+R+LsNR! ¤xf5 31.£xg4 rılmasına ama hemen beş gün sonra başlayan ikinci ayakta oynamak için xabcdefghy Piyon kaybeden siyah kendini kom- Özbekistan’ın başkenti Taşkent’e 14.¥c5 £f6 15.¥d4 £d6 16.g4! pansasyonunun olmadığı bir konumda geçmeleri gerektiğinden bu sevinçlerini buluyor. Artık beyaz hem atağa hem de pek doyasıya yaşayamadıklarını söy- İyi zamanlanmış bir darbe. materyal üstünlüğüne sahip ve konumu leyebiliriz. Üstelik onları Taşkent’te tutmak zor, nitekim zaman sıkışmasın- 16...hxg4 17.f4 ¤ed7 18.e5? apayrı bir kaderin beklediğinden de da Svidler hemen kaybediyor. habersizdiler, ama bu diğer haberimi- Bu hamle çok zayıf zira siyaha bas- 31...e4?! 32.¤xe4 ¦ae8 33.¤e2 zin konusu. Şimdilik iki liderin oyun- kıdan kurtulma şansı veriyor. 18.¤ge2! 1-0 larının da bulunduğu analizli oyun seç- ¥xd4 19.¤xd4 £f6 20.£h2! siyahı adeta kisine göz atmakla yetinelim sadece ve nefessiz bırakırdı. büyükusta oyunlarından faydalanmaya Dominguez Perez -Fabiano Caruana 18...¤xe5 19.fxe5 ¥xe5 20.¥g2 bakalım, tıpkı güneşli bir buğday tarla- ¥xd4 21.¦xd4 ¥f5+ 22.¢a1 e5 Bakü FIDE Grand Prix 2014 (10) sını hasat eden bir çiftçi gibi. 23.¦d1 ¤c4 24.h5 £b6 1.c4 c5 2.g3 g6 3.¥g2 ¥g7 4.¤c3 ¤c6 5.¦b1 b6 6.a3 ¥b7 7.b4 d6 Fabiano Caruana - Peter Svidler XABCDEFGHY 8.¥b2 e6 9.¤b5?! Bakü FIDE Grand Prix 2014 (6) 8r+-tr-+k+( Analiz: GM Alejandro Ramirez Hiçbir şey tehdit etmeyen veya ger- 1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.f3 d5 4.cxd5 7+pzp-+p+-' çekleştirmeyen garip bir hamle. Gelişi- ¤xd5 5.e4 ¤b6 6pwq-+-+p+& mi tamamlamak daha iyi bir yol olurdu. 5+-+Pzpl+P% 9...¥xb2 10.¦xb2 ¤ge7 11.e3?! Caruana bu pozisyonları daha önce 4-+n+-+p+$ birçok defa, özellikle de siyah taşlarla, Herhalde beyaz Ad4’ü engellemek oynadığı için iyi biliyor gibi görünüyor. 3+-sN-+-+-# istedi ancak bunun karşılığında beyaz 6.¤c3 ¥g7 7.¥e3 0-0 8.£d2 ¤c6 2PzP-+-wQL+" kareleri zayıflattı. 9.0-0-0 £d6 10.¢b1 a6!? 1mK-+R+-sNR! 11...0-0 12.¤f3 ¤e5 13.d3 ¥xf3 14.¥xf3 d5! Nispeten yeni bir fikir. xabcdefghy

23 MK HABER ARALIK 2014

XABCDEFGHY bir tehlike altında buluyor. Popülerleşen bir fikir. Normal var- 7.Nh4. 8r+-wq-trk+( 29.£e1 yant 7...¥xd5 8.¤c3 ¥c6 9.e4 d6 7zp-+-snp+p' Beyazın içinde bulunduğu tehlike- 6-zp-+p+p+& yi göstermesi açısından eğer 29.£b6? 9...¤xe4 10.¤xe4 ¥xe4 11.£e2 £e7 12.0-0 oynasaydı oyun 29...£f6! 30.£xc5 siyah için riskli görünüyor. 5+Nzppsn-+-% £f2+ 31.¢h1 £xe2 4-zPP+-+-+$ ve sonrasında mat 10.0-0 ¥e7 11.¤h4 g6? ile sonuçlanırdı. XABCDEFGHY 3zP-+PzPLzP-# 29...e4 30.¤b4 2-tR-+-zP-zP" 8rsn-wqk+-tr( XABCDEFGHY 7zp-+-vlp+p' 1+-+QmK-+R! 8-+-+-trk+( xabcdefghy 6-zplzp-snp+& 7+-+-+-+p' 5+-zp-+-+-% Siyah açıkça daha iyi konumda, c4’e 6-+nwq-+p+& 4-+-+P+-sN$ baskı yapıyor ve taşlarının koordinas- 5+Rsn-+-+-% yonu daha iyi. (Beyazın kötü konum- 3+-sN-+-zP-# lanmış Rb2, Nb5’ine ve rok atmamış 4-sNPzpp+-+$ 2PzP-+-zPLzP" şahına dikkat!) 3+-+P+-zP-# 1tR-vLQ+RmK-! 15.¥e2 d4 16.exd4 cxd4 17.a4 2-+-+L+-zP" a6 18.¤a3 a5 19.0-0 axb4 20.¦xb4 xabcdefghy £d6 21.¤c2 ¤d7 22.£a1 e5 23.f4 f6 1+-+-wQ-mK-! 11...0-0 12.¤f5 ¦e8 13.¥g5 ¥f8 24.¦b5 ¤c5 25.fxe5 fxe5 26.¦xf8+? xabcdefghy 14.¦e1 Holt-Shankland, ABD Şam- piyonası 2013 oyununda beyaza bir XABCDEFGHY 30.dxe4 d3 31.£d2 ¤d4! ve şimdi 32.¥xd3 ¤f3+ üstünlük vermişti ama Andreikin’in 8r+-+-tRk+( eğer vezir kazanıyor. oyunda oynadığından daha iyi olduğu 7+-+-sn-+p' 30...¤e5 31.dxe4 d3 32.¥d1 kesin. £d4+ 33.¢g2 d2 34.£e2 ¤xe4 0-1 12.¥h6 ¥f8 13.¥xf8 ¢xf8 14. 6-zp-wq-+p+& £d2 5+Rsn-zp-+-% Boris Gelfand - Dmitry Andreikin 4P+Pzp-+-+$ Bakü FIDE Grand Prix 2014 (1) XABCDEFGHY 3+-+P+-zP-# Analiz: GM Alejandro Ramirez 8rsn-wq-mk-tr( 2-+N+L+-zP" 7zp-+-+p+p' İlk turda Andreikin'in açılış hazırlığı 6-zplzp-snp+& 1wQ-+-+-mK-! etkileyici olmaktan uzaktı. Gelfand, xabcdefghy Vezir Hint Açılışında d5’te erken bir 5+-zp-+-+-% piyon fedasını içeren moda bir varyantı 4-+-+P+-sN$ Hali hazırda siyah kötü konumda seçti. Şu ana kadar birkaç defa başa- 3+-sN-+-zP-# olmasına karşın yine de ciddi bir hata. rıyla denenen bu hamleyi zirvede yer Beyazın diğer kalesi b5’te ve oyuna geri alan üst düzey bir oyuncunun, hele hele 2PzP-wQ-zPLzP" dönmesi için iki tempo gerekiyor, bu da Vezir Hint oynuyorsa, mutlaka bilmesi 1tR-+-+RmK-! siyaha f-hattını ele geçirme fırsatı ve- gerekirdi ancak Andreikin bilmiyordu xabcdefghy riyor. ve 25. hamleye bile kalmadan şah ka- 26...¦xf8 27.a5 bxa5 28.£xa5 nadı paramparça oldu. Beyazın inisiyatifi adeta oyunu ken- ¤c6 1.d4 e6 2.c4 ¤f6 3.¤f3 b6 4.g3 diliğinden oynatıyor; siyahın buna kar- şılık gösterebileceği sadece bir piyon Bir anda beyaz şah kendini büyük ¥b7 5.¥g2 c5 6.d5 exd5 7.cxd5!? üstünlüğü var.

24 ARALIK 2014 HABER MK

14...¤e8 15.¦ad1 ¢g7 16.f4 £c8 lanmıyor ve bunun iyi nedenleri var. XABCDEFGHY 17.¤d5 ¦f8 18.e5 dxe5 19.f5+- 5.¥c4 ¥e7 6.0-0 0-0 7.a4 a5 8-+lwqntrk+( Siyah daha şimdiden tamamen ça- 8.¦e1 c6 9.h3 h6 10.¥e3 ¦e8 11.d5 7+r+-vlpzp-' resiz. 6-zp-zp-+nzp& 19...£d8 XABCDEFGHY 5zp-zpPzp-+-% XABCDEFGHY 8r+lwqr+k+( 4P+N+P+-+$ 8rsn-wqntr-+( 7+p+nvlpzp-' 3sNR+-+-+P# 7zp-+-+pmkp' 6-+pzp-sn-zp& 2-zPPvL-zPP+" 6-zpl+-+p+& 5zp-+Pzp-+-% 1+-+QtRLmK-! 5+-zpNzpP+-% 4P+L+P+-+$ xabcdefghy 4-+-+-+-sN$ 3+-sN-vLN+P# 2-zPP+-zPP+" Siyah Rxb6 ve Bxa5 tehditlerine 3+-+-+-zP-# karşı çaresiz. 2PzP-wQ-+LzP" 1tR-+QtR-mK-! xabcdefghy 21...¥h4 22.¤xb6 ¦xb6 23.¥xa5 1+-+R+RmK-! f5 24.¥xb6 £g5 xabcdefghy Daha önce yüzden fazla kere oy- Umutsuz bir atak. Kasimdzhanov 19...f6 20.fxg6 hxg6 21.¤xg6+- nanmış bu konumda, Kasimdzhanov bu hücumu soğukkanlı bir şekilde püs- ¢xg6 22.¤e7+ yeni bir fikir ortaya koyuyor. Normal kürtüyor. Fa2 planı hala kuvvetli olarak kabul 25.¤c4 fxe4 26.g3 ¤f4 27.¤d2 20.f6+ ¤xf6 21.¤f5+ ¢h8 22.£h6 ediliyor. ¤f6 28.¤xe4 ¤xe4 29.¦xe4 ¥xh3 ¦g8 23.¤xf6 1-0 11...¤f8 12.¤d2 ¤g6 13.¥f1 ¦b8 30.¦xf4 exf4 31.¥xh3 fxg3 23.¤xf6 £xf6 24.¤d6+- 14.¥a7 ¦a8 15.¥e3 ¦b8 16.¤c4 c5± XABCDEFGHY R. Kasimdzhanov – D. Andreikin XABCDEFGHY 8-+-+-trk+( Bakü FIDE Grand Prix 2014 (6) 8-trlwqr+k+( 7+-+-+-zp-' 1.d4 d6 2.e4 ¤f6 3.¤c3 e5 4.¤f3 7+p+-vlpzp-' 6-vL-zp-+-zp& ¤bd7 6-+-zp-snnzp& 5+-zpP+-wq-% XABCDEFGHY 5zp-zpPzp-+-% 4P+-+-+-vl$ 8r+lwqkvl-tr( 4P+N+P+-+$ 3+R+-+-zpL# 7zppzpn+pzpp' 3+-sN-vL-+P# 2-zPP+-zP-+" 6-+-zp-sn-+& 2-zPP+-zPP+" 1+-+Q+-mK-! 5+-+-zp-+-% 1tR-+QtRLmK-! xabcdefghy 4-+-zPP+-+$ xabcdefghy 32.f3 3+-sN-+N+-# 2PzPP+-zPPzP" Andreikin için bir şeyler ters gitmiş İşte bu kadar. Siyahın hala birkaç gibi görünüyor zira siyah çok kötü bir şahı mevcut olsa da artık atağa benzer 1tR-vLQmKL+R! Şah-Hint yapısıyla kalakaldı. herhangi bir şey kalmadı ve siyahların xabcdefghy pili tükendi. 17.¥d2 ¦f8 18.¦a3 b6 19.¤b5 32...g2 33.£e2 ¦f4 34.¥a5 ¦xa4 Philidor’a en üst seviyede pek rast- ¤e8 20.¦b3 ¦b7 21.¤ba3+– 35.¥e6+ ¢h7 36.£d3+ 1-0

25 MK HABER-ANALİZ ARALIK 2014

Tigran Petrosian Anı Turnuvası Saşa'nın büyük sıçrayışı 3-11 Kasım 2014 tarihleri arasında Moskova’da eski şampiyon Petrosian anısına düzenlenen turnuvayı Rus Alexander Grischuk kazandı.

FM Tarık Selbes ardından Leko’yu da yenince son Sporcu iki turdan yarım puan çıkarması [email protected] birinciliği en azından paylaşma- sına yetecek bir konuma gelmişti. Altıncı turda Aronian’a ve ye- Henüz 16 yaşında FIDE Dünya dinci turda da en yakın takipçisi Kupası’nda yarı final oynamasından bu Kramnik’e berabere yaparak da bir yana her zaman çok şey vaat eden bir puan farkla turnuva birinciliğine oyuncu oldu Alexander (Rusça kısalt- uzanmasını bildi zaten Grischuk. masıyla “Saşa”) Grischuk. Orijinal stili, Turnuvaya damga vuran esas faktör olağanüstü bir pratik kuvvete sahip ol- Leko, Morozevich ve Inarkiev’in ması ve zaman sıkışmasında bile dakik çok kötü performanslarıydı. Yedi oynayabilmesi Grischuk’u o zamandan turluk bu turnuvada hiç galibiyet bu yana satrancın zirvelerinin yakı- alamadan sırasıyla 2,5 ve 2’şer puan nında tutan özellikleri. Çoğu zaman toplayabilen bu satranççılar turnu- elit turnuvalarda birinci olamasa –ki va tablosunun dibine adeta demir 2009’da Linares’i kazandığını da ha- attılar ve Grischuk başta olmak tırlamak gerek- da hemen her zaman üzere rakiplerine bu kısa turnuva- Grischuk, 2800 barajını geçen tarihteki ilk üçte yer almayı başarması da aslın- da bol bol reyting puanı dağıttılar. sekizinci oyuncu oldu da Saşa’nın inişli çıkışlı grafik izleyen Turnuvanın üst kısmını oluşturan birçok ismin aksine son derece sağlam Grischuk,Kramnik, Aronian, Gel- kontrol edebilir ve zaman sıkışmasına bir oyuncu olduğunu ortaya koyuyor. fand ve arasındaki partiler girme alışkanlığından vazgeçebilirse Bu açıdan bakıldığında 31 yaşında, ise Gelfand’ın Grischuk’a kaybı hari- bir Carlsen-Grischuk maçı neden ol- hayatının tecrübe ve enerjinin birleş- cinde berabere sonuçlanınca dipteki masın? Belki de böylece günümüzün en tiği bir döneminde, Rus büyükustanın oyunculara karşı alınan galibiyetler be- orijinal oyuncularından olan Saşa’nın kariyerinin en önemli zaferlerinden bi- lirleyici oldu. büyük potansiyelinin tam olarak rine imza atması kimseyi şaşırtmamalı. gerçekleşmesine şahitlik edebiliriz. 2966 ELO performansı ile 15 reyting Turnuva sonunda 2810 ELO pu- puanı kazanan Grischuk’un 2800 ba- anıyla Carlsen ve Caruana’nın ardın- Yeni yılda elbette tüm gözler -şam- rajını geçen tarihteki sekizinci oyuncu dan üçüncü sıraya sıçrayan Grischuk piyon haricinde- Saşa’nın ve tabii olmayı sonuna kadar hak ettiğini söy- böylece kıl payı kaçırdığı 2012 Dünya Caruana’nın üzerinde olacak. Son za- lemek mümkün. Şampiyonluğu Unvan Maçı’ndan son- manlarda büyük sıçramalar gerçekleşti- ra ilk defa unvan maçı için en büyük ren bu iki oyuncunun bu başarılarının Yedi tur üzerinden oynanan turnu- adaylardan biri haline geldi. Satranç- anlık birer zirve mi yoksa kalıcı başarı- vanın gidişatı hakkında aslında söyle- çıların en kuvvetli olduğu yaşların ge- lar mı olduğunu ise zaman gösterecek. necek fazla bir şey yok. İlk üç tur Inar- nelde 35 olduğu kabul edildiği düşü- Yazımızı Grischuk’un galibiyetlerinden kiev, Gelfand ve Morozevich’e karşı üst nülürse Grischuk’un 2016’ya kadar şu biriyle noktalarken hem Rus satranççı- üste üç galibiyet alan Grischuk, dör- anki kuvvetini en azından koruyacağını ya hem de siz okuyuculara iyi seneler düncü turdaki Ding Liren beraberliği söyleyebiliriz. Bir de zamanını daha iyi dileyelim! 26 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK

Grischuk – Morozevich Alan üstünlüğünü kullanarak Grisc- bilemiyor ve konum hızla çöküyor. 2014 Petrosian Anı Turnuvası (3) huk siyah taşları geriye püskürtüyor. 26...¤b6 1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.¤c3 15...¥c8 16.¦ad1 ¤d7 17.¦fe1 a6 5.£c2!? ¦a6 26...£b6 daha dirençli olurdu, her ne kadar pek hoş olmasa da. 27.¤xd4 Beyaz a6’lı Slav’a karşı öyle ya da Sıra dışı fakat şüpheli bir hamle. cxd4 28.¥d5+ ¢h8 29.¥g5 ¦ff8± böyle bütün olanaklı hamleleri denedi. 18.¥f1 ¦b6 19.£e3 ¥xb2 20.¥f4 27.¤xd4 exd4 28.¥g5 5.c5 ve 5.e3 hala en popüler olan ham- £d8 21.¤g5 leler, diğer seçenekler (5.g3, 5.a4, 5.h3, 5.Ne5 Basit ve etkili. Beyaz materyal kaza- ) ise ara ara moda oluyor. Siyah piyon üstün ama büyük baskı nıyor ve inisiyatifini de koruyor. 5...g6 altında. Koordinasyonsuz taşları ve şah 28...¦ef8 29.£e5 kanadındaki zayıflıklarıyla siyah çok 5...dxc4 bu konuma daha mantıklı dikkatli olmak zorunda. 29.¦b1 bir yaklaşım gibi duruyor. Karjakin ge- de iyiydi. 21...¥d4 22.£g3 e5 23.dxe6 fxe6 29...¤d7 30.¥xf6 £xf6 31.£xf6 çen sene böyle oynamıştı. 24.¥g2 e5?! 6.e4 ¤xf6 d5’in ve d5-g8 diyagonalinin zayıf- 31...¦xf6 32.¦e8+ ¦f8 33.¦e7+- Beyazın merkezi böyle açabilmesi latan bu hamle pek çok açıdan ölümcül. 32.¦b1 genelde pek mümkün değil, ama bu Grischuk bundan taktiksel olarak fay- konumda siyahın a6 oynaması bu fikri dalanmasa da, bu zayıflık birçok var- XABCDEFGHY mümkün kılıyor. yantta açığa çıkıyor. 24...£f6² 6...dxe4 7.¤xe4 ¥g7 8-+l+-trk+( XABCDEFGHY 7...¥f5 8.¤xf6+ exf6 9.£b3² 7+p+-+-+p' 8-+lwqr+k+( 8.¥e2 0-0 9.0-0 ¥f5 10.¤xf6+ 6-+-+-snp+& ¥xf6 11.£b3 £c7 7+p+n+-+p' 5zp-zp-+-+-% 6-tr-+-+p+& 4-+Pzp-+P+$ Pasif, ama b7’yi bir şekilde savun- 5zp-zp-zp-sN-% mak gerekiyordu. 3+-+-+-+P# 12.h3 c5?! 4-+Pvl-vLP+$ 2P+-+-zPL+" 3+-+-+-wQP# 1+R+-tR-mK-! Siyahın oyunda e6 oynama şansı 2P+-+-zPL+" bulunmayacağını göz önüne alırsak, xabcdefghy beyaz piyonu d5’e sürdürmek iyi bir fi- 1+-+RtR-mK-! kir gibi görünmüyor. xabcdefghy Bu oyunsonu siyah için tamamıyla 13.d5 a5 14.¥h6 ¦e8 15.g4! ümitsiz. b7 düştükten sonra diğer pi- 25.¥d2?! yonları korumak çok zor olacak. Ay- XABCDEFGHY 25.£h4! ¤f6 26.¥d5+ ¥e6 rıca d-piyonunu ilerletmek onu sadece 8rsn-+r+k+( 26...¢g7 27.¤f7 ¤xd5! (27...£c7 daha çok zayıflatacağı için siyahın karşı 7+pwq-zpp+p' 28.¦xd4+-) 28.¥xe5+! Çok önemli oyunu da bulunmuyor. 6-+-+-vlpvL& bir olanak! (28.¤xd8 ¤xf4÷ Bura- 32...¦f7? 33.g5 da siyahın kompansasyonu mevcut.) 5zp-zpP+l+-% 28...¥xe5 29.¤xd8 ve şimdi siyahın Şimdi beyaz daha da fazla materyal 4-+P+-+P+$ konumunu tutan bir çapa görevi gö- kazanıyor. ren e5 piyonu yok. 27.¤xe6 ¦bxe6 33...¤d7 34.¦e8+ ¦f8 35.¥d5+ 3+Q+-+N+P# 28.¥g5± ¢h8 36.¦be1 2PzP-+LzP-+" 25...¦f6 26.¤f3 1tR-+-+RmK-! Siyah tamamen felç konumda ve alet kaybediyor. Grischuk’tan Morozevich’e xabcdefghy Beyaz büyük inisiyatifini koruyor. 1-0 Morozevich konumu nasıl tutacağını karşı ezici bir performans!

27 MK KAYIP USTALAR ARALIK 2014 Savaşın vurduğu oyuncular Vladimir Petrov

Savaş SSCB üyesi ülkelere sıçradığı sıralar Petrov 1941 SSCB Birinciliği'nde oynamaktaydı. Turnuva Alman taarruzu nedeniyle yarım kaldı. Oyuncular memleketlerine dönme telaşında iken Vladimir için yapacak bir şey yoktu...

Erkin Karaokçu Bazıları tehcire tabi tutulmadan Petrov - Reshevsky Sporcu kaçabildiler, bazıları kaçma şansını bile Semmering/Baden Semmering, 1937 [email protected] bulamadılar. Bu sayıdaki yazımızın konusu ise savaşın vurduğu oyuncular. Bu parti Vladimir Petrov’un oyun Vladimir Petrov 1908 senesinde tarzı ve oyun gücünün anlaşılması ba- Yirminci asrın en büyük savaşı önce Letonya'nın başkenti Riga'da doğ- kımından bir model kabul edilebilir. Avrupa'yı sonra bütün dünyayı tüm du. 1937 Kemeri Turnuvası’nı Keres 1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.e3 şiddeti ile yakıp yıkmıştı. Savaş boyun- ve Alekhine(!)'in önünde Reshevsky ¥f5 ca "yaşamaya" paydos verilmiş, öncelik ve Flohr ile beraber birinci sırada ta- Slav sisteminin bu varyasyonu mo- "nefes almaya" geçmişti. Muharipler mamladı. Bu turnuvayla beraber dün- dern pratiğe de taşınmıştır. Partide arasında ne siyasi ne fiziki ne de ahlaki ya çapında elit bir oyuncu olarak ka- Petrov'un tercih ettiği devam yolundan sınırlar kalmıştı. Olan ise masuma olu- bul edildi. Capablanca ve Alekhine'e yordu. Cihan Harbi’nin tüm bu zorluk- başka alternatifler de mevcuttur. karşı %50'lik bir skora sahip olan, yine 5.¥d3 ları satrancı da bitirmişti. Alekhine, Keres, Samuel Reshevsky, İlki 1938 senesinde organize edilen Reuben Fine, , Isa- 5.¤c3 e6 6.¤h4 ¥e4 doğrudan 6... büyük AVRO Turnuvası’nın devamı ac Boleslavsky, Gideon Stahlberg, Sa- Bg6'da mümkün fakat siyahlar beyazı başarısızlığa uğramıştı. Özellikle SSCB vielly Tartakower, Grigory Levenfish, 7.f3 sürüşüne kışkırtarak piyon zin- ve Almanya arasında kendilerine hayat Erich Eliskases, Alexander Kotov gibi cirinde zayıflık yaratmayı hedefliyor. hakkı tanınmayan Doğu Avrupa ve birçok elit oyuncuya karşı galibiyetleri 7.f3 ¥g6 8.£b3 siyahın beyaz kareli Baltık milletlerinden olan insanlar için bulunan gerçekten özel bir oyuncuydu. fili b7 piyonunun korumasını bıraktığı "yaşamaya" dair bir meşgale olan sat- Sakin ve basit bir oyun tarzı vardı. Aynı için beyazlar bu hamleyi tercih ettiler. rancın kendisi mevzubahis dahilinde zamanda musikişinas bir insandı, eşi 8...£c7 9.¥d2 ¥e7 10.g3!? enteresan bile olamazdı. Gallina ile beraber Riga'nın entelektüel bir fikir, klasik 10.Nxg6 ve 11.Rc1 İşte bu koşullar altında çok sayı- insanlarından sayılıyorlardı. planından farklı olarak beyazlar ko- Bg2 Bh3 da insan yurtlarından atıldı, bazıla- Şimdi sizlerle Petrov'un o zamanlar numda 'ya da ihtimallerini rı zorunlu göçe tabi tutuldu. Tehcire Amerika'nın en kuvvetli oyuncuların- de yaratıyor, aynı zamanda h4 atını tabi olanlar savaş sonunda çoğunlu- dan biri olan Reshevsky ile oynadığı piyon ile koruyarak g6 fili üzerinde- ğu Almanya'da olmak üzere kurulan müthiş bir partiyi tarafımca yapılmış ki gerilimi devam ettiriyor. Fakat bu mülteci kamplarında ikamet ettiler analiziyle beraber paylaşacağım. İla- hamle şahkanadını az da olsa zayıfla- 10...0-0 11.¦c1 ve 1950'lerin başında dünyanın çeşitli ve etmek isterim ki yazdığım yazıla- tıyor. beyaza klasik- 11...£d7 memleketlerine gönderildiler. Yazı- ra konu olan partileri analiz ederken leşmiş küçük bir üstünlük ile. 12.¤xg6 hxg6 13.¥h3 nın uzunluğuna bakılırsa bu durumda bilgisayar desteği almaktan mümkün belirsiz bir 13...dxc4 14.£xc4 ¦d8 olan oyuncular için (Elmars Zemgalis, mertebe kaçınmaktayım, bu bakımdan konum ile. 15.b4 a5 16.b5 ¥b4 17.bxc6 bxc6 Ortvin Sarapu, Lucius Endzelins gibi hatalarım varsa sizlerden gelecek yanıt- 18.¤a4 £e7 19.¦c2 ¤bd7 20.¢f2 oyuncular) aslında ayrı bir yazı yazmak ları ve düzeltmeleri burada paylaşaca- gerekecek. ğım. ¤d5 21.¥c1 ¦ab8 22.e4 ¤5b6 28 ARALIK 2014 KAYIP USTALAR MK

23.¤xb6 ¤xb6 24.£a6 ¦xd4 25.¥e3 numlar için beyaz oyuncunun yararına yerlerini bozacak ve b7 piyonunu kale- c5 26.¥xd4 cxd4 27.¦hc1 ¥c3 28.¦b1 olabilecek genelgeçer bir kaç şey söy- nin hedefi haline getirecek. £d8 29.¥f1 ¤d7 30.¦xb8 £xb8 leyelim zira siyahlar için kısaca değin- 17...a5 31.£b5 £c7 32.¥d3 ¤e5 33.¢e2 dik olabileceklere. 1) Konumun yapısı ¢h7 34.¦c1 £d6 35.¦b1 ¥b4 36.¦c1 gereği bu darbeler genellikle yapılacak- Siyah a5 sürüşünü engelledi fakat ¥c3 37.¦b1 ¥b4 38.f4 ¤d7 39.¦c1 tır. Beyaz bunun farkında olmalı, bu b7 piyonu ve b6 atı zayıf kaldı. ¥c3 40.¦b1 ¥b4 41.h4 e5 42.£d5 darbeler gerçekleştiğinde konumda d5 exf4 43.£xd6 ¥xd6 44.gxf4 ¥xf4 ilerlemesinin mümkün olup olmadığı- 18.¦fb1 ¦fc8 19.¤e5! ¦a6 45.¦b5 ¤e5 46.¦xa5 f6 47.a4 g5 na bakmalıdır. 2) Hafif aletlerin deği- 19...¤xe5 20.¥xe5 bu hamle 48.hxg5 fxg5 49.¦b5 g4 50.a5 g3 şilmesinden kaçınmalıdır, zira d5 sür- 20.Rxb6 51.a6 ¤xd3 52.¢xd3 g2 53.¦b1 ¥b8 düğünde elde ettiği geçeri desteklemek ’dan daha iyidir fakat beyazlar 20.Rxb6 ile de bir avantaj elde ederler. 1-0 Gelfand,B (2764)-Giri,A (2737)/ ve alan üstünlüğünden faydalanmak (20.¦xb6 ¤g6 21.¦ab1 ¦a7 22.£b2 için hafif aletlere ihtiyaç vardır. 3)Eğer Elancourt 2013/CBM 157/[Postny,E] ve b7 piyonu sizlere ömür.) 20...£d8 rakibi c5 ve e5 piyon darbelerini yapa- 21.£g4 g6 22.£f4 g5 23.¥f6! gxf4 5...¥xd3 6.£xd3 dxc4 7.£xc4 mayacak durumda ise ve taşları kötü 24.¥xd8 ¦xd8 25.¦xb6 b7 yerleşmiş ise konumu açmak için d5 ve f4 pi- Oluşan konum beyaza piyon yapı- sürmeye çalışıp, rakibe iki defa piyon yonlarının zayıflığı nedeniyle beyazlar larından ve alan üstünlüğünden dolayı değişmeyi teklif ederek konumu açma- üstündür. sadece çok küçük (adeta mikroskobik) lıdır. Ancak bu prensipler asla ve asla 20.¤c4 ¤xc4 21.£xc4 bir avantaj verir, siyah konumda ...c5 kaide hükmünde değildir, modern bir ve ...e5 sürüşlerini arayarak beyazın d4 satranç oyuncusu her konumun kendi- Yukarıdaki analizlerimizde bu tarz piyonundan kaynaklanan alan üstünlü- ne özgü dinamikleri olduğu gerçeğini konumlarda hafif aletlerin değişilme- ğünü sona erdirip steril bir eşitlik elde özümseyip tamamen konumu kendi si siyaha yarar demiştik. Fakat bu ko- etmeye çalışacaklar. şartlarında değerlendirmelidir. numdaki piyon formasyonu yukarıda analiz ettiğimiz konumdan farklıdır, 7...e6 8.¤c3 ¥e7 9.0-0 0-0 10.e4² 11.¥g5! şimdi b7'de bir zayıflık olduğundan XABCDEFGHY Fil h4-g3 üzerinden manevra ya- beyaz hafif taşları değişerek siyahın ko- parak konumda önemli bir yer tutan rumasını azaltıyor. Modern satranç işte 8rsn-wq-trk+( böyle küçük paradokslar barındırır, bu 7zpp+-vlpzpp' b8-h2 diagonaline yerleşecek. Fakat doğrudan 11.Bf4 yanıtı 11...Nh5 ne- yüzden çok uzun vadeli statik değer- 6-+p+psn-+& deniyle etkili değildir. lendirmelerle değil, kısa ve orta vadede dinamik değerlendirmelerle oynanır. 5+-+-+-+-% 11...h6 12.¥h4 ¤b6 vezire basarak 21...¤b6 22.£d3 ¦d8 23.c4 c5 4-+QzPP+-+$ d5 karesini koruyor. 3+-sN-+N+-# 13.Qe2 ¤fd7 14.¥g3 ¥b4 15.a3 Sürerek atı sıkıştırma fikri ile 2PzP-+-zPPzP" ¥xc3?! 23...e5 24.d5 1tR-vL-+RmK-! Siyahlar kritik bir karar aldı, b hat- Siyah e5 sürmeyi başardı fakat be- xabcdefghy tını açarak b7 yi zayıf bıraktı, beyazın yaz d5 sürerek bir geçer yarattı. Bu ge- merkez piyonlarının sayısını arttırdı ve 10...¤bd7 çerin ilerlemesini engellemek için d6 g3 teki beyaz fili rakipsiz bıraktı.Bunun karesinde bir blokaj kurması gerekiyor. karşılığında taş değişerek eşitliğe biraz 24...f6 25.¦c1 Bir hatırlatmada bulunalım. Bu şe- daha yaklaştı ve beyaz piyonları daha kilde piyon yapıları (beyazın c piyonu hassas hale getirdi.Bu kararın artılarını siyahın d piyonu ile değişilmiş ve iki ve eksilerini belirttikten sonra siyaha Piyonu c5 e sürüp sonrasında d5-d6 tarafın 7 şer piyonu var) içeren konum- yararından çok zararının dokunduğunu sürerek siyah güçlerin koordinasyonu- larda beyazın dikkat etmesi gereken en görebiliriz. nu bozup kuvvetli bir geçer elde etmek fikriyle beyaz b7'ye baskıyı bir anlığına önemli nokta rakibinin niyetlendiği c5 16.bxc3 £e7 17.a4 ve e5 piyon darbeleri ve bu darbelerin da olsa bırakıyor. 25...£c5 26.¢f1 yaratacağı sonuçlardır. Bu tarz ko- Beyazlar a5 sürerek siyah taşların 29 MK KAYIP USTALAR ARALIK 2014

f3-Bf2 fikri ile bir anda siyahın şah kanadını cansipe- bu gibi rakibin halihazırda karşı oyu- 26...¤d7 27.f3 £f8 28.¥f2 c5 rane savunduğu bir hal aldı. nunun olmadığı kapalı konumlarda 40.£f3 ¦ef8 41.£g4 ¦e7 üstünlüğü olan taraf rakibini kramp Siyah c5 sürerek beyazın c5 sürüşü- etmek için bir süre bekler, avını adeta nü engelledi, ayrıca d6 karesini beyaz Görünen o ki siyah, e5 piyonunu bir yılan gibi boğar. taşlardan koruyarak orada bir blokaj yoğun korumaya (overprotection) aldı 50...¦gh8 51.¦h1 £c8 52.¦gh3 elde etmeye çok yaklaştı, fakat b7 piyo- ve beyazın merkezden yapacağı bir dar- £g8 53.£b3 £d8 54.¦b1 £a8 nu ve b5 karesi hala çok zayıf. beyi engelledi. 55.¦bh1 £d8 56.£b5 £a8 57.¦1h2 29.¥e1 b6 30.¥c3 £d6 42.f5! £c8 58.¦d3 £a8 59.¦h1 ¦d8 60.¦dh3 ¦dh8 61.¢b2 £c8 62.¢c2 XABCDEFGHY XABCDEFGHY £a8 63.¢d3 £c8 64.¥e3 £c7 8-+-tr-+k+( 8-+-mk-tr-+( 65.¦3h2! 7+-+n+-zp-' 7+-+ntr-zp-' 6rzp-wq-zp-zp& Beyazlar h hattındaki muhtemel 6-zp-wq-zp-zp& siyah karşıoyununu kaleleri h hattın- 5zp-zpPzp-+-% 5zp-zpPzpP+-% da çiftleyerek durdurdular. Beyazlar 4P+P+P+-+$ orkestrayı hazırladı şimdi şefi sahneye 4P+P+P+Q+$ davet ediyorlar. 3+-vLQ+P+-# 3+KvL-+-zP-# 65...£c8 66.£b1 £c7 67.£g1 2-+-+-+PzP" 2-+-+R+-zP" 1tR-tR-+K+-! 1+-+-tR-+-! Şef yerini aldı ve seyircilerin alkışı- xabcdefghy nın dinmesini bekledi. xabcdefghy 67...£d8 31.¢e2! 42...¢c7 Kreşendo. Siyahın tek zayıflığı b6'daki piyo- nu olarak gözüküyor. Beyaz bu yüzden Beyaz, e4-f5 piyon zinciri kurarken 68.g5 «ikinci bir zayıflık» yaratmak zorunda. siyahın piyonlarını g7-f6-e5 zincirine XABCDEFGHY Bu zayıflığı da kilitlenmemiş olan şah hapsetti. Şimdi de siyahın g7-f6-e5 kanadından yaratacak. Bunu yaparken zincirinin olabildiği kadar temellerine 8-+-wq-+-tr( şahını şah kanadında tutarsa açılan (ki bunlar f6 ve g7 piyonlarıdır) saldı- 7+-+n+-zpr' konumda siyah, beyaz şaha doğru bir racak. Oyunu kitabına göre oynamak bu olsa gerek. 6-zp-mk-zp-zp& karşı atakta bulunabilir. Bu yüzden be- 5zp-zpPzpPzP-% yazlar şahını kilitlenmiş olan vezirka- 43.£f3 ¦ee8 44.h4 ¦h8 45.g4 siya- nadına taşıyor. Not edelim ki Vladimir hın h5 sürüşü ile konumu kapamasını 4P+P+P+-zP$ Petrov'un bu motifini daha sonraları engelliyor ve g5 sürüşü hazırlıyor. 3+-+KvL-+-# Tigran Vartanovich Petrosyan da başa- 45...¦eg8 46.¥d2 £f8 47.¢a3 rıyla uygulayacak ve dünya şampiyonu 2-+-+-+-tR" ¢d6 olacaktır. 1+-+-+-wQR! 31...¦aa8 32.¢d2 ¦f8 33.¢c2 ¦f7 Beyazların halihazırda şahı tehdit xabcdefghy 34.¦e1 ¢f8 35.¦e2 ¢g8 36.¦ae1 ¦e8 edecek bir atı olmadığı için blokaj şah 37.¢b3 68...hxg5 69.hxg5 ¦xh2 70.¦xh2 ile sağlandı. ¦xh2 71.£xh2 fxg5 Şahın taşınması tamamlandı. 48.¦g2 £a8 49.¦eg1 ¦h7 50.¦g3 71...£e7 72.g6! 37...¢f8 38.g3 ¢e7 39.f4 ¢d8 piyon zincirlerine Beyazlar, olası bir g5 sürüşünden saldırı yöntemlerinden biri de hedef Beyaz, şah kanadını açmak için f4 sonra siyahların h hattından elde ede- değiştirmektir. Beyazlar önceki hamle- sürdüğünde dikkat edelim ki, siyah da bilecekleri olası bir karşıoyunu görüyor lerde nasıl f5 sürerek baskıyı e5 piyo- şahını tehlikeli bölgeden kaçtı. Konum ve bekliyorlar. Hatırlatmak gerekir ki nundan f6 piyonuna taşıdıysa şimdi de

30 ARALIK 2014 KAYIP USTALAR MK aynı metod ile baskıyı g7 piyonuna ta- yapmak daha lazım gelir. Satranç oyu- Fakat o zamanlar Sovyet haber ajansı şıyor. Her ne kadar g7 piyonuna sadece nu sükunet içinde kazanılamaz, strate- TASS'de çalışan Vladimir, kendisinin beyaz vezir saldırabiliyor gibi görünse jik motifleri her zaman taktik motifler Rusya ve Letonya dahilinde yaptığı de taktik figürlerin yardımıyla beyaz ile (açmazdan piyon istemek de bir seyahatlerden edindiği izlenimlerinin 72...¤f8 doğrudan kazanca gidiyor. taktik motiftir) harmanlamak gerekir, etkisiyle böyle bir kanaatte değildi. 73.£h8 ¢d7 74.¥h6! gxh6 75.g7 zira taktik bir satranç oyuncusunun alıp Savaş SSCB üyesi ülkelere sıç- 72.£h5 £g8 73.¥xg5 ¤f6 verdiği soluk kadar hayatının içindedir. radığı sıralar kendisi 1941 SSCB 74.£h4 ¢d7 75.¢e2 79...¤f6 Birinciliği'nde oynamaktaydı. Turnuva Alman taarruzu nedeniyle yarım kaldı. 75.¥xf6 gxf6 76.£xf6 £g3 icra Açmazdan kaçan 79...£c7 varyantı Oyuncular memleketlerine dönme te- sırasında sazende nota atlayınca emek- da 80.¥c3 yanıtına kaybeder. laşında iken Vladimir için yapacak bir ler heba olur. 80.¥xa5 ¤d7 81.£b5 £c7 şey yoktu, Letonya düşman işgalindey- 75...¤e8 76.£h2 82.¥d2 £c8 83.¥g5 £a8 84.¢c2 di. Bu yüzden Moskova'ya geri dön- £c8 85.a5! mek zorunda kaldı. Ancak Rus-Leton Yukarıdaki analizlerimizde beyaz Silahlı Birlikleri'ne gönüllü yazıldı, için "ikinci bir zayıflık yaratmak zo- Beyazlar konumu açarak artık siyah kısa bir süre sonra kendisine lojistik runda" demiştik. Ancak şimdi beyaz, şahı da taktiksel anlamda zorlayacak. alanında görev verilmesi ile yeniden sabır göstererek e5 piyonunu zayıflata- 85...bxa5 86.£xa5 £b8 87.£d8 Moskova'ya döndü. rak bunu başarabilmiştir. Konumda e5 ve b6 piyonları zayıftır, ayrıca beyaz ve- e7 den mat tehdidi ile vezirlerin deği- İlerleyen zamanda rejime dair iz- zirin siyah kampa girişi, siyahın beyaz şilmesini teklif ediyor, tıpkı Don Vito lenimleri değişti, arkadaş çevresinde karelerinin zayıflığı sayesinde müm- Corleone gibi. Oluşan hafif alet finali rejimin Rusya ve Letonya dahilinde kündür. beyaza kazançtır. işleyişine dair eleştirilerde bulunma- 76...£f7 77.¢d3 87...£xd8 88.¥xd8 ¤f8 89.¥g5 ya başladı. Arkadaşlarından üç satranç ¢c7 90.¢b3 ¤d7 91.¥e7! oyuncusu Vladimir'in bu düşünceleri- 77.£xe5 £h5+ ni Sovyet siyasi polisi (NKVD)'ye ih- Siyah at c5 piyonunun savunma- 77...¢d6 78.£b2 bar etti. Bunun üzerine Vladimir 58. sına bağlanmış vaziyettedir, bu sayede Madde olarak bilinen "Rejim Karşıtı XABCDEFGHY beyazlar siyah şahın g7(!) piyonunu sa- Fikriyatla Mücadele" yasasını ihlal et- vunmasını engeller. tiği gerekçesiyle 1942'de Moskova'da 8-+-+n+-+( 91...¢b6 92.¥d8+ ¢b7 93.¢c3 Lubyanka cezaevinde iki hafta süre ile 7+-+-+qzp-' ¢c8 94.¥e7 ¢c7 95.¢d3 ¢c8 sorgulandı. Akabinde 1943'te Vorkuta 6-zp-mk-+-+& 96.¢e3 ¢c7 97.¢f3 ¢c8 98.¢g4 Gulag'ına gönderildi.Vladimir Petrov 5zp-zpPzpPvL-% ¤b6 99.¥xc5 ¤xc4 100.¥b4 Vorkuta'dan geri dönmedi. Eşi Gallina, Vladimir'in akıbetinin 4P+P+P+-+$ Siyahın 100...Nd2 hamlesi ile e4 peşine düştü, Vladimir Petrov'un akı- piyonuna saldırmasını engelliyor. 3+-+K+-+-# beti ise ancak 1989'da dönemin SSCB 2-wQ-+-+-+" 100...¤b2 101.¢g5 ¤d3 102.¢g6 Reisi Mikhail Gorbaçov'un resmi bir 1+-+-+-+-! özür beyanı ile açıkladığı ölüm evrakı Beyaz filini kaçsa da kazanırdı. Bu ile ortaya çıktı. Evraka göre Vladimir xabcdefghy maç için söylenecek tek bir kelime var: 1-0 Petrov 26 Ağustos 1943'te Vorkuta 78...£b7 79.¥d2! BAŞYAPIT. Gulag'ında zatüre nedeniyle vefat et- Petrov ve eşi Gallina açık sözlü in- mişti. Kendisine iade-i itibar edilse beyazlar b6 ve e5 piyonuna aynı anda sanlardı. Öncelikle eşi Gallina Sovyet bile, giden bir can olmuştu artık. saldırarak siyahı bir oraya bir buraya Letonya'sında gıda gibi zorunlu tüke- Kaynak: koşturuyor. Şimdiki hamle ile açmazı tim maddelerinin oldukça azaldığından 80.Bxa5 kullanarak tehdidi oluşturu- ve yerel yönetimde tasfiyelerin sürgün- http://www.chessgames.com/perl/ yor Petrov. Bu noktada bir hatırlatma lerin gerçekleştiğinden yakınıyordu. chessplayer?pid=13495 kısaltılmıştır.

31 MK OYUNUN ÖYKÜSÜ ARALIK 2014

Rondo"Bir aptal bile ilk hamleyi yapabilir ama devamı hiç kolay degil"

Bugün baktığım zaman belki de şu ya ilham veren, bir arkadaşımın ricası FM Tarık Selbes ana kadarki hayatımın en mutlu dö- üzerine Hırvatistan ekonomisi hakkın- Sporcu nemlerimden biri olan on sekiz günlük da bilgi toplamam gerektiği için inter- [email protected] Zagreb seyahatimde hissettiğim o eşsiz nette yazdığım çağrıyı yanıtlayarak bir hafiflik duygusunu bu iki güzel yanıl- kahvede konuştuğumuz müzik eleş- samanın, yani gezi ve satrancın, bileş- tirmeni Mirna. Daha sonra İstanbul’u ke etkisine borçlu olduğumu açıkça da ziyaret eden Mirna, tüm çabaları- Çok satan kişisel gelişim görüyorum. Sevemediğim bir şehir ve mıza rağmen hala dünyanın en güzel kitaplarının, dinlerin, psikolojinin, okuldan tam da bu gezi öncesi kurtul- manzaralarından biri olma özelliğini parlak afişleri yol kenarlarında muş olmanın da katkısı büyük elbette. kaybetmemiş Boğaz manzarasına kar- gözümüzü alan reklamların, bankaların Adeta dans edercesine yürüdüğüm şi- şı oturduğumuz bir terasta çay içerken ve her ay cebimize giren paranın bize rin sokaklar, sabahları ufak kahveler- bir satranç dergisine yazı yazdığımı vaat ettiği o bir türlü tam olarak sahip de tek başıma yudumladığım espresso öğrenince “Mutlaka izlemelisin.” diye- olamadığımız müphem şey, yani mut- -yahut daha iyisi sade bir Türk kahve- rek bir Yugoslav filmi tavsiye etmişti: luluk nedir? Ünlü “Sen mutluluğun res- si- gibi bohem zevkler, ufak bir kasaba Zvonimir Berkovic’in yönettiği ve mo- mini yapabilir misin Abidin?” dizesini olan Krizevci’deki yerel ska festivali ve dernist Yugoslav sinemasının klasikle- herkesin bilmesine rağmen geri kala- sonrasında sabaha karşı Zagreb treni- rinden biri olan 1966 yapımı “Rondo”. nından çoğu kişinin maalesef haberinin ni beklediğim istasyonun dışarıdaki Bir peçeteye adını yazdığım filmi bir olmadığı fakat dünya edebiyatındaki en buz gibi havayla tam bir tezat halin- süre araştırdıktan sonra nihayet bulup güzel şiirlerden biri olarak pekâlâ sayı- deki sıcaklığında uyuyakalışım… Ha- izlediğimde Mirna’nın tavsiyesinde labilecek “Saman Sarısı” şiirinde şairi- tırladıkça beni bugün bile gülümseten yanılmadığını anladım. Yeni Dalga si- miz Nazım Hikmet bu sorunun ceva- daha birçok şey. Kısacası bu dünyada ne nemasının etkisinde çekilmiş bu harika bını hürriyet olarak verir. Hürriyet yani kadar mümkünse o kadar bir özgürlük film Godard’ı aratmayacak bir sinema özgürlük her şeyden önce bir hafiflik hissi. zevki sunuyor ve bu açıdan bakıldığın- duygusudur, şairimizin bahsettiği dev- da en azından satrancın önemli bir rol rim sonrası diktatör Batista zulmünden O hissiyatın paylaşıldığı harikulade oynadığı filmler arasında en iyisi olarak kurtulmuş Kübalıların hissettiği de tam insanlar da var tabii. Zevkle döşen- nitelendirilmeyi kesinlikle hak ediyor. olarak budur. O yüzden en mutlu ol- miş evinde sabaha kadar Hendrix ve Rondo aslında bilindik bir aşk üçgeni duğumuz anlar, yüklerimizden kurtul- Majke dinlediğimiz ve konuştuğumuz teması üzerine kurulu. Her pazar sat- duğumuz veya daha çok olduğu şekliyle Petra, evlerinde beni ağırladıkları süre ranç oynamak için sözleşen iki adam ve tatlı bir yanılsama sayesinde onları ta- boyunca turnuvadan sonra her akşam bir kadının satranç tahtası üzerinden şıdığımızı unuttuğumuz anlardır hep. bir İtalyan/Hırvat iskambil oyunu olan şekillenen aşk hikâyesi. Bekâr bir yar- Bu yanılsama bazen bizi içinde yaşadı- treseta masasına beni oturtan enerjileri gıç olan Mladen, heykeltıraş Fedja’yla ğımız toplumsal ilişkilerin zincirinden bitmek tükenmek bilmeyen üniversite pazar günleri satranç tahtası üzerin- geçici de olsa kurtaran bir gezi şeklini öğrencileri Maja, Hrvoje ve Melani, de mücadele ederken aynı zamanda alabileceği gibi bazen de bütün dikka- kasabasına beni davet ederek ufak bir Fedja’nın sevgilisi Neda’yla aralarında timizi üzerinde toplamayı başaran bir Hırvat kasabası atmosferini yaşamamı bir aşk gelişmeye başlar. Rahat ve ilgi- satranç tahtası biçimine girebilir. sağlayan Germanistik öğrencisi Simo- siz Fedja’ya taban tabana zıt bir kişiliğe na ve daha niceleri… Bir de bu yazı- 32 ARALIK 2014 OYUNUN ÖYKÜSÜ MK

sahip olan ciddi ve düşünceli Mladen 1960’lardaki Zagreb’ten kısaca yazıyı, en büyük mutluluklarımız ve Neda’yı giderek daha fazla etkiler. Bu görüntüler de sunan filmde dikkat- mutsuzluklarımızda rol oynayan aşka aşkın gelişimini satranç taşları ve tah- li gözler kentin bugün de ana mey- dair filmden ufak bir alıntıyla bitirelim: tasıyla sembolik şekilde anlatabilmeyi danı olan Ban Jelacic Meydanı’nı ve “Mladen, sen haklıydın. Aşk, tıpkı bir başarabilmesi ise yönetmen Berkovic’in onun üzerinde yer alan ünlü Hotel satranç partisine benziyor. Bir aptal bile ustalığını ortaya koyuyor. Kendi hisle- Dubrovnik’i fark edecektir. Şehrin en ilk hamleyi yapabilir ama devamı hiç rini engelleyemeyen Neda, buna var eski otellerinden olan bu otel aynı za- kolay değil.” gücüyle karşı koymaya çalışsa da –ki bu manda son derece iyi düzenlenmiş bir Selbes - Stevic Fedja’nın Mladen’i yenmesini istemesi turnuva olan 2013 Zagreb Açık’a da ev 2013 Zagreb Açık (3) ve partiyi kaybedince hırsından ağla- sahipliği yapan mekândı ve tıpkı tur- 1.e4 masıyla sembolize ediliyor- bunu başa- nuva gibi düzenlendiği otel ile otelin ramayacak ve sonunda Mladen’e teslim meydana bakan büyük pencereleriyle Neda’nın sözleriyle ilk hamleyi bir olacaktır. güzel ve bir o kadar da eski kahvehane- budala bile yapabilir. sini de adeta sevgiyle hatırlıyorum. “Rondo” adını film Mozart’ın pi- 1...e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 yano için bestelediği eseri K.511 La Turnuvaya gelirsek, turnuvayı gezi ¤ge7 Minör Rondo’dan alıyor. Bir müzikal için adeta bir bahane olarak kullandı- Sık rastlanmayan fakat ilginç –ge- form olarak rondo aynı temanın ufak ğımı ve maçlara hiç hazırlık yapmadan cikmiş- Cozio Varyantı. varyasyonlarla yinelenmesinden olu- çıktığımı -her ne kadar satranç dergi- 5.c3 g6 6.d4 exd4 7.cxd4 b5 8.¥b3 şur, tıpkı filmde Fedja’nın Mladen’e sinde yayınlanacak bir yazı için biraz ¥g7 9.¤c3 0-0 10.0-0 ¤a5 11.¥c2 izah ettiği gibi hem yinelenen hem de utanç verici de olsa itiraf etmem- gere- d6 12.h3 c5 hiçbir zaman aynı olmayan. Mozart’ın kiyor. Elbette benim gibi amatörler için bu zarif rondosunun melodisi gerek bu önemsiz olabilir ama profesyonel bir XABCDEFGHY Fedja’nın ıslığından, gerek Neda’nın ve oyuncu olmak veya oyun kuvvetinizi sonrasında Fedja’nın çaldığı piyanodan ilerletmek için her partiye ciddiyet- 8r+lwq-trk+( gerekse de Mladen’in hediye olarak al- le hazırlanmak şart. Nitekim bunu en 7+-+-snpvlp' dığı plaktan filmde defalarca duyulur. iyi gösteren örnek Hırvat büyükusta Bakıldığında her pazar yinelenen fakat Hrvoje Stevic ile oynadığım partide 6p+-zp-+p+& yavaş yavaş gelişen gerilimle birbirine kendisinden 300(!) puan düşük olma- 5snpzp-+-+-% benzemeyen satranç partileri de tıpkı ma karşın Stevic’in maçtan önce oyun- 4-+-zPP+-+$ aynı temanın yinelendiği bir rondoya larıma baktığını fark etmem. Stevic’in benzer. güzel kazancını yazının sonunda 3+-sN-+N+P# analizli olarak bulabilirsiniz. Onun dı- 2PzPL+-zPP+" Sonunun da tıpkı filmin başına şında çok da parlak sayılmayacak oyu- 1tR-vLQ+RmK-! benzemesi –fakat aradan geçen olaylar numa ve hatta üç gecelik uykusuzluk- yüzünden yine de farklı olması- yine tan sonra bir oyun esnasında beş dakika xabcdefghy bu rondo biçimine atıf yapan bir başka gözlerimin kapanması gibi ciddiyetten 13.a3?! unsur elbette ve yönetmen Berkovic’in uzak durumlara karşın yine de reyting ince biçimsel kaygısını gösteriyor. Son puanı kazanmış olmam Türkiye’de sat- Partinin en ilginç anlarından biri. olarak ufak bir tavsiye de Mozart’ın bu rancı ciddiye alan sporcuların kesinlik- Bu zamana kadar her iki taraf da nor- rondosunu merak eden ve dinlemek le yurtdışında oynamaları gerektiğini mal görünen hamleleri oynadı ancak isteyenler için. Bu eserin kanımca en gösteren bir olgu. tam da bu esnada birden önceki sene iyi yorumu Avusturyalı piyanist Artur Sırbistan’ın Paracin kasabasında genç Schnabel’a ait. Schnabel’ın 1946’daki Her pazar satranç oynayarak mut- IM Nestorovic ile oynadığım partiyi kaydı eserin adeta bir Chopin bestesi lu olan Mladen ve Fedja gibi sizin de takip ettiğimizi fark ettim ve rakibimin kadar kırılgan zarafetinin hakkını tam satrançtan keyif almanızı ve bir tahta bu partiye bakmış olduğunu şaşırarak olarak veriyor. Sırf bu muhteşem ron- ile otuz iki taşın yarattığı bu muhte- da olsa anladım. Partiyi kazanmama doyu dinlemek için bile izlenebilir as- şem yanılsamanın yeni yılda size bol rağmen açılıştan hemen hemen kayıp lında bu film. bol mutluluk getirmesini dileyerek bir pozisyonla çıktığım için bir şeyleri 33 MK OYUNUN ÖYKÜSÜ ARALIK 2014 değiştirmem gerekiyordu ancak o par- Rakibimden sakin ve belki de fazla 20...£xc5 21.fxe5 ¦xf1+ 22.¢xf1 tiden sonra gerekli analizi yapmadığım ihtiyatlı bir seçim. Fedayı kabul etmek ¦f8+ 23.¢e1? için ne oynamam gerektiğini bilmiyor- 16...¥xe5 17.¥g5 ¦e8 18.¦ae1 ham- Partinin kritik anı ve maalesef 19. dum. Elbette turnuva satrancı için affe- lelerinden sonra siyah için o kadar da hamlede yaptığım hesabın etkisiyle dilmez bir hata. Bu noktada bayağı bir iyi değil gibi görünse de ¥g7 ve son- burada çok hızlı oynayarak yanlış ter- dakika harcayarak objektif olarak pek rasında Qb6 ile açmazdan çıkmanın cih yaptım. 23.¢g1! ve siyahın kom- de iyi gözükmeyen a3 hamlesini bul- mümkün olması beyazın piyona karşı- pansasyonu ancak berabereye yetiyor dum. Bu konum aslında beyaz için hiç lık yeterli kompansasyonunun olmadı- 23...¤c6 24.¤ce2 ¤xe5 25.£e3 ¤c4 de kolay bir konum değil. Eğer beyaz ğını gösteriyor. 26.£e6+ ¢h8 27.£g4 ve bilgisayar fili f4 veya g5’e oynarsa -ki ilk görünen 17.f4 £b6 18.b3 bu konumda eşitlik gösteriyor. Eğer hamleler- b2 piyonunun zayıflığı ve si- 27…¥c8 28.£h4 yah atını c4’e koyduktan sonra beyaz b3 XABCDEFGHY 23...¤c6 24.¤ce2 ¤xe5 25.£c3 ile onu kovmak isterse c2’deki fili tehdit Na3 8r+-+-trk+( eden hamlesinin mümkün olması 7+l+-snpvlp' Beyazın maalesef daha iyi bir se- beyaz açısından oldukça can sıkıcı. a3 çeneği yok. Stevic için bundan sonrası ile beyaz hem atı b3 ile geri püskürte- 6pwq-+-+p+& çok zor değil.] bilmek isterken hem de -Nestorovic ile 5+p+pzP-+-% 25...£xc3+ 26.¤xc3 ¤c6 27.¤de2 oynadığım partide başıma dert açan- d4 28.¥b3+ ¢h8 29.¤d1 d3 30.¤ec3 b4 karesini kontrol ediyor. Tabii bu 4-+nsN-zP-+$ ¤d4 31.¦b1 ¥xg2 32.¥d5? hamlenin kötü tarafı beyazın gelişimde 3zPPsNQ+-+P# geri kalması ve sanırım bu daha önemli (13.¥f4 2-+L+-+P+" Kayıp konumda partiyi hemen bi- bir unsur. daha önce oynadı- tiren bir hata. 32.¥e3 daha dayanıklı ğım hamleydi. 13...¤c4 14.¦b1 ¤c6 1tR-vL-+RmK-! ¤f3+ 33.¢f2 ¤d2+? 15.d5 ¤b4 16.a3 ¤xc2 17.£xc2 f5! olurdu. (Siyaha xabcdefghy kazanç olan güzel bir varyant şöyley- Selbes -Nestorovic,N SRB Central-ch 33...¥xh3! 34.¥c5 ¦f5 35.¤e3 18...f6! di: op-A 5th 2012 (4) ve siyah açıkça üs- ¥xc3 36.¤xf5 ¤d2 37.¦c1 ¤xb3 tün. Ancak sonrasında ufak bir taktiği 38.¦xc3 ¥xf5 39.¦xb3 d2 40.¢e2 Çok uzun bir düşünmenin ardından ¥c2 41.¢xd2 ¥xb3 gözden kaçıran rakibim materyal kay- oynanmış harika bir hamle.18...¤a5? ve bu ters renk- betti ve şanslı bir şekilde de olsa partiyi 19.¥e3± li fil finalini siyah kazanır.) 34.¢xg2 elbette büyük bir hata olurdu. ¤xb1 35.¤xb1 kazanmış oldum, gerçi rakibim bir sene ve artık beyaz çok üstün. sonra oynadığımız partide bunun inti- 19.bxc4 fxe5 20.c5 32...¥xd5 33.¤xd5 ¤f3+ kamını almasını bildi! 13...cxd4 14.¤xd4 ¥b7 15.£d3 XABCDEFGHY XABCDEFGHY Siyah artık d5 oynamaya hazır duru- 8r+-+-trk+( 8-+-+-tr-mk( ma geldiği için beyaz bir şeyler yapmak 7+l+-sn-vlp' 7+-+-+-vlp' zorunda fakat bu gelişimini tamamla- 6pwq-+-+p+& 6p+-+-+p+& yamayan beyaz için o kadar kolay değil. Bu hamlenin ana fikri aslında beyazla- 5+pzPpzp-+-% 5+p+N+-+-% rın bir sonraki hamlesinde gizli ve taş- 4-+-sN-zP-+$ 4-+-+-+-+$ ların piyon karşılığında da olsa hızlı bir 3zP-sNQ+-+P# 3zP-+p+n+P# şekilde aktifleşmesini amaçlıyor.] 15...d5 16.e5 2-+L+-+P+" 2-+-+-+-+" 1tR-vL-+RmK-! 1+RvLNmK-+-! Tematik bir piyon fedası. Beyaz si- xabcdefghy yahın b7 filini pasif durumda tutarken xabcdefghy kendi taşlarını da tempoyla geliştirmek 34.Kf2 Nd2+ ve kale düştüğünden Hiç düşünmeden oynanacak elzem 0-1 istiyor. hamlelerden biri. Beyaz elbette b7 fili- partiyi terk ettim. 16...¤c4 nin etkinleşmesine izin veremez.

34 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK

2014-2015 FIDE Grand Prix Taşkent Dmitri Andreikin’in parlayan yıldızı!

FM Tarık Selbes su olan Caruana’yı yenerek başlayınca Dmitri Sporcu Grand Prix’yi yukarılarda bitireceğinin Andreikin [email protected] sinyalini vermişti ve Jakovenko’ya karşı aldığı yenilgiye rağmen üçüncü sırayı elde etmeyi başardı. Caruana’nın he- Rus satranççı Taşkent FIDE Grand men hemen hiçbir bariz hata yapma- Prix’de kariyerinin en önemli zaferine dan kaybettiği bu güzel partiyi analizli imza atarak Grand Prix puan tablosun- olarak yazının sonunda bulabilirsiniz. da üst sıralara tırmanmayı başardı. İlk turun diğer kazananı ise turnuva- yı ikinci sırada tamamlayan ve elde İlk ayak Bakü’den sadece beş gün ettiği puanlarla genel toplamda da sonra 20 Ekim’de başlayan 2014-2015 ikinci sırada yer alan Nakamura’ydı. FIDE Grand Prix’nin ikinci ayağı Taş- Amerikalı’ya bu sonuç için Jobava’dan kent, ilkinden çok farklı bir seyir iz- sonra beşinci turda da turnuva sonun- ledi. Bakü’nün birincileri Caruana ve cusu Gelfand’a kazanıp diğer partileri- Gelfand, Taşkent’te başarısız bir tur- ni berabere tamamlaması yetti. Böylece nuva geçirir ve hatta Gelfand sonun- ABD’nin satrançta en büyük umudu cu olurken; ilk ayakta sondan ikinci olan Hikaru Nakamura’yı 2016 Aday- kattığı muhakkak. Oynadıkları parti- sırayı elde edebilen Dmitri Andreikin lar Turnuvası’nda görme şansımızın den sonra analiz yaptıkları basın top- Taşkent’i namağlup şampiyon olarak arttığını pekâlâ söyleyebiliriz. lantısında ’yi paylaması da kapattı! Bir süredir 2700 üzeri ELO’ya bu farklı renklerden biriydi kuşkusuz, Taşkent’teki performanslar ara- sahip olan ve satranç elitinde yer alan birkaç oyuncu dışında genelde bu tarz sında bir parantez de Gürcü Baadur 2012 Rusya Şampiyonu Andreikin için reaksiyonların çok gösterilmediği sat- Jobava’ya açmak gerek. Türkçe versi- bu zafer aynı zamanda şimdiye kadar ranç dünyası için. elde ettiği en önemli birincilik anlamı- yonu Bahadır olan isminin hakkını na geliyordu. Ancak Rus satranççının verircesine yiğit bir savaşçı olan Jobava 2014-2015 FIDE Grand Prix’nin Adaylar Turnuvası hedefine ulaşabil- aynı zamanda elit satranççılar arasında üçüncü ayağı için oyuncular niha- mesi için oynayacağı son ayakta Caru- en orijinallerinden biri, belki de birin- yet dinlenme fırsatı bulabilecek zira ana ve Nakamura’nın elde edeceğinden cisi. İlginç açılışlarıyla tanınan Gürcü Tiflis’te oynanacak bu ayağın baş- daha iyi bir derece yapması gerekecek oyuncu bu turnuvada da beyaz taşlarla lama tarihi 14 Şubat 2015. Bakalım zira iki ayak sonunda bu satranççıların tersten Philidor, 1.d4 2.Ac3 şeklinde Jobava’nın evinde kazanan bu sefer puan olarak gerisinde üçüncü sırada Veresov, Caro Kann’da orijinal devam kim olacak ve üçüncü ayak üçüncü defa yer alıyor. yolları ve Fransız Açılışı’nın Rubinste- farklı bir şampiyonu mu getirecek? in Varyantı’nda g6 ve Fg7 gibi orijinal Bazen ilk tur bir turnuvanın rotasını Andreikin - Karjakin açılış fikirleriyle oynadı ve üstelik dün- çizmekte belirleyici olabilir. En azın- FIDE Grand Prix Taşkent 2014 yanın en iyi satranççılarından bazıla- Analiz: GM Alejandro Ramirez dan Taşkent’te ilk tur Mamedyarov’a rına karşı da böyle oynanabileceğini karşı siyahlarla kazanarak başlayan gösterdi. Yine de büyük yeteneğine 1.d4 ¤f6 2.¤f3 e6 3.¥g5 c5 Andreikin için bunun böyle olduğunu rağmen bu tarz açılışlarla Gürcü oyun- 4.¤c3 söylemek mümkün. Andreikin daha [Bir önceki tur Jobava’nın ga- cunun zirveye tırmanması zor, ana de- sonra ise Karjakin ve Jobava’yı yendi libiyetinden sonra Andreikin, belki de vam yollarının öyle kabul edilmelerine ve diğer partileri berabere bitirerek bi- Karjakin’e karşı tuhaf oynamanın iyi yol açan daha fazla kez oynanmalarının rinciliğe uzandı. Keza genç Fransız yıl- olacağını düşündü?] elbette bir sebebi var. Ancak Jobava’nın dız Vachier-Lagrave da turnuvaya son 4...cxd4 5.£xd4 [5.¤xd4 ¥e7 6.e4 yine de katıldığı her turnuvaya renk ayların kesinlikle en formda oyuncu- 35 MK HABER-ANALİZ ARALIK 2014 d6 çok tuhaf bir transpozisyonla Kone- ¢f7 26.£e1 ¤e6 27.¤f5 [Siyahın bu taşlarla oynamak şimdiden çok daha ru-Hou Yifan, 2010 partisinde Sicilya atı alamaması pozisyonunun açıkça iyi kolay.] Açılışı’na yol açmıştı.] olmadığını gösteriyor.] 24.¥e4 ¦c7 25.¥d5 £f2!? [İşleri 25...¦b8 26.£d3 ¥f8 5...¤c6 6.£h4 ¥b4 7.e4 ¥xc3+ 27...£c7?! [27...¤cd4! 28.¦h6] karıştırıyor. do- Bb3 [Belki de biraz fazla aceleci. 7...h6 XABCDEFGHY ğal ve iyi bir seçenekti, gerçi son- 8.¥d3 ¦g8!? Daha şimdiden böyle 8r+-tr-+-+( rası beyazın eşitlik için yeterince sağ- tuhaf hamleler mümkün. 9.¥d2 g5 lam olduğu düşünülebilir.] 10.£g3 ¤h5 11.£h3 ¤f6÷] 7zppwq-+k+-' 26.£b3 £xh2 [Siyah piyon avına 8.bxc3 h6 9.¥d3 d6 10.¦d1 ¦g8 6-+nzpnzpl+& çıkıyor. Beyaz açık h hattından yararla- [Fikir g5’te duran ve beyazların f6’da 5+L+-zpNzp-% namıyor zira veziri şah kanadına trans- kırışmak istemediği fili bir karar ver- 4-+P+P+P+$ fer etmenin iyi bir yolu görünmüyor.] meye zorlamak.] 27.a4 £f2 28.¦c1 ¦a7 29.£b4 3+-+-+P+-# £e3 30.¦cd1 £e5 31.£b5 ¢g7 11.¥e3 e5 [Genelde piyonları tah- 32.¥c6 ¦c8 33.¦g2 tadan kaybolan filin rengine koymak 2P+PvL-+K+" daha iyidir. Piyon yapısı siyah kareleri 1+-+RwQ-+R! XABCDEFGHY kontrol ediyor ve g5 ileride bazı var- xabcdefghy 8-+r+-+-+( yantlarda bir tehdit olabilir, henüz ol- 7tr-+-vlpmkp' mamakla beraber.] 28.c5! dxc5 29.¥c4! [Şaha karşı 12.¥b5 [12.0-0 g5 13.¤xg5 hxg5 kombine tehditler çok güçlü.] 6-+Lzp-+p+& 14.¥xg5] 29...b5 30.¥d5 ¦ac8 31.¦h6 ¤cd4 5+Q+-wq-zP-% 12...£c7 13.¤d2 ¥e6 14.f3 £a5 32.¥a5 ¤xc2 33.£h1 £xa5 34.¦h7+ 1–0 4P+-+-zp-+$ 15.c4 ¢e7 3+-+-+P+-# XABCDEFGHY F. Caruana - M. Vachier-Lagrave 2-zP-+-+R+" 8r+-+-+r+( FIDE Grand Prix Taşkent 2014 1+K+R+-+-! 7zpp+-mkpzp-' Analiz: GM Alejandro Ramirez xabcdefghy 6-+nzplsn-zp& 1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 a6 6.f3 e5 7.¤b3 33...d5! 5wqL+-zp-+-% ¥e6 8.¥e3 ¥e7 9.£d2 0-0 10.0-0-0 [Kuvvetli ve zamanlaması 4-+P+P+-wQ$ ¤bd7 11.g4 b5 12.¦g1 ¤b6 13.¤a5 iyi ayarlanmış bir hamle! Sürpriz bir ¦c8 14.g5 ¤h5 15.¢b1 £c7 şekilde beyazın bu piyonu almasının iyi 3+-+-vLP+-# [Maxi- bir yolu yok.] me Vachier-Lagrave geçen sene oyna- 34.¥xd5 [34.¦xd5 £e1+ 35.¢a2 2P+PsN-+PzP" nan Anand-Topalov partisindeki de- 15...¤f4 16.a3 £e6 36.¦c2 ¥xg5µ; 34.£xd5 £xd5 1+-+RmK-+R! vamyolunu geliştiriyor. 35.¥xd5 ¦xa4µ] xabcdefghy g6 17.h4 £c7 18.¥xf4 exf4 19.¤d5 ¥xd5 20.exd5² Anand - Topalov; 34...¦c5 35.£b3 ¥xg5 36.¥c4 ¥f6 37.¦e2 £f5+ 38.¦e4 ¦e5 [Bazı hallerde şahı e7’ye koyup siyah Norveç Satranç 2013 1–0] kareleri sağlamlaştırmak mümkün ola- 16.¤d5 ¤xd5 17.exd5 ¥xd5 39.¦de1 ¦xe4 40.¦xe4 ¦e7 bilir ama bu özel durumda Karjakin’in 18.£xd5 £xa5 19.¥d3 g6 20.c4!? konumu dağılıyor. 15...0–0–0 pek güven- [Siyah şimdi materyal fazla ve olu- li görünmese de şahı e7’ye koymaktan iyi şabilecek oyunsonları beraberlikten çok olabilir.] [Pozisyonun karakterini değiştiri- yor. Caruana piyon kazanacak ancak uzak. Bu durumda ters renkli filler çok 16.0-0 g5 17.£f2 ¦gd8 18.h4 ters renkli filler ve açık hatlar siyaha anlam ifade etmiyor zira beyaz fil h pi- ¤h7 19.hxg5 hxg5 20.g4 [20.¤b3 karşı oyun veriyor.] yonunu durdurmakta büyük zorluklar yaşayacak.] £c7 21.£g3 f6 22.c5 siyah için cevap- 20...¤f4 21.¥xf4 exf4 22.cxb5 41.¥d3 ¦xe4 42.¥xe4 £d7 laması zor.] axb5 23.£xb5 £a7 [Beyaz piyon 43.£b5 £xb5! 20...f6 21.¢g2 ¤f8 22.¦h1 ¥f7 fazla ama konumu için söylenebilecek [İyi hesaplanmış bir 23.¤f1 ¥g6 24.¥d2 £b6 25.¤e3 tek olumlu şey de o. Pratik olarak siyah hamle.]

36 ARALIK 2014 HABER-ANALİZ MK

44.axb5 ¥d4 45.¢c2 h5 46.b6 15...h6 16.¤h3 0-0-0 17.¦de1 böyle yapardı.] ¥xb6 47.¢d1 f5 48.¥c6 g5 49.¥d7 ¤h5 18.£f3 £h4 8...¥xf4 9.exf4 h5 10.gxh5 [10. ¢f6 50.¢e2 g4 51.¢f1 ¢g5 0-1 XABCDEFGHY f5!? hxg4 11.fxe6 gxf3 12.exd7+ (12. exf7+ ¢xf7 13.¤xd5 ) Gelfand - Jobava 8-+ktr-+-+( fazla iyimser. 12...£xd7 13.0-0-0 FIDE Grand Prix Taşkent 2014 7zplzp-+ptr-' muhtemelen be- yaz için iyi değil.] Analiz: GM Alejandro Ramirez 6-zp-zpp+-zp& 10...¦xh5 11.¦g1 £f6 [Beyazın 1.d4 e6 2.c4 b6 3.e4 ¥b7 5+-+-+-+n% yapısı bozuldu, ancak bunun karşılığın- [İnsanların düşündüğü kadar sıra dışı 4-+PzPPzPnwq$ da biraz aktifliğe sahip.] bir formasyon değil.] 3+-+L+Q+N# 12.¤e5 c6 13.¤a4? [Anlaması güç 4.¥d3 ¥b4+ 5.¥d2 [5.¢f1! bir hamle. Jobava maçtan sonra bunun muhtemelen en kuvvetli hamle. So 2PzP-sN-+-zP" kötü bir fikir olduğunu söyledi. Gerçi bu hamlenin değerini Jobava’ya karşı 1+-mK-tR-+R! bunun yanında beyazın konumu muh- geçtiğimiz Temmuz ayında kazanarak xabcdefghy temelen yine de biraz kötüydü.] göstermişti.] 13...£xf4 14.¤f3 e5 15.¦xg7 5...¥xd2+ 6.¤xd2 d6 [Siyah şaşır- [Beyazın konumu için söylenebile- 0-0-0-+ tıcı bir şekilde fena değil. Alan deza- cek bir şey varsa o da fazla dağınık ol- XABCDEFGHY vantajı olacak olsa da taşlarını yavaşça duğu. Piyonları ve taşları tuhaf konum- geliştirecek ve sağlam bir konuma sa- larda ve baskı altında.] 8-+ktr-+n+( hip olacak.] 19.¦e2?! [19.£f1 ¤xf4! 20.¤xf4 7zpp+n+ptR-' ¤f2³] 7.f4 ¤d7 8.£g4?! [Yeterince iyi 6-+p+-+-+& hazırlanmamış bir saldırı.] 19...¢b8 20.¥c2 f5 21.£f1 ¤hf6 5+-+pzp-+r% 8...¤gf6 9.£xg7 ¦g8 10.£h6 [Siyah en basit hamleleri oynuyor ve ¦xg2 [10...e5!?] Gelfand’ın konumu kendi kendine çö- 4N+-zP-wq-+$ 11.¤gf3 £e7 12.£h3 ¦g7 13.0-0-0 küyor.] 3+-+Q+N+-# 22.¤f3 £h5 23.exf5 exf5 24.d5 2PzPP+-zP-zP" XABCDEFGHY ¦e8 25.¦xe8+ £xe8 26.£d3 ¦e7 1tR-+-mK-+-! 8r+-+k+-+( 27.¦f1 ¤e3 28.¦f2 ¥a6 29.¥b3 ¤exd5 xabcdefghy 7zplzpnwqptrp' [İlk piyon düşüyor. Beyaz şimdi de terk edebilirdi.] [Siyah basitçe büyük bir inisiyatife 6-zp-zppsn-+& 30.£xf5 ¥xc4 sahip. Siyah şah c8’de güvendeyken be- 5+-+-+-+-% [30...¥xc4 31.¥xc4 ¦e1+ 32.¢c2 yazın e1’deki şahı hücuma uğrayacak.] 4-+PzPPzP-+$ (32.¤xe1 £xe1+ 33.¢c2 ¤e3+) 16.£e3 £f6 17.¦g3 exd4 18.£xd4 32...¤e3+] 0-1 3+-+L+N+Q# £xd4 19.¤xd4 ¦xh2 [Beyaz piyon 2PzP-sN-+-zP" Jobava- Andreikin kaybediyor, ama daha da kötüsü şah FIDE Grand Prix Taşkent 2014 konumu hala zayıf. Uzun rok atılamı- 1+-mKR+-+R! yor çünkü f2 boşta.] xabcdefghy Analiz: GM Alejandro Ramirez 20.¤f3 ¦h1+ 21.¦g1 ¦xg1+ 1.d4 d5 2.¤c3 13...¤g4! [13...0-0-0 14.¦hg1 [İkinci hamleden 22.¤xg1 d4 23.b3 ¤gf6 24.¤f3 c5 ¦dg8 15.¦g5!²] tuhaf bir oyun elde etmek istiyorsanız 25.¤b2 ¢c7 26.a4 ¦e8+ 27.¢f1 ¤e4 işi Jobava’ya bırakın!] 28.¤d3 b6 29.a5 ¢b7 30.b4 ¤c3 14.£g3 ¤df6 [Beyaz vezirin konu- 2...¥f5 3.¥f4 e6 4.e3 ¥d6 5.g4 31.axb6 axb6 32.bxc5 bxc5 33.¤d2 mu şaşırtıcı bir şekilde rahatsız. Tehdit ¦e2 34.¤b3 ¢b6 35.¦a8 ¦xc2 ¥g6 6.¤f3 ¤d7 7.¥d3 ¥xd3 8.£xd3 Nh5 ve sonrasında Nxf4.] [Beyazın ufak bir gelişim üstünlüğü var [Artık her şey bitti.] 15.¤g5?! [15.£e1 ¤h5 16.f5 daha ve g4 oynadı ki bu, uzun rok atacağı ve 36.¤dxc5 ¤xc5 37.¤xd4 ¦c1+ iyiydi.] şah kanadında saldıracağının sinyalini 38.¢g2 ¤d5 39.¦f8 ¤e6 0-1 veriyor. En azından normal insanlar

37 MK BULMACA EYLÜL 2014

Dr. M. Sabri Koçak IV. Kademe Antrenör Problem, bulmaca [email protected] Kaynak: Irving Chernev , The Bright Side of Chess

A. H. GUIDELLI KRAEMER XABCDEFGHY XABCDEFGHY XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 8-+-+-+-+( 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 7+-+-+-+-' 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 6-vL-+-zp-+& 6-+-+-+-+& 5zpp+-+-+-% 5+-+-+-+-% 5+-+-+-+K% 4kvL-+-+-wQ$ 4-+-+-+-+$ 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 3sn-+-+-+K# 3+-tR-+-zP-# 2K+-vl-+-+" 2-+-+-+-+" 2-+-tR-+Pmk" 1+-+-+-+-! 1wQl+-+-+k! 1+-wQ-+-+-! xabcdefghy xabcdefghy xabcdefghy

1. Beyaz oynar iki hamlede mat 2. Beyaz oynar iki hamlede mat 3. Beyaz oynar iki hamlede mat.

1.Qd8 Bxb4 [1...axb4 2.Qa8#] 2.Qd1# 1-0 2.Qd1# 2.Qa8#] [1...axb4 Bxb4 1.Qd8 1-0 2.Qxb1# 2.Qa8#] 1...Nc2 2.Qh8#; [1...f5 Nc4 1.Kg3 1-0 2.Qc7# Kxg3 1.Rc8

GRANT GIBBINS LOYD XABCDEFGHY XABCDEFGHY XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 8-+-+-+-+( 8-+-+-+-+( 7+-tR-+-+-' 7+-+-zp-+-' 7+-+-+N+-' 6K+-+-+-+& 6K+-mkL+-+& 6-+-+p+-+& 5+-+-+-+-% 5+-zpP+-zp-% 5+-mK-+-+-% 4-+-+-+-+$ 4N+-+-tR-+$ 4-+-+k+-+$ 3zp-+-+-+-# 3zp-+-+-+-# 3+-+-+-+R# 2r+-+-+p+" 2rt+-+-+-vL" 2-+-vL-+Rsn" 1vlkvLL+-wQ-! 1vl-+-+-+-! 1+-+l+-+Q! xabcdefghy xabcdefghy xabcdefghy

4. Beyaz oynar iki hamlede mat. 5. Beyaz oynar iki hamlede mat. 6. Beyaz oynar ve kazanır.

2.Rf2# 1-0 2.Rf2#

1.Bb2 axb2+ [1...Rxb2 2.Bb3#] 2.Ba4# 1-0 2.Ba4# 2.Bb3#] [1...Rxb2 axb2+ 1.Bb2 2.Rf8#] 1...Kc7 2.Ra4#; 1...axb2+ 2.Rd4#; [1...Bxb2 Rxb2 1.Nb2 1-0 2.Qh7# 2.Ng5#] 1...Kxf3 2.Qb1#; [1...Bxf3 Nxf3 1.Rf3

38 ARALIK 2014 TRENİ KAÇIRANLAR MK

Beraberliklerle dünya şampiyonu olunmuyor

Abdullah Sözen yana Trebitsch Memorial (1911, 1912, Schlechter, tuzak peşinde. Antrenör 1913). Schlechter belki de alçakgönül- 4.Q Q K Q [email protected] lülüğünden dolayı, beraberlik teklifleri- .Q ni nerdeyse hiç reddetmiyordu. Bir çok kazanç konumda bile beraberliği kabul Çigorin oyuna geliyor. .'dan Büyük olasılıkla en trajik dünya ediyordu. Lakabı “Beraberlik Ustası” sonra kazanç çok açıktır. şampiyonluğu maçı, 1910'da Viyana olmuştu. Özellikle yaptığı maçlarda K - ve Berlin’de, ile Carl bu çok belirgindi: Georg Marco (+0 Schlechter arasında olandır. Maçın öy- −0 =10) 1893, Georg Marco ve Adolf Schlechter’in her oyunu böyle de- küsü de oldukça ilginçtir. Bu maç 30 Zinkl aynı sonuçla; (+4 −4 =3) 1894, ğildi, kızdığı zaman rakiplerini perişan oyun üzerinden planlanmışken, maddi Dawid Janowski (+2 −2 =3) 1896, Si- ederdi, işte bir minyatürü: sıkıntılar yüzünden 10 oyuna indirildi. mon Alapin (+1 −1 =4) 1899, yalnız Janowski’yi 1902’de (+6 −1 =3) skoruyla Kasparov buna “görülmemiş bir olay!” Fried - Schlechter yendi, Richard Teichmann (+1 −1 =1) diyor. Maç sözleşmesinin metni ilk defa Viyana 1897 1904 ve (+3 −3 =10) yayınlanmadı, basına bazı maddeler  1911. Lasker ile 1910’da yaptığı trajik sızmıştı, en ilginci şuydu: “aday maçı en Dünya Şampiyonluğu Maçını da (+1-  az iki puan farkla kazanırsa unvanı ala- 1=8) skoruyla berabere yapınca unvan  caktı, maç 5,5 – 4,5 Lasker’in aleyhine Lasker’de kalmış oldu. Kombinezonları  sonuçlansa bile Lasker dünya şampiyo- bile beraberlikle bitiyordu:  nu olmaya devam edecekti”. Böyle bir maddeyi dünyada Schelechter kadar XABCDEFGHY XABCDEFGHY alçakgönüllü bir oyuncu dışında kim- 8-mk-+-+-+( 8-+-+-+-+( se kabul edemezdi! Bu incelememizde, 7+-+Q+p+p' 7zp-+-+-wQ-' maçın 5-5 bitmesinde bu maddenin ne kadar etkili olduğunu göreceğiz. 6-+-+-zp-+& 6-+pzpq+-zp& Beraberlik Ustası 5+-mK-+P+-% 5+-+n+pzpk% 4PzP-zpq+-zP$ 4-+-vL-+-+$ Carl Adalbert Hermann Schlechter, 3+-+-+-+-# 3+-zP-+P+P# 2 Mart 1874 tarihinde Viyana’da doğdu, 27 Aralık 1918 tarihinde Budapeşte’de 2-+-+-+-+" 2P+-+-+P+' bir simultane gösterisi sırasında rahat- 1+-+-+-+-! 1+-+-+-mK-! sızlanarak hayatını kaybetti. Kazandığı xabcdefghy xabcdefghy turnuvalar: Münich 1900 (12. DSB Siyah oynar. Congress) Pillsbury ile paylaşmalı 1-2, Beyaz oynar. Coburg 1904 (14. DSB Congress) pay- Çigorin - Schlechter Schlechter - Meitner laşmalı 1-3, Ostend 1906, Stockholm Ostend 1905 1906 Berstein ile paylaşmalı 1-2, Vi- Viyana 1899 Burada tamamen kayıp durumda  yana 1908 Maroczy ve Duras ile pay- olan Schlechter, son kozlarını oynuyor. laşmalı 1-3, Prag 1908 yine Duras ile  .d 4. Q 4.Qxd Q paylaşmalı 1-2, Hamburg 1910 (17. DSB Congress) ve üstüste üç yıl Vi- 4K  Mata çare yok. 39 MK TRENİ KAÇIRANLAR ARALIK 2014

XABCDEFGHY şıyor, ormanda gezintiler yapıyordu. At için iyi bir kare gibi görünse de 8-tr-+q+-tr( Onun oyunlarında doğadaki uyumun beyazın f-f olanağı var. 7zpp+nsnpmk-' yansımasını görürürüz.” Onun ko- 1.Qb numsal bir oyununu Richard Reti’nin 1.cx 6-+p+-+pzp& yorumlarıyla veriyoruz: Şimdi beyaz tehdit ediyor. 1.cx olmuyor çünkü 1 N bir 5vl-+pzP-+-% Schlechter - John alet kaybettirir, ayrıca 1.ex 1 4P+-zP-+-+$ Barmen 1905 Nx fedası da beyazın kozlarından.. .  .  .Nc  3wQ-+LvLPsN-# 1K 2-+-+-zP-zP" Siyahın seçtiği piyon yapısı (d5/e6/ 1.N 1.cx Nd  1. 1tR-+-+-tRK! f5 ve ardından ...c6, aynı şekilde be- ex 1.Nx (1Bx fx yazla simetrik olarak da d4/e3/f4 ve 1.Nx 1.cx (1.Q xabcdefghy c3), “taşduvar” olarak bilinir. Bu yapı- 1Bx Qx .N 1Bx Beyaz oynar. nın amacı e4 (beyazla e5) karesine bir fx .Qx R .N N at yerleştirdikten sonra kısa rok atmış .Qx  1.cx 1.N Q Schlechter - Meitner olan rakibe karşı ...g7-g5 (beyazla g2- 1.Rac Ne .dx Bx (. Viyana 1898 g4) ile şah kanadı saldırısı başlatmaktır. Nx .Nx Nxb (.Qx  Taşduvar yapısının gerçek zayıflığı bu .Qa .Rx .ex Nx oyunda açıkça belli olan vezir filinin .Qa  .  .Nb  1.dx Q 1Bx Bx Bx ile Siyah sa- kendi piyonlar tarafından kapalı kal- Qx .Qx fx .N Rf vunmaya devam edebilirdi, ama şu ol- masıdır.  .Qx 1.dx 1Bx Bx mazdı: .Nf  B  1.ex Nxc 1.bxc R .N-  Bu hamleyle beyaz derhal e5 kare- 1.Rac Bx si için mücadeleye başlıyor. .e B 1.cx 1 N Kaleyi açarak oluşacak mat tehdit- Bd N .Qc N Be N ve tehditleri nede- lerine çare bulamayan Siyah terkediyor. 27.Rag Maroczy - John, Barmen 1905 niyle siyahın sabrı bitiyor ve e dikeyini h8’deki kaleyi oynarsa bitirici- B beyazın lehine açıyor. dir. 1.ex Q 1.N 6.¥xd6 £xd6 ...¤d7' Schlechter’in kombinezonları ne Siyah ve den ...e6-e5 Siyahın 9. hamlesine karşıt olarak kadar şık olsa da asıl kuvvetli yönü oyu- sonra , fikirleriyle vezir filini burası beyaz için kalıcı bir kuvvetli ka- nunun yüksek tekniğiydi. O dönemde oyuna sokma umuduyla iyi filini de- 5...Nf6 6.e3 redir. Şimdi siyahın kötü fille kaldığı ve Viyana dünyanın satranç merkeziydi. ğişmeyi öneriyor. Yoksa Be7 7.Bd3 0- 8.Qc2 Ne4 cxd5 siyah karelerde zayıf olduğu bir konu- İşte Viyana’da yaşamış ünlü oyuncular: hoş olmazdı. Günümüzden bir örnek: ma ulaştık. Adolf Albin, Johann Baptist Allgaier, 9.g4! Qa5 10.gxf5 exf5 11.cxd5 cxd5 Johann Berger, Oscar Chajes, Bert- 1.Q 12.Ke2 Novikov - Dreev, Uzhgorod hold Englisch, Ernst Falkbeer, Ernst 1987 Burada, Schlechter’in siyah atı güç- Grünfeld, Hans Kmoch, Ignatz Ko- .e lü konumundan, e dikeyinin kontrolü- lisch, Boris Kostić, Georg Marco, Ric- nü almak için f-f ile kovmasını bek- hard Réti, Rudolf Spielmann, Wilhelm Bu siyahın niyetini önlüyor. Şimdi leyebilirdik. Bu yüzden şimdi yapacağı Steinitz, , Heinrich Wolf, ex siyah f4’de değişirse ’den sonra e5 değişme bize tuhaf geliyor. Fakat 15. Adolf Zinkl. Reti şunları yazıyor: “Ste- karesi kalıcı olarak beyaza geçer. Ayrıca hamlede beyazın duble piyonlarından initz, Dünya Şampiyonu olmak için açılacak e dikeyinden e6 piyonuna çok bile kurtularak amacına nasıl ulaştığını Viyana’yı terk etmiş, içinden Viyana’ya büyük baskı gelir. görüyoruz. Bu tür işlemler sık sık görü- ait her şeyi çıkarmıştı. Schlechter ise .N Bd Q lür, ama bunu nasıl yapacağınızı (tabii Lasker’e eşit olduğunu kanıtlamış ama daha önce bu metodu görmüşseniz) iyi Dünya Şampiyonu olamayacak kadar Bx Siyah bekliyor fakat Schlech- bilmelisiniz. Viyanalı kalmıştı. Schlechter, satranç ter stratejisine bağlı kalıyor. Bx fx .f exf .Rce oynanan kahve ve derneklerin dumanlı .g - .- N Q .Qa ortamlarından uzakta durmaya çalı-

40 ARALIK 2014 TRENİ KAÇIRANLAR MK

Beyaz gözünü siyah karelere dike- yazın büyük bir alan üstünlüğü vardır. .fx R 4.Rhf rek, siyah gelişimini zorlaştırıyor. Bu oyunda beyaz iki kanattan da yar- Şimdi siyah f6'da değişmek K .Rxf N ma hazırlıyor ve sonunda, siyahın da zorunda, yoksa beyaz değişip, R ve .N savunma yetersizliği nedeniyle, kanat R  ’den sonra beyaz şöy- saldırısıyla sonuç alıyor. arkasından il mat eder. le avantaj kazanırdı: .Q Nx 4.Nx 2.Qx Nxf 2Kf Nxe 2 .Q .Rhf R .  .Nd Kxe dx 4B 4.Nx Rxf 4. vezirin iki kalden üstün Rex 4.Rx Rx 4.Rx K olduğu bir duruma ulaşırdı. Örneğin: Beyaz - oynayarak, zaten kuv- 2.N R .Q R .Q .R 4.Rxf Rx 4.R R vetli olan f6 ve h6 karelerini daha da  (. .Qx R .N .R R .N R .N- güçlendirmek istiyor. Bu nedenle atını R .Q .Q (. R 4.Rx Rx 4.ex .Q .R .Qx R önce e3, sonra da hedeflediği karelere yöneltmek için g4’e getirecek. Hemen .N B .b R 3.Qc . olmazdı; .Q var. Beyaz e5 karesini tekrar kazanıyor, .b .R 3.Ne Q 3. B önce atı, oyunun son aşamasında da şa- 3.N3 B 3.N K .Qe hını buraya getirecek. İşini bitiren vezir şah kanadına yö- 4.R 4.N K .N N neliyor. e5 karesini de ile işgal etmek R Kg .Q 2. N için at g4 yoluyla f6 yerleşecek. .Q .Ne B .Q Final yarma işleminden önce, beyaz şahını olabildiğince merkeze getiriyor. .- hazırlamak için 2.Q N .Rh Q Bu, alan üstünlüğünü oyunortası saldı- şöyle karşılanırdı: 2.  2. ör- .Q  .Q rısıyla sonuçlanamayacak konumlarda, neğin: 2.N 2. ex (2.Rx ’ye en basiti deva- .Rx ex .bx .bx B mı şöyle olabilir: . .Qx Bx kazanca dönüştürmenin tipik yoludur. .N Q .cx Nx .Rc 4.Nx Q 4. gx 4.Rhf3 K . B ax ise .Rx Rxa .Rx .N Rxg 3.hxg Rx 3.N hx - XABCDEFGHY Siyah filini ile başlayacak şah 3.Rx kazanç bir oyunsonu olur- kanadı yarma işlemine karşı savunmak du. 8-+-+ntr-mk( amacıyla e8’e getirdi. Böylece Schlech- 2.Qb B 2.Qc Q 2.Ref 7+pwql+-trp' ter de oyunortasından beri hazırladığı Ra bitirici vezir kanadı saldırısına başlıyor. 6p+p+psNpsN& Kf B K K .Rb Bu hamleden sonra siyahın fili ta- 5+-zPpwQ-zP-% K 5. -0 mamen oyundışı kalıyor. Daha iyi- 4PzP-zP-zP-+$ Durumun umutsuzluğunu anlayan si 2B . R ve sonra B ( .-) 3+-+-+-+R# Walter John burada terk etti, devam veya idi. 2-+-+-+-zP" etseydi, muhtemelen oyun şöyle biter- . B .Rh di: 5. ax 5.ax B 5.bx Bx 5.Nx bx K Önemli bir an. Beyaz, Siyaha .- 1+-+-+RmK-! sürdürerek f6 ve h6 karelerinde daha xabcdefghy Eşit bir maç fazla zayıflık yaratıyor. Beyazın stratejisi amacına ulaştı. Schlechter’in uluslararası başarıları, . . Bütün siyah zayıf kareler taşlarla işgal satranç dünyasının dikkatini çekince, edildi. aday olarak Lasker’in karşısına çıkması Beyazın aniden vezir kanadında iş- .Qx kaçınılmaz oldu. 10 oyundan oluşacak lemlere başlaması şaşırtıcı ve beklenme- maçın ilk beş oyunu Viyana’da son beş dik bir şeydir. Bu aynı Bogoljubow’da Siyah vezir değişimini önleyemez: oyunu Berlin’de oynanacaktı. En önem- olduğu gibi Schlechter’in stilidir. Tah- .Q .Nx kazanır: Kx (.Q 4.Nx Qx 4. ex li şart ise, Lasker’in koyduğu, adayın tanın tamamında saldırmayı sever. 4.gx 4.Nx K 4.N şampiyonluk ünvanını alabilmesi için Merkez kapalı olduğu için, siyah filin- 4.Nx K 4.N 4.N+ +2 skor yapabilmesiydi. Eğer Schlech- de kötü olmasının vurguladığı gibi be- ter bir oyun öndeyken 10 oyun ta-

41 MK TRENİ KAÇIRANLAR ARALIK 2014 mamlanırsa ünvan Lasker’de kalacaktı. dan itibaren beyazın temelsiz oyununa R .! Aynı şartları bir yıl sonra Capablanca karşın, Lasker’in anlamlı ve sistematik Beyazın amaçsız vezir hamleleri sa- ile maç yapmak istediğinde öne süren oyununa dikkat edelim (Beim). dece siyahın güçlerini düzenlemesine Lasker, Capa’dan “şartlardaki haksızlık .R .Rd Q .Rg R yardımcı olmuştur. Beyazın son hamle- çok açıktır” gerekçesiyle red cevabını .Ree R 2.h K si aktif görünse de taş hareketliliğiyle alacaktı. Schlechter bu şartı iptal etti- desteklenmiyordu. Bu hamle yalnızca rebilseydi, büyük olasılıkla Dünya Sat- Lasker yakında, vezir kanadın- kendi konumunun zayıflamasına ve ra- ranç Şampiyonları sayısı bir artacaktı! da oluşacak piyon yapısını fark eder kip taşların aktifleşmesine neden olur Zaman kontrolü 1 saat 15 hamleydi. ve şahını yeni piyon zincirinin tabanı (Beim). olacak b7 ve d6 piyonlarına yaklaştırır. Maç başlayınca Lasker beklemedi-  R .Qd Q .Q ği kadar çetin bir cevizle karşılaşmıştı. Capablanca’ya göre oyun şu anda eşit K .Qe K .Qd K olsa da kısa zaman sonra siyahın lehine Üstelik rakibi, kendisinin ünlü psikolo- 3.a R 3. jik oyunundan hiç etkilenmiyordu. İlk döner. Plansız oyun her zaman sorun- dört oyun berabere bitti. Beşincisi ise ları yanında getirir (Beim). Beyaz şimdi tökezliyor. Bu hamle Lasker’in yıkımıyla sonuçlandı. 2.Rx hx  Capablanca) uzun zamandır tasarladığı vezir kanadı piyonları sürüşünün taktik olarak ye- Schlechter - Lasker XABCDEFGHY 3. Viyana 1910 Maçın 5. oyunu 8-+-+rmk-+( tersiz olduğunu gösteriyor. Önce .  .Nf N B N oynayıp, sonra b4 ve b5 ile vezir kana- 7zppzp-wqpzp-' dında yarma işlemine geçebilirdi. Şim- 10 oyunluk maçın yedisinde İspan- 6-+-zp-+p+& di siyah piyon yapısını kendi lehine de- ğiştiriyor (Pachman). Ancak Kasparov yol açılışı kullanıldı. Lasker siyahla, 5+-+-+-+-% 3. burada da olduğu gibi hep Berlin sa- burada “Bu konumda mütevazi vunmasını seçerken, Schlechter daima 4-+-+P+-+$ kalırdı” demiş. Peter Romanovsky ise Morphy’nin satranç tarihine kazandır- 3+-wQ-tR-+P# “beyaz bir dolap çeviriyor; amacı siyah dığı, klasik . devamyoluna girdi. 2PzPP+-zPP+" şaha bazı tehditler savurmak, Lasker Lasker siyahla, Schlechter’e karşı iki cesurdur, savaştan kaçmaz” demiş. kere Sicilya savunması oynadı. Kritik 1+-+-+-mK-! XABCDEFGHY son oyunda ise Schlechter, Vezir gam- xabcdefghy 8-+-+-+-+( bitinin Slav savunmasında kendi geliş- tirdiği sistemi kullandı. Siyah aklındaki net planla oynuyor. 7+pmk-trpzp-' .-  . B .Nc B Vezir kanadındaki piyon yapısının te- 6p+pzp-+p+& B5 melini b7 piyonu olarak kurguluyor, 5+-+-wq-+-% dahası bu piyon yapısı hareketli olacak- Oyun İspanyol açılışının Steinitz tır (Beim). Yukarıdaki diyagrama ilk 4-zPP+P+-+$ savunmasına dönüştü. Bu konuma bakışta konum açıkça eşit görünür ve 3zP-+-tR-+P# Philidor savunmasından da ulaşmak oyunculardan herhangi birisinin bera- 2-+-wQ-zPP+" mümkün. bere teklif etmesi sürpriz olmazdı. Fa- .- 8.dxe5 Nx Bx kat aslında Lasker gelecek hamlelerde 1+-+-+-mK-! Nfx 1Bx Nxf 1.Qxf göreceğimiz gibi haklı olarak kazanca xabcdefghy Qx 1.N Q 1.Rad oynuyordu. Onu kazanca ikna eden iki 3.! neden vardı: Birincisi vezirlerin deği- Beyazlar önemli bir alan üstünlüğü şilmesi durumunda şahının merkeze elde etti. 1.Qc (Schlechter) veya Ajurneye kalmadan önce yapılan ulaşma hızı, ikincisi beyaz e piyonunun 1Rfe1hamlelerinden sonra Re ve mükemmel bir hamle! (Kasparov) Bü- taktik olarak zayıflığı. Beyaz f3 sürerse Rae (Tarrasch) ile üstünlüğünü artı- yükustaya yakışır bir şekilde yiğitçe siyah f5 yada d5’le karşılık verebilirdi. rabilir (Beim). oynanmıştır. Gerçi şimdi şahın konu- Lasker’in planı iki aşamalıydı: Önce 1.R .Rfe N .Qc mu açılmaktadır ama beyaz a3 piyonu şahını merkeze getirmek, sonra vezir Nx .Rx da geri kalmıştır. Siyah ilerde c piyonu- değişimi önermek (Pachman). nu sürerek geçer elde etmeyi planlıyor .ex Rxe+ ilginçtir. Bura- 2.Q  2.Qa  .Qb (Tarrasch). Taşların tümünün mükem- 42 ARALIK 2014 TRENİ KAÇIRANLAR MK mel noktalarda konumlanmasıyla siyah gerekirdi.” zorunda kalacak (Pachman). .R 4.ax Rx 4.Q K ( için artık saldırıya geçme vakti gelmiş- .Q .Qd en iyi tir (Beim). şans ikinci bir piyonun feda edilme- .Qx Rx6 4.Ra Qx 4Kh Qx 3.cx5 (Schlechter). siydi: Bu değerledirmeye inandığımızda .Q K .Re R .Q .Ra Q K .Ra R 3.Qd Qa (3.  Schlechter’in vezirleri değişmesi gere- Dvoretsky .Re  3Kh Qc (3. ilginçtir) 3. kirdi. Fakat bu durumda beyaz uzun sonrasında beyaz taşlarının Qa . dx .bx R .Qc soluklu zor bir oyunsonuyla karşılaşa- aktif konumu feda edilen taşı karşıla-  4. Qd .Q (.Qx daha dakik- caktı. Dolayısıyla vezirler tahtada tu- dığını kanıtlamalıdır. Dvoretsky Qx tir, Kasparov) K (Romanovsky) tularak pratik anlamda doğru bir karar varyantından sonra beyaz önem- .Qx Qxf .Rf Qx (. verilmiştir, çünkü bu yaklaşım en azın- li bir kompanse elde edemeden piyonu Qa 4.Qc 4.R 4.Rx dan karşı hücum şanslarını sürdürür kaybederdi (Kasparov). Rx 4.Qx K 4.Q (Beim). a3 piyonunun zayıflığı ve c6- 4.ax Qx 4.Rb Q .cx ax .Q   Dvoretsky . c5 sürüşünün yapılabileceğinden yola 4.Q 3.ax çıkarak, kale oyunsonunun beyaz için  a kabul edilemez olduğunu söyleyebiliriz Beyazın ve planı gecikiyor. 4.R Qa R Siyah açık üstün diyor Capablan- (Romanovsky). fikir: ve örneğin: ca. Son iki hamlenin konumda yaptığı 4. 4.R Q .Qa K .R . Q değişiklikten sonra siyaha açık bir ka- .Qa .Ra .R .f (Bo- zanç oyunsonu var. Ayrıca beyazın ve- Ra İlk yanlış adım. .R'den son- logan) çok rahatsız eden tehdidi zir kanadı piyonlarının zayıf olmasının ra beyazın hiçbir karşı oyunu yoktu var. Herhalde siyah hamle tekrarı yapa- yanında, siyah c ya da d piyonlarından 4.Qa 4.Rb Q .R (Pachman). Kendine aşırı güvenen caktı: birisini, beyaz şahın yetişemeyeceği bir 4.Qb . vezirin sokulması. Besbelli ki .R (Dvoretsky geçer yapabilir. Stratejik olarak oyun ile devam etmek gerekirdi. Böylece be- 4.R 4.Rb R .Q Lasker’e kazançtır. Rakibinin tek umu- yazın en önemli karşı şansı olan a3-a4 Q .Qe Qd .R du taktik tehditler yaratarak kazancı ortadan kalkardı (Romanovsky). Yoksa mümkün olduğunca zorlaştırmatır. Qa Lasker rakibin şüpheli karşı oyunu- Sadece savunarak değil, güçlü Gerçekten de oyunun trajik sonucu na engel olmaya gerek görmüyor mu? tehdidini de yapıyor. Şimdi siyah şaha Lasker’in bu zorluklarla başa çıkama- (Kasparov) Gerçekten de siyah . karşı ciddi tehditler ortaya çıktı (Ro- dığını göstermiştir (Pachman). R .Qc manovsky). 3.g  Kg R .Qd ! 'den sonra konumunu nasıl güçlendirebilir? Lasker’in en iyi şekilde XABCDEFGHY Beyaz a3-a4 sürüşünden çekinmi- oynadığını düşünüyorum (Dvoretsky). .R .Q 8-+-+-+-+( yor; (Tarrasch). . Qx 7+-mk-+-zp-' .Qb Lasker, zor durumda kalınca her 6-+pzp-zp-+& Soru işaretini Tarrasch veriyor. türlü tehlikeyi göze almaya başlayan 5+-+-tr-zp-% . bx .Qx K .Qc (. Schlechter’in yaptığı piyon fedası- Ra Qx Kh Q 4.Q nı kabul ediyor. Capablanca ise . 4-tR-+P+P+$ K 4.Q Qx 4.Rx K bx 4.Qx R ve arkasından 41... 4.Rx .R 3+-+q+-+P# Romanovsky). ¦b4, 42...¦b1, 42...£f1 fikirleriyle ko- .Q veya ile siyah üstünlüğünü numun kazanç olduğunu öne sürmüş. 2-+-+-zPK+" devam ettirirdi (Kasparov). Ancak bu- Bu analizi devam ettiren Romanovsky 1+-+-wQ-+-! rada Dvoretsky şöyle yorum yapmış: 4.Q 4K 4.Q R xabcdefghy ”Partideki hamle anlamsızdır ve ancak 4.Q R .Q varyantını ve- tempo kaybına neden olmaktadır. Eğer riyor. Siyaha konumsal üstünlük sağla- . a3-a4 oynamayacaksa o zaman siyahın yan .R 4.ax Qx dah tem- (Q R planına ve engel olmak ve kinliydi. Beyazın piyon fedasını kabul Bu hamle geçer piyonu terfi kare- duruma göre h3-h4 piyon kırışımını ettikten sonra yeni bir safha başlıyor: sine bir adım daha yaklaştırır ve ikinci hazırlamak amacıyla Bologan’ın öner- siyah şahının artık sallantılı olan piyonu da şah çekerek kazandırır. Fa- .Q diği hamlesini tercih etmek konumu nedeniyle savunmaya geçmek kat bütün bu gerçeklere karşın, Las-

43 MK TRENİ KAÇIRANLAR ARALIK 2014 ker bu cazip hamleyi oynayarak işini Güç durumdaki Schlechter oyunu Q .Qe .R Q . çok daha karmaşık hale getirmiştir. keskinleştirmek için en küçük şansları Q .Q K .Q Kh Hamlenin tek eksisi sadece ağır taş- kullanarak inanılmazı başarıyor, şimdi Q .Q Kg .Q ların kaldığı bir konumda siyah şahın tehdit: Rx veya R sonrasın- K 6.Qx Q savunmasını zayıflatmasıdır. İşte bu da da Rx (Kasparov). Fakat kesinlikle .Qa Q .Q Qe .R yarattığı tüm artıları yok eder. Bundan 5.R K 5.Rx Q değil Q 6Kh Q 6Kg  sonra oyunu kazanmak zor olacaktır. (Tarrasch). 6.R .Q .c .R Siyahın .R .R K oy- 5.Q 5Kg Qe 5Kh c .R K .Q K nayarak sahip olduğu üstünlüğü mu-  5.R Q 6.Q K 6.Rx Q 6. hafaza etmek adına daha iyi şansları Qx 6.Qx c1 6.Qx 5.Q olurdu (Beim). .R .Rb . Lasker, örneğin ile sü- 6.R c1 6.Rx Qx .Q Qc Ra! Bernstein .Rb R! rekli şah çekebilir. Fakat kazanç yolun- Kc .Qx Q .R .Qe  .Qxb .Qx . dan dramatik bir şekilde sapmış olma- Bernstein R .R R . .Q Q K .Q sına rağmen, iki piyon fazlası kazancı Schlechter) Kasparov. .Q Q 5.Q .Q 5.f zorlamasına neden oluyor (Beim).  5.ex cx 5.Q Q 5. Kg .Q R 56.Ra7+ Kd8 Qe 5Kg 5Kg Qxf 5. .Rx Q .Qa K Q Kg  kazançtır, Kasparov Şiddetli savaşın doruk noktası, be- 5.Q K .Q hamlelerinden .Q .Q kazanırdı, şimdi yaz iki piyon geride ama a dikeyini ta- sonra vezir oyunsonu o kadar basit de- üç hamlede matı gören Lasker terk edi- mamen ele geçirmiş (Kasparov). ğildir. Aslında siyahın oyunsonunu ka- yor: K .Q Q 6.Q Q 6.Qx -0 zanacağı bile belirsiz! Evet, Lasker bile XABCDEFGHY bundan emin değildi Romanovsky 8R+-+-+-+( .R kazanır, demiş Capablanca. 7+-mk-+-zp-' Bu oyun hiç bir şekilde hatasız de- . aşırı derecede keskin! Şimdi be- ğildir, fakat son derece ilginç ve öğreti- yazın veziri aktif hale geliyor ve birden- 6-+-+-zp-+& cidir. Oyunun 22. hamleden 38. ham- bire şah tehditleri, fedalar havada uçuş- 5+r+p+-zp-% leye kadar oluşan ilk safhasında, ağır maya başlıyor (Kasparov). Oyunsonuna 4-wqp+-+P+$ taşların mücadelesiyle siyah insiyatifi girmek doğru ve mantıklı devam ola- ele geçirdi. Burada merkezileşmiş şahın caktı. Oyunda siyahın iki hamle sonra 3+-+-+-+P# gücüyle, vezirleri kırışmanın güçlüğü kazanacağı ikinci bir piyona aslında 2Q+-+-zPK+" açıkca ortaya çıktı. 39. hamleden oyu- ihtiyacı yoktu. Beyaz bu sayede hücum 1+-+-+-+-! nun bitişine kadar olan ikinci safha- olanaklarını hissedilir derecede artırı- sında ise beyaz karşı hücum sağlamak amacıyla önce bir piyon feda etti sonra yor (Pachman). xabcdefghy ikincisini. Siyah elindeki fırsatları de- .R  .Qa .Q? ğerlendiremedi, oyunu kazanç fakat .f Qc çok zor bir vezir kale finaline dönüş- Tabii ki olmazdı Zaman sıkışmasında trajik bir hata. .Q türdü. En sonunda bir kaç hata yaptı ve (Schlechter). Keskin mücadeli Schlechter’e göre en iyi sürdürüm . Qx Kg R 5.R K rakibin saldırısına teslim oldu (Pach- R .Q Qe .R idi. Ko- 5.Rx Q 5.Q 5Kg man). Q 5Kg R .R c .R num belirsiz olmasına rağmen siyahın c .R K .R 5Kg şansı yüksekti. Beyazın gelecek ham- Lasker bu oyunu parlak bir şekilde lesinden sonra siyah savunmasız kalır oynamıştı. Bu partinin bir çok açıdan R 5.R varyantı sürekli şah- .Q . (Beim). Siyah tehdidini hafife maçın en iyi oyunu olduğu düşünüle- la biterdi (Kasparov). Sorun “ alıyor. Şu devamyoluyla berabere ya- bilir. Ağır taşlar mücadelesiyle geçen Q!?' .R .Q .R ten sonra beyazın piyon geri pabilirdi: oyun ortasında Lasker, Schlechter’den R .R .Q oyunsonuna girmekten daha iyi şansı Tarrasch çok daha iyi oynadı. Fakat 46. ve 54. .Qa .Qa K .Qe Q var mıydı?” sorusuna verilecek cevabın hamlelerde yapılan iki hata her şeyi . .Q K K 6.Q ne olduğudur (Dvoretsky mahvetti (Beim). .Qx Kh R 5.Qa 6.Q K . .Q Q .R .Qe .Q ( Kasparov) Bu ve en az bunun kadar trajik olan

44 ARALIK 2014 TRENİ KAÇIRANLAR MK son oyun dışındaki sekiz parti beraber- .Nx K 3.Nx Kx rundaydı, eğer bu oyun berabere olursa likle sonuçlandı. Ancak bunlar satranç 3Kf K 3Ke K 3Kx Lasker skorda geri olmasına rağmen Kx K . B 3B literatüründe “büyükusta beraberli- şampiyon sayılacaktı. Lasker de rahat B4 ği” diye bilinen, açılıştan 10-15 hamle Deutsches Wochenschach 1910 değildi; 5,5-4,5 kaybedeceği bir maç 2Bx 2. (2.cx sonra anlaşmayla biten beraberlikler Capab- sonunda satranç dünyası onu ne kadar 2K 2.cx Rf 2. değildi. Her biri oldukça şiddetli mü- lanca). Dünya Şampiyonu sayacaktı? Gerçek- Ra .dx8 Rx .f N cadelelere sahne oldu. İşte 7. oyundan ten haksızlık açıktı! İki oyuncuya da .N B .N Bx .Rx kritik konum: beraberlik mutluluk getirmiyecekti. XABCDEFGHY beyazın kazanması gerekir (Crouch). Yani Lasker de kazanca oynamak zo- 8r+-+-trk+( 2.g rundaydı. 7zp-+-zp-+p' Böylece yukarıdaki önemli Bxh Lasker - Schlechter tehdidi önleniyor. 6l+pzpPvl-+& Berlin 1910 Maçın 10. oyunu 2B 2.Rx B 5+-+-+pzp-% .  .  .Nf .e  4N+P+-vLn+$ 2B 2.R (2.R R 3+L+-+-+-# 2. K .R N .Re  Lasker maçta ilk defa vezir piyo- 2PzP-+-zPPzP" .R Nf Kg Nd2)2. nu açılışı yaptı ve Slav savunmasının Ra8 (Capablanca). “Schlechter” devamyoluyla karşılaş- 1+-+RtR-mK-! tı. Bu sistemin günümüzde Grünfeld xabcdefghy 2.R B .Nc Bxc .bxc savunmasına dahil olması bir tesadüf N .Rd Nf değildir. Viyana’da Schlechter’in en Sicilya savunmasının, Dragon var- yetenekli öğrencilerinden birisi Ernst K (Bernstein). yantıyla (!) başlayan oyunda siyahın 17. Grünfeld’di ve ustasının açılışların- hamlesinden (g6-g5) sonra, bu konuma Kf Nxh Ke Nf dan oldukça etkilenmişti. “Son partide ulaşıldı. Beyazla oynayan Schlechter Ke N 3.Rd  3.R beraberliğe oynamak istemedim, bu oyunu karıştırıyor: K 3.Rx Bd 3Kd fxg yüzden ilginç karmaşıklıklara götüren, az bilinen bu devamyolunu seçtim” Bx .fxg (Schlechter). . R Bd veya Bc .N5 (Bernstein). .Nc B Bd - .Qc N .a dx  Bx   (Schlechter). .N .R Tarrasch) .ex .Rx B 2. Kasparov) B (Schlechter). Onarılmaz bir hata (Kasparov). . İşte kombinezonun ana fikri, feda B .R B B Ra N 1.- (1. B 1B . N .R Rb 4. N edilen file karşılık beyaz hareketli pi- (Euwe). yon çoğunluğu elde ediyor (Colin S 4B Rx 4Bx B 4Kc 1Bd  1.N bxa 1.bxa Crouch). Re Kb hx .Rx B .R B .Rx Rb Ka 2.Rf Bx - Sinirlerin oldukça gerildiği oyunda 2Bxh karşılıklı hatalar yapılmaya başlandı. Burada ilginç hamle Lasker olağanüstü savunmasıyla Adayın açılışı denemesi hüsrana uğra- idi; h piyonunu aldığından değil, be- beraberliği kurtardı. Maçın analizi ve dı. Delik deşik olmuş bir vezir kanadı yaz şahın konumunu bozduğu için 2Kh Bx 2.cx açıklaması en zor oyunu her halde buy- ve stratejik olarak kaybedilmiş bir ko- (Crouch). numu var. Fakat bunlar Schlechter’in (2. K 2.cx Nxf Kg du. 1.Qx N 2.Nxf 2Kg umurunda değil (Kasparov). Schlechter) Dokuzuncu oyun bittiğinde 5-4 N 1.Qx Nxd Kd (2Kh 2.N4 . Marco Schlechter öndeydi ve bir tek oyun kal- (Kf Q .Q B Kg K .ex8 Rx .Rx fx R .Nxf .Rf Q .Nc mıştı. Schlechter maçın özel şartından .N B B (. Bx 6 Kc B .Rxa Q .Nx R K (Bx dolayı ünvanı almak için kazanmak zo-

45 MK TRENİ KAÇIRANLAR ARALIK 2014

(Blackburne). rakipler, bilinmeyen açılış teorisinde 2B  .Qd N (.Qxh .Qf .N B .N4 1B 1.Rb Q .N el yordamıyla hareket ettilerse de artık fakat tüm partiye özel bir değer katan mü- .N (.Q N Be Qh cadele başlıyor. Pozisyonel oyun ikinci .- Bd Rfc (Mar- sonrasında beyaz diyagramdakin- plana itilerek, sezgisel ve hesaba daya- co), Fikir: B Q Steinitz’e siyahın den bile kötü durumdadır. Herhalde lı bir oyun geliyor. Bu “kuralsız oyun” konumunu bozmak için bir düzine Capablanca’nın önerisi hepsinden daha mücadelesinde iki usta da yaratıcılıkla- 2.Qb Ra .Rx Qxh hamle yeterdi. Lasker sakin ve man- iyidir: rının doruklarında olduklarını gösteri- B tıklı gelişmeden vazgeçerek, sinirli bir Beyazın güçlü bir baskısı var yor (Kasparov). şekilde saldırıyı hızlandırdı ve rakibi- ve en önemlisi siyah hala a6 atından ne karşı oyun şansı tanıdı (Tarrasch), .gx B .hx hx .Q dolayı acı çekmektedir. Vezirler olma- .- N karşı oyun var (Vuko- saydı beyazın daha az problemi olacaktı vic). Herhalde önceki dokuz oyundan Oyunun karmaşıklığını gösteren bir (Kasparov). varyant: .  B (.Rg hiçbirini kazanamayan Lasker, kısmen Qh .Rh B 2.Rg cx4 2.Qxh .Rf fx .Qb kendine olan güvenini kaybetti. Nor- R .Qx Ra Bx 2.Qx Q ya da mal koşullarda siyahın zayıflıkları onu .!  .Rg  Vukovic’in önerdiği varyanta yöneltirdi (Tarrasch). Schlechter yüreklendi! Uzun sü- ve ezici bir üstünlük sağlardı. Capab- B (! .Rg Q reden beri siyaha kötü olan konum ilk . Marco) lanca burada “cesur” hamlesini 2Bd Q 2.Rc B 2.Qc defa tamamen belirsizleşti. Tabii ki at önermiş ama kendisi olsaydı büyük ih- Q alınamaz: .Qx Rxf .Rxf Rxf timalle rok atardı (Kasparov). XABCDEFGHY Schlechter’de her şey tersine gelişti. .N . Kaderin cilvesine bakın ki, zavallı attan 8r+-+-trk+( başka bütün taşları mahvolmuştu. An- Lasker bu antipozisyonel hamlesini 7zpl+-zppvl-' cak bu kadar olur: bir tek o lanetlenmiş şöyle açıklıyor: “Bir tek partiye bu ka- 6n+p+-+p+& at hayatta kalıyor! (Kasparov). dar çok şey bağlı olduğu zaman oyun- 5+-+-+-+q% .Qb K .  .Qd cular çok heyecanlanır ve maceraya gx 3.ex Q 3Ke can atar.” “Şah kanadını açarak, vezir 4N+-zP-+-+$ kanadı hatalarından dolayı siyaha karşı 3zP-+LzP-+-# Lasker kesinlikle berabere iste- şans vermek ilke olarak hatalıdır” diyen 2-+QvL-zP-zP" miyor: 3Kd Q 3Kc Q Tarrasch şu varyantı vermiş: Bx Bx .Qx Bx .Qx Bxh 1+-tR-mK-tR-! (Tarrasch). (.Ra .g (Bd B . 3.Qh 3.Rf Q 3.Rf xabcdefghy N .Rx N Lasker) Bxg .Rx gx 2.fxg Qxg Viyana’lı satranç 2Bx6 otoritesi Georg Marco’nun önerdiği Bu partide Schlechter’in tükenmek .4 hamlesine Lasker: Bx Ortalığı iyice karıştıran bu hamleye bilmeyen saldırı cesareti ve Lasker’in (.Rf . Bx .fx N Lasker “?” Marco ise “!” işareti vermiş. savunmadaki soğukkanlılığı insanı   Lasker f dikeyinden çıkacak karşı oyu- hayretler içerisinde bırakıyor (B. Va- ve ’den sonra karşı oyun var de- miş Ludek Pachmann) .dx N nu küçümsüyor ve şu varyantı veriyor: instein). İnanılmaz! Her tarafta ölüm .-  2.Rb Qxh .Rf (Ke Q saçan tehditler var ama Lasker piyonu varyantını gösteriyor ve Ke Qh .Q Bx yine de alıyor. Bu durum yağmur gibi “oyunu eşitlediği” için beğenmiyor. fx .Qb R .Qx fakat yağan mermiler karşısında sigara içen .R .Qx Rxb Ke Bx  bir generali anımsatıyor (Tarrasch). Kasparov) Rxf 3.Rxf Nx 'den sonra siya- Atı savaşa sokmak en iyisiydi: .N Bu hamle Lasker’i haklı çıkarıyor. hın hiçbir problemi yok, bence doğru-   .S ve O zaman dinamik eşitlik sağ- Kimsenin soğukkanlı düşün- su şu olmalı: B  .Qd N .N B .Rh1 lanır, en azından beyaz risk bölgesinin memiş olması şaşırtıcıdır. Herhalde ve ezici bir üs- dışında kalırdı. Şimdi ise uçurumun Steinitz böyle oynardı. g piyonunun tünlük var. Bu nedenle en iyi savunma kenarında (Kasparov). sürülmesi beyazın konumunu hissedi- şudur: B .Qx R Zak’a lir derecede bozmuştur. Şu ana kadar göre konum şöyle güçlendirilebilir: .N .R 46 ARALIK 2014 TRENİ KAÇIRANLAR MK

XABCDEFGHY vetlerin uyumlu çalışmasını sağlamak, Schlechter hakkında şunlar söylen- 8-+-+-tr-mk( vezirleri kırışmak, a piyonunu almak miş: ve kendi piyonunu geçer yapmaktır. Bu 7zp-+-zprvl-' planı engellemek çok zordur ve şampi- “Hem iyi kazanma şanslarını hem 6-+-+-+-+& yon bunu acımasız bir şekilde gerçek- en tehlikeli saldırı tehditlerini aynı so- leştiriyor (Kasparov). ğukkanlılıkla karşılayan bir oyuncuyu 5+n+-+-+q% nasıl yenebilirsiniz?” Emanuel Lasker 4N+RzP-zP-+$ .R B .R K .N Qg Kc Qf Kb B “Schlechter’in yaratıcılığı bir yerde 3zP-+Q+R+-# 5.N Qb 5K K 5.Nx sıradandı, bu nedenle Lasker yapacak 2-+-vLK+-+" Qx 5.Qb K .Q K bir şey bulamıyordu.” Mikhail Botvin- 1+-+-+-+-! .Qx Q .Q Q nik Kb Q Ka Q .Qd xabcdefghy K 6.R K 6.R Qg “Schlechter’in kombinezonları, her- kesi şaşırtan, ama gerçek doğaseverlere 6.Re Q 6.Rd Q .Q .Rx Bx Rx .R aşırı kokulu gelen yapayca yetiştirilmiş K .Qc Qxc .Rxc K B Kf Qh+ güller değildir. Onlar aranıp bulunması .Re N Kb K .Rc gereken, toplandıkça sevilen alçak gö- Ben .Rx oynarken, . K 7K N 7K -0 Q Kg (Ke Qh nüllü orman çiçekleridir.” Richard Reti 4Ke Rxf 4Kxf Qh ve “Muazzam bir savaş, tabii ki çok sa- Kaynaklar: 4Qx .Q+ varyan- yıda hata yapıldı. Her iki rakip de ina- 1. http://www.chessgames.com 4.Rg Qx tını hesaplamıştım, nılmaz derecede yaratıcı oynadı. Parti 2. R.Reti, Masters of the chessboard, Dover publishing. 4.Q varyantını gördüğümde zamanının önüne geçmişti ve daha 3. S. Palavan, A.C. Talum, Satrançta dünya şampiyonluğu, çok geçti (Schlechter). sonra yapılan yorumlar bile yanlış çıka- İnkılap Kitabevi. biliyordu" diyor bu dev oyun hakkın- 4. V. Beim, Satranç stratejisinde dersler, Analiz Yayıncılık Ke Qh da Kasparov. Böylece Schlechter şam- piyonluk tacına kıl payıyla güle güle http://en.wikipedia.org Bu hamle oyunu bitirir. Böylece be- diyen ilk aday oluyordu. Onu 1951’de 5. G. Kasparov, Benim ustalarım, İş Bankası yayınları. yaz şah tehditlerden kaçabiliyor. . Botvinnik’e karşı David Bronstein ve 6. P. W. Sergeant, Championship chess, Dover publishing Q berabereyi garantilerdi: 4Kf 4.Rg Qh 4Kd Rf 2004’te Kramnik’e karşı Peter Leko, 7. L. Pachman, Modern Chess Strategy, Dover publishing. eşit skorlarla maçlarını berabere yapa- 4Kd Qh 4Ke Rxf 4.Qxf 8. Colin S Crouch, How to defend in chess, Everyman Chess. Nx 4Kd Qh 4Ke rak, izleyeceklerdi. Rxf 4Kxf Qh 4Ke Qx .Qx 4.Qh 4Kf Rxf Geçen sayının cevapları: 4.Qxf Qx 4.Q ve Q (Kasparov). Fakat beraberlik kimin 1. Morphy’nin Paris operasında Brunswick Dükü ve Isouard Kontu’yla umurunda? beraber izlediği opera Rossinini’nin “Sevil berberi” operasıydı. 4.Rf Q 4Kd Rxf 2. Frank Marshall “My fifty years of chess” kitabında Moreau’ya ilan et- tiği 11 hamlelik matı şöyle vermiş: .Rx cx (K .Q K 4.Qxf Qx 4.Qd Qf .N K .Qx .Qx K (K .Re K .N K .Nx K .Nx Nx .Q K .Q#) .Qx K Başlayan karmaşadan sonra üstün- .Rd K .Q K .Re K .N K .N Be lük ilk defa Lasker’e geçti (Kasparov). .Rxe Q 1.Qx K 1B 4.Qxd Kxd K .N Bd (Barcza). Oysa şimdi f3 piyonu e2’yi koruduğu için kale e dikeyinden şah Kd N çekemiyor ve mat bir hamle uzuyor. Marshall’ın göremediği incelik buydu, fakat gerçekten son derece ince! Doğal olarak turnuva salonunda başka kim- . .N Lasker) se de bulamıyor, eğer bulan olsaydı, Marshall yenik sayılacaktı. Artık toplam- .Qg Kc N Kb da 12 hamlede mat var: .Rxd K B K .N K .Nx Qg Ka Qh Ka Qg R .Rx fxg 1Kg  1B K 1.Q .Nb Lasker). Kazanç planı kuv- 47 MK PARLAK OYUN ARALIK 2014 Rakibin açılış fikrine hücum Satranç zengin bir oyun. Bazen temel ilkelerin dışına çıkılabilir. Örneğin rok kanadı piyonları sürülebilir

Dr. M. Sabri Koçak 4...c5 edeceği gelişim üstünlüğünün kendisi- ne çok daha fazla yarar getireceğini dü- IV. Kademe Antrenör Siyahın rakibinin saldırgan tutumu [email protected] şünüyor. Tempo kazanmanın ne zaman karşısında başka seçenekleri de vardı. ne kadar materyale eş değer olduğunu 4...h5 5.Nf3 e6 6.Bd3 Bxd3 • ya da daha iyi olduğunu kestirmek de 7.Qxd3 c5 8.c3 Nc6 9.0-0 Nge7 Anish Giri - Mikhailo Oleksienko 10.Bg5 Qb6 11.dxc5 Qxc5 oyunculuğun önemli bir yanıdır. Qatar Masters Open 2014 Doha QAT 12.Nbd2= 7...Qxe5 8.Bf4 Qxb2 Caro-Kann Savunması [B12] 1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5 Bf5 4...h6 5.g4 Bd7 6.h5 c5 7.dxc5 Siyah bir piyon daha aldı. Tabii ki • 7.Ne2!? XABCDEFGHY Nc6 8.Qxd5 Bxg4 9.Nc3 e6 bu hamlesinin doğal sonucu. 10.Qg2 Bf5 11.Bb5 Qc7 12.Be3 Ancak burada alınan ikinci piyonun 8rsn-wqkvlntr( 0-0-0 13.Bxc6 bxc6 14.Nf3 Ne7 meşhur zehirli piyon olduğuna da dik- 7zpp+-zppzpp' 15.Nd4 Bh7 16.0-0-0± M. Vac- kat edelim. Rakibin güçlü alanına giren 6-+p+-+-+& hier Lagrave (2710) - A. Grischuk vezirin bir de oradan çıkma sorunu var. (2752) Beijing 2011, Blinfold Ra- 9.Nbc3 Nf6 10.0-0 Qb4 5+-+pzPl+-% pid. 4-+-zP-+-+$ 5.dxc5 Nc6 6.Bb5 Qc7 Siyah vezirinin kritik durumunu göz ardı edip normal gelişmeye devam 3+-+-+-+-# XABCDEFGHY etseydi, örneğin 10...e6 11.Ba4 Bxc5? 2PzPP+-zPPzP" 8r+-+kvlntr( 12.Rb1 Qa3 13.Rb3+- hamlelerinden 1tRNvLQmKLsNR! 7zppwq-zppzpp' sonra vezir sıkışması nedeniyle Siyah taş kaybederdi. Bu konuma düştüğünde xabcdefghy 6-+n+-+-+& Siyah, veziri kurtarmak için 13...Bxf2+ 4.h4!? 5+LzPpzPl+-% ile taş vermek zorunda kalacaktı. 11.Rb1 Qxc5 Şah kanadından erken gibi gözüken 4-+-+-+-zP$ bir piyon sürüşü. Beyazın niyeti rakibin 3+-+-+-+-# XABCDEFGHY beyaz filine hücum etmek. Siyahın ra- 2PzPP+-zPP+" 8r+-+kvl-tr( hat bir ...e6 sürüşünden sonra ...c5 ile 7zpp+-zppzpp' merkezi yıkma fikri yürütmesini engel 1tRNvLQmK-sNR! olmak istiyor. Böylece rakibine bir öl- xabcdefghy 6-+n+-sn-+& çüde açılış sorunu çıkarıyor. Eğer Beyaz 7.Ne2!? 5+Lwqp+l+-% normal gelişim seyrinde devam etseydi: 4.Nf3 e6 5.Bd3 Bxd3 6.Qxd3 c5 7.c3 4-+-+-vL-zP$ Nc6 8.0-0 Nge7 9.Be3 cxd4 10.cxd4 Siyah e5’i almak istiyordu. Bu ne- 3+-sN-+-+-# Nf5 11.Nc3 Be7 denle beklenen devamyolu şöyle olabi- hamlelerinden sonra lirdi: 7.Nf3 e6 8.Be3 a6 9.Bxc6+ bxc6 2P+P+NzPP+" Siyah, sorunlarından kurtulup sahada 10.Nbd2 Rb8 11.Nb3² Beyaz konum- 1+R+Q+RmK-! istediği yerleşimi başaracak ve şansları da normal seyrinde oyuna devam eder- eşitleyebilecekti. di. Ancak Giri piyon karşılığında elde xabcdefghy

48 ARALIK 2014 PARLAK OYUN

12.Ba4! hamlesinden sonra savunma yok. Tehdide tehdit! Siyah c2 piyonuna 18.Qf3 1-0 saldırırken Beyaz da onu savunmak Beyazın iki önemli tehdidi var. İlki yerine doğru bir kararla rakibinin g6 basitçe Rxb7 ve ikincisi Rb5. Siyah bu 18... Siyah taş kaybını önleyemiyor: piyonuna saldırıyor ki, böylelikle iler- tehditleri önlemede çaresiz ve hiç de- g6 19.Nxa7+ Bxa7 20.Qc3+ Kd7 lemiş şah kanadı piyonlarından da ya- ğilse gelişim geriliğinden kurtulmanın 21.Rxb7+ rarlanma imkanı bulabilecek. 17.Nc3 yollarını arıyor. Siyaha karşı oyun imkanı verirdi: 17... 12...e5 Ne5 18.Qe4 Qg4+ 19.Qg2 Qxh4 İkinci örnek eski Dünya Şampiyo- Siyah gelişimde geri kalmışlığı- 17...Qxc2 18.Nc3 Qxb2 19.Qxg6 nu Kramnik'ten. Yine rok yapılan ka- Bc5 20.Ne4 Qe5 21.Bb3!² Bxf2+ nı gidermek istiyor. Bunun için aldığı nattan piyon sürüşü fikrini görüyoruz. piyonları geri vermeye razı ancak artık Hem de daha fazla piyon ve daha ileri. 21...f3 22.Rae1! Qf4 23.Qh5+- g6 çok geç. Sonuç yine başarı. tehdidiyle geliyor; 21...Be7 22.Rae1 13.Bxe5 - devamyolunda da hakimiyet Beyazda Siyahın umudu Beyazın vezire hü- Qatar Masters Open Doha, 2014 kalıyor. cumunu sürdürmesiydi. Beyaz tehdidi- 1.Nf3 Nf6 2.g3 d5 3.Bg2 c6 4.d3 22.Nxf2! ni gerçekleştirip 13.Rb5? oynasa, 13... Bg4 5.0-0 Doğru hesap! 22.Kxf2 de oynanabi- Qe7 14.Nxd5 Nxd5 15.Rxd5 Rd8 lirdi ama o zaman, 22...Qb2+ 23.Kg1 hamlelerinden sonra Siyah oyunda Beyaz başlangıçta piyonlarını sür- Qxb3 24.Qxg7+ Kxg7 25.axb3 f6 denge kurma şansına sahip olabilirdi. mekte acele etmeyip birçok açılış teo- 26.Rxf4 fxg5 27.Rg4² Beyaz iyi kalı- Ancak Giri sabırlı! risinin dikenli yollarından kurtulmak yor ama kazanca yeterli olacağı şüpheli 13...Ng4 14.Bg3 0-0-0 niyetinde. 5...Nbd7 6.Qe1 22...f3 23.Ne4 Siyah, Beyazın güçlü olduğu kanata At hayati g3 karesini kontrol ediyor. rok yapmak zorunda kalıyor. Herhalde Beyaz rakip atların uzakta olma- 23...Qd4+ 24.Kh1! kısa rok yapmak isterdi ama gelişimde sından yararlanarak vezirini doğal hat- geri kaldığı için böyle bir olanağı yok. ların dışına çıkarıp e1’de kale yerine 24.Kh2? Qb2+ 25.Nf2 (25.Rf2 15.Bxc6 Qxc6 kullanıyor. Böylelikle bir şah kanadı Qxa1÷) 25...Qxb3 26.Qxg7+ Kxg7 hücumunda kalesinden de f dikeyinde 27.axb3 Nc5 Siyah savunuyor. XABCDEFGHY yararlanabilecek. 24...Qb2 8-+ktr-vl-tr( 6...e5 7.e4 Bd6 8.h3 Bh5 9.Nh4 7zpp+-+pzpp' XABCDEFGHY Şimdi Beyazın tehdidi rakip d5 pi- 8r+-+-trk+( 6-+q+-+-+& yonunu kazanmak. Siyah rakibinin şah 5+-+p+l+-% kanadının dağılması karşılığında piyon 7zpp+n+pzp-' 4-+-+-+nzP$ kaybını kabulleniyor. 6-+-+-+Q+& 9...0-0 10.g4 Bg6 11.g5 Nh5 3+-sN-+-vL-# 12.exd5 cxd5 13.Nxg6 hxg6 14.Bxd5 5+-+-+-zP-% 2P+P+NzPP+" Nf4!© 4-+-+N+-zP$ 3+L+P+p+-# 1+R+Q+RmK-! Siyah, daha derli toplu konumuyla xabcdefghy Beyazın da dağılmış şah kanadı piyon- 2Pwq-+-+-+" 16.Nb5! ları yüzünden daha iyi duruyor. 1tR-+-+R+K! 15.Bxf4 exf4 16.h4 xabcdefghy At g3’teki fil ile mükemmel bir iş- 25.Nf6+! 1–0 birliğine gidiyor ve a7’yi alarak şah-ve- Beyazın şah kanadı piyonları g5’i savunmak için daha da ilerlemek zo- zir beyneli tehdit ediyor. 25.Nf6+ Nxf6 26.gxf6 vezir yal- 16...Bc5 17.Ned4 Qf6 runda kaldı. Ancak Beyazın d5’teki fili Siyahın f6 sürüşünü engelliyor. nızca g7’den mat tehdit etmekle kalmı- yor aynı zamanda g2 karesindeki tehdi- 17...Bxd4 ile atı alış, Siyahı siyah 16...Qc8! 17.Qe4! di de önlüyor. karelerde çaresiz bırakırdı. 18.Qxd4 49 MK SÖYLEŞE SÖYLEŞE ARALIK 2014

32 yıllık Gambit Satranç’ın Kurucusu

"Satrançta sportmenlik, etik değerler sonuçtan Savran Tekeli daha öncelikli olmalıdır."

Fatma Yılmaz FIDE Hakemi [email protected]

Biz sizi Gambit Satranç’ın kuru- cusu, satranç eğitimcisi olarak tanı- yoruz. Yetiştirdiğiniz yüzlerce satranç öğrencisinde sizi görmek de çok gü- zel! Ayrıca matematik öğretmenisiniz ve bu yönünüzle de binlerce gencimi- zin hayatına yön vermişsinizdir. Bü- tün bunların detaylarını sizden din- leyelim. Kısacası, eğitimiyle, satranç sevgisiyle, öğretmenliğiyle kimdir Savran Tekeli?

2 Nisan 1936’da Fethiye’nin Savran Tekeli Feshane'de düzenlenen İstanbul Satranç Festivalı turnuvasında 42 km uzağında bir dağ köyü olan Gürme’de doğmuşum. İlkokulu kö- yüzünden derse geç kalıp azar işitirdik. vardı, vezir istendiğinde de uyarı yapı- yümde bitirdim.1949’da Antalya Aksu 1958’e kadar sıramız geldikçe oynaya- lırdı. Köy Enstitüsü’ne girdim. Evliyim, 4 bildiğimiz o tek takımla satranç sevgi- çocuğum, 6 torunum var. Oğlum sat- miz sürdü. 1963 yılında Antalya Elmalı ranç eğitmenliği, kızlarımdan biri de Ortaokulu’na atandım ama Elmalı’da satranç hakemliği yapıyor. Torunlarım 1958’de Gümüşhane’nin Torul satranca ilgi yoktu. Ertesi yıl Finike da satranç oynar ama sadece Taylan Ortaokulu’na atandım. Orada da Me- Ortaokulu’na müdür olarak atandım. Can Tekeli’nin çeşitli şampiyonlukları murlar Lokali’nde satranç sevgimizi Okul müdürlüğümde başta satranç var. sürdürdük. 1959 Haziranında asker olmak üzere tüm spor dallarına, sanat oldum. Askerlikte Mamak Muhabere etkinliklerine öğrencilerimi teşvik et- Satranca kimin aracılığıyla ne za- Okulu’nda Öğretim Kurulu’nda gö- tim. İlçenin tüm öğretmenlerinin des- man başladınız? revliydim. Aynı zamanda Elektro- teğiyle Türkiye Öğretmenler Sendikası nik Astsubay Okulu’nda matematik (TÖS) Şube Başkanlığına seçildim. Satranç sporunu arkadaşlarımdan öğretmenliği yaptım. Satranç oyna- Bu görevim sırasında TÖS Lokali’nde öğrendim. Altlığı tebeşirle beton ze- maya orada da devam ettim. Ancak satranç takımları bulundurarak bu spo- mine çizer, kartondan yaptığımız fi- üstlerimizle oynarken onlara karşı ka- run yaygınlaşmasına katkı sağlamaya gürlerle oynardık. 1955’te Balıkesir zanmamaya dikkat ediyorduk. 1960’ta çalıştım. O sırada hem satranç hem Necati Eğitim Enstitüsü’ne girdim. terhis oldum arkasından da Ağrı Doğu- briç sevdalısı (uzun yıllar Cumhuriyet Okul müdürümüz rahmetli Adnan beyazıt Ortaokulu’na atandım. Önceki Gazetesi’nde Briç sayfası yazarlığı ya- Çakmakçıoğlu hem bir şair, hem de yerlere göre Doğubayazıt’ta satranç pan) Cumhuriyet Savcısı Şiar Yalçın satranç sevdalısı idi. Okulumuzun lo- daha yaygındı. Memurlar Lokali’nin komşumuzdu, onunla fırsat buldukça kalinde bir adet satranç takımı vardı. yanısıra kahvelerde de satranç oynanır- satranç oynardık. Şiar Yalçın’la oyunla- Erken kapan oynardı. Bazen öğle pay- dı. Oranın güzel bir satranç geleneği rımızdan en büyük kazancım satrancın dosunda başlayıp bitiremediğimiz oyun 50 EYLÜL 2014 SÖYLEŞE SÖYLEŞE MK

yorum ki.” diye yanıtladım. Dönüşte bi- len öğrencilerimin olduğunu öğrendim. Onlar bana öğrettiler, ben diğer bilme- yenlere öğrettim. Şimdi ilkokul birin- ci sınıfların öğrendiği notasyonu ben 40 yaşımda öğrenmiş oldum. Suadiye Lisesi’nde çalışmalarımızı yoğun bi- çimde sürdürdük. Dönemin satranç ustalarından Feridun Öney, Turhan Yılmaz, Gülümser Yılmaz Öney, Can Yurtseven, Ali İpek gibi dostları çağırarak öğrencilerimizle simultane oynamalarını sağladım. İlk yıllarda son sıralarda yer alan okul takımı 1980’li yıllardan itibaren kızlar ve erkeklerde Galatasaray, Ka- dıköy Anadolu, Saint Joseph, İstanbul Erkek, Alman, Darüşşafaka, İtalyan, Hou Yifan Gambit Satranç Merkezi'ni ziyaret ettiğinde, küçük öğrencilere birlikte. Saint Benoit, Robert Kolej gibi üst dü- zey eğitim veren liseler arasında yıllar- sportif yanının değil, eğitim yanının yıllarda Cumhuriyet Gazetesi’nin dü- ca şampiyonluklar kazandı. Basında bu başarıları okuyan öğretmen arkadaş- önemli olduğu idi. zenlediği Liselerarası Satranç Turnu- lar satranç kolunun kuruluşuna karşı valarının teknik toplantısına katıldım. 1967’de İstanbul Anadoluhisa- çıktıkları için özür dilediler. O döne- rı Ortaokulu’na atandım. Fikir Ku- Rahmetli Nevzat Süer “Sizin öğrenciler min federasyon başkanı Muzaffer Paşa lüpleri Federasyonu’nun Anadolu- yazmasını biliyorlar mı?” diye sordu. ve yönetim kurulu üyeleri okulumuza hisarı şubesinde satranç sporu çok Ben “Bizim öğrenciler lisede okuyor.” kutlama ziyaretinde bulundular. Okul öncelikliydi. O yıllarda rahmetli Can dedim. “Hamleleri yazmayı biliyorlar yönetiminden bu başarılarda katkımın Yücel Kandilli’de oturuyordu. Loka- mı?” diye soruyu yineledi. “Ben bilmi- olduğunu belirten bir satırlık kutla- limizde sıkça buluşur satranç oynar- dık. Can Yücel’den satranç dışında öğrendiklerimi anlatmaya sayfalar yet- mez. Anlattığı öyküler, fıkralar bile kül- türel yönden bana çok şey katmıştır. 1970’te Suadiye Ortaokulu’na atandım. Orada da çevredeki kahve- lerde satrançseverlerin bulunduğu- nu öğrendim. Bu arkadaşlara ben de katıldım. 1976’da Suadiye Lisesi’nde satranç kolunun kurulmasını önerdim, tüm öğretmenler karşı çıktı. Bazıla- rı o zaman tavla, 66 kolu da kurulsun dedi, hatta satranç komünist sporudur bile dediler. O kadar çok konuştum ve o kadar inatçıydım ki sonunda “Lanet olsun, peki kurulsun!” dediler. Okul yö- netiminin değil öğrencilerimin maddi katkılarıyla satranç takımları ve saat- leri sağlayarak çalışmalara başladık. O 51 MK SÖYLEŞE SÖYLEŞE ARALIK 2014 ma almadığımın Peki, bu süreç- üzüntüsünü hala ya- te çok başarılı, çok şarım. yetenekli dediğiniz Satranç turnu- öğrencileriniz oldu valarında kullanılan mu? satranç takımlarının Öncelikle şunu model karmaşıklı- söyleyeyim, satran- ğından dolayı 1982 ca madalya gözüyle yılında satranç ta- bakmıyorum. Sat- kımı üretmeye karar ranç zaten çocuk- verdim. Hem eği- lara zihinsel olarak tim hem üretimle çok şey kazandırıyor bu spora katkı sağ- bunun üstüne bir lamak beni mutlu de madalya olursa ediyordu. Aynı anda elbette güzel olur. Gambit Satranç Benim de başarısını Merkezi’ni kurdum. madalyalarla süs- 1984 yılın- leyen öğrencilerim da emekli oldum. oldu. Şu anda he- Öğrencilerimden men aklıma gelen- Gambit Satranç Merkezi İstanbul takım birinciliği kupasıyla Soldan sağa üst sıra: Cahit Tür- ler: Hakan Erdoğan Hakan Erdoğan koğlu, Savran Tekeli, Can Yurtseven, Murat Pamuk. Alt sıra: Çetin Sel, Can Arduman üniversiteli olmuş- (1991 Türkiye Şam- tu. Birlikte Suadiye piyonu), Burcu Can öğrencilerime aldıkları madalya, kupa Lisesi’nin satranç başarısını sürdürmek (20 yaş altı Türkiye şampiyonu), İlker ve ödüllerden çok daha önemlisinin için okul yönetimine başvurduk. Kabul Arısoy (12 Yaş altı Türkiye üçüncüsü). eğitimlerine, mesleki başarılarına, ruh edildi. Bir süre sonra, “Emekli olan bu Bayan satrancımızın önde gelen isim- ve beden sağlığına katkısının oldu- arkadaş, hiçbir maddi beklentisi olma- lerinden Aslı Bayrak da benim öğren- ğu bilincini vermeyi ilke edindim. Bu dan neden hala çalışıyor?” biçiminde cim. ilkeye kendim de uyduğum için çok olumsuz yorumlardan rahatsız oldum. mutluyum. Anlaşmalı beraberliğin o Ön plana çıkan öğrenciler demiş- Bu nedenle çalışmayı durdurdum. 1980 turnuvadaki diğer sporculara haksızlık ken, bazı antrenörlerimiz ne yazık ki yılında İstanbul Satranç Derneği üyesi olduğunu düşünüyorum. Ben hiçbir olmuştum. Bu üyeliğim satranç emek- kendilerince parlak gördükleri öğren- maçımda anlaşmalı beraberlik yapma- çileri ile yakından tanışmamı sağladı. cileri başka antrenörlerin elinden al- dım. Daha sonra İSD başkanlığına seçildim. maya çalışıyor. Bunu etik bulmuyorum. Başkanlığım sırasında yoğun turnuvalar Gambit Satranç Merkezi… Önemli olan birilerinin öğrencilerini düzenleyerek ve üye sayımızı arttırarak 1982’den 2014’e… dile kolay tam 32 kendisine yönlendirerek başarılıymış bu sporun yaygınlaşmasına katkı sağ- yıl! Bu kadar uzun sürede ayakta kal- gibi gözükmek değil. Önemli olan sat- lamaya çalıştım. Sonraki yöneticiler- mayı nasıl başardınız? ranca ilgisi olan çocukları fark edip on- den, seni örnek almaya çalışacağız gibi ları satranç dünyasına kazandırmaktır. Satranç takımlarında, saatlerinde ödül değerinde sözler duymak beni çok belli bir standart yoktu. Bu nedenle Sizinle ilgili olarak görüş sordu- mutlu etmişti. 1982’de Gambit Satranç’ı kurmuştum. ğum satrançseverler, yukarıda söy- Emeklilikten sonra çeşitli okullar- Temel hedefim de satranç malzeme- lediklerinizi kanıtlarcasına “Birçok da (Turhan Mediha Tansel, Yeşilbahar, si üretmekti. Ancak 1990’da Dünya derece yapmış satranç oyuncusunu Zihni Paşa, 30 Ağustos, 23 Nisan Zeh- Yaş Grupları yarışması için Polonya’ya henüz çocukken keşfetmiş, yetiştir- ra Hanım, Gökdil, Özel Sezin, Özel gönderildim, çocuklarımız orada başa- miş ve satranç dünyasına kazandır- Koç, Çağrı Bey Bilfen, Kalamış, Le- rısız olunca kendimi sorumlu hissettim mıştır. Uzun yıllar satranç kulübünü man Kaya, Özel Parmak Çocuk) okul- ve yurda dönüşte yer tutarak Gambit maddi ve manevi fedakarlıklarda bu- larındasatranç eğitimi verdim. Bu okul- Satranç Merkezi olarak satranç eğiti- lunarak açık tutmuş, satranca gönül larda önemli dereceler elde ettik. Ama mine de başladık. verenlerin uğrak yeri olmasına imkan 52 ARALIK 2014 SÖYLEŞE SÖYLEŞE MK

söylemek istersiniz? Neden Karpov? Türkiye Satranç İyi oyunculuk hele hele de dünyanın Federasyonu tara- en iyi oyuncusu konusu tartışma fından 1990 yılında götürür elbette. Üstelik bu dönemden Polonya Varşova’da dönemede değişir. Benim favori sat- Dünya Yaş Grupları ranççımın Karpov olmasının nedeni Şampiyonası’na katı- ise onun oyunculuğunun çok ötesinde. lan takımımızın kafi- Kendisiyle tanışma şansım oldu. Tam le başkanlığı görevi- bir beyefendi. Çok az insanın, kendi ne getirildim. Bütün alanında dünyanın zirvesinde olup da o giderleri oyuncuların kadar alçakgönüllü olabileceğini düşü- aileleri karşıladı, ken- nüyorum. di giderlerimi de ben cebimden karşıladım. Yerli oyuncularımızdan sizin açı- Bu turnuva seyahati nızdan en iyiler desem… boyunca satranç dı- Satrancın en iyileri demem doğru şında çok kazanım- olmayabilir ama benim açımdan Ateş Savran Tekeli atölyesinde satranç takımı üretiyor larımız oldu. Sergi- Ülker, Salih Muratoğlu ve Can Ardu- ler, müzeler gezdik, man satrançta örnek alınacak dostlar. sağlamıştır.” dediler. Peki, siz fark et- sosyal yapının nasıl olması gerektiğini tiğiniz çocukları satranç dünyasına öğrendik, doğanın nasıl korunduğunu Geçmişi şöyle biz düşünürse- kazandırmak için kimlerden destek gördük, Kasparov’la tanıştık. Satranç- niz satranç nereden nereye geldi? aldınız? Kimler Gambit Satranç’ta çıların bu spora verdikleri önemi algıla- Daha da ileriye gitmesi için neler ya- eğitmen olarak size destek sundu? dık. Bu etkinliğin izlenimlerini TSF’ye pılmalı? rapor ettim. Hakan Erdoğan, Azeri Fikret Side- Türkiye’de satranç mülki amirler ta- ifzade, Azeri Elçin Esedov, Ziya Nu- Biz sizi daha çok eğitmen olarak rafından kumar sayılırdı, bundan kur- hov. Hayri Özbilen’in para almadan tanıyoruz ama oyunculuk ve hakem- tulduk. Ülkemiz bölgelere ayrılarak baş sunduğu desteklerin ise haddi hesabı lik yönünüz de var bildiğimiz kada- antrenörler sağlanmalı. Satranç kitaba yok. rıyla. çok dayalı. Her geçen gün kitap artı- şı var. Bu yayınlar bir kurul tarafından Çalışmalarınızı hep aynı adreste Evet, dediğiniz gibi satrançta ben denetimden geçmeden yayınlanmama- mi yürüttünüz? kendimi daha çok eğitimci ve yönetici lı. Klasik turnuva biçimlerinin yanısı- olarak görsem de oyunculuk ve hakem- ra yeni modeller yaratılmalı. Örneğin Hayır ne yazık ki… Başlangıçta eği- liğim de var ama oyunculuğum üst dü- 50 masa üzerinden İstanbul- Ankara, tim amaçlı kurulmadığımız için bir yer zeyde değil. Ancak oyunculukta edin- İstanbul-Anadolu Yakası-İstanbul Av- yoktu, 1991’de yer tutarak eğitime baş- diğim deneyimlerden öğrencilerime rupa Yakası, Dede-Anne-Baba-Çocuk ladık. Her tuttuğumuz yerde ancak 3-4 aktarma konusunda yarar görüyorum. Takım Turnuvaları gibi. Spor kulüple- yıl kalabildik. Malum satrançtan çok Hakemlik konusuna gelince evet, ha- rinin tamamında satrancın kabul edil- kazanma şansınız yok. Çok kazanama- kemlik belgem var ama hiç hakemlik mesi için çaba gösterilmeli. yınca kira, giderler her şey sorun. 3-4 yapmadım. adres değişikliğinden sonra doğrudan Türkiye satrancından kimleri ta- kendimize ait bir yer olması düşünce- Dünya satrancından beğendiğiniz nıyorsunuz? Ve tanıdıklarınızla ilgili mizden vazgeçerek dershanelerle çalış- isimler? neler söylemek istersiniz? maya başladık ama aslında gönlümden Max Euwe, Karpov, Anand. geçen Gambit Satranç’ın yeniden ken- Son zamanlarda öne çıkanlardan di bağımsız yerine kavuşmasıdır. Saydıklarınız içerisinde sizce sat- ismen tanıyıp şahsen tanımadıklarım rancın en büyük ismi kim? var. Eskilerden Nevzat Süer, Suat Ata- Yurtdışında Türkiye’yi temsil eden lık, Ateş Ülker, Can Arduman, Can grubun sorumlusu olduğunuzdan Karpov! Yurtseven, Ali İpek, Suat Soylu, Yazar söz ettiniz? Bu görevinizle ilgili neler olarak Ümit Ünkan, Selim Palavan. 53 MK SÖYLEŞE SÖYLEŞE ARALIK 2014

Yönetici olarak da Celil Layiktez ve sizler baskı öncesinde bu kitapları geçmiştir artık. Yöneticilik de satranç kahraman Olgaç. Satrançta ün yapmış incelemeli ve uygun gördüklerinizi gibidir. Bir söz, bir karar vermeden ama bu spora yanlış yaklaşanlar var. tavsiye etmelisiniz. Belki yine çok önce kılı kırk yarmak gerekir. Kılı kırk Ama bunları isimlendirmenin yara- sayıda basılacak ama hiç değilse yararak verdiğimiz kararların, sözlerin rı yok. Ülkemiz satrancına yayın yolu sizler uygun olanla olmayanı ayırmış de arkasında durmalıyız. Tersi durum ile katkıda öncülük eden Yayınevi ise olacaksınız. Kitap almak isteyenler de hem yöneticileri hem de hedef kitleyi İnkılap’tır. zamanla TSF önerisini dikkate alarak zor duruma sokar ki bu da kimsenin kitap almaya yöneleceklerdir. Bu da tercih etmediği bir sonuç. Adlarını saydığınız sporcularımız beraberinde hem yazılan kitapların o dönemde hangi yarışmalarda oynu- kalitesini yükseltecek hem de iyi kitapla Pek çok zamanınızı alan, hayalle- yorlardı? okuyucuyu bir araya getirecektir. rinizi süsleyen,şöyle olsaydı daha iyi olurdu dediğiniz, bu kadar sevdiğiniz Çok sayıda turnuvada Yayın Kurulumuza önerileriniz satranç size neler kazandırdı? oynayamıyorlardı ne yazık ki! Çünkü için teşekkür ederiz. Sözünü ettiğiniz çok sayıda turnuva yoktu. Olanların tarzda bir inceleme daha önce bizlerin Hız, hoşgörü ve benden farklı dü- başında ise ulusal düzeyde Türkiye de gündeminde yer almıştı. Önerinizi şünenlere saygı duymayı kazandırdı. Şampiyonası’nı, uluslararası düzeyde de dikkate alarak konuyu bir kez daha Çalıştığım kurumlardaki üst ve astla- ise Olimpiyadları ve Balkaniadları sa- gündeme getirir değerlendiririz. rımla davranışlarımı düzenledi. Bu de- yabiliriz. diklerim, en güzel tanımını ise Hakan Peki, satrancın diğer üyelerine, Erdoğan’ın annesinin cümlelerinde Üst düzeyli oyuncu değilim satranççılara, ailelere, eğitmenlere, buldu. Hakan Erdoğan henüz 10-12 dediniz fakat oyuncusunuz da sonuç- yöneticilere önerileriniz var mı? yaşlarındayken annesi “Hakan satranca ta. Çok istemenize rağmen sizin katı- başlamadan önce biz tartışıyorduk an- lamadığınız turnuvalar var mı? Satranççılara öğütlerim: Madalya cak her tartışmamız kavgayla bitiyordu. ve kupaların değil satrancın diğer Olmaz olur mu? Satranca başladıktan sonra da tartışı- yararlarının çok daha öncelikli yoruz. Şimdi ise tartışmalarımız anlaş- Neden katılamıyorsunuz peki? sayılması. mayla bitiyor.” demişti. Ayrıca burada Ailelere önerim: Çocuklarınıza İsmet Paşa’nın torunu Hayri İnönü’nün Zaman! Zaman yetmiyor ne ya- de bir sözünü eklemek isterim. Bir dö- zık ki. Yetmeyen zamanda insan önce sevmedikleri bir besini sevdirmek için gösterdiğiniz aynı çabayı satranca uzak nem oğlu Münci İnönü’ye satranç dersi kendi zevklerinden vazgeçmek zorun- vermiştim. Hayri İnönü’nün bir konuş- da kalıyor. Uygunsuz zaman koşulları durması halinde de harcayınız. Siz de satranç öğreniniz. Evinizde bir masada masında Münci’ye satranç aracılığıyla nedeniyle bazı turnuvalara istediğim centilmenliği öğrettiniz.” demesi be- halde katılamıyorum. daima hazır bir satranç takımı bulun- sun. nim açımdan inanılmaz derecede se- Turnuvalarda oynayamamak dı- vindiriciydi. Eğitmenlere önerim: Şu ana kadar şında satrançla ilgili yapmak isteyip Kısacası satranç kavgayı değil, de henüz yapamadıklarınız var mı? yazdıklarımı okusunlar. Satrançta tam- lık özelliğini uygulasınlar. At L gider anlaşmayı; kibiri değil, centilmenliği Satranç kitap projelerim var, henüz demesinler, bulunduğu kare dahil dört öğretiyorsa, insanlar da bunların far- gerçekleştiremedim. Bunlar: Satranç içinde L biçiminde hareket eder de- kındaysa ne mutlu bizlere! Merdiveni Basamak 1 ve Hamle sayısı sinler. Şahın değeri sonsuz demesinler. Son olarak satranç dışı hobileriniz verilmeyen problem kitabı Sportmenliğin sonuçtan daha öncelik- desem? li olduğunu bilsinler. Satranç bir savaş Kitap demişken benim TSF yöne- oyunudur demesinler. Müzik dinlemeyi, yürüyüş ve spor ticilerine ya da TSF nezdinde Yayın yapmayı çok severim. Kurulu’nda olan sizlere bir önerim Yöneticilere önerilerim ise “satran- var: Satranç kitaba dayalı bir spor. cın temel ilkesi olan dokunulan taşın Söyleşimizin sonunda okuyucula- Son zamanlarda da satrançla ilgili oynanması gerektiği” kuralıdır. Bu ne- rımız adına çok teşekkür ediyor, size çok kitap basılıyor ama bunların bir- denle bir taşa dokunmadan önce eni- bol müzikli, yürüyüşlü, sağlıklı uzun çoğu denetimden uzak. Sanki çoğu ne boyuna ölçüp biçmek gerekir çünkü bir ömür diliyoruz. da ticari amaçla basılıyor. TSF ya da yanlış taşa dokunduktan sonra iş işten

54 HAZİRAN 2014 USTACA MMK

Fatma Yılmaz Bu sayımızın sorularını, Söyleşe Söyleşe köşemizin konuğu Savran FIDE Hakemi Tekeli'nin favori satranççım dediği Karpov'un oyunlarından seçtik. Bakalım [email protected] sizler de efsane oyunucu gibi kazançları görebilecek misiniz? Soruları çözmeye çalışırken rakibin şah çekebileceği yerleri, kazançlarını, kısacası en iyi hamlelerini de göz önünde tutmayı unutmayınız.

Anatoly Karpov - Veselin Topalov, Dos Hermanas, 1994 - Viktor Kortschnoj, Moscow 1974 Anatoly Karpov - Veselin Topalov, Linares, 1994 XABCDEFGHY XABCDEFGHY XABCDEFGHY 8-+l+rvl-+( 8-+-+r+k+( 8rwqr+-+k+( 7zpp+-+pmk-' 7zpp+-zpp+p' 7+-+Qvlp+-' 6-+n+-+pzp& 6-+lzp-snpwQ& 6p+n+p+p+& 5+-zpN+-+-% 5wq-+N+-+-% 5+pzp-+-+-% 4-+-+qvL-+$ 4-+-+PsN-+$ 4-+P+-zP-+$ 3+-zP-+Q+P# 3+-+-+P+-# 3+-sN-+-zP-# 2PzP-+-zPP+" 2PzPP+-+-+" 2PzP-+-zPL+" 1+-+R+LmK-! 1+-mK-+-+R! 1tR-+-tR-mK-! xabcdefghy xabcdefghy xabcdefghy wKg1,Qf3,Nd5,Bf1,f4,Rd1,Pa2,b2,c3,f2,g2,h3/bKg7,Qe4,Nc6,Bc8,f8,Re8,Pa7,b7,c5,f7,g6,h6 wKc1,Qh6,Nd5,f4,Rh1,Pa2,b2,c2,e4,f3/bKg8,Qa5,Nf6,Bc6,Re8,Pa7,b7,d6,e7,f7,g6,h7 wKg1,Qf3,Nd5,Bf1,f4,Rd1,Pa2,b2,c3,f2,g2,h3/bKg7,Qe4,Nc6,Bc8,f8,Re8,Pa7,b7,c5,f7,g6,h6

1. Beyaz oynar, kazanır. 2. Beyaz oynar, kazanır. 3. Beyaz oynar, kazanır. 1-0

15.£xc5+ £d6 16.£xa7 £xf6 17.¥h5 ¦d2 18.b3 ¦b2 19.¢g2 19.¢g2 ¦b2 18.b3 ¦d2 17.¥h5 £xf6 16.£xa7 £d6 15.£xc5+

¢f8 11.£e8+ ¢g712.£e5+ ¢g8 13.¤f6+ ¢f7 14.¥e8+ ¢f8 ¢f8 14.¥e8+ ¢f7 13.¤f6+ ¢g8 ¢g712.£e5+ 11.£e8+ ¢f8

6.bxa6 £b6 7.¦d1 £xa6 8.¦xd4 ¦xd4 9.£f6+ ¢g8 10.£xg6+ 10.£xg6+ ¢g8 9.£f6+ ¦xd4 8.¦xd4 £xa6 7.¦d1 £b6 6.bxa6

5.¤xd5+ £xd5 6.¦e1+] 1-0 6.¦e1+] £xd5 5.¤xd5+ ¢xe4 4.¦e1+ ¢f5 5.¦xe8+- ¥e6 6.¦xf8 ¥xa2 7.¦c8 1-0 7.¦c8 ¥xa2 6.¦xf8 ¥e6 5.¦xe8+- ¢f5 4.¦e1+ ¢xe4

1.¦xe6+! fxg6 2.£e6+ ¢g7 3.¥xc6 ¦d8 4.cxb5 ¥f6 5.¤e4 ¥d4 ¥d4 5.¤e4 ¥f6 4.cxb5 ¦d8 3.¥xc6 ¢g7 2.£e6+ fxg6 1.¦xe6+! 1.e5!+- ¥xd5 2.exf6 exf6 3.£xh7+ ¢f8 4.£h8+ [4.£h8+ ¢e7 ¢e7 [4.£h8+ 4.£h8+ ¢f8 3.£xh7+ exf6 2.exf6 ¥xd5 1.e5!+- 1.¤f6!! ¢xf6 [1...£xf3 31.¤xe8++-] 2.¥e5+ ¢xe5 3.£xe4+ 3.£xe4+ ¢xe5 2.¥e5+ 31.¤xe8++-] [1...£xf3 ¢xf6 1.¤f6!!

Anatoly Karpov - Vlastimil Hort, Alekhine Moscow,1971 Anatoly Karpov - Aleksander Sznapik, Dubai, 1986 Anatoly Karpov - Alexander Beliavsky, Linares,1994 XABCDEFGHY XABCDEFGHY XABCDEFGHY 8r+-+k+-tr( 8-+-wqr+k+( 8r+-+-trk+( 7+p+-+p+-' 7zp-+lzppvl-' 7+p+nvlpzpp' 6p+-zp-vl-vL& 6-+-zp-+p+& 6p+-wqpsn-+& 5+-+nwq-+P% 5+ptrNsn-vLn% 5+-+-+-vL-% 4-+-+-+-+$ 4-+-sNP+p+$ 4P+-sN-+-zP$ 3+-zP-+R+-# 3+L+-+P+-# 3+-+Q+-zP-# 2PzP-wQL+-+" 2PzPPwQ-+-+" 2-zP-+PzPL+" 1tR-+K+-+-! 1+K+R+-+R! 1tR-+-+RmK-! xabcdefghy xabcdefghy xabcdefghy wKd1,Qd2,Be2,h6,Ra1,f3,Pa2,b2,c3,h5/bKe8,Qe5,Nd5,Bf6,Ra8,h8,Pa6,b7,d6,f7 wKb1,Qd2,Nd4,d5,Bb3,g5,Rd1,h1,Pa2,b2,c2,e4,f3/bKg8,Qd8,Ne5,h5,Bd7,g7,Rc5,e8,Pa7,b wKg1,Qd3,Nd4,Bg2,g5,Ra1,f1,Pa4,b2,e2,f2,g3,h4/bKg8,Qd6,Nd7,f6,Be7,Ra8,f8,Pa6,b7, 5,d6,e7,f7,g4,g6 e6,f7,g7,h7

4. Beyaz oynar, kazanır. 5. Beyaz oynar, kazanır. 6. Beyaz oynar, kazanır.

6.£g5 1-0 6.£g5 1-0 10.¤e6 ¤e5 9.f5 £b7 8.b3 c3 7.¦h1 £b8

1.¦fd1! ¤c5 2.£c4 ¦fd8 3.b4+- ¤xa4 4.£b3 £b6 4.e3 1-0 4.e3 £b6 4.£b3 ¤xa4 3.b4+- ¦fd8 2.£c4 ¤c5 1.¦fd1! 1.¦d3 ¦xh6 2.¦xd5 £e4 3.¦d3 £h1+ 4.¢c2 £xa1 5.£xh6 ¥e5 ¥e5 5.£xh6 £xa1 4.¢c2 £h1+ 3.¦d3 £e4 2.¦xd5 ¦xh6 1.¦d3 6.¥h4 ¤f7 5.f4 f6 4.£xh5 bxc4 3.¥xc4 ¦c4 2.£h2 gxh5 1.¦xh5

55 MK SATRANÇ VE SANAT ARALIK 2014 Satranç Maçı Gambit Piyonunun Şaha Terfisi Mavikale'nin bu sayısında, satrancın romantik dönemindeki kurgusal bir dünya şampiyonluğu maçına odaklanan bir filmi tanıtacağım: Satranç Maçı

Prof. Dr. Ergin Çiftçi şında sahneyi terk Sporcu etmesine benzete- [email protected] bilir. Tam bu sırada şaşırtıcı bir gelişme olur: Çevik bir el Filmin Künyesi çocuğu paltosunun Türkçe adı Satranç Maçı yakasından yaka- layıverir. Bu erken Orijinal adı La Partie D'échecs fedayı engelleyen el, İngilizce adı The Chess Game bu biçare piyonun Ambroise (solda, Pierre Richard) küçük Max’e satranç öğretiyor. vezire hatta şaha Yönetmen Yves Hanchar terfi etmesinin yolunu açacaktır. Ambroise afallamıştır, bunun yalnızca Yapım yılı 1994 İzleyici giderek Belçika kırsalında, şans olduğuna inanmaya çalışır. Max ise bu oyunu çok sevmiştir, hemen bir Yapımcı 1828 yılında olduğunu anlar. Çocuğu Fransa, Belçika, İsviçre yenisini oynamak ister, hatta oynamayı ülke kurtaran kişi Ambroise adında gezgin sürdürmeleri halinde asla bir daha atla- Orijinal dil Fransızca bir papazdır. Kurtardığı Max’in ne an- nesi ne babası vardır, ne de yaşamak mayacağına şerefi üzerine yemin eder. Süresi 110 dakika için bir amacı kalmıştır. Papaz acına- Bundan sonra Max’i farklı yerler- cak haldeki Max’i himaye etmeye ka- de farklı rakiplerle oynarken görürüz; Pierre Richard, Denis La- vant, Catherine Deneuve, rar verir. Ancak Max bu şefkati takdir bir savaş alanında, bir pazar yerinde, Oyuncular James Wilby, Delphine Bi- edecek durumda değildir; Aynı gece bir kulüpte, bir şatoda… Rakiplerinin bet, Hilde Heijnen uyuyakalan papazın tek varlığı olan yüzlerinde beliren şaşkınlık, hayranlık Yaş sınırı 13 yaş çantasını da alarak kaçmaya başlar. Bu ve ızdırap ifadelerinden ve sürekli dev- kaçış tökezleyip düşmesi ile sonlanan rilen şahlardan giderek ustalaşan bir IMDB Puanı 6.5 kısa bir yolculuğa dönüşür. Papazın çantası açılınca, Max daha önce hiç Diyagram 1 görmediği bir şeyle karşılaşır: Bir sat- Perde, sisle dolmuş derin bir vadiye XABCDEFGHY ranç takımı! Durumu fark edip peşine 8rsn-wqkvlntr( açılır. Vadinin bir yakasında, yükselen düşen Ambroise tam bu sırada yanında kayaların oluşturduğu zirvede, on yaş- 7zppzp-+p+p' belirir. Hiçbir kızgınlık belirtisi göster- 6-+-zp-+p+& larında bir erkek çocuğu durmaktadır. meden Max’in yanına oturur. Satranç Çocuk, kendisine arkasından yakla- taşlarının nasıl dizildiğini, nasıl hare- 5+-+-zp-+-% şan kameraya döner ve izleyiciyle göz ket ettiklerini gösterir. Max, anlamını 4-+L+P+l+$ göze gelir. Sonra başını yeniden önüne yitirmiş karanlık hayatında bir kıvılcım 3+-sN-+N+-# çevirir, kararlılıkla uçurumun kıyısına fark etmişçesine, henüz öğrendiği bu 2PzPPzP-zPPzP" yaklaşır, korkusunu hafifletmek ister- oyunu oynamak için sabırsızlanır. Ay 1tR-vLQmK-+R! cesine bir şarkı mırıldanmaya başlar ve ışığı altında, e xabcdefghy kendini boşluğa bırakır! Satrançsever  hamleleriyle başlayan ilk Max - Ambroise izleyici, bu olayı, açılışta feda edilen bir oyunda, Max şaşırtıcı derecede parlak Beyaz hamlededir. gambit piyonunun oyunun hemen ba- bir galibiyet elde eder (Diyagram 1). 

56 ARALIK 2014 SATRANÇ VE SANAT MK

meye başlayacağı geçmişte bin altın değerinde bir bahis bir soyadı, örneğin olduğunu hatırlatır. Paralarını yolda Max Şah! Max ise çaldıran Ambroise ve Max’e markiz bu Ambroise’un soya- desteği sağlayınca maçın oynanması dını almak isterken için bir engel kalmaz. Maçın ayrıntıları sanki yoksunluğu- konusunda anlaşılır, Staunton zama- nu iliklerine kadar nının çok değerli ve kısıtlı olduğunu hissettiği baba boş- söyleyince sayıda kısaltmaya gidilir; iki luğunu doldurmaya galibiyet alan maçı kazanmış olacaktır. Max, bir maçını daha kazanmak üzere. çalışmaktadır. İlk maç Max için hiç de zor olma- Bu sıkıntılı gün- dan kazanılır. Şatosunu dünyanın sat- oyuncu olduğunu anlarız. Aradan 14 lerde ortaya çıkan bir davet gerçekten ranç merkezi haline getirmeye çalışan yıl geçmiş, Max büyümüş, yenilgi yüzü heyecan vericidir. Soylu bir kadın, gör- markiz şampiyondan yetenekli satranç görmeyen amansız bir satranç ustası kemli şatosunda dünya şampiyonunun öğrencileri ile simültane oynamalarını haline gelmiştir. Papaz Ambroise ise da katılacağı özel bir satranç maçı dü- ister. İngiliz şampiyon bunu reddeder, onun antrenörü, dostu ve koruyucusu zenlemektedir. Kazanan dünya şam- kendisi yormaktansa diğer maç için olarak halen yanındadır. piyonluğu unvanını elde etmenin ya- enerji toplamayı tercih etmektedir. Bir gün, kalabalık bir izleyici kit- nında markizin güzel kızı ile evlenme Max ise bu teklifi kabul eder ve altı lesi önünde, henüz kazandığı bir oyun şansına da erişecektir. öğrenci ile eş zamanlı olarak oynadığı nedeniyle alışageldiği alkışları alırken Ambroise, Max ve Susan turnuva gösteri başlar. Bu öğrencilerden Rictus, ortaya esrarengiz bir genç adam çıkar için çıktıkları yolda dolandırılırlar. Pa- satranç yeteneği ile dikkat çekicidir. ve Max’in hamlelerini küçümseme cü- raları bir yana, Max’i en çok üzen ve Rictus ile Max arasında oynanan maçta reti gösterir. Kısa süre sonra bu adamın sonradan yinelediğini göreceğimiz sinir bir ara Max’in eli kazara bir taşa doku- dönemin dünya satranç şampiyonu krizlerine sokan durum satranç öğren- nur. Markiz, Rictus’a, rakibine zorunlu olan İngiliz Lordu Howard Staunton diği o ilk takımın yitirilmesidir. Grup şah hamlesi yaptırma hakkı elde ettiği- olduğu anlaşılır. Papaz Ambroise, şam- şatoda sıcak biçimde karşılanır. Markiz ni hatırlatır. Ancak Rictus bu durum- piyon ile Max arasında hemen bir maç onlara genç yaşta hayata veda eden ba- dan faydalanmayı istemeyecek kadar da yapılmasını önerir. Şampiyon, bu dene- basının bir satranç tutkunu olduğun- centilmen bir oyuncu gibi görünmek- yimsiz oyuncunun belki 5-6 yıl sonra dan söz eder. Turnuvanın canlı ödülü, tedir. Bu davranış karşısında Max’in kendisiyle oynayabilecek düzeye gele- markizin kızı Anne-Lise, Max’in görür sarsıldığı görülür, sanki en az kendisi bileceğini söyleyerek küçümsemesini görmez etkileneceği kadar güzel bir ka- kadar iyi bir yetenekle karşılaştığını an- sürdürür. Yalnızca yüklü miktarda bir dındır. Ancak Max bu ödüle ulaşmak lamış gibidir. Max diğer oyunların hep- para karşılığında oynamaları mümkün- için dünya şampiyonu rakibi Howard sini kazansa da Rictus ile maçı beraber- dür, bu miktar da kahramanlarımızda Staunton’u aşmak zorundadır. Şam- likle sonuçlanır (Diyagram 2). Bitkin yoktur. piyon ise Max’ten çekindiğini gizle- düşerek bayılan Max yarınki maçı riske Zamanla Max’in kırılgan yapısı fark yemez. Aralarında bir maç olması için atmış gibi görünmektedir. edilir hale gelmeye başlar. Ailesinden kalan hiçbir akrabasının izi bulunama- mıştır. Sanki herkes onu bilerek bırakıp gitmiştir. Çirkin olarak tanımlanabi- lecek yüzü onu genç bir erkek olarak yalnızlığa mahkûm edecek gibi görün- mektedir. Bu sıralarda, Max’in yenilgi- ye uğrattığı rakiplerinden birinin genç ve güzel hizmetçisi Susan da onlara katılır. Papaz Ambroise, hiçbir akrabası- na ulaşılamayan Max’e artık uygun bir soyadı verme zamanı geldiğine karar Markiz (Catherine Deneuve), konuklarına satranç tutkunu babasının heykelini tanıtıyor. verir. Satrançla ilgili ve duyanın terle- 57 MK SATRANÇ VE SANAT ARALIK 2014

Diyagram 2 XABCDEFGHY 8-+-tr-+-+( 7+Pmk-+-zpp' 6K+-+l+-+& 5zpLvL-zPp+-% 4-+-+-+-+$ 3+-zP-+-+-# 2PzP-+-+PzP" 1+-+-+-+q! xabcdefghy Max - Rictus Max ve Howard Staunton arasındaki ilk maç başlıyor. Beyaz hamlededir.

 lamıştır. Geçirdiği sinir krizinin içinde ğu anlaşılınca herkes bu oyunun no-  maçı mat olana kadar oynar (Diyagram tasyonunu elde etme çabasına girişir. 3). Durum berabere olmuş ve maçın Markiz, Max’i köşeye sıkıştıran bu ha- Markiz’in kızı Anne-Lise ile İngiliz kaderi üçüncü oyuna kalmıştır. rika oyunun Rictus’a ruhani bir etkiyle Şampiyon arasında giderek bir ittifak Max’in dengesini bozanın parlak oynatıldığını düşünmektedir. Susan’ın oluşmaya başlar. Anne-Lise, Max ile öğrenci Rictus ile oynadığı oyun oldu- çabaları da boşa çıkar ve Rictus’a zorla konuşarak mutlaka kazanması ve ken- yazdırılan bu değerli maçın notasyonu Diyagram 3 disiyle evlenmesi gerektiğini söyler. İn- Staunton ve Anne-Lise ikilisinin eline  giliz Şampiyon ise Max’i ne kızı ne de XABCDEFGHY geçer:  parayı umursadığını, ama dünya şam- 8r+r+k+-+( 7zpp+qsn-+p'  piyonluğu unvanını kaybetmek isteme-  diğine inandırır. Max, daha kuvvetli bir 6-+-+-zpp+& 5+-+p+-sN-%  oyuncu olduğunu ve kazanarak hepsini  kazanacağı konusunda diretince şampi- 4-+-+-+Q+$  yon kendisinin gücünü göstermediğini, 3+-+-+-+-#  Max’in oyununu çözdüğünü ima ede- 2PzP-+-zPPzP"  rek rakibinin gözünü korkutur. Max’e 1+-tR-tR-mK-!  maçı kazanması için izin verecek ama xabcdefghy - Max evlendikten sonra turnuvanın adil Howard Staunton - Max olmadığını açıklayacak, böylece şam- Beyaz hamlededir. O gece verilen partide Max den- piyon unvanına yeniden kavuşacaktır. gesini bütünüyle yitirir. Anne-Lise  hamlesi ile dokunulmazlığı olan Anne-Lise kadar güzel bir kadın tara- de onu açıkça aşağılayarak yıkıcı son kalenin dansı başlayacak ve Max mat ola- darbeyi indirir. Yine sinir krizi geçiren fından beğenilmenin büyüsüne kapıl- na dek oyunu sürdürecektir. mış olan Max, kendisine sevdiği kadını Max ormanda kaybolur gider. garanti eden bu teklifi kabul eder. Ama bu kazanç nasıl bir oyun ile olacaktır? Max, oynamaları gereken oyunu tahta- da gösterir. Burada beyaz bir piyon fe- dası yaparak oyunu kazanabilmektedir. Şampiyon bu fedayı anlamsız bulsa da tahtada bu hamleyi yapmayarak oyunu kaybetmeyi kabullenir. Ertesi gün büyük bir kalabalığın önünde ikinci maç başlar. Maç plan- landığı biçimde başlasa da şampiyon oynamaması gereken hamleyle Max’e Max, markizin öğrencilerine karşı oynuyor. sürpriz yapar! Max düştüğü tuzağı an- 58 ARALIK 2014 SATRANÇ VE SANAT MK

Diyagram 4 XABCDEFGHY 8-+-tr-+-+( 7mKPmk-+-zpp' 6-+-+l+-+& 5zpLvL-zPp+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2P+PzP-+PzP" 1+-+-+-+q! xabcdefghy Max - Howard Staunton Max (solda) ve Staunton maçın sonucu konusunda anlaşıyorlar. Siyah hamlededir.

Ertesi gün son oyun için izleyiciler Bu sırada süklüm püklüm yerde düşür- Beyazın hamlesinden sonra oluşan ve Staunton hazır olduğu halde Max düğü taşı arayan Max bir ara Rictus ile konumda Siyah materyal üstünlüğüne karşın mata engel olamaz. ortada yoktur. Markiz, Staunton’u göz göze gelir. Sanki yalnızca ikisinin şampiyon ilan etmek üzereyken Max farkına vardığı bir hamle var gibidir. perişan halde ortaya çıkarak oyuna Max düşürdüğü piyonu yerine koy- zandığı Dünya Şampiyonluğu unvanı- başlar. Nasıl oynadığına da hiç aldırmı- duktan sonra zorlandığı şah hamlesini nı terk eder. Ona göre bu unvan gele- yor gibidir. Rictus’un taktiğini izleyen yapar ve huzur bulmuş bir biçimde ma- cekte elde edeceği açık olan Rictus’un Staunton önemli materyal üstünlüğü sadan uzaklaşır. Kısa süren şaşkınlık ve olmalıdır. ele geçirir. Aynı konumda Max yine sessizliği yaşlı izleyicilerden birinin al- Staunton, yalnızca markizin kızını bir taşa dokunarak düşürünce Staun- kışı bozar. Durum kısa süre sonra anla- kazanmış olsa da aslında bu da büyük ton kurallara uyulması itirazında bulu- şılır: Max’in yaptığı hamle ile Staunton bir kayıp görünmektedir. nur. Maçın hakemliğini yapan Markiz, ne yapsa kurtulamayacağı bir konuma Max, Ambroise ve Susan filmin Satunton’a şahını oynamasını da isteme düşmüştür! Markiz kazananın Max ol- hemen başında gördüğümüz vadinin hakkı olduğunu belirtir. Gerçekten de duğunu ilan eder (Diyagram 4). kıyısına giderler. Burada bir kulübede Staunton şah hamlesi yapılmasını ister. Max, daha hemen orada yeni ka- yaşamaya başlamışlar, uçurumun ke- narına bir de büyük bir satranç tahtası inşa etmişlerdir. Ambroise bu büyük tahtayı yine ahşaptan insan boyutunda satranç taşları ile donatmıştır. Max on- ları sürükleyerek kendine karşı hamle yapmaya, oyundan çıkan taşları devir- meye başlar. Oyundan son çıkardığı taş kendisi olacak, perde kendisini bıraktı- ğı derin vadinin üstüne inecektir. Satranç Maçı, Belçikalı aktör, yazar ve yönetmen Yves Hanchar’ın ilk uzun metrajlı filmi. Yönetmen bu filmin se- naryo yazarlığı yapmakla kalmayıp yar- dımcı rollerden birinde de oynayarak filme bütün ağırlığını veriyor. Film, gerçekten parlak oyuncu kad- rosuyla dikkati çekiyor. Catherine De- neuve adı sinemaseverlere öncelikle, Gündüz Güzeli ‘Belle de Jour (1967)’ filmini hatırlatıyor. Sinemanın en bü- Catherine Deneuve ve David Bowie, The Hunger filminin setinde satranç oynuyor (1982). yük kadın oyuncularından biri olan De-

59 SATRANÇ VE SANAT

bize birbirinden güzel satranç taşları da göstererek görsel bir ziyafet sunuyor. Filmde geçen Howard Staunton adı satranseverlere yabancı değil. İn- giliz satranç ustası Howard Staunton 1810-1874 yılları arasında yaşamış, dö- neminin en büyük Avrupalı satranç us- tası olarak kabul edilmişti. Zamandaşı ABD'li satranç oyuncusu Paul Morphy ile oynamayı reddeden Staunton’ın adı dünya şampiyonları arasında yer almı- Howard Staunton ve Max şampiyonu belirleyecek son maç için karşıkarşıya. yor. Kendini bıraktığı vadi o kadar derin ki Max’i hala uçarken buluyorum. Kısa ve güçlü kollarıyla sert bakışlı yırtıcı bir kuş gibi süzülüyor. Ona ileride bir grup satranç taşı gibi duran kalabalığı göste- riyorum. Daha önce hiçbirini görmedi- ği halde annesini, babasını, kardeşlerini ve diğer uzak yakın bütün akrabalarını tanıyor. Artık nerede olduklarını bil- menin verdiği huzurla gülümsüyor ve kendisini paltosunun yakasından tutup yukarı çekmeme izin veriyor. Max, uçurumun kenarına kurulan devasa takım ile satranç oynuyor. Kaynaklar neuve, bu filmde oynadığı hırslı, güçlü, arasında oynanan ölümsüz partiden 1. http://www.imdb.com/title/tt0110780/ soylu markiz rolünün hakkını verirken alınmış. Bardeleben gerçekte salonu (Erişim tarihi: 31.11.2014) kameranın kendisine çevrildiği sekans- terk edip gitmesine karşın filmde Max 2. Chess in the Movies, Bob Basalla, Thin- ları eşsiz bir tablo güzelliğine bürün- rakibinin bir hata yapmasını umarak kers' Press Wonderworks, 2005. dürüyor. Gerçek hayatta da satranç oy- sonuna kadar oynuyor. Buna karşın yö- nadığını bildiğimiz oyunculardan olan netmen bize satranç sahnelerini yete- Deneuve filmin kuşkusuz en dikkat rince cömertçe göstermekten kaçınıyor. çeken yıldızı. Sinemaseverlerin akılla- Sıradan izleyicinin Max-Rictus maçı rında Köprü Üstü Aşıkları ‘Les amants ile Max-Staunton maçının uzun za- du Pont-Neuf (1991)’ filmiyle yer eden man aynı biçimde devam ettiğini anla- Denis Lavant, çirkin, itici, kırılgan ve ması olanaklı görünmüyor. Buna karşın sevgisizlikten kavrulmuş satranç dehası bu film de satranç konumlarında hata rolünü başarıyla canlandırıyor. yapmaktan kurtulamıyor. Max-Rictus maçında önceden oynanmış olan c2 Filmin yazılarında herhangi bir karesindeki piyon yerinde duruyor. Bu- satranç danışmanının adına rastla- nun dışında satranç taşlarının hareketi- yamıyorum. Ancak filmdeki satranç ni öğrenir öğrenmez Max’in vezir feda konumlarının ustalıkla oluşturulmuş ederek rakibi mat edişi filmin abartı olmasından bu konuda danışmanlık sınırını zorladığı sahnelerin başında alındığından kuşku duymuyorum. Di- geliyor. Satrancın bir masa tenisi maçı yagram 1’deki vezir fedası satranç kla- kadar hızlı oynandığı sahneler sıradan sikleri arasında yer alıyor. İkinci şam- izleyiciyi coştursa da satrançseverleri piyonluk maçı Steinitz ve Bardeleben gülümsetiyor. Yönetmen film boyunca

60 EYLÜL 2014 KAZANCI BULUN MK

Prof. Dr. Ergin Çiftçi Sporcu Kazancı görme ve hesaplama [email protected] Bu sayımızda 2014 Türkiye Kupasından seçtiğimiz diyagramlarla çıkıyoruz karşınıza. Bakalım siz de kazancı görebilecek misiniz?

Barış Esen – Babageldi Annaberdiyev Hüseyin Can Ağdelen - Mehmet Doğdu Ahmet Yasir Yiğit – Nazmi Can Doğan Antalya, 2014 Antalya, 2014 Antalya, 2014 XABCDEFGHY XABCDEFGHY XABCDEFGHY 8-+-+-sn-+( 8-tr-+-+k+( 8r+lwqk+-tr( 7+-+-+-mkp' 7+-+-+pzP-' 7zpp+-zppvl-' 6p+-zP-+-+& 6p+-+-+-+& 6-+-zp-snp+& 5zP-+-vlp+-% 5+-+R+P+-% 5+-+Psn-+-% 4LvL-+-+-+$ 4-zp-+-+ntr$ 4-+P+-vL-zp$ 3+-+-+-+-# 3+-+-+-wq-# 3+PsN-+-zP-# 2-+-+-zP-zP" 2-+P+QtRL+" 2P+-+NzPLzP" 1+-+-+-mK-! 1+-+-+-mK-! 1tR-+QmK-+R! xabcdefghy xabcdefghy xabcdefghy

1. Beyaz oynar ve kazanır. 2. Siyah oynar ve kazanır. 3. Siyah oynar ve kazanır.

5.Nd2 Bxa1 6.Qxa1 O-O-+ 0-1 O-O-+ 6.Qxa1 Bxa1 5.Nd2

 ..  Rh1+ 1...  Qa5+ 4.Nxe4 Bxe5 3.Bxe5 Nxe4 2... Nf3#] [2.Bf1 2.Be4 h3!! 1...

Deniz Seyhanoğlu – Ayça Fatma Durmaz Enes Emre Bal - Halil Nejat Özmen Arda Ergönen – Muhammed Taşkaya Antalya, 2014 Antalya, 2014 Antalya, 2014 XABCDEFGHY XABCDEFGHY XABCDEFGHY 8-tr-+-+-mk( 8-+-+-tr-mk( 8-+r+-+-tr( 7+-+R+-+p' 7+-+-tr-+p' 7+-wqnmkpzp-' 6-+-+-trp+& 6p+Q+-+-+& 6p+-+p+-zp& 5+-+Q+p+-% 5+-+p+-+q% 5+p+-zP-+-% 4-zpP+-zP-+$ 4-tR-+-sN-+$ 4-+-sNQ+P+$ 3+P+-+-zPP# 3+-zP-+nzp-# 3+-zP-+-+-# 2-tR-+-+-mK" 2-zP-+-zPKzP" 2P+P+-+-zP" 1+-+-+q+-! 1+-+-+R+-! 1+-mKR+R+-! xabcdefghy xabcdefghy xabcdefghy

4. Beyaz oynar ve kazanır. 5. Siyah oynar ve kazanır. 6. Beyaz oynar ve kazanır.

¢e7 5.¦xf7#] ¢e7

3.£d5+ 1-0 [3... ¢e7 4.£d6+ ¢e8 5.¤xg7#; 3...¢e8 4.¤xg7+ 4.¤xg7+ 3...¢e8 5.¤xg7#; ¢e8 4.£d6+ ¢e7 [3... 1-0 3.£d5+

1.Qd4! Rbf8 2.Qa7+- 1-0 2.Qa7+- Rbf8 1.Qd4! 0-1 £h3# 3.¦g1 g2-+ 2.¢xf3 £xh2+! 1... ¢xd7 2.¦xd7+!! 3.£xg7++-] ¦hf8 2.£g6 [1...fxe6 £xc3 1.¤xe6!

61 MK ALİ IPEK PUANLI SATRANÇ KÖŞESİ HAZİRAN 2014

Satranç gücünüzü ölçün WIM Nilüfer Çınar Çorlulu Değerli satranç severler, puanlı satranç, oyunculuk gücünüz hakkında fikir edinmeniz için yararlı ola- III. Kademe Antrenör bilecek eğlenceli bir çalışmadır. Diyagramdaki konumdan başlayarak Beyazın hamlesini bulmaya çalı- [email protected] şınız. Düşündüğünüz hamleyi ve aldığınız puanları not ediniz. Puanlarınızın toplamını değerlendirme tablosundan karşılaştırarak kuvvet derecesi puanınızı bulabilirsiniz. Oyunun sonuna kadar kendinize 90 dakikalık süre tanıyınız. XABCDEFGHY 8r+l+k+ntr( Michael Tal - Drago Ciric 7+-+p+pzpp' 6pwq-+p+-+& Sarajevo-1966 1.e4 c5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 £b6 4.¤c3 e6 5.0- 5+pvl-+-+-% ¤d4 6.¥a4! £a5? 7.a3! b5 8.b4! £b6 9.bxc5 ¥xc5 4L+-snP+-+$ 10.¦b1 a6 3zP-sN-+N+-# 2-+PzP-zPPzP" 1+RvLQ+RmK-! xabcdefghy

Hamle Puan Siyahın hamlesi ve yorumlar Hamle Puan Siyahın hamlesi ve yorumlar 11. ¤xd4 2 ...¥xd4 27. ¤d5+ 3 ...¢f8

12. ¤e2 2 ...¤f6 28 .£f4 4 ...¢g7

13. d3 1 ...¥e5 29.¢g2 5 ...£c5

14..c4 3 ...¥xh2 30.¦h1 4 ...£xa3

15. ¢xh2 1 ...£c7 31.£g5+ 3 ...¢f8

16. ¥f4 3 ... e5 32.£e3 4 ...£d6

17. ¥g5 2 ... bxa4 33.¦xh7 2 ... a3

18. ¥xf6 4 ... gxf6 34.¦h1 2 ...¦e5

19. ¤c3 3 ...¥b7 35. d4 3 ...¦xd5

20. £f3 3 ...¦g8 36. exd5 2 ...£b4

21. £xf6 2 ...¦g6 37. c5 4 ... a2

22. £f5 2 ...¢e7 38.£e5 5 ...£b1

23. g3 3 ...¦ag8 39.¦h8!! 8 ... a1£ 40.£d6+ 24. ¦xb7 5 ...£xb7 5 ... 1-0 25. ¦b1 3 ...£c8 26. £xe5+ 3 ...¦e6

Değerlendirme Tablosu - Aldığınız puanların toplamına göre yaklaşık reyting puanınız 62 80 ve daha fazla ise 2500 ve üstü, 70-79 arası 2400-2499, 60-69 arası 2300-2399, 50-59 arası 2200-2299, 40-49 arası, 2000-2199 30-39 arası 1800-1999, 20-29 arası, 1600-1799, 10-19 arası 1400-1599, 10’dan az ise 1399 ve aşağısı. ARALIK 2014 YORUM MK

KAYBETME KORKUSU

Mustafa Kavgacı Antrenör&Hakem [email protected]

Hayatın çeşitli dönemlerinde kor- kunun çeşitli türleri ile yüz yüze geli- riz. Neden korktuğumuz değişse de, hepimiz korkarız; insanız sonuçta. Ba- şarısızlıktan, sevilmemekten, ölümden, hastalıktan, kaybetmekten, terk edil- mekten, sakat kalmaktan, aldatılmak- tan, zayıf görünmekten, anlaşılama- maktan, kavgadan, sahip olduklarımızı kaybetmekten, uçaktan, hayvanlardan, yüksekten, yalnızlıktan, karanlıktan, işsiz kalmaktan, tabii afetlerden ve daha birçok şeyden korkarız. Bütün bu saydıklarımız ayrı ayrı yüzlerce yazıya konu olabilir. Ben bu yazımda kaybet- me korkusuna değinmek istiyorum. Bu konu için bile yüzlerce alt başlık açıla- bilir. Ama ben; sporcu, antrenör ya da veli olarak birçoğumuzun hissetmiş olabileceği, oyun (maç) kaybetme kor- kusunu konu edinmek istiyorum. Öncelikle doğru ifade edebilmek adına sormak istiyorum; hissettiğimiz; endişe kavramının bizim durumumuz şe; dikkati toplayamama, huzursuzluk, korku mu, endişe mi? Günlük hayatta için daha uygun olduğu kanaatimi güç- öfke ümitsizlik, mutsuzluk, öğrendikle- korku tabirini kullanıyoruz. Fakat en- lendiriyor. rini hatırlayamama, öğrenme güçlüğü, dişenin daha doğru bir kavram olduğu- düşünme ve algılamada zorlanma gibi Peki, endişede karar kıldık, belir- nu düşünüyorum. olumsuzluklara neden olabileceğini be- tileri nelerdir ve ne tür olumsuz etki- lirtiyorlar. Endişe, Farsça kökenli düşünmek leri vardır? Uzmanlar endişenin; kalp fiilinden türetilmiş. Endişelenebilmek, atışının ve solunum sayısının artma- İşin doğrusu bence, endişe her za- düşünebiliyor olmanın sonucu orta- sı, mide ve bağırsak problemleri, ağız man da olumsuz sonuçlar doğurmaya- ya çıkıyor. Korku hâlihazırda var olan kuruluğu, göz bebeklerinin büyümesi, bilir. İnsanoğlu, dünyaya ayak basışın- bir tehlikeye karşı gösterilen anlık bir çizgili kaslarda (kol, bacak gibi) ağrı ya dan bu yana, birçok varlıktan, olgudan tepkiyi ifade ederken, endişe öngörü- da krampların olması, yorgunluk hissi, ve nesneden endişe duymuş, sahip ol- len, sezilen ve düşünülen bir tehlikeye titreme, terleme, cildin kızarması ya da duğu endişe edebilme kabiliyeti saye- gösterilen tepkiyi ifade ediyor. Bununla gerginliğinin arması, baş ağrısı, uyuya- sinde, nesli tükenmeden varlığını sür- birlikte korkuya göre daha uzun süre, ma gibi kişiden kişiye değişen belirtile- dürebilmiştir. İnsanoğlu, öngörü ve sezi daha yoğun ve şiddetli hissedilmesi rinin olabileceğini söylüyorlar. Ve endi- kabiliyetine doğuştan sahiptir. Zihnin- 63 MK YORUM ARALIK 2014 de ki, bitmek tükenmek bilmeyen endi- tığımız ya da içinde bulunduğumuz du- şeleri sayesinde gelecekte oluşabilecek ruma değil, kendi bilinçli ya da bilinçal- olumlu ya da olumsuz durumları tah- tı düşüncelerimize verdiğimiz bir tepki min edebilmiş, varlığını sürdürebilmiş, olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle, geleceğini şekillendirmiştir. Tabii ki endişeyi yenmek için herhangi bir dış kararında, bir endişeden bahsediyorum. gücün durumu düzeltmesini beklemek Dozunda bir endişe, bizi motive edecek yerine, endişeye neden olan düşünce- ve başarımıza katkı sağlayacaktır. mizi bulup, onu değiştirmek endişemi- Bizim sorunumuza gelelim oyunu zi yenmemizde önemli bir adım ola- kaybetmekten neden endişe duyarız? caktır. Kendimizi nasıl hissettiğimiz ve Birçok sebebi olabiliyor. Kimimizi duygularımız, hayata nasıl baktığımıza UKD ya da Elo kaybetmek endişelen- bağlıdır. İnsanın bakış açısını, düşünme dirir. Kimimizi kaybedersem rezil olu- tarzını, bunların yanlış olduğunu bilse rum düşüncesi endişelendirir. Kimimiz de değiştirebilmesi uzun bir süreçtir. anneme ya da babama ne derim, ya da Hayatımıza yön verecek olan düşünce Komutan emir verdi: Gemiye sinyal antrenörüme karşı mahcup olurum tarzını, hayatın içinden çekip çıkarmayı gönder! “Çarpışma rotasındayız. Rota- düşüncesiyle endişeleniriz. Ya da arka- öğrenmeliyiz. nızı 20 derece değiştirmenizi öneriyo- daşlarımızın önünde küçük düşmekten Dünyaca ünlü kişisel gelişim yazarı, ruz.” endişe ederiz. Kimimizi bizden daha Stephen R. Covey: ‘Değişim ister bir- Karşıdan şu sinyal geldi: “Rotanızı düşük elo ya da UKD’ye sahip birine denbire olsun, ister ağır, temkinli bir 20 derece değiştirmeniz önerilir.” karşı kaybetme ihtimali endişelendirir. süreç içinde; paradigma değişimi, çok Listeyi uzatabilir, onlarca neden bula- önemli bir değişikliğin temel gücüdür.’ Komutan: Sinyal gönder: “Ben ko- biliriz. diyor. Stephen R. Covey paradigmayla mutanım. Rotanızı 20 derece değişti- rin” dedi. Bu sorunla nasıl baş edebiliriz? Bu ne kastettiğini şu şekilde açıklıyor; ‘Pa- konuda tavsiye uzmanların tavsiye et- radigma, dünyayı ‘görme’ tarzımızdır Karşıdaki, “Ben deniz onbaşıyım. tikleri yöntemleri üç ana başlık altında (gözle görmek değil; algılamak, anla- Rotanızı 20 derece değiştirirseniz iyi toparlayabiliriz: mak, yorumlamak anlamında).’ olur” diye cevap verdi. I- Vücudumuza yönelik yöntem- Peki paradigma nasıl değişir? Step- Komutan iyice hiddetlenmişti. ler: Nefes egzersizleri, kültürfizik eg- hen R. Covey’e kulak verelim: Hırsla emretti: Sinyal ver! “Ben bir sa- vaş gemisiyim. Rotanızı 20 derece de- zersizleri, çeşitli gevşeme yöntemleri Frank Koch, Denizcilik Enstitüsü’ne ğiştirin.” (yoga, meditasyon vb.), doğru beslenme ait bir dergide şu hadiseyi anlatır: alışkanlığı... “Eğitim filosuna bağlı iki savaş ge- Karşıdan ışıklarla cevap geldi: “Ben II- Duruma yönelik yöntemler: misi, günlerdir kötü hava şartlarında bir deniz feneriyim.” Rotamızı değiştir- Zamanı iyi kullanabilme becerimizi manevra yapıyordu. Ben en öndeki dik.” geliştirme, düzenli çalışma alışkanlığı gemide vazifeliydim. Hava kararmıştı. Paradigmaları değiştirmek, rota de- edinebilme, problem çözme becerileri Köprüde nöbet tutuyordum. Ara sıra ğiştirmeye benzer.(*) geliştirebilme, konsantrasyon kabiliyeti yoğunlaşan sis sebebiyle görüş mesafesi Kıssadan hisse, anlaşıldığı üzere; geliştirme, dikkat etkinlikleri, oyun bil- kısaydı. Dolayısıyla komutan köprüde endişelerimizi zannettiğimiz gibi değil gimizi arttırma… kalmış, bütün faaliyetleri denetliyordu. de gerçek yüzleriyle idrak ettiğimiz an, III- Duygu ve düşüncelerimize yö- Karanlık çöktükten kısa bir süre bakış açımızda değişim başlar. Endişe nelik yöntemler: Olayları tehdit olarak sonra, iskele tarafındaki nöbetçinin sesi ettiğimiz şeyleri farklı bir bakış açısıyla değil, yetenekleri sınama imkanı olarak duyuldu: “Işık! Sancak tarafında.” değerlendiririz. Daha önce görmedik- değerlendirin!, düşünme tarzımızı ve Komutan seslendi: Düz mü gidiyor, lerimizi görür, anlamadıklarımızı anlar bakış açımızı değiştirin… kıça doğru mu?” ve davranışlarımızı değiştiririz. Ve bu Bütün bu yöntemler teker teker ele Nöbetçi, “Düz ilerliyor komutanım” değişim başarıya doğru atılan ilk adım- alınabilir fakat ben en çok duygu ve diye cevap verdi. Demek ki gemiyle dır belki. düşüncelerimize yönelik yöntemleri tehlikeli bir çarpışma rotası üzerindey- * Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı. önemserim. Çünkü, endişenin karşılaş- dik. Stephen R. Covey. Varlık Yay. 64