PRZEWODNIK TURYSTYCZNY Tel
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
STAROSTWO POWIATOWE W LIMANOWEJ ul. Józefa Marka 9, 34-600 Limanowa PRZEWODNIK TURYSTYCZNY tel. 18 33 37 800, fax 18 33 37 880 e-mail: [email protected] PRZEWODNIK TURYSTYCZNY Tekst i zdjęcia Paweł Bielak POWIAT LIMANOWSKI Projekt i skład Anita Własnowolska-Bielak zachwycający z natury Opracowanie mapy Krzysztof Trojan owiat limanowski to kraina, w której trudno się nie zakochać. Położona jest w środkowej Małopolsce, pośród porośniętych lasami i borami gór Beskidu Wyspowego oraz Gorców. Baza turystyczna w postaci gęstej sieci Wydawca P szlaków turystycznych – pieszych, rowerowych i konnych, a także miejsc nocle- STAROSTWO POWIATOWE W LIMANOWEJ gowych i lokali gastronomicznych każdego roku przyciąga z całej Polski wielu ul. Józefa Marka 9, 34-600 Limanowa turystów spragnionych sielskiego wypoczynku na łonie przyrody. Czyste gór- tel. 18 33 37 800, fax 18 33 37 880 e-mail: [email protected] skie powietrze, wspaniała przyroda, krystaliczna woda w potokach i rzekach, www.powiat.limanowski.pl przepiękne krajobrazy, spokój i przyjaźni ludzie, to wszystko sprawia, że wypo- czynek tutaj zapisuje się w pamięci niezapomnianymi wrażeniami. Kto choć raz odwiedzi powiat limanowski, na pewno zechce tu wrócić. ISBN 978-83-939550-7-7 GÓRY NICZYM WYSPY Szczególnie wyraźnie widać to z niektó- rych szczytów podczas zamglonych po- Wydawnictwo Regis Powiat limanowski obejmuje obszar 952 ranków. Kiedy mgła zaczyna opadać, ni- Anita Własnowolska-Bielak km². Składa się z dziesięciu gmin wiejskich czym wyspy z morza zaczynają wyłaniać 32-744 Łapczyca 573 i dwóch miejskich. W granicach powiatu się poszczególne szczyty gór. Stąd wła- tel. 604 185 506, 608 574 219 znajduje się przeważająca część Beskidu śnie wzięła się nazwa – Beskid Wyspowy. www.wydawnictwo-regis.pl Wyspowego wraz z jego wszystkimi naj- wyższymi wzniesieniami. Warto podkre- Za naturalną stolicę tego mezoregionu ślić, że to pasmo górskie odznacza się wy- uważa się najczęściej Limanową, choć nie- jątkowo charakterystyczną rzeźbą terenu. kiedy mówi się o dwóch stolicach i mianem Tworzą je izolowane góry, otoczone rozle- tej drugiej określana jest Mszana Dolna. głymi dolinami. W wielu przypadkach góry Obydwa miasta są doskonałą bazą wypa- Limanowa 2020 oddzielone są szerokimi i głębokimi prze- dową do górskich wypraw. Sześć najwyż- łęczami. Występowanie odosobnionych, szych szczytów Beskidu Wyspowego znaj- pojedynczych szczytów można postrze- duje się na wysokości przekraczającej 1000 gać w charakterze swego rodzaju wysp. m n.p.m. Są to: Mogielica (1170 m), Ćwilin 3 pują w nich formy naciekowe. Największą jaskinią Beskidu Wy- spowego jest Jaskinia Zbójecka w masywie Łopienia. Długość przebadanych korytarzy tej ja- skini to prawie pół kilometra. Większość tutejszych jaskiń to niewielkie szczeliny sięgające najwyżej kilkudziesięciu me- trów długości. Wąskie otwory wejść są trudne do odnalezienia wśród gęstej leśnej roślinności. Przeciętny turysta nie ma moż- liwości eksploracji tutejszych jaskiń, jednak dla speleologów Panorama Ćwilina, Lubogoszczy i Śnieżnicy z Łopienia Beskid Wyspowy jest ważnym miejscem badawczym. (1072 m), Jasień (1062 m), Modyń (1029 m), W KORYTARZACH JASKIŃ Luboń Wielki (1022 m) i Śnieżnica (1007 m). GOREJĄCE HALE Z turystycznego punktu widzenia góry Be- Osobliwością Beskidu Wyspowego jest skidu Wyspowego nie należą do łatwych. występowanie na tym obszarze różnorod- Drugim masywem górskim, Na większości szlaków znajdują się odcinki nych form skalnych, a także jaskiń powsta- który w znacznej części znaj- stromych i trudnych podejść, które wyma- łych w wyniku ruchów górotwórczych. duje się w obrębie powiatu gają od turysty dobrej kondycji oraz odpo- Tutejsze jaskinie są szczelinami tektonicz- limanowskiego, są Gorce. wiedniego przygotowania do wyprawy. nymi między spękanymi warstwami skał. W granicach powiatu znajdu- Trzeba pamiętać o odpowiednim obuwiu Są najczęściej niewielkie, ciasne i wąskie, je się wschodnia i północna i odzieży, ale też o zapasie wody i czegoś do rzadko tworzą większe komory i nie wystę- część tego pasma. O ile wznie- zjedzenia. sienia Beskidu Wyspowego są szeroko rozrzucone, to Gorce są już górami bardzo zwarty- mi o kopulastych w szczytach. Ich cechą charakterystyczną są również szerokie hale – efekt wypalania lasów, dzięki które- mu miejscowi pasterze zdoby- wali niegdyś teren na wypas owiec i bydła. Nazwa całego pasma pochodzi właśnie od słowa „goreć”, czyli płonąć. Malownicze gorczańskie pola- ny stanowią doskonałe punk- ty widokowe. Można z nich podziwiać nie tylko panoramę Beskidu Wyspowego, ale przy dobrej pogodzie także Pieniny i Tatry. Na obszarze Gorców Panorama z wieży widokowej na Mogielicy w 1981 roku założono Gorczań- Wejście do Jaskini Zbójeckiej POWIAT LIMANOWSKI 4 zachwycający z natury są jaskinie skalne. Największa z nich ma 26 m długości. W rezerwacie można też spotkać chronione gatunki roślin, m.in. naparstnicę zwyczajną, śnieżyczkę prze- biśnieg, wawrzynka wilczełyko. TROPEM GŁUSZCA I WILKA Przyroda powiatu limanowskiego, to rów- nież cenne i chronione gatunki zwierząt. Najłatwiej można je spotkać na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego oraz we wspomnianych wyżej rezerwatach przyrody. Na szczególną uwagę zasługuje Hala Długa nieopodal schroniska na Turbaczu tu Rezerwat przyrody „Mogielica”. Jest on typem rezerwatu faunistycznego, któ- ski Park Narodowy. Jego przeważająca W jego domu w Porębie Wielkiej mieści się ry tworzony jest w celu ochrony siedlisk część, wraz z siedzibą dyrekcji w Porębie obecnie poświęcone mu muzeum biogra- zwierząt. W tym przypadku ochroną objęty ficzne Orkanówka”. Wielkiej, znajduje się w granicach powiatu “ został przede wszystkim głuszec, ale także limanowskiego. inne rzadkie gatunki ptaków gniazdujących w rezerwacie, m.in. dzięcioł trójpalczasty, REZERWATY PRZYRODY dzięcioł białogrzbiety, drozd obrożny, wło- SZAFRANOWE KOBIERCE chatka, sóweczka i czeczotka. Na terenie Szczególnym miejscem ochrony przy- rezerwatu niekiedy napotkać można rów- Nieocenionym bogactwem powiatu li- rody są rezerwaty. Na terenie powiatu nież wilka, rysia, a nawet niedźwiedzia bru- manowskiego jest jego przyroda. Cha- limanowskiego znajdują się cztery rezer- natnego. Zwierzęta te widywane są rzadko waty przyrody: Śnieżnica, Luboń Wielki, rakteryzując roślinność naturalną trzeba również w innych rejonach Beskidu Wyspo- Gołoborze na stoku Lubonia podkreślić, że zarówno w Beskidzie Wy- Kostrza i Mogielica. Wszystkie zlokali- wego, a nieco częściej w Gorcach. spowym jak i w Gorcach tworzy ona pię- zowane są w okolicy szczytów gór, od tra. Do wysokości 600 m n.p.m. znajduje których wzięły nazwy. Szczególną urodą Widok ze szczytu Lubonia Wielkiego się piętro pogórzy, ponad nim rozciąga się odznacza się Rezerwat przyrody nieoży- piętro regla dolnego, a od wysokości 1150 wionej „Luboń Wielki”. Znajduje się on m n.p.m. piętro regla górnego. W wielu na stromych zboczach Lubonia Wielkiego miejscach występują dziesiątki gatunków (1022 m n.p.m.), na południowo-wschod- roślin chronionych. Trudno je tu wszystkie niej części wzniesienia. Celem jego utwo- wymienić, ale można wspomnieć chociaż- rzenia było zachowanie całości osuwiska by o ciemiężycy zielonej, kukliku górskim, fliszowego wraz z bogactwem form skal- urdziku karpackim, dziewięćsile bezłody- nych, a także naturalnego drzewostanu gowym, omiegu górskim czy żywcu gru- bukowego i bukowo-jodłowego. Teren czołowym. Charakterystyczną cechą wio- rezerwatu pokrywają osunięte formy sennego krajobrazu wielu gorczańskich skalne, tworzące grzędy i garby sięgają- hal, ale także łąk Beskidu Wyspowego, ce kilku metrów wysokości. Nazywane są piękne szafranowe kobierce. Kwitnące są one „Dziurawymi Turniami”. Jest to gęsto szafrany spiskie, zwane popularnie największe w Beskidzie Wyspowym i krokusami, spotkamy między innymi nie- jedno z ładniejszych w całych Karpatach opodal dawnego domu wielkiego piew- rumowisko skalne, tzw. gołoborze. Do- cy piękna Gorców - Władysława Orkana. datkową atrakcją na terenie rezerwatu POWIAT LIMANOWSKI 6 zachwycający z natury Kościół pw. NMP Wniebowziętej i Świętego Stanisława Biskupa w Szczyrzycu Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Trójcy Św. w Nowym Rybiu W CIENIU CYSTERSKICH OSTOJE NOCKA I GACKA KRUŻGANKÓW W Beskidzie Wyspowym występują liczne Historia ziemi limanowskiej nierozerwal- ostoje nietoperzy. Decyzją Komisji Euro- nie związana jest z klasztorem cystersów pejskiej w 2011 roku zatwierdzony został w Szczyrzycu. Zakonnicy odegrali znaczącą specjalny obszar ochrony siedlisk ostoje rolę w zakładaniu okolicznych osad wiej- nietoperzy Beskidu Wyspowego. Obszar skich, krzewieniu podstaw gospodarki rol- zajmuje powierzchnię około 5706 h i na nej i rzemiosła. Cystersi pojawili się w Szczy- terenie powiatu limanowskiego obej- rzycu już około 1234 roku. Mniej więcej muje gminy Słopnice, Dobra, Limanowa w tym samym czasie, bo w XIII i XIV w. we (gmina wiejska), Laskowa, Jodłownik wschodniej części Beskidu Wyspowego po- i Łukowica. Celem utworzenia obszaru wstawały liczne wsie rycerskie. Do zachod- było objęcie ochroną kolonii rozrodczych niej części tego pasma oraz do Gorców stałe oraz miejsce żerowania nietoperzy: pod- osadnictwo dotarło kilka stuleci później. kowca małego, nocka orzęsionego i noc- Historia opactwa w Szczyrzycu jest więc nie- ka dużego. Miejsca te mają ogromne rozerwalnie związana z historią całej ziemi znaczenie dla zachowania populacji tych limanowskiej. Cystersi byli świadkami zakła- nietoperzy, zwłaszcza dwóch pierwszych dania okolicznych miast i wsi, ale też spu- gatunków. Wszystkie trzy gatunki nie- stoszeń