KOEIEN OPERA MISHA OPERA MISHA Door Joep Stapel by Joep Stapel
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Hoofdbegunstiger / Patron Koeien Koeien is een coproductie van opera misha © Ton Mijss © Ton Omslagen programma's deel 1.indd 15 26-5-2015 16:08:12 INHOUD INFO CONTENT DI 9.6, WO 10.6 TUE 9.6, WED 10.6 CREDITS 02 aanvang starting time KOEIEN, OPERA MISHA 04 20:00 8 pm DE ONTREGELAAR ONTREGELD locatie venue Over Misha Mengelberg Stadsschouwburg Amsterdam, Rabozaal THE DISORDERER DISORDERED On Misha Mengelberg 10 duur running time 75 minuten, geen pauze KOEIEN MET VOCHTIGE OGEN 75 minutes, no interval Cherry Duyns en Guus Janssen over het ontstaan van Koeien, opera misha taal language COWS WITH DEWY EYES Nederlands Cherry Duyns and Guus Janssen on the Dutch origins of Koeien, opera misha 13 inleiding introduction LIBRETTO 19 door by Koen Schouten LIBRETTO 28 19:15 7:15 pm OVER DE MAKERS 38 meet the artist ABOUT THE MAKERS 40 met with Cherry Duyns en Guus Janssen moderator Koen Schouten HOLLAND FESTIVAL 2015 43 wo 10.6, na de voorstelling Wed 10.6, after the performance WORD VRIEND BECOME A FRIEND 46 COLOFON COLOPHON 48 1 acteurs actors CREDITS Pierre Bokma, misha-figuur misha-figure Olga Zuiderhoek, solo koe solo cow muziek, tekst music, text Beppe Costa, ijscoman ice-cream man Misha Mengelberg zangers vocals regie, toneelbeeld direction, set design Katrien Baerts, sopraan soprano (Almide) Cherry Duyns Fanny Alofs, mezzosopraan mezzo soprano (boerin the farmer’s wife) samenstelling libretto compilaton libretto Mattijs van de Woerd, bariton baritone Cherry Duyns (boer farmer) samenstelling compositie compilaton koeienkoor chorus of cows music Christina Schönbach, sopraan soprano Guus Janssen Ginette Puylaert, sopraan soprano Veronique van der Meijden, mezzo- bewegingsadviezen advice in movements sopraan mezzo soprano Beppie Blankert Enikö Gösi, mezzosopraan mezzo soprano Georgi Sztojanov, tenor tenore kap en grime hair and makeup Jorne van Bergeijk, bariton baritone Nienke Algra Marissa Coster musici musicians Roza Leyting ICP Orkest: Ruby Volger Ab Baars, klarinet/sax clarinet/sax Mathilde Wiessing Tobias Delius, klarinet/sax clarinet/sax Michael Moore, klarinet/sax clarinet/sax kostuums costumes Thomas Heberer, trompet trumpet Carin Eilers Wolter Wierbos, trombone Mary Oliver, viool/altviool violin/viola grafiek graphics Tristan Honsinger, cello Han Bennink Ernst Glerum, bas bass Guus Janssen, piano projectie projection Han Bennink, drums Willem van den Berg licht light Casper Leemhuis geluid sound Clare Gallagher 2 productieteam production team Susanna von Canon, Rosita Wouda, zakelijke leiding en productieleiding general management and production management Vera de Vries, regieassistent assistant to the director Phyllis Ferwerda, repetitor Roel Evenhuis, technische coördinatie technical coordination Henk Wilting, videotechniek video techniques Erik Borgman, boventiteling surtitles coproductie coproduction Stichting Enveloppe, Holland Festival in samenwerking met in cooperation with Bimhuis, Koninklijk Conservatorium Den Haag met speciale dank aan with special thanks to Erik van den Berg Babette Greiner Monica Damen en Henk van der Meulen (Koninklijk Conservatorium Den Haag) Nicolien Luttels (Orkater) Huub van Riel (Bimhuis) Petra Josso-Loureiro (Make-up Art College Zuid) Jonne Verburg met steun van with support by Fonds Podiumkunsten, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds 21, Lira wereldpremière world premiere Amsterdam, 9 juni 2015 3 KOEIEN KOEIEN OPERA MISHA OPERA MISHA door Joep Stapel by Joep Stapel Koeien is geen alledaagse opera, al is Koeien (Cows) is no ordinary opera, het onderwerp op het eerste gezicht even if the subject does not seem too weinig spraakmakend: koeien in de wei, sensational at first sight: cows in the een boerenechtpaar. Uit de koker van pasture, a farmer and his wife. Coming beroepsontregelaar Misha Mengelberg from professional trickster Misha krijgt zo’n oer-Hollandse setting onher- Mengelberg, an extremely Dutch roepelijk een surrealistische toets. Maar setting like this irrevocably strikes a sur- écht onalledaags is de ontstaansgeschie- realistic note. But what is really unusual denis van het werk: het scheelde name- is how this work came about, for there lijk niks of Koeien was er helemaal niet was a good chance that Koeien would geweest. Op verzoek van ICP-manager never have seen the light of day. At Susanna von Canon hebben schrijver the request of ICP manager Susanna en regisseur Cherry Duyns en componist von Canon, writer and director Cherry Guus Janssen een uniek, slechts halfge- Duyns and composer Guus Janssen schreven hoofdstuk van de Nederlandse rescued a unique, only half-written muziekgeschiedenis voor de vergetelheid chapter of Dutch music history from behoed. oblivion. In het BIM Bulletin van juni 2003 is een In an interview published in the BIM interview met Misha Mengelberg opge- Bulletin of June 2003, Misha Mengel- nomen, waarin reeds sprake is van ‘de berg mentions a ‘big opera, De koeien’ grote opera De koeien’ die sinds enige tijd that has been in the pipeline for some op stapel staat, en waarin een hoofdrol time and reserves a leading role for six is weggelegd voor zes koeien. ‘Probleem cows. ‘The problem with this piece is bij dit werkstuk is dat het nog niet goed that it’s not really feasible yet to have mogelijk is om koeien over het toneel te cows walking around on stage.’ Guus laten lopen.’ Guus Janssen herinnert zich Janssen even remembers that Mengel- zelfs dat Mengelberg begin jaren 90 al berg was talking about the idea as far rondliep met het idee. back as the early 90s. Mengelberg, die eerder deze maand Mengelberg, who turned 80 earlier this tachtig werd, lijdt aan dementie en com- month, suffers from dementia and no poneert inmiddels niet meer. Of hij het longer composes. Whether or not he werk uitsluitend uit praktische overwe- never completed the work only because gingen nooit voltooide zal wel altijd een of practical considerations will always raadsel blijven. Feit is dat uit Mengelbergs remain a mystery. Fact is that teksten en muziek, dankzij de inspannin- Mengelberg’s libretto and music, gen van Duyns, Janssen en het ICP Orkest, thanks to the efforts of Duyns, Janssen 4 een nieuw genre. in het leven is geroepen: and the ICP Orchestra, have given birth de opera misha Het oorspronkelijke idee to a new genre: the ‘opera misha’. The was een drieluik te maken van de stuk- original idea was to make a triptych out ken Behang, De voordracht en De koeien. of the works Behang, De voordracht and Uiteindelijk is besloten om De koeien met De koeien. In the end, they decided to enkele delen uit De voordracht tot een combine De koeien with some elements geheel van ongeveer 75 minuten te sme- of De voordracht and forge it into an ap- den. Koeien is dus in zekere zin een nieuw proximately 75 minute whole. To a certain werk, vandaar dat men het lidwoord extent, Koeien is therefore a new work, heeft weggelaten. which is why the article ‘De’ has been dropped from the title. Het onaffe libretto van De koeien laat zich het beste lezen als een groot ge- The unfinished libretto of De koeien is dicht. Ook als schrijver is Mengelberg zeer best seen as a long poem. Mengelberg is oorspronkelijk, al vertoont zijn werk on- also very original as a writer, although his miskenbaar sporen van Dada en Fluxus. work does show unmistakable traces of Koeien geeft toegang tot Mengelbergs Dada and Fluxus. Koeien gives us an en- wereld, waarin dieren altijd een grote trance into Mengelberg’s world, in which rol spelen: verwikkelingen op het platte- animals always play a big role: intrigues land met weidekoeien, luchtkoeien, een in the countryside with meadow cows, air waterkalf, een bijenkorf aan de hemel, cows, a water calf, a beehive in the sky, a een boer en een klagende boerin. En de farmer and his complaining wife. And the betoverende Almide, voor wie de boer alluring Almide, who sorely tempts the dreigt te zwichten. farmer. Cherry Duyns heeft de veelheid aan Cherry Duyns took the wealth of ideas ideeën en flarden uit het koeienlibretto and snippets in the original cow libretto samengebald tot een komisch én melan- and fashioned them into a comical and choliek verhaal. Grasduinend door het melancholy narrative. Browsing about in rijke muzikale oeuvre van Mengelberg Mengelberg’s rich oeuvre, Guus Janssen heeft Guus Janssen vervolgens de noten then found the musical notes to accom- gevonden om die tekst te dragen. Zo is pany those words. As a result, Koeien is a Koeien een unieke collage uit de nalaten- unique collage of the legacy of an artist: schap van een kunstenaar geworden: de the big opera that Misha Mengelberg grote opera die Misha Mengelberg nooit never wrote. heeft geschreven. Koeien begins with a ‘Misha figure’ con- Koeien begint met de ‘misha-figuur’, ceived by Cherry Duyns: an extremely zoals Cherry Duyns hem heeft bedacht: quirky guide (played by Pierre Bokma) de door Pierre Bokma vertolkte, hoogst through the odd landscape of the perfor- eigenzinnige gids door het merkwaardige mance. With a view of the stage, where landschap van de voorstelling. Met zicht his old ICP chums are playing, he com- op de bühne, waar zijn oude kornuiten ments on the proceedings and – comple- van het ICP Orkest spelen, peinst hij voor tely in the spirit of Mengelberg – above all zich uit, geeft hij commentaar en sticht sows a lot of confusion. The Misha figure’s 5 6 © HAN BENNINK hij – geheel in de geest van Mengelberg entire narrative is composed of excerpts – vooral veel verwarring. De tekst van from interviews and other remarks by Bokma is geheel samengesteld uit inter- Mengelberg. viewfragmenten en andere uitspraken van Misha Mengelberg. Then the farmer and his wife drive the cows into the meadow, where they get Daarna worden de koeien door de boer on the wrong side of the bees– ‘air cows’ en de boerin de wei in gedreven, waar ze in Misha Mengelberg’s polder mythology het aan de stok krijgen met de bijen, die – who proceed to sting them.