Ośrodek Badawczo - Rozwojowy Informatyki

OŚRODEK BADAWCZO - ROZWOJOWY INFORMATYKI OPROGRAMOWANIE WlELODOSTJgPU Europejski Program Badawczy Diebolda Zeszyt 50 Warszawa» 1972 :\ :V'? ¿ '• v-'/' * .•"• • j V? ’• . -'T'.V.-- •. ■' - :■ S sww!.'5?.i> •- •• .-V ï à . OŚRODEK BADAWCZO ~ ROZWOJOWY JNEOPJMTYKI OPROGRAMOWANIE WIELODOSTEPU Europejski Program Badawczy DietoIda Wyłącznie do użytku na terenie PRL Zeszyt 50 /Fi 65/ Warszawa 1972 Działowy Ośrodek Informacji Tytuł oryginału: TIME SHARING SOFTWARE Doc. W 65 Tłumaczenie: Inż. Jędrzej Spychalski Redakcja merytoryczna: Dr Stanisław Nelken Opracowanie edytorskie: Janina Strawa Komitet Redakcyjny Redaktor Naczelny: Dr Zdzisław Zapolski Zastępca Redaktora Naczelnego: Dr Stanisław Nelken Sekretarz Redakcji: Janina Jerzykowska Redaktorzy: Inż. Mieczysław Gula Mgr inż. Franciszek Haratym Wydawca: Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Informatyki Działowy Ośrodek Informacji Warszawa, ul. Czerniakowska 75/79 tel. 412 184 SPIS TREŚCI Streszczenia ....... *........... str. 5 I. Wprowadzenie .................. .............. ,ł 8 A. Zarys historyczny oraz terminologia.... f* 8 . B. Wnioski końco\ve *................. " 12 C. Zakres i metodologia niniejszego sprawoz dania ............... *.... ” 1 0 II. Czy stosować wielodostęp? ................... " 18 A. Zastosowania .................... ” 18 B. Dlaczego właśnie wielodostęp Z ........... " 23 C. Usługi zewnętrzne w zakresie wielodostępu . " 38 D. Systemy wielodostępne wewnętrzne ........... 11 40 E. Lista kontrolna decyzji w zakresie wielodostępu.......................... ,ł 42 III. Aktualna realizacja .................. " 47 A. Taktyki planowania i zarządzania procesorem ,ł 50 B. Zarządzanie pamięcią i zbiorami.......... ,ł 56 C. Zarządzanie terminalem i We/Wy ........ ,ł 70 D. Zarządzanie systemem oraz samozarządzanie • ” 74 17. Obszary problemowe i możliwości ich rozwiązania " 81 A. Efektywne wykorzystanie zasobów ....... " 82 B. Wyjście naprzeciw potrzebom użytkowników .. ” 111 C. Niezawodność ..................... ” 132 D. Poufność .................... " 138 E. Zarządzanie danymi ..................... *’ 143 V. Informacja a wielodostęp ................ " 157 Słowniczek.......................... " 164 Załącznik .......................... " 168 STRESZCZENIE Program Badawczy Diebolda w Stanach Zjednoczonych A.P. przeprowadził ostatnio badanie stanu umiejętności w zakresie wiolodostępu ze szczególnym naciskiem na jego oprogramowanie, jego bieżące możliwości i ograniczenia, oraz przewidywany w najbliższej przyszłości rozwój* Uważa się, że z powodu szyb kiego wzrostu zainteresowania wiełodostępom w Anglii oraz na terenie Europy kontynentalnej, wyniki tego badania będą miały duża znaczenie dla europejskich uczestników Programu. W zwią zku z tym w niniejszym dokumencie przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych przez Program Badawczy Diebolda w Stanach Zjednoczonych* Wielodostęp /time-sharing/, we wszystkich swoich przejawach, jest najszybciej rosnącym odcinkiem przemysłu komputerowego. W Stanach Zjednoczonych rynek dla tego typu sprzętu powięk sza się corocznie o około 75%» Także przeszło połowę przed siębiorstw interesujących się przetwarzaniem danych przewi duje, że zainstaluje tego rodzaju systemy już w roku 1971. Niniejsze sprawozdani© Programu Badawczego Diebolda, szcze gólni© się koncentrując na zagadnieniach oprogramowania,śle dzi bieżące zastosowania wielodostępu, jego stosowność oraz uzasadnienie, aktualny stan wiedzy w tym zakresie, oraz pow stając© trendy rozwojowe. Największy nacisk położono na ob szary problemowo, powiązane z nimi prace badawczo, oraz na możliwe rozwiązania. Zastosowanie wielodostępu spotyka się z coraz większym zain teresowaniem w przemyśle, kształceniu i świecie gospodarczym. Użytkownicy tłumaczą zastosowanie wielodostępu wygodą, elas tycznością i szybką reakcją, jak również niezadowoleniem z tradycyjnych metod przetwarzania danych. Jako krytyczne czyn niki podkreśla się także korzyści ekonomiczne oraz usprawnie nia w realizacji. Niektórzy z użytkowników deklarują, że na pisanie i sprawdzenie programu może być na przykład wykonane pięć do dziesięciu razy szybciej niż przy przetwarzaniu par- tiowym. W związku z wprowadzaniom wielodostępu powstają problemy w zakresie sprzętu jak i oprogramowania, a mianowicie: efekty wne /wydajne/ wykorzystanie zasobów, wyjście naprzeciw po trzebom użytkownika, niezawodność, dyskrecja / aby informa cje nie dostały się w niepowołane ręce/, oraz kierowanie przepływem danych. Obecnie jednym z największych problemów jest zarządzanie pamięcią. Tutaj duży wpływ na strukturę da nych, sterowanie dostępem, politykę planowania przetwarzania i alokacji pamięci wywierają hierarchiczne ograniczenia zmie nnej szybkości przetwarzania, wielkości oraz czasów dostępu# Jedno z wielkich przedsiębiorstw zaprojektowało i opracowało specjalną logikę adresowania dla eksploatowanego systemu z pamięcią bębnową, mającą na celu zupełną eliminację opóźnień w dostępie. Przesyłanie danych rozpoczyna się natychmiast, bez względu na pozycję kątową bębna, do lub z odpowiednio za indeksowanego miejsca pamięci, przy zastosowaniu automatycz nej logiki tzw, noY/ijania” /wrap-around logie/. Tego rodzaju ulepszenia w sprzęcie torują drogę lepszemu projektowaniu i wdrażaniu oprogramowania. Technika ”stronicowania” /paging/ - 7 ~ - segmentacji pamięci jeszcze ciągle jest przedmiotem gorą cych dyskusji« A jednak mimo to wykazuje ona największy po tencjał poważnego wzrostu aż do momentu, kiedy nadejdzie e- ra bardzo dużych i bardzo szybkich pamięci centralnych - co z kolei może zapoczątkować nową rewolucję. Jednym z najwięk szych problemów dnia jutrzejszego będzie kierowanie przepły wem danych: pamięci asocjacyjne oraz dynamiczne struktury da nych mogą być kluczem do efektywnego i dogodnego zarządzania wspólnie użytkowanych zbiorów. Coraz więcej wielkich jed nostek gospodarczych uświadamia sobie potrzebę próbowania znalezienia sposobu zapewnienia płaszczyzny styku między ba zą danych a systemami wielodostępnymi. Nabycie możliwości wielodostępu można sklasyfikować według trzech etapów: /1/ zapisanie się do odpłatnej sieci usługo wej, /2/ własne opracowanie systemu na handlowo dostępnym sprzęcie, oraz /o/ zaprojektowanie i opracowanie specjalnego systemu sprzętu i oprogramowania na własny użytek. Proces po dejmowania decyzji w tych trzech etapach polega na określeniu, czy w ogóle istnieje zapotrzebowanie na wielodostęp, następ nie określeniu /na podstawie rozważenia finansowej strony za gadnienia, wielkości zapotrzebowania i innych czynników/ czy zadawalający będzie system dzierżawiony z sieci usługowej, czy też wymagany jest system własny. Sprzedawcę tego rodzaju usług dobiera się na zasadzie najlepszego dopasowania dostę pnych usług do Istniejących potrzeb. Większość użytkowników postawiło wniosek, że obecnie praktykowane wdrażanie wielo dostępu na uniwersalnych systemach sprzętu nie zapewnia wy dajnego działania wielodostępu właśnie z powodu tej uniwer salności sprzętu. Takie wnioski w niewielu przypadkach do prowadziły do trzeciego etapu uzyskania systemu wielodostęp nego, to jest do budowy specjalnego sprzętu i oprogramowania. I. WPROWADZENIE A* ZARYS HISTORYCZNY ORAZ TERMINOLOGIA Początki komputerów wielodostępnych datują się już od roku 1940, kiedy to zaczęto eksploatować trójkonsolowy system opracowany przez Bell Telephone dla zagadnień, związanych z filtrami elektrycznymi. W połowie lat pięćdziesiątych pows tały wielodostępne wojskowe systemy dowodzenia i kierowania, jak na przykład SAGE. Termin wielodostęp /w jęz. ang.: time - sharing/ w tłumaczeniu dosłownym:"podział czasu" lub "udział w czasie" - domyślnie - w czasie pracy komputera/ po raz pier wszy użyto w początkach lat sześćdziesiątych dla opisania do świadczalnych systemów uniwersalnego przeznaczenia, wykorzys tywanych do rozwiązywania różnych problemów; szczególnie cho dzi tu c takie systemy jak CTSS /Compatible Time-Sharing Sys tem dla Projektu MAC w Massachusetts Institute of Technology/, JOSS /Johnniac Open-Shop System w przedsiębiorstwie RAND/, oraz TSS /Time-Sharing System w przedsiębiorstwie System De velopment Corporation/. Inne systemy wielodostępne zostały opracowane przez uniwersytety i organizacje prywatne. Działo się tak aż niemal do połowy dziesięciolecia , kiedy to producen ci komputerów poniewczasie zauważyli potencjalny rynek zbytu i.rozpoczęli opracowywanie własnych projektów w tym zakresie, lub nabyli systemy opracowane w sposób odosobniony celem ich dalszego rozpowszechnienia. Obecnie rynek zbytu dla systemów wielodostępnych zwiększa się w skali rocznej o około 75% . Wywiady zbiorowe, przeprowadzone przez takie organizacje jak _ 9 - Stowarzyszenie Organizacji Usług Przetwarzania Danych /Asso ciation of Data Processing Service Organisations - ADAPSO/, wykazały, że około 60% przedsiębiorstw zainteresowanych prze twarzaniem danych przewiduje w roku 1971 zainstalowanie sys temu wielodostępnego* To niezwykłe tempo rozwoju spowodowane jest trzema czyn nikami s 1. oszczędnościami uzyskiwanymi dzięki jednoczesności pra cy wielu uży tko\vników, mających łatwy dostęp do kompu tera, na który niewielu z nich mogłoby sobie pozwolić indywidualnie; 2* pozornie natychmiastowy czas dostępu oraz wskrzeszenie ciągłego wzajemnego oddziaływania między człowiekiem a maszyną, co w dużym stopniu zaniknęło przy eksploata cji w ośrodkach zamkniętych; 3. coraz większe zwracanie uwagi na lepsze wykorzystanie zasobów, których nie ma pod dostatkiem - zarówno lu dzi jak i maszyn. Jednakże przed przemysłem nie przestawały się piętrzyć coraz większe trudności.

Load more