Strategia Rozwoju Miasta I Gminy Drezdenko Do 2015 Roku

POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE W KOSZALINIE

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA I GMINY DREZDENKO DO 2015 ROKU

Opracowana przez zespół pod kierunkiem: Prof. dr hab. Włodzimierza Delugi

Koszalin - Drezdenko - kwiecie ń 2000 r.

SKŁAD RADY MIEJSKIEJ Przewodnicz ący Rady Miejskiej Zenon Tymm

Zast ępcy Przewodnicz ącego Rady Miejskiej Mgr in ż. Adam Kołwzan Bolesław Witkowski Przewodnicz ąca Komisji O światy, Zdrowia, Kultury, Sportu i Opieki Społecznej Mgr Danuta Białas Przewodnicz ący Komisji Planu i Bud żetu Eugeniusz Sottek Przewodnicz ący Komisji Porz ądku Publicznego, Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Ochrony Przeciwpo żarowej Mgr Włodzimierz Sapór Przewodnicz ący Komisji Rewizyjnej Mgr Andrzej Kozubaj

Członkowie Zarz ądu Miasta i Gminy Mgr Teresa Szydełko Halina Gruszczy ńska Mgr Artur Fr ąszczak Mgr Zdzisław Ro ślicki Henryk Belter Stanisław Gumny Marian Perzanowski Mgr in ż. Edward Bu śko Mgr Edward Urban Mgr in ż. Wojciech Wilento Tadeusz Słaby Henryk Szczesiak Mgr Wojciech Wojciuszkiewicz Jerzy Skrzypczy ński Mgr Tadeusz Grabski Dr Roman Cholewi ński Mgr Jan Kuchowicz

ZARZ ĄD MIASTA I GMINY DREZDENKO

Roman Cholewi ński Jerzy Skrzypczy ński Tadeusz Słaby Henryk Szczesiak Wojciech Wojciuszkiewicz Tadeusz Grabski Jan Kuchowicz

Burmistrz Miasta i Gminy Roman Cholewi ński

Zast ępca Burmistrz Miasta i Gminy Jan Kuchowicz

SOŁECTWA I SOŁTYSI W GMINIE DREZDENKO

Górzyska Anna Pi ętka Modropole Bolesław Świ ętochowski Klesno Antoni Ludwiczak Zagórze Zdzisław Paruszkiewicz Lubiewo Karol Podgórny Kosin Andrzej Zych Drawiny Andrzej Stocki Przeborowo Kazimierz Jaruch Stare Bielice Marian Piechowski Karwin Teresa Świ ątek Marzenin Gabriela Rybiałek Niegosław Jerzy Czeszy ński Lipno Józef Kondeusz Lubiatów Paweł Kalata Grotów Henryk Bajcar

3 Rąpin Kazimierz Ko ścielniak Osów Teresa Tokarska Trzebicz Nowy Aleksander Kubi ś Bagniewo Henryk Faberski Go ścim Władysław Szydełko Trzebicz Bogdan Kryger Ziel ątkowo Tadeusz Jankowski Goszczanowiec Franciszek Grabowicz Goszczanówek Tadeusz Łochunko Goszczanowo Aleksandra Wojtkowiak Kijów Henryk Włoch

4 Zał ącznik do Uchwały nr XXIII/170/2000 Rady Miejskiej Drezdenko Z dnia 22 sierpnia 2000 r.

Zespół Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Koszalinie STRATEGIA ROZWOJU MIASTA I GMINY DREZDENKO DO 2015 ROKU

Wykonana na zlecenie Zarz ądu Miasta i Gminy Drezdenko

przy aktywnej współpracy Członków Rady Miejskiej, Zarz ądu Miasta i Gminy, Rad Sołeckich i Sołtysów oraz Mieszka ńców Gminy

Opracowana przez zespół pod kierunkiem: Prof. dr hab. Włodzimierza Delugi

Koszalin – Drezdenko - kwiecie ń 2000 r

5 Tre ść : Władze samorz ądowe gminy Drezdenko 2 Wst ęp 7 1. Prognozy rozwojowe otoczenia dalszego i bli ższego gminy Drezdenko 9 1.1. Tendencje rozwojowe bran pa stw Unii Europejskiej 9 1.2. Prognozy polityczno - gospodarcze przynale no ci Polski do Unii Europejskiej 14 1.3. Prognozy długookresowe rozwoju gospodarczego Polski 17 1.4. Potencjał i tendencje rozwojowe województwa lubuskiego 23 1.5. Powiaty województwa lubuskiego i krótka charakterystyka powiatu 30 1.6. Analiza strategiczna (SWOT) szans i zagro e rozwoju gminy Drezdenko 32 2. Analiza perspektywna gminy Drezdenko 34 2.1. Poło enie geograficzne i potencjał naturalny gminy Drezdenko 34 2.2. Ludno 37 2.3. Analiza działalno ci gospodarczej 39 2.4. Miasto i gmina Drezdenko w ocenie mieszka ców 67 2.5. Analiza bud etów i inwestycji w gminie 76 2.6. Mocne i słabe strony (analiza strategiczna SWOT) 92 3. Podstawowe zało żenia strategii rozwoju miasta i gminy Drezdenko 95 3.1. Wizja rozwoju do 2015 roku 95 3.2. Misja władz samorz dowych 100 3.3. Cele strategiczne rozwoju 101 3.4. Uszczegółowienie celów strategicznych 104 4. Strategiczny Plan rozwoju gminy Drezdenko do 2015 roku 118 4.1. Strategie realizacyjne planu rozwoju 118 4.2. Zadania wynikaj ce z celów strategicznych 122 4.3. Synteza zada (harmonogram realizacji) 130 4.4. ródła finansowania zada 138 Zako ńczenie 142

6 WST ĘP

Rozwój lokalnej samorz dno ci w polskiej transformacji ustrojowo – gospodarczej napotyka na wiele barier i progów. Jedn z barier s trudno ci w dostosowaniu si ludno ci wsi i małych miasteczek do ycia w burzliwym otoczeniu i gwałtownych zmian w nim zachodz cych. Zmiany te trudne s do identyfikacji przez ludzi oraz mało zrozumiałe. Najbardziej dotkn ły one ludno osiedli PGR-owskich, które praktycznie nie s jeszcze osadami miejskimi. Ten sam problem zauwa y mo na w małych miastach, w których upadły pa stwowe zakłady przemysłowe przemysłu terenowego a nowo powstałe, zatrudniaj zbyt mało pracowników, wywołuj c du e bo ponad 20% bezrobocie. Z problemem tym gmina Drezdenko musi si upora w okresie przedakcesyjnym Polski do grona krajów Unii Europejskiej, czyli w latach 2000 – 2006. Najprawdopodobniej okres akcesyjny rozpocznie si po roku 2006. Opracowana „Strategia Rozwoju Gminy Drezdenko do 2015 roku” zawiera skwantyfikowan przyszło w postaci prognoz, wizji rozwojowych oraz celów, a tak e zada i sposobów ich osi gni cia, które maj słu y mieszka com gminy w rozwoju społeczno – gospodarczym, samorz dno ci lokalnej oraz własnego podnoszenia stopy yciowej i bytu. Przedstawiona w strategii wizja rozwoju oraz zarys planu strategicznego umo liwiaj mieszka com gminy osi gni cie celu głównego „Gmina Drezdenko rejonem turystyczno – rolniczo - przemysłowym europejskiego wymiaru”. Drog do osi gni cia tego celu przedstawiono w czterech rozdziałach. W rozdziale I zobrazowano długookresowe prognozy społeczno – gospodarcze i trendy rozwojowe krajów UE, Polski, województwa oraz powiatu strzelecko-drezdeneckiego. Prognozy te i trendy posłu yły w analizie strategicznej do skwantyfikowania szans i zagro e w otoczeniu zewn trznym Drezdenka. Rozdział II stanowi szczegółow analiz zasobów materialnych, ludzkich i finansowych, których racjonalne wykorzystanie umo liwi wzrost i rozwój

7 społeczno ci gminnej. Cało zasobów poprzez analiz strategiczn skwantyfikowano jako mocne i słabe strony gminy. Podstawowe zało enia strategiczne tzn. wizj rozwojow , misj władz samorz dowych oraz cele zasadnicze i szczegółowe przedstawiono w rozdziale III. W rozdziale IV opracowano plan rozwoju gminy z harmonogramem oraz wskazaniem finansowania zada strategicznych. W opracowaniu wykorzystano dane ródłowe z Urz du Wojewódzkiego, Starostwa Powiatowego oraz UM i G Drezdenko za 1999 rok. Strategi opracowano metod ekspercko – partnersk poprzez: ekspertów z Politechniki Koszali skiej partnerów – władze Urz du Miasta i Gminy, radni, sołtysi, Rady Sołeckie oraz Szanowni mieszka cy. W trakcie opracowania strategii bazowano na danych: Urz du Miasta i Gminy Drezdenko Starostwa Powiatu Urz du Marszałkowskiego województwa danych GUS i WUS bada ankietowych i wywiadów Badaniom ankietowym poddano 362 losowo wybranych mieszka ców gminy jako próby reprezentatywnej. Zalet metody ekspercko – partnerskiej jest du y wkład mieszka ców w opracowanie tej strategii. Na pewno wielu z Mieszka ców odnajdzie w tej strategii swoje pomysły i przemy lenia. Autorzy maj nadziej , e dzi ki temu strategia zostanie akceptowana przez społecze stwo gminy, które tym samym stanie si gwarantem jej urzeczywistnienia oraz realizacji. W tym miejscu autorzy składaj serdeczne podzi kowania Wszystkim Mieszka com gminy za wkład w powstanie tej strategii.

Za zespół autorski Prof. dr hab. Wł. Deluga

CZ ĘŚĆ 1. PROGNOZY ROZWOJOWE OTOCZENIA DALSZEGO I BLI ŻSZEGO GMINY DREZDENKO

1.1. Tendencje rozwojowe bran ż pa ństw Unii Europejskiej

Prognozy rozwojowe PKB, konsumpcji, importu i inflacji Według danych European Economy - Bruksela - 1999 w krajach Unii Europejskiej po roku 2000 nast pi 2 – 3% wzrost koniunktury gospodarczej, który znacznie o ywi gospodark , zwi kszy wzrost PKB, konsumpcj oraz ograniczy cz ciowo bezrobocie. Ekonomi ci i eksperci Rady UE szacuj wzrost PKB według poni szego rozkładu.

Ryc. 1. Optymistyczna prognoza wzrostu PKB w krajach UE w latach 2000 - 2007

4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1998 2000 2002 2004 2006 2008

Na wzrost koniunktury oraz wzrost PKB b d miały wpływ poni sze czynniki: • plan pomocowy, odbudowa i rozwój krajów bałka skich; • za egnanie kryzysu walutowego i o ywienie gospodarcze w krajach dalekiego wschodu; • zapotrzebowanie na technologie oraz towary konsumpcyjne w Chinach; • oywienie gospodarcze w Rosji; • rozpocz cie procesu akcesyjnego krajów Europy rodkowej;

9 • dalszy rozwój koniunktury gospodarczej w USA. Wzrost koniunktury i o ywienie gospodarcze mo e spowodowa ogólny spadek bezrobocia w krajach UE o 2 – 3% oraz wzrost dochodów ludno ci 2,5 – 3,5% ponad inflacj . Inflacja w całym prognozowanym okresie redniorocznie nie przekroczy 0,5%. Powy sze wska niki obrazuje tabela. tabela 1 Zobrazowanie podstawowych wska źników rozwoju krajów UE

-3 -2 -1 0 1 2 3 4 Wzrost spo życia x x x x x x x Wzrost importu x x x x x x Wzrost dochodów x x x x x ludno ści Inflacja x Bezrobocie x x x x x z Źródło: opracowanie własne

W krajach Unii Europejskiej utrzymuje si i b dzie wzrastał stały wska nik konsumpcji towarów importowanych o du ym wkładzie r cznej siły roboczej oraz produktów ekologicznych. Jest to szansa dla Gminy Drezdenko, aby w produkcji i eksporcie tych towarów uczestniczy . Wzrost wiadomo ci ekologicznej, dbanie o zdrowy styl ycia tworz zapotrzebowanie mieszka ców UE na: • naturaln ywno - surowce ywno ciowe (zbo a, ziemniaki, warzywa, owoce) hodowane na naturalnych nawozach oraz przetwórstwo płodów rolnych na naturalnych komponentach bez konserwantów i ulepszaczy; • ekologi i powrót do natury - kontakt z nieska onym rodowiskiem naturalnym, wypoczynek na łonie natury, spokój, cisza, regeneracja sił yciowych na bazie walorów naturalnych, lecznictwo naturalne; • rkodzielnictwo i wyroby rzemie lnicze - w krajach UE jest moda na posiadanie rzeczy, przedmiotów maj cych indywidualne i nie powtarzalne cechy z uwagi na podobie stwo i modyfikacj produktów. Chodzi o to, aby si czym wyra nie

10 wyró ni z otoczenia, mie co indywidualnego, tylko dla siebie, przywołuj ce miłe wspomnienia. Tego zapotrzebowania, które ma tendencje zwy kowe nie s w stanie zaspokoi wysoko rozwini te kraje UE, w których przedsi biorstwa produkcyjne małe i du e posługuj si technologiami wysokowydajnymi, zmechanizowanymi i masowymi. W krajach UE zauwa a si du e zapotrzebowanie na: • przetwórstwo płodów rolnych przeciery, mro onki, moszcze, półprodukty i dania gotowe (sałatki warzywne, dodatki itp.) z owoców i warzyw hodowanych i przerabianych w sposób naturalny bez ulepszaczy i konserwantów ale według norm europejskich oraz wysokiej jako ci; • przetwory i ryby świe że - w krajach UE wzrasta redniorocznie o 3,5% spo ycia ryb wie ych, mro onych i przetworów z ryb morskich i słodkowodnych. Wzrost konsumpcji musi by pokrywany ze wzgl du na skupienie tego przetwórstwa w trzech na szesna cie krajów (Portugalia, Dania, Norwegia) poniewa Islandia zaopatruje Kanad i USA. Kraje UE, ywotnie zainteresowane s utrzymaniem w Polsce hodowli i przetwórstwa ryb ze wzgl du na jego uci liwo . Poszukiwane s ryby słodkowodne sieja, sielawa i pstr g; • przetwory mleczne - ze wzgl du na chorob „w ciekłych krów” popyt i produkcja mleka w krajach UE spadły. Jednocze nie wzrosło zapotrzebowanie na produkty mleczno - owocowe: jogurty, kefiry, twaro ki, sery twarde, ple niowe, chud mietank do kawy i herbaty itp. • zioła - w krajach UE zioła w naturze praktycznie nie wyst puj . Mo na je spotka jedynie w stanie naturalnym w parkach narodowych. Hoduje si je równie na plantacjach, gdzie trac swoje wła ciwoci lecznicze. W lecznictwie jest du e zapotrzebowanie na zioła naturalne oraz przetwory z tych ziół - mieszanki wywary, nalewki; • runo le śne - w krajach UE lasy dzikie w stanie naturalnym praktycznie nie wyst puj . Europejczycy nie znaj grzybów, jagód, borówek, dziczyzny. Odpowiednia promocja runa le nego mo e spowodowa wzrost zapotrzebowania.

11 • wypoczynek w naturalnym i nie ska onym rodowisku zapewniaj cym sport, rekreacj , leczenie i pobyt w ciszy i spokoju. Warunkiem jest jednak posiadanie bazy noclegowo - gastronomicznej i paraturystycznej na odpowiednim poziomie. Tury ci z UE poszukuj miejsc mało zatłoczonych, cichych, zapewniaj cych kontakt z natur , spokój oraz uprawianie swojego hobby. Zaczynaj unika zatłoczonych, hała liwych i komfortowych miejscowo ci stanowi cych przedłu enie pobytu w du ym mie cie. • oferty leczniczo - sanatoryjne - długi czas pracy, wysokie tempo ycia, nerwowo w kontaktach spowodowało wiele chorób cywilizacyjnych: • alergie; • nerwice; • choroby układu kr enia; • otyło , nadci nienie itp. Koszty leczenia stale wzrastaj , dlatego mieszka cy UE poszukuj w miar tanich ale wiadczonych na wysokim poziomie usług sanatoryjno - leczniczych. • Przemysł lekki - ekologiczny a wi c wytwory z: • lnu - odzie , po ciel, nakrycia stołowe, r czniki; • bawełny - po ciel, bielizna damska i m ska, odzie sportowa, koszule; • wełny - odzie lekka, koce, pledy, kołdry, dywany, kilimy itp.; • jedwabiu - sukienki, koszule, bluzki, dodatki; Wa ne jest aby była to produkcja unikatowa w krótkich seriach. Mo na wykorzysta wykonywanie produkcji w powi zaniu z firmami z zagranicy pod ich markami firmowymi. • rękodzielnictwo - produktami mog by wyroby tworzone r cznie, unikatowe i nie powtarzalne czyli pojedyncze - makaty, kilimy, swetry, obrazy, rze by, wyroby jubilerskie ze srebra i złota, witra e, ceramika itp. Warunkiem - oryginalno ci, jednostkowo ci produktu, ekologiczno surowców, ludowo np. wi tki, ikony itp. S to produkty ciesz ce si du ym popytem oraz stosunkowo wysok cen . • rzemiosło - produkuj ce wyroby z miejscowych materiałów ró norodnymi technikami i technologiami. Wyst puje du e zapotrzebowanie na wyroby

12 rzemie lnicze, ale estetyczne, w krótkich seriach i wysokiej jako ci. Notuje si popyt na: • militaria (repliki broni białej i palnej); • instrumenty muzyczne głównie lutnicze; • ceramik ozdobn i u ytkow ; • wyroby z kryształu i szkła; • wyroby ze skóry; • wyroby z ko ci i rogów zwierz t; • zabawki z drewna i materiałów ekologicznych; • indywidualny sprz t sportowy; • wyroby wikliniarskie; • wyroby jubilerskie - srebro i kamienie półszlachetne; • budownictwo drewniane i ekologiczne – naturalne materiały budowlane - glina, cegła, drewno, dachy kryte trzcin , ogrzewanie, kominki opalane drewnem itp. Z tendencji rozwoju popytu, wiadomo ci ekologicznej, stabilnego wzrostu i rozwoju prognozowanego do 2008 roku wynika, e przed gmin rysuj si szanse na zaspokojenie potrzeb importowanych pa stw UE. W krajach UE takich jak Niemcy, Francja, Hiszpania, Belgia i pozostałych jest do wysoki wska nik bezrobocia 12 – 24%. O ywienie gospodarcze i wzrost wydajno ci pracy nie wpłyn znacz co na jego spadek. Przypuszcza si , e problem bezrobocia b dzie rozwi zany drog skracania czasu pracy w tygodniu do 28 – 32 godzin. Tym samym wzro nie zapotrzebowanie na zaspakajanie potrzeb czasu wolnego i samorealizacji, w tym turystyki, sportu i rekreacji oraz turystyki weekendowej we własnych domkach ekologicznych w naturalnym i ekologicznym rodowisku. Rejon Drezdenka ze wzgl du na pi kno krajobrazu, du powierzchni lasów, ekologi mo e sta si miejscem turystyki weekendowej wielkiej aglomeracji berli skiej.

1.2. Prognozy polityczno - gospodarcze dotycz ące przynale żno ści Polski do Unii Europejskiej.

Tu przed rocznic 10 - lecia transformacji ustrojowej Polska została przyj ta do paktu NATO po 5 - ciu latach negocjacji i działa dostosowawczych. Proces wł czenia do Unii Europejskiej b dzie znacznie dłu szy poniewa Polska musi wypełni wiele warunków: • prawnych - dostosowa prawo wewn trzne do norm prawnych UE; • politycznych - umocni instytucje demokratyczne, a zwłaszcza samorz dy lokalne; • ekonomiczno - gospodarczych: ♦ doprowadzi do spadku i utrzyma inflacj rednioroczn w granicach 3 - 5%; ♦ zapewni wzrost gospodarczy po zdławieniu inflacji w granicach 3 - 5% rocznie; ♦ zapewni dynamiczny wzrost płac obywateli i doprowadzi wysoko warto ci płac do 50 - 60% krajów UE; ♦ zrestrukturyzowa i sprywatyzowa gospodark do 80%; ♦ zlikwidowa dotowanie przedsi biorstw pa stwowych; ♦ przeprowadzi reformy syst emowe, zarz dzania, administrowania w my l standardów europejskich (norm jako ci ISO 9000 - 15000); ♦ przekształci rolnictwo (zmniejszy zatrudnienie do 10%); ♦ ograniczy bezrobocie poni ej 10%; ♦ przygotowa system finansowy do przyj cia wspólnej waluty EURO; ♦ zrestrukturyzowa przemysł surowcowy - górnictwo; • ekologicznych poprzez rozbudow i przedsi wzi cia: ♦ wodoci gów, kanalizacji, oczyszczalni cieków; ♦ ochron wód i przyrody; ♦ ekologiczne ogrzewanie (energia elektryczna, gaz, oleje opałowe);

14 • transportowych a zwłaszcza: ♦ poprawa jako ci dróg oraz budowa autostrad; ♦ trasy wycieczkowe, piesze, konne, rowerowe, wodne; • innych: ♦ militarne; ♦ edukacyjne; ♦ kulturalne; Decydenci polityczni w UE nie s zgodni, co do terminu przyj cia Polski do UE. W gr wchodz interesy narodowe poszczególnych pa stw. Dlatego z prognoz instytucji doradczych (polityczno - ekonomicznych) pa stw UE oraz polskich wynika, e termin uruchomienia procesu przyjmowania Polski najprawdopodobniej nast pi w latach 2003 – 2006. Oznacza to, e w strategiach rozwoju lokalnego opracowywanych na 10 - 15 lat nale y uwzgl dni trzy etapy: I etap - dostosowawczy do 2006 r.; II etap - przył czeniowy - 2006 - 2010 r.; III etap - integracyjny - od 2010 r. Wyra nie zarysowane etapy nakładaj na społeczno ci lokalne konieczno realizacji długookresowych zada w sposób ci gły (niezale ny od kadencyjno ci władzy lokalnej) nie sztywny lecz elastyczny, uwzgldniaj cy rozwi zywanie problemów pojawiaj cych si w otoczeniu bli szym i dalszym. Z dotychczasowej analizy wynika globalny cel wszystkich strategii rozwoju lokalnego. W ci ągu 10 - 15 lat poprzez umiej ętne gospodarowanie własnymi zasobami wykorzystuj ąc wszystkie szanse w otoczeniu gwarantuj ące rozwój i wzrost gospodarczy, przygotowa ć społeczno ści lokalne do funkcjonowania w warunkach silnej konkurencji, ale jednocze śnie współpracy nie z narodami, a społeczno ściami lokalnymi zjednoczonej Europy, a zwłaszcza s ąsiednich regionów w Niemczech, Danii, Szwecji oraz krajach Europy Wschodniej. Osi ganie powy szego celu b dzie trudne i długotrwałe. U wiadomienie jego znaczenia władzy i społeczno ci lokalnej jest niezb dne poniewa od jego

15 osi gni cia zale y odpowied na pytanie KIM B ĘDZIEMY W ZJEDNOCZONEJ EUROPIE? Pa stwa UE realizuj c swoj polityk integracyjn od 1990 r. zacz ły stosowa wobec pa stw Europy Wschodniej pomoc w ró nej formie. Do widocznych i odczuwalnych dla Polski zalicza si : 1. Programy i fundusze pomocowe - w liczbie około 300 jako fundusze, programy i fundacje. Do najbardziej znanych zalicza si programy i fundusze pomocowe - The Phare Partnership Programme (PHARE), STRUDER, ISPA i inne. 2. Powstanie EBOR - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju z siedzib w Londynie - udzielaj cy kredytów inwestycyjnych dla pa stw Europy Wschodniej, województw, a nawet gmin na ró norodne inwestycje prorozwojowe. 3. Agencje i fundacje krajowe - wspieraj ce finansowanie zada samorz dów lokalnych korzystaj cych ze wsparcia finansowego, doradczego pa stw UE oraz naszego rz du. 4. Tworzenie euroregionów - w przypadku województwa lubuskiego Euroregion – Pro Europa Viadrina. Po aferze korupcyjnej w organie komisarzy UE w Brukseli oraz bł dach polskiego ministerstwa Urz du Komitetu Integracji Europejskiej w opracowaniu wniosków dotycz cych pomocy finansowej władze UE zaostrzyły kryteria wykorzystania funduszy oraz ich przyznawania. Na razie wprowadzono dwa ograniczenia: 1. posiadanie przez ubiegaj cych si o fundusze pomocowe - strategii rozwoju lokalnego; 2. wysoko udzielonej pomocy okre lono do 80% przedsi wzi cia (inwestycji) prorozwojowego. Oznacza to, e staraj cy si o pomoc musi udokumentowa 20 - 50% wkładów własnych. Przewiduje si , e po rozmowach negocjacyjnych oraz ustaleniu planu przedsi wzi dostosowawczych liczba funduszy wzro nie, a zwłaszcza w dziedzinach: • modernizacji rolnictwa;

16 • przetwórstwie rolno - spo ywczym i agrobiznesie; • ochronie rodowiska i ekologii; • rozwoju małej i redniej przedsi biorczo ci i ograniczeniu bezrobocia; • owiacie; • turystyce; • ochronie i udost pnianiu dziedzictwa kulturowego; Jednocze nie zostan zaostrzone kryteria przyznania funduszy w kierunku zwi kszenia efektywno ci wykorzystania, zwrotu nakładów i ograniczenia ryzyka. Fundusze pomocowe UE i poszczególnych krajów, tworzenie regionów, fundacje - to szanse dla miast, miasteczek i gmin województwa lubuskiego w tym i gminy Drezdenko.

1.3. Prognozy długookresowego rozwoju gospodarczego Polski

Od transformacji ustrojowej zapocz tkowanej w 1989 r. Polska rozwija si bez wyra nie zarysowanej wizji ustrojowej, politycznej i gospodarczej. wiadcz o tym poni sze fakty: • brak strategii rozwojowej na 10 - 15 lat; • plan Balcerowicza, Kołodki były jedynie koncepcjami rozwojowymi poniewa nie aprobował ich parlament; • rozwój gospodarczy wytyczany jest na rok, zatwierdzany przez parlament jako bud et pa stwa; • w okresie wzrostu gospodarczego o 7% PKB zaplanowano „schładzanie gospodarki” do 3 - 4% (bud et na 1999 r.), co ujemnie wpłyn ło na dynamik wzrostu gospodarczego; • w okresie 10 lat nie przeprowadzono w parlamencie dysk usji nad wizj i strategi rozwojow pa stwa; Na bazie tych faktów mo emy stwierdzi , e: • brak strategii rozwojowej pa stwa przeniesiono na ni sze szczeble administracyjne oraz samorz dy zmuszaj c je do planowania krótkoterminowego;

17 • niektóre samorz dy wyprzedziły pa stwo i samodzielnie przyst piły do wypracowania swoich strategii rozwoju regionalnego w celu lepszego gospodarowania posiadanymi rodkami. W 1999 r. jednocze nie zacz to realizowa cztery powa ne reformy: ⇒ administracyjno - samorz dow ; ⇒ ubezpiecze społecznych; ⇒ słu by zdrowia; ⇒ owiaty (od 1 wrze nia 1999 r.). Niedoszacowanie kosztów powy szych reform, nadmierny optymizm oraz cele polityczne (zdobycie atutów w kolejnych wyborach prezydenckich i parlamentarnych) ujemnie wpływaj na wyniki gospodarcze. wiadcz o tym poni sze fakty: • deficyt bud etowy na koniec roku 1999 wyniósł ponad 10% planowanego rocznego; • produkcja sprzedana spadła o 30%; • PKB trudny do oszacowania, a wzrost mo e wynie na koniec roku 2 - 3% wobec planowanego 4 - 5%; • wzrosło bezrobocie w 1999 roku o 25 - 30% i w tym roku nadal wzrasta; • wska nik inflacji szybko ro nie ale najprawdopodobniej ukształtuje si w granicach 8%, czyli jak w 1999 roku od 4 do 5% powy ej planowanego. Uwzgl dniaj c powy sze fakty gospodarcze rz d przyst pił do opracowywania strategii rozwojowej na okres 10 letni. Na razie ujawniono jedynie trzy warianty wzrostu PKB: ♦ optymistyczny - 6 - 7%; ♦ redni - 4 - 6% ♦ pesymistyczny - do 4% Na bazie tych wska ników trudno przewidzie i prognozowa prawdopodobny rozwój gospodarczy Polski na lata po 2000 roku. Wnioski zawarte w niniejszym opracowaniu, a dotyczce rozwoju gospodarczego wprowadzono na bazie:

18 ♦ podrozdziałów - 1.1 i 1.2; ♦ „strategii krótkookresowej dla Polski” L. Balcerowicza; ♦ „cyklu artykułów” L. Balcerowicza we „Wprost” numery od stycznia do pa dziernika wł cznie ♦ ustawy bud etowej na 1999 i 2000 rok; ♦ roczników statystycznych i komunikatów GUS; ♦ „prognozy gospodarczej dla Polski” Ernst & Young; ♦ wzgl dnego tempa wzrostu poszczególnych bran przedstawionych w tabeli 2. Z tabeli tej wynika, e najbardziej dynamicznie rozwija si b d dziedziny, które we wzro cie gospodarczym mog przyczyni si do rozwoju gminy Drezdenko. S to: ⇒ rzemiosło bran ró nych; ⇒ turystyka; ⇒ budownictwo i usługi budowlane; ⇒ wyroby niemetalowe; ⇒ przemysł drzewny; ⇒ meble.

19 tabela 2

Bran że rozwijaj ące si ę szybciej i wolniej w Polsce do roku 2005 wg symulacji komputerowej ( źródło opracowane wg Modelu NOBE 3/OPT)

Wzrost, spadek w % Bran ża -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 Finanse x x x x x x x x x x x x x Usługi doradcze x x x x x x x x x x x x Turystyka x x x x x x x x x x x x Telekomunikacja x x x x x x x x x x x Przemysł gumowy x x x x x x x x x x Budownictwo i usługi bud. x x x x x x x x x x Maszyny i urz dz. elekt x x x x x x x x wyroby nie metalowe x x x x x x przemysł drzewny x x x x Meble x x x x Zaop. w ener. elekt., gaz, pal. x x x Zaopatrzenie w wod i gaz x x x Handel x x Transport i drogownictwo x x Przemysł metalowy x Przemysł papierniczy x x Przemysł tekstylny x x x Przemysł rolno-spo ywczy x x x x Przemysł tytoniowy x x x x x Przemysł wydobywczy x x x x x x

Ponadto najdynamiczniej w Polsce rozwijaj si finanse jako dziedzina gospodarki. Dlatego te w gminie Drezdenko nale y utworzy gminne usługi parabankowe typu kasy po yczkowe, wzajemnej pomocy, rolnicze, mieszkaniowe itp. Tendencje spadkowe w przemy le rolno - spo ywczym wynikaj z zało e przekształcenia rolnictwa. Je eli te przekształcenia nast pi to wówczas bd du e mo liwo ci rozwijania przedsi biorstw agrobiznesu: ➫ przechowalnictwo i przetwórstwo płodów rolnych; ➫ produkcja sprz tu i maszyn niezb dnych w du ych gospodarstwach rolnych; ➫ kontraktacja i usługi agrotechniczne; ➫ usługi remontowe oraz logistyczne dla rolnictwa; ➫wszelkiego rodzaju kooperatywy wiejsko - miejskie;

20 Wnioski: a) Nadrz dny cel polityczny - przyst pienie do UE wymaga od Polski ustawicznego wzrostu gospodarczego w granicach redniorocznie około 7 - 8% PKB. W opinii ekspertów realny jest do osi gni cia redni wzrost PKB w granicach 4 - 5%. Osi gni cie tych wska ników w ci gu 10 - 15 lat zapewni poziom gospodarki Polski porównywalny z Grecj , Portugali i Hiszpani . Według ekspertów osi gni cie tych wska ników mo liwe jest poprzez: • zwi kszenie tempa prywatyzacji; • modyfikacji polityki podatkowej; • decentralizacj pa stwa; wzrost dochodów ludno ci; • spadek inflacji o około 1 punkt rocznie; • zwi kszenie dochodów własnych w bud etach samorz dowych; • rozwój współpracy regionalnej i mi dzyregionalnej; • ograniczenie bezrobocia o 3 - 4% i utrzymanie go poni ej 10%; • zwi kszenie inwestycji i ograniczenie dotacji; • restrukturyzacj bran - górnictwo, hutnictwo, energetyka oraz rolnictwo. 2. Polityka finansowa zakłada dalsze potanienie kredytów do poziomu pa stw UE w 2006 roku. Jest to warunek przej cia w Polsce na wspóln walut EURO. Prognozowana stopa procentowa kredytów w wysoko ci 8 - 10% przewidywana jest dopiero po roku 2006. Rada Polityki Pieni nej prowadzi ostro n polityk finansow pa stwa, jednak e skuteczn i do efektywn . Jest to dobry prognostyk dla rozwoju gospodarczego. 3. Przy wzro cie PKB o 4 - 5% i powolnym spadku inflacji mo emy oczekiwa spadku bezrobocia o 1 - 2% rocznie. Osi gni cie tego wska nika b dzie trudne z uwagi na wej cie na rynek wy u demograficznego z lat 1980 - 1982 oraz restrukturyzacj bran przemysłu wydobywczego i rolnictwa. Przewiduje si wzrost zatrudnienia w: • turystyce; • usługach dla ludno ci i firm; • informatyce;

21 • ochronie rodowiska i ekologii; • przetwórstwie rolno - spo ywczym; • szkolnictwie policealnym i wy szym Rozwój gospodarczy zwi zany jest z wydajno ci pracy, rentowno ci produkcji oraz du ym zapotrzebowaniem na ró norodne usługi specjalistyczne dla firm i ludno ci oraz usługi informacyjne, bytowe, edukacyjne, kulturalne, turystyczne i wiele innych. Najprawdopodobniej ulegnie równie skróceniu czas pracy do 36 godzin tygodniowo, a tym samym wzro nie zapotrzebowanie na usługi proste - mycie okien, sprz tanie, opieka nad dzie mi itp. Zapotrzebowanie to sprawi, e wzro nie liczba miejsc pracy o nienormowanym czasie i duej dyspozycyjno ci pracowników. 4. Rz d obiecuje przyst pienie do opracowywania reform w rolnictwie. Dotyczy ono b dzie przekształce strukturalnych i ograniczenia zatrudnienia do 10 - 18% w roku 2006. Upodobnienie rolnictwa w Polsce do rolnictwa w krajach UE poci ga za sob tworzenie nowej gał zi usług wspomagaj cych producentów rolnych takich jak: • przedsi biorstwa agrobiznesu • małe i rednie firmy obsługuj ce w zakresie specjalistycznym produkcj roln ; • przedsi biorstwa przetwórstwa rolno - spo ywczego przystosowane do przetwórstwa sezonowych płodów rolnych; Rolnictwo oraz przemysł okołorolniczy jest szans rozwojow dla wielu regionów Polski, zwłaszcza rolniczych w tym i województwie lubuskim. 5. Rozwój Polski uzale niony jest od przedsi biorczo ci ludno ci miejscowej gmin i powiatów. Tylko przedsi biorczo społeczno ci lokalnych jest w stanie w sposób racjonalny i efektywny wykorzysta zasoby miejscowe. Przedsi biorczo miejscow nale y ukierunkowa na tworzenie małych i rednich przedsi biorstw oraz wariantów rzemie lniczych produkuj cych wyroby o cechach regionalnych głównie na eksport do krajów UE;

22 6. Gmina Drezdenko w aspekcie potrzeb importowych krajów UE i prognoz rozwojowych Polski powinna specjalizowa si w kilku produktach o unikatowych cechach w poni szych dziedzinach: • przetwórstwo rolno – spo ywcze w tym runa le nego; • turystyce, agroturystyce zwłaszcza weekendowej; • budownictwie ekologicznym; • galanterii drzewnej; • innych produktach np. r kodziele artystycznym. 7. Gmina aby zapewni sobie wzrost i rozwój gospodarczy musi du o uwagi po wi ci promocji poprzez: • nawi zanie kontaktów z gminami w kraju i za granic (Niemcy, Dania, Szwecja, Belgia) i rozpocz współprac we wszystkich dziedzinach ycia społecznego, gospodarczego i kulturalnego; • tworzenie lobbingu np. przez Towarzystwo Przyjaciół Drezdenka; • tworzenie stowarzysze lokalnych i przynale e do stowarzysze krajowych i mi dzynarodowych; • organizowanie cyklicznych imprez, festiwali, zjazdów itp.; • udział w targach i imprezach promocyjnych. Celem promocji gminy powinno by u wiadomienie innym społeczno ciom lokalnym w tym krajów UE o walorach i zasobach naturalnych oraz ludzkich Drezdenka.

1.4. Potencjał i tendencje rozwojowe województwa lubuskiego i powiatu strzelecko - drezde ńskiego

Województwo lubuskie powstało 1 stycznia 1999 roku na mocy ustawy o administracyjnym podziale Polski. Terytorium województwa lubuskiego tworz dawne województwa zielonogórskie i znaczna cz województwa gorzowskiego. Dlatego te siedzib województwa jest Gorzów Wielkopolski a siedzib sejmiku województwa Zielona Góra. Województwo le y w zachodniej cz ci Polski i graniczy:

23 - od północy z województwem zachodniopomorskim, - od wschodu z województwem wielkopolskim, - od południa z województwem dolno lskim, - od zachodu z Niemcami. Zajmuje powierzchni 13984 km 2 – 4,5% terytorium Polski. Zamieszkuje je 1020 tys. ludno ci – 2,6% ludno ci Polski. Jest to terytorium słabo zaludnione, 72 osoby – rednio na 1 km 2. Na jego obszarze poło onych jest 42 miasta (4,8% miast w kraju) oraz ponad 1,5 tys. wsi (2,7% wsi w Polsce). Jedna czwarta mieszka w dwu miastach: Zielonej Górze i Gorzowie Wielkopolskim po około 120 tys. mieszka ców. Województwo jest przeci tnie zurbanizowane poniewa 64,8% ludno ci yje w miastach ( rednia krajowa 61,9%). Województwo podzielone jest na: - 2 powiaty grodzkie – Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski - 11 powiatów ziemskich: Krosno Odrza skie, Mi dzyrzecz, Nowa Sól, Słubice, Strzelce Kraje skie, Sul cin, wiebodzin, aga , ary oraz Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski. Województwo obejmuje 83 gminy z czego: - 9 gmin miejskich, - 33 gminy miejsko-wiejskie, - 41 gmin wiejskich.

Charakterystyka geograficzna Województwo poło one jest na terenie Pojezierzy Południowo-Bałtyckich ukształtowanych pod wpływem ostatnich zlodowace -rodkowo-polskiego i bałtyckiego. Północny obszar to Pojezierze Południowo-pomorskie z Równin Gorzowsk oraz cz ci Pradoliny Toru sko-Eberwaldzkiej (Kotlina Gorzowska z Puszcz Noteck i najni ej poło onym punktem województwa – uj cie Warty do Odry 13 m. n.p.m.). W cz ci centralnej znajduje si Pojezierze Lubuskie z silnie pofałdowanym Pojezierzem Łagowskim Bukowiec 227 m. n.p.m. i Bruzda Zb szy ska – gł boka

24 dolina polodowcowa, któr płynie Obra. Ponadto pradolina Warci sko-Odrza ska, Wzniesienie Zielonogórskie 221 m. n.p.m. oraz Pojezierze Sławskie. Południe województwa le y na Nizinach rodkowopolskich czyli obni enie Milicko Głogowskiego oraz Wału Trzebnickiego – wzniesienia koło ar 227 m. n.p.m. Województwo le y w dorzeczu rzeki Odry. Główne rzeki to: Nysa Łu ycka, Bóbr, warta z Noteci i Obr . W cz ci rodkowej i wschodniej wyst puj liczne jeziora rynnowe: - Sławskie – 8,3 km 2 - Osiek – 5,4 km 2 - Niesłysz – 5,0 km 2 - Ciecz – najgł bsze – 58,5 m 2 Sztuczne zbiorniki (jeziora) a) na Bobrze – Raduszec, Dychowskie, Krzywanieckie, b) na Obrze – Bledzewskie Województwo jest obszarem najbardziej zalesionym w Polsce. lasy zajmuj 48,8% obszaru (kraj 28,4%). Główne kompleksy le ne: - Puszcza Notecka - Puszcza Rzepi ska - Puszcza Gorzowska i cz Drawskiej - Bory Zielonogórskie - Bory Sul ci sko-Skwierzy skie - Bory Dolno lskie Lasy przewa nie o drzewostanie iglastym – 85%. Na terenie województwa znajduj si : - cz Drawie skiego Parku Narodowego - park krajobrazowy Łagowski - park krajobrazowy Barlinecko-Gorzowski - park krajobrazowy Pszczewski - rezerwat ptactwa wodnego Sło sk - rezerwat „Buczyny Łagowskie”

25 Klimat Klimat wykazuje cechy morskie. Jest to region najcieplejszy w Polsce. cechuje go długie gor ce lato daj ce mo liwo k pieli wodnych od pocz tku czerwca do połowy wrze nia. Amplituda temperatur – 9 – 10 0C rednia temperatura roczna - + 4,5 0C najcieplejsze miesi ce – maj-wrzesie o redniej temperaturze 19-23 0C suma opadów rocznych 500-650 mm okres wegetacji od 215 – 225 dni, najwy szy w Polsce pokrywa nie na zalega zaledwie 30-40 dni w roku i ma charakter nietrwały.

Gospodarka Województwo ma charakter przemysłowo-rolniczy. Przemysł koncentruje si w północnej i południowej cz ci województwa. Gał zie przemysłowe: ➫ spo ywczy - (zbo owy, młynarski, spirytusowy, winiarski, mi sny itp.) ➫ drzewny – (tartaczny i wyrób mebli oraz galanterii drzewnej) ➫ rodków transportu – (wagony kolejowe) ➫ chemiczny – (włókna i tworzywa sztuczne) ➫ włókienniczy – (wełniany, bawełniany, jedwabniczy, wyrób dywanów i wykładzin) ➫ surowcowy – (ropa naftowa, gaz ziemny oraz gospodarka le na, kruszywa budowlane, torf i w giel brunatny) ➫ lekki – odzie owy, obuwniczy ➫ szklarski ➫ elektrochemiczny ➫ maszynowy Główne o rodki przemysłowe: - Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski, ary, aga , Nowa Sól, wiebodzin, Gubin, Kostrzy . Najwi ksze przedsi biorstwa to: - Polmos – Zielona Góra

26 - Stilon S.A. – Gorzów Wielkopolski - Kronopol – ary - Zastal Wagony – Zielona Góra

Sie komunikacyjna Poło enie tranzytowe: * zachód – wschód – Pary – Berlin – Warszawa – linia kolejowa i drogowa E 30 * północ – południe – kraje skandynawskie winouj cie – Szczecin – Kostrzyn – Zielona Góra – Praga i kraje bałka skie oraz Adriatyk jest to linia kolejowa oraz droga E 65. Na terenie województwa przewiduje si budow autostrad: A 2; A 3; A 12. W wiecku znajduje si najwi ksze przej cie graniczne w Polsce. Do transportu wodnego wykorzystywana jest Odra oraz Warta i Note z portami rzecznymi w Kostrzynie i Cigacicach. Port lotniczy usytuowany jest pod Babimostem.

Kultura, nauka i szkolnictwo wy sze Centrami kultury, nauki i szkolnictwa wy szego s miasta Zielona Góra oraz Gorzów Wielkopolski. Na terenie tych miast działa sze uczelni wy szych w tym renomowane takie jak: • Politechnika Zielonogórska • Wy sza Szkoła Pedagogiczna • Akademia Wychowania Fizycznego • Collegium Polonicum – oddział Uniwersytetu Europejskiego Viadrina z Frankfurt n/Odr • ponadto kilka uczelni nie pa stwowych, (dane z ko ca 1998 r.). Filie uczelni wy szych działaj w: • Nowej Soli, arach i aganiu, Babimo cie oraz w Drezdenku.

Turystyka Walory turystyczne województwa: • kompleksy le ne, jeziora i rzeki, czyste i nie ska one rodowisko naturalne

27 • urozmaicony i pi kny krajobraz • mo liwo ci uprawiania turystyki kwalifikowanej • uprzywilejowanie klimatyczne i walory lecznicze • zwierzyna le na i ryby słodkowodne • zabytki sztuki sakralnej i obronnej • rezerwaty fauny i flory • szlaki wodne (rzeczne).

Zabytki: • ko cioły gotyckie z Katedr w Gorzowie Wielkopolskim, ko cioły w Lubsku, aganiu, arach, Szprotawie, Ko uchowie, Gubinie, Strzelcach Kraje skich, O nie, klasztor w aganiu • zamki obronne: Łagów, Mi dzyrzecz, Szprotawa, Przewóz, Ko uchów, Krosno Odrza skie, Oty • mury i baszty obronne – Strzelce Kraje skie, Ko uchowie i O nie Lubuskim • ratusze – Gubin, Szprotawa, ary • dwór obronny – Chotków • zespoły parkowo – pałacowe – ary, aga , Sło sk, Brody, Zielona Góra, Bytom Odrza ski, Szprotawa • ko cioły drewniane z XVI wieku – Kl sk i Łagowiec oraz szachulcowe – Chlastawa, Boruszyn • spichlerze – Gorzów Wielkopolski, Oty , Drezdenko • fortyfikacje nowo ytne – Kostrzyn Mi dzyrzecki Rejon Umocniony z rezerwatem nietoperzy „Nietoperek” we wsi Kaława

Muzea: Muzeum Ziemi Lubuskiej – Zielona Góra Muzeum Okr gowe – Gorzów Wielkopolski Muzeum Etnograficzne – Ochla – zbiór portretów Muzeum Archeologiczne - widnica

Perspektywy rozwojowe województwa Na bazie analizy potencjalnych mo liwo ci sugeruje si poni sze główne dziedziny prorozwojowe jako siła nap dowa dobrobytu ludno ci: ∗ turystyka, a zwłaszcza sanatoryjno-lecznicza i weekendowa oraz kwalifikowana, ∗ przemysł tworzyw sztucznych, a zwłaszcza no ników informatycznych - ta my, płyty CD., dyskietki, obudowy komputerowe, wyposa enie i cz ci samochodowe, włókna sztuczne itp., ∗ przemysł drzewny - celuloza, papier, meble ekologiczne z naturalnego drewna, galanteria drzewna, zabawki itp., ∗ przemysł maszynowy - metalowy zwłaszcza precyzyjny obrabiarkowy, maszyn do przetwórstwa rolnego, ∗ agrobiznes - przetwórstwo płodów rolnych - wdliniarstwo, mleczarstwo, pasze, nasiennictwo, winno-spirytusowy, sortownictwo i pakowalnictwo płodów rolnych itp., ∗ rolnictwo - przekształcenia rolne w kierunku specjalistycznych form producentów płodów rolnych, bydła, trzody chlewnej itp., ∗ transport - budowa autostrad, dróg szybkiego ruchu oraz modernizacja dróg lokalnych, ∗ ekologia - na bazie surowców przetwarzanie ich w ekologiczne materiały budowlane energooszcz dne oraz rozbudowa infrastruktury ochrony rodowiska, ∗ rzemiosło i drobna wytwórczo - wytwarzanie produktów unikatowych, specyficznych, ludowych poszukiwanych zwłaszcza przez turystów z kraju i za granic . Oprócz tych kierunków nale y rozwija usługi zwłaszcza finansowe, telekomunikacyjne, prawne, consultingowe, doradztwa rolnego, agroturystycznego i przedsi biorczo ci. Przy zało eniu wska nika wzrostu 3-4% rocznie w województwie za 5-7 lat mo e by zlikwidowane bezrobocie, a nawet wyst pi niedobór r k do pracy. Przyczyni si do tego mo e wzrost usług w zakresie obsługi ruchu tranzytowego zachód-wschód oraz północ-południe. Kierunki te nale y uwzgl dni w strategiach

29 rozwoju lokalnego, gdy wytyczaj dziedziny, które s prorozwojowe i stwarzaj szans na stopniowy i trwały wzrost ekonomiczny rozwój i dobrobyt społeczny.

1.5. Powiaty województwa lubuskiego i krótka charakterystyka powiatu strzelecko-drezdeneckiego

Podstawowe dane charakteryzuj ce 11 powiatów ziemskich i 2 powiatów grodzkich województwa lubuskiego zestawiono w poni szej tabeli.

Tabela 3 Dane o powiatach województwa lubuskiego wg danych GUS za 1998 r.

Powierz lasów Liczba Ludn. Ludno ść Ludno ść Liczba Średni chnia w % mieszka w wieku w wieku w wieku mieszka ń a użytków ńców na przed- prod. poprod. oddanych liczba rol. w % 1 km 2 prod. w % w % do osób w w % użytku mieszk aniu Gorzowski 27,6 44,4 52,0 28,93 58,27 12,15 136,0 3,89 Kro nie ski 18,48 60,17 44,0 28,27 59,26 11,76 39,0 3,67 Mi dzyrzecki 29,27 53,02 44,0 27,94 58,79 12,37 31,0 3,51 Nowosolski 40,5 37,82 92,0 28,06 58,52 12,76 175,0 3,51 Słubicki 34,46 46,56 47,0 28,7 60,68 11,59 111,0 3,44 Strzelecko- 26,06 50,56 42,0 28,61 57,53 12,8 47,0 3,62 drezde ński Sul ci ski 22,7 53,81 31,0 28,55 56,71 13,3 19,0 3,53 wiebodzi ski 41,88 41,85 62,0 28,46 57,82 13,13 25,0 3,53 Zielonogórski 28,77 50,36 54,0 29,21 59,32 11,67 102,0 3,65 aga ski 33,7 43,91 76,0 27,6 57,97 13,5 97,0 3,25 arski 26,68 53,69 74,0 27,98 58,43 13,05 47,0 3,45 Średnia Miasta na prawach powiatu Gorzów Wlkp. 36,75 5,03 1621,0 25,67 63,15 11,68 415,0 3,17 Zielona Góra 12,11 46,84 1979,0 24,17 65,17 12,78 430,0 299 Źródło: opracowanie własne na podstawie WUS Gorzów Wlkp. z 1998 r.

Z tabeli wynika, e powiat strzelecko-drezde ski wynikami zbli ony jest do rednich wojewódzkich i zajmuje miejsce w ród powiatów ziemskich: • pod wzgl dem powierzchni - 9 miejsce • powierzchni lasów - 5 miejsce • liczby mieszka ców - 10 miejsce (słabo zaludn.)

30 • liczby mieszka ców w wieku produkcyjnym - 10 miejsce Powiat strzelecko-drezdenecki poło ony jest na północno-wschodnim kra cu województwa lubuskiego i graniczy ze wschodu z województwem wielkopolskim (powiat czarnkowsko-trzcianecki i mi dzychodzki) a od północy z województwem zachodniopomorskim (powiat wałecki i choszcze ski). Ponadto graniczy z powiatem gorzowskim i mi dzyrzeckim. Jest to powiat o du ych walorach turystycznych ze wzgl du na du e zalesienie, Puszcza Drawska i Notecka, liczne jeziora Pojezierza Dobiegniewskiego oraz pradolin Noteci. Powiat strzelecko-drezdenecki mo emy zaliczy do rednich powierzchniowo gdy zajmuje 1248 kilometrów kwadratowych z czego 876 km 2 stanowi lasy. Ze wzgl du na powierzchni lasów powiat ma charakter przemysłowo-rolniczy. Na terenie powiatu znajduj si zakłady przemysłu spo ywczego, maszynowego i drzewnego. Ponadto jest tu rafineria produkuj ca z rzepaku olej nap dowy do silników wysokopr nych. Na terenie powiatu poło onych jest 5 gmin: Strzelce Kraje skie, Dobiegniew, Drezdenko, Stare Kurowo i Zwierzyn. Trzy gminy maj charakter miejsko – wiejski a dwie wiejski. Ludno powiatu zamieszkuje w 68% w trzech miastach. Strzelce Kraje skie, Dobiegniew i Drezdenko.

31 1.6. Analiza strategiczna (SWOT) szans i zagro żeń rozwoju gminy Drezdenko

Jedn z metod analizy strategicznej jest analiza SWOT. Jest to kompleksowa metoda słu ca do badania otoczenia organizacji oraz analizay jej wn trza. Sens tej metody sprowadza si do uzyskania odpowiedzi na nast puj ce pytania: • jakie s silne i słabe strony organizacji? • z jakimi zagro eniami nale y si liczy ? • z jakich szans mo na skorzysta ? Analiza SWOT jest algorytmem procesu analizy strategicznej, propozycj systematycznej i wszechstronnej oceny zewn trznych i wewn trznych czynników okre laj cych kondycj bie c i potencjał rozwojowy miasta i gminy. Tabela 4 Analiza SWOT Szanse Zagro żenia stabilny rozwój gospodarczy krajów UE światowe ograniczenie koniunktury mo żliwo ści uruchomienia programu gospodarczej przedakcesyjnego do UE w latach 2003-2006 spadek PKB krajów UE i dochodów likwidacja barier celnych i granicznych ludno ści mo żliwo ść powstania zaplecza ograniczenie wydatków socjalnych w żywno ściowego i wypoczynkowego Berlina krajach UE wzrost zapotrzebowania na produkty wzrost bezrobocia w krajach UE zdrowej żywno ści wzrost bezrobocia w krajach UE i wzrost zapotrzebowania na produkty z Polsce surowców naturalnych przekładanie terminów przyj ęcia Polski do wzrost zapotrzebowania na r ękodzieło i UE na lata po roku 2006 produkty rzemie ślnicze bariery dla eksportu polskiego potrzeba wypoczynku na łonie natury wzrastaj ące koszty reform w Polsce powolny rozwój gospodarczy Polski – stały dalszy wzrost bezrobocia w wzrost PKB województwie i powiecie program rozwoju rolnictwa i wsi polskiej załamanie rolnictwa rozwój samorz ądno ści na szczeblach wzrost patologii społecznych województwa, powiatu i gminy spadek kursów Euro i złotówki rozwój turystyki w Europie i Polsce wzrost inflacji wzrost dochodów ludno ści ograniczenie dost ępno ści dla źródeł wzrost koniunktury w Polsce finansowych dla samorz ądów i ludno ści polityka proekologiczna krajów UE i rozszerzanie si ę zjawiska „Stadnego Polski my ślenia” rozwój budownictwa jednorodzinnego i nasilenie si ę niepokojów społecznych mieszkaniowego osłabienie tempa demokratyzacji rozwój gospodarczy województwa ograniczona dost ępno ść do o światy, kultury lubuskiego i powiatu strzelecko- i słu żby zdrowia drezde ńskiego regres gospodarczy rozwój o światy, kultury i słu żby zdrowia apatia społeczna w kraju i regionie wzrost przedsi ębiorczo ści rozwój małych i średnich firm w województwie i powiecie

32 Przyjmuj c w skali 1:5 stopie prawdopodobie stwa wyst pienia zjawiska mo emy obliczy wska niki szans i zagro e.

n Wsz = ∑ i < 1 i=1 W szans = 0,82 W zagro e = 0,64 W rozwoju = 0,18

Powy sze wska niki wykazuj przewag szans nad zagro eniami czyli s wska nikami optymistycznymi w długookresowym rozwoju miasta i gminy Drezdenko. Wska nik rozwoju jako ró nica wska ników szans i zagro e wynosz ca powy ej 0,1 wyra nie sugeruje wzrost koniunktury w krajach UE i w Polsce. W dalszych cz ciach opracowania wskazuje si sposoby wykorzystania szans i omijania zagro e w mo liwie najlepszych sposobach wykorzystanie zasobów materialnych, finansowych i ludzkich społeczno ci lokalnej miasta i gminy Drezdenko.

33 CZ ĘŚĆ 2. ANALIZA PROSPEKTYWNA GMINY DREZDENKO

2.1. Poło żenie oraz charakterystyka walorów naturalnych

Gmina Drezdenko zajmuje powierzchni 400 km 2, liczy 17944 mieszka ców, w tym w samym Drezdenku zamieszkuje 10930 osób. Poło ona jest na skraju Puszczy Drawskiej i Noteckiej. Od 1 stycznia 1999 roku - w wyniku reformy administracyjnej - stanowi cz powiatu strzelecko-drezdeneckiego, znajduj cego si w województwie lubuskim. Od strony wschodniej s siaduje z gmin Krzy , która obecnie nale y do województwa wielkopolskiego.Ponadto graniczy z gminami: ♦ Drawsko ♦ Sieraków ♦ Mi dzychód ♦ Skwierzyna ♦ Santok ♦ Zwierzy ♦ Stare Kurowo ♦ Dobiegniew. Teren gminy w wi kszo ci rozci ga si w poprzek Pradoliny Noteci, zajmuj c rodkow cz Kotliny Gorzowskiej, pozostały obszar wkracza na wschodni cz Pojezierza My liborskiego. Lasy Puszczy Drawskiej i Noteckiej stanowi a 75% jej powierzchni, a liczne czyste jeziora i inne akweny wodne zajmuj powierzchni 780 ha. Miasto i gmina Drezdenko poło one s na pograniczu dwóch wielkich, odmiennych pod wieloma wzgl dami krain: Wielkopolski i Pomorza. Lesisto tych terenów przekracza 70%. Drezdenko le y w Pradolinie Toru sko-Eberswaldzkiej. W kierunku wschodnim i zachodnim przez cały obszar gminy rozcigaj si ł ki i pola urozmaicone zakolami Noteci, licznymi starorzeczami, szpalerami narzecznych wierzb i topoli, k pami łozowisk i trzcinowisk. Urozmaicony krajobraz, niewielkie

34 wzniesienia, pozostało ci dawnych wydm s przewa nie zalesione trudnymi do przebycia zaro lami. Od północy rozci ga si silnie sfałdowany, morenowy obszar Puszczy Drawskiej. W gł bi lasów znajduj si jeziora o czystej wodzie (Lubówko), rynnowe (Łubowo). Na wschód od jezior granic stanowi rzeka Drawa. Południowa cz gminy Drezdenko - mi dzyrzecze Warcia sko-Noteckie - to bory Puszczy Noteckiej pokrywaj ce jeden z najwi kszych w Polsce kompleksów wydm ródl dowych. Liczne obni enia wypełniane s misami jeziornymi. Miasto i gmina Drezdenko posiada walory przyrodnicze o czym wiadczy utworzenie czterech rezerwatów „Czaplenica”, „Czaplisko” i Łab dziniec - w południowej cz ci oraz jezioro Łubówko w północnej oraz pi pomników przyrody (d by). Powy sze zasoby naturalne wskazuj na to, e lasy stanowi podstaw licznych walorów Miasta i Gminy Drezdenko. Lasy s bardzo wa n baz surowcow dla przeróbki drewna. Ponadto miasto i gmina Drezdenko charakteryzuje si wysokimi warto ciami przyrodniczo-krajobrazowymi. Zalesione skarpy, nabrze a, zatoki, wyspy i półwyspy oraz bogactwo wiata zwierz cego (szczególnie ptaków) stanowi du atrakcj dla turystów. Potwierdzeniem tych walorów jest istnienie czterech rezerwatów. Rozwa ana jest mo liwo obj cia ochron innych obiektów na terenie gminy. Do g sta sie dobrze oznakowanych szlaków umo liwia podziwianie przyrody i pi kna krajobrazu. Du e obszary le ne i jeziora Drezdenka s najcenniejszymi walorami turystycznymi tej cz ci kraju. Lasy nie s jednak tylko walorami turystycznymi. Dostarczaj cennego surowca, który pozwolił rozwin si przemysłowi celulozowo-papierniczemu, drzewnemu i meblarskiemu. Dost pno tych zasobów ci gn ła tak e inwestorów zagranicznych. Baz surowcow miasta i gminy Drezdenka s kruszywa budowlane (Lipno, Drezdenko) oraz torfy (Drezdenko, Ziel tkowo). Szans dla regionu jest lepsze wykorzystanie walorów turystycznych i surowcowych. Jednocze nie popraw powinna przynie integracja ekonomiczna i rozwój współpracy z Rejonem Brandenburgii. Najlepszym tego dowodem mo e by

35 współpraca szkół z terenu miasta i gminy Drezdenko z odpowiednikami po stronie niemieckiej (Wörth am Rhein). Przygraniczne poło enie stwarza mo liwo ci dost pu do rodków pomocowych Unii Europejskiej oraz przy pieszenia rozwoju społeczno- gospodarczego regionu, cho niełatwo b dzie konkurowa z du ymi, silnymi i rozwijaj cymi si s siednimi o rodkami (przypis Instytut Nauk Ekonomicznych PAN).

Powierzchnia Powierzchnia gminy wynosi 400km 2 z tego powierzchnia miasta Drezdenko – 10 km 2 i 390 km 2 terenów wiejskich. Jest to jedna z najwi kszych gmin pod wzgl dem powierzchni w województwie lubuskim a była pierwsza w województwie gorzowskim. Na terenie gminy poło onych jest 26 sołectw oraz 48 miejscowo ci (wsie i osady). Lasy zajmuj 265,2 km 2 powierzchni – 66,3% uytki rolne w tym ł ki – 100,4 km 2 – 25,1% wody i nieu ytki – 34,4 km 2 – 8,6%

2.2. Ludno ść

Sytuacj demograficzn retrospektywn zestawiono w tabeli 5.

Tabela 5 Sytuacja demograficzna w Drezdenku i na terenach wiejskich gminy 1976 1988 (1990 – 1996 1997 1998 Wyszczególnienie szacunek) % % okre ślony w % okre ślony w % okre ślony okre ślony w odniesieniu do odniesieniu do w odniesieniu bd – brak danych odniesieniu do 1976 1976 do 1976 * % w danym roku 1976 liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % ludno w mie cie (dane 8353 100 10151 121,5 10651 127,5 - - 10930 138, gminy) (10300) 3 ludno w mie cie 7902 100 10120 128,0 10651 134,7 10614 134,3 10930 138, 3 m czy ni 3687 100 4769 129,3 5066 137,4 5061 137,3 bd - kobiety 4215 100 5351 126,9 5585 132,5 5553 131,7 bd - kobiety na 1000 m czyzn 114,3 - 112 - 110,2 - 110 109,7 bd - wiek przedprodukcyjny (3300) (32,1) 3088 29 * 2989 28,2 bd - wiek produkcyjny (5880) (56,3) 6301 59,2 * 6342 59,7 bd - wiek poprodukcyjny (1200) (11,6) 1262 11,8 * 1283 12,1 bd - przyrost naturalny na 100 8,4 - 6,4 - 4,1 - 0,6 - bd - mieszka ców saldo migracji - -8 - -29 - -1,3 - bd - tereny wiejskie ludno wg spisu wg 7690 100 7301 94,9 7014 91,2 - - 7014 91,2 gminy ludno wg rocznika 7918 100 6983 88,2 7019 88,6 7043 7014 88,6 statystycznego 100 (6750) 88,2 100,5 99,9 m czy ni 4043 100 3478 86,69 3475 85,9 3489 86,30 bd bd kobiety 3875 100 3478 89,7 3544 91,4 3554 91,7 bd bd kobiety na 1000 m czyzn 95,8 - 99 - 102 - 102 - bd bd wiek przedprodukcyjny (2200) (32,6) 2121 30,2 2073 29,4 bd bd wiek produkcyjny (3500) 51,9) 3828 54,6 3893 55,3 bd bd wiek poprodukcyjny (1050) (15,5) 1070 15,2 1077 15,3 bd bd przyrost naturalny na 100 26,5 - 8,9 - 6,8 - 4,1 bd - bd mieszka ców saldo migracji - -87 - -4 - -8 bd - bd ogółem gmina ludno ogółem wg gminy 16043 100 17452 108,8 17670 110,1 - - 17944 111, (17050) 8 ludno ogółem 15820 100 17103 108,1 17670 111,6 17657 111,6 17944 113, 4 m czy ni 7730 100 8274 10,7,0 8541 110,4 8550 110,6 bd bd kobiety 8090 100 8829 109,1 9129 112,8 9107 112,6 bd bd kobiety na 100 m czyzn 105,0 - 105,0 - 106,1 - 107 - bd bd wiek przedprodukcyjny (5500) (32,3) 5209 29,5 5062 28,7 bd bd wiek produkcyjny (99300) (54,6) 10129 57,3 10235 58 bd bd wiek poprodukcyjny (2250) (13,2) 2332 13,2 2360 13,3 bd bd przyrost naturalny na 100 - - - 2 - bd mieszka ców saldo migracji - -95 - -33 - - -21 - bd Źródło: opracowanie własne na podstawie WUS Gorzów Wlkp. z 1998 r.

Z danych zawartych w tabelach wynikaj nast puj ce wnioski:

37 • ludno ogółem w gminie wzrosła od 1976 roku do 1998 roku (przez 23 lata) o 11,8% natomiast w samym Drezdenku a 38,3% czyli 3,5 raza szybciej, tym samym liczba ludno ci wiejskiej zmalała o 11,4%. Mo na przypuszcza , e wzrost ludno ci przy nieznacznej migracji nast pował poprzez wzrost liczby urodze , • zarówno w mie cie jak i na wsi wyst puje nieznaczna przewaga w ogólnej liczbie ludno ci, • w Drezdenku, na obszarach wiejskich oraz w całej gminie wska nik ludno ci w wieku produkcyjnym jest wysoki około 58% i najprawdopodobniej w bliskiej przyszłoci b dzie rosn , • w ogólnej liczbie ludno ci niski bo około 14% notuje si wska nik ludno ci w wieku poprodukcyjnym. Rokuje to powstanie rynku pracy oraz rozwój gospodarczy ze wzgl du na zasoby ludzkie. Rozmieszczenie ludno ci. Najwi ksze skupiska ludno ci to: ➫ Niegosław 721 mieszka ców ➫ Trzebicz 739 mieszka ców ➫ Go cim 543 mieszka ców ➫ Drawiny 479 mieszka ców ➫ Rpin 435 mieszka ców Miejscowo ci o znikomej liczbie mieszka ców: ➫ Kijów 15 mieszka ców ➫ Duraczewo 24 mieszka ców ➫ Karwin 152 mieszka ców ➫ Kosin 142 mieszka ców ➫ Lipno Tucz py 81 mieszka ców ➫ Trzebicki Młyn 40 mieszka ców Poni ej 100 mieszka ców maj miejscowo ci: Bagniewo, Czartowo, Gorzyska, Lubiewo, Modropole, Zagórze Lubiewskie, Ziel tkowo. S to miejscowo ci, w których spadek zaludnienia rokrocznie wynosi od 3 do 5%. Na bazie danych retrospektywnych mo emy prognozowa wzrost ludno ci gmin:

38 - do roku 2001 – do około 18300 mieszka ców - od 2002 do 2005 – 18500 – 18700 mieszka ców - od 2006 do 2010 – 18800 – 19500 mieszka ców Sam przyrost w Drezdenku mo e wynie około 700 – 900 mieszka ców czyli ludno najprawdopodobniej wzro nie do 11800 mieszka ców w 2010 -2015 roku. Sytuacja demograficzna miasta i gminy Drezdenko wydaje si w przyszło ci by stabilna: - nie nale y oczekiwa znacznego wzrostu ludno ci, - nie nale y oczekiwa znacznej migracji.

2.3. Analiza działalno ści gospodarczej

Podmioty gospodarcze Drobny przemysł i handel rozwijał si w Drezdenku ju przed wiekami. Ludno z niego yła od XIV w., ale dopiero w okresie mi dzywojennym przemysł nabrał wi kszego znaczenia, szczególnie drzewny, zakłady br zownicze, wytwórnia cygar i materaców. Miasto tylko w niewielkim stopniu zostało zrujnowane podczas II wojny wiatowej. St d szybko nast piła odbudowa i zagospodarowanie. Rozwijało si odlewnictwo eliwa, meblarstwo i przetwórstwo owoców i warzyw. Znaczenie gminy Drezdenko w rozwoju przemysłu i innych sfer działalno ci gospodarczej dla regionu gorzowskiego pokazuje ponisza tabela. Przedstawiono w niej kształtowanie si liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w układzie form własno ci w latach 1996-1997.

Tabela 6 Podmioty zarejestroane w systemie REGON wg sektorów własno ści w gminie Drezdenko

Sektor własno ści Wyszczególnienie Ogółem prywatny publiczny razem w tym zakł. os. fizycz.

39 woj. gorzowskie 1996 32419 924 31495 26667 1997 35516 989 34527 29097 1996 = 100 109,6 107,0 109,6 109,1 Drezdenko 1996 930 30 900 810 1997 1037 31 1006 889 1996 = 100 111,5 103,3 111,8 109,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp., 1998 r., s. 166-168

Spo ród prywatnych podmiotów gospodarczych najwi ksze znaczenie dla gminy Drezdenko, jak i dla całego regionu gorzowskiego maj zakłady osób fizycznych, które w 1997 roku stanowiły ponad 88% wszystkich prywatnych podmiotów gospodarczych w gminie Drezdenko. Roczne tempo wzrostu liczby tych jednostek wynosi prawie 10% i raczej nie odbiega od wska nika przyrostu w regionie. Zakłady osób fizycznych charakteryzuje zwykle niewielka liczba zatrudnionych. Do cz sto te si zdarza, e nie prowadz one aktywnej działalno ci i nie likwiduj jej, co sztucznie zawy a ich liczb w rejestrze podmiotów gospodarczych. Obok zakładów osób fizycznych na uwag zasługuje przyrastaj ca liczba innych prywatnych podmiotów gospodarczych. Wskazuje na to poni sza tabela .

Tabela 7 Podmioty zarejestrowane w systemie REGON wg formy organizacyjno-prawnej w gminie Drezdenko

w tym Wyszczególnienie Ogółem przeds. sp. w tym spółki spółdziel pa ństw. prawa sp. z o.o. cywilne nie handl. woj. gorzowskie 1996 32419 46 1465 1394 2466 301

40 1997 35516 43 1644 1566 2753 299 Drezdenko 1996 930 1 20 19 42 7 1997 1037 1 22 21 60 7 Źródło: opracowanie własne na podstawie Urz ędu Statystycznego w Szczecinie, Informacje i Opracowania Statystyczne, Szczecin 1998 r., s. 23

Do podmiotów, których ilo dynamicznie wzrasta, obok wcze niej omówionych, nale tak e spółki cywilne i spółki prawa handlowego, w tym szczególnie spółki z ograniczon odpowiedzialno ci . Liczba tych podmiotów zwi ksza si co roku w tempie od dziesi ciu do kilkunastu procent w regionie gorzowskim i podobnie w gminie Drezdenko. Spo ród wszystkich podmiotów działalno ci gospodarczej na koniec 1997 roku w przemy le prowadziło działalno ponad 10% ogólnej liczby przedsi biorstw. O znaczeniu jednak przemysłu dla regionu gorzowskiego i dla gminy Drezdenko wiadczy nie tylko ilo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych, ale ich dochody ze sprzeday i liczba osób tam pracuj cych. Liczba pracuj cych w gospodarce narodowej (bez rolników indywidualnych) na skutek przemian gospodarczych na pocz tku lat dziewi dziesi tych spadła i dopiero od 1993 roku stopniowo ro nie. Najwi cej osób zatrudnia wła nie działalno produkcyjna. Rol przemysłu mierzon liczb zatrudnionych przedstawia poni sza tabela.

Tabela 8 Pracuj ący w gospodarce narodowej wg sekcji EKD w 1997 roku w woj. gorzowskim i gminie Drezdenko

Wyszczególnienie woj. gmina w tym miasto gorzowskie Drezdenko Drezdenko Pracuj cy ogółem 124105 3801 3044 w tym: • rolnictwo, łowiectwo i le nictwo, 6856 285 123

41 • działalno produkcyjna, 39902 1767 1396 • zaopatrzenie w energi elektryczn , gaz i wod , 3357 21 21 • budownictwo, 7314 137 100 • handel i naprawy, 10814 199 180 • transport, składowanie i ł czno , 9208 101 66 • obsługa nieruchomo ci i firm, 5402 128 128

• administracja publiczna i obrona narodowa, 7269 78 78

• edukacja, 10251 354 238 • ochrona zdrowia i opieka socjalna. 14973 636 633 Źródło: opracowanie własne na podstawie Urz ędu Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp.1998 r., s. 60-62

Zatrudnienie we wszystkich podmiotach gospodarki narodowej w gminie Drezdenko stanowiło w 1997 roku 3,1% ogółu zatrudnionych w byłym województwie gorzowskim. Wi cej ni przeci tny udział zatrudnienia w gminie w stosunku do pracuj cych w całym regionie dotyczył działalno ci produkcyjnej (4,4%) oraz rolnictwa i le nictwa (4,2%), a tak e ochrony zdrowia i opieki socjalnej (4,2%). Spo ród pracuj cych w gminie Drezdenko zdecydowanie najwi cej osób zatrudnionych było w działalno ci produkcyjnej (46,5%), w przewa aj cej cz ci przez zakłady zlokalizowane w samym mie cie. Pewna grupa osób znalazła zatrudnienie w ochronie zdrowia i edukacji 16,7% (dane dotycz ce zatrudnienia tylko w tych podmiotach, które zatrudniaj wi cej ni 5 osób). Tymczasem w handlu i usługach zatrudnienie jest mniejsze ni 5 osób na jeden podmiot. Podobnie jest w rolnictwie, le nictwie i rybołówstwie gdzie do liczby pracuj cych nie zalicza si rolników indywidualnych, co nie mo e odda rzeczywistego obrazu znaczenia rolnictwa dla gminy.

Najwa niejsze bran e działalno ci produkcyjnej w mie cie i gminie Drezdenko Przemysł drzewny Brana drzewna dobrze si rozwija ze wzgl du na du e zalesienie około 70% powierzchni gminy. W mie cie i gminie Drezdenko funkcjonuje wiele firm zajmuj cych si przeróbk drewna. Do najwi kszych nale :

42 ∗ tartak w Go cimiu; ∗ Przedsi biorstwo „Gozdrew” s.c. T.J. Słaby, które zatrudnia 120 osób; ∗ Zakład Handlowo-Usługowo-Produkcyjny „Sobex” s.c. W.W. Sobota, który zatrudnia ponad 110 osób i zajmuje si produkcj wyrobów z drewna; ∗ Gorzowskie Fabryki Mebli Zakład w Drezdenku, który zatrudnia ponad 80 osób i produkuje meble z płyty wiórowej (szafy, komody, regały i meble biurowe); ∗ wiele innych znanych, lecz mniejszych zakładów przemysłu drzewnego i warsztatów stolarskich. Przemysł spo żywczy Przemysł spo ywczy charakteryzuje si lokalnym działaniem. Nale y do niego: przemysł mi sny, zbo owo-młynarski, mleczarski i owocowo-warzywny. Najwa niejsze firmy spo ywcze w mie cie i gminie to: ∗ Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego „WITAL” Bogdan Stachera, który zatrudnia prawie 220 osób i produkuje konserwy warzywno-mi sne; ∗ „Agrofar” - Tuczno; ∗ Młyn Drezdenko Sp. z o.o., który zatrudnia ponad 20 osób i zajmuje si produkcj m ki pszennej. Przemysł metalowy Bran a ta ma swoje historyczne znaczenie dla gminy i obecnie tak e odgrywa du rol daj c zatrudnienie niebagatelnej liczbie kilkuset osób. Najwa niejsze zakłady w tej bran y to: ∗ VICTAULIC POLAND Sp. z o.o., który zatrudnia 255 osób i produkuje odlewy z eliwa sferoidalnego i szarego; ∗ „Holding-Zremb” Gorzów S.A. Oddział Drezdenko, który zatrudnia około 135 pracowników i produkuje konstrukcje stalowe do wyposa enia budynków inwentarskich, wyposa enia okr tów i budowy mostów. Przemysł papierniczy Drewno jako łatwo dost pny surowiec dla przemysłu drzewnego słu y tak e rozwojowi bran y papierniczej w gminie Drezdenko, szczególnie w zakresie opakowa . Najwi ksz rol w tej bran y odgrywa:

43 ∗ Kappa Expac Drezdenko - Fabryka Tektury i Opakowa Sp. z o.o., która zatrudnia 200 osób i zajmuje si produkcj tektury falistej i opakowa z tektury falistej oraz ta my papierowej powleczonej klejem. Nakłady inwestycyjne w działalno ść produkcyjn ą Nakłady inwestycyjne w działalno ci produkcyjnej, do której według sekcji EKD zalicza si ponadto zaopatrywanie w energi elektryczn , gaz i wod , w latach 1996-1997 dynamicznie rosły w regionie gorzowskim. Wzrost ten w zakresie działalno ci produkcyjnej (162,9%) był jednak wolniejszy od ogólnej dynamiki wzrostu nakładów inwestycyjnych w regionie (219,1%). Gwałtownie natomiast zwi kszyła si warto nakładów inwestycyjnych w obszarze zaopatrywania w energi elektryczn , gaz i wod (13,4%). Brak danych o nakładach na inwestycje w 1998 roku w gminie Drezdenko nie pozwala stwierdzi , czy dynamika wzrostu dla gminy była podobna.

Tabela 9 Warto ść nakładów inwestycyjnych w przemy śle w latach 1996-1997

w tym Wyszczególnienie ogółem działalno ść zaopatrz. w energi ę produkcyjna elektr., gaz i wod ę w tysi ącach złotych woj. gorzowskie 1996 343951,0 157383,7 22533,1 1997 753496,8 256445,0 93157,7 1996 = 100 219,1 162,9 413,4 Drezdenko gmina 19156,7 17526,7 149,0 miasto 18338,4 17165,2 149,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie Urz ędu Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp.1998 r., s. 140-143

44 Handel i usługi Spo ród wszystkich podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w regionie gorzowskim najwi kszy ich odsetek prowadzi działalno handlow i usługow . Podmioty tego rodzaju stanowiły na koniec 1997 roku około 38% ogólnej liczby jednostek gospodarczych. Podmioty te to przede wszystkim zakłady osób fizycznych i spółki cywilne (stanowi ponad 40% wszystkich jednostek tej formy organizacyjno-prawnej). W gminie Drezdenko na koniec 1997 roku zatrudnionych w handlu było ponad 200 osób, co stanowiło ponad 5% ogółu pracuj cych. Liczba ta nie jest jednak w pełni wiarygodna gdy rejestruje zatrudnienie w przedsi biorstwach handlowych i usługowych zatrudniaj cych 5 i wi cej osób. Z obserwacji wynika, e przedsi biorstwa handlowe prowadzone s przez 1-2 osoby wła cicieli lub wspólników.

Struktura podmiotów w handlu w uj ciu bran owym Struktur sklepów w mie cie i gminie Drezdenko według bran na tle byłego województwa gorzowskiego w układzie liczby sklepów i powierzchni sprzeda owej w 1997 roku przedstawia tabela 10.

Tabela 10 Sklepy według bran ż i powierzchni w 1997 roku

Wyszczególnienie specjalizacja bran żowa A - liczba sklepów w tym B - powierzchnia ogółem ogólno mi ę kosmet. z obuwni RTV ksi ęgar. pojazdy sklepów w spo żyw sna toaleto odzie cza i i i art. mechan metrach kwadr. cza wa żą wyr. AGD pi śm. iczne skórza nych woj. gorzowskie ogółem A 5945 2103 222 104 552 136 135 373 147 B 358714 112884 4721 2823 2734 4322 15437 22918 10121 Drezdenko 1 A 216 88 8 5 3 7 7 7 B 12268 4422 150 102 19 137 1040 427 430 w tym miasto 874 A 169 53 6 5 18 3 7 7 7 B 10200 2919 122 102 828 137 1040 427 430

45 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp.1998 r., s. 125-128

W mie cie i gminie Drezdenko, podobnie jak w całym regionie gorzowskim, struktura handlu detalicznego kształtuje si podobnie. Najwi cej sklepów prowadzi działalno ogólnospo ywcz . Stanowi one około 35% wszystkich sklepów w byłym województwie gorzowskim, a w gminie Drezdenko jest ich nawet relatywnie wi cej (40%), cho sporo mniej w samym mie cie (31%). Placówki te charakteryzuj si mał powierzchni sprzeda ow i ich udział w ogólnej powierzchni wszystkich sklepów jest relatywnie mniejszy, ni udział zwi zany z liczb placówek. Drug popularn kategori sklepów s sklepy z odzie (około 9% wszystkich placówek w gminie Drezdenko). Pozostałe rodzaje podmiotów nie s ju tak licznie reprezentowane w gminie, cho na uwag zasługuj placówki bran y mi snej, ksi garsko-papierniczej oraz wielopowierzchniowe sklepy z artykułami RTV i AGD.

Tabela 11 Warto ść nakładów inwestycyjnych w handlu w latach 1996-1997

Wyszczególnienie Ogółem W tym handel hurtowy i detaliczny w tysi ącach złotych woj. gorzowskie 1996 343951,0 38221,0 1997 753496,8 56743,6 1996 = 100 219,1 148,5 Drezdenko gmina 19156,7 280,3 miasto 18338,4 280,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp.1998 r., s. 140-143

Dynamika wzrostu nakładów inwestycyjnych w handlu hurtowym i detalicznym w latach 1996 i 1997 była wyra nie ni sza od dynamiki wzrostu

46 nakładów ogółem na inwestycje. Wyra nie wida jednocze nie, i wydatki inwestycyjne w dziedzinie handlu były relatywnie wiksze w uj ciu regionalnym (7,5% w ogólnej warto ci nakładów w byłym województwie gorzowskim) w porównaniu do udziału nakładów inwestycyjnych na handel w gminie (tylko około 1,5%). Ponadto wszystkie nakłady inwestycyjne w handlu koncentrowały si w mie cie Drezdenko. Powy sze zestawienia nie upowa niaj jednak do dokonania oceny kondycji handlu w mie cie i gminie Drezdenko. Podmiotów gospodarczych, które podejmuj działalno handlow jako podstawow lub uboczn jest zarejestrowanych zdecydowanie du o, trudno jednak powiedzie na ile aktywnie one funkcjonuj . S to w wi kszo ci niedu e placówki pod wzgl dem powierzchni i z przeznaczeniem przede wszystkim ogólnospo ywczym. Handel wi c jest do rozdrobniony i nie doinwestowany, szczególnie na terenie gminy.

Rolnictwo i le śnictwo Powierzchni gminy z podziałem na lasy i u ytki rolne w odniesieniu do regionu gorzowskiego zestawiono w tabeli 12.

Tabela 12 Powierzchnia i u żytkowanie gruntów w mie ście i gminie Drezdenko w 1997 roku

Wyszczególnienie użytki rolne w % powierzchni ogólnej pozostałe powierz lasy grunty chnia razem grunty sady łąki i nieu żytki w ha orne i pastwiska woj. gorzowskie 848376 41,6 31,6 0,3 9,7 46,1 12,2 Drezdenko 39990 25,1 11,3 0,1 13,7 66,3 8,5 w tym miasto 1007 53,8 37,7 0,5 15,6 7,8 38,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie „Gminy w Polsce w 1996 r.”, GUS, Warszawa 1998 r., s. 73-119

47 Powierzchnia gminy Drezdenko stanowi 4,7% powierzchni regionu gorzowskiego. Z tabeli wynika, e w gminie gruntów ornych jest zaledwie 11,3% powierzchni. Wi cej od gruntów ornych jest ł k i pastwisk a o 2,1%. Wskazuje to na rozwój gospodarki hodowlanej zwłaszcza bydła w gminie. Zakres i wydajno gospodarki hodowlanej w gminie Drezdenko w porównaniu z regionem gorzowskim ilustruje tabela 13.

Tabela 13 Warto ść nakładów inwestycyjnych w handlu w latach 1996-1997

Wyszczególnienie bydło trzoda chlewna owce kury na 100 ha u żytków rolnych w sztukach woj. gorzowskie 20 78 2 97 Drezdenko 30 34 1 129 w tym miasto 3 7 1 32 Źródło: opracowanie własne na podstawie „Gminy w Polsce w 1996 r.”, GUS, Warszawa 1998 r., s. 120-166

Rozległe ł ki i pastwiska w gminie, które stanowi prawie 14% ogólnej jej powierzchni i prawie 55% powierzchni u ytków rolnych sprzyjaj hodowli bydła. Jest ono wydajniejsze w gminie w porównaniu do regionu, gdy utrzymuje 30 sztuk bydła na ka de 100 ha u ytków rolnych w porównaniu do 20 w byłym województwie gorzowskim. Zdecydowanie wi ksza wydajno w gminie dotyczy hodowli kur (129 sztuk na 100 ha u ytków rolnych a 97 sztuk w regionie). Mniej natomiast hoduje si trzody chlewnej (w gminie tylko 34 sztuki na 100 ha, co stanowi około 43% redniej wydajno ci hodowli w regionie). Rolnictwo indywidualne W gminie Drezdenko rolnictwo indywidualne nastawione jest zwykle na utrzymanie wła ciciela i jego rodziny, rzadko za na produkcj specjalistyczn . Powierzchnia przeci tnego indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosi 6,8 ha uytków rolnych wobec 12,2 ha w regionie gorzowskim. Gospodarstwa w gminie s o połow mniejsze. W przeliczeniu na 1 mieszka ca gminy przypada 0,5 ha uytków rolnych i jest to wska nik bardzo niski. Na 1 ci gnik przypada 27,5 ha uytków czyli ci gnik przypada na co 4-5 gospodarstwo indywidualne. Dane te

48 wskazuj na rozdrobnienie rolnictwa oraz niewystarczaj ce wyposa enie gospodarstw w konieczny sprz t rolniczy. Gospodarowanie gruntami przez indywidualne gospodarstwa rolne w Gminie Drezdenko przedstawia poni sza tabela.

Tabela 14 Użytkowanie gruntów przez indywidualne gospodarstwa rolne w 1997 roku

Wyszczególnienie użytki rolne w % powierzchni ogólnej pozostałe powierz lasy grunty chnia razem grunty sady łąki i nieu żytki w ha orne i pastwiska woj. gorzowskie 231199 91,3 70,9 0,8 19,6 2,0 6,7 Drezdenko 6359 91,9 51,9 0,4 39,6 0,9 7,2 w tym miasto 350 84,3 66,3 3,7 14,3 1,1 14,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp.1998 r., s. 117-119

Gospodarstwa indywidualne u ytkowuj tylko grunty orne poniewa ł ki i pastwiska stanowi zaledwie jedn pi t u ytkowanych u ytków rolnych. Reszta łk jest przez rolników dzier awiona. Z ogólnej liczby lasów tylko 0,9% ich powierzchni jest własno ci rolników indywidualnych. Grunty orne rolnicy indywidualni przeznaczaj przede wszystkim pod upraw pi ciu podstawowych zbó i ziemniaków. Wydajno ich uprawy pokazuj dane zamieszczone w tabeli 15.

Tabela 15 Plony zbó ż i ziemniaków w indywidualnych gospodarstwach rolnych w 1997 roku

Zbo ża podstawowe z ha w kwintalach Wyszczególnienie ogółem w tym pszenica żyto jęczmie ń owies pszen żyto ziemniaki woj. gorzowskie 29,8 33,7 24,7 31,5 28,8 30,7 185 Drezdenko 22,2 28,9 16,5 25,8 23,0 27,9 160 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp.1998 r., s. 121-122

49 Uprawy wszystkich zbó i ziemniaków w gospodarstwach gminy Drezdenko s zdecydowanie mniej wydajne, ni rednio w gospodarstwach regionu gorzowskiego. Dotyczy to przede wszystkim yta. Nakłady na inwestycje w rolnictwie zestawiono w tabeli 16. Tabela 16 Warto ść nakładów inwestycyjnych w handlu w latach 1996-1997

Wyszczególnienie Ogółem W tym handel hurtowy i detaliczny w tysi ącach złotych woj. gorzowskie 1996 343951,0 33303,3 1997 753496,8 34092,3 1996 = 100 219,1 102,4 Drezdenko gmina 19156,7 311,2 miasto 18338,4 203,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp.1998 r., s. 140-143 Budownictwo Budownictwo jest dziedzin , która w przeciwie stwie do handlu i przemysłu bardzo długo prze ywała i w dalszym ci gu prze ywa trudno ci zwi zane z transformacj lat dziewi dziesi tych. Spo ród wszystkich podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w systemie REGON w rejonie gorzowskim na koniec 1997 roku w bran y budowlanej prowadziło działalno ponad 10% ogólnej liczby jednostek. Liczba ta b dzie jeszcze wi ksza, je li uwzgl dni wszystkie małe firmy rodzinne i zakłady osób fizycznych zatrudniaj ce do 5 osób, a jako takie cz sto funkcjonuj małe firmy budowlane.

Budownictwo mieszkaniowe w gminie Drezdenko Charakterystyk zasobów i zakres budownictwa mieszkaniowego w gminie Drezdenko i regionie gorzowskim przedstawia tabela 17.

Tabela 17 Zasoby i budownictwo mieszkaniowe gminy Drezdenko na tle regionu gorzowskiego w 1996 roku

Zasoby mieszkaniowe

Wyszczególnienie Mieszkania mieszkania przeci ętna liczba przeci ętna pow. oddane do osób użytkowa użytku ogółem komuna na 1 mie na mieszkania na na 1000 osób lne (%) -szkanie izb ę osob ę woj. gorzowskie 147512 20,7 3,38 0,91 61,5 18,2 1,6 Drezdenko 4860 31,8 3,57 0,91 67,2 18,8 0,5 w tym miasto 3116 43,7 3,32 0,90 61,3 18,4 0,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie „Gminy w Polsce” w 1996 r., s. 214-260

Sytuacja mieszkaniowa gminy Drezdenko nie przedstawia si szczególnie odmiennie od całego regionu. Zasoby mieszkaniowe gminy stanowi niewiele ponad 3% wszystkich mieszka w byłym województwie gorzowskim. Składa si na nie zdecydowanie wi kszy odsetek mieszka komunalnych (prawie 32% wobec prawie 21%). Na 1 mieszkanie przypada podobna ilo osób i na 1 izb równie . Przeci tna powierzchnia u ytkowa mieszkania w gminie Drezdenko jest nawet wi ksza, ni odpowiednia rednia w całym regionie. Drezdenko jednak zdecydowanie odstaje pod wzgl dem ilo ci mieszka oddanych do u ytku w przeliczeniu na 1000 osób. W gminie oddaje si trzy razy mniej mieszka w porównaniu z byłym województwem, co potwierdzaj równie dane prezentowane w tabeli 18.

Tabela 18 Mieszkania oddane do u żytku w 1997 roku Wyszczególnienie Mieszkania Izby pow. u żytkowa przec. pow. mieszka ń w m 2 użytkowa 1 mieszkania woj. gorzowskie 857 3746 75105 87,6 Drezdenko 20 92 2065 103,3 w tym miasto 14 63 1417 101,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp. 1998 r., s. 75-76

51 W roku 1997 oddano do u ytku 20 mieszka , co stanowiło 2,3% takich mieszka w regionie gorzowskim. Dwie trzecie oddanych mieszka przekazano do uytku w Drezdenku. Najwa niejsze dla gminy znaczenie w zakresie budownictwa ma Zakład Budowlany Antczak, którego zakres działalno ci obejmuje usługi remontowo- budowlane, produkcj stolarki aluminiowej i produkcj płyt stropowych. Zakład zatrudnia 140 osób.

Nakłady na inwestycje w budownictwie Brak dobrej koniunktury w budownictwie uwarunkowany jest w du ej mierze makroekonomicznie. Wynikaj st d obawy zwi zane z inwestycjami i długookresowym ich zwrotem oraz sezonowo ci produkcji. Najcz ciej dziedzina ta pozostaje nie doinwestowana, na co wskazuj dane zawarte w tabeli 19.

Tabela 19 Warto ść nakładów inwestycyjnych w budownictwie w latach 1996-1997

Wyszczególnienie ogółem w tym budownictwo w tysi ącach złotych woj. gorzowskie 1996 343951,0 11522,6 1997 753496,8 14806,0 1996 = 100 219,1 128,5 Drezdenko gmina 19156,7 46,3 miasto 18338,4 46,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp. 1998 r., s. 140-143

Dynamika wzrostu nakładów na inwestycje w budownictwie w regionie gorzowskim była zdecydowanie ni sza, ni w zakresie ogólnych nakładów na inwestycje (128,5 wobec 219,1). Pozycja gminy Drezdenko w regionie kształtuje si jednak niezwykle słabo, poniewa na inwestycje w budownictwie przypada zaledwie 0,3% kwoty przeznaczonej na wydatki inwestycyjne w byłym gorzowskim. Udział wydatków inwestycyjnych gminy Drezdenko w dziedzinie budownictwa wyniósł 0,2%, podczas gdy dla regionu

52 wska nik ten kształtował si na poziomie 1,9%. Ogólnie wi c nakłady te s dalece niewystarczaj ce i niewielka dynamika ich wzrostu nie zapewnia szybkiego odrobienia strat w budownictwie. Popraw w budownictwie mo e przynie ogólny wzrost koniunktury gospodarczej, wzrost zatrudnienia i dochodów ludno ci.

Struktura zatrudnienia Warto Produktu Krajowego Brutto wytworzonego w 1997 roku w województwie lubuskim (dane GUS) wyniosła 10 mld. PLN i była najni sza w kraju. Najwi kszy udział w strukturze gospodarki lubuskiego (struktura warto ci dodanej brutto) maj usługi rynkowe (39,6%) oraz przemysł (29,3%). W usługach nierynkowych wytworzone zostało 19,7% a w budownictwie 5% warto ci dodanej brutto. udział rolnictwa, le nictwa i rybołówstwa wynosi 6,5%. W porównaniu z innymi województwami lubuskie charakteryzuje si najni szym udziałem usług nierynkowych w strukturze warto ci dodanej brutto. Pozostałe działy gospodarki maj udział przeci tny lub niski (usługi rynkowe – miejsce 7, przemysł – 9, rolnictwo – 11). Udział budownictwa jest najni szy w kraju. Struktur zatrudnienia w województwie lubuskim i na jego tle powiatu strzelecko-drezde skiego w podstawowych działach przedstawia tabela 20.

Tabela 20 Struktura zatrudnienia w podstawowych działach

Wyszczególnienie w tym ogółem przemysł budownictwo handel, transport, naprawy składowanie i usługi i ł ączno ść Lubuskie 242885 83377 14745 21387 20226 strzelecko- 9511 3860 303 600 456 drezdeneckie Źródło: Urz ąd Statystyczny w Zielonej Górze, obliczenia własne

Zawarte w tabeli dane dotycz ce struktury zatrudnienia obejmuj działy (sektory) o najwy szym udziale i klasyfikacj ł cznie 57,8 ogółu pracuj cych.

53 Jak wynika z danych powiat strzelecko-drezdenecki na tle województwa przedstawia si nast puj co: zatrudnionych w nim jest 3% pracuj cych w województwie lubuskim. W poszczególnych działach zatrudnienie wynosi: ♦ 4,5% zatrudnionych jest w przemy le, ♦ 2% w budownictwie, ♦ 2,5% w handlu i usługach, ♦ 2,2% w transporcie. W powiecie strzelecko-drezdeneckim w zatrudnieniu czołowe miejsce zajmuje miasto i gmina Drezdenko, w której ogółem zatrudnionych jest 48% pracuj cych, powiatu w tym w przemy le i budownictwie 45,6%, usługach i handlu – 41%, pozostali w administracji, o wiacie i słu bie zdrowia.

Struktura zatrudnienia Województwo lubuskie nale y do regionów o najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy ze wzgl du na wysok stop bezrobocia (16,1%). Przeci tne zatrudnienie w sektorze przedsi biorstw wyniosło w pierwszym półroczu 1999 roku 126,3 tys. osób i w porównaniu z analogicznym okresem roku 1998 wzrosło o 0,2%. W województwie pracowało 2,3% zatrudnionych w przemy le krajowym. 81,4% zatrudnionych pracowało w sektorze prywatnym 18,6% - publicznym. Najwi kszy spadek zatrudnienia o 6,7% odnotowano w budownictwie. W czerwcu 1999 roku w przemy le pracowało 74,7 tys. osób, co stanowiło 59,9% zatrudnionych. Liczba zatrudnionych mieszka ców miasta i gminy Drezdenko w 1998 roku wynosiła 4567 osób, co stanowi 48% ogółu pracuj cych w powiecie strzelecko- drezdeneckim. Zatrudnienie mieszka ców miasta i gminy Drezdenko przedstawia tabela 21.

Tabela 21 Struktura zatrudnienia w mie ście i gminie Drezdenko liczba pracuj ących 1998 r. do ogółu

54 ogółem 4567 - w tym na terenie miasta i gminy 1607 35,2% - poza gmin 2960 64,5% - w rolnictwie 1101 24,2% - w przemy le i budownictwie 1899 41,6% - w usługach i handlu 246 5,3% - administracji, o wiacie i słu bie zdrowia 1013 22,2% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UMiG Drezdenko

Jak wynika z przedstawionej tabeli na terenie miasta i gminy Drezdenko pracuje 35,2% ogółu zatrudnionych. Pozostała cz , bo a 64,5% pracuje poza gmin . Najwi ksz grup zatrudnionych stanowi pracuj cy w przemy le i budownictwie (41,^%), nast pnie 24,2% - w rolnictwie i 22,2% - w administracji i słu bie zdrowia. Dodatkowo na podkre lenie zasługuje zatrudnienie na terenie miasta i gminy osób niepełnosprawnych (9 zakładów głównie w Drezdenku zatrudnia ponad 100 osób).

Struktura bezrobocia Województwo lubuskie jest regionem o trudnej sytuacji na rynku pracy. W ko cu sierpnia 1999 roku stopa bezrobocia w województwie lubuskim wynosiła 16,1% i była jedn z najwy szych w kraju (bez pracy znajdowało si 68,4 tys. osób – wobec 54,2 tys. osób w styczniu tego roku). Najwysza stopa bezrobocia notowana była w powiatach: kro nie skim – 24,9% nowosolskim – 21,77% wiebodzi skim – 20,81% strzelecko-drezdeneckim – 20,28% Charakterystyczne dla województwa lubuskiego s znaczne dysproporcje pomi dzy powiatami. Najni szy poziom bezrobocia wyst puje w powiecie wiebodzi skim – 10,12%, natomiast w wi kszo ci powiatów wska nik bezrobocia jest wy szy od wska nika w regionie. Na obszarze miasta i gminy Drezdenko wyst puje równie zjawisko bezrobocia strukturalnego.

55 Do głównych przyczyn bezrobocia na terenie gminy zaliczy nale y: • likwidacja przedsi biorstw i wynikaj ce st d: - zwolnienia grupowe pracowników, - brak rynku pracy w gminie, - wprowadzenie nowych zasad ubezpieczenia zdrowotnego (urz d pracy opłaca składk za bezrobotnego na ubezpieczenie zdrowotne). Miejscowo ci dotkni te bezrobociem to: Drezdenko, Niegosław, Lipno-Tuczpy, Czartowo, Marzenin, Karwin, Grotów, Lubiatów, R pin, Goszczanowo, Duraczewo, Goszczanowiec, Ziel tkowo, Go cim, Goszczanówek, Bagniewo, Trzebicz Młyn. Natomiast dotkni te bezrobociem grupy zawodowe to: - technicy i redni personel - pracownicy biurowi - pracownicy usług osobistych - rybacy - rolnicy - ogrodnicy - le nicy - robotnicy przemysłowi i rzemie lnicy - operatorzy i monterzy maszyn i urz dze - pracownicy przy pracach prostych. Zdecydowana wi kszo bezrobotnych w regionie – 73% to osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym. Poszukiwanymi pracownikami na terenie gminy s - robotnicy budowlani (murarz, tynkarz, brukarz) - pracownicy obróbki drewna - robotnicy le ni - sprzedawcy - szwacze. Wa nym czynnikiem łagodz cym skutki likwidacji miejsc pracy s rodki przeznaczone na walk z bezrobociem takie jak roboty publiczne, prace

56 interwencyjne. W 1999 roku na ten cel przeznaczonych jest 244790 zł. z czego 91303 zł na roboty publiczne i 153487 zł na roboty interwencyjne.

Ochrona zdrowia Na terenie miasta i gminy Drezdenko działaj (2 w mie cie, 3 w gminie) placówki słu by zdrowia. S nimi: * rodowiskowy Dom Samopomocy w Drezdenku, * Zgromadzenie Sióstr Albertynek – Dom Pomocy w Niegosławiu, * Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna w Drezdenku, * Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Go cimiu, * Dojazdowy Punkt Lekarski w Trzebiczu. Liczba i struktura placówek słu by zdrowia w zasadzie odpowiada potrzebom i oczekiwaniom mieszka ców. Obserwuje si jednak d enie mieszka ców do utworzenia rejonów lekarzy rodzinnych.

Turystyka Miasto i gmina Drezdenko słynie z wysokich walorów krajobrazowych i przyrodniczych, które wynikaj z korzystnego poło enia na pograniczu dwóch wielkich, odmiennych krain geograficznych: Wielkopolski i Pomorza oraz wysokiej lesisto ci terenu. Teren gminy urozmaicony jest pagórkami morenowymi. Silnie sfałdowany, poprzecinany gł bokimi, kr tymi w wozami i wzniesieniami obszar Puszczy Drawskiej stanowi bardzo atrakcyjne miejsce do zwiedzania i odpoczynku. Lasy, liczne jeziora i przepływaj ce rzeki stwarzaj mozaik krajobrazu z osobliwo ciami flory i fauny. Na obszarze Puszczy Noteckiej utworzone s rezerwaty przyrody: Łab dziniec”, „Czaplenice” i „Czaplisko” oraz w Puszczy Drawskiej rezerwat „Jezioro Łubówko”. Wszystko to nadaje obszarowi miasta i gminy Drezdenko niezwykle atrakcyjne walory turystyczne i umo liwia dalsze rozwijanie turystyki i wypoczynku. Sie dobrze oznakowanych szlaków turystycznych umo liwia podziwianie przyrody i pi kna krajobrazu podczas w drówek pieszych,

57 rowerowych, jak i w czasie spływu kajakowego jedn z najczystszych polskich rzek - rzek Draw . Na terenie gminy znajduj si liczne o rodki rekreacyjno-wypoczynkowe, pola namiotowe, schronisko młodzie owe oraz gospodarstwo agroturystyczne. Miejscowo ciami przede wszystkim słyn cymi z o rodków wypoczynkowych s Zagórze i Lubiewo. Do najciekawszych za zabytków nale : zespół pałacowy, spichlerz, neogotycki ko ciół i kamieniczki zdobione secesyjnymi ornamentami w Drezdenku. Rozwój turystyki w mie cie i gminie Drezdenko warunkowany jest nie tylko pi knem krajobrazu, ale przede wszystkim baz turystyczn , od której zale y nast pnie ilo miejsc noclegowych. Dane takie obrazuje tabela 22, kształtowanie si dynamiki wzrostu obiektów przedstawia wykres 1, a wzrost miejsc noclegowych wykres 2.

Tabela 22 Obiekty turystyczna w mie ście i gminie Drezdenko w 1997 roku

Wyszczególnienie woj. gorzowskie Drezdenko w tym miasto Obiekty 216 16 3 Miejsca noclegowe • ogółem 11572 944 72 • całoroczne 3820 120 32 Korzystaj cy z noclegów 217104 6118 609 Udzielone noclegi lub wynaj te pokoje 654144 64235 2517 • noclegi 82139 - - • pokoje Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., Gorzów Wlkp. 1998 r., s. 111-112

Wykres 1 Dynamika wzrostu liczby obiektów turystycznych i miejsc noclegowych w gminie Drezdenko w latach 1993-1997

58 liczba obiektów turystycznych

20 16 15 12 12 11 10

0 1993 1994 1995 1997

Źródło: opracowanie własne na podstawie „Panoramy gmin woj. gorzowskiego”, s. 28 i Rocznika Statystycznego woj. gorzowskiego 1998 r., 111-112

Wykres 2 Dynamika wzrostu miejsc noclegowych

Miejsca noclegowe

878 870 1000 944 800

600 616

400

200

0 1993 1994 1995 1996 1997

Źródło: opracowanie własne

Na koniec 1997 roku gmina Drezdenko dysponowała 16 obiektami turystycznymi, z czego trzy zlokalizowane były w samym mie cie. Ich liczba (na któr składały si : 2 schroniska młodzie owe, 8 o rodków wczasowych, 3 kwatery prywatne, po 1 orodku kolonijnym, polu biwakowym i o rodku wypoczynkowym) stosunkowo szybko wzrastała w latach dziewi dziesi tych, szczególnie mi dzy 1995 i 1997 rokiem, kiedy to przybyły 4 takie obiekty. Dysponowały one ł cznie 944 miejscami noclegowymi, co stanowiło ponad 8% ogólnej ich liczby. Ka dy wi c obiekt oferował rednio 59 miejscami noclegowymi. Liczba tych miejsc,

59 podobnie jak i samych obiektów, dynamicznie wzrastała w gminie Drezdenko od roku 1993 i do 1997 zwi kszyła si o ponad połow . Osób korzystaj cych z tak przygotowanych miejsc noclegowych było w 1997 roku 6118, a wi c rednio tylko ponad sze osób przypadało na 1 miejsce, podczas gdy w regionie gorzowskim prawie 20 osób. Co dziesi ty korzystaj cy z noclegu nocował w samym Drezdenku. Niezaprzeczalnym natomiast faktem jest, i korzystaj cy z noclegów w gminie Drezdenko to osoby przyje daj ce tutaj na dłu ej i cz sto wiele razy. wiadczy o tym ilo udzielonych noclegów w porównaniu z regionem. Otó w analizowanej gminie udziela si prawie 10% wszystkich udzielonych noclegów w byłym województwie gorzowskim, chocia osoby z tych noclegów korzystaj ce w gminie Drezdenko to niecałe 3% wszystkich korzystaj cych w województwie. Ka da osoba skorzystała wi c rednio z ponad 10 noclegów. Turystyka w Drezdenku, a szczególnie w gminie naley do stosunkowo rozwini tych i dochodowych dziedzin działalno ci, ale wymaga zdecydowanych działa na rzecz jej promocji aby przyci gn stałych i okazjonalnych turystów. Obok działa promocyjnych potrzebne s dalsze inwestycje w obiekty turystyczne przyjmuj ce turystów i zwiedzaj cych przede wszystkim w sezonie, ale i przez cały rok.

Ochrona rodowiska Województwo lubuskie nale y do regionów o nieska onym rodowisku przyrodniczym. Zanieczyszczenie powietrza i ilo wytwarzanych odpadów daj województwu miejsce w pierwszej pi tce najmniej zanieczyszczonych regionów. Sprzymierze cami nowego województwa stały si zagraniczne fundusze pomocowe głównie PHARE i niemieckie fundusze bilateralne. W województwie lubuskim pracuje około 60 komunalnych oczyszczalni cieków. Emisja zanieczyszcze do powietrza utrzymuje si w granicach norm. Środowisko przyrodnicze Istniej ce formy ochrony przyrody obejmuj ce swoim zasi giem obszar miasta i gminy Drezdenko s znane jego mieszka com i przez nie akceptowane.

60 Gmina pragnie poprzez opracowany plan przestrzennego rozwoju rozszerzy formy ochrony przyrody. Na terenie miasta i gminy Drezdenko prowadzone s inwestycje, które maj poprawi stan rodowiska. S nimi: • rozbudowa komunalnego wysypiska mieci w miejscowo ci Klesno; • rozbudowa istniej cej oczyszczalni cieków dla miasta Drezdenka; • przebudowa kotłowni osiedlowych na gaz ziemny; • budowa kolektora sanitarnego na terenie miasta Drezdenka; • prace melioracyjne rzeki Stara Note . Natomiast do zagro e ochrony rodowiska o charakterze ponadlokalnym (wymagaj cych ponadlokalnych działa ) mo na zaliczy : • odbudow systemów wodno – melioracyjnych i wałów przeciwpowodziowych; • regulacj i pogł bianie koryta rzeki Noteci; • konieczno docelowego rozwi zania problemu gospodarki odpadami.

Owiata i kultura Pod koniec 1998 roku ludno lubuskiego liczyła 1022,5 tys. mieszka ców. Prognozy si gaj ce 2020 roku wskazuj na post puj cy proces starzenia si społecze stwa. Potwierdza to sytuacja demograficzna miasta i gminy Drezdenko, w którym zaznacza si wzrost społecze stwa w wieku poprodukcyjnym. B dzie obni ał si równie udział dzieci i młodzie y do lat 18. Zamieszczona tabela przedstawia prognoz ludno ci województwa lubuskiego do 2020 roku. tabela 23 Prognoza ludno ści województwa lubuskiego

Wiek Lata Dynamika 1998 2010 2020 2010 : 1998 2020 : 1998 Ogółem w tym: 1022,5 1081,8 1100,3 105,0 107,6 7 - 14 130,6 118,4 133,9 86,1 102,5 15 - 18 76,1 51,7 64,6 67,9 84,9 19 - 24 103,6 90,0 77,0 86,9 74,3 źródło: prognoza ludno ści Polski według województw w latach 1998-2020, GUS 1997 r.

Z analizy danych wynika, e w najbli szym czasie (do 2010 r.) zmniejszy si liczebno dzieci i młodzie y. Czynnik demograficzny ma wpływ na rozwój szkolnictwa, wyposa enia szkół, trudno ci kadrowe w niektórych specjalno ciach, itp. Na terenie miasta i gminy Drezdenko znajduje si 11 szkół podstawowych i 5 ponadpodstawowych. Poni ej zamieszczona tabela przedstawia ilo szkół i uczniów na terenie miasta i gminy:

Tabela 24 Szkoły podstawowe na terenie miasta i gminy Drezdenko

Miasto Szkoły podstawowe Szkoły ponadpodstawowe Gmina ogółem ilo uczniów ogółem ilo uczniów Miasto Drezdenko 3 1563 5 1189 Gmina 8 841 - - Razem 11 2404 5 1189 Źródło: Prognoza ludno ści Polski według województw w latach 1998-2020, GUS 1997 r.

Jak wynika z przedstawionej tabeli 65% szkół podstawowych znajduje si w Drezdenku. Pozostałe (gmina Drezdenko) w miejscowo ciach: Niegosław, Trzebicz, Go cim, Goszczanów, Drawiny, Stare Bielice, R pin, Grotów. Natomiast wszystkie szkoły ponadpodstawowe znajduj si w mie cie Drezdenko. S nimi dwa licea ogólnokształc ce, technikum odzie owe, zasadnicza szkoła zawodowa, liceum ekonomiczne. Ponadto w Drezdenku znajduje si filia Politechniki Koszali skiej (aktualna liczba studentów - 290 osób – stan na dzie 1.06.2000). Aktualnie sie placówek o wiatowych umo liwia dost p do prawie wszystkich form kształcenia. W odniesieniu do wiejskiego szkolnictwa podstawowego sie tych szkół zabezpiecza uczniom minimum odległo ci. Z informacji uzyskanych w Urz dzie Miasta i Gminy Drezdenko wynika, e po

62 zako czeniu budowy nowego obiektu szkolnego - zasadnym bdzie skomasowanie w nim dwóch liceów ogólnokształc cych. Nowe województwo lubuskie powstało z dziedzictwa kulturowego, chronionego i piel gnowanego w rodzinach osiedle czych i z twórczych postaw wielu Lubuszan. Miasto i gmina Drezdenko na tle województwa lubuskiego wyró nia si bogat ofert kulturaln , a rodowisko samorzdowe oceniane jest jako dynamiczne w tej dziedzinie (przypis: Materiał dot. propozycji celów strategicznych woj. lubuskiego. Urz d Marszałkowski, Zielona Góra, lipiec 1999 r.). Potencjałem kultury regionu jest twórcza, oddana swej pracy, mimo trudno ci finansowych kadra merytoryczna wszystkich jednostek kultury. Na terenie miasta i gminy Drezdenko działaj instytucje powołane do spraw kultury tj.: 1. Dom Kultury 2. Biblioteka Miejska 3. Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej 4. Kino „Polonia”. Poza wymienionymi instytucjami w mie cie i gminie Drezdenko widoczna jest obecno stowarzysze tj. „Styk” – Stowarzyszenie Twórców Kultury i Stowarzyszenie Miło ników Muzyki Organowej a nade wszystko Nadnoteckie Towarzystwo Kultury. Wszystkie wymienione instytucje egzystuj zgodnie i współpracuj ze sob . Dom Kultury jest animatorem ruchu artystycznego, organizatorem imprez w mie cie i na terenie gminy. Imprezy cykliczne, którym patronuje Urz d Kultury to: spotkania z poezj , konkursy piosenki, recytatorskie, organizowanie plenerów malarskich, konkursy taneczne. Priorytetowe miejsce w ród placówek kulturalnych zajmuje Biblioteka Publiczna posiadaj ca 5 punktów filialnych w miejscowo ciach: Niegosław, Replin, Trzebicz, Go cim, Drawiny. Biblioteka Publiczna nadzoruje wymienione wy ej punkty biblioteczne pod wzgl dem merytorycznym i organizacyjnym. Spełnia równie funkcje propagatora ruchu kulturalno-owiatowego. Czytelnie stały si punktami spotka z ciekawymi lud mi, organizatorami konkursów, kursów

63 jzykowych. Stowarzyszenie „Styk” jest organizatorem konkursu poezji, ponadto organizuje wyst py. Natomiast Stowarzyszenie Miło ników Muzyki Organowej jest organizatorem letnich Festiwali Muzyki Organowej i Kameralnej. Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej ma siedzib w zabytkowym spichlerzu z XII wieku i cieszy si du popularno ci . Posiada ekspozycje stałe dotycz ce gatunków zamieszkuj cych puszcze, zbiory etnograficzne. Na uwag zasługuj liczne i bogate materiały dotycz ce historii miasta Drezdenka. Na terenie gminy w miejscowo ci Go cimin otwarto w ostatnim okresie Centrum Kultury, które znalazło swoj siedzib w byłym budynku szkolnym. Na poziom ycia kulturalnego ma równie wpływ wydawanie w mie cie gazet lokalnych. Na podkre lenie zasługuje równie to, e zarówno obszary jak i formy ochrony dóbr kultury materialnej s znane a informacje w tym zakresie s ogólnodost pne. Natomiast strefy archeologiczne zdaniem Urz du Miasta i Gminy powinny ulec weryfikacji.

Infrastruktura techniczna Drogi Stan techniczny dróg w mie cie i gminie Drezdenko nie jest najlepszy. Bior c pod uwag zasadnicze znaczenie transportu drogowego dla lokalnych przedsi biorców, a szczególnie zakładów drzewnych, modernizacja ich jest konieczna. Tabela 25 Stan i wielko ść infrastruktury drogowej

Rodzaj infrastruktury Długo ść w km / Stan techniczny (odsetek powierzchnia w km 2 dróg wymagaj ących modernizacji) Drogi wojewódzkie 93,6 km redni Drogi gminne o nawierzchni 18,0 km zły w 80% utwardzonej Koleje 14,5 km dobry Drogi wodne 56,2 km

64 Zauwa a si brak wykorzystania dróg wodnych. Spowodowane jest to konieczno ci pogł bienia i regulacji koryta rzeki Note . Byłoby to korzystne dla rozwoju lokalnych przedsi biorstw, gdy znacznie obni yłoby koszty transportu. Sie wodno-kanalizacyjna Sie wodno-kanalizacyjna na terenie miasta i gminy Drezdenko wymaga modernizacji i dodatkowych inwestycji. Obecnie 18 miejscowo ci wymaga budowy sieci wodoci gowej, tylko 8 miejscowo ci posiada wodoci gi, 3 s zaopatrywane lokalnie w wod . Ilo gospodarstw domowych z deficytem zaopatrzenia w wod ocenia si na 30%. A 7 miejscowo ci wymaga budowy sieci kanalizacyjnej.

Tabela 26 Odprowadzanie ścieków

Liczba miejscowo ci posiadaj cych kanalizacj ogólnodost pn 1 Liczba miejscowo ci z kanalizacj rozdzielcz 0 Liczba miejscowo ci wymagaj cych budowy sieci kanalizacyjnej 7 Liczba istniej cych oczyszczalni cieków typu mechaniczno-biologicznego 1 Liczba istniej cych oczyszczalni cieków typu mechanicznego 0

Budowa stacji uzdatniania wody, hydroforni i zbiorników we wspomnianych warunkach wydaje si by niezb dna. Składowanie odpadów Niezb dn inwestycj w zakresie składowania odpadów jest budowa zakładu utylizacji odpadów, do którego b d dostarczane odpady z terenu miasta i gminy Drezdenko.

Tabela 27 Unieszkodliwianie i składowanie odpadów komunalnych i przemysłowych

Składowanie Liczba istniej ących obiektów / Liczba potrzebnych odpadów łączna pojemno ść obiektów Gminne 1 – 50000 m 3 3 – 100000 m 3 Zakładowe - - Nielegalne 2 – 50000 m 3 - Mogielniki 1 -

65 Sie telekomunikacyjna Na terenie obj tym diagnoz około 70% gospodarstw domowych oczekuje na podł czenie do sieci telefonicznej. 28 miejscowo ci wł czonych jest do sieci. Istniej ca infrastruktura wymaga rozbudowy centrali telefonicznej cyfrowej w Drezdenku oraz rozbudowy central w miejscowo ci: Go cim, Trzebicz, Drawiny i Niegosław. Na terenie funkcjonuje 5 jednostek pocztowych. Sie energetyczna W miejscowo ciach: Drezdenko, Go cim, Trzebicz i Niegosław oraz Lubiatów podj to działania zmierzaj ce do wymiany linii napowietrznej na kablow , w Go cimiu – wykonania linii zasilania terenów rekreacyjnych. Modernizacja i budowa wy ej wymienionych linii realizowana powinna by przez wła ciciela – Zakład Energetyczny. Sie gazownicza Jedynie 1 miejscowo wł czona jest do sieci gazowniczej, a 11 tego wymaga. szacuje si , e 95% mieszka ców oczekuje przył czenia do sieci. Niezb dne jest zatem wykonanie sieci przesyłowej do miejscowo ci Osów, Trzebicz, Trzebicz Młyn, Go cim, Klesno, Zagórze, Lubiewo, Stare Bielice, Niegosław i Lipno-Tuczepy. Stan ochrony przeciwpo arowej Stan ochrony przeciwpo arowej jest zadowalaj cy, jednak nale ałoby doposa y jednostki Ochotniczej Stra y Po arnej w nowoczesny sprz t przeciwpo arowy, gdy charakteryzuje si on znacznym wyeksploatowaniem. Stan ochrony przeciwpowodziowej Stan ochrony przeciwpowodziowej pod wzgl dem zabezpieczenia sprz towo-materiałowego, dokumentacyjnego oraz zabezpieczenia miejsc ewakuacji jest dobry. Nale ałoby jednak przeprowadzi napraw , konserwacj wałów przeciwpowodziowych oraz rowów i urz dze melioracyjnych.

2.4.Miasto i gmina Drezdenko w ocenie mieszka ńców

66 Badania dotycz ce sytuacji społeczno-gospodarczej mieszka ców miasta i gminy Drezdenko przeprowadzono w miesi cach maju i czerwcu 1999 r. Nie sporz dzono operatu dla osób badanych, a przyj to zasad , e jednostk próby a zarazem elementem składowym jest mieszkaniec miasta i gminy Drezdenko jako jednostki samorz du terytorialnego. Wyliczenie liczebno ci próby mieszka ców sprowadziło si do ustalenia wielko ci próby minimalnej zapewniaj cej, i nie popełniony zostanie wi kszy bł d szacowania od zakładanego. Przy pomocy nomografu liczebno próby została ustalona na 362 respondentów. Elementy badanego zbioru były dobierane w sposób losowy (losowanie proste - bez zwracania). Dobór jednostek do próby sprowadzał si do tego, e ankieter trafiał do respondenta b dcego mieszka cem jednostki terytorialnej. W badaniach zostały wykorzystane dane pochodz ce ze ródeł pierwotnych - informacje zbierane były metod wywiadu bezpo redniego przy wykorzystaniu instrumentu konwencjonalnego w formie kwestionariusza wywiadu. Analiza struktury respondentów tabela 28 Zestawienie mieszka ńców miasta i gminy Drezdenko (w %).

Liczba mieszka ńców miasta Drezdenko gminy Drezdenko 87,7 12,3

Badaniom poddano wi kszo ci, bo a w 87,7% mieszka ców miasta Drezdenko. Tylko 12,3% respondentów pochodzi ze wsi.

tabela 29 Płe ć respondentów (w %). Miejsce zamieszkania Kobiety Męż czy źni miasto 55,6 44,4 wie 65,0 35,0

67 Wród badanych przewa ały głównie kobiety. W przypadku kobiet pochodz cych z miasta Drezdenka ich odsetek wynosił 55,6%, w przypadku kobiet ze wsi – 65%. tabela 30 Wiek respondentów (w %). Miejsce Wiek respondentów zamieszkania 18 – 25 lat 26 – 35 lat 36 – 45 lat 46 – 59 lat Pow. 60 lat miasto 26,1 25,4 28,9 15,5 4,2 wie 30,0 25,0 30,0 10,0 5,0

tabela 31 Status respondentów (w %). Status respondentów Na miejsce pracuj ący praco- ucze ń, emeryt, utrzymaniu zamieszkania na własny bezrobotny wnik student rencista współ- rachunek mał żonka miasto 53,5 16,9 18,3 12,7 6,3 3,5 wie 60,0 5,0 15,0 10,0 5,0 5,0

tabela 32 Wykształcenie respondentów (w %). Miejsce Wykształcenie zamieszkania podstawowe zawodowe rednie wy sze miasto 1,4 16,2 76,8 5,6 wie 10,0 20,0 65,0 5,0

Jak wskazuj powy sze tabele badan grup stanowi głównie osoby wieku z przedziału 35-46 lat. S to najcz ciej respondenci o statusie pracownika. W zdecydowanej wi kszo ci s to osoby posiadaj ce wykształcenie rednie.

Ocena stanu bezpiecze ństwa w miejscu zamieszkania tabela 33 Ocena stanu bezpiecze ństwa w miejscu zamieszkania (w%). Ocena stanu bezpiecze ństwa Miejsce zamieszkania pozytywnie Negatywnie miasto 59,2 40,8

68 wie 90,0 10,0

Ponad 50 % respondentów mieszkaj cych w mie cie doszło do wniosku, e ich miasto jest miastem bezpiecznym. 40,8% - udzieliło odpowiedzi „negatywnej” oceniaj c stan bezpiecze stwa w swoim miejscu zamieszkania. W przypadku respondentów pochodz cych ze wsi rozpi to pomi dzy odpowiedziami była zdecydowanie wi ksza. 90 % ankietowanych uznało, e stan bezpiecze stwa w ich miejscu zamieszkania nale y okre li jako dobry, natomiast tylko 10 % - ocenia go negatywnie.

Ocena przez respondentów – czy słu żba zdrowia zabezpiecza potrzeby mieszka ńców?

tabela 34 Ocena słu żby zdrowia przez respondentów (w %). Czy słu żba zdrowia zabezpiecza potrzeby Miejsce korzystam z prywatnej słu żby zamieszkania tak nie zdrowia miasto 35,2 41,5 23,2 wie 25,0 45,0 30,0

W ocenie osób mieszkaj cych w mie cie, słu ba zdrowia nie zabezpiecza ich potrzeb (odpowiedzi „nie” udzieliło 41,5 % tych osób). 23,2 % korzysta z prywatnej słu by zdrowia. Respondenci pochodz cy ze wsi równie uznali, e słu ba zdrowia nie zabezpiecza ich potrzeb – w ten sposób odpowiedziało 45 % ankietowanych z tej grupy. Ok. 30 % badanych korzysta z prywatnej słu by zdrowia.

Ocena stanu o światy w miejscu zamieszkania – czy jej obecny stan mo że zabezpieczy ć potrzeby edukacyjne młodzie ży?

69 tabela 35 Ocena stanu o światy w miejscu zamieszkania (w %).

czy o świata zabezpiecza potrzeby młodzie ży Miejsce zamieszkania tak nie nie mam zdania miasto 39,4 33,8 26,8 wie 15,0 45,0 40,0

Z powy szego zestawienia wynika, e respondenci mieszkaj cy w mie cie uwa aj , e o wiata zabezpiecza potrzeby edukacyjne młodzie y (39,4 %). Niewiele mniej ankietowanych z tej grupy (bo a 33,8 %) wyraziło zdecydowan dezaprobat wobec stanu o wiaty, która ich zdaniem nie zabezpiecza potrzeb edukacyjnych młodzie y. W przypadku osób mieszkaj cych na wsi sytuacja ta przedstawia si zdecydowanie odmiennie. 45 % ankietowanych z tej grupy odpowiedziało „nie” na pytanie, czy zabezpiecza ona potrzeby młodzie y, 15 % aprobuje jej stan, a a 40 % nie ma zdania na ten temat. Mo na zatem wysnu wniosek, e ludzie mieszkaj cy na wsi nie interesuj si stanem o wiaty w swoim miejscu zamieszkania i w znacznie mniejszym stopniu interesuje ich edukacja młodzie y.

Ocena opieki społecznej w mie ście i gminie Drezdenko

tabela 36 Ocena opieki społecznej w mie ście i gminie Drezdenko (w %).

Ocena opieki społecznej Miejsce zamieszkania pozytywnie negatywnie nie mam zdania miasto 31,7 23,9 44,4 wie 50,0 20,0 30,0

Ankietowani mieszkaj cy w mie cie ocenili opiek społeczn pozytywnie. 23,9 % badanych z tej grupy uwa a stan opieki społecznej za negatywny. Blisko połowa mieszka ców miasta nie ma zdania na ten temat. 50 % respondentów pochodz cych ze wsi wyra a całkowit aprobat wobec opieki społecznej w ich

70 miejscu zamieszkania, 20 % - ocenia j negatywnie a 30 % respondentów z tej grupy nie ma zdania w tej kwestii.

Obawy mieszka ńców tabela 37 Obawy ankietowanych (w %).

Obawy ankietowanych Miejsce brak pop – kultura Pogorszenie zamieszkania bezrobocie inne stabilizacji młodzie żowa sytuacji rodziny miasto 16,9 58,5 40,8 32,4 3,5 wie 15,0 70,0 35,0 25,0 10,0

Najwi kszym zagro eniem według ankietowanych, zarówno w ród tych którzy mieszkaj w mie cie, jak i tych pochodz cych ze wsi jest bezrobocie. Ponad połowa mieszka ców miasta Drezdenka i 70 % osób mieszkaj cych na wsi uznało, e brak pracy stanowi najwi ksze dla nich zagro enie. Równie cz sto, w ród swych obaw, ankietowani umieszczali zagro enia zwi zane z rozwijaj c si pop – kultur młodzie ow . A 40,8 % osób pochodz cych z miasta i 35 % ze wsi uznało to zagro enie za znacz ce. Ankietowani wymieniali te zagro enia zwi zane z brakiem stabilizacji oraz pogorszeniem si sytuacji rodziny.

Warunki mieszkaniowe respondentów tabela 38 Warunki mieszkaniowe respondentów (w %). Miejsce Warunki mieszkaniowe ankietowanych zamieszkania mieszkanie własne mieszkanie wynaj ęte przy rodzinie

71 miasto 55,6 16,9 27,5 wie 70,0 5,0 25,0

Z powy szego zestawienia wynika, e ponad połowa (bo 55,6 %) mieszka ców miasta Drezdenka posiada własne mieszkanie. 16,9 % osób z tej grupy mieszka w mieszkaniu wynaj tym, a 27,5 % - przy rodzinie. W przypadku osób pochodz cych ze wsi zdecydowana wi kszo mieszka we własnym mieszkaniu a 25 % ankietowanych z tej grupy – przy rodzinie.

Wydatki gospodarstw domowych tabela 39 Wydatki gospodarstw domowych (w %) Wydatki gospodarstw domowych Miejsce kultura, zamieszk utrzymanie higiena transport żywno ść nauka sport, inne ania mieszkania osobista i ł ączno ść wypoczynek miasto 80,3 54,2 21,1 23,2 8,5 8,5 4,9 wie 85,0 45,0 15,0 10,0 5,0 20,0 5,0

Zdecydowan wi kszo w ród wydatków domowych ankietowanych stanowi wydatki zwi zane z zakupem ywno ci. A 80,3 % osób mieszkaj cych w mie cie Drezdenku i 85 % mieszka ców wsi uznało je za najbardziej obci aj ce bud et domowy. Równie cz sto ankietowani w ród swych wydatków wymieniali wydatki zwi zane z utrzymaniem mieszkania. 54,2 % badanych z miasta i 45 % ze wsi uplasowało je na drugiej pozycji. Innymi wydatkami ankietowanych s wydatki na higien osobist , nauk , transport.

Wyposa żenie gospodarstw domowych respondentów

tabela 40 Wyposa żenie gospodarstw domowych respondentów (w %).

Miejsce Wyposa żenie gospodarstwa domowego

72 zamiesz radio TV TV kompakt komp. maszyna samo- -kania radio magne pralka chłodz kolorowa SAT disc osob. do szycia chód tofon miasto 88,0 99,3 60,6 84,5 46,5 24,6 73,9 80,3 50.0 62,7 wie 80,0 100,0 50,0 80,0 35,0 10,0 80,0 95,0 40,0 75,0

Ankietowani niezale nie od miejsca zamieszkania bardzo cz sto w ród wyposa enia swojego gospodarstwa wymieniali telewizor kolorowy. 99,3% osób mieszkaj cych w mie cie Drezdenku i 100% - na wsi odpowiedziało, e posiada go domu. Niewiele mniej, bo ponad 80% ankietowanych z obydwu grup posiada radio. Równie cz sto ankietowani wymieniali radiomagnetofon. Najrzadszym wyposa eniem gospodarstw domowych respondentów jest komputer osobisty. Tylko 10% osób mieszkaj cych na wsi i ponad 20% w mie cie przyznało si do jego posiadania.

Ocena działalno ści władz samorz ądowych

tabela 41 Ocena działalno ści władz samorz ądowych (w %).

Ocena władz samorz ądowych Miejsce zamieszkania pozytywnie negatywnie nie mam zdania miasto 38,7 21,8 39,4 wie 25,0 25,0 50,0

Ankietowani mieszkaj cy w mie cie w 38% ocenili działanie władz samorz dowych za pozytywne. 39,4% osób z tej grupy nie ma zdania na ten temat. 50% mieszka ców wsi popiera działania samorz du. Tyle samo ocenia go negatywnie. A 50% ankietowanych nie ma opinii na ten temat. Mo na zatem wysnu wniosek, e ankietowani zarówno pochodz cy z miasta, jak i wsi w niewielkim stopniu interesuj si działalno ci samorz du.

Realizacja zada ń przez władze samorz ądowe w zakresie rozwoju lokalnego

73 tabela 42 Realizacja zada ń przez władze samorz ądowe w zakresie rozwoju lokalnego (w %). Konieczno ść realizacji zada ń w zakresie Miejsce inwestycje poprawa bytu kultura, o świata, zamieszkania inne lokalne rodziny sport miasto 65,5 40,8 22,5 12 wie 65 45 5 10

Ponad 60% ankietowanych mieszkaj cych w mie cie Drezdenku i na wsi stwierdziło, e działalno samorz du powinna by skierowana głównie na rozwi zywanie problemów lokalnych, a co si z tym wi e z inwestycjami lokalnymi. Ponad 40% respondentów z obydwu grup uznało, e władze powinny d y równie do poprawy bytu rodziny. Kultura, sport i o wiata jest, w opinii badanych mniej istotna, niemniej jednak powinna si tak e znale w kr gu zainteresowa władz lokalnych.

Ocena najbli ższej przyszło ści przez ankietowanych

tabela 43 Ocena najbli ższej przyszło ści przez ankietowanych (w %).

Miejsce Ocena najbli ższej przyszło ści przez ankietowanych zamieszkania pozytywnie negatywnie nie mam zdania miasto 25,4 28,2 46,5 wie 30 50 20

Z powy szego wynika, e mieszka cy miasta i gminy Drezdenko s raczej pesymistami je li chodzi o nadchodz c przyszło . Ponad 20% osób z miasta Drezdenka i 50% mieszka ców wsi odpowiedziało negatywnie na postawione pytanie. Tylko 25,4% respondentów pochodz cych z miasta i 30% ankietowanych ze wsi oceniło najbli sz przyszło pozytywnie.

Ocena promocji miasta i gminy Drezdenko

tabela 44 Ocena promocji miasta i gminy Drezdenko przez ankietowanych (w %).

Miejsce Ocena promocji miasta i gminy zamieszkani bardzo dobrze dobrze dostatecznie niedostatecznie a miasto 3,5 43,0 45,8 7,7 wie 0,0 30,0 35,0 35,0

W przypadku osób pochodz cych z miasta Drezdenko promocja ich rodzinnego miasta została oceniona tylko dostatecznie (45,8%). Respondenci mieszkaj cy na wsi uznali, e promocja ich miejsca zamieszkania jest dostateczna bd te niedostateczna.

2.5. Analiza bud żetów i inwestycji w gminach

Zasady realizacji przez gminy dochodów reguluj :

ustawa z dnia 26 listopada 1998 roku o dochodach jednostek samorz du terytorialnego w latach 1999 – 2000 (Dz. U. Nr 150 poz. 983 z pó n. zm.)

ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 z pó n. zm.)

Uchwalenie powy szych ustaw oraz wprowadzenie z dniem 1 stycznia 1999 roku nowego, trójszczeblowego podziału administracyjnego kraju, spowodowało pewien chaos w gospodarce samorz dów. Nie wynika on z zawirowa natury politycznej, jakie towarzyszyły tym zmianom, lecz raczej z „tymczasowo ci” wymienionych ustaw. Zapowiadana nowelizacja pierwszej z nich, ma da powiatom, jednostkom samorz du terytorialnego wi ksz samodzielno finansow . Druga jest powszechnie krytykowana za wprowadzanie utrudnie w prowadzeniu gospodarki finansowej gmin. Na przykład artykuł 51 pkt. 1 w/w ustawy o finansach publicznych ogranicza mo liwo zaci gania przez gminy zobowi za finansowych, których maksymalna warto nominalna nie została

75 ustalona w dniu zawierania transakcji (a wi c wykluczone jest zaci ganie zobowi za ze zmienn stop procentow )

Punkt 2 art. 51 wymienionej ustawy daje dyspozycj Radzie Ministrów do okre lenia w drodze rozporz dzenia przypadki, w których nie stosuje si ogranicze okre lonych w pkt. 1, uwzgl dniaj c w szczególno ci kredyty i po yczki z instytucji mi dzynarodowych lub od po yczkodawców rz dowych. Do chwili obecnej jednak przedmiotowe rozporz dzenie wykonawcze nie ukazało si .

Wymieniona wy ej ustawa o dochodach jednostek samorz du terytorialnego ustaliła ródła dochodów: * wpływy z ustalanych i pobieranych na podstawie odr bnych ustaw podatków – od nieruchomo ci, rolnego, le nego, od rodków transportowych oraz innych podatków pobieranych na podstawie odr bnych ustaw, o ile te ustawy stanowi , e jest to dochód gminy, * udziały w podatkach stanowi cych dochód bud etu pa stwa w wysoko ci

* 27,6% wpływów z podatku dochodowego do osób fizycznych, zamieszka-łych na terenie gminy

* 5% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie maj cych osobowo ci prawnej, posiadaj cych siedzib na terenie gminy,

* subwencja ogólna,

* dochody uzyskiwane przez jednostki bud etowe gmin oraz wpłaty od zakładów bud etowych i gospodarstw pomocniczych jednostek bud etowych gminy,

* dotacje celowe z bud etu pa stwa na zadania z zakresu administracji rz dowej zlecone gminie oraz inne zadania zlecone ustawami,

* odsetki od rodków finansowych gminy, gromadzonych na rachunkach bankowych,

* dochody z maj tku gminy.

Ponadto dochodami gminy mog by :

76 * dotacje celowe na dofinansowanie zada własnych gminy,

* dotacje celowe na zadania realizowane przez gmin na podstawie porozumie z organami administracji rz dowej lub innymi jednostkami samorz du terytorialnego,

* dotacje celowe z bud etu pa stwa na usuwanie bezpo rednich zagro e dla bezpiecze stwa i porzdku publicznego,

* dotacje z funduszów celowych,

* spadki, zapisy, darowizny,

* odsetki od po yczek udzielanych przez gmin ,

* opłaty prolongacyjne oraz odsetki od nieterminowo regulowanych nale no ci, stanowi cych dochody gminy,

* odsetki i dywidendy wniesione od kapitału wniesionego do spółek,

* dochody z kar pieni nych i grzywien, okre lonych odr bnymi przepisami.

Bud et województwa lubuskiego na 1999 rok wyniósł 97 mln złotych. Podczas sesji przyjmuj cej bud et skarbnik okre lił niedoszacowanie na 26 mln zł. Na przykład na utrzymanie instytucji kultury zamiast 14 milionów złotych samorz d otrzymał 4,9 mln. zł. Dopiero interwencja marszałka i parla- mentarzystów spowodowała zwi kszenie bud etu w tym zakresie o 8 mln zł. W 1999 r. brakuje pieni dzy na remonty i utrzymanie dróg, mostów, inwestycje owiatowe i w słu bie zdrowia. Za pierwsze półrocze województwo wykonało plan dochodów w 49,5%, a plan wydatków w 40,1%. Najwi ksze było wykonanie planu wydatków w dziedzinie opieki społecznej (60,5%) oraz kulturze i sztuce (49,7%). 1 Dochody bud żetu Miasta i Gminy Drezdenko Dla potrzeb przeprowadzenia analizy przyj to dane za lata 1996 – 1999 oraz dla jasno ci wniosków zgrupowano dochody według nast puj cych kategorii:

• podatki i opłaty lokalne,

1 Województwo lubuskie – serie „Regiony Polski” – profile regionalne IG nGR Gda sk, Warszawa 1999r.

77 • udział w podatkach pa stwowych,

• dochody z maj tku gminy,

• inne dochody gminy,

• subwencja ogólna (w tym o wiatowa),

• dotacje celowe. tabela 45 Wielko ść dochodów Miasta i Gminy Drezdenko w latach 1996 – 1999

WYSZCZEGÓLNIENIE 1996 1997 1998 1999 2 Dochody ogółem 12807577 14580681 17147618 16263503 Podatki i opłaty lokalne 2605626 3019391 3720368 3856700 Udział w podatkach pa stwowych 1929110 2357062 2642882 2451323 Dochody z maj tku gminy 649815 802030 1659106 887000 Inne dochody gminy 538570 348420 280687 600580 Subwencja ogólna (w tym o wiatowa) 4128512 4601175 5284347 6170906 Dotacje celowe 2955944 3452603 3560228 2296994

Tabela 46 Struktura dochodów miasta i gminy Drezdenko w latach obj ętych analiz ą

Wyszczególnienie 1996 1997 1998 1999 3 Dochody ogółem 100,0 100 100,0 100,0 Podatki i opłaty lokalne 20,3 20,7 21,7 23,7 Udział w podatkach pa stwowych 15,1 16,2 15,4 15,1 Dochody z maj tku gminy 5,1 5,5 9,7 5,5 Inne dochody gminy 4,2 2,4 1,6 3,7 Subwencja ogólna (w tym o wiatowa) 32,2 31,6 30,8 37,9 Dotacje celowe 23,1 23,7 20,8 14,1

Z powy szego zestawienia wynika, i najwi kszy udział w finansowaniu miasta i gminy Drezdenko w latach 1996-1999 miała subwencja

2 Rok 1999 uwzgl dnia zało enia przyj te w bud ecie na rok 1999; 3 Rok 1999 uwzgl dnia zało enia przyj te w bud ecie na rok 1999;

78 ogólna oraz podatki i opłaty lokalne, których udział stale wzrasta. Od roku 1996 gminy przyj ły na siebie obowi zek finansowania szkół podstawowych i rednich, st d tak du rol spełnia ta grupa dochodów. Mimo zmian ustawowych w dochodach gminy z tytułu udziału w podatku dochodowym, udział w dochodach ogółem tej cz ci wpływów utrzymuje si mniej wi cej na podobnym poziomie. Udział bud etu pa stwa w finansowaniu zada gminy ulega zmniejszeniu, o czym wiadczy spadek dotacji celowych.

Wykres 3 Porównanie dochodów niezale żnych i zale żnych miasta i gminy

12000000 10000000 niezale żne 8000000 Drezdenko w latach 1996-1999 6000000 dochodów zale żne

ść 4000000

wielko 2000000

0 1 2lata 3 4

Skala dochodów niezale nych (podatki i opłaty lokalne, wpływy z maj tku gminy, subwencja ogólna) jest wi ksza ni zale nych, co mo e wiadczy o stabilno ci bud etu Miasta i Gminy.

Tabela 47 Dynamika dochodów Miasta i Gminy Drezdenko w latach 1997-1999 (%)

WYSZCZEGÓLNIENIE 1997 1998 1999 4 Dochody ogółem 113,8 117,6 94,8 Podatki i opłaty lokalne 115,9 123,2 103,7 Udział w podatkach pa stwowych 122,2 112,1 92,8 Dochody z maj tku gminy 123,4 206,9 53,5 Inne dochody gminy 64,7 80,6 214,0

4 Rok 1999 uwzgl dnia zało enia przyj te w bud ecie na rok 1999;

79 Subwencja ogólna (w tym o wiatowa) 111,4 114,8 116,8 Dotacje celowe 116,8 103,1 64,5 Inflacja 113,2 109,9 108,5

W latach poprzedzaj cych 1999 nast pował realny wzrost dochodów, natomiast w roku bie cym planuje si ich spadek. Najwi ksz dynamik wykazuje grupa innych dochodów Miasta i Gminy Drezdenko. Przewiduje si , e dochody z maj tku gminy po gwałtownym wzro cie w roku 1998 w stosunku do roku 1997 (206,9%) spadn w 1999 do poziomu 53% z roku 1998. wiadczy to o wyprzedaniu maj tku i ograniczonych mo liwo ciach zwi kszania wpływów z tej grupy dochodów.

tabela 48 Wielko ść dochodów na jednego mieszka ńca w analizowanym okresie

WYSZCZEGÓLNIENIE 1996 1997 1998 Liczba mieszka ców 17896 17968 17944 Dochód per capita 715,67 811,48 955,62

tabela 49 Wska źnik pokrycia wydatków dochodami w analizowanym okresie

WYSZCZEGÓLNIENIE 1996 1997 1998 1999 Dochody ogółem 12807577 14580681 17147618 16263503 Wydatki ogółem 13848258 15823131 16501081 16113503 Wska nik dochody/wydatki 92,49 92,15 103,92 100,93

Zadowalaj ce jest d enie do utrzymywania równowagi bud etowej, która wiadczy o efektywnym zarz dzaniu finansami Miasta i Gminy Drezdenko oraz o trafnym planowaniu bud etowym.

80 Wydatki bud żetu miasta i gminy Drezdenko. Do przedstawienia charakterystyki wydatków posłu ono si danymi z lat 1996 – 1999. Ponadto wybrano dalej najbardziej istotne wydatki w bud ecie gminy i miasta Drezdenko:

tabela 50 Wielko ść wydatków Miasta i Gminy Drezdenko w latach 1996 –1999

Lp. Dział 1996 1997 1998 1999 1 40 - Rolnictwo 5459 6999 9995 10000 2 50 - Transport 58946 214252 136891 137000 3 59 - Łczno 0 29420 60000 0 4 70 - Gospodarka komunalna 3617025 3642623 2089903 1275600 5 74 - Gospodarka mieszkaniowa 569146 593701 710078 535000 6 79 - Owiata i wychowanie 5364339 6173957 7260272 7190000 7 81 - Szkolnictwo wy sze 0 3000 10000 10000 8 83 - Kultura i sztuka 412797 569936 634472 686000 9 85 - Ochrona zdrowia 78100 52332 199798 156980 10 86 - Opieka społeczna 1895136 2201260 2609306 2632094 11 87 - Kultura fizyczna i sport 118814 145515 170501 150000 12 88 - Turystyka i wypoczynek 4298 4877 5320 0 13 89 - Ró na działalno 10881 26376 11801 21000 14 91 - Administracja 1379347 1880987 2358765 2628989 15 93 - Bezpiecze stwo publiczne 19300 0 5000 0 16 94 - Finanse 0 8163 165207 365840 17 96 - Dotacje na finans. Zad. Gosp. 293867 230767 43000 65000 18 99 - Urz dy nacz. org. władzy 20803 38966 20772 0 13848258 15823131 16501081 15863503

tabela 51 Struktura wydatków (jako % cało ści)

lp. Dział 1996 1997 1998 1999 1 40 - Rolnictwo 0,04 0,04 0,06 0,06 2 50 - Transport 0,43 1,35 0,83 0,86 3 59 - Łczno 0,00 0,19 0,36 0,00 4 70 - Gospodarka komunalna 26,12 23,02 12,67 8,04

81 5 74 - Gospodarka mieszkaniowa 4,11 3,75 4,30 3,37 6 79 - Owiata i wychowanie 38,74 39,02 44,00 45,32 7 81 - Szkolnictwo wy sze 0,00 0,02 0,06 0,06 8 83 - Kultura i sztuka 2,98 3,60 3,85 4,32 9 85 - Ochrona zdrowia 0,56 0,33 1,21 0,99 10 86 - Opieka społeczna 13,69 13,91 15,81 16,59 11 87 - Kultura fizyczna i sport 0,86 0,92 1,03 0,95 12 88 - Turystyka i wypoczynek 0,03 0,03 0,03 0,00 13 89 - Ró na działalno 0,08 0,17 0,07 0,13 14 91 - Administracja 9,96 11,89 14,29 16,57 15 93 - Bezpiecze stwo publiczne 0,14 0,00 0,03 0,00 16 94 - Finanse 0,00 0,05 1,00 2,31 17 96 - Dotacje na finans. Zad. Gosp. 2,12 1,46 0,26 0,41 18 99 - Urz dy nacz. org. władzy 0,15 0,25 0,13 0,00 100 100 100 100

Z przedstawionych tabel wynika typowy dla gmin rozkład wydatków. Najwi ksz pozycj w bud ecie s wydatki zwi zane z o wiat i wychowaniem oraz gospodark komunaln . Istotne s tak e wydatki przeznaczone na funkcjonowanie administracji oraz na opiek społeczn .

Wykres 4 Udział gospodarki komunalnej w wydatkach bud żetu

30,00

26,12 25,00 23,02 S

20,00 pa de 15,00 k 12,67

10,00 ud 8,04 zia 5,00 łu

0,00 1996 1997 1998 1999* 82 gospodarki komunalnej o 61% w wydatkach bud etu w porównaniu do 1998 r., zwi zany jest z zako czeniem w 1997r. budowy oczyszczalni cieków.

Wykres 5 i 6 Udział o światy i wychowania w wydatkach bud żetu Ud 46,00 ział 45,32 opi 44,00 44,00 eki spo 42,00 łec

40,00 zne

39,02 j w 38,74 38,00 wy dat 36,00 kac h 34,00 1996 1997 1998 1999* bu dżetu 18,00

16,57 16,00

14,00 14,29

12,00 11,89

10,00 9,96

8,00

6,00

4,00

2,00 83

0,00 1996 1997 1998 1999* W analizowanym okresie charakterystyczny jest wzrost udziału wydatków o 60% na administracj . Zauwa alny jest wzrost wydatków na wynagrodzenia pracowników urz dów gmin, poczynaj c od 1997r. Warta podkre lania natomiast jest stabilna wysoko diet pobieranych przez radnych. W latach 1998-1999 ok. 5- 10% sumy wydatków w tej grupie pochłon ł remont kapitalny budynku administracyjnego.

10. Inwestycje

Wykres 7 Wydatki na inwestycje jako % bud żetu

26,81 25,78 25

14,98 15

10 7,91

0 1996 1997 1998 1999

W 1997 r. oddano do u ytku oczyszczalni cieków, co spowodowało zmniejszenie udziału inwestycji w wydatkach bud etu ogółem. Poziom wydatków typu inwestycyjnego mimo to jest jednak ni szy ni rednia krajowa (która wynosi nieco ponad 20%). Do najpilniejszych potrzeb inwestycyjnych miasta i gminy zaliczy nale y:

budow zakładu utylizacji odpadów ( w ramach zwi zku gmin)

budow uj i sieci wodoci gowej

budow stacji uzdatniania wody, hydroforni, zbiorników wyrównawczych

wykonanie gazowej sieci przesyłowej

inwestycje ochrony przeciwpo arowej i przeciwpowodziowej.

85 Wymieniane wy ej inwestycje wymagaj znacznych nakładów finansowych, które Gmina Drezdenko nie mo e, przy obecnym poziomie dochodów, ponie samodzielnie. Istniej ce aktualnie mo liwo ci uzyskania przez gmin rodków na inwestycje sprowadzaj si do:

zaci gni cia kredytu

emisji obligacji komunalnych

uzyskania rodków z europejskich funduszy pomocowych

pomocy Funduszu Ochrony rodowiska Przedstawiony wykres obrazuje udział poszczególnych rodków w finansowaniu inwestycji komunalnych w roku 1998.

Wykres 8. Udział środków w finansowaniu inwestycji komunalnych w 1998 r.

0% 5% 7% 1% 4%

Środki własne dotacje z FO Ś po życzki z FO Ś kredyty bankowe obligacje inne

83%

Ze wzgl du na ograniczone mo liwo ci zwi kszania przez miasto i gmin Drezdenko własnych dochodów, a co si z tym wi e realizowania koniecznych inwestycji, celowym wydaje si poszukiwanie przez władz samorz dow omówionych wy ej rodków zewn trznych.

Fundusze pomocowe Unii Europejskiej, to w szczególno ci programy: • PHARE 2 – budowa instytucji oraz wsparcie inwestycyjne • ISPA – ochrona rodowiska i transport • SAPARD – rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich W ramach trzech w/w programów, gmina mo e liczy na ok. 650mln EUR rocznie. Natomiast w ramach dwóch, najbardziej istotnych dla rozwoju samorz dów programów – ISPA oraz SAPARD mo liwe s nast puj ce działania: • ISPA - Pomoc w zakresie utylizacji odpadów ( zasygnalizowana konieczno ść utworzenia zwi ązku gmin w celu podj ęcia budowy zakładu utylizacji odpadów )

- Zwalczanie problemów spowodowanych zanieczyszczeniem wód i powietrza

- Rozwój infrastruktury transportowej ( zasygnalizowano potrzeb ę pogł ębienia i regulacji koryta rzeki Note ć)

- Poł czenie systemów komunikacyjnych z infrastruktur krajów UE

• SAPARD - Inwestycje w gospodarstwach rolnych

- Rozwój i poprawa infrastruktury wiejskiej

- Poprawa przetwórstwa i marketingu produktu rolnego

- Zró nicowanie działalno ci gospodarczej, które zapewni mieszka com alternatywne ródła dochodu

Przedsi biorczo Miasto i gmina Drezdenko wykazuje du aktywno w pozyskiwaniu nowych inwestorów. Podejmowane działania w tym zakresie zmniejszaj poziom bezrobocia ale i powoduj zwi kszone wpływy do bud etu. Rozwój gospodarczy

87 napotyka jednak na bariery, z których najwa niejsze to słaba infrastruktura telekomunikacyjna oraz brak wystarczaj cej ilo ci terenów pod nowe inwestycje. Przeprowadzone badania wykazuj zorientowanie gminy na rozwój turystyki. Sprzyja temu brak ci kiego przemysłu oraz dogodne poło enie. Poza tym, obecna struktura wielko ci gospodarstw rolnych (pokazana poni ej), zgodnie z któr blisko 54% gospodarstw ma mniej ni 3 ha pozwala na rozwój agroturystyki. Wykres 9 Struktura gospodarstw rolnych

600

500

400

300

liczba gospodarstw 200

100

0 do 3ha 3-7ha 7-17ha 17-50ha pow. 50ha

Prywatyzacja Na terenie miasta i gminy Drezdenko obserwuje si wzrastaj c liczb prywatnych podmiotów gospodarczych. Dynamicznie wzrasta liczba spółek cywilnych i spółek prawa handlowego, głównie spółek z o.o. Liczba podmiotów prywatnych zwi ksza si w tempie ok. 10% rocznie.

Przekształcenia strukturalne na terenie gminy Na terenie gminy Drezdenko powinna nast pi likwidacja sołectwa w miejscowo ci Kijów. Powodem likwidacji jest mała liczba jego mieszka ców.

Tendencje zanikowe i rozwojowe miejscowo ści na terenie miasta i gminy Drezdenko

Tendencje rozwojowe w zakresie liczby działaj cych podmiotów wykazuje 6 miejscowo ci: Drezdenko, trzebicz, Go cim, Lubiatów,, Lubiewo, Zagórze. Natomiast tendencje zanikowe w tym zakresie wykazuje 6 miejscowo ci: Kijów, Goszczanowice, Duraczewo, Górzyska, Medropole, Drawiny.

2.6. Mocne i słabe strony (analiza strategiczna SWOT)

Mocne i słabe strony zestawiono w poni szej tabeli.

Tabela 52

Mocne strony gminy Słabe strony gminy

89 • poło enie geograficzne • du a liczba małych miejscowo ci • du y powierzchniowo obszar i małe • mała liczba przedsi biorstw produkcyjnych zaludnienie • słabe rzemiosło i r kodzieło • walory turystyczne: • brak produktu drezdeneckiego -pi kny krajobraz • słabo rozbudowane usługi turystyczne -lasy, rzeki, jeziora • zaniedbane drogi (50-80% zu ycia) -klimat leczniczy • zaniedbany przemysł wydobywczy - strefa krajobrazu chronionego i surowców mineralnych rezerwaty przyrody • zacofane i mało wydajne rolnictwo - zabytki sztuki sakralnej • du e bezrobocie - - mo liwo ci turystyki całorocznej • słabe przygotowanie zawodowe • surowce ekologiczne bezrobotnych • wytyczone szlaki turystyczne • słabo rozwini ta kanalizacja, oczyszczalnie • brak uci liwego przemysłu cieków i składowanie odpadów • ekologiczno obszaru • brak sieci gazowniczej w miejscowo ciach • małe zag szczenie ludno ci turystycznych • unikatowy spichlerz • słaba słu ba zdrowia • do dobra infrastruktura cywilizacyjna - • słaba baza noclegowa i gastronomiczna elektryfikacja, wodoci gi i telefonizacja • słaba baza rekreacyjno - sportowa • do dobrze rozwini te szkolnictwo • apatia społeczna a 30-40% mieszka ców podstawowe i rednie (5 szkół), filia • małe dochody własne uczelni wy szej • du e wydatki na pomoc społeczn • dobra promocja w regionie • brak współpracy i współdziałania z innymi • du a aktywno władzy samorz dowej i gminami w kraju i za granic cz ci mieszka ców • poszukiwanie sposobów na rozwój gminy

Nadaj c mocnym i słabym stronom odpowiednie wagi w skali od 1 do 5 uzyskujemy Wms = 0,81 Wsłs = 0,52 Przewaga współczynnika mocnych stron a o 0,29 oraz wielko współczynnika powy ej 0,5 wskazuj na mo liwo ci rozwojowe w gminie, które powinny by nale ycie wykorzystane poprzez umiej tne wdra anie zada , planów i programów strategicznych. Z analizy mocnych i słabych stron wynikaj pewne kierunki rozwojowe: ∗ restrukturyzacja wsi drezdeneckiej oraz rolnictwa i przemysłu ∗ rozwijanie infrastruktury cywilizacyjnej a zwłaszcza dost pno ci komunikacyjnej ∗ wykorzystanie walorów naturalnych turystycznych i surowcowych ∗ wytworzenie produktów drezdeneckich unikatowych w kraju i poza granicami a) rolno – spo ywczych

90 b) przemysłowych c) turystycznych i agroturystycznych d) pami tkarskich e) produkcyjno - rzemie lniczych ∗ wybranie specjalizacji i ich doskonalenie przez rozwijanie przedsi biorczo ci ∗ rozwijanie o wiaty i kształcenia dorosłych a zwłaszcza doskonalenia zawodowego ∗ opracowanie ró norodnych planów, publikacji i programów rozwojowych i inwestycyjnych ∗ przerwanie polityki izolacjonizmu oraz nawi zanie kontaktów partnerskich z gminami w kraju i za granic ∗ przynale enie do ró norodnych stowarzysze oraz tworzenie zwi zków celowych gmin nawet z własnej inicjatywy ∗ zintensyfikowanie poszukiwania rodków pomocowych na rozwój gospodarczy, ekologiczny i cywilizacyjny ∗ poszukiwanie sposobów zwi kszenia dochodów własnych ∗ stosowanie zasady koncentracji sił i rodków na priorytety i ich wybór w ka dym roku działalno ci ∗ pobudzanie aktywno ci społecznej w dziedzinie o wiaty, kultury, przedsi biorczo ci i działalno ci społecznej ∗ aktywizacja w zwalczaniu bezrobocia. Powy sze kierunki zostan uwzgl dnione w strategii rozwojowej w dalszych rozdziałach opracowania. Reasumuj c nale y stwierdzi, e w gminie Drezdenko istniej potencjalne mo liwo ci zapewniaj ce wzrost ekonomiczny i rozwój społeczny mieszka com. Dlatego te potencjalne mo liwo ci nale y w sposób przemy lany, planowy i racjonalny wykorzysta .

91 CZ ĘŚĆ 3. PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY DREZDENKO

3.1. Wizja rozwoju do 2015 roku

Wizja jest docelowym obrazem gminy jaki powstanie po pi tnastoletnim rozwoju w drodze osi gania celów i realizacji zada wytyczonych w niniejszej strategii rozwojowej. WIZJA Po pi tnastoletnim okresie rozwoju miasto i gmina Drezdenko przekształca si w gmin turystyczno – przemysłowo - rolnicz estetycznie zurbanizowan z pełn infrastruktur techniczno – ekologiczn i cywilizacyjn , nie odbiegaj c poziomem ycia od podobnych gmin europejskich, a zwłaszcza w Niemczech, Austrii i Danii. Rejonami o charakterze turystycznym b d: Drezdenko, Trzebicz, Niegosław Lubiewo, Drawiny, Zagórze Go cim, Goszczanowo, Lubiatów Pozostałe miejscowo ci – Przeborowo, Stare Bielice, Osów, Klesno, R pin, Karwin, Grotów, Goszczanówek przekształc si we wsie wielofunkcyjne ukierunkowane na, przetwórstwo płodów rolnych i le nych, agroturystyk oraz my listwo. Miejscowo ci o charakterze turystycznym wyró niaj si obiektami turystycznymi, sportowo - rekreacyjnymi, estetyk i czysto ci zabudowa oraz infrastruktur około turystyczn (korty, boiska, cie ki zdrowia, szlaki turystyczne, kawiarenki, bary itp.). Wsie wielofunkcyjne wyró niaj si gospodarstwami farmersko - producenckimi, przechowalniami i zakładami przetwórstwa rolno - spo ywczego np. sortownie, spichlerze, wytwórnie pasz, serowalnie, kiszarnie, marynaciarnie, chłodnie itp. oraz warsztaty obsługuj ce rolnictwo.

92 Rol stolicy regionu drezdeneckiego pełni Drezdenko, które wypełnia poni sze funkcje: administracyjn owiatow i edukacyjn kulturaln informacyjno - doradcz turystyczno - wypoczynkow gospodarcz kultu religijnego. Drezdenko staje si miastem zamieszkałym przez około 11 - 12 tys. a całej gminy około 17-19 tys. mieszka ców. Jest to miasto redniej wielko ci, turystyczne o europejskim poziomie podobne do miasteczek turystycznych w Nadrenii i płd. Austrii. W mie cie s rednie zakłady przemysłowe ró nych bran . Jest te du o ró norodnych warsztatów rzemie lniczych, małych przedsi biorstw produkcyjnych ukierunkowanych na: • wyrób galanterii drewnianej • przetwórstwo jagód, grzybów i ziół • rzemiosło pami tkarskie oparte na surowcach miejscowych • odlewnictwo i br zownictwo • rkodzieło artystyczne • militaria. Ponadto w mie cie jest wystarczaj ca liczba hotelików, pensjonatów, ró nego rodzaju punktów gastronomicznych itp. Drezdenko oraz miejscowo ci w gminie charakteryzuj si nisk zabudow o ciekawej architekturze obiektów wkomponowanych w pi kny krajobraz.

SPECJALIZACJA GMINY: Miasto i gmina specjalizuje si w poni szych dziedzinach: a) rolnej i przetwórstwa rolnego i le nego • uprawy zbó , ziemniaków i okopowych

93 • ekologiczne wykorzystanie ł k i pastwisk • uprawy ro lin ekologicznych wykorzystywanych w budownictwie: wiklina, trzcina, konopie itp. • uprawy le ne, szkółki drzew li ciastych i iglastych • sady i plantacje owocowe • uprawy ziół • hodowla bydła mlecznego i rze nego • hodowla koni • przetwórstwo płodów rolnych • przetwórstwo runa le nego b) przemysłowo – rzemie lniczej • kopalnie kruszyw mineralnych – wiry, piaski, gliny, borowiny • cegielnie – cegła u ytkowa i do renowacji zabytków architektonicznych • budownictwo mieszkaniowe – rekreacyjno - uytkowe • garncarstwo • odlewnictwo • kowalstwo • przetwórstwo drewna • rzemiosło pami tkarskie w tym wyroby z rogów i ko ci zwierz t • przemysł lekki – tekstylia, dziewiarstwo, wyroby z wełny • rkodzieło artystyczne

c) turystyce • pobytowo - wypoczynkowej • pieszej, rowerowej, motocyklowej, konnej • my listwie i w dkarstwie • krajobrazowej • kwalifikowanej i rekreacyjnej

94 • wodnej a zwłaszcza spływy kajakowe, łodziowe itp. • weekendowe. Oferty turystyczne ukierunkowane s na krajowe i zagraniczne segmenty: ➫ ludzi starszych i emerytów ➫ dzieci i młodzie ➫ rodziny z małymi dzie mi ➫ rednio zamo ni i zamo ni ludzie z du ych miast – Berlina, Gorzowa, Szczecina, Poznania, lska ➫ hobbystów starych samochodów i motocykli ➫ ludzi wierz cych. Turystyka ma charakter całoroczny zwłaszcza po utworzeniu: - całorocznych zielonych szkół dla dzieci z terenów ska onych ekologicznie - domów spokojnej staro ci w rejonach turystycznych - orodków my listwa - rybaczówek - przystani wodnych i spływowych - uje dalni koni oraz torów je dzieckich. Ludno gminy przychylnie nastawiona do przyjezdnych, przedsi biorcza, uprzejma i kulturalna działaj ca w ró nych korporacjach, stowarzyszeniach gospodarczych i kulturalnych, zespołach folklorystycznych i innych organizacjach wzajemnie sobie pomagaj ca i buduj ca swój dobrobyt. Jest to gmina estetyczna, ekologiczna, przedsi biorcza i zasobna, w której mieszka cy s zadowoleni i traktuj j jak swoj MAŁ OJCZYZN . Gmina współpracuje z gminami s siednimi: Krzy , Dobiegniew, Gorzów Wlkp. oraz gminami w Niemczech, Austrii, Danii, Szwecji, Litwie, Łotwie i Rosji. Drezdenko dzi ki stowarzyszeniu „Przyjaciół Drezdenka” staje si centrum edukacyjnym, kulturalnym, o wiatowym nie tylko gminy ale równie powiatu strzelecko - drezdeneckiego. Dzi ki współpracy z Politechnik Koszali sk oraz szkołami wy szymi Gorzowa i Zielonej Góry jest o rodkiem innowacji ekologicznych, kulturowych, przetwórstwa drewna.

95 Po modernizacji i rozbudowie dróg kołowych, cie ek rowerowych, szlaków konnych i pielgrzymkowych gmina Drezdenko staje si terenem o du ym nat eniu ruchu turystycznego z południa i południowego zachodu Polski oraz z Berlina i okolic. Dzi ki dost pno ci komunikacyjnej, pi knym krajobrazom, swoistemu mikroklimatowi na terenach o walorach leczniczych wybudowane s prywatne orodki leczniczo - sanatoryjne, domy spokojnej staroci oraz o rodki rekonwalescencyjne dla dzieci i młodzie y. Poprzez powszechn edukacj ekonomiczn , działalno Centrum Edukacyjno - Doradczego, kooperatyw, spółdzielni, własnych kas oszcz dno ciowych i pobudzonej przedsi biorczo ci mieszka ców działa w gminie du o małych i rednich przedsi biorstw i dzi ki temu w sezonach wzmo onego ruchu turystycznego brakuje r k do pracy, a w pozostałych okresach roku bezrobocie jest minimalne.

3.2. Misja władz samorz ądowych

Misja jest przesłaniem motywuj cym i mobilizuj cym dla: potencjalnych inwestorów z zewn trz i wewn trz gminy przyjezdnych i turystów mieszka ców Drezdenka i gminy

MISJA Władze samorz dowe gminy Drezdenko deklaruj dla zainteresowanych oraz mieszka ców:

96 „Wspólnym wysiłkiem w interesie dobra wspólnego mieszka ńców oraz odwiedzaj ących nas go ści z entuzjazmem, zapałem i wyobra źni ą w trudzie i znoju konsekwentnie krok po kroku b ędziemy d ąż yć do urzeczywistnienia zarysowanej wizji rozwojowej w niniejszej strategii i przekształcenie gminy w mał ą ojczyzn ę o poziomie europejskim życia i dobrobytu” Tym samym władze samorz dowe zobowi zuje si do wypełniania swoich ustawowych zada (o wiatowe, kulturalne, zdrowotne i pomocy społecznej, mieszkaniowe i infrastrukturalne, rekreacyjno - sportowe i bezpiecze stwa) oraz inspirowania lub wspomagania inicjatyw obywatelskich w innych dziedzinach ycia zapewniaj cych obywatelom dostatnie i godne ycie na poziomie europejskim. Poprzez nasz wiedz , wspóln m dro , pracowito , innowacyjno i przedsi biorczo realizuj c w logicznej kolejno ci zarysowane zadania chcemy przygotowa siebie do ycia i działalno ci w Zjednoczonej Europie i by w niej partnerami innych społeczno ci lokalnych. Społeczno gminna stanowi wspólnot lokaln , która kieruje si w działaniu dobrem wspólnym i ma wiadomo , e poziom godnego ycia jest w jej r kach i zale y głównie od umiej tnego gospodarowania własnymi zasobami. Wizj własnego rozwoju oraz osi gni cia wytyczonych celów wspólnych i indywidualnych mieszka cy upatruj w realizacji zada szczegółowych wynikaj cych z poni szych kierunków strategicznych: Miasto i gmina Drezdenko o rodkiem wzrostu gospodarczego Gmina turystyczno – przemysłowo - rolnicza otwarta, przyjazna i go cinna Gmina terenem ekologicznym i krajobrazowym, zdrowotna dla mieszka ców i przyjezdnych Gmina miejscem zapewniaj cym rozwój społeczny i wygod mieszka ców Gmina bezpieczna i spokojna

Poprzez realizacj ę tych kierunków osi ąga si ę cel strategiczny zawarty w ha śle. Gmina Drezdenko rejonem turystyczno – ekologicznym europejskiego wymiaru

97 3. 3. Cele strategiczne

Poni sze cele strategiczne powstały na bazie bada społecznych oraz spotka z mieszka cami miasta Drezdenka oraz sołectw w 1999 roku. Zostały one zaakceptowane wst ępnie przez Zarz ąd Miejski w 1999 roku. Jako główny i nadrz dny cel strategiczny rozwoju miasta i gminy Drezdenko przyj to: Zapewnienie gminie powolnego ale trwałego wzrostu ekonomicznego oraz cywilizacyjnego rozwoju społecznie akceptowanego umo żliwiaj ącego osi ągni ęcie europejskich standardów życia, ograniczenie bezrobocia poprzez rozwój przedsi ębiorczo ści ludzkiej, gospodarskie i umiej ętne wykorzystanie zasobów miejscowych a zwłaszcza naturalnych: lasy, krajobraz, jeziora, rzeki, gleby, kruszywa mineralne itp. oraz tworzenie zach ęt do inwestowania przez inwestorów krajowych i zagranicznych, miejscowych i zewn ętrznych w małe i średnie przedsi ębiorstwa ekologiczne wykorzystuj ące surowce miejscowe. Cel ten mo liwy jest do osi gni cia poprzez realizacj zamierze i przedsi wzi wynikaj cych z poni szych celów szczegółowych. Miasto i gmina o środkiem wzrostu gospodarczego • restrukturyzacja przedsi biorstw przemysłowych • restrukturyzacja rolnictwa (uprawy i hodowla) w tym wsi drezdeneckich • rozwój przemysłu przetwórstwa rolnego i runa le nego • aktywizowanie gospodarczej przedsi biorczo ci mieszka ców (małe i rednie przedsi biorstwa produkcyjne) • utworzenie centrum przedsi biorczo ci lokalnej • rozwój rzemiosła i r kodzieła • tworzenie nowych miejsc pracy poprzez rozwój turystyki i agroturystyki • promocja gospodarcza w kraju i zagranic (walory turystyczne i inwestycyjne) • utworzenie gminnej kasy mieszkaniowej i po yczkowej (wzajemnej pomocy) • tworzenie warunków dla inwestorów miejscowych i z zewn trz (ulgi w podatkach i opłatach lokalnych)

98 • tworzenie i rozwój działalno ci stowarzysze gospodarczych • tworzenie zwi zków celowych gmin do realizacji wspólnych zada Gmina otwarta, przyjazna i go ścinna • rozbudowa i modernizacja dróg: północno – południowych – Choszczno - Mi dzychód zachodnio – wschodnich Gorzów Wlkp. – Krzy lokalnych ł cz cych rejony turystyczne Drezdenko – Drawiny - Go cim • rozbudowa telekomunikacji i internetu • nawi zanie partnerskich kontaktów z gminami w Niemczech, Danii, Austrii, Szwecji, Litwie, Rosji itp. • rozwój bazy turystycznej - noclegowej, gastronomicznej, sportowo - rekreacyjnej i turystyki kwalifikowanej • utworzenie Stowarzyszenia Przyjaciół Drezdenka i innych • organizowanie imprez o krajowym i mi dzynarodowym znaczeniu w tym wieckich i ko cielnych • restaurowanie i udost pnianie zabytków • tworzenie i rozwój gminnego transportu • organizowanie akcji zielone szkoły i zielone płuca • wymiany młodzie y ze współpracuj cymi gminami w kraju i za granic • rozwój kulturotwórczy regionu - zespoły ludowe, ubiory, wystrój wn trz, potrawy itp. Gmina terenem ekologicznym zdrowym dla mieszka ńców i przyjezdnych • rozwój infrastruktury komunalnej - sie gazowa, wodoci gi, kanalizacja, ulice, chodniki, o wietlenie, oczyszczalnie cieków, wysypiska, przetwórstwo i utylizacja mieci i odpadów • zalesienie gleb V i VI klasy • tworzenie ziele ców, parków, kwietników, gazonów z kwiatami itp. we wszystkich miejscowo ciach, a zwłaszcza turystycznych • wyznaczenie i utrzymanie szlaków pieszych, rowerowych, konnych, pielgrzymkowych, biwakowych, wodnych itp.

99 • wyznaczenie stref ciszy i obserwacji przyrody • dbało o czysto i estetyk budynków, gospodarstw i miejsc publicznych • tworzenie miejsc sanatoryjno - leczniczych oraz domów spokojnej staro ci w celu wykorzystania lokalnego leczniczego mikroklimatu Miasto i gmina miejscem zapewniaj ącym rozwój społeczny i wygod ę mieszka ńców • rozwój zreformowanego szkolnictwa (przedszkola, szkoły, gimnazja, licea) • utworzenie Centrum Kształcenia Dorosłych i edukacji na poziomie rednim i wy szym. • tworzenie i aktywizacja stowarzysze kulturalnych, naukowych itp. • rozbudowa i modernizacja Gminnego O rodka Kultury • tworzenie ładu architektonicznego i przestrzennego • dbało o estetyk miasta i wsi • dost pno do słu by zdrowia • rozwój bazy sportowo - rekreacyjnej dla mieszka ców i przyjezdnych • rozwój bazy handlowej, usługowej i gastronomicznej • rozwój bazy kulturalnej • rozwój mieszkalnictwa społecznego i spółdzielczego Gmina bezpieczna • rozwój harcerstwa i innych organizacji dzieci cych i młodzie owych • tworzenie i rozwój sportu młodzie owego • rozwój kół zainteresowa (sekcji) dla dorosłych i młodzie y • prewencja i działalno policji ukierunkowana na współprac z mieszka cami • telefonizacja, monitoring Powy sze pi zasadniczych celów strategicznego rozwoju zostan uszczegółowione w nast pnych podrozdziałach planu strategicznego.

3.4. Uszczegółowienie celów strategicznych

100 Wzrost gospodarczy w gminie zapewnia osi ganie poni szych celów szczegółowych: opracowanie programu rozwoju przemysłu ekologicznego , a zwłaszcza odtworzenie tradycyjnych przemysłów oraz przetwórstwa drewna, wyrobów budowlanych itp. w oparciu o miejscowe zasoby oraz wykwalifikowan sił robocz z wykorzystaniem kapitałów obcych opracowanie programu restrukturyzacji rolnictwa oraz wsi drezdeneckiej i przekształcenia ich w miejscowo ci turystyczne - Drezdenko, Trzebicz, Niegosław, Lubiewo, Drawiny, Zagórze, Go cim, Goszczanowo, Lubiatów,a pozostałych we wsie wielofunkcyjne. Przy tym zało eniu niechybnie nast pi likwidacja kilku kolonii i przysiółków i rozrost pozostałych miejscowo ci. W rolnictwie pod upraw wykorzystuje si gleby lepszych klas poprzez gospodarstwa wielkoobszarowe powy ej 50 ha lub kooperatywy rolników i producentów rolnych. Ziemie klasy V i VI wykorzystuje si pod zalesienie, osiedla domków weekendowych dla mieszka ców z du ych miast oraz uprawy drzew i krzewów ozdobnych lub ziół. rozwój przemysłu przetwórstwa rolnego i runa le nego , jest to cel priorytetowy poniewa jego osi gni cie przyczyni si do przekształcenia wsi drezdeneckiej w wie wielofunkcyjn , w której mieszka cy pracuj bezpo rednio na roli oraz w obsłudze rolnictwa i poprzez przetwórstwo sprzedaj półprodukty oraz produkty gotowe, a nie jak dotychczas tylko surowce. W tym celu na wsiach wielkofunkcyjnych powstaj i rozwijaj si małe i rednie przedsi biorstwa typu olejarnie, serowarnie, kiszarnie, marynaciarnie, sortownie i pakowalnie, wytwórnie soków i d emów oraz małe przedsi biorstwa rzemie lniczo - produkcyjne typu remontowego, garncarstwa, wilkiniarstwa, kowalstwa uytkowego i artystycznego i wiele innych. Tym samym stopniowo likwiduje si problemy bezrobocia na wsiach po PGR-owskich. aktywizowanie gospodarczej przedsi biorczo ci mieszka ców poprzez tworzenie małych i rednich przedsi biorstw - dzi ki utworzeniu Europejskiego Centrum Informacji Gospodarczej oraz wyzwalania przedsi biorczo ci i utworzeniu gminnego Inkubatora Przedsi biorczo ci powstaj małe i rednie

101 przedsi biorstwa ró nych bran produkcyjnych, usługowych, turystycznych i agroturystycznych. Przyczynia si to do wzrostu zatrudnienia oraz wzrostu ekonomicznego gminy i mieszka ców rozwijanie rzemiosła i r kodzieła ludowo - artystycznego - wyroby rzemie lnicze (krótkie serie lub unikatowe wyroby) oraz r kodzieło staj si wizytówk promocyjn gminy Drezdenko. Wyroby te s specyficznie drezdeneckie i dzi ki nim Drezdenko staje si znane w regionie, w kraju i Europie. Wyroby te przyci gaj turystów do przyjazdu i pobytu. Mog by to wyroby z gliny - garnki, wazony, donice, misy, cegła artystyczna, dachówka itp. oraz wyroby z korzeni, kłów dzików, słomy, wikliny itp., kilimy i inne tkactwo, drzeworyty i wiele innych produktów. rozwijanie turystyki i agroturystyki - jeden z priorytetowych celów rozwoju miasta i gminy umo liwiaj cy wykorzystanie walorów pi knego krajobrazu, lasów, jezior i rzek drezdeneckich. Jego osi gni cie wymaga: • rozbudowy bazy noclegowo - gastronomicznej • rozbudowy bazy rekreacyjno - sportowej • rozbudowy bazy informacyjnej, serwisowej i usługowej • tworzenia gospodarstw agroturystycznych • tworzenia miejscowo ci weekendowych domków całorocznych • tworzenia o rodków leczniczo - sanatoryjnych zielonych szkół oraz domów spokojnej staro ci promowanie gospodarcze w kraju i zagranic - w gminie promocji po wi ca si du o uwagi poprzez: • udział w targach i wystawach • utworzenie lobby drezdeneckiego w kraju i za granic • imprezy drezdeneckie • mass media rozwijanie kas wzajemnej pomocy - maj one pełni funkcje po yczkowo - oszcz dno ciowe dla swoich członków, działaj na zasadach spółdzielczych oszcz dno ciowych kas działaj cych w okresie rozbiorów i II Rzeczpospolitej i

102 obecnie kas w Unii Europejskiej. Dzi ki nim jest mo liwy rozwój przedsi biorczo ci oraz budownictwa mieszkaniowego. tworzenie warunków dla inwestorów miejscowych i z zewn trz - władze gminne powinny stworzy system ulg i preferencji dla inwestorów tworz cych miejsce pracy w specjalizacjach przedstawionych w wizji. Ulgi powinny dotyczy zmniejszenia podatków, opłat za dzier awy itp. Musz by jednakowe dla inwestorów miejscowych i zewn trznych. tworzenie i rozwój działalno ci stowarzysze gospodarczych - władze gminne powinny inspirowa do tworzenia oraz działania poni szych stowarzysze : • przedsi biorców przemysłowych i budowlanych • kupców i handlowców • producentów rolnych • hotelarzy i gastronomików • agroturystycznego • zielarzy • przedsi biorców produkcyjnych • inne według potrzeb społecznych: nawi zanie stosunków partnerskich z gminami w kraju i za granic – władze samorz dowe, stowarzyszenia gospodarcze, kulturalne i o wiatowe musz nawi za kontakty z gminami w kraju i za granic poniewa tylko poprzez partnerstwo mo liwe jest przerwanie izolacjonizmu, promocja gminy na zewn trz, wspólne działania o ró nym charakterze przynosz ce obopólne korzy ci. Stosunki partnerskie nale y nawi za z gminami w Niemczech, Danii, Szwecji, Austrii, Belgii oraz na Litwie, Łotwie, Rosji i słu enia jako pomost w kontaktach wschód – zachód. tworzenie zwi zków celowych gmin do realizacji wspólnych zada - drogi, gazyfikacja, turystyka, cie ki rowerowe, szlaki piesze, o wiata, kultura i wiele innych dziedzin wymaga ł czenia sił i rodków kilku gmin. Dlatego władze samorz dowe powinny du e zadania inwestycyjne realizowa w drodze aliansów z innymi s siednimi gminami, a nawet z gminami współpracuj cymi z zagranicy Otwarto , go cinno oraz przyjazny stosunek do przybyszów mo liwy jest poprzez osi ganie poni szych celów:

103 rozbudowa i modernizacja dróg - jest to cel priorytetowy ze wzgl du na warunek wszelkiego rozwoju jakim jest dost pno komunikacyjna. Dobre drogi to krwioobieg gospodarki. Mieszka cy oraz władze samorz dowe w drodze współpracy i zada celowych z powiatem i s siednimi gminami powinny opracowa wspólnie program modernizacji i rozbudowy dróg zwłaszcza tranzytowych, zapewniaj cych dojazd do miejscowo ci turystycznych. W miejscowo ciach w ramach tego programu powinno si przewidzie budow chodników, płatnych i bezpłatnych parkingów wypoczynkowych przy trasach turystyczno - tranzytowych rozbudowa telekomunikacji i internetu – działalno gospodarcza, turystyka, owiata, kultura to nieustaj ca wymiana informacji, dlatego do ko ca 2015 roku w ka dym domu powinien by telefon, a w Urz dzie Gminy, centrach informacyjnych, szkołach, innych placówkach publicznych INTERNET oraz ogólnodost pne odpłatne punkty internetowe dla mieszka ców i turystów nawi zanie partnerskich kontaktów z gminami w kraju i za granic – kontakty te powinny mie charakter indywidualny, grupowy i samorz dowy. Kontakty partnerskie samorz dowe powinny umo liwi rozwój innych kontaktów i współpracy gospodarczej, handlowej, turystycznej, kulturalnej itp. Kontakty te nale y nawi zywa w ramach programu „Eurogmina” z podobnymi gminami w kraju i za granic , a zwłaszcza w Niemczech, Danii, Austrii, Szwecji, Litwie, Estonii i Rosji rozwijanie bazy turystycznej - noclegowo – gastronomicznej, sportowo - rekreacyjnej i turystyki kwalifikowanej. Władze samorz dowe powinny główn uwag skupi na rozwoju bazy sportowo - rekreacyjnej a mieszka cy na noclegowo - gastronomiczn i turystyki kwalifikowanej. Jako miejsko - gminna baza sportowo - turystyczna powinna obejmowa : k pielisko miejskie, korty tenisowe, boiska, stadion, basen kryty, cie ki rowerowe, szlaki piesze, wodne i przystanie dla spływowiczów. utworzenie stowarzysze gospodarczych, o wiatowo - naukowych oraz kulturalnych - w pierwszej kolejno ci nale y utworzy „Stowarzyszenie Przyjaciół Drezdenka”, którego celem powinien by lobbing na rzecz

104 mieszka ców w kraju i w wiecie. Kolejne stowarzyszenia to stowarzyszenia gospodarcze np. kupców i handlowców, hotelarzy i gastronomików, agroturystyki, rzemiosła, r kodzielników, le ników, producentów rolnych itp. Kolejne powinny mie charakter o wiatowy, kulturowy, naukowy, hobbystyczny itp.; organizowanie imprez o krajowym i mi dzynarodowym znaczeniu . W Drezdenku i gminie nale y organizowa imprezy o turystycznym znaczeniu np.: Las ywi i bogaci – 2 – 3 dniowa impreza, Rykowisko” - impreza my liwska, Zjazd carewaningu krajowego i mi dzynarodowego, Kajak i wiosło – dla spływowiczów, bezkrwawe łowy – plener fotograficzny, wi to Kwiatów, Turnieje piłkarskie, Biegi na orientacj , wiele innych. restaurowanie i udost pnianie zabytków - pozostały nieliczne zabytki dlatego trzeba o nie pieczołowicie dba i udost pnia turystom jako atrakcje - ko cioły, pałace, zespoły parkowo - pałacowe, obronne, budownictwa lubuskiego itp., tworzenie i rozwijanie gminnego transportu - gminny, prywatny transport powinien zapewni przewóz ludzi oraz towarów mi dzy miejscowo ciami w gminie, s siednimi gminami oraz w kraju i zagranic . Powinny by to małe przedsi biorstwa transportu samochodowego oraz transportu atrakcyjnego dla turystów – bryczki terenowe, zim kuligi i sanie, kolejki kołowe i wiele innych; organizowanie akcji zielonych szkół i płuc - celem tych akcji jest wymiana młodzie y oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Mo liwe to b dzie dopiero po rozbudowie bazy noclegowo - gastronomicznej i sportowo - rekreacyjnej. Akcje tego typu nale y prowadzi poza sezonem letnim; wymiana młodzie y - w ramach współpracy z gminami w kraju i za granic, wykorzystuj c walory ekologiczne i zdrowotne regionu d y do przyjmowania młodzie y z innych gmin i wysyłania swoich grup. Wymiana ta powinna słu y

105 głównie rozwojowi intelektualnemu gminy oraz tworzy dodatkowe miejsca pracy. Korzy ci z wymiany młodzie y s oczywiste i dlatego proponuje si poni sze formy: wypoczynek i krajoznawstwo, stypendia, zamiłowania i zainteresowania; rozwój kulturotwórczy regionu - powinien tworzy warunki do strategii dyferencjacji czyli wyró niania si gminy Drezdenko w otoczeniu. Jest to trend do rustikalizmu czyli powrót do korzeni, tradycji, obyczajów, zwyczajów, produktów, które stanowi same w sobie atrakcje turystyczne i maj unikatowy charakter oraz nazw „Drezdenecki”. Gmina Drezdenko jest terenem ekologicznym o nie skaonym rodowisku naturalnym, producentem tlen i pochłaniania zanieczyszcze o specyficznym mikroklimacie walorami zbli onymi do klimatu ródziemnomorskiego . Jest to główny walor gminy, o który nale y dba i w planach rozwojowych traktowa priorytetowo poprzez osi ganie celów; rozwijanie infrastruktury komunalnej - przez okres 10 lat rozwoju gmina powinna utworzy mieszka com cywilizacyjne podstawy ycia. Jest to warunek niezb dny i konieczny w osi ganiu wszystkich celów zarysowanych w tej strategii rozwojowej. Dlatego nale y inwestycje gminne ukierunkowa na: wodoci gi, kanalizacj , kanalizacj burzow , oczyszczalnie cieków przemysłowych i komunalnych, składowanie, sortowanie i przetwórstwo mieci i odpadów, ogrzewnictwo ekologiczne, mieszkalnictwo indywidualne, spółdzielcze i weekendowe, drogownictwo a zwłaszcza rozbudowa dróg tranzytowych i lokalnych zalesianie słabych gleb - gleby V i VI klasy oraz nieu ytki nale y zalesia tak aby areał lasów wzrósł nawet do 70 - 75%. B dzie to rozszerza ekologiczno gminy oraz uatrakcyjnia pobyt w lesisto - jeziornym krajobrazie. Szczególnie dla turystów z krajów UE, w których jest bardzo mało lasów. Dzi ki zalesianiu

106 planowemu i samorodnemu b dzie mo na tworzy tereny ciszy i krajobrazu chronionego; tworzenie parków, ziele ców oraz ukwiecanie miejscowo ci - we wszystkich miejscowo ciach gminy w centralnych punktach w poł czeniu z parkingami powinny by parki, ziele ce, punkty małej gastronomii, mapy informacyjne itp. słu ce jako miejsca do zatrzymywania si podró nych oraz centralne miejsca spotka mieszka ców z ró nych okazji; rozwijanie szlaków pieszych i rowerowych - nie mo na si sko czy na ich oznakowaniu i wytyczeniu. Szlaki te musz si ł czy z innymi szlakami w województwie lubuskim, zachodniopomorskim i wielkopolskim oraz w Niemczech. Przy nich powinny znajdowa si biwakowiska, wypo yczalnie sprz tu turystycznego, punkty napraw, mała gastronomia i najwa niejsze -punkty sanitarno – higieniczne; wyznaczenie stref ciszy i terenów chronionych - jest to niezb dny warunek tworzenia zielonych szkół, domów spokojnej staro ci, rybaczówek i turystyki ekologicznej polegaj cej na obserwacjach i badaniach przyrody, a ponadto turystyki weekendowej; dbanie o czysto i estetyk - bez tej działalno ci nie jest mo liwe, aby nast pił rozwój cywilizacyjny i gospodarczy. Ten warunek musi by u wiadomiony wszystkim mieszka com poniewa bałagan, brud, nieład odstrasza, a nie przyci ga do zatrzymania si i pobytu. Nale y pami ta , e teren, obiekt, gospodarstwo itp. czyste i estetyczne powoduje u przeje daj cego ch zatrzymania si i zobaczenia, a u mieszka ca lepsze samopoczucie i ch dalszego działania. Nale y podkre li , e w miejscowo ciach gminy Drezdenko jest wiele takich obiektów, które u osoby obcej wyzwalaj ch ich obejrzenia; tworzenie miejsc sanatoryjno - leczniczych i domów spokojnej staro ci - jest to cel i kierunek przyszło ciowy z uwagi na uci liwo ci cywilizacyjne i stresy wynikaj ce z ycia w du ych miastach. Tworzenie jednego miejsca pobytowego powoduje a 4 - krotny wzrost zatrudnienia ludno ci miejscowej w usługach, handlu, gastronomii i opiece medycznej. Ponadto nale y podkre li , e s to miejsca pracy całoroczne, a nie sezonowe.

107 Aby osi gn powy sze cele władze samorz dowe powinny ukierunkowa swoje przyszło ciowe zadania na zapewnienie mieszka com warunków rozwoju społecznego oraz wygodnych warunków bytowych czyli ch ci działania i ycia ludzi w Swojej Małej Ojczy nie poprzez: rozwijanie szkolnictwa - ka de dziecko w gminie musi mie zapewniony dost p do szkoły podstawowej i gimnazjum, w których poziom kształcenia nie mo e odbiega od redniego krajowego. Szkoły te musz mie dobrych nauczycieli i by dobrze wyposa one w pomoce dydaktyczne. Musz zapewnia młodzie y równy start edukacyjny z młodzie o rodków miejskich. Ponadto wszystkie szkoły poza zaj ciami lekcyjnymi powinny by miejscowymi centrami edukacyjnymi dorosłych oraz rekreacji masowej; utworzenie Centrum Edukacyjnego oraz zamieszczenie w nim szkoły typu wy szego - władze samorz dowe musz przekona władze o wiatowe do utworzenia szkoły wy szej ogólnej lub zawodowej, ze wzgl dów na liczb mieszka ców, du e bezrobocie oraz rozwój wytyczony w niniejszej strategii rozwojowej. Specjalizacja szkoły ukierunkowana na rozwijanie turystyki oraz wykorzystanie zasobów miejscowych. Ba bazie tej szkoły powinny by utworzone i działa : Europejskie Centrum Informacyjno – Doradcze Centrum Kształcenia Dorosłych Dobrym rozwi zaniem b dzie współpraca tej szkoły z centrów z Politechnik Koszali sk , Wy szymi Szkołami i uczelniami tego typu w kraju i za granic ; rozwijanie wspólnoty interesów mieszka ców gminy - ka dy mieszkaniec musi zrozumie , e jego los zale y od niego samego oraz s siadów, znajomych itp. poł czonych w działaniu wspólnymi interesami jako dobrem ogółu. Dlatego niezb dny jest rozwój stowarzysze gospodarczych, kulturalnych, religijnych i innych nawet po to aby korzysta ze ródeł pomocowych krajowych i zagranicznych. O pomoc na równi z władzami mog ubiega si stowarzyszenia, a ponadto tylko dzi ki nim mo liwe jest nawi zywanie ró norodnych kontaktów grupowych z podobnymi organizacjami w kraju i za granic ;

108 rozbudowanie Gminnego O rodka Kultury (w tym: Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Drezdenko) - istniej cy o rodek nale y zmodernizowa i rozbudowa w kierunku tzw. „Domu Ludowego” przeznaczonego na wszelkiego rodzaju imprezy dla ludno ci i przyjezdnych turystów z ró nymi klubami np. Mi dzynarodowej Prasy i Ksi ki, Przedsi biorców Rolnych itp. oraz stowarzysze kulturalnych i zespołów folklorystycznych osób starszych i młodzie owo – dzieci cych, nauczaniem j zyków obcych. W Gminnym O rodku Kultury powinna by kawiarnia z wystrojem ludowym, sala bilardowa, czytelnia itp.; tworzenie ładu architektonicznego oraz dbania o czysto i estetyk we wszystkich miejscowo ciach gminy - miasto Drezdenko powinno wyra nie mie zarysowane cz ci: cz publiczna - z centralnym placem i deptakiem; cz mieszkalna - domy i domki jednorodzinne; cz przemysłowo - usługowa cz rekreacyjno - sportowa We wszystkich cz ęś ciach miasta zabudowa estetyczna, ciekawa architektonicznie, zabudowana w przyrod ę estetyczna i ładnie utrzymana. Miejscowo ści turystyczne równie ż uporz ądkowane dzielone na cz ęść publiczno - mieszkaln ą i farmersk ą. Miasto i miejscowo ści z ziele ńcami i ukwiecone z ławkami do odpoczynku i mał ą gastronomi ą; rozwijanie dost pno ci do słu by zdrowia - tworzenie publicznych i prywatnych placówek słu by zdrowia w tym obiektów sanatoryjno - leczniczych oraz domów spokojnej staro ci, a tak e aptek, słu by weterynaryjnej i sanitarno - higienicznej oraz społecznej słu by ratownictwa i pierwszej pomocy przedmedycznej w miejscach publicznych; rozwijanie bazy rekreacyjno - sportowej – baza ta to wielofunkcyjna rola szkół i udost pnianie hal sportowych, boisk, kortów itp. miejscowej ludno ci i przyjezdnym oraz budowa krytej pływali i odkrytej w Drezdenku, pływalni na jeziorach, kortów tenisowych, boisk, siłowni dla pa i panów, kr gielni oraz przynajmniej jednego pola golfowego, a tak e parkingów, cie ek zdrowia, szlaków pieszych i rowerowych, toru motocrossowego, toru konnego w tym dla bryczek, wypo yczalni sprz tu sportowego. Baza ta powinna mie charakter

109 publiczno – prywatny. Ponadto w Drezdenku przewiduje si budow Drezdeneckiego Centrum Sportowo – Rekreacyjnego z kr gielniami, kortami do tenisa, pływalni odkryt i mał gastronomi , kawiarni , restauracj , polami biwakowymi i pensjonatem; rozwijanie bazy usługowo - gastronomicznej - jest to podstawowa baza zapewniaj ca pobyt w dobrych warunkach dla przyjezdnych. Baza ta to obiekty noclegowe - hotele, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne, prywatne kwatery, motele itp. oraz restauracje, kawiarnie, cukiernie, winiarnie, paby, dyskoteki i punkty małej gastronomii. Ponadto s to usługi serwisowe, kosmetyczno - fryzjerskie, fotograficzne, pami tkarskie itp. oraz obiekty takie jak pola biwakowe, campingi; rozwijanie bazy kulturalnej - cała baza kulturalna ma słu y mieszka com do kulturalnej działalno ci, a przyjezdnym do uatrakcyjnienia pobytu. W ka dej miejscowo ci powinien by obiekt publiczny przeznaczony na t działalno , mo e by to remiza, klub lub szkoła. Ponadto cz obiektów kulturalnych w tym zabytki powinny mie skomercjalizowany charakter i zapewnia miejsca pracy oraz dochody ludno ci miejscowej (likwidowane szkoły wykorzysta na orodki kultury wiejskiej); rozwijanie budownictwa spółdzielczego i społecznego - władze samorz dowe powinny dotychczasowe mieszkalnictwo komunalne sprywatyzowa i zostawi w swojej dyspozycji tylko cz socjaln dla ubogich mieszka ców gminy. Główn uwag skupi na rozwijaniu spółdzielczego i społecznego budownictwa mieszkaniowego poprzez tworzenie ró nego rodzaju ulg i preferencji np. sprzeda działek budowlanych po preferencyjnych cenach, zwolnienia i ulgi w podatku od nieruchomo ci na pewien okres itp. Wraz z preferencjami władze powinny ingerowa w form budownictwa, kształt osiedli itp. aby zapewni ład architektoniczny i estetyk nowych budowli i osiedli; Osi gni cie powy szych celów zapewni wzrost ekonomiczny i rozwój społeczny tym samym gmina stanie si bezpieczna dla mieszka ców i przyjezdnych. Bezpiecze stwo w gminie ulegnie poprawie poprzez:

110 rozwijanie harcerstwa i innych organizacji młodzie owych - w gminie nale y odtworzy działalno harcerstwa i utworzy dru yny specjalistyczne np.: stra ackie, ratownictwa i pierwszej pomocy, lotniarsk itp. oraz inne organizacje o charakterze o wiatowym, naukowym, u ytkowym - koło Ligi Ochrony Przyrody, ekologiczne, młodych biznesmenów itp. Młodzie musi mie mo liwo wy ycia si w działaniu społecznym; rozwijanie sportu młodzie owego - obok organizacji młodzie owych powinny w szkołach działa kluby sportowe i sekcje np. piłkarskie, lekkoatletyczne, sportów obronnych, lotniarskie, saneczkarskie, narciarskie itp. Ten sport powinien by wspomagany z gminnej kasy; rozwijanie kół zainteresowa - dla starszych i młodzie y poprzez powstawanie ró norodnych kół, sekcji, zespołów: pie ni i ta ca, artystycznych, r kodzieła, majsterkowania, baletu, fotografii, miło ników przyrody, informatycznych i wielu innych; rozwój działa prewencyjnych policji - policja powinna d y poprzez swoje działania prewencyjne do wsparcia przez ludno miejscow . Dlatego wspólnie z organizacjami i stowarzyszeniami mieszka ców powinna uczestniczy w yciu publicznym oraz prowadzi akcje: zasad ruchu drogowego zwłaszcza pieszego, przeciwdziałania narkomanii i innym patologiom społecznym, pierwszej pomocy, ekologii i ochrony rodowiska, samoobrony obywatelskiej, inne akcje prewencyjne np. p.po , ewakuacyjne itp. rozwijanie telefonizacji i monitoringu - w Drezdenku oraz miejscowo ciach gminy powinny znajdowa si ogólnodost pne telefony ł cz ce natychmiast z policj , stra po arn i pogotowiem ratunkowy, oraz automaty telefoniczne umo liwiaj ce ł czno ludno ci miejscowej i przyjezdnych z całym wiatem. Miejsca publiczne powinny by monitorowane komputerowo, a niebezpieczne poprzez telewizj .

111 Osi gni cie powy szych celów w nast pnym rozdziale przedstawione b dzie w postaci planu strategicznego. Niew tpliwie ich realizacja przyczyni si do wzrostu ekonomicznego tym samym wzrostu dobrobytu mieszka ców, obni enia bezrobocia do 3 - 4% i całkowitej jego likwidacji w sezonie du ego ruchu turystycznego, poprawienia standardów cywilizacyjnych ycia mieszka ców, wzrostu bezpiecze stwa i najwa niejsze, ch ci dalszego ycia w mie cie i gminie Drezdenko.

112 CZ 4. STRATEGICZNY PLAN ROZWOJU MIASTA I GMINY DREZDENKO DO 2015 ROKU

4.1. Strategie realizacyjne planu rozwoju.

Strategia jest wyborem drogi (sposobu i metod) w osi ganiu wytyczonych celów poprzez realizacj zada uj tych w planie strategicznym maj cym na celu jak najefektywniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów materialnych i finansowych. Nale y podkre li , e zasoby zawsze maj charakter ograniczony. Z szerokiego spektrum strategii w rozwoju gminy Drezdenko celowo jest stosowa nast puj ce: 1. Strategi dyferencjacji : czyli wyró niania si w powiecie, województwie i kraju. W gminie wyst puj zasoby umo liwiaj ce stosowanie tej strategii: walory naturalne, mikroklimat, mo liwo uprawiania sportów wodnych (wyj tek na Pomorzu), du e zalesienie. Ponadto gmina musi wyró nia si produktami, obsług turystów, unikatowymi imprezami. Celem tej strategii jest przyci gni cie turystów z zewn trz oraz utrwalenie w otoczeniu swojej wyj tkowo ci. 2. Strategi dywersyfikacji: jest to równoczesne rozszerzenie działalno ci oraz obszaru oddziaływania. Stosowa j mo na w ka dej działalno ci w układzie: rodzaj działalno ci ➫ obszar oddziaływania np.: a) produkcja: ➫ rynek gminny ➫ powiatowy ➫ regionalny produkt - 1 produkt - 2 b) impreza kulturalna ➫ w gminie ➫powiat ➫ region impreza masowa inne imprezy 3. Do strategii dywersyfikacji wiedzie droga poprzez stosowanie pomocniczych strategii: a) rozwoju produktów (usług) ➫ PiUsł. - 1, PiU -2, PiU (N)

113 b) rozwoju obszarów oddziaływania ➫ gmina ➫ powiat ➫ region ➫ kraj ➫ zagranica c) penetracji - produkt, usługa, rodzaj działalno ci maj cy charakter nowo ci najpierw sprawdza si w jednostkowym wydaniu na lokalnym obszarze i po dobrych opiniach lub przyj ciu rozszerza si obszar oddziaływania. 4. Strategi franchisingu - jest to podstawowa strategia w tworzeniu i rozwijaniu małych i rednich przedsi biorstw przy ograniczonych mo liwo ciach finansowych i du ym bezrobociu. Jej stosowanie polega na tworzeniu nowych przedsi biorstw, które s poddostawcami wi kszych firm krajowych i zagranicznych lub nawet produkuj cych produkty pod ich mark . Warunkiem stosowania tej strategii jest: - wniesienie aportu rzeczowego np. hala, budynek; - siła robocza w miar tania i wykwalifikowana; - ulgi w podatkach i opłatach lokalnych - najwa niejsze to aktywno w poszukiwaniu partnera i przekonanie go o celowo ci przedsi wzi cia. Po pozyskaniu firmy przedsi biorca miejscowy tworzy warunki do produkcji a firma zasadnicza zajmuje si technologi , wyposa eniem w maszyny, zbytem, promocj itp. W gminie Drezdenko mo na ubiega si o produkcj dla znanych firm krajowych i zagranicznych rolno - spo ywczych, przemysłu drzewnego, materiałów budowlanych, meblarskich, odlewniczych itp. 5. Strategi aliansów - jest to strategia wyj tkowo przydatna dla władz samorz dowych w realizacji du ych przedsi wzi inwestycyjnych. Polega ona na dobrowolnej współpracy w zwi zkach celowych z innymi gminami np. gazyfikacja, telefonizacja, kanalizacja, kultura, turystyka itp. oraz działalno ci w zwi zkach i stowarzyszeniach gminnych i wspólnej promocji, organizacji du ych przedsi wzi gospodarczych np. targi itp. 6. Strategi specjalizacji na jednym biznesie (rodzaju działalno ci) jest to strategia dla całej gminy oraz nowo powstaj cych przedsi biorstw. Polega ona na wyborze jednego produktu, usługi lub działalno ci jako podstawowej i ci gle

114 udoskonalanej słu cej do wyrabiania marki i renomy w otoczeniu bli szym i dalszym. Dzi ki tej strategii koncentrujemy zasoby na tym, co najlepiej robimy oraz na tym, co przynosi najwi ksze efekty. Tym samym nie rozpraszamy sił i rodków na działania zb dne. Gmina Drezdenko powinna skoncentrowa si na: * turystyce w tym kwalifikowanej i weekendowej * przetwórstwie le nym i drzewnym * przetwórstwie rolno - spo ywczym * ekologii * imprezach kulturalno - turystycznych * rzemio le, r kodziele. 7. Strategi restrukturyzacji - polega na doskonaleniu struktur organizacyjnych: - wsi i rolnictwa - administracji samorz dowej - szkolnictwa i kultury 8. Inne strategie w odniesieniu do przedsi biorstw a zwłaszcza: integracji w przód i wstecz czyli rozwijanie przedsi biorstw dostarczaj cych półprodukty, surowce itp. dla wi kszych firm lub przedstawicielstwa tych firm w gminie oraz dywersyfikacji wertykalnej i horyzontalnej. Strategie oraz przedsi wzi cia i przykładowe zadania strategiczne zestawiono w poni szej tabeli.

Tabela 53 Zestawienie strategii i przedsi ęwzi ęć strategicznych gminy Drezdenko

115

Rodzaj strategii Przedsi ęwzi ęcia strategiczne Przedsi ęwzi ęcia strategiczne samorz ądu przedsi ębiorstw i mieszka ńców strategia • turystyka • baza turystyczna dywersyfikacji • estetyka • estetyka zabudowy • wielofunkcyjne wsie • gospodarstwa farmerskie i agroturystyczne • ekologia i ochrona rodowiska • przetwórstwo rolno-spo ywcze • opieka nad lud mi starszymi • przetwórstwo le ne • imprezy masowe • zdrowa ywno • działalno o wiatowa • rzemiosło • bezpiecze stwo - spokój • rkodzieło • materiały budowlane strategia • turystyka kwalifikowana • zaopatrywanie w produkty zdrowej dywersyfikacji • wypoczynek i rekreacja ywno ci ludno ci Gorzowa i Berlina • promocja i marketing • rozwijanie przedsi biorstw półproduktów • pobudzenie przedsi biorczo ci i produktów dla budownictwa • zwalczanie bezrobocia mieszkaniowego • przetwórstwo płodów le nych • ziołolecznictwo strategie rozwoju • turystyka wodna • szkółki wodne produktów, • ekoturystyka • rybaczówki, domki my liwskie obszarów • turystyka lecznicza • osiedla domków wczasowych i penetracji • imprezy kulturalne (weekendowych) • udział w stowarzyszeniach • rozwój produktów zdrowej ywno ci • turystyka weekendowa • uprawy ziół • uprawy ekologiczne: trzcina, wiklina, konopie • uprawy nowych ro lin: chmiel, zielonki • wytwórnie pasz • hodowla koni • inne strategie • dziewiarstwo i tekstylia franchicingu • przetwórstwo rolno-spo ywcze • materiały budowlane • krawiectwo • przetwórstwo drzewne • meblarstwo i galanteria drzewna • produkcja rolna • produkcja metalowa • produkcja elektroniczna • produkcja zwierz ca • utylizacja mieci i odpadów strategia aliansów • wodoci gi i kanalizacja • gazyfikacja • turystyka - szlaki piesze, rowerowe, konne • ochrona rodowiska • drogownictwo • owiata, nauka, kultura • sport i rekreacja • zwalczanie bezrobocia

116 • promocja i marketing strategia Turystyka: wypoczynkowa, rekreacyjna, weekendowa, wodna, ekologiczna, specjalizacji kwalifikowana itp. Przetwórstwo rolno - spo ywcze i runa le nego Rzemiosło i r kodzieło Imprezy kulturalno - owiatowe i turystyczne Strategia • wsie (przekształcenie restrukturyzacji w wielofunkcyjne) • owiata (szkolnictwo podstawowe, gimnazja, szkoły rednie) • administracja - uzyskanie certyfikatu 1400 (norma europejska) Inne strategie: wynikaj ce ze specyfiki przedsi wzi długofalowych

4.2. Zadania wynikaj ące z celów strategicznych.

W niniejszym podrozdziale na bazie analizy dotychczasowych wyników bada , szans i zagro e oraz mocnych i słabych stron gminy Drezdenko zostan uszczegółowione cele strategiczne uporz dkowane w hierarchicznej kolejno ci z jednoczesnym wytyczeniem zada realizacyjnych gwarantuj cych ich osi gni cie. Ka da grupa zada zostanie zako czona wykazem skutków ich zaniechania. Podstawowym celem zapewniaj cym wzrost ekonomiczny oraz osi gni cie wszystkich innych celów jest:

Miasto i gmina o środkiem wzrostu gospodarczego

CELE ZADANIA REALIZACYJNE SZCZEGÓŁOWE

117 opracowanie programu • wykonanie studium zagospodarowania przestrzennego do 2015 r. restrukturyzacji rolnictwa • wytypowanie wsi do likwidacji i przeprowadzenie konsultacji wsi drezdeneckiej i referendum • wspólnie z Lasami Pa stwowymi opracowanie planu zalesienia • opracowanie projektów wsi turystycznej i wielofunkcyjnej aktywizacja • utworzenie Europejskiego Centrum Informacyjno-Doradczego przedsi biorczo ci • Utworzenie Centrum Gminnej Przedsi biorczo ci z Inkubatorem gospodarczej oraz przygotowania zawodowego mieszka ców • powołanie gminnego ciała doradztwa gospodarczego i samorz dowego rozwijanie przetwórstwa • zorganizowanie doradztwa rolniczego rolno-spo ywczego i runa • wydzielenie gruntów pod przetwórstwo rolno-spo ywcze i runa le nego le nego • pomoc mieszka com w nawi zaniu kontaktów z firmami przetwórstwa rolnego, spo ywczego i le nego • opracowanie programu zwalczania bezrobocia na wsi rozw ijanie rzemiosła • zorganizowanie konkursu 1 raz w roku na „Produkt Drezdenecki” i r kodzieła ludowo produkt rolny, spo ywczy, rzemie lniczy i r kodzieła artystycznego - artystycznego • zorganizowanie „Dni Drezdenka” o charakterze promocyjnym w gminie, regionie, kraju itp. • stypendium dla twórcy ludowego rozwijanie turystyki • wydzielenie terenów w gminie pod infrastruktur turystyczn i agroturystyki • ogłoszenie przetargów na zagospodarowanie tych terenów • opracowanie planu rozbudowy bazy rekreacyjno - sportowej gminno - prywatnej • zorganizowanie konkursu na najlepsze gminne gospodarstwo agroturystyczne • zorganizowanie informacji turystycznej • wydzielenie terenów pod miejscowo ci weekendowe • wykonanie cie ek zdrowia, szlaków pieszych, rowerowych, konnych, toru motocrossowego itp. • utworzenie Drezdeneckiego Centrum Sportu Rekreacyjnego promowanie gospodarcze • upublicznienie strategii rozwoju w formie wydawnictwa w kraju i za granic • opracowanie folderu gospodarczo-turystycznego o gminie • utworzenie lobby drezdeneckiego • opracowanie kalendarza imprez targowych • powołanie specjalisty od public relations jako rzecznika prasowego • nawi zanie kontaktów gospodarczych z gminami w kraju i za granic rozwijanie kas wzajemnej • utworzenie gminnej kasy oszcz dno ciowo-po yczkowej pomocy • inicjowanie powstania kas wzajemnej pomocy w zwi zkach i stowarzyszeniach mieszka ców tworzenie warunków dla • opracowanie systemu ulg i preferencji dla inwestorów w zale no ci inwestorów miejscowych od liczby zatrudnionych z zewn trz • pomoc prawna i informacyjna inwestorom miejscowym tworzenie i rozwój • opracowanie zasad pomocy dla inicjatyw i zwi zków gospodarczych działalno ci stowarzysze • inicjowanie i wspieranie działalno ci ni ej wymienionych gospodarczych stowarzysze : - producentów rolnych - przedsi biorców przemysłowych i budowlanych - kupców i handlowców

118 - hotelarzy i gastronomików - rzemiosła i usług tworzenie zwi zków • przyst pienie do Zwi zków Gmin celowych gmin do • wybór inwestycji wspólnych realizacji wspólnych • wybór i okre lenie zasad współpracy z gminami zada nawi zywanie stosunków • programy współpracy z gminami w Niemczech, Danii, Szwecji, partnerskich z gminami Austrii, Litwie, Estonii, Rosji w kraju i za granic • program imprez wymiennych • program imprez gospodarczych • inne kontakty

SKUTKI ZANIECHANIA ZADA Ń brak planowego wzrostu i rozwoju gminy dalsze ubo enie mieszka ców gminy (strefa n dzy) chaos gospodarczy, upadło ci, zniech cenie do przedsi biorczo ci dalszy wzrost bezrobocia (strefa chronionego bezrobocia) wzrost zagro enia patologiami społecznymi oraz obni enie poziomu cywilizacyjnego mieszka ców nie wykorzystanie zasobów naturalnych: surowce, krajobraz, lasy, jeziora i mikroklimat du y wzrost kosztów pomocy społecznej izolacjonizm w powiecie, województwie i kraju oraz peryteryjno ci gminy wzrost zagro enia bezpiecze stwa publicznego pogł biaj cy si brak zainteresowania inwestowaniem w gminie pogł bienie si zjawiska „stadnego my lenia” - nic nie zale y odemnie, na nic nie mamy wpływu itp.

Gmina otwarta, przyjazna i go cinna

CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA REALIZACYJNE rozbudowanie, • opracowanie i wykonanie planu modernizacji dróg gminnych, ulic, modernizacja dróg chodników • wytyczenie i budowa parkingów płatnych, le nych pól biwakowych i campingów

119 • modernizacja szlaków pieszych i rowerowych • modernizacja dróg powiatowych i wojewódzkich rozbudowanie • podj cie i opracowanie akcji telefon w ka dym domu telekomunikacji • wł czenie gminy w sie telefonii komórkowej i internetu • plan poł czenia gminy z sieci internetow • własna strona w „Internecie” rozwijanie bazy • opracowanie programu rozwoju turystyki turystycznej • opracowanie i wdro enie planu gminnej bazy rekreacyjno-sportowej • opracowanie sposobów pomocy dla rozbudowy bazy noclegowej i gastronomicznej • inicjowanie tworzenia bazy sanatoryjnej i domów spokojnej staro ci tworzenie stowarzysze • utworzenie stowarzyszenia „Przyjaciół Drezdenka” owiatowych • utworzenie stowarzyszenia naukowego: ochrony przyrody, - naukowych, ekologicznego itp. kulturalnych itp • rozwijanie stowarzysze kulturalnych i zespołów folklorystycznych pie ni i ta ca, muzycznych twórców ludowych itp. organizowanie imprez • opracowanie i wdro enie programu imprez masowych w Drezdenku: o krajowym • Las ywi i bogaci i mi dzynarodowym • Rykowisko - impreza my liwska znaczeniu • Zawody drwali • Carawaning • Złoty pstr g - impreza w dkarska • zawody kajakowe • przegl d zespołów folklorystycznych • wiele innych restaurowanie • opracowanie planu restauracji zabytków i udost pnienie zabytków • opracowanie sposobów udost pnianie zabytków • system opłat miejscowych za zwiedzanie tworzenie i rozwijanie • opracowanie sposobu utworzenia gminnego transportu dowozu gminnego transportu dzieci do szkół oraz odpłatnego transportu mieszka ców i turystów z miejscowo ci do miejscowo ci • transport publiczny • transport prywatny organizowanie akcji • opracowanie sposobów wykorzystania szkół latem na kolonie zielone szkoły i płuca i schroniska i wymiany młodzie y • przemy lenie i organizowanie akcji „zielone płuca Polski i Europy” • wymiana mi dzyszkolna młodzie y • wymiana mi dzy gminami • stypendia dla zdolnej młodzie y rozwijanie kultury • organizacja konkursów na: drezdeneckiej w sensie - ubiór drezdenecki regionalizmu - produkt drezdenecki - wystrój drezdenecki - zwyczaj drezdenecki - inne

SKUTKI ZANIECHANIA ZADA Ń

120 przekształcenie gminy w region apatii i beznadziei omijany przez turystów - pogł bienie izolacji gminy du a migracja i obni enie zaludnienia do 10 – 11 tys. mieszka ców starzenie si mieszka ców i zamieszkiwanie gminy przez rencistów i emerytów przekształcenie si gminy w pustyni kulturaln i intelektualn dalsze ubo enie mieszka ców oraz wyludnienie si wsi, powstawanie ruder, dzikiej ro linno ci oraz slumsów wiejskich pogł biaj ce si obni enie mo liwo ci rozwoju intelektualnego dzieci i młodzie y - wtórny analfabetyzm - „dziedziczenie biedy i bezrobocia”

Gmina terenem ekologicznym zdrowym dla mieszka ńców i przyjezdnych CELE ZADANIA REALIZACYJNE SZCZEGÓŁOWE rozwijanie infrastruktury • opracowanie planu długofalowego inwestycji komunalnej (gaz, komunalnej wodoci gi, kanalizacja, drogi) • opracowanie aplikacji inwestycji do funduszy pomocowych • opracowanie programu rozwoju mieszkalnictwa • inicjowanie mieszkalnictwa społecznego • utworzenie komunalnego mieszkalnictwa socjalnego zalesienie gleb V i VI • wspólnie z dyrekcj Lasów Pa stwowych opracowanie planu klasy zalesienia gminy w ramach programu „Zielone Płuca Polski i Europy” tworzenie parków, • umieszczenie w planie zagospodarowania przestrzennego parków ziele ców oraz i ziele ców ukwiecenie miejscowo ci • restaurowanie parków pałacowych • zorganizowanie konkursu na ukwiecenie posesji, balkonu, działk itp rozwijanie szlaków • opracowanie zagospodarowania wytyczonych szlaków pieszych pieszych i rowerowych i i rowerowych wodnych • dzier awa terenów pod biwakowiska, punkty małej gastronomii itp. • organizowanie imprez turystycznych na szlakach pieszych, rowerowych i wodnych wyznac zenie stref ciszy • wspólnie z dyrekcj Lasów Pa stwowych AWRSP ustalenie stref i terenów chronionych ciszy, krajobrazu chronionego w celu rozwoju turystyki ekologicznej • ziołolecznictwo (strefy i uprawy ziół • osiedla domków weekendowych • plan przej cia lasów i gruntów w dyspozycj gminy dbanie o czysto • konkurs na ekologiczne i czyste i estetyczne obej cie gospodarskie, posiadło , obiekt turystyczny, agroturystyczny • akcje czysty las, naturalne rodowisko • ustalenie mandatów i opłat karnych za bałagan i brud tworzenie miejsc • we współpracy krajowej i zagranicznej wykorzystanie szans sanatoryjno - leczniczych mikroklimatu, zach canie inwestorów do tworzenia sanatoriów

121 i domów spokojnej i domów spokojnej staro ci staro ci

SKUTKI ZANIECHANIA ZADAŃ

nie wykorzystanie ródeł finansowych funduszy pomocowych UE w rozwijaniu infrastruktury technicznej gminy pogł bienie izolacjonizmu gminy nie wykorzystanie wła ciwo ci mikroklimatu krajobrazu, stref ciszy i spokoju nie utworzenie podstawowej infrastruktury cywilizacyjnej tym samym zniech cenie inwestorów z zewn trz do inwestowania w gminie omijanie gminy przez turystów oraz brak zainteresowania budownictwem weekendowym dalsza degradacja miejscowo ci (wsi gminnych), rudery, zapuszczone gospodarstwa, brak dost pno ci komunikacyjnej powstanie w otoczeniu negatywnego obrazu i opinii o gminie polanowskie

Gmina zapewniaj ąca rozwój społeczny i wygod ę mieszka ńców CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA REALIZACYJNE rozwijanie szkolnictwa • rozbudowa sieci gimnazjów, szkół rednich i wy szej • modernizacja i rozbudowa szkół podstawowych wielofunkcyjnych • program doposa enia szkół • utworzenie: - Europejskiego Centrum Informacyjno-Doradczego - Centrum Kształcenia lub Doskonalenia Zawodowego Dorosłych • program rozwoju współpracy o wiatowej i z Politechnik Koszali sk rozwijanie wspólnot • program rozwoju spółdzielczo ci: gminnych - rolnej, agrobiznesu - produkcyjnej - finansowej - inne • pomoc w rozwijaniu wspólnot mieszka ców i ich organów przedstawicielskich, rad sołectw, kulturalnych, o wiatowych itp. rozbudowanie Gminnego • opracowanie programu rozwoju kultury gminnej Orodka Kultury • przekształcenie Gminnego O rodka Kultury jako placówki dla i punktów kultury mieszka ców i przyjezdnych w miejscowo ciach gminy • rozbudowa, modernizacja GKO jako wizytówki kulturalnej gminy tworzenie ładu • zaplanowanie w studium rozwoju przestrzennego: architektonicznego oraz - cz ci publiczno-usługowej miejscowo ci

122 dbanie o czysto - cz ci mieszkalnych i estetyk gminy - cz ci przemysłowo - usługowej - cz ci rekreacyjno - sportowej • ka da miejscowo musi mie wyra ne wyodr bnienie centrum handlowe, usługowe, informacyjne, noclegowo-gastronomiczne rozwijanie dost pno ci do • wspólnie z kas chorych ustalenie programu rozwoju słu by zdrowia słu by zdrowia w gminie o charakterze - lekarzy pierwszego kontaktu -placówek specjalistycznych - prywatnej słu by lekarskiej - aptek - sanatoriów rozwijanie bazy • program rozwoju turystyki, sportu i rekreacji rekreacyjno-sportowej - baza publiczna - baza prywatna - baza specjalistycznej turystyki kwalifikowanej - planowanie i rozwój Drezdeneckiego Centrum Sportu i Rekreacji rozwijanie bazy usługowo • program rozwoju małej przedsi biorczo ci i usług zapewniaj cych - gastronomicznej mieszka com wygod ycia: - handel - gastronomia - usługi krawieckie, fryzjerskie, naprawy, serwis, remonty itp. rozwijanie budownictwa • przekształcenie budownictwa komunalnego w socjalne mieszkaniowego • program mieszkalnictwa spółdzielczego spółdzielczego • program budownictwa społecznego i socjalnego

SKUTKI ZANIECHANIA ZADA Ń ograniczenie dzieciom i młodzie y oraz dorosłym mo liwo ci kształcenia na poziomie rednim i wy szym oraz doskonalenia zawodowego w gminie pogł bienie si indywidualizmu i egoizmu mieszka ców brak poczucia wi zi wspólnotowych ucieczka ludzi wykształconych oraz posiadaj cych kapitał pogł bienie si izolacjonizmu i peryferyjno ci gminy chaotyczna i nieskoordynowana zabudowa miejscowo ci ograniczajca ład, estetyk i ujemnie wpływaj ca na atrakcyjno turystyczn brak dost pno ci mieszka ców do słu by zdrowia i niski poziom zdrowotno ci słaba baza lub brak bazy noclegowej, gastronomicznej, sportowo - rekreacyjnej zniech caj cej turystów do pobytu w gminie pogł biaj cy si kryzys mieszkalnictwa oraz ruderowacenie komunalnej substancji mieszkaniowej

123 Gmina bezpieczna CELE ZADANIA REALIZACYJNE SZCZEGÓŁOWE rozwijanie harcerstwa i • aktywizacja młodzie y poprzez działalno władz samorz dowych, innych organizacji nauczycieli, społeczników i tworzenie: młodzie owych - organizacji harcerskich - ochrony przyrody - ruchu młodych - p.po • organizacji strzeleckich i innych rozwijanie sportu • kluby sportowe miejskie, wiejskie i szkolne młodzie owego • stadiony, boiska, hale sportów, pływalnie, korty, kr gielnie itp. • zawody młodzie owe rozwijanie • program rozwoju gminnych kół zainteresowa naukowych, kół zainteresowa kulturalnych, u ytkowych • rozwijanie bazy tych kół • organizowanie współpracy - kół zainteresowa z in nymi w kraju i za granic rozwój działa • plany akcji prewencyjnych w szkołach i miejscowo ciach prewencyjnych policji i • pokazy akcji ratowniczych p.po stra y po arnej • współpraca z organizacjami młodzie owymi • współpraca policji z samorz dem i mieszka cami rozwijanie telefonizacji • instalowanie ogólnodost pnych telefonów ratunkowych i monitoringu w Drezdenkku i wszystkich miejscowo ciach • monitoring elektroniczny miejsc publicznych • monitoring miejsc niebezpiecznych telewizyjno - fotograficzny

SKUTKI ZANIECHANIA ZADA Ń wzrost przest pczo ci, kradzie y, grabie y, napadów itp. wzrost patologii społecznych - alkoholizm, narkomania, ebractwo, bezdomno itp. powstanie gangów młodzie owych o ró nym charakterze ograniczenie skuteczno ci policji wzrost apatii mieszka ców oraz niech do przedsi biorczo ci i posiadania dóbr materialnych ucieczka ludzi wykształconych i przedsi biorczych z gminy powstanie i utrwalenie złej opinii o gminie w otoczeniu bli szym i dalszym

Powy sze zadania maj charakter kierunkowy. Ka de zadanie przyj te do realizacji musi by zamienione na program, plan, projekt samorz dowy, organizacji

124 społecznych lub gospodarczych mieszka ców, a nawet projekty indywidualne społecznie akceptowane i konsekwentnie realizowane Lista zada nie jest ostateczna. Zada mo e by mniej lub wi cej. Zale e to bdzie od ch ci, inicjatywy oraz pozyskanych z zewn trz zasobów finansowych. Jednak e przedstawione wy ej zadania nale y uzna za zasadnicze gwarantuj ce osi gni cie celów strategicznych zapewniaj cych wzrost gospodarczy i rozwój społeczny gminy Drezdenko. W dalszej cz ci rozdziału wskazujemy: kto, jak i sk d wzi fundusze na wykonanie tych zada ?

4.3. Synteza zada ń

W tym podrozdziale proponuje si plan strategiczny realizacji zada wynikaj cych z zało e i celów strategicznych Ka de zadanie zawarte w tym podrozdziale nie jest zadaniem ostatecznie sformułowanym. Zadania te musz by ostatecznie formułowane przez odpowiednie komórki organizacyjne Urz du Miasta i Gminy wprowadzane do bud etu gminnego oraz zatwierdzane przez Rad Miejsk , organizacje gospodarcze i mieszka ców w kwestiach ich dotycz cych zgodnie z regułami demokratycznymi oraz przepisami prawa. Zadania te uj te w formie harmonogramu uło one z logik zwi zków i wynikania w 15 – letnim okresie rozwoju maj słu y wszystkim mieszka com i władzy samorz dowej w uchwyceniu perspektywy rozwojowej (wizji) dróg i metod jej realizacji w perspektywie czasowej.

Tabela 54 Zestawienie zada ń strategicznych

Nr Zadanie Termin Odpowiedzialni zadania realizacji

125 MIASTO I GMINA O ŚRODKIEM WZROSTU GOSPODARCZEGO 1 2 3 4 4.3.1. opracowanie studium zagospodarowania 2000 Zarz d, Rada Miasta przestrzennego 4.3.2. opracowanie projektu wsi turystycznych, 2000 Rada, Rady sołeckie wielofunkcyjnych i do likwidacji zawarty w studium zagospod. przestrzennego 4.3.3. opracowanie planu zalesienia gleb V i VI klasy 2000-2001 Urz d MiG, dyrekcja LP, i zalesienie (stopniowe) dyrekcja AWRSP, rolnicy i dzier awcy 4.3.4. przeprowadzenie konsultacji likwidacji wsi w 2000-2001 Komisja Rady Miejskiej pierwszej kolejno ci licz cych do 10 (referat) mieszka ców, w drugiej kolejno ci do 50 mieszka ców 4.3.5. utworzenie Gminnego Europejskiego Centrum 2000 UMiG – program zał. 2 Informacji i Doradztwa (GECID) 4.3..6. powołanie gminnej rady konsultacyjno-doradczej 2000 i Zarz d we współpracy (mieszka cy i doradcy z zewn trz) ci głe z powiatem, Politechnik zadanie Koszali sk itp 4.3.7. Utworzenie Gminnego centrum Rozwoju 2000-2001 Komisja RM UMiG Przedsi biorczo ci (Inkubator przedsi biorczo ci) (referat) 4.3. 8. Zorganizowanie współpracy w zakresie doradztwa 2000-2005 Rada rolniczego (stały przedstawiciel) lub agronomówka Zwi zek Producentów gospodarstwo pokazowe Rolnych 4.3..9. Opracowanie programu rozwoju przetwórstwa 2000-2001 Komisja rady, zwi zki rolno-spo ywczego: producentów rolnych, - tereny przedsi biorców, - kontakty mieszka cy produkty drezdeneckie - dystrybucja 4.3.10. Opracowanie projektu imprezy promocyjnej: „Dni 2000-2002 Rada, zarz d oraz Drezdeneckie” organizacje społeczno- - w mie cie i gminie gospodarcze, mieszka cy - w powiecie - w województwie - w wybranych gminach krajów UE

4.3.11. Opracowanie konkursu cyklicznego na od 2000 Rada Miejska, Komitet ci głe organizacyjny Drezdenecki produkt roku: zadania - produkcja - rzemiosło - rolno-spo ywczy - rkodzielniczy - inny Poł czy z do ynkami lub Dniami Drezdenka 4.3.12. Opracowanie konkursu i projektu statuetek od 2000 Rada Miejska, komitet Drezdenecki człowiek przedsi biorczo ci i sukcesu organizacyjny . Bal ludzi sukcesu 4.3.13. Zorganizowanie gminnego o rodka informacji od 2000 UMiG, referat turystyki turystycznej (na bazie GECID) – informacja internetowa, medialna, miejscowa, publicystyka,

126 plansze i tablice (wzrokowa) 4.3.14. Opracowanie kompleksowego programu rozwoju 2000-2002 Zarz d UMiG, turystyki 2002-2005 Rada Miejska, Rada - tereny pod obiekty i baz turystyczn wykorzystan konsultacyjno-doradcza, - przetargi na obiekty i baz turystyczn ie projektów zwi zki - projekt bazy rekreacyjno - sportowej społeczno-gospodarcze, - projekt szlaków pieszych, rowerowych, konnych mieszka cy i motocrossowych - projekt campingów, pól biwakowych, parkingów i miejsc postojowych - projekt bazy sportowo-rekreacyjnej letniej - projekt osiedla weekendowego 4.3.15 Opracowanie konkursu drezdeneckie od 2000 UMiG, stowarzyszenia gospodarstwo agroturystyczne roku (razem z ci gle agroturystyczne konkursem produkt turystyczny) 4.3.16. Upublicznienie strategii w formie od 2000 po Zarz d Miejski - wydanie niniejszej strategii w formie folderowej wyczerpanie i rozpowszechnianie nie odpłatne nakładu, - nagrody rzeczowe dla mieszka ców wznowienia - suweniry dla przedstawicieli władzy, poprawione przedsi biorców itp. w kraju i za granic i - zał cznik do aplikacji o fundusze pomocowe rozszerzone 4.3..17. Opracowanie stałych cyklicznych imprez od 2001 Rada Miejska, promocyjno-targowych (organizacja i udział) społeczno-gospodarcze 4.3.18 Powołanie „Towarzystwa Przyjaciół Drezdenka” od 2001 Rada Miejska, oraz medalu i honorowego tytułu „Honorowy Komitet Honorowy Obywatel Drezdenka” 4.3.19. Utworzenie w UMiG stanowiska rzecznika od 2000 Zarz d Miejski prasowego – specjalisty od public relations 4.3.20. Nawi zywanie kontaktów z gminami w kraju i za od 2000 Rada Miejska UMiG granic – wymiany, wizyty, rewizyty, wspólne Stowarzyszenia imprezy i mieszka cy 4.3.21. Inicjowanie powstawania i rozwoju kas pomocy od 2001 Rada Miejska UMiG wzajemnej oraz stowarzysze gospodarczych Powstaj ce zarz dy mieszka ców: stowarzysze - przedsi biorców produkcyjnych - producentów rolnych - kupców i handlowców - rzemie lników - hotelarzy i gastronomików - inne według potrzeb mieszka ców 4.3.22. Opracowanie systemu ulg w podatkach i opłatach 2000 UMiG Rada Miejska lokalnych dla przedsi biorców oraz strategii Skarbnik gminy dochodów gminnych 4.3.23. Opracowanie wykazu zada inwestycyjnych o od 2000 i Komórki organizacyjne zasi gu powiatowym i mi dzygminnym oraz uaktualnie- UM i G , Rada Miejska współpracy i programów mi dzygminnych nie coroczne Komisje rady przedsi wzi infrastrukturalnych i gospodarczych i umieszcza nie w bud ecie rocznym 4.3.24. Opracowanie gminnego programu zwalczania od 2000 UM i G, rada Miejska bezrobocia I komisje

127 - plan rozwoju przedsi biorczo ci Społeczny - plan rozwoju turystyki i agroturystyki komitet zwalczania - plan szkole i przekwalifikowania zawodowego bezrobocia, - powi zanie z działalno ci PUP stowarzyszenia gospodarcze, Powiatowy Urz d Pracy, GOPS

GMINA OTWARTA, PRZYJAZNA I GO ŚCINNA 1 2 3 4 4.3.25 opracowanie 5-cio letnich planów od 2000 UM i G, Rada i Komisja rozbudowy dróg gminnych, ulic Potrzeby komunikacji i chodników 4.3.26 Partycypacja w planach modernizacji dróg: od 2000 UM i G, Rada Miejska - powiatowych Starostwo powiatowe - wojewódzkich Urz d Marszałkowski - krajowych 4.3.27 Opracowanie długofalowego planu od 2000 Zarz d i zarz dy s siednich modernizacji szlaków pieszych, cyklicznie gmin rowerowych i wodnych 4.3.28 Opracowanie programu poł cze 2000-2001 Rada Miejska UM i G, telekomunikacyjnych gminy: Telekomunikacja Polska - sie telefoniczna stała S.A. - sie telefonii komórkowej Przedsi biorstwa - sie internetowa Telefonii komórkowej, - własna strona w Internecie Politechnika Koszali ska 4.3.29 Opracowanie programu Zielone Płuca Od 2002 Rada Miejska UM i G Polski i Europy oraz bazy sanatoryjno – Stowarzyszenia gospodarcze leczniczej i domów spokojnej staro ci Towarzystwa społeczne Kasy Chorych Fundusze Pomocowe 4.3.30 Inicjowanie i cz ciowe finansowanie od 2001 UM i G, Rada i komisje, powstawania stowarzysze : Stowarzyszenia, - kulturalnych Mieszka cy, Towarzystwo - naukowo-owiatowych Przyjaciół Drezdenka , - ekologicznych Politechnika Koszali ska, - folklorystycznych Towarzystwa w kraju i za - twórców ludowych granic - innych 4.3.31 Opracowanie, upublicznienie kalendarza od 2000 w UM i G, Rada i komisje, Imprez Kulturalno-Owiatowych sposób Stowarzyszenia, Drezdenka w gminie, powiecie, ci gły Mieszka cy, Towarzystwo województwie Przyjaciół Drezdenka, Politechnika Koszali ska, Towarzystwa w kraju i za granic 4.3.32 Opracowanie planu restaurowania 2002-2003 UM i G, Rada Miejska, i udost pniania zabytków Stowarzyszenia kulturalne Duchowie stwo 4.3.33 Opracowanie planu wymiany młodzie y – od 2000 Rada Miejska UMiG zał cznik do planu współpracy z innymi Stowarzyszenia i mieszka cy gminami w kraju i za granic zad. 4.3.20 oraz organizacje młodzie owe

128 4.3.34 Opracowanie zasad finansowania zdolnej od 2000 Rada Miejska, UM i G, i biednej młodzie y rokrocznie Stowarzyszenia społeczno- - stypendium gminne uaktualnia gospodarcze - stypendium stowarzysze gospodarczych -ne i upu- i młodzie owe i społecznych bliczniane - nagrody roczne za osi gni cia młodzie owe, sportowe - inne 4.3.35 Opracowanie zasad funkcjonowania szkół Od 2001 Rada Miejska, Rady Sołectw podstawowych jako wielofunkcyjnych i mieszka cy wsi orodków kultury i rekreacji w rodowisku wiejskim 4.3.36 Opracowanie kalendarza imprez Od 2001 Rada Miejska, UM i G , masowych o krajowym Stowarzyszenia społeczne i mi dzynarodowym znaczeniu i ich i młodzie owe, mieszka cy, organizowanie: gminy współpracuj ce - „Las ywi i bogaci” organizacje turystyczne, inne - Rykowisko – krwawe i bezkrwawe łowy - Złoty produkt drezdenecki - Zlot rowerzystów - Zlot starych motocykli, samochodów itp. - Zlot carawaningu 4.3.37 Zorganizowanie konkursów propaguj cych Od 2002 Rada Miejska, UM i G , drezdenecki produkt kulturalny: stowarzyszenia społeczne - malarstwo, rze ba, haft i młodzie owe, mieszka cy, - ubiór gminy współpracujce - wystrój hotelu, restauracji, kawiarni organizacje turystyczne, inne - potrawa drezdenecka produkt r kodzieła - wiele innych W powi zaniu z imprezami masowymi i kulturalnymi

GMINA TERENEM EKOLOGICZNYM, ZDROWOTNYM DLA MIESZKA ŃCÓW I PRZYJEZDNYCH 1 2 3 4 4.3.38 opracowanie długofalowego planu od 2001 co UM i G, Rada Miejska,

129 inwestycji gminnych w infrastruktur 5 lat mieszka cy techniczn : (konsultacje) - wodoci gi - kanalizacja ciekowa i deszczowa - sie gazowa - oczyszczalnie cieków - składowiska mieci i odpadów oraz zakłady utylizacyjne i przetwórstwa 4.3.39 Opracowanie długofalowego programu 2001-2010 UM i G, Rada Miejska, rozwoju mieszkalnictwa: mieszka cy - spółdzielczego (konsultacje) oraz - domków jednorodzinnych całorocznych stowarzyszenia gospodarcze, i weekendowych turystyczne, - społecznego ruch spółdzielczy - socjalnego Poł czenie z innymi programami oraz umieszczenie w planie zagospodarowania przestrzennego, likwidacja mieszkalnictwa komunalnego 4.3.40 Wytyczenie stref ciszy i obszarów od 2002 UM i G wspólnie z Urz dem chronionych oraz ich oznakowanie Powiatowym i zagospodarowanie, rozwijanie stref i Marszałkowskim oraz ziołolecznictwa itp Liga Ochrony Przyrody i MO rod. 4.3.41 Opracowanie systemu wyró nie i kar w od 2002 UM i G na podstawie tym pieni nych za za miecanie przepisów prawa rodowiska naturalnego 4.3.42 Opracowanie planu przej cia cz ci lasów od 2001 Rada Miasta, UM i G, Lasy i gruntów w dyspozycj gminy Pa stwowe, AWRSP 4.3.43 Opracowanie planu parków, ziele ców, 2001 UM i G, Rada Miasta, skwerów, rekonstrukcji parków Rady Soł ctw pałacowych, deptaków itp. centrum wsi mieszka cy wielofunkcyjnych 4.3.44 Opracowanie konkursu na: Od 2000 UM i G, Rada Miasta, - estetyczne i funkcjonalne gospodarstwo Rady Soł ctw i obej cie mieszka cy, oraz - dom i ogródek stowarzyszenia - estetyczna wie mieszka ców - skwer, parki i ziele ce - balkon

GMINA ZAPEWNIAJ ĄCA ROZWÓJ SPOŁECZNY I WYGOD Ę MIESZKA ŃCÓW 1 2 3 4 4.3.45 opracowanie długofalowego programu 2000-2002 UM i G, Urz d Powiatowy,

130 rozwoju szkolnictwa realizacj Urz d Marszałkowski, MEN, - modernizacja szkół podstawowych od 2002 stowarzyszenie gospodarcze - budowa nowoczesnego gimnazjum przez 5 lat i kulturalne, gminy i liceum siedziby GECIiD oraz o wiata z zagranicy, sponsorzy kształcenia dorosłych krajowi i zagraniczni - budowa krytej pływalni - wielofunkcyjnej auli szkolnej jako hali widowiskowej, kinowej, konferencyjnej, balowej itp 4.3.46 Inicjowanie i rozwijanie ruchów Od 2000 Rada Miejska, mieszka cy wspólnotowych: - spółdzielczo ci mieszkaniowej, produkcyjnej - stowarzysze - kulturowych - religijnych - zainteresowa - rad sołeckich - innych 4.3.47 Opracowanie programu rozwoju kultury 2001 Komisja Kultury Rady gminnej: UM i G, mieszka cy - stowarzyszenia kulturalne - zespoły folklorystyczne, muzyczne, chóry itp. - zespoły twórców ludowych - zintegrowanie programu z innymi programami i projektami 4.3.48 Restrukturyzacja Gminnego O rodka 2002-2005 Komisja Kultury Rady Kultury i Sportu w Gminny O rodek UM i G, mieszka cy Kultury - klub kulturalny - Klub MP i K - koncerty - kabaret Drezdenecki itp. 4.3.49 Zaprojektowanie, modernizacja 2003-2007 Rada Miejska, Starostwo, i rozbudowa Gminnego O rodka Sportu Urz d Marszałkowski, i Rekreacji: Sponsorzy, mieszka cy, - budowa basenu krytego i odkrytego Stowarzyszenia i organizacje - kąpieliska i przystanie na jeziorach i sportowe Noteci - korty tenisowe, pola golfowe, kr gielnie

GMINA

131 1 2 3 4 4.3.50 Opracowanie programu bezpieczne miasto od 2000- Komisja Rady Miejskiej i gmina zadania ds. bezpiecze stwa, - współpraca z policj ci głe rady sołectw, - obywatelski ruch wzajemnej pomocy mieszka cy - doposa enie policji - patrolowanie i monitoring 4.3.51 Inicjowanie i rozwój sportu od 2000 Komisja Rady Miejskiej, młodzie owego: zadania Organizacje szkolne, - kluby sportowe ci głe młodzie owe - zwi zki sportowe szkolne - prywatne o rodki sportowe - drezdeneckie specjalizacje sportowe 4.3.52 Inicjowanie i rozwijanie młodzie owych od 2001 Rada Miejska i komisje: kół zainteresowa i organizacji: zadania - organizacyjne - ochrony przyrody ci głe - nauczycielskie - ekologicznych - organizacji młodzie owych - kulturalnych - organizacje sportowe, - harcerstwa - owiatowych kluby itp. - naukowych - mieszka cy - wiele innych

4.3.53 Opracowanie programu zwalczania stopniowo cało społeczno ci gminnej patologii społecznych: od 2000 - akcje i imprezy prewencyjne - kluby AA - akcje profilaktyczne przeciw przemocy, przeciwdziałania narkomanii 4.3.54 Zorganizowanie monitoringu w gminie 2001-2003 własne , MSW, - telefonia ratunkowa wojewódzkie - monitoring ruchu drogowego - monitoring obiektów publicznych 4.3.55 Utworzenie Klubu Młodych Drezdenczan Od 2000 agendy – agenda Towarzystwa Przyjaciół Drezdenka

Powy sze zadana strategiczne sformułowano na bazie inspiracji społecze stwa gminy. To wła nie te zadania społecze stwo chce samorz dnie realizowa i upatruje w nich szans na swój rozwój i wzrost dobrobytu. Zadania te na pewno stanowi tylko cz zada strategicznych, które nale y rozpocz na pocz tku III tysi clecia. S one realne do wykonania dostosowane do mo liwo ci zasobów marketingowych, finansowych oraz najwa niejsze mieszka ców. W zadaniach tych nie ma rewolucji i fantastycznych pomysłów lecz pomysły godne realizacji, umo liwiaj ce przekształcenie gminy w społeczno poziomu europejskiego.

132 Realizacja tych zada wymaga opracowania do ka dego z nich programów lub projektów realizacyjnych, ich upublicznienia, zgromadzenia rodków finansowych, akceptacji społecznej oraz wytrwało ci i konsekwencji w wykonawstwie. Zadania te powinno umieszcza si w planach posiedze rady Miejskiej i jej Komisji najlepiej opracowanych na cał kadencj . Strategia gwarantuje ci gło realizacyjn tych zada mimo kadencyjno ci władzy samorz dowej

4.4. Źródła finansowania zada ń

W podrozdziale tym wskazuje si na ródła pozyskiwania funduszy na realizacj zada . Istot pozyskiwania funduszy zewn trznych jest: posiadanie przez gmin opracowanej strategii rozwojowej posiadanie studium zagospodarowania przestrzennego posiadanie opracowanych programów i projektów przedło enie opracowanej aplikacji do Funduszy lub Fundacji Pomocowych dotycz cej zadania realizacyjnego niniejszej strategii aktywne uczestnictwo w konkursach ogłoszonych dla samorz dów lokalnych przez Fundusze i Fundacje ródła finansowania zada zestawiono w poni szej tabeli.

Numer Nazwa Fundusze zadania 4.3..1 Studium zagospodarowania przestrzennego -własne lub cz ciowo z Polsko- Ameryka skiej, Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej 4.3..2 Projekt wsi turystycznej i wielofunkcyjnej Fundusz UE STRUDER ARWIMR (Agencja Rozwoju Wsi) 4.3..3 zalesienie Ministerstwo Ochrony rodowiska, Dyrekcja Lasów Pa stwowych 4.3.4 Konsultacje i referendum w sprawie likwidacji wsi dochody własne , organy władzy do 10 mieszka ców pa stwowej 4.3.5 Gminne Europejskie centrum Informacyjno - Fundacja Konrada Adenauera, Doradcze Schumanan Fundusze PHARE 4.3.6 Powołanie Gminnej Rady Konsultacyjno - dochody własne Doradczej 4.3.7 Utworzenie GCRP i IP dochody własne

133 4.3.8 Organizowanie współpracy rolniczej i dochody własne przemysłowej 4.3.9 Program przetwórstwa rolno - spo ywczego dochody własne 4.3.10 Opracowanie programu Dni Drezdenka Fundacja Współpracy Polsko- Niemieckiej Agencji Rozwoju Regionalnego, własne 4.3.11 Produkt roku (konkurs) Własne, sponsorzy 4.3.12 Człowiek sukcesu (konkurs) Własne, sponsorzy 4.3.13 Gminny O rodek Informacji Turystycznej Własne, PHARE, SME 4.3.14 Kompleksowy program rozwoju turystyki PHARE, Fundacja Inicjatywy Proeuropejskie, własne 4.3.15 Konkurs Agroturystyczny Własne, STRUDER 4.3.16 Upublicznienie strategii PHARE, Fundacja Inicjatyw Społecznych i cz ciowo własne 4.3.17 Imprezy promocyjno - handlowe SAPARD II, PARR< EFIE 4.3.18 Towarzystwo Przyjaciół Drezdenka Własne, darowizny 4.3.19 Rzecznik prasowy – etat w UM i G public Własne na administracj ralations 4.3.20 Nawi zanie kontaktów z gminami za granic LGPP. Program Miasta i Gminy Bli niacze, Fundacja Adenauera 4.3.21 Kasy oszcz dno ciowo - po yczkowe Własne Fundusze mieszkaniowe 4.3.22 System ulg w podatkach i opłatach miejscowych własne 4.3.23 Zadania inwestycyjne o zasi gu ponad lokalnym STRUDER, PHARE RAPID 4.3.24 Program zwalczania bezrobocia PUP i własne 4.3.25 Program rozbudowy dróg STRUDER, własne 4.3.26 Uczestnictwo w modernizacji dróg Powiatowe, wojewódzkie, Pa stwowe MT 4.3.27 Szlaki piesze i rowerowe Własne, SME 4.3.28 Telekomunikacja TP S.A., siec telefonii komórkowej GSM, mieszka ców 4.3.29 Zielone Płuca Polski i Europy PAIZ Agencj Inwestycji Zagranicznej, PHARE, STRUDER 4.3.30 Stowarzyszenie kulturalne Własne gminy, własne Stowarzysze , Fundacja Obywatelska na rzecz demokracji 4.3.31 Kalendarz Imprez Kulturalnych Raphael – program, własne rodki, Kalejdoscope 2000 4.3.32 Restaurowanie zabytków Programy Raphael, własne, Fundacje ko cielne 4.3.33 Plan wymiany młodzie y Jugendwerk, Socrates, własne 4.3.34 Stypendia dla młodzie y Jugendwerk, Socrates, własne, sponsorzy 4.3.35 Szkoły podstawowe i rednie PHARE, Socrates, własne 4.3.36 Imprezy masowe Własne, sponsorzy, gmin współpracuj ce, Jugendwerk 4.3.37 Drezdeneckie osi gni cia kultury Kalejdoscope, własne, sponsorzy 4.3.38 Inwestycje komunalne PHARE, STRUDER II, Eko Fundusz, Agencja Rozwoju Komunalnego 4.3.39 Program mieszkalnictwa własne, USAID, Fundusz Spółdz.

134 Mieszkaniowej 4.3.40 Strefy ciszy własne, Eko - Fundusz 4.3.41 System wyró nie za estetyk własne 4.3.42 Plan przej cia lasów i gruntów własne 4.3.43 Plan parków i ziele ców własne 4.3.44 Konkurs ekologiczno - estetyczny Eko – Fundusz, własne 4.3. 45 Program rozwoju szkolnictwa PHARE, SOKRATES, własne, rodki powiatowe i wojewódzkie 4.3.46 Tworzenie wspólnoty lokalnej Fundacja Rozwoju Demokracji, własne 4.3.47 Program rozwoju kultury gminnej Kalejdoskope 2000, własne 4.3.48 Restrukturyzacja GKO PHARE, Kalejdoskope 2000, własne 4.3.49 Gminny O rodek Sportu i rekreacji własne, gmin i powiatu, Wojewódzkie, sponsorzy 4.3.50 Bezpieczne miasto własne, powiatowe, wojewódzkie MSW 4.3.51 Sport młodzie owy własne, SOCRATES 4.3.52 Koła zainteresowa własne, sponsorzy 4.3.53 Program zwalczania patologii społecznych własne 4.3.54 Monitoring, Internet PAIZ, własne, MSW 4.3.55 Klub Młodych Drezdenczan Jugendwerk, własne

Legenda: PHARE – program pomocowy UE przedakcesyjny na wyrównanie poziomów bytowych PHARE RAPID - program pomocowy UE na rozwój infrastruktury PHARE STRUDER II – program pomocowy na rzecz przekształce strukturalno – gospodarczych, rozwój rolnictwa, ekologii itp. SOCRATES – program UE na rzecz kształcenia dzieci i młodzie ży, a zwłaszcza odmiana COMENIUS szkoły podstawowe i średnie Leonardo da Vinci – program UE słu y poprawie systemów kształcenia SME – program UE dla rozwoju małych i rednich przedsi biorstw oraz rzemiosła Kalejdoscope – program UE stymuluj cy działalno kulturaln i artystyczn Raphae l – program UE dotycz cy dziedzictwa kulturalnego i ochrony zabytków Program Gminy i Miasta bli źniacze – program UE do współpracy mi dzy miastami i gminami USAID – program Ameryka skiej Agencji Rozwoju dotyczcy budownictwa mieszkaniowego Wspólna Komisja do Spraw Pomocy Humanitarnej USA dla Polski  pomoc humanitarna

135  przekształcenia rolnicze  rozwój gmin wiejskich Fundacja Konrada Adenauera fundacje niemieckie na rzecz rozwoju Fundacja Roberta Schumana gmin wiejskich, wymiany młodzie y, Jugedwerk kształcenia małej przedsi biorczo ci

Fundacje i agencje polskie

PARR – Polska Agencja Rozwoju Regionalnego – filia ARK – Agencja Rozwoju Komunalnego Eko – Fundusz – Agencja na Ochron rodowiska Fundacja na Rzecz Demokracji Fundacja Rozwoju Inicjatyw Europejskich w Polsce jest około 270 Fundacji zrzeszonych w Forum Fundacji Polskich Dlatego pracownicy komórki finansowej Urz du Miasta i Gminy musz mie ich wykaz, adresy oraz kontakty.

ZAKO ŃCZENIE Oddajemy do r k Szanownych Mieszka ców miasta i gminy Drezdenko opracowanie zwarte pt. „Strategia rozwoju miasta gminy do 2015 roku” Strategi opracowali my tak aby ka dy po jej przeczytaniu odniósł wra enie, e tre ci w niej zawarte znał wcze niej poniewa s w niej zawarte pomysły i wiedza Szanownych Pa stwa. Jest to strategia dla Was Szanowni Mieszka cy i przez Was b dzie urzeczywistniana i realizowana. To Wy zbiorow m dro ci przekujecie zawarte w niej cele i zadania w ukonkretnione programy i projekty realizacyjne, które mamy nadziej b dziecie uporczywie wdra a w ycie. Niew tpliwie w strategii

136 zobaczycie wizj lepszej przyszło ci swojej i wszystkich mieszka ców i mamy nadziej , e wizja ta umotywuje Was do skutecznego działania. Nie jest to wizja wietlana ale realna perspektywa lepszego pod ka dym wzgl dem ycia w warunkach cywilizacyjnych zbli onych do s siadów z Unii Europejskiej. U progu trzeciego tysi clecia ycz Szanownym Mieszka com Miasta i Gminy ycia w zbli onych lub lepszych warunkach zarysowanych w wizji rozwojowej. Jeszcze raz dzi kuj wszystkim tym, co przyczynili si do powstania niniejszej strategii.

Prof. dr hab. Wł. Deluga

137