2007-2008 RODE ZAAL VR 21, ZA 22, ZO 23 SEPTEMBER 2007 FESTIVAL FREE MUSIC XXXIV organisatie Free Music vzw ism. deSingel na de concerten in de artiestenfoyer: deejay’s Romeo, Miguel & Wimbo filmprojecties ism. Muhka Media mobile recording Studio Odeon 120 live op Radio Centraal 106.7 mediapartners KLARA, (H)art met de steun van de Vlaamse Regering en van de Stad Antwerpen teksten programmaboekje Didier Wijnants en Rob Leurentop coördinatie programmaboekje deSingel gelieve uw GSM uit te schakelen foyer deSingel open op vr 21 september vanaf 18.40 uur kleine koude of warme gerechten te bestellen vóór 19.20 uur artiestenfoyer deSingel tijdens Festival Free Music open op za 22 en zo 23 september vanaf 17.00 uur kleine gerechten tot 19.40 uur broodjes en soep tot net vóór aanvang van de concerten en tijdens pauzes Hotel Ramada Plaza Antwerp (Desguinlei 94, achterzijde torengebouw ING) > Restaurant HUGO’s at Ramada Plaza Antwerp open van 18.30 tot 22.30 uur > Gozo-bar open van 10 uur tot 1 uur, uitgebreide snacks tot 23 uur deSingelaanbod: tweede drankje gratis bij afgifte van uw toegangsticket van deSingel voor diezelfde dag Fred Van Hove © Jos L. Knaepen vr 21 sep . rode zaal za 22 sep . rode zaal 20.00 uur 18.00 uur FRED VAN HOVE / JIM BLACK / PETER EVANS 60 à 75’ ALEXANDER VON SCHLIPPENBACH 12 TONE TALES #1 60’ Fred Van Hove piano Alexander Von Schlippenbach piano Jim Black drums Peter Evans trompet pauze pauze 20.00 uur ERIC THIELEMANS A SNARE IS A BELL 60 à 75’ 21.30 uur Jozef Dumoulin piano SAADET TÜRKÖZ / MARTIN SCHÜTZ 45 à 50’ Peter Jacquemyn contrabas Saadet Turkoz zang Eric Thielemans drums Martin Schütz cello en electronics Sainkho Namchalyk stem korte pauze pauze 22.30 uur 21.30 uur MISHA MENGELBERG & ICP ORCHESTRA 60 à 75’ PETER EVANS SOLO 45’ à 50’ Thomas Heberer trompet Peter Evans trompet Wolter Wierbos trombone Michael Moore, Tobias Delius en Ab Baars rieten 22.30 uur Tristan Honsinger cello MICHIEL BRAAM NOPERA 60 à 75’ Mary Oliver viool Michiel Braam piano Misha Mengelberg piano Wilbert de Joode contrabas Ernst Glerum contrabas Michael Vatcher drums Han Bennink drums Jörg Brinkmann cello Oene van Geel, Jasper le Clercq en Friedmar Hitzer viool Sean Bergin, Vera Westera en Lucia Meeuwsen stem zo 23 sep . rode zaal 18.00 uur ALEXANDER VON SCHLIPPENBACH 12 TONE TALES #2 60’ Alexander Von Schlippenbach piano pauze 20.00 uur LUC HOUTKAMP POW ENSEMBLE 60’ à 75’ Joseph Bowie trombone en electronics Han Buhrs stem en electronics Guy Harries stem computer en electronics Nina Hitz cello en electronics Luc Houtkamp saxofoon en computer Marije Nie tapdans 21.30 uur FABIAN FIORINI & BENOIT DELBECQ 45’ à 50’ Fabian Fiorini piano Benoît Delbecq piano korte pauze 22.30 uur SPRING HEEL JACK +++ 60’ à 75’ Ashley Wales electronics John Coxon gitaar Alex Ward klarinet Pat Thomas keyboards Paul Lytton drums SPRING HEEL JACK +++ FESTIVAL FREE MUSIC XXXIV ’Het voordeel van het onbegrijpelijke is dat het nooit zijn frisheid verliest’ Paul Valéry Enkele bladzijden verderop raakt Didier Wijnants in zijn tekst een voor dit festival essentiële kwestie aan: gaat het om de improvisatie of om de vrijheid? En in welke relatie staan die tot elkaar? De muzikanten op het Free Music Festival zien het elk op hun manier. Voor de ene kan de improvisatie alleen Totaal zijn, zonder enig vangnet. De ander gebruikt een partituur of een muzikale traditie als inspiratie. Maar allemaal beogen ze de muzi- kale bevrijding: weg van de beknellende vorm, van het voorspelbare en het alge- mene; op zoek naar het grillige, het persoonlijke, het onbegrijpelijke. Het Free Music Festival biedt een klein dozijn concerten, waarvan het overgrote deel creaties of voor het eerst in ons land - het is een scherpe, veel te scherpe se- lectie uit het enorme aanbod overal ter wereld. Hoe rijk dat aanbod is, mag ook blij- ken uit de grote verscheidenheid: puur akoestische muziek maar ook elektronica en computers; ontmoetingen tussen pioniers en nieuwkomers; tussen verschil- lende muzikale culturen en tradities. Niet omdat de trends het nu even zo willen, maar wel omdat de muziek het vraagt. En steeds met de improvisatie voorop. Of was het de vrijheid? Rob Leurentop artistiek directeur Free Music Festival Free Music Festival XXXIII © Rudi Wilderjans Free Music 2007: Vrijheid veroveren. Zo’n twintig jaar geleden trachtte de eerder daar dan in het imponeren. stromingen die op het eerste gezicht het leerrijk die vruchten van toen eens jazzwereld soms nog haar eigen on- Toch ligt binnen de uitgetekende krijt- een bom leken te leggen onder de basis- te beluisteren met de oren van nu. Die derwerp in een definitie te vatten, maar lijnen van een goed gedocumenteerde principes van swing en jazz. Een tijdlang eerste platen van Ornette Coleman, dat die zoektocht lijkt vandaag definitief traditie niet de meest aantrekkelijke bi- heeft die restauratieve tendens de pu- klinkt vandaag helemaal niet zo veront- gestaakt. De Duitse auteur Joachim otoop van een avontuurlijk muzikant. blieke opinie met succes bewerkt, maar rustend. Zelfs de opnamen van de Cecil Berendt moet zowat de laatste ge- Sinds de jazztraditie door de conser- na enkele jaren trok niemand er zich nog Taylor Unit en de laatste kreten van John weest zijn met die gloeiende ambitie. De vatoria gerecupereerd werd, wordt de wat van aan. In de jaren negentig hebben Coltrane: de meeste jazzliefhebbers rationaliseringsdrang heeft sindsdien illusie op een exhaustieve documenta- we dan ook de meest bizarre menge- hebben dat stilaan bijgebeend en erva- een flinke knauw gekregen en vandaag tie van de traditie steeds groter. Zeker ling van eigentijdse jazzvormen gezien. ren het als logische vruchten van de rijke zwemmen we in de cross-over en predi- omdat die muziekpedagogische instel- Daarin was onder meer plaats voor al- jazztraditie. Daar horen ook (en steeds ken de pausen van de populaire cultuur lingen zich intussen zelfs niet meer be- lerlei ethnische invloeden, al viel het op meer) de rijpe vruchten van Europese het gezellig “buiten de lijntjes kleuren”. perken tot de meest vertrouwde en dat hier vooral op exotische klankkleu- en zelfs Aziatische bodem bij. Dat heeft voor- en nadelen. Vandaag is meest formaliseerbare stromingen van ren gejaagd werd, de bouwstenen van De term Free Jazz (met of zonder hoofd- het motto duidelijk “alles kan” en heeft de jazz: New Orleans, Swing, Bebop. de jazz werden daar niet door beroerd. letters) is intussen ook in onbruik ge- niemand nog behoefte aan een duide- Vandaag flirten ze ook vaker met Fusion Maar ook de link met rock- en popmu- raakt ten voordele van diverse andere lijke afbakening van wat jazz is en wat en zelfs met Free Jazz, al was het meest- ziek kreeg plots een heel ander karakter benamingen en omschrijvingen. Free niet. Dat werkt op zichzelf heel bevrij- al slechts bij wijze van parenthese, om en dat was boeiender. Met name John Music is er één van, maar er is ook Impro dend. Het laat toe om klanken en gelui- adem te happen na de vijfendertigste Zorn heeft in die jaren heel interessan- Jazz en (Vrije) Geïmproviseerde Muziek. den uit hoofd en leefomgeving te pluk- variatie op ‘I Got Rhythm’. te dingen gedaan met zijn groep Naked De ene term legt al wat meer de nadruk ken en ze te verwerken tot een bonte Inderdaad, ook conservatoriumstuden- City en met zijn talloze filmprojecten. op improvisatie, de andere focust eer- persoonlijke mix. Of er op het eindpro- ten snakken naar adem en je merkt dat Ook dat was dus vrijheidsdrang. der op de vrijheidsdrang, feit is dat zo- duct dan nog een klevertje hangt met er de laatste jaren heel wat buiten ge- Uiteindelijk is die drang naar vrijheid wel wel de behoefte aan vrijheid als aan im- “File under jazz” is voor de meeste mu- komen zijn met veel meer honger dan heel kenmerkend voor de jazztraditie, provisatie een belangrijke rol spelen in sici geen punt. Ze “doen gewoon hun hun jazzdiploma lijkt te beloven. De re- misschien zelfs meer dan de behoefte het voortstuwen van de jazztraditie. En ding”, zoals dat in StuBru-termen heet. den is eigenlijk simpel: het zijn kinderen aan improvisatie. De Amerikaanse jazz- zelfs die jazztraditie staat ter discussie, Dat staat ook chic, het levert het cachet van hun tijd, ze hebben in hun jeugd naar criticus John Litweiler heeft dat al vroeg al is dat meestal ook vanuit een bevrij- van vrijgevochten vogel. allerlei soorten muziekjes geluisterd en in de jaren tachtig begrepen toen hij de dingsgedachte, in de wetenschap dat Geen wonder dat bijna niemand het nog zijn niet van plan om die verworven vrij- geschiedenis en de toekomst van de het woord ‘jazz’ ook een reeks onge- aandurft om op de minzijde te wijzen. heid zomaar te grabbel te gooien ter jazz trachtte te schetsen in zijn boek wenste associaties oproept. Het paradigma van “alles kan” werkt wille van een moeizaam te verwerven ‘The freedom principle (Jazz after 1958)’. Een blik op het programma van het vaak een grote nonchalance of zelfs on- métier. Vrijheidsdrang en de vaste wil Volgens Litweiler is de drang naar vrij- 34ste Free Music Festival leert trou- wetendheid over muzikale tradities in om “gewoon zijn eigen ding te doen”, heid een constante in de jazz sinds de wens dat het lang niet alleen om geïm- de hand. Dat gebeurt niet straffeloos. dat staat bovenaan de agenda. geboorte ervan in New Orleans en is proviseerde muziek gaat. Dat wil niet De muziek wordt volgepropt met idee- En dat terwijl we in de jaren tachtig nog die drang tot een culminatiepunt ge- zeggen dat iedereen het dilemma van en en kleuren van diverse oorsprong, allemaal te horen kregen dat het einde- komen aan het eind van de jaren vijf- componist Elliot Carter zal onderschrij- maar zonder slimme verhouding tot één lijk eens gedaan moest zijn met al die tig toen beeldenstormers zoals Cecil ven.