Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 Oor die afgelope 70 jaar het hierdie Fakulteit die· deur na sukses vir duisende studente geopen. 'n Indrukwekkende lys van oudstudente wat die hoogste sport bereik het, getuig van In tradisie van uitnem~ndheid. Studente word steeds voorberei vir 'ndinamiese toekoms deur bekwame personeel wat hul onderrig en navorsingstaak met toewyding uitvoer.

Skakel prof S Marx, dekaan, vir meer besonderhede qangaande studierigtings by tel (012) 420·2425 Die Fakulteit is die drumpel na sukses.

Fearika Heyns GrafIes

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ~~~~ l!lmD[3~

I INHOUD I JAARGANG 5 NOVEMBER 1992 ISSN 1013-168X

F akulteitsnuus 2 "Ons maak more se uitdagings vandag se geleenthede" 3 Openbare bestuurders word geskool 4 Ongeduldiges betaal die prys Skakelblad 5 S6 maak Informatika naam Communike word saamgestel deur die Fakulteit Ekonomiese en Bestuursweten­ Onderrig skappe, Universiteit van Pretoria. 7 Meester, meesters, meestersgraad Hierdie skakelblad van die Fakulteit ver­ 8 Dit het almal aan die praat skyn een keer per jaar. Met die nodige 10 Slaan 'n rekord erkenning mag enige deel van die inhoud van Communike elders aangehaal word. Oudstudente Menings wat in Communike uitgespreek word, weerspieel nie noodwendig die 12 Tien uit Tien sienswyse van die Fakulteit nie. 14 Hy het sy merk gemaak 16 "Dit is ereskuld wat ek vereffen" Redaksionele bydraes word verwelkom en sal, met die voorbehoud van redaksionele 1 7 'n Oud-T ukkie en 'n handvol klei veranderings, oorweeg word vir plasing. 18 Oudstudente: Rekenaarinligtingvorm Rig bydraes en navrae aan: Internasionaal Die Redakteur: Communike Fakulteit Ekonomiese en Bestuursweten­ 19 Ekonomie woeker in internasionale mark skappe 20 Leer korrupsie keer Universiteit van Pretoria 21 Land Tax: Fearsome or Feasible? Pretoria 0002 Telefaks: (012) 342-2431 22 Goeie administrasie is 'n kuns Telefoon: (012) 420-3328 Navorsing Redakteur 23 Kos vir Afrika Mev Adri van der Merwe 24 Oor kwaliteite en kwantiteite Redaksionele assistent 26 Wen oninbare skuld! Mev Doret van der Westhuizen 27 Does it really pay to advertise? Departementele verteenwoordigers Mev Alida Botha, prof Hein Brand, prof Personeel Petrus Brynard, prof Thinus de Wet, mej 28 bui'ten-ge-woon: Ongewoon, in hoe mate; uitstekend Melanie Greeff, mev Johanna Hellberg, 30 Direkteure bring wye navorsingskundigheid mnr Jan Janse van Rensburg, mev Aletta McGee, mnr Mauritz Oberholzer, dr 31 Hy is markklaar Helmke Sartorius von Bach, mnr Neels 32 'n Gesonde besluit van Heerden, mnr Hendrik Wolmarans. 33 Die mensfaktor Mev Petrea Thomas-Kapp (T aalversorging) Aktueel 34 Sewe stappe in die regte rigting Ontwerp 36 Maak werk hiervan Ink Design Studios, Pretoria Reproduksie Gemeenska psdiens Jet Set Photosetting, Pretoria 38 Kortkursusse kim 'n belegging wees Graphtech Communications, Pretoria 40 Bestuur bates beter Gedruk deur 41 Klop staatsboeke met die kursus Dando and Van Wyk Printers, Johannesburg Publikasies 42 Nuut op die boekrak Studente 44 Image of success 46 GR, kom huis toe! 47 Ter informatika: Nasionale wenner aangewys! Universiteit van Pretoria 48 Klawers is haar toetsbord

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~CJCJmmDI3D I FAKUL TEITSNUUS I "Ons maak more se uitdagings vandag se geleenthede" -'n Boodskap van die dekaan, prof Sieg Marx

ie strategiese bestuur van wetenskappe)-graad deur die Ddie Fakulteit is gegrond op medium van Engels; 'n holistiese stelselbenadering waarin die visie en missie, omge­ • word' n omvattende ondersoek wingsverkenning en die totale tans rondom bestuursopleiding in markaanbod deurslaggewende die Fakulteit gedoen met die oog veranderlikes is. op vernuwing en herstrukturering; Die Fakulteit streef daarna om • word die nauurse/deeltydse binne sy interne vermoens in onderrig eweneens vernuwe en kwaliteit en kwantiteit te groei ten herstruktureer met die oog op in­ einde die beste te presteer en 'n tensiewe bemarking; leierskapsposisie te beklee op die gebied van die onderrig, opvoe­ • word bemarking van die Fakul­ ding, navorsing en gemeenskaps­ teit as 'n funksie erken wat deeglik diens in die Ekonomiese en Be­ bestuur moet word; stuurswetenskappe. • is twee Fakulteitsimposia oor In voorgaande strewe gebruik Onderrigontwikkeling in die Fakul­ die Fakulteit 'n totale markaanbod teit gehou wat deel vorm van die as belangrikste meganisme om ge­ Onderrigontwikkelingsjaar van die leenthede te benut en bedreigings Universiteit. in geleenthede te omskep. Die Doelgerigte pogings gaan ook in Fakulteit glo dat hy deur middel die toekoms aangewend word om van sy personeel, vakkursusse, die huidige internasionale betrok­ graadpakkette, infrastruktuur, lig­ kenheid van die Fakulteit en sy ging, onderrigtaal en kommuni­ departemente te verstewig en ver­ kasie uitnemend toegerus is om sy kliente se behoeftes optimaal te der uit te bou. bevredig en om hom uniek, rele­ Die Fakulteit strewe ook doelbe­ vant, onmisbaar, mededingend en wus daarna om sy oudstudente op 'n leier in Ekonomiese en Be­ te spoor en om hulle op 'n omvat­ "Die Fakulteit Ekonomiese en stuurswetenskappe te maak. tender skaal te betrek by en in te Bestuurswetenskappe het hom lig oor sy werksaamhede. In hier­ Om praktiese gestalte te gee die verband speel Communike 'n gedurende 1992 stewig op die aan hierdie totale markaanbod: pad van toekomsgerigte uiters belangrike roi. strategiese bestuur geplaas. In • is' n Skool vir Openbare Be­ Om die huidige en toekomstige 'n snelveranderende eksterne stuur en Administrasie en 'n Buro strategiese aksies van die Fakulteit vir Statistiese en Opnamemetodo­ en interne omgewing word te laat realiseer, verg beslis 'n logie gedurende 1992 in die spanpoging. Daarom wil ek graag doelbewus en doelgerig Fakulteit gevestig; gepoog om tydig, doeltreffend hierdie geleentheid gebruik om die en effektief te reageer op en • word sekere vakkursusse op Raad van die Universiteit van Pre­ toria, die rektoraat en al die ander aan te pas by die heersende en die 100-vlak soos Ekonomie, Be­ belangegroepe van die Fakulteit verwagte veranderings in die dryfsekonomie, Statistiek, Finan­ siele Rekeningkunde en Informa­ van harte en opreg te bedank vir Suid-Afrikaanse universiteits­ tika van 1992 af in Engels aange­ hul meelewing, welwillendheid, wese en meer bepaald die bied, terwyl vordering ook ondersteuning en harde werk om Ekonomiese en Bestuurs- gemaak word met die instelling die Fakulteit te laat slaag in sy wetenskappe. " van 'n volledige BCom(Rekening- doelwitte. 0

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[+JmmmmOI3D I F A KUL TEITSNUU S I Openbare bestuurders

word geskool Die produkreeks wat Soba by die Universiteit gaan aanbied, sluit "In 'n veranderende konstitusionele bedeling sal die openbare sektor 'n in sertifikaatkursusse wat van tyd tot tyd volgens behoefte aangebied belangrike en deurslaggewende rol speel om die struktuur en wese van die sal word. 'n Diploma in Openbare Bestuur en Administrasie word ook Nuwe Suid-Afrika in stand te hou. Daarom is dit belangrik om die huidige oorweeg vir studente wat nie vir 'n graadkursus wi! of kan inskryf nie. akademiese onderrig en navorsing in veral Openbare Bestuur indringend te 'n Student wat matriekvrystelling het, kan 'n baccalaureusgraad met hersien en aan te pas. S6 kan gepoog word om in die veranderende behoeftes verpligte en keusevakke uit die be­ trokke fakulteite volg. van die openbare sektor te voorsien en om die welvaart en lewenskwaliteit van Die nagraadse onderrigprogram die Suid-Afrikaanse gemeenskap te bevorder." Dit is die mening van prof wat aangebied sal word, sluit in 'n honneursgraad in beide Openbare Sieg Marx, dekaan van die Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe. en Munisipale Bestuur en Admini­ strasie. 'n Multidissiplinere bena­ dering sal by albei rigtings gevolg word. Vir die magistergraad in die it is met hierdie doel voor Bestuurswetenskappe, Lettere en twee rigtings kan of 'n gewone oe dat die Universiteit van Wysbegeerte en Regsgeleerdheid verhandelingtipe benadering of 'n Pretoria besluit het om 'n Skool vir sal hierby betrokke wees. gedoseerde magistergraad met 'n Openbare Bestuur en Administra­ multidissiplinere vakaanbieding uit sie (Soba) van 1 Januarie 1993 in '" n Andersoortige entiteit as 'n ander departemente van die Fakul­ te stel. GeIdentifiseerde leiers op akademiese departement is nodig teit gevolg word. 'n Doktorsgraad die terrein van openbare bestuur om snelle aanpassings in produkte in Openbare en Munisipale Be­ en administrasie sal binne Soba so os diplomas, grade en kortkur­ stuur en Administrasie sal ook opleiding ontvang en voorberei sussemoontlik te maak en om ty­ binne die Skool verwerf kan word. word om hulle volle potensiaal te dig, doeltreffend en effektief op be­ ontwikkel. Die Skool sal gerig wees sondere b~hoeftes en uitdagings te Prof Marx wys daarop dat Soba kan reageer. Daarom is besluit op op diens aan die openbare sektor tred sal kan hou met die behoeftes die instelling van 'n skool," se prof van die openbare sektor. "Die op sentrale, streeks- en munisipale Marx. medium van onderrig vir al die owerheidsvlak. moontlike kursusse en programme Die Skool, met 'n direkteur as sal deurlopend aangepas word vol­ Aangesien onderrig en navorsing hoof, sal in die Departement Be­ gens spesifieke behoeftes," se hy. op hierdie gebied interdissipliner is, stuurswese in die Fakulteit Ekono­ kan dit nie effektief deur een akade­ miese en Bestuurswetenskappe Die instelling van die Skool miese departement hanteer word gesetel wees. Die werksaamhede bewys weer eens dat uitdagings nie. Verskillende departemente in sal deur 'n bestuurskomitee, met die van more gebruik moet word om die fakulteite Ekonomiese en dekaan as voorsitter, gerig word. vandag se strategiee te rig . D

Die Uniegebou, setel van die openbare sektor

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[+]mmmmomu I F A KU L TEITSNU US I Ongeduldiges betaal die prys

"Ons wil 'n kultuur skep van ongeduld met swak prestasie - eintlik 'n

onwilligheid om Mnr Robert van Eyden (links), een van die beste nagraadse studente in die Oe­ partement Bedryfsekonomie, ontvang sy prys van mnr Peter Cox, hoofbestuurder daarmee saam te leef. " van Sasol

et die woorde het mnr Baie dankie aan die donateurs wat betrokke was by Peter Cox, hoofbestuurder vanjaar se prysuitdelingsfunksie: van Sasol, die rol van die 43 dona­ teurs by die prysuitdelingsfunksie ABSA Konsultante en Aktuarisse Murray & Roberts Civil (Pty) Ltd van die Fakulteit beskryf. Mnr Cox het tydens vanjaar se funksie, Agrihold Nasionale Produktiwiteitsinstituut wat op 14 Mei plaasgevind het, 'n Alberts, Venter en Vennote Nedbank boodskap namens al die skenkers Buro vir Ekonomiese Politiek en Nissan SA (Edms) Beperk gerig. Analise, UP , Pretoriase Streeksvereniging - Coopers Theron DuToit Prysgeld met 'n totale kontant­ Geoktrooieerde Rekenmeesters waarde van net meer as R63 000 Deloitte Pim Goldby Price Waterhouse Meyernel is tydens die geleentheid aan stu­ Deloitle Pim Goldby (Belasting­ Rentmeester Versekeraars Beperk dente vir voortreflike prestasie in afdeling) Saambou Bank Beperk die Fakulteit Ekonomiese en Be­ Departement Informatika, UP stuurswetenskappe oorhandig. Saambou Lewensversekeraars Departement Personeelbestuur, UP Beperk Mnr Cox het daarop gewys dat Dr Louis Luyt Safair Freighters die skenkers nie net donateurs van Dr Anton Rupert Samcor hierdie Fakulteit is nie, maar ook Dr Carel van Aswegen kliente. "Ons skenk nie die pryse Sanlam Ernst & Young net vir publisiteit nie, maar omdat Sanlam Finansiele Adviesdiens Fisher Hoffman Stride die Fakulteit 'n diens en 'n produk Sasol Beperk lewer wat aan ons vereistes vol­ Instituut van Lewens- en Pensioen­ Servgro Internasionaal Beperk doen. Geoordeel aan die omvang adviseurs Standard Bank van Suid-Afrika van prestasietoekennings wat Instituut van Interne Ouditeure 9 Beperk vanaand hier oorhandig word, Instituut vir Personeelbestuur (Noord, doen die Fakulteit hierdie taak be­ Transvaaltak) Transvaalse Genootskap van Geok­ sonder goed," het hy gese. trooieerde Rekenmeesters J L van Schaik (Edms) Beperk Unipret Uitgewers Hy het namens al die donateurs Juta Uitgewers en Boekhandelaars (Edms) Beperk Vereniging van Staatsamptenare van beklemtoon dat die pryse wat toe­ SUid-Afrika ' geken word 'n direkte bydrae sal Kessel Feinstein, Pretoria lewer tot die strewe na hoer pre­ KPMG Aiken & Peat, Pretoria Volkskas Bank Beperk stasie. Volgens hom is dit die be­ Mnr Chris Heunis Yskor Beperk langrikste rol van die donateurs. D

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 mmClr:lmmOmU I FAKUL TEITSNUUS I S6 maak Informatika naam

Die Departement Informatika het 'n bemarkingsveldtog van stapel gestuur - nie net om

die vakgebied aan huidige en voornemende studente bekend te stel nie, maar veral

ook om die onderskeid tussen Informatika en Rekenaarwetenskap as vakgebiede

duideliker te maak.

~(> <4~ ~ , ~+~~~ . HARDWARE . edurende 1989 het 'n re­ . • Glatief jong departement in die Fakulteit 'n naamsverandering ondergaan. Die Departement SOFTWARE Handelsrekenaarwetenskap staan sedertdien bekend as die Departe­ ment Informatika. Hierdie verandering het talle voordele ingehou. Dit het onder meer gehelp om die verwarring tussen Rekenaarwetenskap en Handelsrekenaarwetenskap uit die weg te ruim. Hoewel die nuwe naam baie meer prakties is om te gebruik, het die verandering egter ook sekere probleme tot gevolg gehad. Die probleem Persone wat nie vertroud is met rekenaars en rekenaarterme nie, sukkel om die woord informatika met rekenaars in verband te bring. Gevolglik sien 'n groot aan­ tal voornemende studente die kur­ sus en vak oor die hoof wanneer hulle met hul studies aan die Uni­ versiteit van Pretoria begin. Nog 'n nadeel is dat sommige werkgewers nie kennis dra van die omvang van die vakkursus nie. .. Gevolglik besef hulle nie werklik ..... wat die waarde van 'n p~rsoon met 'n BCom(lnformatika)-graad, of met Informatika as keusevak is nie, en ook nie wat dit vir hul ondernemings inhou nie. , Op 'n ligter trant, verwar som­ ~ , ...... -- mige mense die naam Informatika ' :, -- ..... met 'n algemene inligtingsdiJns. '- - - -~ --- Dan moet die Departement bont­ staan om vrae soos: "Waar vind INFOAMATIKA die gradeplegtigheid plaas?" of UNIVERSITEIT VAN P RETORIA "Hoeveel chloor moet ek in my liOns stet betang in die mense wat rekenaars gebruik, " se die T-hempontwerp van die swembad gooi?" te beantwoord. Departement tnformatika

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 mt+lClClmmDI3 D I FA KUL T EITSNUUS I

Om hierdie probleme Die studieprogram is daarop in­ begin. Die veldtog het onder ~ te oorkom het die gestel om hierdie vaardighede en meer 'n reeks advertensies in die ~o Departement Infor- kennis reeds van die eerste stu­ studentekoerant Die Perdeby, 'n 1\... matika in 1991 'n diejaar aan studente oor te dra. oplaag T -hemde en 'n aantal - -_ ...- -V be markings- Daar word onderskei tussen stu­ kleurplakkate ingesluit. ~ veldtog van dente wat 'n loopbaan in die reke­ "'~ 1;, stapel ge- naarwereld be plan en diegene wat Volgens prof Dewald Roode, ¥ 'I stuur, met slegs met die gebruik van die reke­ hoof van die Departement Infor­ \ ~.O die doel om naar vertroud wil raak. matika, het die he Ie bemarkings­ ~ ~ ~~.. die Departement veldtog BCom(lnformatika)­ o"'!,. • • aan huidige en voor- In die tweede plek plaas die De­ studente nouer saamgesnoer. .~ ~~ nemende studente be­ partement Informatika groot klem "Hoewel die primere doelwit van kend te stel. op mense wat die rekenaar as die veldtog die bekendstelling van hulpmiddel gebruik. Die klem op Informatika was, het dit ook indi­ Die logo hierdie element bring die grootste rek aanleiding gegee tot 'n groter Om mee af te skop is 'n depar­ verskil tussen Informatika en spangees onder ons eie studente. tementele logo in samewerking Rekenaarwetenskap duidelik na 'n Eie identiteit is tog ook vir hulle met finalejaarstudente van die vore. Waar Rekenaarwetenskap belangrik," se hy. Departement Beeldende Kunste meer op die masjien, op die ontwerp om die eie identiteit van harde- en sagteware gerig is, is In­ Prof Roode wys daarop dat sy die Departement te vestig. Die formatika meer op die mens wat studente trots moet wees om te twee kernelemente in die logo - die masjien gebruik gerig. Infor­ kan se dat hulle die BCom(Infor­ die rekenaar en die mens - beeld matika heg dus besondere waarde matika)-graad aan die Universiteit duidelik uit wat Informatika behels. aan personatuur of peopleware. van Pretoria verwerf het. Om sy studente op te lei sodat Die veldtog Hy se: "Sodoende sal hulle as hulle die rekenaar as hulpmiddel Met 'n logo wat die doelstellings oudstudente die belangrikste be­ sinvol en doeltreffend kan aan­ van Informatika uitbeeld, was die markers vir die Departement word wend vir die effektiewe bestuur Departement in staat om met 'n - is dit nie maar die strewe van van inligting, is 'n eerste doelwit. uitgebreide bemarkingsveldtog te enige departement nie?" 0

s T ME SKOOl VIR REKENMEESTERS­ OPlEIDING

As dee I van ons missie by die Skool vir Rekenmeestersopleiding om ons kennis met die gemeenskap te deel, het ons 'n onthou: ons spesialiseer in opleiding aantal kursusse ontwikkel om aan die behoeftes van die gemeenskap Vir meer inligting skakel te voldoen. prof Herman de Jager bV (012) 420-2701

Ons bied onder Oud itering in 'n Ontleding en vertolking • rekena aromgewing • van finansiele state meer Praktiese interne Statistiese die volgende • ouditprogram • steekproefneming kursusse aan: • Prestasie ouditering • Wesenlikheid en ouditrisiko

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 [i~mmmmDI3D I ONDERRIG I

Met die hersieningsproses het meer kompakte, kontaktyd met veral drie aspekte aandag genie!: die dosente sal he. Die grootste kursusinhoud, onderrigtyd en on­ voordeel van blokweke is dat dit Meester, derrigmedium. Die "nuwe" MBA­ minder inbreuk op die deeltydse program sal in 1993 ge"imple­ student se werksprogram maak. menteer word. Die onderrigmedium van die Die kursusinhoud is hersien ten MBA-program is ook tydens die meesters, opsigte van die tipe vakke, asook hersieningsproses aangespreek. die volgorde waarin dit aangebied Volgens prof De la Rey gaan ses moet word. Die bestaande vakke van die vakke wat nodig is vir die is krities beoordeel vir relevansie MBA-graad gedurende 1993 ook en waar nodig is die vakinhoud in Engels aangebied word. "Indien meestersgraad vergroot of verklein. Sekere vakin­ die belangstelling van die studente houde wat nog nie voorheen aan­ groot genoeg is, word beoog om gespreek is nie, maar wat as nood­ van 1994 'n volledige MBA-graad saaklik beskou word, is deel ge­ ook in Engels aan te bied," se hy. maak van die MBA-program. Die Universiteit van Pretoria se ie Nagraadse Bestuurskool Enigeen Bestuurskool is die mees noordelike van die Universiteit van wat 'n S6 sal Omgewingsbestuur, 'n een in SUid-Afrika. "Ons sien dit as Pretoria het homself reeds op meester wil aspek wat in die toekoms 'n be­ ons taak om aIle studente uit die hierdie gebied bewys. Een manier langriker rol in bestuursbesluitne­ wees van noorde te kan oplei en 'n groot waarop bestuursbeginsels werklik ming gaan speel, in die nuwe pro­ aantal van hulle is Engelssprekend," bestuur, baasgeraak kan word, is om die gram aangespreek word. Verder verduidelik prof De la Rey. kan by die Meestersgraad in Bedryfsadmini­ word ook klem geplaas op 'n gro­ ou mees­ strasie (MBA) te verwerf. ter mate van samewerking tussen As verder in ag geneem word dat dosent, student en die se werk­ die Nagraadse Bestuurskool goeie ters in Prof Koos de la Rey, waarne­ gewer. Volgens prof De la Rey sal bande met internasionale bestuur­ bestuurs­ mende direkteur van die Nagraad­ s6 'n vennootskap bydra om oplei­ skole het, is 'n Engelse MBA-pro­ opleiding se Bestuurskool, wys daarop dat dingsprogramme meer doeltref­ gram noodsaaklik vir nouer aanklop vir Tukkies se MBA-program relevant fend en toepaslik te maak. samewerking. leiding. is en dat dit op die behoeftes en eise van die moderne Suid-Afri­ 'n Tweede aspek wat in die her­ Die voorgestelde wysigings is sowaar 'n meesterlike kaanse samelewing toegespits is. sieningsproses aangespreek is, is verandering. D die onderrigtyd. Sekere vakke van, Hy beskryf die bestuursproses as die deeltydse program 'n dinamiese proses. Volgens sal van volgende jaar hom verander die aard en wese in blokweke aange­ van menslike werkverrigting gedu­ bied word. Dit rig omdat die mens se behoeftes, beteken dat die asook die tegnologie wat tot sy deeltydse student beskikking is, verander. Dit is dus korter, maar noodsaaklik vir die bestuur van on­ dernemings om tred te hou met verandering.

"Diegene wat betrokke is by be­ stuursopleiding kan egter nie net toekomstige bestuurders oplei om in pas te bly met verandering nie, maar moet self ook daarmee tred hou," se prof De la Rey.

Volgens hom is dit juis in die lig hiervan dat die Nagraadse Be­ stuurskool besluit het om sekere aanpassings in hierdie program te maak. Die aanpassings is iIi' oor­ leg met die advieskomitee van die Nagraadse Bestuurskool, werkge­ wers, huidige studente en persone "Meesterstukke" so os die is steeds verbonde aan oorsese bestuurskole moontlik met die hersiende MBA- gedoen.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[;lCJ CJmmoCfU I ONDERRIG I

'n Nuwe BCom-graad, met Dit het Een van die grootste probleme met hierdie benadering tot die spesialisering in kommunika­ bestuur van mense is dat talle top­ en middelbestuurders nooit werklik siebestuur, gaan van 1993 vertroud geraak het met die mens­ aangebied word. Met die almal vaardighede wat in so 'n situasie vereis word nie. instelling van hierdie graad­ Feitlik alle bestuurders en kursus is die Departement werknemers stem saam dat daar in aan die die meeste ondernemings Bedryfsekonomie weer eens kommunikasieprobleme ervaar word. Dit is veral 'n probleem in die eerste om 'n wesenlike Suider-Afrika waar die samestel­ ling van die meeste ondernemings behoefte in die praktyk aan te praat se arbeidsmag veel ingewikkelder spreek. Die Departement het as in ander samelewings is.

in die verlede sy leierskap Kommunikasie bly die spil waar­ om alle ander bestuursfunksies reeds bewys met die baan­ ie BCom(Kommunikasie­ draai. 'n Mens hoef maar net te bestuur)-graad kyk na die daaglikse funksies van brekerswerk wat onder meer is die eerste van sy soort wat volledig in 'n 'n bestuurder om te besef dat sy kommunikasierolle meer veel­ op die gebied van bemar­ fakulteit van ekonomiese en bestuurswetenskappe aan 'n Suid­ eisend en kompleks is as wat dit kingsbestuuropleiding Afrikaanse universiteit aangebied op die oog af voorkom. word. Dit het ten doel om kom­ gedoen is. munikasieopleiding aan toekom­ Hy is daagliks in die rolle van stige bestuurders in aIle bestuurs­ spreker, luisteraar, skrywer, mo­ funksies van die onderneming te tiveerder, leier, onderhoudvoerder, bied. berader, besluitnemer en kreatiewe probleemoplosser, om Prof Gustav Puth, wat aan die maar net:n paar te noem. Elkeen hoof van hierdie opleiding sal van hierdie rolle verg 'n besondere staan, se: "Kommunikasie is die kommunikasievaardigheidsvlak. ruggraat van bestuur. Die kom­ munikasiebegrip en -vaardighede Daarom is dit nou noodsaaklik van die bestuurders van ' n onder­ dat Suid-Afrikaanse ondernemings neming het 'n direkte invloed op seker moet maak dat bestuurders die effektiwiteit van elk van die op alle vlakke opgelei word om te ander bestuursfunksies in die begryp watter positiewe bydrae onderneming. " goeie kommunikasie tot hulle on­ dernemings en tot die ekonomie Gedurende die afgelope twee in die geheel kan maak. dekades het die klem in bestuurs­ filosofie vanaf oorwegend taakge­ Teen hierdie agtergrond kan die rigte bestuur verskuif na 06rwe­ BCom-graad in Kommunikasie­ gend mensgerigte bestuur. Die bestuur 'n sleutelrol speel in die filosofie is: as 'n onderneming be­ voorbereiding van bestuurders wat hoorlik na sy werkers as mense die werklike potensiqal en belang­ omsien en hulle as individue han­ rikheid van kommunikasie in Suid­ teer, sal take doeltreffend k n effek­ Afrikaanse ondernemings kan ont­ tief uitgevoer word. gin en tot sy reg kan laat kom.

Mej Tania Loio, 'n matriekleerling aan die Die BCom(Kommunikasie­ Hoerskool Hendrik Verwoerd, glimlag vir die bestuur)-graad wat van 1993 by Faku/teit. Sy kon nie wag om in te skryf vir die BCom(Kommunikasiebestuur)-graad nie UP aangebied word, is 'n drie­ en daarom was sy sommer heel eerste jarige graad met Kommunikasie-

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ~~~~mmDI3D I ONDERRIG I

bestuur en Be­ aard en rol van interpersoonlike, van korporatiewe kommunikasie­ "Kommunikasie markings­ openbare en kleingroepkommu­ veldtogte in die verskillende kon­ is die ruggraat bestuur as nikasie in die onderneming, asook tekste word volledig verreken. verpligte hoof­ belangrike aspekte van kommuni­ van bestuur" vakke. Kom- kasievloei, -netwerke en -klimaat Die kommunikasiefunksies en munikasiebestuur is 'n tweejarige word beklemtoon. vaardighede van die individuele hoofvak wat van die tweedejaar bestuurder, asook die verskillende gevolg moet word, terwyl Bemar­ Daar word ook gefokus op die bestuurskontekste waarin kommu­ kingsbestuur oor die volle drie jaar funksionele korporatiewe kommu­ nikasie 'n deurslaggewende rol van die graad strek. nikasiefunksies; op die identifise­ speel, word noulettend bestudeer. ring van die belangrikste teikenge­ Benewens die twee verpligte hore van die onderneming en op Daar word onder meer aandag hoofvakke word daar van studente die totale bestuur van kommunika­ gegee aan kommunikasie en be­ vereis om voorgeskrewe kursusse sieprosesse en -veldtogte met hier­ stuur, persoonlike kommunikasie­ in Besigheidsreg, Ekonomie, Be­ die publieke. styl, wat luisterstyl en nie-verbale dryfsekonomie, Finansiele Re­ kommunikasie insluit, kommunika­ keningkunde en Statistiek te volg. Aspekte soos korporatiewe beeld siehindernisse en die rol van kom­ Bykomende keusevakke sluit in en identiteit, sosiale verantwoorde­ munikasie in leierskap, besluitne­ Personeelbestuur, Ekonomie, Be­ likheid, openbare mening, media­ ming, probleemoplossing, konflik, dryfsekonomie, Informatika en ver­ beplanning, interne, finansiele, motivering en verandering. skillende taalkursusse. gemeenskaps- en krisiskommu­ nikasie, kommunikasie in arbeids­ Daar bestaan geen twyfel nie oor In Kommunikasiebestuur word verhoudinge, kommunikasiereg en die steeds groeiende bewussyn van aandag gegee aan die aard, ont­ navorsing vir die beplanning en die kernrol van kommunikasie in wikkeling en betekenis van kom­ evaluering van veldtogte geniet Suid-Afrikaanse ondernemings. munikasie as 'n ondernemings­ ook aandag. Belowende beroepsmoontlikhede funksie. Verbandhoudende kom­ in korporatiewe kommunikasie of munikasieteoriee, strukturele hin­ Alle fasette in die bestuur, be­ in die skakel- en reklamewese wag dernisse in die onderneming, die planning, uitvoering en evaluasie vir mense wat die graad verwerf. 0

SAKE- & AFRONDINGSKOOL BUSINESS & FINISHING SCHOOL Tel. & Fax: (012) 802 0830

KURSUSSE IN ONS PRAGTIGE LANDELIKE ATMOSFEER . KOESTER DIE KLleNT IN GEDETAILEERDE PRAKTIESE BENADERING TOT ETIKET IN DIE SAKEWERELD A. My kosbare loopbaan B. Koester die klant/klient/pasient c. Kliente-onthaal * Selfvertroue en sukses vir die 90's * Ontvangs en verwelkoming/vertrek * Pligte van gasheer, gasvrou en gas * Professionele beeld na buite * Die voorstel van mense: skep die * Die doe I van onthaal * Stemgebruik, telefoon- en .'· , atmosfeer * Keuse van gaste en geselskap luistertegnieke * Soorte kliente: vriendelik, verdwaald, * Sake-etes en uitnodigings * Open bare optrede (video opleiding) woedend: reageer reg * Tafelmaniere * Probleemoplossing en besluitneming * Wat S8 sy Iyftaal? En myne? * Rol van die gade * Houding en bewegingsleer * Kantoorgasvryheid * Verhouding met bestuurders en * Kommunikasie: die oortuigende D. Afsluiting kollegas manier * Verwerking van teleurstellings, * Voorkoms hantering van stres HALFDAG,EENDAG, DRIEDAGKURSUSSE IN GROEPE OF INDIVIDUEEL VIR MAKSIMUM MOTIVERING - ONS LESINGS IS NUUT, INTERESSANT EN INSPIREER LECTURES AND NOTES AVAILABLE IN ENGLISH -SPESIALE KURSUSSE &SEMINARE OP AANVRAAG JOU OPTREDE EN VOORKOMS IS JOU PERSOONLIKE ADVERTENSIE

EN 'N BELANGRIKE ADVERTENSIE VIR JOU ONDERNEMING DRIES STUDIOS

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~mmmmDm[J I ONDERRIG I Slaan 'n rekord

Die rekreasie- en sportbedryf is vandag internasionaal 'n multi­ Ike mens beoefen een of miljoen rand bedryf. In die lig van die groeiende behoefte aan ander vorm van rekreasie of sport. Daar is egter nie net groot bestuurskundigheid in hierdie bedryf, het die Universiteit van geld op die spel vir diegene wat Pretoria besluit om van 1993 'n BCom(Rekreasie- en Sportbestuur)­ professioneel betrokke is nie - die informele rekreasie- en sport­ graadkursus aan te bied. bedryf is ook uiters winsgewend.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 Bt+Jmmmm013U I ONDERRIG I

Maksimum voordeel vir die individu om prestasies van wereldgehalte te Behalwe vir die drie hoofvakke, en die samelewing kan slegs uit die lewer, gaan ook 'n invloed op die word daar ook van die student ver­ bedryf geput word indien al die ekonomiese konteks van die sport­ wag om 'n basiese reeks verpligte fasette wat in rekreasie en sport be­ milieu he. Die dinamiese bedryf vakke wat Ekonomie, Bedryfs­ trokke is, beginselmatig benader en vereis dus, soos enige ander bedryf, ekonomie, Finansiele Rekening­ bestuur word. Hierdie fasette sluit deeglike beplanning en die toepas­ kunde en Besigheidsreg insluit, te in: mense, hul tyd, geld, deelname­ sing van wetenskaplik gefundeerde volg. Hierdie kursusse is onont­ voorkeure en fasiliteite vir deel­ bestuursbeginsels. beerlik vir 'n begrip van die eko­ name. Al hierdie fasette moet dus Die driejarige BCom(Rekreasie­ nomie en bestuur as wetenskaps- en binne 'n bepaalde ekonomiese en en Sportbestuur)-graad vereis drie arbeidsveld. bestuurskonteks aangespreek word. hoofvakke, waarvan Sportkunde 'n Wat beroepsmoontlikhede betref, In die lig van die groeiende be­ verpligte hoofvak en die ander twee is 'nBCom(Rekreasie- en Sport­ hoefte aan bestuurskundigheid in keusevakke is. Keusevakke soos bestuur)-graduand nie beperk tot 'n hierdie bedryf, het die Universiteit Personeelbestuur, Finansiele Be­ loopbaan in rekreasie en sport nie. van Pretoria besluit om van 1993 'n stuur, Bemarkingsbestuur, Kommu­ Bestuursbeginsels is dieselfde binne BCom(Rekreasie- en Sportbestuur)­ nikasiebestuur, Informatika en Sta­ enige ekonomiese bedeling, waar­ graadkursus aan te bied. tistiek sal die student in staat stel van rekreasie en sport slegs 'n deel om 'n bepaalde spesialiteitsrigting vorm. Die ' ekonomiese en bestuurs­ in die graad in te bou. dimensie van rekreasie en sport Rekreasie en sport verskil in seke­ word dus as 'n waardige studie- en Neem Sportbemarking as 'n voor­ re opsigte van dit wat in ander sek­ arbeidsveld erken en wetenskaplik beeld. Daar bestaan tans geen tore van die ekonomiese wereld aangespreek. formele tersiere opleiding in die ver­ voorkom. Die eiesoortigheid sal die band nie. 'n T ukkie-student kan bestuursbenadering tot rekreasie en Na verwagting gaan die behoefte deur Sportkunde, Bedryfsekonomie sport beInvloed. aan rekreasie en sport in die Nuwe en Bemarkingsbestuur of Kommu­ Suid-Afrika toeneem. As gevolg nikasiebestuur as hoofvakke vir sy Hierdie graad sal 'n persoon dus daarvan sal 'n groot groep mense BCom(Rekreasie- en Sportbestuur)­ toerus om, in vergelyking met 'n die mark betree. Die oopstelling graad te kombineer, homself uit­ persoon wat geen kennis hiervan van internasionale grense vir Suid­ stekend vir 'n loopbaan in Sport­ dra nie, 'n beter diens binne die Afrika en 'n gepaardgaande strewe bemarking bekwaam. rekreasie- en sportbedryf te lewer. D

SO}WIJIJIGE BEPROEFDE ElV VERTROUDE STAATJl1AKERS AAN

lBEMARK[NG§lBE§TUUR (Tweede uitgawe - beskikbaar in Afrikaans en Engels) deur proff. Annemarie van der Walt en Sieg Marx lBE§TUUR§lBEG[N§EL§ = 9n E[ETYID§E §U[ID=AlFR[KAAN§E U[TGAWE deur proff. P.J. Smit en G. de G.J.Cronje (beskikbaar in Afrikaans' en Engels) SOUTH AlFR[CAN MARKET[NG = CA§E§ lFOR ID EC[§[ON=MAKER§ deur Leyland Pitt, Derek Bromfield en Deon N el LEAIDER§H[lP = THE HUMAN RACE deur Guy Charlton LAlBOUR RELAT [ON§ §T RATEG[E§ deur Norman Kemp [NIDU§TR[AL RELAT[ON§ [N SOUTH AlFR[CA (Tweede uitgawe) deur Sonia Bendix [NIDU§T R[AL RELAT[ON§ & ORGAN[§AT[ONAL IDYNAM[C§ deur Sonia Bendix en Fred Jakobs N EGOT[AT[ON = THEOR[E§9 §TRATEG[E§ & §K[LL§ deur Proff. Manie Spoelstra en ~ynand Pienaar

Tree asseblief met MeJ. Alpha Greeff by (011) 392 '~ 4040 in verbinding, vir meer inligting oor bogenoemde publikasies.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~CJCJmmDI3D I OUDSTUDENTE I

ien oudstudente die Verenigde Ko­ van die Skool vir Reken­ ningkryk en word meestersopleiding (SRO) het ver­ internasionaal er­ lede jaar 'n 100 persent slaagsyfer ken vir die hoe professionele in ' n internasionale eksamen be- /' en tegniese standaarde wat haal. Dit is reeds 'n prestasie-vir dit aan sy sowat 50 000 enigeen wat die Chartered Insti­ lede wereldwyd stel. Die gesogte tute of Management Accountants Cima-kwalifikasie kan deeltyds ver­ (Cima) se eksamen afle. Neem 'n werf word. Die vereistes vir lid­ daarde. Daarom mens egter in ag dat die interna­ maatskap is die suksesvolle afleg­ word Tukkie-GR's aange- sionale slaagsyfer vir die eksamen ging van die eksamens sowel as moedig om hierdie eksamen af te maar net 38,7 persent was, word ten minste drie jaar praktiese er­ Ie," se prof Herman de Jager, di­ die prestasie van hierdie groep varing in die handel en nywerheid. rekteur van die SRO. oudstudente eers werklik in per­ "Die standaard en inhoud van Die SRO-personeel is daartoe spektief geplaas. rekeningkundige opleiding aan die verbind om 'n internasionale kwali­ Hierdie Instituut is ' n professio­ Universiteit van Pretoria vergelyk fikasie binne hul studente se bereik nele rekeningkundige liggaam in uitstekend met internasionale stan- te plaas. Noue skakeling met Cima

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~mmmmDI3D I OUDSTUDENTE I

van Vuuren, mnr Casper van Wyk en mnr Leon Groenewald.

"Ons is baie trots op al ons oudstudente," se tien oud- , prof Herman de Tukkies wat Jager, maar vir die groep in die besonder verseker dat die onderrigstandaard die Cima­ s6 hoog is dat die maksimum aan­ eksamen in November se hy: "Volpunte. Julle het dit verdien!" D tal vrystellings verkry kan word. 1991 geskryf het, rym met die Studente wat byvoorbeeld die GR­ goeie uitslae wat UP-studente jaar­ (SA) kwalifikasie verwerf, hoef liks in die Kwalifiserende Eksamen (KE) behaal. Eerste in die wereld: slegs vier vakke van die finale kur­ Mej Edith Ottermann sus te slaag om as lid van die inter­ "Tukkies se studente is goed. behaal die hoogste nasionale liggaam te kwalifiseer. punt wereldwyd in die Neem mej Edith Ottermann se vak Finansii:He Bestuur "Ek dink voortgesette betrokken­ prestasie in die internasionale ek­ en algeheel die sesde heid speel ' n belangrike rol in die samen as voorbeeld. Sy behaal plek in die finale fase prestasies van ons oudstudente. wereldwyd die hoogste punt in die van die Cima-eksamen Ons vergeet nie van hulle die dag vak Finansiele Bestuur en ont­ nadat hulle hul GR(SA)' kwalifikasie vang die Lewton Coronation- verwerf het nie, " se prof De Jager. prys daarvoor. Sy behaal ook Hy wys daarop dat mej Magdaleen algeheel die sesde plek uit die Heyns, 'n senior lektrise van die ongeveer 4 054 studente··wat die SRO, hierdie tiental begelei het in finale fase van die Cima-eksamen hul voorbereiding vir die eksamen. afgele het," se prof De Jager. Mej Heyns het in 1990 self agste in die we reId in die finale Ctma­ Die ander oud-Tukkies wat aan eksamen gekom. Sy is ook aktief die eksamen deelgeneem het, is betrokke by die Pretoria-tak van mnr Stephan du T oit, mej lIse die Instituut. Grimsehl, mnr Johan Joubert, mnr Andre Oosthuysen, mej Prof De Jager wys daarop dat Nicki Rethman, mev Talana die 100 persent slaagsyfer van die Smith (nee Basson), mnr Johan

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ~~CU:JmmDI3U I O U D STU D ENTE I et s mer emaa

aIle oudstudente in die Ekonomie sal prof Stephan du T oit Viljoen onthou as iemand wat 'n groot invloed op hul intel­ lektuele vorming tydens hul studie­ jare aan die Universiteit van Pretoria gehad het. Vandag is sy naam moontlik minder bekend. Tog kan diegene wat gedurende 1929 tot 1949 onder hom studeer het, die voormalige hoof van die Departement Ekonomie nie vergeet nie. Hoewel prof Viljoen lankal nie meer 'n amptelike verbintenis met die Universiteit van Pretoria het nie, is sy stempel nog duidelik sigbaar. Prof Joubert Botha, tans ver­ bonde aan die Departement Ekonomie en een van prof Viljoen se oudstudente, vertel meer van die besondere ouddosent ... " Almal van ons wat prof Viljoen ken, dink dadelik aan hom as studentevriend en ware heer. Hy het sy studente met respek be­ handel- en respek terug ontvang . .sy nederigheid en simpatieke houding was alombekend. Sy lesings het getuig van 'n wye akademiese agtergrond. Na Communike matrikulasie in Caledon bring graag het hy 'n BA-graad in hulde aan prof Ekonomie en Staatsleer - Stephan eersgenoemde onder die bekende prof Robert Leslie - aan die Uni­ du Toit versiteit van Kaapstad behaal. Viljoen: gerespekteerde Daarna is hy na die geleerde Universite.it van Berlyn, , waar hy VIr 18 maande dosent en' studeer het (1924 tot 1925) onder mens. die beroemde Werner Sombart,

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~~~mmD[3D I OUDSTUDENTE I

Sy oudstudente beskryf hom vandag nog as 'n

studentevriend en ware heer - prof Stephan du

Toit Viljoen, voormalige dosent en hoof van die

Departement Ekonomie.

outeur van die vierdelige werk, Der Moderne Kapitalismus. Ver­ volgens is hy na Frankryk - eers vir ,n maand na Grenoble om Frans te leer en daarna vir ses maande na die Alliance Fram;aise, waar hy by 'n Franse familie in Parys gewoon het. Daarop volg 'n studie van een jaar aan die Sor­ bonne, in die Faculte de Droit. In 1927 tot 1928 skryf hy hom in vir 'n doktorsgraad aan die Lon­ don School of Economics met Hugh Dalton, outeur van 'n be­ kende werk oor die staatsfinansies, as promotor. Aan die einde van 1928 ont­ vang hy ,n aanbod van ' n senior Prof Stephan du Toit Viljoen was nou betroj(ke by studente-aktiwiteite. In 1950 was hy lektoraat aan UP. As dosent was erepresident van UP-studente se Vereniging vir Ekonomiese Wetenskappe. Saam met hom op die foto verskyn die bestuurslede van die Vereniging. Agter (van links) staan hy vanaf 1929 tot 1949 aan N P Eckard, H A S/oet, 0 J Rossouw en H J van Eck. Voor (van links) sit L W A Nel, prof 0 G Tukkies verbonde, van 1938 tot Franzsen (president), prof S P du T Viljoen (erepresident), 0 J J Botha (tans professor in 1949 as hoof van die Departe­ Ekonomie by UP) en J H de Loor f ment Ekonomie. Daarna het hy die Universiteit Keynesiaanse makro-ekonomie en Prof Viljoen leef vandag stil in verlaat vir die pos van voorsitter die konjunktuurleer. Pretoria. Hoewel hy reeds oor die van die Loonraad. Hy is mede­ sestig jaar in die Transvaal woon, outeur van die belangrike Verslag Prof Viljoen het wyd gepubliseer. No. 282 van die Raad van Handel , In 1933 verskyn The Economic skemer sy Bolandse agtergrond en Nywerheid oor nywerheidsont­ Tendencies of Today in Londen deur in sy Overbergse aksent. wikkeling in SUid-Afrika. Hy dien en in 1936 sy merkwaardige werk, Slegs diegene wat verder studeer The Economics of Primitive ook as voorsitler van 'n kommissie en belangstel om wyer te studeer Peoples. In 1952 verskyn sy wye van ondersoek na tarief­ as wat die moderne, meer beperk­ beskerming. studie oor die kapitalistiese stelsel, Capitalism, A Historical Survey. te sillabusse ·bied, sal hom leer ken. Sy eerstejaarkursus in Ekonomie Die werk wat egter die geweldige Dgpspt hulle vind dat Stephan was enig in sy soort. Dit het begin omvang van sy kennis die oeste Vifjoen nie net vir jou Ekonomie met ' n interessante ontleding van weergee, is sy Economic Systems leer nie, maar deur sy omvangryke die ekonomiese orde in die antieke in World History wat in 1974 in visie gaandeweg ook jou he Ie In die tweede semester is dit tyd. Londen verskyn het. wereldbeskouing beihvloed. " D opgevolg met 'n ontleding van die ekonomiese probleme van die Suid-Afrika van destyds. Die Stephan Viljoen-stipendium Die tweede jaar is gewy aan die prysteorie - die "grammatika van Prof Viljoen se seun, mnr Pierre Viljoen, het as oudstudent Mvan die die Ekonomie" - vir baie studente Fakulteit 'n paar jaar gelede 'n fonds ingestel om oorsese stuai~r eise ietwat v~m 'n ontnugtering. Die van dosente in Bemarkingsbestuur te help finansier. Hy het hterdi~ skade is in die derde jaar herstel fonds na sy vader vernoem. met interessante Ie sings oor die

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 [i~CJCJmmDI3D I OUDSTUDENTE I

In gesprek met Hancke Scheepers: "Dit is ereskuld watek vereffen"

wat elke oud-Tukkie kan doen, is om ook daarby betrokke te wees.

In die derde plek het ek ook ' n selfsugtige motivering. Oeur be­ trokke te wees by die Skool vir Rekenmeestersopleiding is ek direk gemoeid met die opleiding van geoktrooieerde rekenmeesters span wat in my firma gaan werk. Oit is dosente wat vir belangrik dat ons wat in die prak­ ons klas gegee,het - tyk staan met die akademici, wat mense soos prof Eddie Hamman mense vir ons oplei, moet kommu­ s jy be reid is om te gee (voormalige rektor van die Univer­ nikeer. en om jou bydrae te site it van Pretoria), advokaat Gerrit maak, sal jy verbaas wees om te Viljoen (later appelregter), prof Tog kan ek dit alles saamvat sien hoeveel deure vir jou oop­ Piet Hoek (later voorsitter van die deur te se: Oit is lekker om met ' n gaan." Oit is die boodskap van Universiteitsraad) en dr Gerhard wenspan soos T ukkies geassosieer mnr Hancke Scheepers, nasionale de Kock (later president van die te word." voorsitter van die ouditeursfirma Suid-Afrikaanse Reserwebank). Coopers Theron Ou T oit, aan die Ons was bevoorreg,,om by sulke Wat is u toekomsvisie aan­ huidige T ukkie-student. As ' n mense klas te draf. gaande die ontwikkeling en taak oud-Tukkie gee hy sy Alma Mater van die Fakulteit en die Univer­ die krediet vir sukses wat hy al U het 'n baie lang verbintenis siteit in die Nuwe Suid-Afrika? behaalhet. met Tukkies - as voormalige lid van die Universiteitsraad, lid van "Ek glo dat die Fakulteit 'n Mnr Scheepers is reeds sedert die advieskomitee van die Skool besondere taak het om uit te reik 1959 'n praktiserende geoktrooi­ vir Rekenmeestersopleiding van na veral die ontwikkelende sake­ eerde rekenmeester. Hy dien ook die Universiteit van Pretoria, sektor. Met die aanbied van hulp­ tans as ondervoorsitter van die ontvanger van die Kanseliers­ programme en kortkursusse kan hoofbestuur van die Afrikaanse medalje en lid van die bestuur die Fakulteit aan aIle Suid-Afrika­ Handelsinstituut en is 'n lid in die van die Bond van Oud-Tukkies. ners die geleentheid bied om meer Minister van Finansies se Advies­ Waaraan skryf u die voortge­ ') oor byvoorbeeld basiese bestuurs­ komitee oor Belasting. sette belangstelling toe? beginsels te leer. Oaardeur word die hoe akademiese standaarde Alida Botha, lektrise in die "My voortgesette verbintenis gehandhaaf, sakekundigheid en "Dit is Skool vir Rekenmeestersopleiding, met Tukkies is eerstens gemoti­ bestuursvernuf aan die gemeen­ het met hom gesels oor sy verbin­ veer deur 'n dankbaarheid jeens skap deurgegee en 'n opheffings­ lekker am tenis met Tukkies: die Universiteit van Pretoria. Die taak aan die gemeenskap vervul. met 'n opleiding wat ek hier ontvang het, Wat kan u onthou van u wenspan studentejare by Tukkies? het groot geleenthede vir my Die bree taak van die Univer­ soos " geskep. siteit van Pretoria is primer gelee Tukkies As 'n buitemuurse student het in die opleiding en ontwikkeling ek nie veel tyd vir studente-aktiwi­ Verder het ek die hoogste agting van mense wat veral in die Nuwe geassosieer teite gehad nie. Wat my egter van vir die Universiteit se verbintenis Suid-Afrika 'n strategiese en we­ te word. " daardie jare bybly is die skitterende tot gemeenskapsdiens. Die minste senlike rol sal speel." D

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~mmmmDI3D I OUDSTUDENTE I 'n Dud-Tukkie en'n handvol klei

mnr Pierre Peens, groep besturende direkteur " van die Weenen Groep in Potgietersrus, is 'n ie Universiteit is meer as wees tussen akademie, sport en net 'n sentrum vir ter­ kultuur; tussen studentepret en die oud-Tukkie. Hy het in 1980 die graad siere onderrig - dit is ook 'n tipe aanleer van verantwoordelikheid; BCom(Rekeningwetenskappe) verwerf; hy afrondingskool, 'n plek waar jy as tussen vir oulaas jonkwees geniet mens gevorm word." Dit is hoe en ernstige voorbereiding vir jou was 'n inwoner van Huis Boekenhout en hy mnr Pierre Peens die belangrike toekoms en loopbaan," se hy. het veral uitgeblink as rugbyspeler. Sy invloed wat die Universiteit van Hy glo dat hy 'n gebalanseerde betrokkenheid by die Universiteit van Pretoria Pretoria op sy lewe uitgeoefen het, beskryf. student was. Kyk 'n mens na wat het egter nie daar geeindig nie. Communike hy hier bereik het, is dit duidelik "Tukkies het vir my geleent­ vertel meer oor die oudstudent... dat hy geensins gemiddeld was hede gebied om volledig as mens nie. te ontwikkel en ek het probeer om soveel as moontlik daar­ Neem sy rugbyprestasies as van te benut," se hy. voorbeeld. Hy het van 1975 tot 1979 in die uitklopliga vir Huis Hy gesels lekker oor sy Boekenhout gespeel; in 1975 en studentedae: oor die 1976 vir die Tukkie 0/20-span en Tukkie-Matie intervarsi­ in 1977 vir die Fezelas. Hy is ook ties; oor eksamens; oor in 1977 as Huis Boekenhout se studentevriende, so os Sportman van die Jaar aange­ Wynand Claassen, wys. Daan Doep en Chris­ to Wagenaar; oor In 1978 en 1979 het hy vir die dosente, soos prof eerstespan van T ukkies gespeel en Herman de Jager wat van 1978 tot 1981 vir die span Ouditkunde interessant van Noord-Transvaal. Hy onthou gemaak het en prof veral hul wedstryd vir die Currie­ Dawie Botha en sy ken- beker in 1980, toe die Blou Bulle nis van die Handelsreg; die Wp:'span met 39 - 6 op Loftus oor die koshuislewe; oor geklop het. jool en bokjolle; oor sy rugby en ander sport­ "Rugby het vir my deure oopge­ aktiwiteite. maak. Dit het vir my geleentheid gegee om soveel interessante "Balans is die sleutel­ mense te ontmoet en vriende te woord - daar moet 'n balans maak. Van die mense is vandag nog 'n belangrike deel van my lewe," se hy. 'n Besondere skenking - een van die kleipotte wat die Peens-familie spesiaal vir Sy studies het hom ook voor­ Kya Rosa gemaak het berei vir die loopbaan wat hy

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ~~r1J~mmDI3U I OUDSTUDENTE I

vandag beoe­ tourasie van die Kasteel in Kaap­ fen. Nadat hy stad en die Lost City-projek. In die BCom(Re- . albei gevalle word die handver­ keningweten­ vaardigde teels spesiaal ontwerp en skappe)­ gemaak om aan te pas by die at­ graad verwerf mosfeer en kultuur van die omge­ het, het hy wing waarin dit gebruik word. hom by die Ween en Die Weenen Groep het ook nog Groep aange­ 'n direkte betrokkenheid by die sluit. Sy broer, Universiteit van Pretoria. Hulle mnr Johan is tans besig om saam met prof Peens (nog 'n Gerrie Roodt van die Nagraadse oudstudent van die Bestuurskool aan 'n Afrika­ Fakulteit) het ook betrokkenheidprojek te werk. Mnr betrokke geraak. Piet Peens is verder ook, as ere­ visepresident, betrokke by die Hul vader, mnr Piet Peens, was T uks-rugbyklub. op daardie stadium een van die "Die Uni­ twee aandeelhouers van die 'n Tyd gelede het die Peens­ versiteit is maatskappy. In 1984 het die familie 'n besondere skenking aan "Tukkies het my as mens gevorm," se mnr T ukkies gemaak. Met die oprig­ Pierre Peens, oudstudent van die Faku/te;t 'n tipe Peens-familie die alleen-aandeel­ houers van die Weenen Groep ting van Kya Rosa het die Univer­ afronding­ geword. Die Groep vervaardig site it groot aandag geskenk aan "Dit was vir ons 'n voorreg om skool, 'n onder meer teels, bakstene en detail om die atmosfeer van die potte vir Kya Rosa te maak, " plek waar kleipotte. Tukkies se oorspronklike huis weer se mnr Pierre Peens. Wat hierdie bydrae van die oud-T ukkie heel jy as mens te gee. Die Weenen Groep het 'n Een van hul uitsoekprodukte is aantal kleipotte, wat by die styl en besonders maak, is die feit dat die gevorm handvervaardigde vloerteels. Die atmosfeer van Kya Rosa aansluit, kleipotte vir Tukkies spesiaal met word. " Groep is tans betrokke by die res- geskenk. die hand gevorm en gemaak is. D

UNIVERSITEIT VAN PRETORIA FAKULTEIT EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE OUDSTUDENTE : REKENAARINLIGTING

Die Fakulteit wil graag kontak met al sy oudstudente maak en behou. Voltooi asseblief hierdie vorm en pos of faks d it aan:

Die Dekaan, Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe, Universiteit van Pretoria, PRETORIA, 0002. Faks: (012) 342-2431

U is ook welkom om mev Adri van der Merwe, senior skakelbeampte, by (012) 420-3328 te skakel vir nadere inligting.

Titel: ...... Voorletters: ...... Van: ...... Noemnaam: ...... Nooiensvan: ...... Posadres: ...... Tel: (W) Areakode: ...... Nommer: ...... (H) Areakode: ...... Nommer: ...... : ...... Geboortedatum: ...... Studentenommer: ...... Grade aan Tukkies verwerf: Jaar verwerf: ...... 1 ...... 2 ...... 3 ...... 4 ...... Werkgewer: ...... Posbenaming: ...... Enige kommentaar: ......

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~fZJfZJl!lmDI3D I I N TERNASIONAAL I Ekonomie woeker in in ternasionale mark skeie internasionale besoekers is vanjaar by die Departement ont­ Die program word gekoordineer vang. oudat akademiese sanksies deur die ekonomiese navorsings­ teen Suid-Afrika opgehef is, afdeling van die WO en staan Prof Gerry Adams van die Uni­ is vrye skakeling met top interna­ onder leiding van prof Lawrence versity of Pennsylvania in Phila­ sionale vakkundiges weer moontlik. Klein. Prof Klein is 'n pionier op delphia het vroeer vanjaar die Die Departement Ekonomie maak die gebied van makromodelle. Hy Departement besoek. Prof Adams deeglik gebruik van die geleentheid het enkele jare gelede die Nobel­ is een van die wereld se voorste om vakkennis op die internasionale prys vir Ekonomie ontvang vir sy makro-ekonometriese modelbouers. Hy het oor die afgelope dekades, in mark te wissel. werk op die terrein van ekonome­ samewerking met prof Lawrence triese modelbou. Prof Geert de Wet, hoof van die Klein, pionierswerk op die gebied Departement Ekonomie, het op Project Link bring die top mo­ van modelbou verrig. uitnodiging by Project Link, 'n delbouers vanoor die hele wereld internasionale projek, betrokke Gedurende Julie vanjaar het die bymekaar. Die Departement geraak. Die projek behels die kop­ Departement besoek ontvang van Ekonoinie van UP se ekonomiese" peling van makro-ekonometriese prof Jean-Christian Lambelet, hoof span dien nou as die Suid-Afri­ modelle van individuele lande om van die Departement Ekonomie aan wereldekonomiese veranderlikes en kaanse sentrum vir Project Link. i die University of Lausanne in Switserland. Prof Lambelet is '0 lei­ veral die internasionale handel en Afgesien van hierdie betrokken­ dende ekonometrikus en welvaarts­ wisselkoerse vooruit te skat. heid, is die Departement ook op ekonoom in Europa. Hy is tans ander terreine internasionaal be­ bekleer van die leerstoel wat eers trokke. Prof Geert de Wet is deur deur prof Leon Walras en daarna die Congress of Political Econo­ deur prof Vilfredo Pareto - albei mists genooi om op hul pro­ klassieke name in die geskiedenis gramkomitee te dien vir hul kon­ van die ontwikkeling van die we reid gres wat in Parys, Frankryk, se ekonomiese denke - beklee is. gedurende Januarie 1993 plaasvind. Dr Jean Tishen, hoofekonoom van die Verenigde Volke se eko­ Prof Mike T ruu is na verskeie nomiese kommissie vir Afrika in universiteite en institute in J2:stland AddIs A.beba, Ethiopie, het die De­ genooi. Hy sal gedurende die partement gedurende Augustus van­ eerste semester van 1993 Ie sings jaar besoek. Dr Tisheh het 'n reeks gee en navorsing vir Estland doen lesings aangebied waadn die WO oor die transformasie van 'n sen­ se benadering tot die ekonomiese traalgeleide na 'n markekonomie. ontwikkelingsproblematiek in Afrika uiteengesit is. Die Departement Ekonomie streef daarna om sy nagraadse Hierdie besoek het nie net die "Oeurlopende skakeling met top internasio­ opleiding 'n besonderse karakter te Departement se strewe na groter nale vakkundiges verseker dat die Oepar­ gee deur die insetle van top inter­ intemasionale kontak beklemtoon tement Ekonomie se onderrig, navorsing en gemeenskapsdiens·aan internasionale stan­ nasionale vakkundiges by die van nie, maar ook die Departement se daarde voldoen," se prof Geert de Wet die Departement te voeg. Ver- uitreikingsprogram na Afrika. 0

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~mmmmDI3D I INTERNASIONAAL I

gekonsentreer op etiek as 'n mid­ del om korrupsie te voorkom. Leer korrupsie "Sonder aanvaarbare more Ie stan­ daarde 'en ondersteunende morele kodes is wette, regulasies en ander beheermaatreels nutteloos," het sy keer gese. Sy het aanbeveel dat onderrig Prof Yvonne mptenare in openbare en opleiding as teenvoeters vir Andrews van betrekkings het redelik baie korrupsie moet dien. "Onderrig gesag. Die versoeking om dit tot die Departe­ moet op logiese beredenering toe­ hul eie voordeel of vir persoonlike ment Publieke gespits wees sodat amptenare :gewin aan te wend, sal altyd kennis en inligting kan verstaan en Administrasie bestaan. korrek kan interpreteer. Op­ is die eerste Die geloof dat amptenare van- leiding moet gemik wees op pro­ Suid-Afrikaner selfsprekend volgens neergelegde bleemoplossing en die toepassing van kennis," se prof Andrews. wat uitgenooi norme en etiese standaarde sal is om aan die optree, is nie genoeg nie. Sy het daarop gewys dat etiek 'n beduidende deel van onderrig- en International 'n Soeke na maatreels wat kor- opleidingsleerplanne behoort te Anti-Corruption rupsie sal voorkom, bring interna­ vorm. Sodoende kan alle Conference sionale vakwetenskaplikes twee­ amptenare bewus wees van reels jaarliks bymekaar vir 'n intemasio- en prosedures wat hulle besluite deel te neem. nale konferensie. Vanjaar se kon:­ en optrede rig en reguleer. ferensie is van 8 tot 12 Maart in Amsterdam, Nederland, aange­ '''n Statutere etiese kode be­ bied. haart te bestaan waaraan openbare amptenare hulle optrede kan meet. In haar referaat, Etiek in die Dit kan help voorkom dat besluite opleiding en ontwikkeling van en administratiewe diskresie tot die burokrasie, het prof Andrews korrupte optrede lei, " het sy gese. 0

M's 8 D's gesoek!

. Die Momentum Leerstoel in Versekerings- en Aktuarie'le Wetenskap, Universiteit van Pretoria, nooi graag kwalifiserende kandidate uit om magisterverhandelings of doktorale proeiskrilte voor te berei oor onderwerpe soos:

• Behoeite aan en persepsies van lewensversekering by laer inkomstegroepe. • Oorsake en implikasies van voortydse bee1ndiging van lewenspolisse. • Die ontwikkeling en benutting van sekere nismarkte iil die Suid-Afrikaanse versekeringsbedryf. • Onbillike arbeidspraktyke met betrekking tot altree- en verwante werknemersvoordele. . • Motivering in die bemarking van lewensversekering in'Suid-Afrika: teorie en praktyk. • Die verteenwoordigingsreg met betrekking tot tussengangers in die versekeringsbedryf. • Elemente van eIIektieweadministrasie van 'n lewensversekeraar. • Wiskundige statistiese elemente van risikobestuUr.

Skakel prof George L Marx by: Tel (OI2) 420-3469 Fax (OI2) 43-256,

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[;lmmmmDI3U I INTERN ASIONAAL I LAND TAX " In distributing the benefits and liabilities of society, one is often faced with the harsh and Fearsome or unyielding reality of a cake with a fixed size. As a result, one person's gain is another per­ son's loss. That makes the Feasible? issue of the distribution of wealth so difficult. Fortunately, the same does not apply to the and reform and tax reform Economics, University of Wiscon­ distribution of knowledge." L are both issues that evoke sin, Madison; Dr Sam Moyo, Zim­ strong emotional reactions. babwe Institute of Development Should the two be combined in the Studies; Prof Mason Gaffney, De­ Prof Christof Heyns - form of a land tax, one can expect partment of Economics, University Centre for Human Rights dramatic differences of opinion - of California, Riverside; Dr Mike Studies, University of Pretoria. especially against a backdrop of Lamont, South African Reserve comprehensive constitutional Bank; Prof Johan van Zyl, dean of turalland. There was also general change, economic reform and an the Faculty of Agricultural Scien­ agreement that, although difficult extensive drought. Arguments for ces, University of Pretoria; Dr Nick to administer, a land tax could be and against a rural land tax as an Vink, Development Bank of successfully introduced into the additional source of revenue or as Southern Africa and Prof Riel South African tax system. How­ an instrument for redistributing Franzsen, Departement of Mercan­ ever, the majority of participants wealth, are increasingly raised. tile and Labour Law, University of also stressed that it should be a Pretoria. local rather than a national tax. Against this background, a con­ Such a tax would be better re­ ference concentrating on land tax A history of land taxes, as well ceived by taxpayers if the reve­ in a South African context ~ as comparative studies nue gene- was held on the Tukkie- ~ ~ \9 of land taxes in other rated ~ campus on _:; <-J<- ~,~ countries, enhan- ced the debate, ~~~ as did a panel

\ .

20 March 1992. The could be used to upgrade the aim of this conference, held under ' discussion where representatives of local infrastructure. the auspices of ~e Centre for Hu­ different.interest groups got the man Rights Studies, was to initiate chance to put forward and defend Although these discussions were an exploratory discussion on this their views on a possible land tax only exploratory, it was proven issue. Academics of various disci­ for South Africa. that possible solutions can be plines (such as the economic, agri­ found once the interested parties cultural economic, sociological and Issues such as land tenure pat­ start distributing knowledge. 0 legal disciplines) as well as other terns, the scope of a possible tax interested parties were invited. base, the administration of a land tax and the potential of such a tax The conference proceedings will A number of local and interna­ with regard to its revenue-raising be published soon. Anyone inter­ tional experts were approached to potential and redistributional quali­ ested in this publication can con­ deliver papers or participate in a ties, were addressed. tact Ms Isabeau de Meyer at tele­ panel discussion. These included 'phone (.012) 420-3034 or the con­ Dr Shem Migot-Adholla, senior A'summary of what was said' and ference co-ordinator, Prof Riel rural sociologist of the World discussed will not do justice to a Franzsen, at telephone (012) Bank, Washington DC; Prof very successful conference, but a John Stras~ few general inferences can be ,," Department drawn - the first being that a land of Agri­ tax on its own is not an effec­ tultural tive measure to bring about redistribution of agricul- '

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[;]~~mmDI3D I INTERNASIONAAL I Goeie administrasie is 'n kuns

emeet aan internasionale partement se model van kurrikulum­ is egter ook sy verantwoordelikheid. " standaarde is die Univer­ ontwikkeling aan die internasionale Opleiding vir studente in publieke site it van Pretoria ook aan die voor­ gemeenskap voorgehou. Die model administrasie moet dus kennis neem punt van opleiding in die admini­ is baie gunstig deur die ander kon­ van administratiewe vaardighede vir stratiewe wetenskappe," se prof ferensiegangers ontvang. "Volgens bereiking van enige funksionele Paul Botes, hoof van die Departe­ hulle bied dit ' n duidelike en sis­ doelwit. Dit moet afgestem wees ment Publieke Administrasie. tematiese uiteensetting van nood­ op ontwikkeling van vaardighede Prof Botes het vanjaar die ge­ saaklike kursusinhoud vir ' n student met betrekking tot beheer, beleid, leentheid gehad om die standaard in die administratiewe wetenskap­ finansiering, personeel, organisering van UP se opleiding met ander pe," se hy. Dit kan met groot vrug en prosedure. lande s'n te vergelyk by 'n interna­ as ' n universele standaard vir kur­ sionale konferensie vir akademici in rikulumontwikkeling gebruik word. Die sillabus moet ook voorsiening die administratiewe wetenskappe. maak vir algemene bestuursbegin­ Hy wys daarop dat heelwat van sels, sodat die voornemende staats­ Die konferensie is deur die Interna­ die oorsese instellings steeds hul tional Association of Institutes amptenaar die administratiewe en opleiding op uitgediende en tradi­ funksionele domein in 'n sinvolle and Schools in Administration sionele modelle rig. Ander het weer plan van aksie sal kan omskep. Dit aangebied. heeltemal wegbeweeg van die ad­ ministratiewe terrein en fokus op behoort ook die morele milieu waar­ Hierdie vereniging, wat in Brus­ binne die amptenaar gaan werk aa sels gesetel is, het koordinasie en in­ die algemene bestuursterrein. te spreek, meen prof Botes. tegrasie tussen alle institute en skole Die Departement se model plaas in Publieke Administrasie vanoor die die rol van administrasie weer in Tydens die konferensie is prof hele wereld ten doel. Vanjaar se perspektief. Prof Botes verduidelik: Botes eenparig as voorsitter van die konferensie is van 7 tot 10 Julie in werkgroep oor Curriculum Deve­ Wenen, Oostenryk, aangebied. "Die staatsamptenaar is belas met die funksionele domein van sy de­ lopment in Public Administration Met sy referaat, Education and partement. Die administratiewe verkies. Dit is die eerste keer dat 'n Training in Public Administration, domein, gerig op die bereiking van Suid-Afrikaner as voorsitter van die het prof Botes onder meer sy de- doelwitte in die funksionele domein, werkgroep optree. D

DESIGN: Project • Sample • Questionnaire • Experimental MANAGEMENT: Budget • Time schedule • Operational • . Problem solving • Team approach THE FACILITY RESEARCH FIELD: Marketing • Surveys • Organisations • Biostatistics • Econometrics Demography • Psychometrics • Sociometrics • Insurance FOR TECHNOLOGY: Surveys • Sampling • Statistical techniques and analysis Computer packages • Graphic SCIENTIFIC representations DESIGN AND ET MANAGEMENT FOR MORE INFORMATION

STATOMET Department of Statistics OF RESEARCH Tel: (012) 420-3645/6 University of Pretoria Telefax: (012) 342-3260 Pretoria 0002 Telex: (012) 3-22723

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ti~&!J&!JmmDI3D I NAVORSING I

Ontwikkelende lande word dikwels deur voedselnood geteister. Afrika­ lande is geen uitsondering nie. Die werklike situasie met betrekking tot voedsel­ plaaslike behoefte te voorsien. Tog is daar enkele lande soos voorsiening in Suider- Tanzanie en Suid-Afrika wat daarin slaag om, ten spyte van die Afrika is egter minder bekend. genoemde beperkinge, selfs sur­ plusse te produseer en uit te voer. Die ooreenkomste ten opsigte n 'n poging om die situasie te van voedselverbruikspatrone in die Die studie bevestig dus die groei­ peil, het proff Geert de Wet ontwikkelende lande is nog 'n ende voedselnood in Suider-Afrika, en Niek Schoeman van die De­ neiging wat afgelei is. Die ver­ maar bevestig terselfdertyd dat partement Ekonomie vanjaar 'n bruikspatrone word grootliks deur daar heelwat ruimte bestaan om, studie oor die ekonomiese dimen­ besteebare inkomste en toegank­ gegewe die produksiepotensiaal sies van die voedselsituasie in likheid van voedselprodukte van die gebied, voedselproduksie Suider-Afrika voltooi. Twee as­ bepaal. heelwat te verhoog. pekte wat veral in die studie be­ Nog 'n gemeenskaplike pro­ Een van die belangrikste bevin­ klemtoon is, is die plaaslike aan­ dings, in die studie is dat die effek­ bod van en die vraag na voedsel. bleem van die ontwikkelende gemeenskappe is dat die voedings­ tiewe verspreiding en beskik­ Die gesistematiseerde feite en inhoud van die tradisionele dieet in baarstelling van voedsel ernstig ontledings uit hierdie studie gee 'n die meeste gevalle nie aan mini­ geknou word deur 'n gebrek aan duidelike beeld van die lewens~ mum standaarde voldoen nie. 'n infrastruktuur. Dit is veral die ge­ kwaliteit van die bewoners van Groot aantal siekte- en sterfte­ br~k aanvoldoende paaie, spoor­ hierdie lande. Sekere duidelike gevalle kan direk hieraan toege­ lyne, markte en finansiele instel­ neigings kon afgelei word. skryf word. Bevolkingsgroei in lings wat die bemarking en ver­ hierdie lande is van die hoogste ter spreiding van voedseL benadeel. Een van die belangrikste was wereld, met die gevolg dat per dat, hoewel die voedselproduk­ capita voedselproduksie voort­ Groter samewerking tussen die siepotensiaal van die lande deur durend daal. lande in Suider-Afrika sal in die verskeie faktore soos onvrugbare toekoms van deurslaggewende be­ grond, lae en wisselvallige reenval, 'n Ander neiging wat afgelei is, lang wees. Slegs s6 kan verseker swak infrastruktuur en primitiewe is dat landbouproduksie in die word dat doeltreffende versprei­ bewerkingsmetodes begrens word, meeste lande van Suider~Afrika ding van surplusvoedsel plaasvind die landbousektor 'n heenkome swak vergelyk met ander lande. en dat die voedselnood van hierdie bied aan die grootste gedeelte van Die gevolg is dat te min voedsel ontwikkelende gemeenskappe so­ die bevolking. geproduseer word om in die doende verlig word. D

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~mm[!JmDI3D I NAVORSING I Oor kwaliteite en kwantiteite

Die Suro vir Statistiese en Opnamemetodologie, beter bekend as Statomet, is op 1 Julie vanjaar in die Departement Statistiek gestig. Statomet is 'n fasiliteit vir die ontwerp, bestuur en evaluasie van navorsing deur die wetenskap en tegnologie.

n vandag se kompeterende marknavorsing is wat gedoen navorsing deur die wetenskap en sakewereld is kwaliteit 'n abso­ word, die feit bly dat die navorsing tegnologie: lute vereiste - ook wat navorsing wetenskaplik verantwoordbare en aanbetref. Die sakesektor benodig . verteenwoordigende inligting moet Die ontwerp navorsing as 'n bestuursinstrument oplewer. Statomet kan reeds advies en on­ om nuwe neigings te meet en om dersteuning verskaf tydens die ont­ tred te hou met die veranderende Die Departement Statistiek lewer werp van 'n navorsingsprojek, ver­ omgewing. Dit kan ook gebruik reeds 'n geruime tyd 'n statistiese al ten opsigte van probleemformu­ word om kreatiewe oplossings vir konsultasiediens aan UP en aan lering, projekontwerp, opnamena­ probleemsituasies te kry of om 'n buite-instansies. Die Universiteit vorsing, steekproefontwerp en breer verwysingsraamwerk te kry het egter in die lig van die groei­ vraelysontwikkeling. Vroegtydige waarbinne 'n probleem in konteks ende behoefte aan die tipe diens, geplaas of objektief ontleed kan 'n meer formele struktuur geskep ondersteuning is van kardinale be­ word. wat aan hierdie behoeftes kan vol­ lang. Hierdie prosesse, wat die doen. aanvangstadium van navorsing ver­ Navorsing se waarde Ie nie net teenwoordig, kan bepalend wees daarin dat dit 'n onderneming in Die Buro vir Statistiese en Op­ vir die sukses of mislukking daar­ staat stel om die veranderende namemetodologie, beter bekend as van. omgewing te hanteer nie. Dit is Statomet, is op 1 Julie vanjaar in veral daarin gelee dat dit die on­ die Departement Statistiek gestig. Die bestuur dememing 'n voorsprong kan gee. Statomet is gestig om 'n bydrae tot Die hoe koste verbonde aan na­ Navorsing kan gebruik word om die verhoging van die kwaliteit van vorsing noodsaak 'n doelgerigte die veranderings wat 'n onderne­ navorsing te lewer, om opleiding bestuursbenadering. Statomet kan ming kan raak, suksesvol en tot in navorsingsmetodologie te ver­ veral behulpsaam wees met aspek­ voordeel van die onderneming te skerp en om 'n diens aan die pri­ te soos projekbestuur, begrotings­ bestuur. Kwaliteit navorsing is dus vaat en openbare sektor te lewer. bestuur en tydskedulebestuur ty­ nie 'n luuksheid nie - dit is 'n nood­ As 'n ongeassosieerde instelling dens toegepaste navorsing in saaklikheid. sal Statomet as't ware as 'n make­ probleemoplossingsaksies. Bestuursbesluite word geneem laar optree. Deur middel van kon­ Die personeel van Statomet volg sultasie, advies, opleiding en bege­ op grond van inligting tot die 'n spanbenadering by aIle projekte. leiding sal 'n diens gelewer kan bestuur se beskikking. Hoe be­ Afhangende van die doelstellings troubaarder en vollediger die inlig­ word aan eenmansbesighede, maat­ skappye en marknavorsingshuise. en eiesoortige eise van elke projek, ting, hoe groter is die kans dat Hierdie tipe diens kan help om be­ word 'n projekspan bestaande uit goeie besluite op grond daarvan stuursbesluitneming te vergemaklik. statistiese spesialiste uit die Depar­ geneem kan word. Ongeag of dit tement, kundiges uit die Fakulteit 'n leefbaarheidstudie, produkont­ Statomet is dus 'n fasiliteit vir die Ekonomiese en Bestuursweten­ wikkelingsprojek of algemene ontwerp, bestuur en evaluasie van skappe en die Universiteit betrek.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 Bt+JClClmmDI3U I NAVORSING I

Die navorsing Die wetenskap binne die raamwerk van die be­ Die tipe navorsing en dienslewe­ Die wetenskaplike toe passing staande rekenaarstelsels en data­ ring wat deur Statomet onderneem van metodes en tegnieke geniet bronne wat deur die instelling word of waaroor geadviseer kan hoe prioriteit by Statomet. Weten­ aangewend word. word sluit onder meer in: opna­ skaplike statistiese tegnieke word 'n Multidissiplinere benadering menavorsing; navorsingmeto­ aangewend tydens die ontleding word dus by Statomet gevolg waar dologie; die analise van inge­ van data aan die hand van eksplo­ statistiek, opnamenavorsing en samelde data; marknavorsing; ratiewe-, meervoudige-, katego­ bestaande data aangewend word versekeringsnavorsing en organi­ riese, kwaliteitskontrole-, tydske­ satoriese navorsing binne maat­ om uitdagings die hoof te bied en dule- en voorspellingsmodelle. in geleenthede te omskep. skappye en instellings. Statistiese toe passings op die ter­ reine van demografie, bio-statis­ Datastelle wat beskikbaar is in Die kundigheid en ervaring binne die bedryf word ook tydens die tiek, ekonometrie, verbruikersge­ die Buro en die Universiteit bied navorsingsproses aangewend. drag, mediese en psigometriese aan die gebruiker van hierdie diens Beskikbare data van onder meer navorsing word byvoorbeeld on­ uitmuntende geleenthede, gerug­ produksie, omset en verkope van derneem. steun deur 'n makro-instelling maatskappye word aangewend en sover dit infrastruktuur betref. As Die oorkoepelende funksie van waar van toe passing met groter makelaar behou Statomet bree Statomet is opleiding van gebrui­ nasionale databronne versoen of kontak met marknavorsingshuise. kers van statistiek en opnamena­ vergelyk. In terme van tyd en Daar word van hierdie dienste ge­ kostes hou hierdie benadering vorsing. 'n Verskeidenheid inlei­ bruik gemaak waar nodig, veral groot voordele in. dende kortkursusse in die gebruik, met die oog op die daarstelling van interpretasie en aanwending van die mees ekonomiese pakket vir Die tegnologie statistiese rekenaarpakkette word die navorser en gebruiker. T oepaslike en resente tegnologie aangebied. Gevorderde kursusse beskikbaar word deur Statomet ty­ in meerveranderlike data-ontle­ Die kombinasie van wetenskap dens dienslewering aangewend. ding, steekproefontwerp en -trek­ en tegnologie binne een besig­ Waar nodig word sekere tegnolo­ king is beskikbaar. 'n Breed­ heidseenheid wat deur middel van voerige opleidingskursus in opna­ opleiding, begeleiding en uitvoe­ Statomet gie selfs ontwikkel om aan die be­ hoeftes van die navorser of klient menavorsing vir die praktyk word ring van navorsing in diens van die kan help om te kan voldoen. Statomet is veral in die vooruitsig gestel. Werk­ bree gemeenskap staan, maak uitdagings kundig op die terrein van verskil­ winkels wat maatskappy en orga­ Statomet uniek binne 'n tersiere die hoof te lende steekproefnemingstegnieke. nisasie gerig is , word op 'n ad hoc­ onderwysinstelling in die Suider­ bied en in Statistiese tegnieke soos diskrimi­ basis aangebied. Tydens hierdie Afrikaanse omgewing. Hier word nant-, faktor/ item regressie- en werkwinkels word 'n praktiese en wetenskaplike navorsing van uit­ geleenthede ooreenstemmingsanalises word probleemoplossingsbenadering vir staande gehalte binne die gebrui­ te omskep. volledig benut. die spesifieke instelling gevolg ker se bereik geplaas. ~

Statomet plaas uitnemende wetenskaplike navorsing binne die gebruiker se bereik. Die bestuurspan is (van links): mnr Deon Herbst, prof Nico Crowther, mnr Jackie Grimbeek, prof Hennie Groeneveld, prof Leon Vivier, prof Chris Smit, prof Stephen du Toit en prof Dawie Stoker

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ~~mmmmDI3U I NAVORSING I Wen oninbare skuld! , Met 'n Gemiddelde bed rag van empiriese R250 miljoen word jaarliks deur die verskillende bankgroepe ondersoek vir oninbare skuld begroot. Een wat in van die vernaamste redes vir die sam ewer­ hoe omvang van oninbare skuld kan toegeskryf word aan die wyse king met 'n waarop individue se kredietwaar­ groot digheid tans beoordeel word. bankgroep Dr Tom Cronje, senior lektor in onderneem die Departement Bedryfsekonomie, is, het dr het egter ' n oplossing vir die pro­ Tom Cronje bleem. Hy het onlangs 'n weten­ Oanksy dr Tom Cronje se model sal handelsbanke die stryd teen oninbare skuld skaplik gefundeerde model ont­ makliker kan wen gepoog om wikkel wat handelsbanke in staat sal 'n oplossing stel om individuele kredietwaar­ vir oninbare digheid meer akkuraat te bepaal. aansoekers se uitgawes beoordeel wat betekenisvol tussen goeie en Sodoende sal hulle die stryd teen kan word. swak kredietrisiko-kliente onder­ skuld te kry oninbare skuld makliker kan wen. skei, te identifiseer en te kwanti­ Die tweede kategorie behels fiseer. As vertrekpunt vir sy studie het dr tekortkominge wat met die toepas­ Cronje bestaande kredietverlenings­ sing van bestaande metodes by Dr Cronje het daarna ' n weten­ praktyke wat by banke gevolg word, kredietwaardigheidsbeoordeling ver­ skaplike voorspellingsmodel wat ondersoek. Die doe I hiermee was band hou. Dit sluit onder meer in: goeie en swak risiko-kliente 80 die identifisering van die tekort­ persent korrek klassifiseer, ont­ kominge van die praktyke. "Die • die onvermoe van bankiers om wikkel. Die model is gebaseer op faktore wat tans aanleiding gee tot die gesamentlike voorspellings­ die gebruik van sekere vooraf­ onnodige oninbare skuld moes eers waarde van kredietinligting by die bepaalde eienskappe waarvoor geYdentifiseer word voordat moont­ bepaling van kredietrisiko in ag te punte aan kredietaansoekers like oplossings daarvoor oorweeg neem; toegeken word op grond van kon word," se hy. • subjektiwiteit en vooroordele gekodeerde inligting. wat kan voorkom wanneer bankiers Volgens dr Cronje kan die ge·iden­ Die juistheid van die voorspel­ hulle eie oordeel by kredietwaardig­ tifiseerde tekortkominge in twee lingsmodel is bewys deur sowel die kategoriee ingedeel word. Die eer­ heidsbeoordeling en onderhouds­ voering gebruik en suksesvolle toepassing daarvan op ste kategorie behels tekortkominge 'n kontrolegroep as 'n vergelyking wat met 'n gebrek aan gehalte daarvan met die kredietwaardig­ kredietinligting wat nodig is vir die • bestaande kredietbepunting­ stelsels wat nie wetenskaplik ont­ heidsbeoordelingstelsels van vier neem van kredietbesluite verband wikkel is nie en op gebrekkige Suid-Afrikaanse banke. Die resul­ hou. Dit sluit in: kriteria gebaseer is. tate dui daarop dat die model kredietrisiko aanmerklik beter ver­ • handelsverwysings wat dikwels nie beskikbaar is nie; Met 'n empiriese ondersoek wat klaar en grootliks tekortkominge in in samewerking met 'n groot huidige praktyke oorbrug. • bankverwysings wat soms mis­ bankgroep onderneem is, het dr leidend kan wees en Cronje gepoog om oplossings vir "In die lig van die resultate glo ek hierdie tekortkominge te verskaf. dat hierdie voorspellingsmodel suk­ • 'n gebrek aan aanvaarbare Hy het onder meer statistiese ont­ sesvol in bankwese geYmplemen­ norme waarvolgens die juistheid van ledings gedoen om veranderlikes teer kan word," se dr Cronje. 0

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[+Jmmmma13U I NAVORSING I

sumer will substitute it with ano­ ther (cheaper) carbohydrate pro­ duct like bread. The complimen­ tary effect refers to the fact that the consumer does not necessarily use only one carbohydrate pro­ duct. Two or three types of these products can be included in one meal. Because of the interdependence between these products the re­ searchers had to make use of a system of simultaneous equations. In this way they could determine the relative significance of eco­ nomic and non-economic factors affecting the demand for maize meal , bread, potatoes and rice on a national or macro-level.

dvertising agricultural pro­ • whether it pays to advertise It became evident from their ducts is nothing new. carbohydrate commodities; research that the use of generic However, new information about advertising as a policy tool does the effect of this kind of adverti­ • whether generic or brand­ not enhance the national demand sing was brought to light earlier advertising is more suitable for the of either maize meal or potatoes. this year when a UP-research pro­ South African carbohydrate It was found , however, that brand­ ject, focusing on advertising in the market and advertising does influence the South African carbohydrate mar­ demand of carbohydrates, albeit • what the cross effects of ad­ marginally. ket, was completed. It is the first vertising between the different time in South Africa that a scienti­ types of carbohydrates are. The demand for the four com­ fic study of this nature had been plex carbohydrate products is de­ undertaken. The study focused on the staple termined mainly by income and food (or complex) carbohydrate price effects, and to a lesser extent This research has shown that the commodities, namely maize meal, by cross advertising. The results effect of advertising on carbohy­ bread, potatoes and rice. Accor­ indicate that the effect of this kind drate consumption as measured on ding to Dr Sartorius von Bach the of advertising on consumption is , a macro-level, is insignificant. "As interdependence between these in general, limited. such, it can be regarded as ineffec­ four products necessitated t0king tive in the attainment of national them into account as a uni( Dr Sartorius von Bach, however, goals," says Dr Helmke Sartorius points out that findings like these von Bach, who co-headed this It was found that the consump­ cannot be generalized in respect project with Prof Johan van Zyl , tion patterns of these staple food of all carbohydrates and agricultu­ dean of the Faculty of Agricultural products are influenced by a num­ ral commodities, since these have Sciences. Dr Sartorius von Bach ber of factors. The increasing de­ different characteristics, income is a lecturer in the Department of mand for variety in the choice of elasticities and price effects. Agricultural Economics, Extension foods; relative prices and conve­ and Rural Development. nience in terms of readiness to eat According to him, advertisers result in substitution and compli­ should analyse the use of different The purpose of their research mentary effects. When one of media to reach market sectors and was threefold, namely to deter­ these products, for example rice, should not promote commodities mine: becomes too expensive, the con- on a national basis. -

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 BmmmmmOI3D I PERSONEEL I Ongewoon, in uite ewone P· res­ die gewone ie biJif

Sekere mense word geken aan hul andersheid. Hul kundigheid en unieke ervaring op 'n spesifieke vakgebied onderskei hulle van die gewone. Hierdie persone is ware leiers in hul professies.

Die Universiteit van Pretoria het 'n besondere wyse om hierdie bron van gespesialiseerde kundigheid te benut. Ge"fdentifiseerde kundiges word jaarliks op 'n deeltydse basis by die onderrigprogram van die Universiteit betrek. Die feit dat hulle 'n wesenlike bydrae maak, word onderstreep deur die pos­ benaming: buitengewone professor.

Die twee buitengewone professore wat vanjaar in die Fakulteit aangestel is, het geen bekendstell ing nodig nie. Hulle is mnr Piet Badenhorst en dr Jan Visser.

Mor Piet Badeohorst - ie uitvoerende hoof van In 1986, met die stigting van Amalgameerde Banke van UBS Beherend Beperk, is hy as '0 strategiese bestuurskuodige Suid-Afrika Beperk (ABSA) , mnr uitvoerende hoof aangestel. Hy is Piet Badenhorst, is as buitenge­ ook in die jaar deur Sunday Times wone professor in die Nagraadse as een van hulle vyf sakemanne Bestuurskool aangestel. Mnr van die jaar aangewys. Op 1 Mei Badenhorst, wat deurlopend op 1987 het hy mnr Phillip Sceales as strategiese vlak by die bestuur van voorsitter van United Bouvereni­ ondernemings betrokke is , sal ses ging Beperk opgevolg. In Augus­ Ie sings gedurende 1993 aanbied. tus 1987, met die totstandkoming "As 'n bestuurskundige op hoe­ van United Bank Beperk, is hy as vlak sal mnr Badenhorst lesings in voorsitter van die Bank aangestel. die vakke Bestuursrekeningkunde Hy het ook van 1 Julie 1988 tot en Finansiele Bestuur vanuit 'n 30 Junie 1991 as lid in die Ekono­ strategiese hoek kan aanbied," se miese Adviesraad van die Staats­ prof Koos de la Rey, waarnemen­ president gedien. de direkteur van die Nagraadse Be­ stuurskool. Op 28 Maart 1991 is hy as uit­ voerende hoof van ABSA, Suid­ Kyk 'n mens na mnr Badenhorst Afrika se grootste bankgroep, se curriculum vitae, blyk dit dat hy aangestel. Die Alumnivereniging 'n bUitengewone presteerder is. van die Skool vir Bedryfsleiding As 'n geoktrooieerde rekenmeester aan Unisa het op 20 September is hy akademies sterk onderle. Sy 1991 die Leierskap in Praktyk­ werkloopbaan het in 1954 begin toekenning aan hom toegeken. toe hy as 'n leerlingklerk by Dreyer en Dreyer aangesluit het. In 1960 Mnr Badenhorst sal van 1 Janu­ het sy verbintenis met die United arie 1993 as buitengewone profes­ Bouvereniging begin. Hy is deur sor in die Nagraadse Bestuurskool die jare bevorder todat hy in 1985 optree. Hy sal sy professorale in­ as adjunkvoorsitter van die Bou­ treerede op 3 Februarie 1993 vereniging aangestel is. lewer.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~CJCJmmDmD I PERSONEEL I Dr Jan Visser - wereldleier op die gebied van produktiwiteit

Dr Jan Visser, uitvoerende direk­ saam. Daarna het hy by die Afde­ teur van die Nasionale Produkti­ ling Bedryfsekonomie van die witeitsinstituut (NPI), is van 1 Janu­ WNNR aangesluit. In 1966 het hy arie 1992 as buitengewone profes­ hoof van die Afdeling geword. sor in die Departement Bedryfs­ ekonomie aangestel. Dr Visser, In 1968 is dr Visser voor die wat nasionaal en internasionaal uitdaging gestel om 'n produkti­ vakwetenskaplike erkenning vir witeitsaksie in Suid-Afrika te loods. produktiwiteitsbestuur verwerf het, Die Nasionale Produktiwiteitsinsti­ bied 'n aantal lesings op honneurs­ tuut het in Julie 1968 onder sy lei­ vlak aan. ding tot stand gekom. Die NPI het onder sy leiding tot 'n toonaan­ Prof Dirk van Rooyen, hoof van gewende instelling ontwikkel. die Departement Bedryfsekono­ mie, se: "Dr Visser word interna­ Dr Visser is ook aktief betrokke sionaal as 'n leier op die gebied op ander terreine. Hy dien onder van produktiwiteit beskou en sy meer as lid in die Raad van Be­ besondere kundigheid en praktiese skermhere van die Instituut vir insig kan tot groot voordeel van Sosiale en Ekonomiese Navorsing ons nagraadse studente strek. " van die Universiteit van die Oranje­ Dr Visser het in 1955 as 'n Vrystaat; is lid van die adviesraad buitemuurse student die graad vir Ingenieurswese van die Univer­ BCom aan die Universiteit van siteit van Stellenbosch; lid van die Pretoria verwerf. Hy was in 1954 advieskomitee van die Nagraadse en 1955 in 'n administratiewe Bestuurskool van die Universiteit hoedanigheid onderskeidelik by die van Pretoria en beskermheer van Landbank en die Koringraad werk- T ukkietrust. 0

Coopers Theron Du Toit verskaf besig.heidsoplossings Ons dienste: • Oudit en aile verwante bevestigings­ funksies met 'n hoe valk van bekwaamheid in rekenaaroudit en -sekuriteit • Rekeningkundig vir nakomings- en bestu ursdoeleindes • Belastingkonsultasie en -nakoming • Besigheidsadvies en -nakoming • Bestuursadviesdienste met fokus op inligtingstegnologie, vervaardiging en finansiele bestuur • Korporatiewe dienste met inbegrip van verkrygings, samesmeltings en oornames • Persoonlike finansiele beplanning • Likwidasies en besigheidshersteldienste 30 kanotre in Suid-Afrika. 'n lid van Coopers & Lybrand se internasionale netwerk

Vir nadere inligting, skakel asseblief: Ons is trots op ons lang verbintenis Pretoria (012) 322-1211 Johannesburg (011) 498-4000 met die Universiteityan Pretoria. Kaapstad (021) 418-3900 Bloemfontein (051) 58-2356 Coopers Durban (031) 304-4552 Oos ~ Londen (0431) 2-5521 Theron DuToit Port Elizabeth (041) 55-7091

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 BmCU~mmDI3D I PERSONEEL I Direkteure bring wye navorsingskundigheid

T wee ervare navorsers is op 1 Julie 1992 in die Suro vir Statistiese en Opnamemetodologie, beter bekend as Statomet, aangestel. As voltydse personeel vorm hulle, saam met die bestaande personeel van die Departe­ ment Statistiek, 'n gedugte Prof Dawie Stoker is as direk­ Mnr Deon Herbst is as direk­ teur van Statomet aangestel. Prof navorsingspan. teur: opnamenavorsing van Stoker is 'n ou bekende in die . Statomet aangestel. Mnr Herbst Fakulteit. Hy was van 1955 tot het in 1979 as navorser by die 1980 aan die Departement Sta­ RGN se Instituut vir Sosiologiese tistiek verbonde, 18 jaar daarvan Hulle taak is om 'n bydrae en Demografiese Navorsing as departementshoof. aangesluit. In 1981 het hy hom by die tot die verhoging van die Hy het wye navorsingservaring, Raad vir Geesteswetenskaplike veral ten opsigte van ontwikke­ Navorsing (RGN) aangesluit. Hy kw~liteit van navorsi~g by lingsnavorsing in landelike en het onder meer die poste van di­ stedelike gebiede in Suidelike-Afri­ rekteur, visepresident, groephoof Tukkies te lewer en om ka en arbeidsverhoudingnavorsing, en bestuurder by die RGN beklee. met die klem op onderhandelinge opleiding in navorsings­ Hy het uitgebreide navorsings­ in die praktyk. en bestuurservaring in die geestes­ metodologie te verskerp. Gedurende 1985 is mnr Herbst wetenskappe opgedoen, ook ten as assistentdirekteur by die des­ opsigte van die toepassing van tydse Meningspeilingsentrum van statistiek in die geestesweten­ Neg 'n strewe van die span skappe. die RGN aangestel. Met die daar­ is om 'n diens aan die stelling van Markdata in 1990 is Prof Stoker se spesialiteitsrig­ hy as uitvoerende direkteur van tings, behalwe navorsingsmeto­ privaat en open bare die besigheidsentrum vir die RGN dologie in die algemeen, is na­ aangestel. Mnr Herbst se spe­ vorsingsontwerp, steekproefont­ sektor te Iewer. sialiteitsrigtings is ontwikkelingsna­ werp en -trekking en dataverken­ vorsing, marknavorsing en op­ ning en -ontleding. namemetodologie. D

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[;lmmmmDI3D I PERSONEEL I Hy is markklaar

rof Tienie van Vuuren, direk­ nouste betrokke wees by die teur van die Nagraadse Be­ strategiese beplanningsaksie van stuurskool en voormalige professor die Universiteit. in Bemarking, is vanaf 1 Mei as uit­ voerende hoof: bemarking aan die Prof Van Vuuren beskik oor wye Universiteit van Pretoria aangestel. navorsings-, akademiese en sake­ ervaring op nasionale en interna­ Prof Van Vuuren sal in sy nuwe sionale vlak, onder meer as hoof hoedanigheid veral betrokke wees van die Afdeling T egno Ekonomie by die strategiese posisionering van die WNNR, hoofbestuurder van die Universiteit op plaaslike en van die Merensky Groep maat­ internasionale vlak. Gesien in die skappye en besturende direkteur lig van snelle ontwikkeling op teg­ van Nasionale Sorghumbrouerye nologiese, sosiale en politieke ter­ Beperk. Hy is ook lid van die reine van 'n veranderende Suid­ direksies van verskeie beherende Afrika, wag 'n belangrike uitdaging maatskappye. op hom en sy bemarkingsperso­ neel. Prof Van Vuuren het die grade BSc, MBA en DBA aan die Uni­ AIle bemarkings- en beeldbou­ versiteit van Pretoria verwerf. Hy aktiwiteite van die Universiteit sal is ook 'n geregistreerde natuur­ onder prof Van Vuuren ressorteer. wetenskaplike, genoot van die In­ Ondersoeke om behoeftes en stituut van Direkteure en die Britse Prof Tienie van Vuuren is reg vir bemarking. neigings in die Universiteit se ver­ Instituut van Bestuurswese en 'n Hy is op 1 Mei vanjaar as uitvoerende hoof: bemarking aan die Universiteit van Pretoria skillende markte te identifiseer, sal assessorlid van die SA Akademie aangestel uitgebrei word. Hy sal ook ten vir Wetenskap en Kuns. Cl

PPS Want Selfs In 'n Professionele Praktyk Kan Slim Steeds Sy Baas Yang PPS - Professionele Dekking Vir Beroepslui Die beste siekte- en ongeskiktheids­ voordele, 'n belastingvrye enkelbedrag by aftrede, 9 roeptermyn lewensdekki ng, uittree-annuYteitplann~ en Profmed - die mediese fonds uitsluitlik vir u geskep. Alleenlik aan Gegradueerde Beroeps­ lui beskikbaar. Spring reg weg ... skakel PPS vandag.

~ Die Professionele Voorsienings­ W vereniging van Suid-Afrika o--l o Posbus 6268, () JOHANNESBURG 2000 Telnr: 29-7863 ~ Faks: 23-0088

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ~~CJCJl!lmDmD I PERSONEEL I 'n Gesonde besluit

ydens die prysuitdelings­ funksie van die Fakulteit op 14 Mei het 'n ongewone gebeur­ tenis plaasgevind. Een van die ontvangers kon nie langer as vyf minute wag om sy prysgeld van R5 000 te spandeer nie ... Prof Dieter Gloeck (links) neem 'n gesonde besluit en endosseer sy tjek aan die Tuks­ Die "verkwister" was niemand rugbyklub. Mnr Kobus Scheepers (middel) van Coopers Theron Du Toit ondersteun hom en prof Flip van der Watt, studentedekaan en voorsitter van die Tuks-rugbyklub, kyk met anders nie as prof Dieter Gloeck afwagting toe van die Skool vir Rekenmeesters­ opleiding (SRO). Prof Gloeck, akademie en sport," se hy. Dit is ingelig. Hulle was beYndruk met wat vir die derde agtereenvol­ waarom hy gevoel het dat hy sy prof Gloeck se strategie om met sy gende jaar deur die BCom(Rek)­ prysgeld vir 'n sportsoort op die R3 000 prysgeld "punte" aan te --­ (Hons)-studente as die beste T ukkie-kampus wil skenk. As teken vir T uks-rugby. Om hulle dosent in die SRO aangewys is, bestuurslid van die T ukkie-rugbyklub steun aan die saak toe te se, is het egter 'n goeie "verskoning". en ywerige Blou Bul-ondersteuner, besluit om die oorspronklike prys­ is dit maklik om te raai watter sport­ geld met R2 000 te verhoog. "Ek heg baie waarde aan die soort die logiese keuse was. spreekwoord dat 'n gesonde lig­ S6 het Coopers Theron Du Toit gaam 'n gesonde gees huisves. Die firma Coopers Theron Du in ware sportmangees aanklank ge­ Die uitdaging vir vandag se stu­ T oit, skenker van die Dosen t van vind by die nuwe rugbyreels - die dente Ie in 'n goeie balans tussen die Jaar-toekenning, is weI vooraf oorspronklike drie is vervyf. 0

WJE ~JI(CGrJEWJE ~§ Is u mediese skema en versekering deel van die oplossing of die probleem?

Skakel ons vir 'n onafhanklike evaluering en maak sodoende seker dat u bydra tot die oplossing.

Departement Versekerings- en Aktuariele Wetenskap Universiteit van Pretoria olv Prof George Marx Tel: (012) 420-3469 Faks: (012) 43-2567

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 BmmmmmDI3U I PERSONEEL I Die mensfaktor Communike fokus vanjaar op twee personeellede wat elkeen 'n nuwe dimensie aan hul vakgebied, Personeelbestuur, verleen het. Hulle is dr Retha Wiesner en mnr Mof Lemmer van die Departement Personeelbestuur. Sy is nommer een

r Retha Wiesner van die posontwerp, keuring, prestasiebe­ Departement Personeel­ oordeling, opleiding en ontwikke­ bestuur is die eerste vrou in Suid­ ling, vergoeding en arbeidsver­ Afrika wat die graad DCom(Perso­ houdinge. neelbestuur) behaal. Met haar proefskrif, getiteld Kwaliteit van Hiermee verskaf sy 'n nuwe per­ werkslewe: 'n Paradigmatiese spektief op toekomstige personeel­ ontwikkeling in die bedryfsiel­ praktyke in Suid-Afrika, asook op kunde en die praktiese implika­ die bestuurswetenskappe in die al­ sies daarvan vir die personeel­ gemeen. Die bestuursonsekerheid praktyk, lewer sy 'n belangrike en -kompleksiteit wat in die huidige en oorspronklike bydrae tot die vakgebied in SUid-Afrika. tydgewrig en sake-omgewing in tempo en omvang toeneem, nood­ Sy ontleed die proses van para­ saak 'n wegbeweging van die tradi­ digmatiese verandering in die sionele bedryfsielkundige paradig­ bedryfsielkunde en ondersoek die mao Hierdie navorsing omlyn Vroue bereik steeds hoer hoogtes: Dr Retha Wiesner is die eerste vrou in Suid­ praktiese implikasies daarvan vir duidelik hoe so 'n verskuiwing daar Afrika wat die DCom(Personeelbestuur)­ ses personeelpraktyke, naamlik uitsien. graad behaal

'n Buitengewone bydrae

ie Departement Personeel­ van internasionale veranderinge en bestuur het op 25 Septem­ aanpassings op die gebied van ar­ ber vanjaar afskeid geneem van beidsverhoudinge. Sodoende kon mnr Mof Lemmer, buitengewone hy daarin slaag om, deur die lektor en deskundige in arbeidsver­ bestaande departementele kursus­ houdinge. Mnr Lemmer, wat op se aan te pas en verder te ontwik­ 1 Julie 1987 in die Departement kel, tred te hou met resente oor­ aangestel is, het hom oor die afge­ sese ontwikkelinge op die gebied lope vyf jaar beywer om te verse­ van arbeidsverhoudinge. ker dat Tukkies 'n leiersrol in die opleiding in arbeidsverhoudinge Die belangrikste bydrae wat mnr speel. Lemmer egter op die gebied gele­ wer het, is sy aktiewe betrokken­ Benewens die ontwikkeling en heid by die daarstelling van die uitbouing van die vak Arbeidsver­ Gevorderde Sertifikaatkursus in houdinge op voor- en nagraadse vlak, was hy ook verantwoordelik Arbeidsverhoudingebestuur waaruit 'n magistergraad in Arbeidsverhou­ vir die daarstelling van die Sertifi­ Mnr Mof Lemmer het 'n wesenlike bydrae kaatkursus in Arbeidsverhoudinge. dingebestuur ontwikkel is. tot die opleiding in arbeidsverhoudinge­ bestuur gelewer Sy eie ervaring en kontak met die Die Universiteit van Pretoria sal praktyk het verseker dat hy veral van 1993 die MCom/MAdmin­ eiesoortig in SUid-Afrika. Mnr die praktiese aanwending van die (Arbeidsverhoudingebestuur)-graad Lemmer sal nog steeds op 'n tyde­ teorie kon beklemtoon. aanbied. Sover bekend is die prak­ lik-deeltydse basis betrokke wees Mnr Lemmer het verder verseker tiese benadering wat gevolg word by die aanbieding van die Arbeids­ dat die Departement op hoogte bly in die aanbieding van die graad verhoudingekursusse. 0

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~r:Jr:JmmDI3D · I AKTUEEL I

.1 I", ~

Werkgewers en werknemers het 'n wesenlike Sewe probleem met steeds stygende koste van mediese skemas. Mediese versekering, as enigste alternatief, stappe in slaag ook nie daarin om die individu van ontoereikende dekking die regte te vrywaar nie.

Waarin Ie die rigting oplossing dan? . ~

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[!]mmmmDI3U I AKTUEEL I

olgens prof George Marx, Die skema behoort ook 'n rol te bekleer van die Momentum speel om goedkoper dienste en Leerstoel in Versekerings- en Aktu­ middele vir die lid te help bekom, ariele Wetenskap, Ie die oplossing aangesien die individu gewoonlik Maak voorsiening in 'n nuwe bedeling. Hy wys daar­ nie die kennis of moed sal he om vir noodgevalle: op dat enige nuwe bedeling sewe die "mark" te toets vir goedkoper 5 kritieke stappe behoort te volg pryse nie. Provinsiale hospitale as nasio­ indien dit die probleem van hoe nale gesondheidstelsel se taak Ie mediese koste effektief wil oplos. oorwegend by primere gesond­ heidsorg. Omdat baie privaat "Die kern van die probleem is skemas nie vir noodbehandeling oorbenutting deur die lid en oorbe­ na motorongelukke betaal nie, diening deur leweransiers van me­ word provinsiale hospitale feitlik diese dienste en middele. Dit is lamgele met sulke gevalle. Hulle hierdie aspekte wat aangespreek slaag ook nie daarin om dieselfde behoort te word in die soeke na 'n gehalte nasorg te bied as wat lede \. oplossing," se prof Marx. w van hulle mediese skema verlang nie. Die sewe stappe wat hy voorstel is: Voorsien bestuurde sorg ten opsigte van ernstige toestande: 3 Skep 'n gerieflike Tref 'n onderskeid Hier moet seker gemaak word betalingstelsel: tussen ernstige en dat die pasient die regte behande­ 6 minder ernstige siekte­ ling kry, wat op die korttermyn 'n Gerieflike en betroubare beta­ toestande: duurder mag wees, maar op die lingstelsel is noodsaaklik en hou 1 voordele in vir die lid en die lewe­ langtermyn koste behoort te be­ Hierdie onderskeid is kritiek ransier. omdat die twee toestande verskil­ spaar. Dit beteken dat deskundige lende risikokenmerke dra. Ern­ mediese kennis vir die skema toe­ stige toestande kom min voor, het ganklik moet wees. Finansiering groot finansiele impak en is moei­ hiervoor moet volgens die grond­ liker om te manipuleer. Minder beginsels van versekering bedryf ernstige toestande het teenoor­ word. gestelde kenmerke. Juis omdat minder ernstige toe­ stande makliker is om te manipu­ leer, neig mense om altyd die gesofistikeerdste en duurste be­ handeling te gebruik wat mettertyd onbekostigbaar word, so os wat die Openbaar aile geval nou is met die tipiese me­ 17 koste-elemente: diese skema. ! Met soveel spelers wat die mark vir finansiering van mediese koste betree, is dit noodsaaklik dat aile Begroot vooraf Vi~ koste-elemente soos kommissie, pensioentrekkers: bedryfskoste en versekerings­ 4 premies geopenbaar word. Die huidige kruissubsidiering van pensioentrekkers deur aktiewe Uit hierdie sewe riglyne, veral lede kan nie volgehou word nie. met b,etrekking tot-die onderskei­ dIng tussen ernstige en minder ern­ Moedig lede aan tot Daarom behoort enige nuwe skema doelbewus vir toekomstige stige toestande, is dit duidelik dat selfdissipline en kostebesparingsmaatre'els op pensioentrekkers te begroot sod at kostebesparings ten eersgenoemde en versekeringsbe­ hulle die nodige sekuriteit kan he. opsigte van minder ginsels op laasgenoemde toegepas 2 ernstige toestande: behoort te word. Die skema moet hom leen tot Dit impliseer dat versekeraars en kostebewustheid by die lid en die mediese skemas doelbewus moet leweransier. 'n Aansporingsbonus saamwerk om die geskikste oplos­ kan oorweeg word vir lede wat sing te ontwikkel- 'n oplossing wat oordeelkundig en gedissiplineerd werklik die openbare belang sal optree. dien. o -~ ,

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~~~mmDI3D I AKTUEEL I

gesoek word? Op hierdie en ander vrae is daar ongelukkig nie enkelvoudige antwoorde nie. Verskeie sikliese en strukturele faktore Ie ten grondslag van die probleem. Dekades lank word Suid-Afrika se·demografie gekenmerk deur 'n relatief hoe bevolkingsaanwastem­ po wat weer toenemend druk op die werkskeppingsvermoe van die ekonomie plaas. Hiermee saam het die ekonomie sedert die ses­ eer as 5 miljoen mense tigerjare 'n stagnante groeipatroon in Suid-Afrika (insluitend openbaar. Die goue groeitydperk die TBVC-Iande) is tans sonder 'n van die sestigerjare is mettertyd formele werkgeleentheid. Dit oorskadu deur 'n dalende groei­ beteken rofweg dat twee uit elke tempo. In die tagtigerjare was die Maa vyf ekonomies aktiewe Suid­ groeitempo van die ekonomie Afrikaners werkloOs is. Om die aansienlik laer as die van die bitter pil ietwat soeter te maak, bevolkingsaanwas. moet gemeld word dat ongeveer 3 miljoen werkers weI 'n heen­ Hierdie strukturele wanbalans kome in die informele sektor vind. het dan ook 'n stygende werkloosheidsvlak tot gevolg wer Tog is dit 'n onbetwisbare feit gehad. So byvoorbeeld absorbeer dat Suid-Afrika tans met die ern­ die formele ekonomie tans minder stigste werkloosheidsprobleem as tien uit elke 100 nuwe toetre­ • sedert die na-oorlogse jare wor­ ders tot die arbeidsmark. stel. Navorsing het getoon dat ongeveer 350 000 nuwe werk­ Die belangrikste faktore wat die geleenthede jaarliks geskep moet ~konomiese groeiproses so lervan word om eerste toetreders tot die nadelig beYnvloed het, sluit in die arbeidsmark te kan akkommo­ skepping van te hoe.verwagtinge deer. Dit is inderdaad 'n groot by die gemeenskap ten opsigte van dramatiese politi eke en Die Departement Ekonomie het oor 'n probleem - maar ook 'n groot uitdaging - wat die gemeenskap ekonomiese hervormings (veral in aantal jare wye navorsing oor verskeie voor die deur Ie. die tagtigerjare), verkeerde en ongekoordineerde beleidsopsies, fasette van die werkloosheidsprobleem in Vele vrae spruit voort uit die sanksies en boikotte van 'n probleem. Het die Suid-Afrikaan­ vyandiggesinde buitewereld, buite­ Suid-Afrika onderneem. Enkele van die se ekonomie die vermoe om werk landse skuldstilstandimplikasies, te skep, verloor? Waar kan die stygende belastingdruk op die pri­ bevindings en neigings word hier uitgelig. oorsake van die ernstige knelpunt vaat sektor, die opkoms van mili-

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B[;lCJCJmmDClU I AKTUEEL I

tante vakbond­ gerigte nywerhede, die bevolkings­ opgehef word om 'n onbelem­ groeperinge en hul ontwikkelingsprogram, vernouing merde toegang tot oorsese geld- en eise, droogtes en van die gaping in die pensioene kapitaalmarkinstellings te verseker. ander natuurrampe. van die verskillende bevolkings­ Die owerheid sal ook in die om­ groepe en droogtehulpprogramme standighede die nodige groei- en Hierdie faktore, vir boere en hulle werknemers. ontwikkelingsklimaat moet skep om tesame met 'n toene- produksie te laat gedy. mende vlak van poli­ Alhoewel die owerheid en die pri­ tieke onstabiliteit en onluste, het vaat sektor oor 'n bree front die Die geweldige strukturele werk­ in die jongste tyd meegebring dat werkloosheids- en armoedeproble­ loosheidsprobleem in Suid-Afrika is binne- en buitelandse beleg­ me aanspreek, sal dit nog 'n simptomaties van die ernstige gersvertroue baie laag is en dat geruime tyd duur voordat noemens­ ekonomiese probleme waarmee hoop op 'n vinnige ekonomiese waardige en deurlopende ekono­ tans geworstel word. herstel verskraal. miese herstel sal plaasvind. In die verband is sekere voorvereistes vir Die Departement Ekonomie het Die owerheid het die omvangryke 'n fundamentele ekonomiese her­ met hul navorsing bepaal dat, in­ werkloosheidsprobleem op verskeie stelproses nodig. dien aIle beperkinge en inhiberende fronte gepak. Regstellingsaksies groeifaktore ter syde gestel word, wat geImplementeer is sluit in: Bo-aan die lys is die herstel van dit binne die vermoe van Suid-Afri­ groter klem op werkskeppende politieke en ekonomiese vertroue ka is om die groeiprestasie van die owerheidsuitgawes (soos onderwys, en die stabilise ring van die onlus­ Oosterse lande te ewenaar en selfs behuising en ander infrastruktuur­ situasie in die land. Dit sal alleenlik verby te steek. 'n Kontinue reele Die Suid­ besteding), groter uitbetalings onder kan geskied indien konsensus groeikoers van meer as 7 tot 8 Afrikaanse die werkloosheidsversekerings­ bereik word oor die toekomstige persent is binne die Suid-Afrikaanse fonds, opleiding van werkloses, politieke en ekonomiese strukture. ekonomie se potensiaal. ekonomie het opskerping van indiensplasings­ die potensiaal programme, direkte finansiele hulp Verder sal 'n groter mate van dis­ Hierdie potensiaal moet egter om die werk­ ten opsigte van die toenemende sipline en realisme in die vakbond­ ten volle benut word. Slegs wan­ neer daar werk gemaak word van loosheids­ armoedeprobleem, uitgebreide aan­ wese moet plaasvind om basiese moediging en ondersteuning van prysverwringings in die ekonomie die aangeleentheid, kan 'n mens probleem die die kleinsakesektor (formeel en te herstel. Finansiele sanksies teen hoop op 'n verbetering van die hoof te bied informeel), stimulering van uitvoer- Suid-Afrika moet ook volledig huidige werkloosheidsituasie. D

HSRC

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 m[+Jmmm~DmD I GEMEENSKAPSDIENS I Kortkursusse kful 'n belegging wees

Kortkursusse het wereldwyd in belangrikheid toegeneem. As bron van opleiding, veral met betrekking tot indiensopleiding, speel kortkursusse 'n geweldig belangrike rol. Die wye verskeidenheid kursusse wat tans landwyd beskikbaar is, skep egter 'n groot probleem. Die bestuur van talle ondernemings het die onbenydenswaardige taak om uit hierdie verskeidenheid van kursusse tot hulle beskikking te kies.

ie vraag wat ontstaan is of • Hoeveel opleiding is nodig? die kursus doeltreffend aan die onderneming se behoeftes sal • Op watter tydstip in die werkne­ . kan voldoen; waarde vir geld sal mer se loopbaan moet hy hierdie bied en weI alles sal wees en bied opleiding ontvang? Moet die on­ wat in die advertensie beloof derneming die opleiding self on­ word. derneem of moet 'n buite-instansie gebruik word om dit te verskaf? Prof Koos de la Rey, waarne­ mende direkteur van die Na­ • In geval van laasgenoemde, wat­ graadse Bestuurskool, gee enkele ter buite-instansie? riglyne wat gebruik kan word om 'n kortkursus te beoordeel voordat • Moet dit inhuis-opleiding wees besluit word om daarin te bele. of moet die werknemers saam met werknemers van ander onderne­ Hy begin met 'n definisie: '''n mings klasse bywoon? Kortkursus is 'n kursus van ten minste 30 kontakure wat aange­ • Watter finansiele implikasies bied word om studente in een of hou die opleiding vir die onderne­ ander rigting op te lei." Volgens ming in? hom is 'n kursus met minder as Hy beklemtoon dat 'n onderne­ 30 blootstellingsure 'n seminaar, ming slegs 'n besluit oor opleiding kongres of 'n lesing. sal kan neem as die taakkompo-. Hy wys daarop dat dit belangrik nente van die werknemers vasge­ is vir enige onderneming om 'n stel is. "Hieruit kan bepaal word presiese behoeftebepaling te doen watter kennis nodig is om die taak voordat daar op 'n kursus besluit suksesvol uit te voer. Daarna word. "Die belangrikste aspek moet die kennis wat per werkne­ wat moet aandag geniet, is die mer ontbreek ontleed word. Dit soort opleiding wat benodig word. sal 'n aanduiding gee van die tipe 'n Firma bestaande uit opgeleide en hoeveelheid opleiding wat be­ ingenieurs wat uit die aard van hul nodig word," se hy. werk deurlopend finansiele beslui­ te moet neem, se behoeftes sal Hy is ook van mening dat werk­ basiese opleiding in finansiele nemers so gou moontlik die nodi­ bestuur behels," se hy. ge opleiding moet ontvang. Dit kan indiensopleiding onder toesig Volgens hom behoort die vol­ van 'n mentor en studieverwante Kies die regte kortkursus en maak 'n fang­ opleiding insluit. Met studiever­ termynbefegging - prof Koos de fa Rey, gende aspekte ook aandag te ge­ waarnemende direkteur van die niet voordat op 'n kortkursus wante opleiding het ondernemings Nagraadse Bestuurskoof besluitword: die keuse om of self kortkursusse

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 mml:Jl:JmmDI3D I GEMEENSKAPSD IENS I

aan te bied, of om 'n buite-instan­ stuur van die onderneming en die wat met groot vrug aangewend kan sie soos 'n universiteit te gebruik opleidingsinstansie die kursus saam word, mits die regte opleidings­ om dit by die onderneming aan te beplan. Die opleidingsinstansie instansies gebruik word . . bied, of om werknemers na oop hou toesig oor die standaarde van kortkursusse te stuur. aanbieding en evaluering en ver­ Om seker te maak dat die beste skaf die sertifikaat sodra die kur­ instansie gebruik word, behoort "Dit maak sin vir groot onderne­ susgangers aan die standaarde en ondernemings op die volgende as­ mings om self kursusse aan te bied bepalings van die kursus voldoen, " pekte te let: vir hul person eel as buite-insette nie S8 hy. nodig is nie en die onderneming • Soek 'n opleidingsinstansie wat groot genoeg is om 'n opleiding­ Hy verduidelik dat hierdie oplei­ geskik is vir aanbieding van die span voltyds besig te hou, " S8 hy. ding goedkoper kan wees indien tipe opleiding wat benodig word. die onderneming self die fasiliteite "Hier moet 'n mens versigtig beskikbaar stel of goedkoop kan • Soek 'n instansie wat erkenning wees dat werknemers nie die oplei­ huur. Hy wys daarop dat daar geniet vir sy vlak van bestuurs­ Onderne­ ding sien as opleiding wat net tot ook nadele aan die tipe kursus opleiding. die onderneming se voordeel strek verbonde is. mings moet nie. In so 'n kursus is dit raadsaam • Soek waarde vir geld - die . duurste kursus is nie noodwendig baie versig­ om 'n buitestaander te gebruik om Die grootste nadeel is dat daar tig wees, enkele aspekte, soos motivering en geen wisselwerking tussen die stu­ die beste nie. want baie die verandering van denkrigtings, dente van die onderneming en die • Soek 'n instansie waar dosente aan te bied, " verduidelik hy. van ander ondernemings plaasvind opleidings­ gewoond is om op 'n seniorvlak nie. "Ons het gevind dat hierdie klas te gee. instansies Volgens prof De la Rey word dit wisselwerking bevorderlik is vir egter al hoe belangriker dat 'n goeie opleiding op bestuursvlak, • Soek 'n sertifikaatprogram wat is goeie onderneming meer opleidings­ bemarkers, veral as studente gevallestudies in deur die mark aanvaar word. deskundiges van buite die onderne­ groepe moet hanteer," S8 hy. maar as ming betrek sodra daar na mid­ Prof De la Rey sluit af met die hulle produk delbestuur beweeg word. '''n Hy is van mening dat oop kur­ leuse wat die Nagraadse Bestuur­ skool by die aanbieding van kort­ ontleed Model wat hier goed werk is 'n susse die nodige wisselwerking van gesamentlike kursus tussen 'n uni­ idees met werknemers van ander kursusse stel: "Dit is ons doel om word, bied versiteit en die onderneming. Hier ondernemings verseker. Dit is tans aan u wysheid en kennis te gee, aan dit baie min verkies ek 'n model waar die be- 'n baie gewilde vorm van opleiding die jongelinge kennis en oorleg." D

MANAGEMENT PROGRAMMESI

~ MBA (Master's Degree in Tel: (012) 420-3347 Women as Executives .... Business Administration) Fax: 43-7223 SBP (Senior Bestuurspropgram) ....

~ BOP (Bestuursontwikkelings­ program) MP (Management Programme) ....

Bemarking ~ ~ Advanced Financial Management Lotus 1-2-3 ....

~ Finansiele Bestuur vir Nie­ Strategic Production/ .... Finansiele Bestuurders NAGRAADSE BESTUURSKOOL Operations Management GRADUATE SCHOOL OF MANAGEMENT ~ Project Management UNIVERSITEIT VAN PRETORIA • UNIVERSITY OF PRETORIA

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~mmmmDI3D I GEMEENSKAPSDIENS I Bestuur bates beter

" it dit op die boek" of groep, word vanjaar vir die eerste om optimale voorraadbestuur binne "skryf maar op" is alge­ keer deur die Departement se Een­ kobperasies toe te pas. mene spreektaalterme waarmee heid vir Bestuursontwikkeling Beide kursusse word oor 'n tyd­ landboukobperasies reeds lank be­ (EBO) aangebied. perk van ses maande aangebied en kend is. In saketerme beteken die sal jaarliks herhaal word. Hoewel woorde dat aankope op skuld ge­ Die leerplanne is in samewerking met verteenwoordigers van land­ 'n afstandonderrigmetode gevolg doen word. Verlening van krediet word, word daar vir beide kursusse en kredietnasorg is egter nie iets boukobperasies landwyd ontwikkel. Die studiemateriaal is goedgekeur twee verpligte groepbyeenkomste wat sommer lukraak gedoen kan van drie dae elk by die Universiteit deur 'n werkgroep bestaande uit word nie. Debiteure word as 'n van Pretoria aangebied. bate van enige onderneming beskou verteenwoordigers van die SALU en moet dus, soos aIle ander bates, en landboukobperasies. Sodoende Praktiese gevallestudies wat effektief bestuur word. is verseker dat praktiese opleiding afgestem is op landboukobperasies in kredietbestuur en voorraadbe­ en gerugsteun word deur rolspel­ In die lig van 'n steeds groter­ oefeninge, word tydens hierdie by­ wordende behoefte aan meer stuur verskaf word. eenkomste hanteer. finansiele en bestuurskundigheid, Die doel van hierdie kursusse is Daar word van kandidate verwag het die Suid-Afrikaanse Landbou­ om personeel binne die kobpera­ om praktiese werkopdragte vir elke unie (SALU) die Departement siewese met basiese vaardighede saminering in te handig. Skriftelike Bedryfsekonomie genader om kur­ toe te rus. Korrekte kredietverle­ eksamens word na afloop van die susse, wat spesifiek op landbou­ ningsbeginsels en kredietnasorg kursusse by amptelike sentra land­ kobperasies van toepassing is, te word veral beklemtoon in die kursus wyd afgeneem. ontwikkel. wat op personeel betrokke by Sertifikate in onderskeidelik 'n Sertifikaatkursus in krediet­ kredietbestuur gerig is. Personeel kredietbestuur en voorraadbestuur bestuur en een in voorraadbestuur, van handelsafdelings word op hulle word aan kandidate wat die kur­ gerig op die besondere teiken- beurt toegerus met die kundigheid susse slaag, toegeken. 0

UNIVERSITEIT VAN PRETORIA Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe Departement rson Ib tuu

In sy strewe na uitnemendheid bied die Departement Personeelbestuur tans verskeie kursusse in Arbeidsverhoudinge aan:

• Sertifikaatkursus in Arbeidsverhoudinge

• Sertifikaat in Gevorderde Arbeidsverhoudingebestuur

• MCom of MAdmin (Arbeidsverhoudingebestuur)

AI hierdie kursusse is op die Suid-Afrikaanse arbeidsmark gerig.

Belangstellendes kan mev Therese Bron skakel by tel (012) 420-3108 of (012) 420-3074.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 m~~~mmDI3 U I GEMEENSKAPSDIENS I Klop staatsboeke met die kursus

'n Moet vir elke rekenmeester in die openbare niet. Die laaste aspek, be planning Lesings het op die bespreking van en beheer, het onderwerpe soos gevallestudies gekonsentreer. sektor. Dit is die mening van mnr Johan Keet begrotings en standaardkoste in­ Die kursus is deur 60 rekenmees­ gesluit. ters van 30 verskillende staatsde­ van die Departement Handel- en Nywerheid Die kursusinhoud is in oorleg partemente bygewoon en uitste­ kende resultate is behaal. T erug­ met mnr Perry Pinkham, hoofdi­ oor die kursus FinansiEHe Bestuur in die Open­ voer wat van kursusgangers ont­ rekteur van die Instituut van Oplei­ vang is, is baie positief. Volgens bare Sektor. Hierdie kursus is gedurende ding vir die Kommissie van Admi­ mnr Hennie Schyman van die nistrasie, saamgestel. Die kursus is Departement Staatsbesteding was Junie en Julie vanjaar deur die Skool vir oor 'n tydperk van agt weke op hierdie kursus uiters leersaam. "Dit Woensdae aangebied. lewer beslis 'n bydrae tot die op­ Rekenmeestersopleiding (SRO) aangebied. Kursusgangers het vooraf 'n heffing van finansiele administrasie in die openbare sektor," se hy. Valgens mnr Keet het die SRO hiermee daarin volledige stel kernaantekeninge ontvang. Die program is so be­ Vir meer inligting, skakel prof geslaag om in die spesifieke behoeftes van die plan dat kursusgangers genoeg tyd Herman de Jager, direkteur van die gehad het om lesingmateriaal voor Skool vir Rekenmeestersopleiding staatsrekenmeester te voorsien. te berei en tuisopdragte te voltooi. by (012) 420-2701. c

en van die onderwerpe wat Die ontleding van finansiele state - 'n behandel is, is die ontleding onontbeerlike vaardigheid wat in 'n kursus vir staatsrekenmeesters beklemtoon word van finansiEHe state. "Omdat staatsrekenmeesters die state van verskeie maatskappye moet kan interpreteer en omdat staatsafde­ lings in die rigting van kommer­ sialisering beweeg, is dit belangrik dat hulle oor hierdie kennis be­ skik," se prof Quintus Vorster, koordineerder en medeaanbieder van die kursus. Ten einde die doeltreffend­ heid van staatsdepartemente verder te verbeter, is daar ook op prestasie-evaluasie gekonsentreer. Die basiese beginseis van prestasie­ meting, asook die effek­ tiewe toe passing daarvan in die openbare sektor, is behandel. Die bepaling van die koste-elemente van goedere en dienste om staatsreken­ meesters in staat te stel om effektiewe besluite tydens kapitaalbegro- tings te kan neem, het aandag ge-

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 B~~~mmDI3D I P U B LIKAS IES I Nuut op die BOEKRAK

Die personeel van die Fakulteit lewer 'n belangrike bydrae op die gebied van publikasies. Communike fokus op enkele van die boeke wat vanjaar verskyn het:

In 'n neutedop Wees verseker

ie handboek, Rekeningkunde ie publiek is dikwels onse­ D in 'n neutedop, is gerig op die Dker of 'n versekeringsmake­ REKENINGKUNDf laar hul objektief oor verseke­ IN 'N student wat nie agtergrondkennis van Rekeningkunde as skoolvak het ringsbehoeftes kan adviseer. NeutedoP nie. Die rekeningkundige proses Prof George Marx van die De­ word volledig aan die hand van 'n partement Versekeringswese eenmansaak verduidelik. Elke hoof­ wil met 'n praktiese handle i­ stuk bestaan uit 'n teoretiese gedeel­ ding, getiteld How to buy the te met uitgebreide voorbeelde, oefe­ right life assurance for you in ninge en voorgestelde antwoorde. South Africa, die individu help om 'n polis te kies wat die beste UMf 2 Die outeurs is mnr Ludwig DOvel, aan sy/haar individuele behoef­ VOL DOVEL lektor in die Departement Reke- tes voldoen. LUDWIGOf WET ning- en Ouditkunde en mev Hettie HETTI~ de Wet, voormalige departements- Dit is die eerste boek in Suid­ ~ hoof van Rekeningkunde aan die Hoerskool Afrika wat die basiese elemente Waterkloof. Die boek word uitgegee deur Delta van 'n lewensversekeringspolis Opvoedkundige Uitgewers. uitstippel. Prof Marx onderskei duidelik tussen lewensverseke­ ring en spaarplanne. Die boek word deur Jonathan Ball Pu­ Enige vrae? blishers uitgegee.

ie publikasie, Vraebundel - Maatskappy finansii:He state, is enig in sy soort, nie net met be­ trekking tot die onderwerp nie, maar ook omdat dit oor 'n volledi­ ge stel vrae beskik. AIle aspekte rakende die opstel van maatskappy finansiele state word behandel. Die outeurs is mnr Tienie Viljoen, senior lektor van die Departement Rekening- en Ouditkunde (UP) en prof Albert Grobbelaar van Unisa. Die Vraebundel is in be ide lands­ tale beskikbaar. Die uitgewers is Butterworths.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 m~CJCJmmal3D I PUBLIKASIES I

Wen met Wenke

rof Andrew Marx van die De­ P partement Bedryfsekonomie het vorendag gekom met 'n praktiese handboek oor wenkeskemas. Sover bekend is die boek, A practical gUide on implementing suggestion systems, die eerste van sy soort in die wereld. Dit is nuttig vir bestuur in die handel en nywerheid. Prof Marx behandel die fHosoHe van wenkeskemas ·en verduidelik hoe om dit te implementeer. 'n Aantal konsepdokumente wat met geringe aanpassings in enige onderneming ge­ bruik kan word, is by die publikasie ingesluit. Die boek word deur J uta uitgegee.

Leer openbare sektor Verhoog produksie 56 bestuur ie boek, Publieke Admini­ ie eerste omvattende hand­ Dstrasie en Bestuur, kan as 'n Dboek oor produksie- en opera­ aandeel in die opleiding en opvoe­ sionele bestuur het vanjaar uit die ding van hoogsgekwalifiseerde pen van prof Piet de Wit van die amptenare van aIle owerheidsek­ Departement Bedryfsekonomie en tore beskou word. mev Susan Hamersma van Unisa verskyn. Die publikasie, Produk­ Die handboek kan deur sowel sie - en operasionele bestuur, eerstejaarstudente in Publieke Ad­ voorsien in 'n dringende behoefte ministrasie as owerheidsamp­ aan 'n handboek wat 'n wye spek- '-. trum van produksie- en opera­ tenare gebruik word as 'n oriente­ sionele bestuur dek. ring tot die vakgebied. (Met die Suid-Afrikaanse konteks Die outeurs is proff Paul Botes as vertrekpunt, sal veral voorgraadse en Petrus Brynard, asook drr studente met die vakinhoud kan identifiseer. David Fourie en Nico Roux van Die boek word deur Southern Publishers uitgegee. die Departement Publieke Admi­ nistrasie. Die Engelse weergawe van die boek sal in Januarie 1993 verskyn. Die boek word deur De Jager-HAUM uitgegee. Reken nou net ie boek Beskrywende Reke- Dningkunde behels 'n omvat­ tende interpretasie van gepromul­ geerde Suid-Afrikaanse algemeen aanvaarde rekeningkundige praktyk en .' IT uiteinsetting v~ri sekere r~ke­ ningkundige riglyne. Rekeningkun­ dige standpunte word bespreek en met illustrasies toegelig. ' Kommen­ taar en agtergrondinligting oor meer omstrede aangeleenthede word ook verskaf. Beskrywende Rekeningkunde is die enig­ ste omvattende Afrikaanse handleiding oor hierdie onderwerp. Die outeurs is proff Quintus Vorster, Adolph Joubert en Marius Koen. Die boek word deur Juta uitgegee. 0

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 ~mCJr:JmmD[3 D I STUDENTE I rna e

success

In 1990 the EBI -project he name EBI, which stands T for Eerstejaars Bemarking Inisiatiewe, was chosen by the for first-year marketing students themselves. This project comprises the creation of an ad­ students was launched. vertising campaign, after the stu­ dents have obtained first hand By all accounts this knowledge of the promotional mix theory. The project is run on a competition basis and the diffe­ innovative project, cur­ rent groups compete for bronze, silver and gold awards in the prin-_ rently in its th i rd year, ted media, radio, television and total campaign categories. is an unprecedented The judging of all the entries is run along the lines of the well success. known Loerie awards. The win­ ning campaign is awarded the Sieg Marx EBI-toekenning (gold), designed and cast by Mr Andre Otto from the Department of Fine Arts and History of Art of the University .

The EBI-project was

Going for gold - the Sieg Marx EBI launched to develop (gold) for the winning advertising curiosity and foster campaign: the pinnacle of success for first-year students in Marketing independent learning Management

According to Mr Piet van Heer­ den, senior lecturer in Marketing Management, the success of this

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 mmmmmmD130 I STUDENTE I

project can be attributed to a num­ learning. He says: "The students budgets and media plan­ ber of factors. "The EBI-project will develop their own skills to face ning and even share a was launched to develop curiosity up to these challenges." and foster independent learning," few tricks of the trade he says. This goal followed from And how have they faced up to the challenges so far? "Incredibly the University's student-centered Another success factor is the fact teaching approach, where the well. The level of creativity and that this project provides the op­ focus is on learning, on the standard of work is surprisingly portunity for students to come into achievement of specified learning high. The winning campaigns can contact with professional advertis­ goals and on active participation easily be compared with those of ing agencies, production houses, by all students. professional agencies," he says. the media, design houses and prin­ ters - in fact, with anybody involved Mr Van Heerden points out that Neon Denims, a fictional pro­ in the marketing game. "The pro­ this project is a practical example duct, was used for the 1990-cam­ fessionals are marvellous. They an­ of how self-learning can be encour­ paign. Due to the success of the swer the students' questions about aged. "Many first-year students first project, various organizations budgets and media planning and still want to be spoonfed. By requested the Department to use even share a few tricks of the weaning them at an early stage, their products for future cam­ trade," Mr Van Heerden explains. they learn to fend for themselves, paigns. In 1991 the campaign to think outside the norms laid product was an affinity credit card down by society and, hopefully, to and this year the marketing of a This Department makes it service, Occupational Therapy, become thinking human beings," possible for the finalists he says. was chosen for the campaign. to produce their own It offers students a Already in the initial television and radio meaningful escape from briefing session the stu­ advertisements the drudgery of the regu­ dents start to realise the lar slow-paced classroom importance of what they According to him there is yet one other vital success factor - the fact are about to do that the projects that make it . This opportunity for self-learning through to the final round, are actu­ is, according to Mr Van Heerden, The fact that the students have ally produced. "One must bear in one of the main reasons why the to deal with a real life situation, mind that the students only submit project is so successful. Another their advertisements for the printed with a real organization faced with media in print-ready form. Their success factor, he believes, is the real problems that need to be ad­ fact that this project provides un­ television and radio advertisements dressed with effective marketing, is are only submitted in a storyboard limited scope for creativity and in­ another factor that contributes to version," Mr Van Heerden explains. volvement. "It offers students a its success. This means that the students can.., meaningful escape from the not be 100 percent certain of what drudgery of the regular slow-paced "It is not just a game. Already the finished product will look like. classroom. It opens up new hori­ in the initial briefing session the zons and offers exciting opportuni­ students start to realise the impor­ The Audiovisual Department of ties to create, to experience and to tance of what they are about to the University plays a major role at practice the skill of thinkillg, learn­ do," says Mr Van Heerden. And if this stage. This Department makes ing and problem solving," he says. it possible for the finalists to pro­ one takes into account that the duce their own television and radio winning campaign (or part of it) advertisements. These are shown The only thing lecturer s might be implemented by the or­ at the gala award-giving ceremony. ganisation, one realises that these The quality of work done is excel­ need to do, is t o students really can make a differ­ lent. In fact, there is a possibility challenge t he student s ence. There are other spin-offs that this year's award-winning ad­ vertisements will be broadcast on with problems and from this contact with the "real" world. For example, a student en­ national television and radio as-part opportu nities for quiry about a quotation resulted in of the Occupational Therapy mar­ keting campaign. learning a pledge from the printer to spon­ sor 5 000 brochures for Occupa­ Should one also take a look at the tional Therapy. An enriched environment alone increasing number of marketing will not result in gifted students. management students, at the ever­ increasing pass rate, at the stu­ Much depends on the way in The professionals are dents' change in attitude towards which they have been taught to marvellous. They learning and at the overwhelming think. Mr Van Heerden says that enthusiasm and joy that is evident the only thing lecturers need to do, answer the students' from students and lecturers alike, is to challenge the students with one cannot help but realise that questions about problems and opportunities for this project is a success story. 0

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 mmCJCJmmDI3U I STU DENTE I om uis toe!

"There's no place like home."

Die BCom(Rekeningwetenskappe)-

studente het moontlik hierdie gesegde

in gedagte gehad toe hulle op 22 Mei

Huis GR gestig het om die behoeftes

van medestudente aan

te spreek.

rof Herman de Jager, direk­ Die voorsitter is mnr Errol teur van die Skoal vir McKenzie, 'n derdejaar BCom­ Rekenmeestersopleiding (SRO), en (Rekeningwetenskappe)-student sy personeel verwelkom hierdie en voormalige hoofseun van inisiatief van die studente. "As Glen High School. Hy wys toekomstige geoktrooieerde daarop dat die Huis die belange rekenmeesters behoort die stu­ van sy lede deur verskeie aktiwi­ dente nou al te begin saamwerk en teite wil dien. saamstaan," se prof De Jager. Die BCom Hulle onderhandel byvoorbeeld (Rekeningweten­ Die SRO ondersteun Huis GR met groot ondernemings vir spe­ skappe)-graadkursus heelhartig en voorsien die infra­ siale afslag vir hul studente. is hoogs gespesialiseerd struktuur waarbinne hulle kan Hulle het reeds by 'n bekende en die studente-organisasie funksioneer. Die bestuur en akti­ handelsbank 'n spesiale verseker meer direkte ~akeling witeite word in die studente se studenteleningspakket vir hul tussen lede van die rekenmeesters­ hande gelaat. studente beding. professie en studente. Sosiale

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 Bt;]r:Jr:JmmOeJu I STUDENTE I funksies en sportdae bied geleent­ toekomstige loopbane, is gewis. heid vir 'n sosiale en akademiese Groot inisiatief is aan die dag gele netwerk. In die orienteringsweek toe hulle op 28 Augustus vanjaar vroeg volgende jaar sal eerste­ 'n seminaar oor sake-etiket aange- jaars by 'n vleisbraai meer van bied het. Mev Emsie Schoeman, \ , hulle Huis te wete kom. As hulle 'n kenner op die gebied, 0 belangstel om aan te sluit kan hulle het die seminaar \ al die voorregte geniet wat gratis gelei. "Etiket is (\ e e)- lidmaatskap van die organisasie nie 'n eienskap 1iII etens\<.a?? bied. waarmee 'n mens Ken\ng\N \(\(\es gebore word nie; dit eco«'\~~e:\e \Ian \U Skakeling met veral internasio­ is iets wat 'n mens stuoe" .. <1 nale universiteite en studente ge­ moet ontwikkel en 0 t\ \ '" niet ook hoe prioriteit. Die infra­ voortdurend moet ver- ~ \. \<. ft. 1iiit {a\<.t':/ struktuur en netwerk waaroor Huis beter," se sy. Onder- P \eSe nu\? eeste{S? s GR beskik, stel hulle in staat om werpe wat behandel is p..\<.aoetn t {e\<.entn nte\en\nCJ oe by internasionale skakeling betrok­ sluit in selfvertroue; 'n • 5\<.a\<.e\\n9 ~:\<.et -..j\{ stu ke te raak. So is nouer kontak professionele beeld na • es\a\e ?'" \<.onta\<. met studente van die Erasmus Uni­ buite; ontvangs van • 5? S\ona\e versiteit in Rotterdam onlangs be­ kliente; korrekte kantoor- • \nte{n~ \Un\<.s\es werkstellig toe 20 studente van die gedrag en hoe om ontoe- 50S\a\e ats\<.a? Universiteit se Economische Fa­ reikende kliente te benader. • :\\S \\otna. culteitsvereniging Suid-Afrika be­ • G{a ~ f4.¥':' .. soek het. Lede van die Huis was Die verskeidenheid van \<.oN P\8SS\S nie net behulpsaam met die reel aktiwiteite wat aangedurf rt dO word, die entoesiasme waar­ van afsprake en huisvesting vir die 1'\33 t{2.0 ..?J A"\ 1 gaste nie, maar het ook betrokke mee al die projekte gehanteer 1et ~O"\ '2.) geraak by hul navorsing. en die sukses waarmee dit afge­ handel word, is 'n bewys dat Huis Oat hierdie studente ernstig is GR werklik 'n tuiste vir Tukkies se om hulself voor te berei vir hul BCom(Rek)-studente bied. D

TER INFORMATIKA: Nasionale wenner aangewys!

anneer die Departement ontvang en toerusting ter waarde trolestelsel, is 'n moderne reke­ Informatika iets doen, van R25 000 vir die Departement naarstelsel wat gebruik kan word doen hulle dit deeglik. Neem nou losgeslaan. deur enige persoon wat betrokke is maar die jaarlikse BankorpData­ Mnr Eben de Klerk, voormalige by direkte bemarking. rekenaarkompetisie as voorbeeld. uitvoerende hoof van Bankorp Die Departement het in 1991 vir Die stelsel stel die bemarker in Dienste, het tydens die geleentheid die eerste keer aan die nasionale staat om deeglike kontrole te hou na die belangrike rol wat univer­ kompetisie deelgeneem en hul stu­ oor al sy/haar kliente, bestellings, siteite en technikons in die oplei­ dent, mnr Dawie Verryne, het met agente, verskaffers, gasvrouens, ding van personeel in die reke­ die louere weggestap. naarbedryf speel, verwys. "Die produkte en finansies. Die uitslag van die kompetisie is kompetisie het onder meer. ten Produktiwiteit en winsgewend­ doel om erkenning aan hierdie in­ gedurende Februarie vanjaar ty­ heid kan aansienlik verhoog word, stellings te gee," het hy gese. dens 'n onthaal in die Johannes­ aangesien die gebruiker van die burg Sun bekend gemaak. 'n To­ Prof Dewald Roode, hoof van stelsel effektiewe inligtingsbestuur taal van 32 inskrywings van 13 Departement Informatika, het kan toepas en hy / sy onmiddellike universiteite en technikons is ont­ gese: "Die BankorpData-reke­ toegang tot al die relevante inlig­ vang. naarkompetisie is 'n positiewe by­ ting het. drae van die bedryf wat studente Die feit dat 'n Tukkie die prys vir motiveer om steeds hoer kwaliteit Volgens mnr Verryne is die pro­ die beste praktiese rekenaarprojek werk te lewer." ' ingepalm het, is reeds 'n trotse gram gebruikersvriendelik en kan prestasie. Mnr Verryne het egter Mnr Verryne se wenprojek, dit met groot vrug in die praktyk ook 'n kontantbedrag van R3 000 getiteld Direkte bemarking kon- gebruik word. D

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 Bt+JClL'JmmamU I STU DENTE I Klawers is haar toetsbord

Juanita Coetzee, belowende jong sangeres en tweedejaar BCom­ student, is ernstig oar albei loopbane ...

at Juanita Coetzee die gang wat sy al gemaak het soveel vir Statistiek en Informatika in beste van twee werelde merkwaardiger. "Ek wou altyd 1990 en as hulpdosent vir Finan­ het, is gewis. Die ooreenkoms graag sing, maar het erens gehoor siele Rekeningkunde in 1991 en tussen rekenaar en klavier strek vir dat dit beter sal wees om eers op 1992. haar veel verder as net die toetse sestienjarige ouderdom met sang­ en die klawers. lesse te begin. Toe wag ek maar," Op 'n vraag oor hoekom sy se sy. Juanita het toe maar BCom(lnformatika) kom studeer Mej Juanita Coetzee, 'n tweede­ "solank" met klavierlesse begin en terwyl sy eintlik haar visier stel op jaar BCom(lnformatika)-student, is mettertyd Graad VII aan Unisa ver­ 'n sangloopbaan, antwoord sy ook 'n belowende jong sangeres. werf. laggend dat studies haar stok­ Haar eerste langspeelplaat, Wan­ perdjie is. "Ek se dit net omdat neer ek aan jou dink, is vroeer Nadat sy in 1986 aan die Hoer­ my studie vir my interessant is; vanjaar uitgereik. Christa Steyn en skool Die Wilgers gematrikuleer omdat dit iets is wat ek eerder wil Jannie du T oit was van die mede­ het, het sy haar as verpleegster by as moet doen en omdat my tyds­ werkers aan die plaat. die SAGO aangesluit. Daar het die besteding daaraan soveel beperk sanggogga weer gebyt. "Ek het word deur my musiek en sang," Juanita het al verskeie vertonings aanvanklik net vir groepe pasiente gelewer, insluitende optredes saam stel sy die opmerking gou in die gesing, maar het gou besef dat regte lig. met bekende persoonlikhede so os sang vir my baie belangrik is. Ek Janita Claassen, Andre Schwartz, het toe met sanglesse en ander Sy beklemtoon die erns met haar Lucas Maree, Ronny Belcher en voorbereidings begin met die oog BCom-studie. Sy beskou dit as 'n Amanda Luyt. Haar musiek bevat op 'n debuut," verduidelik sy. 'n ryk klankverskeidenheid vir lief­ langtermynbelegging - nie net hebbers van aIle soorte musiek. In 1990 skryf Juanita vir die omdat dit 'n loopbaan in rekenaars Haar stem word beskryf as sterk, BCom(lnformatika)-graad in. Met en inligtingsbestuur sal moontlik suiwer en groot in omvang. "Ek al die aandag en tyd wat in die maak as sy ten gunste daarvan sou wil graag iets aanbied wat in elke voorbereiding van haar sangloop­ besluit nie, maar ook omdat 'n persoon se musieksmaak val, maar baan gegaan het, slaag sy steeds BCom-graad van groot waarde in wat steeds eie aan myself is," se sy. as 'n volbloed-Tukkie in die voor­ haar sangloopbaan kan wees. "Ek bereiding vir haar "ander" loop­ wi! genoeg weet van basiese be­ As in ag geneem word dat sy baan. Sy dien onder meer in die stuursbeginsels en rekenaars sodat eers in 1990 die professionele Dailies Kuns en Kultuur-subkomi­ ek my eie sake professioneel en musiekwereld betree het, is die op- tee in 1990, tree op as klasleidster effektief kan behartig," se sy. 0

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 Uwil 'n gedugte mededinger wees ! U het hulp nodig ! Gebruik die een wat kane DIE NPI "Wenners doen dit !"

BESTUURSKONSULTANTE

TEL: {012} 341-1470 {021} 946-2267 {031} 23-2090 Charles Lundall Selwyn Lange Tim Taylor

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services, 2010 , , l~

Prestasi, Suid ... Afrika se grootste onafhanklike

persoonlike versekeringsmakelaar sal toesien dat

jou versekeringseis betaal word.

Vinnig en alles wat aan jou verskuldig is.

Tree gerus in verbinding met jou naaste Prestasi ... kantoor.

Ons is altyd aan jou kant.

Port Elizabeth (041) 55,8313; Oos,Londen (0431) 43,3860; George (0441) 74,1516; Kaapstad (021) 25,4411; Somerset,Wes (024) 51,7844; Kimberley (0531) 81,1455; Blo~fontein (051) 30,3053; Durban (031) 301,2220; Pietermaritzburg (0331) 94,6120; Uvongo (03931) 5,1750; Witbank (0135) 5801; Bethlehem (01431) 3,7854; Pretoria: Schoemanstr (012) 322,0603, Van der Waltstr (012) 325,5030, Lynnwood Glen (012) 348,9337; Pietersburg (01521) 91,1295; Nel, spruit (01311) 5,2284; Kempton Park (011) 394A615; Wes,Rand (011) 763,6333; Johannesburg: Pleinstraat (011) 29,7531; Randburg (011) 7~9~6196; Vanderbijlpark (016) 81,6124.

Digitised by the University of Pretoria, Department of Library Services,DIE AGENTSKAP 2010 8246