jaarverslag 2020

160 Inhoud

Voorwoord

1 Depot en museumgebouw 6

2 Collectie en onderzoek 18 Restauratie en aanwinsten 29

3 Presentaties 42

4 Educatie en publieksbegeleiding 54

5 Relatiebeheer en filantropie 64

6 Huisstichtingen 78

7 Marketing en communicatie 82

8 Conservatoren en uitgeverij 94

9 Bedrijfsvoering 100

10 Financieel verslag 104

11 Raad van Toezicht 114

12 English Foreword 118 Facts & Figures 120

Bijlagen

A Aanwinsten en uitgaande bruiklenen B Bibliotheek C Presentaties D Educatieve activiteiten en evenementen E Publicaties F Externe activiteiten en nevenfuncties ­afdelingshoofden en wetenschappelijke staf G Personeel en organisatie Voorwoord

Museum Boijmans Van Beuningen is in Museum in Amstelveen door de corona­ transit. Op veel plaatsen aan het werk, crisis sleept. En kijk eens wie er allemaal en dat ook nog eens zeer gevarieerd. op de been komt in een lang weekend Van restauraties van de collectie tot twee Zilveren Opening. In een transitjaar door- grote bouwprojecten. Van mooie aan­winsten dringen tot honderden miljoenen mensen voor de verzameling tot de voorbereiding via meer dan 3.300 vermeldingen in de van een collectieverhuizing van proportie. media in 40 landen. Een steen in een Tentoonstellingen maken bij de buren en vijver met kringen tot het andere eind in Ahoy, elders in het land en in het buiten- van de wereld. Dat is wat een museum land. Kunstenaars en ontwerpers gingen in transit kan. aan de slag in Bospolder-Tussendijken, een tentoonstelling bleek effectief als film online. De toekomst lonkt, al is de weg erheen Educatie aanbieden maar dan op school, recht en krom. De groeistuip van het we nemen het kunstwerk gewoon mee. museum verloopt met ups en downs, met opstekers en tegenvallers, met kan- Switchen van de ene naar de andere sen én teleurstellingen. Met discussie die gesloten toestand, van museumsluiting vooruit loopt op het resultaat. Het hoort naar lockdown, verliep in 2020 zonder erbij. En moge dit jaarverslag in een klap moeite, thuiswerken lukte direct, het duidelijk maken: we zijn goed onderweg inkrimpen van de organisatie was al achter en verheugen ons op wat komen gaat. de rug. Vele collega’s waren al elders aan De stad krijgt het museum dat ze verdient. het werk ge­gaan. De klap viel vooral bij de zzp’ers uit de flexibele schil van het Wij danken u namens ons volledige team museum, bij vertalers, de technici die bij hartelijk voor alle vertrouwen en uw niet op- en afbouw helpen. Maar ook bij de aflatende steun. toeleveranciers die hun orderportefeuille zagen krimpen omdat het museum stilviel, de kelderende omzet van winkeliers en hotels.

Het gemis aan een podium, een vaste plek met kunstgenot, treft onze bezoekers hard. Niet meer naar het museum en dan ook nog eens zo lang. Maar er zijn ook andere wegen om de energie van de kunst de stad in te krijgen. Als je ziet wat er aan enthousiasme los komt in de klas als een Sjarel Ex kunstwerk uit de kist komt. Wanneer je iets Ina Klaassen verzint in een grote hal op Zuid. Het Cobra Directie Museum Boijmans Van Beuningen Depot Boijmans Van Beuningen, december 2020, foto Ossip van Duivenbode

4 5 Depot Boijmans Depot en Van Beuningen

museumgebouw In een nieuw depotgebouw naast het museum wordt vanaf 2021 de collectie beheerd. De Directie: Sjarel Ex en Ina Klaassen hele verzameling wordt er bijeengebracht, in vijf klimaten en met alle voorzieningen voor Depot art-handeling, onderzoek, restauratie van kunstwerken en expositieruimte voor de bij- • Op 6 april 2020 wordt gestart met de zondere kunstinstallaties uit de verzameling. plaatsing van de 75 bomen op het dak In alle opzichten is het depot een instrument van het depot om de kunstcollecties in beheer van Museum Boijmans Van Beuningen optimaal te verzor- • Op 15 mei wordt het depot bouwkundig gen. Er is een zaal voor het tonen van films, opgeleverd aan de gemeente Rotterdam, er is een fotostudio en een douane-entrepot. de overdracht aan het museum vindt Voor particuliere verzamelaars zijn comparti- plaats op 26 maart 2021 menten op huurbasis beschikbaar. Het gebouw is een eyecatcher en volledig toe- • Op 25, 26 en 27 september bezoeken gankelijk voor publiek, dat zich beweegt in de ca. 8.000 mensen de Zilveren Opening vrije loop of onder de hoede van een gids/be- veiliger. Alle educatie in het gebouw richt zich • Ruim 70% van de verhuurcapaciteit in het op het informeren over conserveren en verza- depot is in optie genomen, gereserveerd melen. Het dakterras blijft ’s avonds toeganke- of verhuurd lijk via een express-lift. Dit panorama­terras met uitzicht over Rotterdam beschikt over een restaurant en een evenementendek en is ook Museum geopend buiten reguliere museumtijden.­­

• Op 21 februari maakt de gemeente Het depot luidt een significante verbetering Rotterdam bekend dat Mecanoo archi­ in en een professionalisering van de passieve tecten het ontwerp voor de renovatie en actieve conservering van de Rotterdamse gaat maken kunstcollectie. Een nieuw standbeen voor collectie én museum. Als typologie de eerste • In juli worden de eerste ontwerpschetsen in zijn soort in de wereld. De verzorging van voorgelegd aan de gemeenteraad en de kunst, tot dusver het minst zichtbare én wordt het basisscenario gepresenteerd een kostbaar deel van de museumexploitatie, staat er centraal. In het depot zijn handelingen • De renovatie loopt vertraging op als die achter de schermen verborgen waren ge- gevolg van covid-19 en de Nota van heel zichtbaar, de werkzaamheden in verband Uitgangspunten die door de gemeente met het behoud van de collectie worden aan wordt opgesteld de hand van kunstwerken toegelicht en ge- ëxpliceerd. Er wordt praktijkles gegeven in de beroepen en vakken die in het museum worden uitgeoefend, het depot wordt 6 7 leer-­werkplek voor mbo-studenten van onder verhuizing van de verzameling uit vijf externe meer ROC Zadkine en Albeda. depotlocaties, waarvan een in het buitenland, Met de entree-inkomsten van naar schatting voorbereid. 150.000 bezoekers per jaar, de verhuur van ruimte aan particuliere verzamelaars, Zilveren Opening art-services en de opbrengst van dakterras Ondanks de pandemie lukt het om voor 25, en restaurant wordt het geld verdiend waar- 26 en 27 september, onder strikte maatrege- mee het museum in veertig jaar de investe- len, een evenementenvergunning te krijgen ringskosten van het depot afbetaalt. voor de Zilveren Opening. Deze wordt in de Het depot kost zo’n 92 miljoen euro, waarvan vorm gegoten van een soort avondvierdaagse, 40 miljoen is betaald door giften van fondsen een ganzenmars door het gebouw in wording. en particulieren. 52 miljoen wordt in de Geen borrel, geen speech, maar wel staande komende veertig jaar in de exploitatie terug- koffie in de buitenlucht. En alsonderdeel verdiend en dus grotendeels door het museum daarvan online en live ‘anderhalve meter’ afgelost. Als businessmodel is ook dat een persconferenties, die worden bijgewoond wereldprimeur. door circa 175 journalisten, fotografen en influencers, onder wie 25 aan de beeldbuis Het depot is de eerste stap in de museum- gekluisterde Chinese verslaggevers, die ons vernieuwing. Het verlicht in sterke mate de de oren van het hoofd vragen. De respons is druk die door de jaren is ontstaan op het nationaal en internationaal geweldig, de 75 meerstammige berken worden in de daktuin gepland, foto Fred Ernst bestaande museum. Er zijn veel vierkante prachtige voorpagina’s en beschouwingen meters vereisende functies naartoe verplaatst, van grote kranten en magazines die de zoals het prentenkabinet met 88.000 bijzondere dagen en weken erna verschijnen getuigen kunstwerken op papier, de restauratieruimtes ervan, in maar liefst 35 landen is het depot en de voormalige kelderdepots. prominent in het nieuws. De Zilveren Opening van het depot die enkele uren na Stand van zaken de persontvangst start, bestaat uit 8.000 Op 15 mei vindt de eerste bouwkundige enthousiaste Rotterdammers en hun gasten oplevering van BAM aan de gemeente die vooraf een kaartje hebben gereserveerd. Rotterdam plaats. Het gebouw is dan nog In dik 50 uur lopen ze in een goed geregelde niet helemaal af, zo ontbreken er nog enkele stroom door het depot. Vanwege de pandemie spiegels die wegens covid-19 vertraagd zijn en de veiligheid op de bouwplaats is het bij het transport uit China, en moeten de aantal mensen dat het gebouw kan bezoeken klimaatinstallatie en beveiligingsinstallatie nadien weer zeer beperkt, maar de opwinding nog worden getest en ingeregeld. Het museum van het eerste publiek zindert nog weken na. zelf heeft bovendien nog een trits van Ook bij navraag meldt de GGD dat er geen inbouw­­projecten in eigen beheer klaarstaan, besmettingen zijn gemeld, de onderlinge zoals de mezzanine in de entree, de glazen afstand is gerespecteerd, de regels voor het vitrines in het atrium en het restaurant op de dragen van mondkapjes en bouwhelmen en zesde verdieping. Met de firma Bruynzeel een verplichte handhygiëne nageleefd. worden kilometers mechanische en elektrisch BAM en de onderaannemers van het museum verrijdbare opbergsystemen gerealiseerd, keren ’s maandags terug op de bouw en de vijf klimaten die het depot gaan beheersen hervatten de afbouw­werkzaamheden. De atriumvitrines worden geïnstalleerd, foto Rob Glastra worden uitgetest en natuurlijk wordt de 8 9 Museum en Depot Boijmans Van Beuningen, foto Ossip van Duivenbode

10 11 De Zilveren Opening is niet alleen in publicitair Het bestaande museum is sinds 1935 regel- en publiek opzicht een succes, ook verzame- matig verbouwd. Vaak pakte dat gelukkig uit. laars die van plan waren of overwogen om Twee bouwdelen steken er met kop en collecties in Depot Boijmans Van Beuningen schouders bovenuit, het museum van 1935 onder te brengen komen kijken en voegen van architect Van der Steur en de uitleg van de daad bij het woord. Inmiddels is ruim 70% 1972 van zijn collega-architect en gewenste van de verhuurcapaciteit in optie genomen, opvolger Alexander Bodon. Het eerste gebouw gereserveerd of verhuurd. is een huiselijk museum met een schakering aan zalen en een specifieke looproute, uitge- Naar de opening kiend daglicht en zicht op de museumpark- In het voorjaar en de zomer van 2021 zal tuin en de omgeving. Het past als een delicate de stroom kunsttransporten naar het depot kamerjas om de wereldberoemde collectie plaatsvinden. Daarna voltooit het museum oude meesters, moderne klassieken en ook de beweg­wijzering, het restaurant gaat de vroegste moderne kunst. Het andere ge- warmdraaien, het nieuwe overwegend digi- bouw, van Alexander Bodon, is complemen- taal systeem van publieksbegeleiding en tair en precies het tegendeel. Hoog, ruim, wayfinding wordt getest, rondleiders worden zonder dragende tussenmuren en transparant opgeleid, de restauratieateliers worden in de geest van de wederopbouw. Ook na ingericht en de staf wordt op sterkte gebracht. vijftig jaar is de 1.500 vierkante meter grote We verheugen ons enorm op het in gebruik bovenlichtverdieping van Bodon de grootste nemen van deze nieuwe voorziening, waar ononderbroken museumzaal van Europa. zelfs ruimte is op de vijfde verdieping om de De lijst van monografische en thematische top van de collectie gedurende de renovatie tentoonstellingen die in deze zaal in de laat- en vernieuwing van het bestaande museum ste halve eeuw te zien waren, leest als een permanent te laten zien. We zijn Stichting canon van de (recente) kunstgeschiedenis. De Verre Bergen, de cultuurfondsen, onze Bijzonder aan beide monumenten is dat ze de sponsoren en de particulieren die met giften geest van hun tijd ademen en de kunst en de en de aankoop van spiegels deze droom kunstenaars uitstekend hebben gefaciliteerd. werkelijkheid hebben laten worden buiten­ Ze bleken en ze blijven een museaal speel- gewoon dankbaar. De opening staat gepland been van internationale allure. in het najaar van 2021. Deze twee gebouwen restaureren en herstel- len in de regie van de oorspronkelijke archi- Fase 1. Renovatie en tecten is de basis van fase 1. Het programma vernieuwing van het van eisen is van de hand van het museum. museumgebouw, 2019-2025 In de selectie voor de architect van de reno- vatie en vernieuwing, georganiseerd door De bouw van het depot is het startsein van gebouweigenaar en bouwheer gemeente de complete vernieuwing van Museum Rotterdam, valt de keuze op de visie van Boijmans Van Beuningen, met de realisatie Mecanoo architecten, onder leiding van ervan wordt een eerste mijlpaal bereikt. In Francine Houben. Opvallend onderdeel van deze fase van de museumtransformatie staat die visie is het verwijderen van de bouw­ de renovatie en gedeeltelijke vernieuwing delen Robbrecht en Daem en Henket. De 8.000 bezoekers verkennen het gebouw tijdens de Zilveren Opening, foto Aad Hoogendoorn van het museumgebouw op stapel. gebouwen van architect Bodon en Van der 12 13 Steur worden opnieuw gekoppeld met een komen de ongewenste verstoringen in het renovatiescenario en heeft de uitvoering voor een hongerig, jong, nieuwsgierig en ‘verbinder’. Deze maakt boven- en onder- museum bij wisseling van exposities, vaste ervan samen met de gemeente opgepakt. creatief publiek. gronds deel uit van een logistiek circuit naar opstellingen en evenementen ten einde. Het Er is momenteel 13 miljoen bijeengebracht. een nieuw paviljoen ten zuidoosten van het publiek kan ongestoord rondkijken. De con- Besloten wordt om het plan in zijn geheel Een nieuwe zaal waar alles mag én alles museumcomplex. De plaatsing van een centratie en interne efficiency van het museum tot in detail uit te werken en voor te bereiden. kan. Er kan een ‘immersive’ installatie worden nieuw transportcentrum onder en naast de gaan er met andere woorden, spectaculair Intussen wordt de fondsenwerving voortge- gebouwd, zoals Olafur Eliasson in 2005 met Bodonvleugel en het opheffen van het huidige op vooruit. zet en blijft het onze wens om het gehele Notion motion deed in de bovenzaal van truckdok, dat plaatsmaakt voor een nieuwe plan in een keer uit voeren. Hetgeen slechts Bodon. Je kunt er de elementen trotseren, bij entree, zijn belangrijke verbeteringen voor Het museum wordt in dit deel van de operatie mogelijk is als de ontbrekende 42 miljoen wijze van spreken de tent onder water zetten, de interne logistiek en de toegankelijkheid ook ontdaan van asbest, het gebouw wordt euro ook tijdig wordt gevonden. je kunt er nieuwe en digitale media gebruiken. van het museum vanuit de stad en het verduurzaamd en voorzien van nieuwe Een monografische expositie met werken Museumpark. brandbeveiliging, en de beveiliging tegen van formaat organiseren. Je kunt er nieuw regen- en grondwater dat zich in de afgelopen Fase 2. De ambitie, 2021-2025 programmeren, cross-over met beeld en Het zicht op de stad en de tuin wordt hersteld, jaren steeds heviger manifesteerde. geluid, met samenwerkende festivals en en andersom wordt het museum beter be- Het depot is een functiescheiding en een organisaties als het IFFR en het HipHopHuis. reikbaar gemaakt voor wandelaars in het Stand van zaken wereldprimeur, fase 1 van de renovatie en Ruim baan geven aan de culturen die Museumpark. Alle ruimte die voor andere Ben Massop wordt als restauratiearchitect vernieuwing van het museumgebouw verhel- Rotterdam kent. De wereld in huis halen. functies is ingenomen sedert 1935 en 1972 toegevoegd aan het team van Mecanoo en na dert het gebruik van de bestaande gebouwen, Experimenteel programma entameren zoals wordt weer expositieruimte, het circuit wordt een Europese aanbesteding, georganiseerd voegt een transportcentrum toe en herstelt de Boijmans Ahoy drive-thru museum, die hersteld. Beide gebouwen komen opnieuw door de gemeente, worden de verschillende kwaliteit die verloren ging. Ze zijn comple- internationaal aandacht trok. Maar ook een ten goede aan de kernfunctie van het museum: technisch adviseurs aangetrokken. mentair. Fase 2 is de stap in de toekomst, zaal waar ‘cultural activists’ en Change de samenkomst van het publiek en de kunst. Het ontwerpproces ondervindt hinder van de de aanvulling op Van der Steur & Bodon, de Makers hun ideeën over de nieuwe wereld Deze radicale hersteloperatie van de oor- coronapandemie, zo kunnen architecten en bouwkundige uitbreiding die vernieuwing en kunnen uitproberen en visualiseren. Voor spronkelijke kwaliteit impliceert dat latere het ontwerpteam niet fysiek bijeenkomen, een ambitieuze en experimentele toekomst bezoekers is het een plek om de polsslag uitbreidingen, die een belemmering zijn gaan waardoor de voorbereiding enige vertraging van het museumprogramma mogelijk maakt. van de tijd te voelen. vormen voor de oorspronkelijke grandeur, oploopt. De gemeente stelt met haar ambtelijke Dé kans voor een handreiking naar de kunst worden geamoveerd. diensten eind 2020 een Nota van Uitgangs­ en het publiek van de eenentwintigste eeuw. Deze robuuste zaal, van 850 tot 1.000 vier- punten op, waarin de ruimtelijke kaders voor kante meter groot, vijf tot zes meter hoog, is In dit straks spectaculair herstelde ensemble de renovatie worden beschreven. Deze kaders De ambitie van fase 2 is dan ook een nieuwe verbonden met het ondergrondse transport- van twee gebouwen bevindt zich backstage en de visie van Mecanoo worden aan de vleugel die beschikt over een tentoonstel- circuit van het museum. De zaal ligt verzonken een nieuw onderdeel, dat geheel aan het Welstandcommissie en de Rijks­dienst voor lingszaal, educatieve functies en een nieuw in het maaiveld, daglicht komt uit enkele zicht is onttrokken: het net genoemde trans- Cultureel Erfgoed (RCE) gepresenteerd. restaurant, aan het park. Samen een geheel bovenlichten. In het programma van eisen is portcentrum, waar dagelijks kunsttransporten Fase 1 van het bouwprogramma wordt door dat de kunst van nu en de toekomst binnen- voorzien dat klimaat en veiligheid ervan in aankomen en vertrekken, materialen voor de gemeente Rotterdam gefinancierd, hiervoor haalt, een nieuwe long die zuurstof biedt aan een aparte zone zit, met andere woorden dat tentoonstellingsopbouw en -afbouw worden heeft de stad 169,5 miljoen beschikbaar publiek en kunst van deze tijd, die het museum de vleugel is af te scheiden van het bestaande geleverd, waar de catering binnenkomt en gesteld. Daarenboven verleent het rijk enkele in staat stelt het programma te maken waar- museum. De zaal is protocol-arm dus zonder waarvan de afval- en schoonmaakdienst restauratiesubsidies. Om een ambitieuze mee het nu in zijn transit – de gesloten periode belemmering, elke programmering is er gebruik maakt. Deze ondergrondse logistieke renovatie en nieuwbouw uit te kunnen waarin we actief zijn in de stad en in de mogelijk en de faciliteit is los te koppelen van ontsluiting krijgt een in- en uitgang via een voeren moet er naast het door de gemeente wereld – al experimenteert. het bestaande museum. Er is een aparte perceel aan de Westersingel, dat is nu de beschikbaar gestelde bedrag nog 55 miljoen Een extra zaal die uitnodigt tot nieuwe dingen toegang voorzien vanaf de oostelijk gelegen oostelijke zijkant van het museum. In het euro van derden worden geworven. Het doen en nieuwe ervaringen opdoen. Een Westersingel. daar gelegen huis worden de meldkamer, museum heeft met consent van de gemeente grote ruimte, multifunctioneel, logistiek goed kantoor- en kleedruimtes gevestigd. Met dit een plan opgesteld voor de werving van bereikbaar, waar de kunstenaar/ontwerper De verdiepte zaal is het fundament voor de nieuwe ondergrondse, faciliterende circuit 55 miljoen euro voor het ambitieuze dirigent is van een nieuwe lijn van presentaties nog bovengronds ontbrekende vitale functies 14 15 van het museum: paviljoens voor educatie en een restaurant met zicht op de museum- tuin. In de educatiepaviljoens worden de klassen uit het primair en voortgezet onder- wijs ontvangen. De educatiefunctie van Museum Boijmans Van Beuningen – jaarlijks ontvangt het museum 50.000 kinderen en scholieren van primair en voortgezet onder- wijs – waarbij de nieuwste lesmethodes en technieken worden ingezet, heeft dringend behoefte aan een eigen locatie. In de nieuwe vleugel, bij tuin en restaurant, bovenop het fundament, kan de 15e en 16e generatie Rotterdammers welkom worden geheten en het museum leren kennen.

Het perceel om deze ambitie op te realiseren grenst aan de huidige museumtuin en is een- voudig met die van het museum te verbinden. Het ligt buiten de rooilijn van het Museum­park en is tot op heden particulier eigendom. Eerste ontwerpschets van het nieuwe Museum Boijmans Van Beuningen door Mecanoo De klassieke villa’s die er staan, rijks- en gemeentelijke monumenten, zijn geschikt om in gebruik te nemen als kenniscentrum voor de omvangrijke bibliotheekcollectie van het museum waar studenten en andere geïnte- resseerden boeken en kunstenaarsdocu- mentatie kunnen raadplegen, als represen­ tatieve vergaderzalen en als kantoren.

Deze laatste fase kost 55 miljoen euro, waar- van 13 miljoen is toegezegd. Na inhoudelijke gesprekken met de burgemeester, wethouder en museum hebben Rotterdamse fondsen aangegeven het ambitieuze scenario te zullen steunen. Het museum zet samen met de stad een fondsenwervingscampagne op en is ervan overtuigd dat dit plan draagkracht heeft. Het uitgangspunt voor een wervings- campagne, de Beacon Campaign, is door het stadsbestuur omarmd.

Eerste ontwerpschets van het nieuwe Museum Boijmans Van Beuningen door Mecanoo

16 17 registratiesystemen (analoog en digitaal). De Collectie en registrars organiseren de bruikleenverstrek- king aan derden en behandelen alle interne onderzoek verzoeken over de collectie. Daarnaast doen zij objectinventarisaties en begeleiden collec- Hoofd: Sandra Kisters tie gerelateerde (onderzoeks)projecten. Het projectbureau BVB Collections initieert rei- • Het museum verstrekt internationaal 14 zende collectietentoonstellingen naar het en nationaal 180 bruiklenen buitenland. Veel van het werk dat de sector verricht is in • Er worden 541 kunstwerken geschonken, het museum niet direct zichtbaar: het vindt 73 aangekocht, 10 kunstwerken in lang- ofwel achter de schermen plaats (in depots, durig bruikleen ontvangen en 38 kunst- restauratieateliers en op kantoren) of buiten werken aan het museum overgedragen de deur, vaak in het buitenland. Met de komst van Depot Boijmans Van Beuningen • 17 kunstwerken worden gerestaureerd zullen de werkzaamheden grotendeels en 333 kunstwerken geconserveerd zichtbaar worden voor publiek.

• 597 kunstwerken worden gecontroleerd De sector heeft 23 medewerkers op 21,02 fte. en verhuisklaar gemaakt Daarnaast zijn er vrijwilligers en stagiaires werkzaam ter ondersteuning van de collectie­ • 4.243 objecten zijn professioneel registratie, de bibliotheek en depotbeheer en gefotografeerd tijdelijke medewerkers voor de projecten ter voorbereiding van het depot. Alle middelen • 1.273 losse röntgenfilms zijn gefoto­ die nodig zijn voor onderzoek, restauratie, grafeerd en ‘gestitcht’ aankopen et cetera worden uit bijdragen van buiten gegenereerd. In 2020 wordt 1,6 miljoen euro door derden beschikbaar gesteld. Collectie en onderzoek zorgt voor het behoud en beheer van de objecten in de museum­ verzameling. De afdeling Conservering en Depot Boijmans restauratie is verantwoordelijk voor passieve Van Beuningen en actieve conservering, depotbeheer en restauratie. Het papierrestauratie-atelier De voorbereidingen voor het eerste volledig houdt zich bezig met het presentabel en publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld reisklaar maken van werken op papier en worden steeds concreter. Vanaf de opening zal met restauraties. De afdeling Documentatie, vrijwel de gehele collectie in het depot zichtbaar informatie en registratie (kortweg: zijn. In 2020 worden de voorbereidingen op de Documentatiecentrum) richt zich op het ver- grootste collectieverhuizing uit de geschiedenis zamelen en ontsluiten van informatie over van het museum – meer dan 151.000 objecten de objecten en op het documenteren van de vanuit vijf externe locaties naar het depot – geschiedenis van Museum Boijmans Van verder uitgewerkt. Standaard verpakkingen en Beuningen. Informatie wordt verstrekt via transportmiddelen zijn ontwikkeld en vervaar- de museumbibliotheek en via collectie­- digd. Het project kleurcoderen, waarbij ieder 18 19 object een kleur­label met de toekomstige twee studiecabines en in een programma voor Aanwinsten Gaillard. Ook krijgt het museum een bijzondere standplaats krijgt vordert naar een plaatsings- de filmzaal vanaf de opening de time-­based schenking uit de nalatenschap van Helena graad van 95%. Door vertragingen in het media-collectie van circa 300 films volledig Het museum verwerft in 2020 in totaal 662 van der Kraan. Een ander topstuk dat de bouwproces wordt de verhuizing verplaatst naar toegankelijk gemaakt voor het publiek. objecten (waarvan 650 in volledig eigendom collectie in 2020 verrijkt is het schilderij Apollo voorjaar 2021, maar de sector is er klaar voor! en 2 werken in gedeeld eigendom). van Max Beckmann, een zeer belangrijke Tijdens de jaren van renovatie van het museum- aanwinst waarvoor het museum uit alle Aan het verhuizen van de collectie gaat de gebouw worden herinstallaties voor­bereid Waarvan: windrichtingen wordt gecomplimenteerd. inrichting van de depotruimtes vooraf met van semi-vaste kunstwerken en restauraties • 73 aankopen Op het gebied van vormgeving worden vijf rekken en systemen van de firma Bruynzeel. daarvan gedaan. Zo loopt er een onderzoek • 541 schenkingen keramische vazen van Sebastian Scheid Eind van het jaar is de inrichting ervan vrijwel naar Infinity Mirror Room, Phalli’s Field (Floor • 38 overdrachten gekocht en krijgt het museum een klok van voltooid op de fotodepots en het metaaldepot Show) (1965/1998) van Yayoi Kusama. In het • 10 langdurige bruiklenen de Rotterdamse vormgever Siem van den na, waar het klimaat nog niet op orde is. Het depot zal de conservering van deze installatie Hoonaard. Het museum verwerft verder onder ontwerp van de inrichting van de vier professi- een van de eerste projecten in de restauratie- Het bescheiden eigen budget voor aankopen meer het bijzondere prentenboek Songes onele restauratieateliers, de fotostudio, de art ateliers zijn. Publiekslieveling Untitled (50.000 euro) wordt in 2020 in belangrijke mate drolatiques du pantagruel uit 1565 dat fraai handlingruimtes en de werkplaatsen is voltooid, (Manhole) van Maurizio Cattelan komt, nu aangevuld met gelden van huisstichtingen aansluit bij zowel de beeldtaal van Bosch als en moet ook nog worden uitgevoerd. het museum gesloten is, terug in een van de en derden, waaronder @Boijmans, Stichting van de surrealisten, dit dankzij de steun van De film- en videocollectie is in 2020 wat betreft atriumvitrines in het depot. Het kunstwerk Endowment Museum Boijmans Van Beuningen, de Vereniging Rembrandt en de Stichting Lucas het analoge filmmateriaal gedigitaliseerd wordt in Milaan gescand voor een nieuwe Stichting Museum Boijmans Van Beuningen, van Leyden, drie zestiende-eeuwse lands- door Haghefilm en verduurzaamd door LIMA. editie, en ook lukt het dit jaar om ‘Mr. Boijmans’, Stichting Fonds Willem van Rede, Stichting knechten van Sebald Beham en Erhard Schön In 2021 volgt de videocollectie. In het depot die al jarenlang een bruikleen was, definitief Van Beuningen/Peterich Fonds, Stichting en 25 werken op papier van Herman Kruyder. wordt via een publieksvriendelijke interface in voor het museum te verwerven. Lucas van Leyden, de BankGiro Loterij, Ook wordt een surrealistisch werk van André Vereniging Rembrandt, het Mondriaan Fonds Masson verworven, mogelijk gemaakt door en enkele particulieren. In totaal is voor ruim de Stichting Van Beuningen/Peterich-fonds en 1,8 miljoen euro gekocht, een bedrag waarin Carel Blotkamp en zijn zuster Rina. Blotkamp de waarde van de schenkingen niet is schenkt ook een postuum geprint computer- meegenomen. werk van zijn overleden partner Hoos. Een groot deel van de aankopen is eigendom Dit jaar ontvangt het museum diverse schen- geworden van de gemeente Rotterdam. kingen en nalatenschappen, verscheidene Er worden dit jaar belangrijke aanwinsten geschenken springen eruit: een bijzonder, in- gerealiseerd op het gebied van de moderne tiem schilderij van Co Westerik, een zelfportret en hedendaagse kunst. Het museum verwerft samen met zijn zieke hond, geschonken door de installatie Bunkhouse van Paul McCarthy. Jan Christiaan Braun uit de Collectie Over Het is het eerste monumentale werk van Holland; de schenking van de indrukwekkende McCarthy in een Nederlandse collectie, surrealistische bibliotheek van het verzame- naast de eerder omstreden Santa Claus die laarsechtpaar Vancrevel en de Jong, en de inmiddels onderdeel is van het Rotterdamse omvangrijke collectie tekeningen van beeld- straatbeeld. Bunkhouse is te zien in het suc- houwer Fred Carasso. De meest curieuze cesvolle Boijmans Ahoy drive-thru museum. schenking is misschien wel een dodenmasker De tentoonstelling in Ahoy zet aan tot meer van meestervervalser Han van Meegeren, dat aanwinsten, ook werken van Bas van Beek het museum in de historische context van de worden aangekocht voor de collectie en een geschiedenis van de Emmaüsgangers en particuliere verzamelaar schenkt spontaan andere valse Vermeers zal kunnen tonen. het mysterieuze L’Ange du Foyer van Cyprien Inrichting van het schilderijendepot met rekken van Bruynzeel, foto Aad Hoogendoorn

20 21 veel overleg en uitwisseling van bevindingen. Het prentenkabinet verzorgt bruiklenen voor Mogelijk zal hier in de toekomst, ook wanneer enkele belangrijke monografische tentoon- reizen weer mogelijk wordt, vaker gebruik stellingen rondom Nicolaes Maes in The van worden gemaakt omwille van milieu en National Gallery in Londen en de jonge tijdsinvestering, mits de conditie van de Rembrandt in het Ashmolean in Oxford. kunstwerken het toelaat.

Het grootste bruikleen in 2020 is ten behoeve van de tentoonstelling This is Surrealism! in het Cobra Museum, waar in de zomermaan- Nationaal Waarvan Boijmans bij Buren de Internationaal Totaal den vele topstukken van de collectie surrea- lisme te zien zijn. Door covid-19 is de selectie Moderne kunst 69 37 3 72

wel drastisch verkleind, opdat er voldoende Prenten en 30 0 9 39 afstand kan worden gehouden door het tekeningen

publiek. Oude kunst 19 19 2 21

Kunstnijverheid 44 41 0 44 In het kader van Boijmans bij de Buren worden en design tientallen werken uitgeleend aan het Chabot Bibliotheek 15 0 0 15 Museum voor Kunst stelt alles voor en even- zeer aan Remix Rotterdam in het Wereld­ Archief 1 0 0 1 museum. Het museum is ook intensief bij de Stadscollectie 2 2 0 2 De drie Maria’s aan het graf op de Van Eyck tentoonstelling in het Museum voor Schone Kunsten in Gent, foto David Levene voorbereiding en productie van deze exposities Totaal 180 99 14 194 betrokken. In Nederland zijn verder kunst- werken toegezegd aan tentoonstellingen Exclusief nieuw langdurig bruikleen: Het lege glas van Pieter de Hooch gaat naar Museum Prinsenhof Delft. Er zijn in 2020 geen objecten uit de geregis- reizende tentoonstellingsprogramma van gewijd aan Olphaert den Otter en J.H. Moesman treerde collectie ontzameld via de LAMO. BVB Collections. Ook aan tentoonstellingen in respectievelijk Museum Belvedère in Zie voor een volledig overzicht van de bruiklenen aan derden bijlage A. van levende kunstenaars worden werken Heerenveen en Centraal Museum in Utrecht. Zie voor een volledig overzicht van de aanwinsten bijlage A. uitgeleend. Bruikleenaanvragen voor 2022 In het verlengde van de succesvolle Pieter en verder, dus na de opening van het depot, de Hooch-tentoonstelling in Het Prinsenhof BVB Collections worden dit jaar weer in behandeling genomen. in Delft is Het lege glas in langdurig bruik- De gevolgen van covid-19 spelen ook de Bruiklenen aan derden leen gegeven. projecten van BVB Collections parten. Door Door de covid-19-crisis ontstaan problemen de sluitingen van musea wereldwijd en de Sinds 1 september 2017 hanteert het museum bij bruiklenen die reeds op reis waren, maar De Heilige Antonius Abt van Ercole de’Roberti gevolgen daarvan voor de tentoonstellings­ een bruikleenstop vanwege de vele voorbe- waarvan de tentoonstelling in eerste instantie reist naar een unieke tentoonstelling in Bologna programmeringen worden veel projecten reidende werkzaamheden voor de renovatie niet kan worden geopend, of moet worden waar alle onderdelen van het polyptiek voor opgeschoven. Eén project waarvan de voorbe- en het depot. Reeds aangevraagde werken verzet of verlengd. Gedurende het jaar wordt het eerst tezamen zijn gebracht. Op de Van reidingen in volle gang zijn, wordt helaas ge- zijn nog in behandeling genomen en reeds met veel flexibiliteit en creativiteit in samen- Eyck tentoonstelling in het Museum voor annuleerd: de Best of Boijmans-tentoonstelling toegezegde bruiklenen vinden nog door- werking met de bruikleennemers en trans- Schone Kunsten in Gent, die helaas maar die in het voorjaar en de zomer van 2021 zou gang. Een uitzondering wordt gemaakt voor porteurs elk probleem opgelost. Voor het zes weken open is, kan de Drie Maria’s aan plaatsvinden in de National Gallery Londen. werken die getoond worden tijdens het eerst is geëxperimenteerd met digitaal het graf niet ontbreken. Voor de grote mono- Ondanks dat deze in Londen niet doorgaat, project Boijmans bij de Buren, dat van 2019- koerieren, omdat koeriersreizen soms niet grafische Bruce Nauman-tentoonstelling in wordt er wel overeenstemming bereikt met het 2021 de collectie zichtbaar houdt in acht mogelijk zijn. Tussen registrars en collectie- Tate Modern is Double Steel Cage Piece Rijksmuseum Amsterdam en het Koninklijk collega-instellingen in Rotterdam en het hoofden is hierover landelijk en internationaal uitgeleend. Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen om een variant van deze tentoonstelling te 22 23 maken. De tentoonstelling met de surrealisme­ Voor de tentoonstelling Maritieme collectie van het museum die in december Meesterwerken bij het Maritiem Museum 2020 in het Te Papa Tongarewa Museum in is behalve een monumentale negentiende­- Wellington zou openen, wordt verschoven eeuwse schilderijlijst ook een ijsgezicht van naar juni 2021. Het contract met de venue Hendrick Avercamp uit de zeventiende eeuw daaropvolgend in Seoul wordt eind 2020 gerestaureerd. De verf in de luchtpartij bleek getekend. Met andere venues binnen en in het verleden behandeld met een verf die in buiten Europa wordt verder gesproken over de loop der tijd is uitgeslagen, waardoor de de nieuwe programmering voor zowel de lucht vlekkerig toont. Ook het vernis is sterk surrealisten als ook andere deelcollecties vergeeld en dat geeft het schilderij een som- van het museum. bere sfeer. Bij de restauratie is tevens het parket op de achterzijde losgehaald zodat de gemonteerde houten latten werking van het Conservering en restauratie paneel onder invloed van luchtvochtigheid toelaten. In voorbereiding op de verhuizing is een groot aantal schilderijen droog gereinigd en voorzien Conserveringen Restauraties van een achterkantbescherming. Het blijkt Oude kunst 9 1 nodig enkele schilderijen met instabiele verf te voorzien van een ‘facing’, een beschermend Moderne kunst 154 5 laagje papier. Dit zal na de verhuizing worden Toegepaste kunst 2 0 verwijderd door een schilderijenrestaurator. De vereniging van Engeland en Schotland van Peter Paul Rubens wordt gescand voor het Smart*Light project (links) en een Werken op papier 168 11 Verder zijn er conditie­controles en -rapportages ijsgezicht van Hendrick Avercamp wordt gerestaureerd opgesteld en conserveringen uitgevoerd voor Totaal 333 17 toegezegde bruiklenen en voor de projecten het verleden en het verder professionaliseren Enkele cijfers uit TMS: Boijmans bij de Buren en BVB Collections. van de registratie van objecten. Het nieuw Aantal objectverplaatsingen in TMS: 11.389 Om uitgeleend te kunnen worden aan het gevormde TMS-team heeft ook de configura- Aantal mutaties in objectrecords: 181.196 Registratie en documentatie Aantal nieuwe objectrecords: 1.361 Cobra Museum is een zeer fragiel boekomslag tie van de nieuwe applicatie Conservation Aantal gevalideerde objectrecords (‘BoijmansBasis’): 2.939 uit 1947 naar ontwerp van Marcel Duchamp Het collectieregistratiesysteem The Museum Studio op zich genomen. Deze applicatie Aantal geregelde (auteursrecht) licenties: 176 geconserveerd. Het omslag toont een vrouwen- System (TMS) wordt continu aangevuld met maakt het mogelijk om conserverings- en Aantal extra objecten online door getekende licenties: 2.678 borst van schuimrubber, gemonteerd op karton nieuwe gegevens. Nieuwe aanwinsten en restauratieprojecten digitaal vast te leggen Retro-invoer auteursrecht publiek domein: 37.785 objecten en 4.458 kunstenaars binnen zwart fluweel. Het kunststofschuim is bruiklenen worden in TMS geregistreerd en en te monitoren. door een natuurlijk proces gedegradeerd en gegevens uit een aantal grote projecten ter Het Documentatiecentrum werkt in 2020 Cijfers beeldmateriaal: Aantal beeldbestellingen: 300 vertoont verkruimeling, scheuren, barsten, voorbereiding op de verhuizing naar het wederom verder aan het rechtenvrij maken Aantal in TMS gekoppelde foto’s: 3.991 en brokkelingen. Het schuimrubber is geïm- depot worden direct in het systeem verwerkt. van afbeeldingen van werken uit de collectie. pregneerd met een stabiliserend middel, Ook tentoonstellingsgegevens en inkomende Gedurende de eerste lockdown hebben Depotproject fotografie ontbrekende delen zijn aangevuld met Japans bruiklenen worden in TMS verwerkt. medewerkers van depotbeheer en de techni- In het eerste kwartaal is het depotproject papier. Hoewel de titel van het object Prière de Een lang gekoesterde wens gaat in vervulling sche dienst die niet op locatie konden werken, fotografie afgerond. Het streven om voor de toucher (Gelieve aan te raken) luidt, is het werk met het aannemen van een medewerker hierin ondersteund. Ondertussen zijn van verhuizing naar het depot van 9.000 extra ook na restauratie uiterst kwetsbaar en dient TMS en een collectieregistratie medewerker 122.134 objecten de auteursrechten geregeld, objecten een professionele opname te hebben hanteren tot een minimum te worden beperkt. die de applicatiebeheerder TMS en de gehele hiervan 2.678 in 2020. Er is gestart met een is ruimschoots gehaald, met 9.413 foto’s. De Na terugkomst uit het Cobra Museum is dit sector Collectie en onderzoek ondersteunen meerjarig project om het museale archief op foto’s worden gekoppeld in TMS, waarna het object zuurstofarm verpakt om de achter­ in het verbeteren van werkprocessen, op- te schonen en naar de huidige standaarden professionele beeldmateriaal ook in de collec- uitgang van het materiaal te vertragen. schonen van dubbele en foutieve invoer uit te indexeren. tie online zichtbaar is. Na de afronding van dit 24 25 project is ook de gehele röntgencollectie die nog steeds voortdurend bruikleen uit het inter- alleen fysiek raadpleegbaar was, gedigitali- bellum was. Op basis van intensief archief­ seerd. In de zomer heeft een fotograaf alle onderzoek en reconstructie van de contacten 1.273 losse röntgenfilms gefotografeerd en deze in de jaren dertig tussen het museum en de gedigitaliseerde films vervolgens ‘gestitcht’ – verzamelaar Franz Koenigs bleek de bruikleen- hierbij worden verschillende opnamen van een claim ongegrond. In het najaar van 2020 heeft schilderij aan elkaar bevestigd zodat ze één de Hoge Raad ook de klacht van Christine röntgenbeeld vormen. Van 237 schilderijen en Koenigs c.s. afgewezen. In rechtszaken sedert een kleine groep sculpturen zijn de röntgen- 1997 is tot op heden elke bestuursrechtelijke en films (binnenkort online) toegankelijk. civielrechtelijke claim van (een deel van) de erven Koenigs ongegrond gebleken. Herkomstonderzoek Uit het herkomstonderzoek dat als project in Bibliotheek 2018 is afgerond, is een aantal kunstwerken In het tijdelijk onderkomen in het Stadsarchief naar voren gekomen waar het museum extra Rotterdam kunnen als gevolg van de corona­ aandacht aan besteedt en die in aanmerking crisis maar weinig bezoekers worden ontvangen. komen om te worden voorgelegd aan de Geplande werkzaamheden zijn zoveel mogelijk Restitutiecommissie. Uit de nalatenschap van uitgevoerd. Helaas zijn er ook projecten – zoals de heer Vita Israël heeft het museum in samen- het opschonen van fysieke documentatie, het spraak met de erven twee objecten, een kande- invoeren van de veilingcatalogi en het op laar en wijwateremmer voorgelegd aan de objectniveau ontsluiten van de eigen catalogi – Restitutiecommissie. Deze objecten kwamen in zo goed als stil komen te liggen. In de periode De röntgencollectie is gedigitaliseerd, waaronder de röntgenfoto van het zelfportret van Fabritius, waarop zichtbaar is dat 1968 als bruikleen in het museum en gingen in dat de bibliotheek wel open mag, twee dagen hij zich eerst met witte kraag afbeeldt 1994 over in een schenking. De heer Vita Israël per week, met maximaal twee gelijktijdige pleegde in de nadagen van de Nederlandse bezoekers, is de dienstverlening aan mede­ Onderzoek tekeningen van de hand zijn van de Noord- capitulatie zelfmoord, een daad die gezien werkers en online bezoekers voortgezet. Italiaanse kunstenaar Girolamo Romanino wordt in verband met de dreiging die uitging Werkzaamheden die wel doorgang vinden zijn Dankzij een prestigieuze beurs van de Getty (1485-1566, leefde in Brescia). van het naziregime. De Restitutiecommissie het verbeteren van gegevens in het digitale Foundation in Los Angeles loopt sinds 2018 een heeft dan ook geoordeeld dat de gemeente bibliotheeksysteem Adlib en titels voorzien van meerjarig onderzoek naar de collectie vroege Het museum is betrokken bij twee nieuwe Rotterdam en het museum gehouden zijn tot een OCLC-nummer – vooruitlopend op een Italiaanse tekeningen (386 bladen uit de perio- grote onderzoeksprojecten, namelijk het restitutie van deze objecten. In het najaar van aansluiting bij WorldCat in de toekomst. de 1400-1600), waarvan de resultaten in 2022 project Fotografie (collectiekennis 2.0) van de 2020 zijn de objecten overgedragen aan de Inmiddels zijn 27.823 records voorzien van een gepubliceerd worden in een digitale bestands- Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) in erven. OCLC-nummer. In de periode dat werken in het catalogus. Hieraan werken achtereenvolgens samenwerking met de Rijksdienst voor het archief is toegestaan, is ook gewerkt aan de drie jonge kunsthistorici elk een jaar lang mee Cultureel Erfgoed (RCE) en een groot aantal Voormalige collectie Koenigs digitalisatie van de analoge museumgeschie- als ‘Boijmans-Getty Paper Project Research andere musea en het museale samenwerkings- In 2019 wordt een cassatieprocedure gestart denisfoto’s. Inmiddels zijn alle mappen met and Curatorial Fellow’, evenals een onderzoeks­ project Duurzame toegankelijkheid digitale door Christine Koenigs c.s. nadat het gebouwfoto’s gedigitaliseerd evenals tentoon- assistent voor anderhalf jaar. Vanwege de kunst van LIMA. De wetenschap­pelijke Gerechtshof Den Haag in hoger beroep in het stellingsoverzichten tot en met 1968. In het coronapandemie vervallen de geplande studie- onderzoekspro­jecten Drawing out Rembrandt voordeel van het museum heeft beslist. Eerder afgelopen jaar zijn in de tentoonstelling This is reizen naar Florence en Parijs. In september van het Netherlands Institute for Conservation+ heeft de rechtbank te Rotterdam de eigen- Surrealism! The Boijmans Masterpieces in het vindt online de tweede Expert Meeting plaats Art+Science+ (NICAS) naar Rembrandts inkt- domsclaim op een deel van collectie Koenigs Cobra Museum, 16 antiquarische publicaties met specialisten uit binnen- en buitenland, met tekeningen en het Marks on Art project, naar al afgewezen. De rechtbank achtte het niet uit de museumbibliotheek getoond. als doel de toeschrijvingen van alle werken te meestertekens op middeleeuwse beelden, bewezen dat een deel van de collectie Koenigs checken. De belangrijkste vondst van de kennen geen voortgang dit jaar met betrekking niet in eigendom van het museum, maar een Zie voor bezoekersaantallen en andere kengetallen bijlage B. succesvolle bijeenkomst is dat twee anonieme tot de collectie van het museum. 26 27 Het internationale onderzoeksproject Publicaties Smart*Light waarbinnen universiteiten, Restauratie bedrijven, musea en onderzoeksinstituten In 2020 verschijnt na een internationaal uit België en Nederland samenwerken aan onderzoek­ van meerdere jaren op drie conti- de ontwikkeling van een mobiele, geavan- nenten de Boijmans Studie van Els Hoek over ceerde röntgenbundel loopt al enige jaren. James Lee Byars, een van de belangrijkste Het museum is hierbij betrokken vanwege Amerikaanse kunstenaars van de tweede helft de mogelijkheden die deze ‘tafelmodel twintigste eeuw, van wie het museum in de synchrotron’ gaat bieden voor onderzoek naar afgelopen jaren prachtige brievencollecties en kunstvoorwerpen. De verwachting is dat met objecten verwierf en die in de jaren tachtig in het deze scanmethode de verschillende lagen museum exposeerde. De geplande lancering waaruit een schilderij is opgebouwd beter in bij Donner kan door de pandemie niet doorgaan. beeld kunnen worden gebracht. De nieuwe Een Boijmans Studie over de verzameling machine zal ook worden ingezet bij medisch surrealistische kunst en literatuur van het en metallurgisch onderzoek. Door problemen echtpaar Vancrevel en De Jong, van wie het met de levering van een aantal cruciale museum sinds 2018 verschillende grote schen- onderdelen en beperkte toegang tot de kingen ontving, is in de maak. In de aanloop onderzoeksfaciliteiten door covid-19 is twee naar haar pensionering in 2021 werkt senior jaar uitstel toegekend door het Europees conservator Mienke Simon Thomas aan een

Fonds voor Regionale Ontwikkeling (Interreg Boijmans Studie over de collectie vormgeving. Foto Jip Peeks Vlaanderen-Nederland). Desondanks kan Deze publicaties worden mogelijk gemaakt het schilderij De vereniging van Engeland en door het Fonds Westerhuis. In het kader van Schilderijlijst menten van de lijst uit papier-maché Schotland van Peter Paul Rubens in het na- de geplande Best of Boijmans-tentoonstellingen onbekend (Frankrijk?), na 1844 bestaan, een zeldzaam materiaal voor een jaar door wetenschappers van de Universiteit en de Zilveren Opening van het depot verschijnt (ca. 1860-1890?) behorend bij het schilderij schilderijlijst maar wel bekend van georna- Antwerpen met XRF en XRD worden gescand. dit jaar een gelijknamige handzame publicatie Gezicht op de rede van Vlissingen door menteerde plafonds. Uit analyse bleek dat Deze scans zullen als referentie dienen voor met hoogtepunten, vormgegeven door Tessa Théodore Gudin, 1844 het gaat om een mengsel van vlasvezel, de nieuwe Smart*Light techniek. van der Waals. De voorbereidingen voor een buitenmaat: 203 × 257,7 cm dennenhars (lijn)olie en vermoedelijk been- boek over Depot Boijmans Van Beuningen, Restauratie uitgevoerd door: Camille derzwart. De lijst is droog gereinigd, de losse Het museum ontvangt een aantal beurzen dat bij de opening in 2021 zal worden gepre- Marchand delen zijn vastgezet en de bronsverf is ver- voor jonge wetenschappers en conservatoren senteerd, zijn in volle gang. wijderd. De verbuiging van de hoek is verholpen van het Prins Bernhard Cultuurfonds, het Naast gedrukte publicaties wordt verder gewerkt In de aanloop naar de tentoonstelling en de beschadigde ornamenten zijn aange- Mondriaan Fonds en de Vereniging Rembrandt. aan het nieuwe format voor digitale bestands- Maritieme Meesterwerken, een samenwerking vuld met een mengsel van krijt en lijm. Deze jonge professionals, Marthe Kes en catalogi, waarvan het museum er inmiddels binnen het Boijmans bij de Buren­project, is Ten slotte volgde de vergulding. Mireille Linck, werken mee aan respectievelijk drie online heeft staan: vroege Nederlandse de lijst die bij de verwerving in 1891 om het Het schilderij van Gudin is sinds 1907 in een Boijmans Studie over de geschiedenis tekeningen, Rembrandt prenten en de collectie schilderij Gezicht op de rede van Vlissingen bruikleen bij het Maritiem Museum Rotterdam. van de collectie vormgeving en onderzoek surrealisme. In 2022 zal de bestandscatalogus van Théodore Gudin zat, gerestaureerd. De twee musea hebben de restauratie samen naar de prenten van Piranesi en de Friedrich Italiaanse tekeningen (met dank aan het Getty De vergulding van de grote en zware lijst is in gefinancierd. Het restauratieproject vormt de August Albums en een onderzoekproject Paper Project) ook online worden gepubliceerd. het verleden waarschijnlijk door ondeskundig opmaat voor een grootschalig onderzoek en naar negentiende-eeuwse schilderijlijsten. Een nieuwe ontwikkeling is de publicatie van reinigen beschadigd geraakt en daarom met conserveringsproject van negentiende-eeuw- wetenschappelijke artikelen online, die van het- bronsverf overgeschilderd. Deze is verkleurd, se schilderijlijsten in de collectie van Museum zelfde format gebruik maken. Dit jaar verschijnt de kwetsbare ornamenten zijn vuil geworden Boijmans Van Beuningen in het depot in 2022. het eerste artikel: ‘Documenting Curatorial en gebroken, de vergulding is deels verdwenen Practices in Dutch Art Museums, 1945-Today’ en één van de hoeken is verbogen. Christel van Hees van Rachel Esner en Fieke Konijn. Aanvankelijk is gedacht dat de holle orna- hoofd conservering en restauratie 28 29 Aanwinsten Foto Studio Tromp

Foto Ernst Moritz Ernst Foto François Desprez hebben ze een vogel- of vissenkop en hun lijf Les songes drolatiques de kan bestaan uit een kookpot, kruik, klok, ton of Cyprien Gaillard zichzelf eindeloos rond, schijnbaar los van Pantagruel, 1565 trommel. Ze doen onmiddellijk denken aan de L’Ange du foyer (Vierte een scherm of andere drager. Het hologram prentenboek met 120 houtsneden hybride monstertjes van Jheronimus Bosch en Fassung), 2019 is geïnspireerd op Max Ernst’s gelijknamige 155 x 101 mm Pieter Bruegel en hebben daar inderdaad meer holografisch LED-display, gegalvaniseerd schilderij uit 1937: Ange du foyer, een voor- aankoop Librairie Camille Sourget, Parijs, mee te maken dan met het werk van Rabelais. stalen standaard stelling van een vogelachtig monster, dat de met steun van de Vereniging Rembrandt Sommige motieven zijn zelfs rechtstreeks 160 × 75 × 20 cm opkomst van het fascisme in Europa in de (mede dankzij haar Themafonds ontleend aan prenten van Bruegel. De hout- aankoop Sprüth Magers, Londen met steun jaren dertig symboliseert. In Gaillards loop Middeleeuwen en Renaissance) en Stichting sneden worden tegenwoordig toegeschreven van een particulier via Stichting Endowment van 8 seconden is deze gevallen engel Lucas van Leyden aan de Parijse ontwerper en prentuitgever Museum Boijmans Van Beuningen veroordeeld tot het alsmaar herhalen van François Desprez (gest. vóór 1587). dezelfde bewegingen. Door zichzelf te doen Rabelais, Bosch, Bruegel, Dalí – het zijn grote In de twintigste eeuw kwamen de Songes Cyprien Gaillards (1980) werk L’Ange du foyer opleven herinnert de engel ons aan de poten- namen waarmee Les songes drolatiques de drolatiques onder de aandacht van de surrea- (Vierte Fassung) werd voor het eerst getoond tiële destructieve kant die we in ons hebben, Pantagruel geassocieerd worden. De uitgever listen, die er geestverwantschap in ontdekten. tijdens de Biënnale van Venetië in 2019 in het en de voor de hand liggende opleving van van dit kleine prentenboek, Richard Breton, Salvador Dalí bedacht in 1973 variaties op de centrale paviljoen van de Giardini. Het was totalitarisme. Het werk was afgelopen zomer begon daar al mee toen hij het in 1565 in toen vier eeuwen oude prenten in een reeks opgenomen in de tentoonstelling May You te zien in de tentoonstelling Boijmans Ahoy Parijs publiceerde als het ‘laatste werk’ van de van 25 litho’s. Zo vormen de Songes drolatiques Live in Interesting Times samengesteld door drive-thru museum. Met zijn innovatieve maar schrijver François Rabelais en het vernoemde een schakel in de keten van de fantastische Ralph Rugoff. Hoewel Gaillards kunstpraktijk tragische boodschap over de menselijke naar diens bestseller over de reus Pantagruel. kunst die leidt van de late middeleeuwen tot uitgaat van architectuur en deconstructie, het conditie sluit het goed aan bij de kunst van Songes drolatiques (grappige dromen) bestaat het surrealisme en zijn nog altijd levende failliet van de ideologie van het modernisme de surrealisten. uit een catwalk van 120 gedrochten: traditie. en het eenzijdige perspectief hierop, lijkt dit vreemdsoortige wezens, combinaties van mens werk anders van vorm en discours. Het kleur- Francesco Stocchi en dier, insect, plant en object. De meeste Peter van der Coelen rijke holografische LED-display draait conservator hedendaagse kunst figuren staan op twee benen, maar vaak conservator prenten en tekeningen 30 31 Detail. Foto Ernst Moritz Ernst Detail. Foto

Foto Studio Tromp Paul McCarthy met uitbundige­­ erotomane en compulsieve Bunkhouse, 1996 inspiraties. Geen president, geen Hollywood Matthijs Terwesten een perspectieftekening omhoog. Op de installatie filmheld, geen karakter van Disney lijkt te Allegorie op de Kunsten, 1694 grond liggen nog twee tekeningen. Boven hen aankoop Philip en Inge van den Hurk, met ontkomen aan McCarthy’s ongebreidelde spot. grafiet, pen in bruine inkt, bruin en grijs balanceert op één teen Hermes (Mercurius). steun van het Mondriaan Fonds, Stichting Het bekritiseren van de schaduwzijde van de gewassen Rechtsonder zien we drie vrouwen, waarvan Fonds Willem van Rede en de BankGiro Amerikaanse samenleving deelt hij met kun- 375 x 475 mm twee door hun attributen herkenbaar als Loterij / gedeeltelijke schenking Philip en stenaars als Bruce Nauman, Cindy Sherman, aankoop Sotheby’s New York, met steun van personificaties van de Bouwkunde (met een Inge van den Hurk Matthew Barney en niet in de laatste plaats de BankGiro Loterij bouwtekening) en de Meetkunde (met een Mike Kelley, de west-coast kunstenaar met globe en een passer). Voor hen zit een Een spoorlijntje, de puffende geluiden van wie hij midden jaren negentig samenwerkt. Eind januari, voordat de coronapandemie mannelijke personificatie van (mogelijk) de een stoomlocomotief, een stapelbeddenhuis Van McCarthy werd nog geen monumentale ook de kunstwereld verlamt, kan een mooie Geschiedenis. De identificatie van de groep op spoorchassis, cowboys die hun verveling installatie door een Nederlands museum representatieve tekening van Matthijs linksonder, begeleid door Pallas Athene op verdrijven. Op het eerste gezicht een filmdecor verzameld, wel films en kleinere sculpturen. Terwesten (1670-1757) worden aangekocht. een wolk, is niet helemaal duidelijk. Links uit een doorsnee western, bij nadere kennis- Zijn thematiek komt terug in menig oeuvre van Van deze Haagse kunstenaar had het museum bovenin zweeft Fama, blazend op haar making onmiskenbaar de set van een installa- kunstenaars in onze verzameling en is verwant nog geen werk in de collectie. Uitgebeeld is bazuin, vergezeld van putti die een banderol tie van Paul McCarthy (1945). Na een begin met de werken en geschriften van surrealisten een allegorie op de kunsten, met als centrale vasthouden met daarop, behalve de naam als performancekunstenaar in de jaren zeven- als Breton, Moesman, Bellmer en Zürn. figuur een vrouwelijke personificatie van de van de kunstenaar en het jaartal 1694, de tig, ontwikkelde McCarthy zich in enkele Bunkhouse werd in 2020 als aankoopvoorstel Schilderkunst zittend voor een door een putto titel van een vijftig getekende voorstellingen decennia tot het bête noir van de Amerikaanse getoond in de tentoonstelling Boijmans Ahoy rechtop gehouden paneel, met schilderstok omvattende Odysseus-reeks, waarvan er hedendaagse kunst. In zijn oeuvre neemt hij drive-thru museum en na een nationale en penseel in haar handen. Aan haar voeten nu 21 bekend zijn. met snijdende persiflages de Amerikaanse fondsenwervings­actie aangekocht. liggen een buste, een torso en een boetseer- droom op de hak en kaart onrecht, onderdruk- spatel, verwijzend naar de Beeldhouwkunst. Albert Elen king en schijnheiligheid aan. In zowel zijn Sjarel Ex De staande vrouw rechts naast haar houdt senior conservator tekeningen en prenten films, sculpturen als installaties gebeurt dat directeur 32 33 Foto Studio Tromp

Max Beckmann grotten van Valkenburg, die hij had bezocht Apollo (voorheen Dream in the en die eeuwenlang een beschermplek waren Caves), 1942 voor soldaten en bewoners, gebruikt als een Sebastian Scheid uiteindelijk de vorm en de huid. Scheid olieverf op doek, 69,5 x 89,5 cm duister oord waar Apollo licht brengt. Hohe Vasen, 2012-2017 brengt het glazuur dun aan met een kwastje aankoop Marie-Louise von Motesiczky Beckmann kreeg tijdens de oorlog weinig steengoed, glazuur zodat de structuur van de huid optimaal Charitable Trust, Londen, met steun van de waardering in Nederland. Hij vond steun en 53,2 × 10,2 cm; 44,6 × 10,4 cm; 48 × 12,2 cm zichtbaar blijft. Hierna wordt het werk ge- Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar vriendschap bij kunsthandelaar Helmuth aankoop kunstenaar, bruikleen Stichting stookt. Hoewel hij volgens een vaste manier Themafonds Moderne kunst, Dura Lütjens. Het imposante portret van Lütjens, zijn Museum Boijmans Van Beuningen, aange- werkt is het uiteindelijke resultaat onvoor- Kunstfonds en het Prins Bernhard vrouw en hun dochter Annemarie werd in 2009 kocht met gelden uit de nalatenschap van spelbaar, afhankelijk van de reactie van de Cultuurfonds) en Stichting Museum door Museum Boijmans Van Beuningen ver- Koster & Quist klei op de actie van de maker. Boijmans Van Beuningen / gedeeltelijke worven uit de nalatenschap van mevrouw N.J. De ambachtelijkheid van Scheids werkproces schenking Marie-Louise von Motesiczky Lütjens-van der Boom. In 2017 kreeg het museum De Hohe Vasen van de Duitse Sebastian vormt een groot contrast met moderne Charitable Trust een grote schenking van de Marie-Louise von Scheid (1962) zijn grillig, statig en speels technieken, zoals de 3D geprinte vazen van Motesiczky Charitable Trust. De joodse Von tegelijk. De vazen worden op een speciale Olivier Van Herpt die het museum ook recent Max Beckmann (1884-1950) leefde tussen Motesickzy, die na de Anschluss vanuit Wenen manier gemaakt. De klei wordt gerold in een verwierf. Samen laten ze zien hoe divers het 1937 en 1947 in ballingschap in Nederland, naar Engeland was gevlucht, had les gevolgd massieve rol en omsloten met een vorm materiaal klei ingezet kan worden voor het nadat zijn expressionistische kunst in bij Beckmann aan de Städelschule waar zij (klem) over het gehele oppervlakte. creëren van vernieuwende vormen. Deze Duitsland entartet was verklaard. Ondanks hem voorstelde aan zijn tweede vrouw Mathilde Vervolgens slaat Scheid een deuvel in het aanwinst van Scheid is een belangrijke aan- de moeilijke omstandigheden was dit een (Quappi). Ze bleven levenslang vrienden. midden van de rol. Nadat de klem is verwijderd, vulling op het eerdere werk van zijn hand dat van de productiefste periodes in zijn leven. Quappi liet Apollo na aan Von Motesiczky. krijgen de vazen hun vorm. Met een struc- zich al in de collectie bevond en geeft inzicht In het schilderij Apollo rijdt de zonnegod op Het museum is verheugd dit indrukwekkende tuurhamer slaat Scheid op de rol. Elke slag in de ontwikkeling van zijn ontwerppraktijk. een gevleugeld beest dat aan een luipaard schilderij te mogen verwerven. geeft een afdruk in de klei. De reactie van de doet denken. Toortslicht verlicht een grot, zachte klei, de hoek waaruit geslagen wordt Nora Leijen met doorkijkjes naar een ondergronds gan- Sandra Kisters en de kracht van het slaan bepalen Registrar kunstnijverheid en vormgeving genstelsel. Het is treffend dat Beckmann de hoofd Collectie en onderzoek 34 35 Foto Studio Tromp Foto Studio Tromp

Co Westerik De lobbige lijven verwarmen elkaar, bij mens Johan Frederik Clemens geweten. Binnen de kunst wordt deze innerlijke Man met zieke hond, 1990 en dier zijn onderhuids kloppende, bonkende Socrates, 1786 stem die de mens behoedt voor slechte olieverf, tempera en alkyd op doek organen zichtbaar. De verbinding is het gravure zaken vaak afgebeeld als een fabelachtig 75 x 100 cm sterkst voelbaar in het centrum van het 380 x 478 mm figuur die wijsheden influistert. Opvallend is schenking Jan Christiaan Braun uit de schilderij, waar de ogen van man en hond aankoop kunsthandel Nicolaas Teeuwisse, hier dat de peinzende filosoof door het goede Collectie Over Holland samenvloeien. Een liefdevol, symbiotisch Berlijn met steun van Stichting Lucas van beschermd wordt tegen het kwade door de motief, een van de verstilde thema’s in Leyden negatieve invloed de mond te snoeren. Co Westerik (1924-2018) en Museum Westeriks oeuvre. Zo’n bijzonder moment De Deense school, die een bloeitijd kende in Boijmans Van Beuningen onderhielden grijpen dat is Westerik op zijn best. Johan Frederik Clemens (1749-1831) legde de negentiende eeuw, is nauwelijks vertegen- decennialang een goede band. Mooie zich toe op het in prent brengen van schilde- woordigd binnen Nederlandse collecties. De exposities volgden elkaar op en er kwam Vaak zag ik Co Westerik in Rotterdam zijn rijen. Uiterst zorgvuldig zette hij dit van laatste jaren verwerft het museum geregeld een gespreide verzameling tot stand van ommetje maken in het Park bij de Euromast, oorsprong geschilderde beeld van de Deense prentkunst. De verwerving van een 10 schilderijen en ruim 152 werken op papier. tot die ene keer. ‘Co, loop je zonder hond?’ Deense schilder Nicolai Abraham Abildgaard schilderij van Vilhelm Hammershøi in 2014, Afgelopen jaar ontving het museum als ‘Tja, ik neem geen nieuwe meer, kan het (1743-1809) om in gegraveerde lijnen met gevolgd door werken van andere schenking dit aandoenlijke schilderij. We verdriet niet meer aan.’ Later stond de oplos- subtiele overgangen tussen licht en donker. Scandinavische kunstenaars, was aanleiding kijken naar een intieme verstrengeling van sing naast hem, toch opnieuw, maar dan in De prent toont een peinzende man die met om ook een verzameling Deense prentkunst op mens en dier. De doodzieke hond zoekt gedeeld eigendom met zijn zoon. ‘Als ik sterf zijn linkerhand zijn hoofd ondersteunt. In de te bouwen, met inmiddels werk van Eckersberg, steun, de man kan het lot van het dier niet heeft hij nog een baas, als hij sterft delen achtergrond doemen twee gestaltes op uit de Lundbye, Ilsted en anderen. Van Clemens, die afwenden. Een ‘tragische omhelzing’, we het verdriet.’ En Westerik deelde het schaduw; de linker figuur heeft zijn hand over als grondlegger van de Deense grafiek geldt, schreef Co Westerik in zijn journalen. universele gevoel met ons. de mond van de rechter geslagen. Het voor- had het museum tot nu toe geen prenten. Het verdriet spat ervan af. Zo minutieus en gestelde kan geduid worden met de term gedetailleerd als de hond is geschilderd, Sjarel Ex ‘daimonion’; de filosoof Socrates beschreef Mireille Linck zo intens is de liefde voor hem geweest. directeur dit fenomeen als handelen op basis van het junior conservator prenten 36 37 Foto Studio Tromp Foto Studio Tromp

Fred Carasso tekeningen, figuurstudies en Jeu de massacre Pieter Groeneveldt de jaren zestig in productie gebleven. Hoe 514 tekeningen, collages en – een reeks maatschappijkritische prenten – FORTA kookpot, ca. 1950 dit ongeglazuurde exemplaar in een kring- prenten, 1916-1966 omvat de schenking tientallen collages op aardewerk, engobe loopzaak terecht is gekomen is een raadsel. diverse afmetingen basis van uitgeknipte tijdschriftillustraties. 16 × 28 × 21,5 cm Doorgaans komt een zogenaamd ‘misbaksel’ schenking Stichting Federico Antonio De vroegste exemplaren laten zijn interesse schenking Alexandra G.A. van Dongen niet in circulatie, maar vindt het zijn einde bij Carasso in het surrealisme zien, latere zijn kennis van het afval van de pottenbakkerij. Een van de popart. Carasso was al vroeg op de hoogte In een kringloopzaak op Rotterdam-Zuid aangezette oren is een tikje scheef, en werd In één klap de grootste verzameling werken van het surrealisme: hij maakte er in de jaren vond ik onlangs een uitzonderlijk object: misschien om die reden afgekeurd en niet op papier van een kunstenaar bezitten, dat twintig kennis mee tijdens zijn verblijf in een ongeglazuurd halffabrikaat van een geglazuurd. In 1992 verwierf Museum overkomt het museum in de zomer van 2020. België; zag hun werk in tijdschriften en bij aardewerk kookpot van het merk FORTA, Boijmans Van Beuningen al een aantal van De nazaten van de van de oorsprong de Amsterdamse Galerie Robert die in 1938 ontworpen door de ontwerper/pottenbakker deze modernistische FORTA kookpotten, Italiaanse beeldhouwer Federico (Fred) zowel een overzicht op het gebied van het Pieter Groeneveldt (1889-1982) tijdens de die te zien waren op de tentoonstelling Carasso (1899-1969) besluiten twintig dozen surrealisme liet zien als de eerste tentoon- oorlogsjaren. De naam FORTA staat voor Quintessens, wetenswaardigheden over acht met circa vijfhonderd tekeningen, collages stelling van Carasso in Nederland organi- ‘van fornuis naar tafel’. Groeneveldt ontwierp eeuwen kookgerei. Deze kookpot past heel en prenten aan het museum over te dragen. seerde. Zijn surrealistische experimenten bij deze serie een speciaal kookboekje met mooi in de collectie van het museum, omdat Deze zijn in de jaren tachtig samengesteld werden echter niet getoond. Daar kwam door hemzelf samengestelde recepten. Deze het voorbeelden bezit van middeleeuwse door de zoon van de kunstenaar, cultuurhisto- postuum verandering in toen het museum in kookpotten met deksels kregen behalve het kookpotten van roodbakkend aardewerk in ricus en conservator Dedalo Carasso. De 2011 een tentoonstelling over zijn werk op reguliere fabrieksstempel een extra stempel Nederland, inclusief misbaksels. De continu- bladen bieden tal van aanknopingspunten om papier organiseerde, wat resulteerde in een FORTA. Vaak hebben ze toevoegingen: ïteit in materiaalgebruik en vormgeving van het werk en leven van Carasso in perspectief langdurig bruikleen. Deze is nu omgezet in SP (stoofpot) of KP (kookpot), gevolgd door aardewerk kookgerei overstijgt de eeuwen. te plaatsen en verbindingen te leggen tussen een schenking. letters A, B, C, etc., die het oplopend formaat zijn beeldend werk en dat van andere kunste- aanduiden. In dit geval draagt de pot de in- naars in de collectie, onder wie James Ensor Saskia van Kampen-Prein gestempelde letters KP en B, met de initialen Alexandra van Dongen en Kristians Tonny. Behalve Cobra-achtige conservator moderne en hedendaagse kunst PG van de maker. De FORTA-serie is tot in conservator historische vormgeving 38 39 Foto Studio Tromp Foto Studio Tromp

André Masson Hierdoor ontstonden vormen die doen denken Frits Eschauzier voor H.P. constructie met de kruisverbindingen in de Le Braconnier II, 1931 aan vreemde figuren. Het onvoltooide schil- Mutters & Zoon, Den Haag zijpanelen is volgens de modernistische olieverf en potlood op doek derij Le Braconnier II volgt op deze fase in fauteuil, 1937 ontwerpprincipes licht en luchtig, het materi- 80,5 × 98 cm het oeuvre en is het eerste doek van de leer, messing, ivoor aalgebruik is eerder wat klassiek terwijl de aankoop Sotheby’s Londen met steun van kunstenaar in de collectie. Op de vroege 72,5 × 56,7 × 62 cm versieringen, zoals de vier ronde voetjes, Stichting Van Beuningen/Peterich-fonds en tekening Stilleven met speelkaarten en dob- aankoop Veilinghuis Van Spengen, juist weer een moderne twist aan het ont- Rina en Carel Blotkamp belstenen (ca. 1921-1923), een ets en enkele Hilversum werp geven. Het samenspel van al deze litho’s uit de jaren vijftig en zeventig na, heeft elementen is kenmerkend voor Eschauzier. De surrealisten van het eerste uur waren het museum geen werk van Masson verza- In de zomer van 2020 kan het museum deze Eschauzier start zijn studie architectuur in meesters van de verbeelding. Zij wilden de meld. Le Braconnier II is schetsmatig van bijzondere fauteuil op een veiling aankopen. Delft maar stapt van 1913-1915 over naar kunst en maatschappij radicaal vernieuwen opzet en laat de ondertekening zien. Daar De messing en lederen dekstoel is ontworpen de Architectural Association School of door de werking van het onderbewuste als waar het onvoltooide werk is uitgevoerd in door architect Frits Eschauzier (1889-1957) Architecture in Londen. Hij ontwikkelt zich tot uitgangspunt te nemen voor hun kunst en grijze, blauwe en bruine tinten, is een eerde- voor het interieur van het passagierschip de een veelgevraagde architect van villa’s en poëzie. Om deze diepere laag aan te boren re versie van het doek felrood en gitzwart Nieuw Amsterdam van de Holland Amerika landhuizen in het interbellum. In 1930 ontwerpt hechtten zij waarde aan het toeval en de van kleur. Het blijft dan ook gissen hoe Le Lijn. Vele Nederlandse kunstenaars, archi- hij het landgoed voor de heer D.G. van droom en maakten gebruik van automatische Braconnier II er in voltooide staat had tecten en ontwerpers waren destijds betrok- Beuningen in Vierhouten, een van zijn groot- technieken. Zo ontstond kunst op basis van uitgezien. Aan de beschouwer de taak om ken bij de inrichting van dit art-decoschip dat ste projecten. De relaties die Eschauzier inktvlekken; werden schilderijen gemaakt de voorstelling op basis van zijn of haar in 1938 als boegbeeld van de Nederlandse heeft met Rotterdam en een van de naam­ met brandende kaarsen en rook en werden eigen voorstellingsvermogen in gedachten koopvaardijvloot op Amerika ging varen. gevers van het museum zijn een belangrijke oude prenten in stukken geknipt met het idee af te maken. Eschauzier ontwierp de rooksalon van de motivatie om deze stoel op te nemen in de er iets nieuws mee te componeren. André kajuitklasse en bijbehorende cocktailbar. De Rotterdamse collectie. Masson (1896-1987) had zo zijn eigen tech- stijl van deze stoel is zowel traditioneel als niek: hij begon zijn doeken in de jaren twintig Saskia van Kampen-Prein modern, een kwaliteit vergelijkbaar met de Annemartine van Kesteren lukraak van lijm en zand te voorzien. conservator moderne en hedendaagse kunst architectuur van het museumgebouw. De conservator design 40 41 een nieuwe tijdelijke situatie ontstaan. Sector Onder de noemer In Transit is een alternatief programma gestart. Met dit programma blijft Presentaties de museumcollectie toegankelijk voor het publiek en bereidt het museum zich voor op Hoofd: Cathy Jacob het museum dat het wil worden. Presentaties bestaat uit vijf projectleiders, • Na 3 weken conceptontwikkeling en een technische dienst met vijf vaste mede- fondswerving en 3 weken productie door werkers, een assistent en een hoofd (9,34 fte). 60 professionals is Boijmans Ahoy drive-­ Omdat de organisatie van tentoonstellingen thru museum gedurende 3 weken te grotendeels is weggevallen zijn de project­ bezoeken. leiders bij andere afdelingen en projecten ingezet. Hier werken zij mee aan de voorbe- • Er zijn 47 werken uit eigen collectie, reiding van de bouw en opening van Depot 5 bruiklenen, 4 opdrachten en 1 co­ Boijmans Van Beuningen: de verhuizing van productie te zien bij Boijmans Ahoy de collectie, ontwikkeling van de program- drive-thru museum mering, wayfinding, bouw van het restaurant, inrichting van de restauratieateliers, het • Voor de technische inrichting is gebruik basisinterieur in de presentatieruimtes, de gemaakt van 950 meter truss, 1.000 m2 geïntegreerde (kunst)werken van Pipilotti zwart doek, 200 verlichtingsarmaturen, Rist, John Körmeling en Marieke van Diemen 800 meter databekabeling en 4.500 meter en de Zilveren Opening. Daarnaast werken stroomkabel zij mee aan de educatieprogramma’s in de stad, waaronder Boijmans in de Klas en • 2 tentoonstellingen openen bij collega-­ Boijmans Hillevliet. instellingen onder de noemer Boijmans bij de Buren Boijmans in Transit • In december worden de opnames gemaakt voor de online tentoonstelling Boijmans in Transit is het programma ter De afbreekeconomie in het kader van overbrugging van de renovatieperiode van Boijmans in de Stad het museum en bestaat uit drie fasen. De eerste fase loopt tot de opening van het • 40 topstukken uit de surrealismecollectie depot in het najaar van 2021. Het belangrijk- reizen naar het Cobra Museum ste kenmerk in deze fase is dat er geen eigen plek beschikbaar is om presentaties te • Het onderzoeksproject Tentoonstellings­ maken. Om toch zichtbaar te blijven en het geschiedenis gaat van start publiek in contact te houden met de collectie, worden tentoonstellingen ontwikkeld in samen- werking met collega-musea en andere part- Presentaties ontwikkelt en organiseert het ners. Onder de noemer Boijmans bij de tentoonstellingsprogramma van het museum. Buren gebeurt dit met musea in Rotterdam Sinds de sluiting van het museumgebouw in en onder de noemer Boijmans in de Stad 2019 vanwege de grootschalige renovatie is wordt samengewerkt met niet-museale 42 43 partners en met kunstenaars. Maar ook de binnentuinen van het ziekenhuis. buiten deze programmalijnen om worden Dit jaar gaan twee nieuwe presentaties van kansen aangegrepen om mooie publieks­ start, bij het Chabot Museum opent Kunst projecten te maken. stelt alles voor over het Nederlands en inter- nationale expressionisme met werken van Boijmans bij de Buren Monet, Picasso en Munch, maar ook met Boijmans bij de Buren is een samenwerking een selectie naoorlogse beeldbepalende met zeven buurmusea en het Erasmus MC, werken van Chabot, De Kooning, Constant, mogelijk gemaakt door Stichting Droom en Wolvencamp en Appel. In het Wereld­ Daad. De instellingen slaan de handen ineen museum gaat de tentoonstelling Remix om in de periode tot aan de opening van Rotterdam. Boijmans x Wereldmuseum van Depot Boijmans Van Beuningen de collectie start, een tentoonstelling waar de collecties van het museum zichtbaar te houden voor het van beide musea samensmelten tot een brede publiek. De deelnemende instellingen transhistorisch en transcultureel geheel. zijn Kunsthal, Stedelijk Museum Schiedam, Zo wordt De drie Maria’s aan het graf van Chabot Museum, Belasting & Douane Museum, Jan van Eyck naast een blauwwitte apothe- Wereldmuseum, Museum Rotterdam, kerspot getoond, afkomstig uit Damascus, Maritiem Museum en Erasmus MC. Elk waarbij Syrische pottenbakkers zich voor museum heeft een eigen tentoonstelling ont- de decoratie lieten inspireren door geïmpor- wikkeld waarbij bekende en minder bekende teerd Chinees porselein. stukken uit de Boijmanscollectie worden De start- en einddata van de tentoonstellingen gepresenteerd. Hierdoor blijft niet alleen de verschuiven een aantal keer als gevolg van Boijmans bij de Buren-tentoonstelling Kunst stelt alles voor in het Chabot Museum, foto Lotte Stekelenburg verzameling zichtbaar maar worden de de coronapandemie. Zo sluit de Kunsthal werken ook vanuit nieuwe invalshoeken eerder de deuren van Meesterlijk! en openen gepresenteerd en verbanden gelegd met de de tentoonstellingen in het Chabot Museum collecties van de deelnemende musea. De en Wereldmuseum later. marketing en communicatiecampagne is collectief opgezet en wordt aangestuurd Boijmans in de Stad vanuit Museum Boijmans Van Beuningen, in Het museum ondersteunt sociale innovatie in nauwe samenwerking met Stichting Droom de stad en nodigt kunstenaars en ontwerpers en Daad. Vorig jaar is een aantal prachtige uit om projecten te ontwikkelen die ingaan op tentoonstellingen van start gegaan die dit maatschappelijke thema’s. In de wijk jaar nog te zien zijn. Dit was in de Kunsthal Bospolder-Tussendijken gaat het team van de tentoonstelling Meesterlijk!, in het Human Power Plant, bestaande uit Melle Belasting & Douane Museum Samensmeden Smets, Klaas Burger, Kris de Decker en een – Meesters in zilver, in het Chabot Museum aantal lokale kunstenaars, samen met buurt- Branding Rotterdam, in het Stedelijk bewoners op zoek naar manieren om duur- Museum Schiedam Rothko en ik en in het zaam om te gaan met energiegebruik. In het Rotterdam Museum Ateliergeheimen van najaar wordt een filmset opgebouwd om van Rotterdam. Het Erasmus MC is weliswaar de oorspronkelijk bedachte fysieke tentoon- geen museum maar ook hier is de collectie stelling De afbreekeconomie, met Studio van Museum Boijmans Van Beuningen te Klarenbeek & Dros, Koehorst in ’t Veld en gast met de presentatie Mensbeelden – Atelier Van Lieshout een online tentoonstelling Kracht & Kwetsbaarheid, te zien in een van te maken, dit als gevolg van covid-19. Boijmans bij de Buren-tentoonstelling, Remix Rotterdam. Boijmans x Wereldmuseum in het Wereldmuseum, foto Lotte Stekelenburg 44 45 De resultaten van De afbreekeconomie, – tussen de beide lockdowns – vervolgens waarin biobased materiaalonderzoek cen- van een goed bezochte en gunstig bespro- traal staat, zullen te zien zijn in het Stadhuis ken expositie. Rotterdam en de online tentoonstelling zal vanaf voorjaar 2021 via de digitale kanalen Boijmans Ahoy drive-thru museum van het museum te zien zijn. Rotterdam Ahoy zit al maanden met lege zalen en na een enthousiast gesprek blijkt de directie open te staan voor het organise- Andere projecten ren van een drive-thru tentoonstelling in de grootste evenementenhal van 10.000 m2. De coronapandemie zet wereldwijd het leven Het resultaat is de spetterende publiekstrekker op zijn kop, en – net als vele andere sectoren Boijmans Ahoy drive-thru museum, waar het – staat de kunstwereld onder grote druk. publiek in een elektrische auto door een ten- Musea moeten dicht, bezoekersaantallen en toonstelling kan rijden met 57 kunstwerken inkomsten lopen drastisch terug, kunstenaars waarvan 47 uit eigen collectie, 5 bruiklenen, zien hun tentoonstellingen en projecten gean- 4 opdrachten en 1 coproductie. De opdrachten nuleerd worden en voor publiek is nauwelijks gaan naar Bas van Beek, Bas Princen, Frank tot geen cultureel aanbod. Maar ondanks deze Bruggeman en Marijke van Warmerdam. Het situatie ontstaan er ook kansen, er zijn ook din- onderliggend thema van de geselecteerde gen wel mogelijk en omdat Museum Boijmans werken in de tentoonstelling komt voort uit Filmset voor de online tentoonstelling De afbreekeconomie, foto Roel van Tour Van Beuningen al dicht was, is er creativiteit, de actualiteit: de confrontatie van de mens enthousiasme en tijd bij de mede­werkers om en de natuur. De tentoonstelling wordt ge- hierover na te denken en op in te springen. programmeerd als een event en is geduren- de drie weken te bezoeken, zeven dagen in This is Surrealism! de week, tien uur per dag. Het is een welkome Direct na de beëindiging van de voorjaars- afleiding in coronatijd voor de bijna 22.000 lockdown zijn in het Cobra Museum voor bezoekers. Fondsen en sponsors staan klaar Moderne Kunst in Amstelveen veertig hoog- dit project op fantastische wijze te onder­ tepunten uit de surrealismecollectie van het steunen en de pers pakt het gretig op in museum te zien in This is Surrealism! The 14 landen. Het museum doet een leerzame Boijmans Masterpieces. Als het Cobra ervaring op in het werken op tempo, op een Museum op het punt staat de tentoonstelling grote schaal met theatertechnieken. Uit twee te annuleren vanwege onvoldoende middelen landen, China en Duitsland, komen aanbie- besluit Museum Boijmans Van Beuningen dingen voor lokale exposities op drive thru-­ alles op alles te zetten deze tentoonstelling basis die in 2021 zullen worden gerealiseerd. toch door te laten gaan. Zowel inhoudelijk, technisch, productioneel als educatief Zie voor een volledig overzicht van de presentaties bijlage C. nemen Boijmansmedewerkers de uitvoering grotendeels over: het projectmanagement, de tentoonstellingsbouw en inrichting en het schrijven van de zaalteksten wordt opgepakt en zelfs voor de zaalwacht zijn vrijwilligers uit het Boijmans-team opgeroepen. Het Boijmans in de Stad-project Human Power Plant in BoTu opent het Huis van de Toekomst, beeld Human Power Plant team Cobra Museum geniet in de zomerperiode 46 47 Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru museum, foto Ernst Moritz

48 49 Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru museum, foto Ernst Moritz

50 51 Tentoonstellingsgeschiedenis Werkplaats

De transitperiode wordt ook gebruikt om De technische dienst is in 2019 verhuisd terug te kijken op de tentoonstellings­- naar de externe werkplaats De Achtertuin. geschiedenis van het museum zelf. Dit is een cultureel bedrijfsverzamelgebouw Bijvoorbeeld de projecten die sinds de jaren aan de Oostzeedijk in Kralingen. Al het zeventig in de Bodonzalen zijn georgani- gereedschap is daarheen gebracht, en met seerd laten zich lezen als een canon van de hergebruik van oude materialen is de nieuwe recente kunstgeschiedenis, met eigen pro- werkplaats ingericht. Van hieruit worden ducties en projecten van gast-conservatoren voorbereidingen getroffen voor onder andere als Harald Szeemann, Hans Haacke en Boijmans bij de Buren en Boijmans in de Peter Greenaway. Door in brede zin te docu- Klas, en worden verpakkingsmaterialen menteren en evalueren, kunnen inzichten ontwikkeld ter voorbereiding op de verhuizing worden verkregen die in te zetten zijn voor van de collectie naar het depot. het toekomstige tentoonstellingsprogramma in het vernieuwde museum. Het onderzoek naar de tentoonstellingsge- schiedenis wordt opgezet als een meerjarig project en onderverdeeld in deelonderzoeken. Ieder deelonderzoek hanteert een eigen focus en methode, passend bij de beschik­ Tentoonstelling This is Surrealism! The Boijmans Masterpieces in het Cobra Museum voor Moderne Kunst, foto Peter Tijhuis bare informatie. Gezamenlijk bieden ze een overzicht en interpretatie van de ruim 170 jaar tentoonstellingsgeschiedenis van het museum. De deelonderzoeken worden uitgevoerd door studenten van onder andere de masteroplei- ding Curating Arts & Cultures (VU/UvA), waarbij zij een jaar lang stagelopen. Dit jaar zijn de eerste twee deelonderzoeken van start gegaan: in het ene onderzoek wordt de Bodonzaal in de periode 2006-2019 kwantita- tief en kwalitatief geanalyseerd en het andere brengt tentoonstellingen tijdens het directeur- schap van Dirk Hannema van 1921 tot 1945 in kaart en analyseert de blockbustertentoon- stelling Jeroen Bosch en de Noord- Nederlandse Primitieven uit 1936. Op lange termijn is het doel om de resultaten digitaal beschikbaar te maken voor medewerkers, onderzoekers, bezoekers en andere geïnte- resseerden, naar voorbeeld van het MoMA, Centre Pompidou en Van Abbemuseum.

Tentoonstelling This is Surrealism! The Boijmans Masterpieces in het Cobra Museum voor Moderne Kunst, foto Peter Tijhuis

52 53 dat betreft veel om trots op te zijn, want in Educatie en deze ingewikkelde periode lukt het flexibel te werk te gaan, steeds inspelend op de snel publieks­ wisselende regelgeving en mogelijkheden. Museumdocenten trekken samen met art begeleiding handlers en werken uit de collectie langs Rotterdamse scholen. Dit gebeurt in nauw Hoofd: Yoeri Meessen overleg met scholen en waar nodig in aange- paste vorm en met de nodige voorzorgmaat- • Boijmans in de Klas voor tweede jaar op regelen. Waar dit niet mogelijk is zijn digitale rij volledig uitverkocht lessen ter vervanging aangeboden. Voor het mbo-onderwijs start een pilot-programma • Start Boijmans Hillevliet op Zuid gericht op het ontwikkelen van specialistisch vakmanschap in de museumsector. Op • Online aanbod lessen en activiteiten Rotterdam-Zuid wordt vanaf februari een neemt vlucht tijdens lockdown programma van workshops en presentaties in de voormalige technische school aan • Montfort College en Melanchthon Hillevliet 90 ontwikkeld. Dat doet het museum Wilgenplaslaan stellen Boijmans cultuur- samen met talentvolle makers, maatschap- coach aan pelijke partners en sleutelfiguren uit de buurt en stad. Met dit nieuwe project wordt een • Publieksbegeleiding via autoradio tijdens eerste stap gezet in een breder programma Boijmans Ahoy drive-thru museum op Zuid. De voormalige school krijgt zijn functie terug als plek om te leren en te maken.

2020 markeert het tweede jaar waarin De afdeling Educatie en publieksbegeleiding Boijmans ‘in transit’ is. Het museumgebouw bestaat uit acht medewerkers in vaste dienst is gesloten voor de nodige renovaties en het (5 fte), aangevuld met tijdelijke projectmede- depot nadert zijn voltooiing. Tijdens deze werkers en een team van zevenentwintig periode zorgt het museum ervoor dat de freelance museumdocenten. Onder de collectie zichtbaar, bekend en levendig blijft afdeling vallen daarnaast twee rondleiders in onder scholieren en dat geen enkel kind in gebarentaal en vier cultuurcoaches plus Rotterdam op hoeft te groeien zonder toe- tweeëntwintig vrijwilligers. Vanaf mei versterkt gang tot kunst. Daarnaast begint 2020 met Wendy Varela het team als medewerker veel initiatieven om in dit transitiejaar te wer- digitale museumeducatie en vanaf juli Lisa ken aan toegankelijke educatieprogramma’s, Heinis als conservator educatie. talentontwikkeling en vernieuwing op het gebied van publieksbegeleiding. Nog geen twee maanden later heeft covid-19 vrijwel Onderwijs alle plannen gewijzigd. Vanaf half maart verandert het werk totaal en blijft tegelijk het- Primair- en voortgezet onderwijs zelfde. Activiteiten verplaatsen zich van het In 2020 staan Boijmans in de Klas-bezoeken klaslokaal naar het web en van de tentoon- naar 6.140 leerlingen van primair en voortgezet stellingsruimte naar de huiskamer. Er is wat onderwijs-scholen gepland, het programma is 54 55 daarmee voor het tweede jaar op rij geheel 2017 door het museum i.s.m. uitgeverij volgeboekt. Helaas moeten echter voor 2.486 Codename Future ontwikkelde programma leerlingen de lessen worden geannuleerd Van KIJKEN naar ZIEN staat in 2020 vanwege de coronapandemie. Voor deze en gepland bij de Boijmans bij de Buren- andere leerlingen ontwikkelt het museum tentoonstelling­ Remix Rotterdam in het vanaf april digitale lessen op de website met Wereldmuseum. Vanwege het uitstel van speciaal voor dit doel gemaakte video’s met deze tentoonstelling en de daaropvolgende maakopdrachten. In juni en juli geven museum- coronapandemie is het niet mogelijk om docenten voor het project Cultuurboost van het studenten te ontvangen. In plaats daarvan is KCR aan 333 leerlingen van groep 3 en 4 uit het bestaande programma in december in het primair onderwijs een online les, waarbij de een succesvolle pilot omgevormd naar een leerkracht op school de ogen en de handen is interactief onlineprogramma. Dit jaar komt in de klas. het museum met collectiestukken bij 346 Onze cultuurcoaches geven in 2020 wekelijks mbo-studenten op bezoek in de klas. les aan alle leerlingen van de Mariaschool, waar Het Boijmans in de Klas-bezoek aan 296 al sinds 2009 een cultuurcoach-samenwerking mbo-studenten maakt onderdeel uit van het mee bestaat. Tot de zomervakantie geeft de programma KUNST/WERK, een speciaal cultuurcoach ook wekelijks les aan leerlingen beroepenprogramma in samenwerking met van Basisschool De Clipper. Vanaf september ROC Zadkine. Als lerende organisatie wil het wordt de cultuurcoach-­samenwerking uitge- museum graag van mbo-studenten weten breid met twee voortgezet onderwijs-scholen. welke rol beeldcultuur en kunst spelen in hun Drie derdejaars havo-klassen van Montfort professionele en persoonlijke ontwikkeling. Verlengde leertijd-programma Boijmans Hillevliet, Rotterdam-Zuid, foto Suzanne Koopstra College in Rotterdam-Zuid en drie eerstejaars Iedere vijf maanden werken we met studenten klassen vmbo-groepen van Melanchthon van twee verschillende opleidingen. Na het Wilgen­plaslaan in Schiebroek krijgen wekelijks Boijmans in de Klas-bezoek werkt een selectie les van de cultuurcoach. van studenten onder begeleiding van een Op de nieuwe locatie Hillevliet krijgen kunstenaar aan verdere verdieping. In de leerlingen van de Savornin Lohmanschool, periode februari tot de zomer werkt kunstenaar de Borgermanschool en de Willem van Maarten Bel met studenten van startcollege- Oranjeschool vanaf september wekelijks opleiding Horeca en Verkoop & Ondernemen museumlessen in de verlengde leertijd. aan een presentatie. Vanwege covid-19 is In samenwerking met de Kunsthal Rotterdam een deel van de masterclasses online en en het Rotterdam Philharmonisch Orkest ook de eindpresentatie krijgt vanwege de organiseert het museum voor 173 voortgezet pandemie de vorm van een online tentoon- onderwijs leerlingen miniconcerten tussen stelling op Instagram. Deze bijzondere de kunstwerken tijdens het programma tentoonstelling met tekeningen van illustrator ‘Tussen Kunst en Klank’ in de Boijmans bij Conform Cox levert in totaal bijna 90.000 de Buren-tentoonstelling Meesterlijk!, waar weergaven op en 2.200 likes. In het najaar een overzicht van vier eeuwen teken- en werken kunstenaar Nilton Moreira da Silva schilderkunst uit de collectie te zien is. en studenten Sociaal werk en Maatschappelijke zorg op locatie Hillevliet aan een vervolgpre- Mbo sentatie in het kader van dit project. Deze Het museum besteedt al jaren aandacht aan tweede presentatie staat gepland voor 2021. het middelbaar beroeps onderwijs. Het in Leerlingen van Montfort College bouwen samen een toren tijdens de Boijmans in de Klas-les Babels bouwen, foto Fred Ernst 56 57 Hbo/wo Activiteiten Met het project ‘designing connected experiences’ denken 85 design-studenten van Crossover bij de Buren de Technische Universiteit in Delft na over Bij de tentoonstellingenreeks Boijmans bij innovatieve mogelijkheden voor on- en offline de Buren verzorgt het museum een deel van museumervaringen. Ze worden gebriefd en de programmering. Het vertrouwde pro- voorzien van feedback door museumcollega’s grammaonderdeel ‘Pak een stoeltje met...’, van verschillende afdelingen met als resultaat een lunchlezing bij een kunstwerk in de 20 video’s met uiteenlopende ideeën. tentoonstelling door bijvoorbeeld een con- De samenwerking met Erasmus MC voor het servator, vindt tot het uitbreken van de programma ‘De kunst van het kijken’ waarin coronapandemie drie keer plaats bij de ten- studenten geneeskunde als onderdeel van toonstelling Meesterwerken in de Kunsthal hun curriculum beeldanalyse trainen aan de en Ateliergeheimen in Museum Rotterdam. hand van kunst heeft in 2020 vanwege de Museum Boijmans Van Beuningen biedt sinds epidemie geen uitvoering. In samenwerking enkele jaren een intensieve cross-over pro- met de Hogeschool Rotterdam binnen het grammering, waarbij kunstenaars uit andere project MEGA werken studenten van de disciplines reflecteren op kunstwerken uit de lerarenopleiding aardrijkskunde, geschiedenis collectie. Tijdens een nieuwe editie van de lan- en maatschappijleer aan het ontwerpen van delijke muziekcompetitie Art Rocks schrijven educatief materiaal voor verschillende muzikanten een track bij kunstwerken uit de Studenten van Zadkine startcollege denken na over het museum van de toekomst tijdens het project KUNST/WERK dat culturele instellingen. Dertien studenten collectie, die op dat moment te zien zijn in het resulteert in de tentoonstelling Plan B, foto Marwan Magroun geschiedenis denken tijdens dit project na Wereldmuseum. Om de deelnemers extra te over een voortgezet onderwijsprogramma inspireren is er in oktober een masterclass met voor het depot. ambassadeur Sef. Voor het Europese onder- zoeksproject Dancing Museums werkt het Docentendagen museum samen met Dansateliers Rotterdam Op woensdagmiddag 29 januari organiseert om de kruisbestuiving tussen dans en beeldende het museum in samenwerking met Het kunst te bevorderen. Choreograaf Ingrid Nieuwe Instituut en de Kunsthal Rotterdam Berger Myhre doet, in samenwerking met een docentenmiddag. Circa 50 docenten andere choreografen, twee jaar lang onder- volgen deelsessies over het onderwijspro- zoek naar hoe mensen zich in een museum gramma van de drie instellingen. Tijdens bewegen en welke gewoontes bepalen wat ze de Zilveren Opening van het depot vindt er wel en niet zien. In 2020 brengt ze daarvoor ook een speciale docentenmiddag plaats. enkele weken door tussen het publiek in de Meer dan 120 docenten geven zich op voor Kunsthal, Museum Rotterdam, Maritiem deze middag waarin we een sneak preview Museum en het Stedelijk Museum Schiedam geven in het gebouw en hen spreken over waar kunstwerken uit de collectie van Museum hun verwachtingen en ideeën voor Boijmans Van Beuningen te zien zijn. onderwijs­programmering in het depot. In samenwerking met Urban Guides wordt een maandelijkse architectuurrondleiding aangeboden door het Hobokengebied, met bijzondere aandacht voor de bouw van Kunstenaar Maarten Bel geeft online (corona-proof) masterclasses aan Zadkine startcollege studenten tijdens het project Depot Boijmans Van Beuningen en de KUNST/WERK, foto Marwan Magroun renovatie van het museumgebouw. 58 59 Boijmans Hillevliet Toegankelijkheidsprogramma’s Online publieksbegeleiding Samenwerkingen In de zomervakantie wordt er elke woens- De laatste jaren is een sterk aanbod ontwik- In 2020 blijven veel mensen door de co- dagmiddag een workshop aangeboden in keld voor mensen met dementie of met een ronapandemie thuis. Met B home brengt De educatieve programma’s en initiatieven het kader van Jeugd Vakantiepaspoort. zintuiglijke beperking onder de titels: het museum de collectie bij mensen thuis. komen inhoudelijk tot stand in samenwerking Geïnspireerd door het schilderij De toren ‘Onvergetelijk Boijmans’, ‘Ongezien Zo worden op Facebook de Vraagbaak Live met de volgende partners: van Babel gaan kinderen en hun familie­ Boijmans’ en ‘Boijmans in de Nederlandse sessies georganiseerd, waarbij conservatoren leden aan de slag met het maken van een Gebarentaal’. Voor zover mogelijk zijn de en andere museummedewerkers kunstwerken • Kenniscentrum Cultuureducatie gigantische eigen versie van het kunstwerk. programma’s in 2020 aangepast en aange- bespreken en kijkersvragen beantwoorden. Rotterdam (KCR) Kunstenaar Vince Blok is de eerste die een boden in de buurmusea bij de burententoon- Voor kinderen nemen museum­docenten vlogs • Humanitas talentontwikkelingstraject op Boijmans stellingen. De programma’s vinden uiteinde- op waarin ze een kunstwerk bespreken en • ROC Zadkine Hillevliet volgt. Onder mentorschap van lijk plaats in de Kunsthal en Museum koppelen aan een doe-opdracht voor thuis. • Albeda kunstenaar Nilton Moreira Da Silva maakt Rotterdam, maar kunnen wegens corona- Op de website zijn dit jaar 413 vragen • Erasmus Universiteit hij de muurschildering I Never Knew About maatregelen geen doorgang vinden in het beantwoord via de ‘vraag maar raak’-functie. • Rotterdams Philharmonisch Orkest Fauvism, geïnspireerd op de wijk Hillesluis Belasting- en Douanemuseum en Maritiem Hierbij wordt de kennis vanuit verschillende • Scapino Ballet Rotterdam en werken uit de museumcollectie. In een Museum. Wel wordt er tijdens Boijmans afdelingen aangesproken om iedereen een • Hogeschool Rotterdam workshop bespreekt hij zijn proces met Ahoy drive-thru museum buiten de reguliere zo volledig mogelijk antwoord te geven. • Mariaschool kunstenaars uit verschillende disciplines. In openingsuren een speciaal programma ge- • Melanchthon Wilgenplaslaan samenwerking met de IMC Weekendschool boden voor mindervaliden in samenwerking Publieksbegeleiding Depot Boijmans • Savornin Lohmanschool geeft Vince Blok een serie gastlessen op de met Praktijk Zuiderterras. Van Beuningen • Borgermanschool Da Costa basisschool met zijn muurschilde- In het najaar van 2021 gaat Depot Boijmans • Willem van Oranjeschool ring als inspiratie. Daarnaast is het kunst- Zie voor een volledig overzicht van de activiteiten bijlage D. Van Beuningen open. De voorbereidingen • Montfort College werk onderdeel van het festival Pow! Wow! voor het in gebruik nemen van een nieuw, • MBS De Clipper Rotterdam. overwegend digitaal systeem van publieks- • Stichting Geluk De lockdowns en coronamaatregelen zorgen Publieksbegeleiding begeleiding en wayfinding in het depot zijn in • Technische Universiteit Delft ervoor dat het voor het merendeel van het volle gang. Bij educatie wordt gezocht naar • IMC Weekendschool jaar niet mogelijk is bezoekers te ontvangen Tentoonstellingen een nieuwe benaderingswijze waarbij andere • Maritiem Museum Rotterdam in Boijmans Hillevliet. De geplande open Naast de Boijmans bij de Buren tentoonstellin- vragen, invalshoeken en verhalen boven • Kunsthal Rotterdam dag wordt online georganiseerd. Tijdens gen, waarbij het museum de publieksbegelei- komen dan in een museum. In het depot • Museum Rotterdam diverse online streams presenteren museum- ding gedeeltelijk verzorgt, vindt in de zomer wordt het publiek bijgestaan door een app • Stedelijk Museum Schiedam medewerkers, kunstenaars en andere be- van 2020 de tentoonstelling Boijmans Ahoy en schermen met verdiepende informatie • Dansateliers trokkenen hun projecten en ideeën. Ook drive-thru museum plaats. Het is een uitdaging over het verzamelen, beheren en voor de • Wereldmuseum Rotterdam worden er creatieve alternatieven gezocht om de publieksbegeleiding vanuit de auto te toekomst behouden van de collectie • Print&Play Exhibition om makers in Hillevliet bij het publiek thuis organiseren. Met een plattegrond die door­ (‘verdiepingsplekken’). Daarnaast zal een • SKAR / Putsebocht 3 een podium te bieden. Zo is er Print&Play X verwijst naar de website worden bezoekers zo breed aanbod van rondleidingen en activi­ Boijmans Hillevliet, een tentoonstelling die goed mogelijk geïnformeerd zonder af te lei- teiten beschikbaar zijn voor individuele door iedereen, overal kan worden gerealiseerd. den van de ervaring. Daarnaast is woordkun- bezoekers en (onderwijs)groepen. Deze expositie, met printbaar werk van stenaar Thomás de Paauw van Spraakuhloos opkomende kunstenaars uit Rotterdam-Zuid, uitgenodigd om met enkele van de heden- is speciaal gemaakt om je woonkamer, gang daagse kunstenaars uit de tentoonstelling in of slaapkamer om te toveren tot een tijdelijke gesprek te gaan. Deze zijn door de Paauw kunstruimte. ‘vertaald’ naar audiofragmenten die te beluis- teren zijn in de auto via radiokanalen. Via de andere kanalen is de audio gesynchroniseerd met videokunstwerken in de tentoonstelling. 60 61 en te maken. De stap naar Zuid is door onder Het Tafelspel Talentontwikkeling meer de Rotterdamse Raad voor Kunst en Eten is wat ons allemaal bindt, met het tafel- Elke drie maanden nodigen we een nieuwe Cultuur en de gemeente Rotterdam met gerei als stille getuige. Deze voorwerpen jonge maker uit om samen een talentontwik- enthousiasme ontvangen. Het Transit worden al jaren verzameld door het museum kelingstraject te realiseren. Dit traject gaat Academie-programma wordt mede mogelijk als onderdeel van de collectie vormgeving. gepaard met een mentorschap door een gemaakt door M.A.O.C. Gravin van Bylandt Hierbij komen eeuwenoude eetculturen naar meer ervaren kunstenaar. De jonge maker Stichting, Fonds 21 en Prins Bernhard voren. In de context van de wereldstad maakt een muurschildering in de ruimte waar Cultuurfonds Zuid-Holland (mede dankzij het Rotterdam gaan we samen op zoek naar het museum zich heeft gevestigd in Hillevliet Vanaf februari 2020 ontwikkelt Museum Breeman Talle Fonds). Aandachtspunt voor de verbinding tussen de collecties kunst en 90. De collectie van het museum dient als Boijmans Van Beuningen een programma de komende periode is om het vervolg van vormgeving van Museum Boijmans Van inspiratie in combinatie met een wisselend van workshops en presentaties in de voor­ deze luisterpostfase van publieke en Beuningen uit het verleden en de hedendaag- thema. Naar aanleiding van het werk organi- malige technische school aan Hillevliet 90 private ondersteuning te verzekeren zodat se eetculturen in de stad. In samenwerking seert de jonge maker vervolgens een pro- middenin stadsdeel Feyenoord. Er gebeurt Boijmans Hillevliet zich kan ontwikkelen tot met schrijver, maker en presentator gramma van workshops en masterclasses ongelofelijk veel op gebied van kunst, cultuur een permanente bijdrage aan Museum Abdelkader Benali en theatermaker en voor jongeren uit de wijk. en onderwijs op Rotterdam-Zuid. Veel ma- Boijmans Van Beuningen en aan Rotterdam- actrice Gabby Bakker wordt een reeks work- kers zijn er thuis, er is een bruisend cultureel Zuid. In 2020 ontwikkelde het museum drie shops gegeven. Samen werkt de groep aan leven en scholen werken aan de toekomst programmalijnen op locatie. een theatraal Tafelspel, een type performance van de stad. Op luisterpost Boijmans dat afstamt uit de tijd van Erasmus (1466- Hillevliet voeren we het gesprek over wat er 1536). Door middel van het Tafelspel vertel- te leren is van Zuid. In het Transit Academie- Drie programmalijnen len we elkaar een nieuw gedeeld verhaal. programma dat hier wordt ontwikkeld staan verlengde leertijd, talentontwikkeling en een Verlengde leertijd buurtgericht programma centraal. Iedereen Leerlingen in het primair onderwijs gaan op is welkom bij deze ontmoetingsplaats waar ontdekkingsreis in de wereld van kunst en bewoners, leerlingen en talentvolle makers cultuur. Ze doen dit samen met professionele samenkomen, zelf activiteiten kunnen organi- kunstenaars en museumdocenten waarbij zij seren of er aan deelnemen. Hier zijn we aan tegelijkertijd hun eigen wijk beter leren het werk met makers, maatschappelijke kennen. De verlengde leertijd-lessen zijn partners en sleutelfiguren uit de buurt. beschikbaar gemaakt voor alle leerlingen Onze locatie in Hillevliet is géén museum­ uit de zogenaamde Children’s Zone die de dependance met tentoonstellingen, maar focuswijken van Rotterdam-Zuid omvatten. een eerste stap in een breder programma Onze museumdocenten geven les aan op Rotterdam-Zuid. onder- en bovenbouw van basisschool­ leerlingen uit de directe omgeving van In dit pand werken we samen met onder Hillevliet. We werken hiervoor samen met meer EMI op Zuid, Humanitas en onder­nemers de Savornin Lohmanschool, de Willem van uit de wijk aan een nieuw inter­connectief Oranjeschool en de Bogermanschool. Voor publiek concept op het snijvlak tussen cultuur, het museum is het een mooie kans om aan welzijn en onderwijs. Van presentatieruime te haken bij de Sport en Cultuur Club, een tot bureau of groot lokaal; er is ruimte om te initiatief gericht op kansengelijkheid voor werken, te ontmoeten en mee te bouwen aan kinderen uit Zuid, en op die manier de wijk een nieuwe community met een positieve ook beter te leren kennen. impact op de stad. Zo krijgt de voormalige school zijn functie terug als plek om te leren Vince Blok werkt aan zijn muurschildering I Never Knew About Fauvism, foto Kimberly Dias 62 63 Relatiebeheer en filantropie richt zich op Relatiebeheer het optimaal onderhouden van de goede contacten van het museum en het leggen en filantropie van nieuwe contacten. De afdeling bestaat uit een hoofd, een medewerker particuliere Hoofd: Minke van Hooff schenkers, een medewerker fondsen, een medewerker voor de relaties met bedrijven, • 1.332 mensen zijn Boijmans Vriend een medewerker ontvangsten, een mede- werker vrienden en begunstigers en twee • 59 jonge kunstliefhebbers zijn lid ondersteunende medewerkers (5,4 fte). van @Boijmans De leden van de Fundraising Board, de ambassadeur bedrijven en het Boijmans • 122 particulieren zijn begunstiger en Genootschap, bestaande uit notarissen, daarmee lid van de Gezelschappen of fiscalisten, advocaten en accountants, de Kring Van Eyck ondersteunen de afdeling met hun kennis, tijd en netwerk. Het museum is alle partners • 14 bedrijven zijn lid van de Boijmans zeer dankbaar voor hun inzet, steun en Business Club betrokkenheid.

• 37 bedrijven zijn aangesloten bij het museum als Boijmans Corporate Member Hoogtepunten

• 356 particulieren zijn lid van Op 16 januari organiseert het museum voor de Zodiaque Kring alle begunstigers, vrienden en relaties de jaarlijkse nieuwjaarsborrel in de Kunsthal • 14 fondsen en stichtingen dragen bij waar op dat moment de Buren-tentoonstelling aan projecten en aankopen Meesterlijk! te zien is. De leden van de Gezelschappen en de leden van de zakelijke kring bezoeken respectievelijk een week Museum Boijmans Van Beuningen wordt later en op 4 februari de tentoonstelling door vele handen gedragen. Dankzij de steun onder begeleiding van conservator oude van vele begunstigers kan het museum vele schilder- en beeldhouwkunst en meester­ mensen inspireren, ook in de tijdelijke lock- verteller Friso Lammertse. down, door middel van tentoonstellingen bij Door het jaar heen worden er vele activiteiten de buren en in het buitenland, educatieve en bijeenkomsten georganiseerd om de projecten, nieuwe aanwinsten en restauraties. vrienden, begunstigers en sponsoren te Ook de bouw en inrichting van Depot Boijmans bedanken voor hun betrokkenheid en steun. Van Beuningen komt tot stand met steun van Zo brengen de Vrienden op 30 januari een vele donateurs. Samen zorgen zij er voor dat bezoek aan BRAFA te Brussel. Een week het gebouw straks van binnen net zo specta- later, op 6, 7 en 8 februari, krijgen de leden culair wordt als van buiten. Het museum is van de Kring van Eyck, de Gezelschappen, alle particulieren, bedrijven en fondsen de Boijmans Corporate Members en de zeer dankbaar voor hun genereuze steun, Business Club Members een private tour betrokkenheid en vertrouwen. over de beursvloer van Art Rotterdam van 64 65 onder anderen conservator design al haar deelnemers, Mondriaan Fonds, Annemartine van Kesteren. Voor de leden Fonds 21, Kickstart Cultuurfonds, Prins van @Boijmans wordt een bezoek aan de Bernhard Cultuurfonds (mede dankzij het beurs gecombineerd met een bezoek aan Breeman Talle Fonds), Boijmans Business AVL Mundo. Club, Riwal Hoogwerkers, Breeman BMW & De bijdrage van de leden van @Boijmans MINI, Geo Hazard, West8, Rotterdam Make wordt jaarlijks gebruikt voor de verwerving it Happen en gemeente Rotterdam. van een kunstwerk van een Rotterdamse kunstenaar. Dit jaar maken zij de aankoop De eerste week van september staat in van GRID *Seagulls protecting nests, het teken van de inmiddels traditionele Corona 14 van Jeroen Jongeleen mede Museumpark Vriendendag. Alle aan het mogelijk. Ook de Vrienden dragen jaarlijks Museumpark gelegen culturele instellingen bij aan een kunstaankoop. De bijdrage van organiseren speciaal voor de Vrienden 2020 is doorgeschoven naar 2021 waardoor bijzondere activiteiten, rondleidingen en een grote aankoop mede mogelijk gemaakt presentaties. Vanwege de maatregelen is kan worden. besloten dit jaar de activiteiten over een week uit te spreiden zodat iedereen op een Onder het genot van een hapje en een eigen gekozen rustig moment kan deelnemen. drankje worden de Intermediairs tijdens een Op 8 en 17 september neemt Alexandra van jaarlijkse bijeenkomst geïnformeerd over het Dongen, conservator historische vormgeving, depot en alle bijzondere projecten die er respectievelijk de Gezelschapsleden en de plaats zullen gaan vinden. leden van de Business Club en Corporate Johan van der Meijden, Michael Braak en Aart Jan Witvliet van Breeman BMW en MINI met Sjarel Ex bij de 35 gesponsorde auto’s Vanaf maart worden zoveel mogelijk activi- Members in kleine kring en geheel corona-­ teiten, vanwege de covid-19-restricties, waar proof mee door de Buren-tentoonstelling in mogelijk aangepast. Helaas is ook een aan- het Wereldmuseum, in combinatie met een avonden en de ochtenden. Ook is er een Depot Boijmans tal activiteiten verplaatst of afgelast. Zo kan lezing. avondopenstelling voor de medewerkers Van Beuningen het bezoek aan de Van Eyck-tentoonstelling Museum Boijmans Van Beuningen bezit het van de bedrijven die lid zijn van de Business in Gent, met de leden van de Kring Van Eyck, enige eigenhandige kunstwerk van Leonardo Club. De deelnemers van de BankGiro Onmisbaar in de realisatie van Depot geen doorgang vinden. Ook het jaarlijkse da Vinci in Nederland: de tekening Leda en Loterij genieten van het depot tijdens de Boijmans Van Beuningen is de steun van Business Club Diner en het Boijmans Diner de zwaan. Deze tekening was tot februari speciaal georganiseerde BankGiro Loterij onze dierbare partners, sponsoren, fondsen, zijn verplaatst naar het nieuwe jaar. De 2020 te zien op de grote Leonardo Da Vinci VIP-dag en zijn daarmee officieel de eerste stichtingen en schenkers. De genereuze kunstreis naar Elzas Lotharingen en expositie in het Louvre. Op 17 september bezoekers. schenking van Stichting De Verre Bergen Zwitserland, speciaal georganiseerd voor nodigt Pathé Schouwburgplein de vrienden Op 10 december organiseert het museum maakt het mogelijk om het depot voor publiek de leden van de Gezelschappen, wordt en begunstigers van het museum uit voor een live online bijeenkomst voor de begun- toegankelijk te maken. De hoofdsponsor en eveneens nieuw ingepland wanneer covid-19 een speciale vertoning van de documentaire stigers. De avond staat in het teken van grondleggers van het depot, naast zij die onder controle is. Night at the Louvre. ontmoetingen, een bewust gekozen thema onvermeld wensen te blijven, zijn: in de tijd waarin persoonlijke ontmoetingen Gedurende de tentoonstelling Boijmans Eind september staan de deuren van Depot schaars zijn terwijl daaruit juist zoveel Hoofdsponsor: Ahoy drive-thru museum in augustus worden Boijmans Van Beuningen een lang weekend inspiratie kan ontstaan. De tentoonstelling Stichting De Verre Bergen er diverse relatieochtenden georganiseerd open voor iedereen om kennis te maken met Remix Rotterdam in het Wereldmuseum voor de vrienden, begunstigers en sponsoren. het gebouw: de Zilveren Opening. Speciaal vormt het decor van de opname. De kijker Grondleggers: Onmisbaar voor het realiseren van deze bij- voor iedereen die heeft bijgedragen aan de krijgt voorafgaand aan de avond diverse BankGiro Loterij zondere tentoonstelling zijn de bijdragen van realisatie van het depot worden er speciale attributen toegestuurd om de onderlinge The Asahi Shimbun partners en sponsoren: BankGiro Loterij en bezoekmomenten georganiseerd in de connectie zo veel mogelijk te realiseren. Stichting Elise Mathilde Fonds 66 67 Peterson Control Union Partners De heer en mevrouw Schoufour-Martin VSBfonds Gemeente Rotterdam KPN Museum Boijmans Van Beuningen is een Stichting Bevordering van Volkskracht zelfstandige gespecialiseerde organisatie, namens Swart-van Essen Fonds met mandaten op het terrein van exploitatie Erasmusstichting en collectiebeheer, die mede wordt gefinan- Jurgen en Carin Stegmann-Overzier cierd (voor de huurlasten, de vaste lasten en G.Ph. Verhagen Stichting een deel van de loonsom) door de gemeente Familie Verweij-Engelaer Rotterdam. Daarnaast steunt de gemeente Nedspice op projectbasis educatieve projecten, waar- Port of Rotterdam door jaarlijks vele kinderen intensief in Bruynzeel aanraking komen met kunst. PwC In 2020 draagt de gemeente Rotterdam in De in 2019 gestarte actie ‘Adopteer een het bijzonder bij aan: spiegel’ loopt door in 2020. Kunst- en • Educatief project Cultuurcoach 2020 Rotterdamliefhebbers wereldwijd krijgen de kans om een van de 1.664 spiegelende BankGiro Loterij panelen van het nieuwe depotgebouw te Sinds 2006 wordt het museum gesteund adopteren met een eenmalige schenking door de BankGiro Loterij, die tot op heden van 1.000 euro per stuk. Met deze schenking ruim 10 miljoen euro heeft bijgedragen aan De publicatie A0-Z64, een bundeling verhalen van spiegelactie-deelnemers over ‘hun’ spiegel bouwt men mee aan het depot. De schenker een grote verscheidenheid aan aankopen kan zelf een spiegel uitkiezen via de zoge- en projecten van het museum. Dit stelt het naamde ‘spiegelselector’. Als bewijs van museum in staat om kunstwerken voor de adoptie ontvangen de schenkers een certifi- collectie te verwerven en grootschalige caat op naam en een jaar gratis toegang tot tentoonstellingen te realiseren. Dankzij de het depot vanaf het moment van opening. deelnemers van de BankGiro Loterij reizen De geadopteerde spiegels worden opgedra- dit jaar bovendien kunstwerken naar verzor- gen aan een overleden geliefde, een verre gingshuizen met het project ‘Topstukken on vriend, een kleinkind of ter viering van een tour’. De jaarlijkse bijdrage van de BankGiro bijzonder jubileum. In de zomer van 2020 Loterij is van grote waarde voor kunstaan­ wordt de deelnemers aan de actie gevraagd kopen. In 2020 wordt een belangrijk deel van of zij de reden van de adoptie willen delen. de bijdrage gebruikt voor de realisatie van de Deze verhalen worden gebundeld tot een tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru publicatie die rondom de Zilveren Opening museum. De deelnemers van de loterij krijgen aan alle schenkers cadeau wordt gedaan. de mogelijkheid om de tentoonstelling met Een prachtig symbool dat laat zien hoe niet forse korting te bezoeken met speciale alleen het museum, maar ook het depot toegangskaarten die door BankGiro Loterij door vele handen gedragen wordt. Wij zijn worden afgenomen. Mede dankzij de jaarlijk- alle donateurs zeer dankbaar voor de se bijdrage van de loterij koopt het museum geweldige steun. dit jaar ook het kunstwerk Bunkhouse van Paul McCarthy aan. Uitreiking van de bijdrage van de BankGiro Loterij, foto Roy Beusker

68 69 Eind 2020 laat de BankGiro Loterij weten het Voor particulieren die meer willen doen, Trudy van Bueren Pieter van Onzenoort en Bernadette Boersen partnership met het museum weer voor vijf heeft het museum de Gezelschappen opge- Eline van Burken en Remco van der Kuijp Onno en Willeke Paymans jaar te zullen verlengen. De vaste partner­ richt. Leden van de Gezelschappen kunnen Hans en Marianne ten Cate-van Rietschoten Frank en Tjapke Rademaker bijdrage zorgt er voor dat andere partijen en aangeven waarvoor zij hun schenking graag Robert en Annemijn Crince le Roy-van Familie Roos-Hesselink fondsen keer op keer het vertrouwen hebben aangewend zien; van kostbare restauraties Munster van Heuven Matja en Frans Rosendaal dat de ambitieuze projecten en kunstaankopen tot onderwijsprogramma’s, aankopen en Mevrouw C.C. van Dam Bas en Suzan Scheurwater-van de Bilt niet alleen als belangrijk maar ook als haal- wetenschappelijk onderzoek. Emie Dekker Jan en Henny Strooij-Sterken baar gezien worden waardoor ook zij bijdra- Alda en Henk Dijkgraaf Jan en Andrea Teunissen-Oprea gen. De BankGiro Loterij brengt anderen in Dankzij de genereuze steun van enkele par- Eric-Paul Dijkhuizen en Willemien Bastiaan Vaandrager beweging. ticulieren kan het museum belangrijke kunst- Dijkhuizen-Nauta Jan en Penelope Valkier werken aankopen. Zo maken Rina en Carel Annie Doeksen Stichting Jos van der Velde en Rianne Versluis In 2020 draagt de BankGiro Loterij bij aan: Blotkamp de aankoop van André Masson, Job Dura en Susi Zijderveld De heer en mevrouw Voûte • Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru Le Braconnier II mede mogelijk. Cyprien Lisa Couwenbergh en Sjarel Ex Mevrouw R. van der Waals museum Gaillard, L’Ange du foyer (Vierte Fassung) is De heer G. van Eijl Christiaan en Olga Wagenaar • Educatief programma Art Rocks 2.0 door een particulier die anoniem wenst te Caroline Fronik en Gerard van den Ende Mevrouw A. van Wensveen-Kolff en de heer • Aankoop Herman Kruyder, 24 tekeningen blijven geschonken via Stichting Endowment Mr. J.P. Eschauzier D.M.N. van Wensveen en 1 prent Museum Boijmans Van Beuningen. Jacob en Janine van der Goot-Nauta Mark en Roel von Weiler • Aankoop Paul McCarthy, Bunkhouse Frans Gosses Olo en Tineke de Witt Wijnen-Jansen • Aankoop Helmer Osslund, Winter Met steun van het Familie De Heus Familie De Groene-van der Linden Schoonhoven Landscape, Sweden Restauratiefonds heeft het museum een Marc van Gulik en Niels Jens • Aankoop Mattheus Terwesten, Allegorie gedetailleerde survey kunnen uitvoeren en Tom en Anita van der Heijden GEZELSCHAP BAS JAN ADER op de kunsten, titelblad van een een behandelingsadvies uitgebracht over de JoAnn Gonzalez Hickey Eelco en Annemarie Blok-Weverling Odysseus-reeks gehele fotografiecollectie. Deze conserve- De heer en mevrouw Hudig-Titulaer Ron en Correlien Bosch ringsbehandelingen en het bijbehorende Ingrid en Bert Huisman-Van Baaren Simone en Allard Castelein-Van den Akker onderzoek staan op de agenda om plaats te De heer A.G. Jacobs en mevrouw C.M.M. Joost en Hermien Goderie-Plomp Particulieren vinden in het nieuwe depot, zodat het publiek Jacobs Dr. E.W. Hendrix straks écht kan meekijken. Mede dankzij de Lodewijk en Godelieve Houtgroep Van Drimmelen We danken iedereen zeer hartelijk die het steun van enkele particulieren is het transit- Eveline Jurry en John Fiszbajn De heer en mevrouw Krikke museum in 2020 met een gift ondersteunt. programma Boijmans in de Klas ontwikkeld, Frank en Irene Kho Caia en Jan Peter Peterson-van Vollenhoven De steun die we van een groeiende groep be- waarbij kinderen op Rotterdamse scholen in Mariëlle Koppenol-Laforce Joke en Steven Lamberts gunstigers ontvangen en ervaren is voor het hun eigen klaslokaal kennismaken met échte Edzard Koning en Anneke Klopper Hester en Dick Verbeek museum essentieel en van grote waarde. kunstwerken uit de museumcollectie. JK Stichting Robert en Marijcke Willink Particulieren die het museum steunen met Maria Kuster een gift vanaf 1.000 euro treden toe tot de In 2020 zijn deze particulieren, naast zij De heer A. Lampe en de heer A. Plompen GEZELSCHAP SALVADOR DALÍ Kring Van Eyck, die elk jaar gezamenlijk bij- die onvermeld wensen te blijven, lid van de De heer en mevrouw De Lange Albert en Catherine de Kreij draagt aan een groot project. In 2020 draagt Kring Van Eyck of de Gezelschappen: Annemarie Lütjens Nedspice Restauratiefonds de Kring Van Eyck bij aan het kunstwerk van Andrea en Jaap van Manen de Zwitserse kunstenaar Pipilotti Rist dat aan KRING VAN EYCK Albert Meuter GEZELSCHAP PAUL CÉZANNE de voet van het depot wordt gerealiseerd. Het Familie van Ardenne Jan en Liesbeth van Nieuwenhuizen-van Diederik van Dommelen en Brigit van Elk kunstwerk is een mix van video- en omge- Wouter en Lenneke van Benten-Messer Wessum Familie De Heus Restauratiefonds vingskunst. De publieke functie van het Carel Blotkamp Rob en Josien Nijman-de Neef Stichting Saphir depot, de unieke architectuur en de plaats in Margriet de Boer De heer H.R. Okkens Jurgen en Carin Stegmann-Overzier het Museumpark vormen een mooie setting Gertie Both-van der Hoeven Albert van Ommen sr. voor dit kunstwerk in de openbare ruimte. Frits en Jacqueline Breeman-Koolen 70 71 GEZELSCHAP JHERONIMUS BOSCH Bas van Beek die regelmatig ondersteuning bieden bij de Prins Bernhard Cultuurfonds (mede dankzij Piet van der Slikke en Sandra Swelheim L.C. Bierens-Winkel belangrijkste taken: beheren, verwerven, het Breeman Talle Fonds) Han Nefkens Fashion on the Edge Carel Blotkamp presenteren en onderwijzen. In 2020 dragen • Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru Jan Christiaan Braun deze fondsen en stichtingen, naast zij die museum Stichting Federico Antonio Carasso onvermeld wensen te blijven, bij aan de • Conservatorenstipendium 2020 Nalatenschappen Peter van der Coelen volgende projecten: Karin van Dam Prins Bernhard Cultuurfonds Zuid-Holland Op 23 april overlijdt Jaap Timmermans. Een Alexandra G.A. van Dongen Fonds 21 • Digitalisering röntgenbeelden oude schil- vriend van het eerste uur. Jaap Timmermans Familie Van den Dool • Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru derkunst en Joop Kalhorn wilden graag iets tastbaars Mevr. Duifjes-Vellekoop museum achterlaten, dat was voor hen de belangrijk- Familie Edixhoven • Transitprogramma Boijmans Transit Prins Bernhard Cultuurfonds Zuid-Holland ste reden om in 2009 een fonds op naam op Fam. B.P. de Haan Academie (mede dankzij het Breeman Talle Fonds) te richten: het Kalhorn/Timmermans Fonds. Philip en Inge van der Hurk • Educatief project Kunst / Werk • Transitprogramma Boijmans Transit Jaap en Joop schonken belangrijke stukken Familie Janse Academie uit hun collectie aan het museum en bleven Erven Helena van der Kraan The Getty Foundation actief doorverzamelen. Het fonds heeft als Marie-Louise von Motesiczky Charitable • Onderzoeksproject Boijmans-Getty Paper Project Idols* speciaal doel de aankoop van zilver en Trust Project for Italian Drawings • Transitprogramma Resilient BoTu hedendaagse ontwerpen. Barones Monique Monika van Paemel De nalatenschap van Jaap Timmermans wordt Ludo en Berthe Pieters Interreg Vlaanderen-Nederland Stichting Dorodarte aan het fonds toegevoegd. Twee vrienden Drs. C.O.A. baron Schimmelpenninck van • Onderzoeksproject Smart*Light • Educatief project Kunst / Werk gaan mede toezien op de besteding van de der Oije middelen indachtig de erflaters. Het museum Mevr. Thea Valk-le Cointre Kickstart Cultuurfonds Stichting Droom en Daad is dankzij het Kalhorn/Timmermans Fonds Laurens Vancrevel en Frida de Jong • Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru Transitprogramma Boijmans bij de Buren: nog vele jaren in staat om in hun naam te museum • Tentoonstelling Rothko en ik (Stedelijk bouwen aan de verrijking van de collectie Museum Schiedam) zilver en internationaal hedendaags design. Langdurig bruiklenen M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting • Tentoonstelling Samensmeden – • Transitprogramma Boijmans Transit Meesters in zilver (Belasting & Douane Deze particulieren, stichtingen en bedrijven Academie Museum) Schenkingen van kunst geven, naast zij die onvermeld wensen te • Tentoonstelling Mensbeelden – Kracht & blijven, kunstwerken in langdurig bruikleen: Ministerie van Economische Zaken Kwetsbaarheid (Erasmus MC) Particulieren die een kunstwerk schenken of • Onderzoeksproject Smart*Light • Tentoonstelling Ateliergeheimen van in langdurig bruikleen geven aan het museum • Stichting Museum Boijmans Van Rotterdam (Museum Rotterdam) worden uitgenodigd toe te treden tot de Beuningen Mondriaan Fonds • Tentoonstelling Meesterlijk! (Kunsthal) Zodiaque Kring. Dit gezelschap is vernoemd • Dhr. L. van den Berg (via Vereniging • Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru • Tentoonstelling Remix Rotterdam. naar een groep mecenassen die Salvador Rembrandt) museum Boijmans x Wereldmuseum Dalí ondersteunde. In 2020 is de ontvangst • Tentoonstelling en opdracht Proeftuin (Wereldmuseum) voor de Zodiaque kring helaas niet door­ Rotterdam • Tentoonstelling Kunst stelt alles voor gegaan wegens covid-19. Fondsen en huisstichtingen • Onderzoeksproject Kunst en leven tussen (Chabot Museum) de ruïnes Onderstaande particulieren en instellingen Fondsen van particulieren, overheden en • Aankoop Bas van Beek, verzameling op Stichting Endowment Museum Boijmans Van schenken of laten na in 2020, naast zij die bedrijven zijn belangrijke steunpilaren van de collectie geïnspireerd behang Beuningen onvermeld wensen te blijven: het museum. Daarnaast heeft het museum • Aankoop Paul McCarthy, Bunkhouse • Aankoop Cyprien Gaillard, L’Ange du foyer een goede relatie met enkele stichtingen • Aanstelling Junior conservator prenten (Vierte Fassung), geschonken door een particulier die anoniem wenst te blijven 72 73 Stichting Fonds Willem van Rede Bedrijven • Aankoop Paul McCarthy, Bunkhouse De Boijmans Corporate Members en de leden Stichting Lucas van Leyden van de Boijmans Business Club maken • Aankoop Johan Frederik Clemens, gezamenlijk een garantiefonds mogelijk voor Socrates grote tentoonstellingen. De bijdrage van de • Aankoop François Desprez, Les Songes Boijmans Business Club en Corporate drolatiques de Pantagruel Members wordt in 2020 aangewend voor • Aankoop Constantin Hansen, de tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru De medaillemaker en beeldhouwer Frederik museum. Christoffer Krohn tijdens een wandeling • Aankoop Peter Vilhelm Ilsted, 6 prenten 14 Boijmans Business Clubleden: Asahi Shimbun Company Stichting Mevrouw K. Hooykaas-la Lau Fonds Bruynzeel Storage Systems B.V. • Educatief programma Ongezien Boijmans Deerns Nederland B.V. 2.0 Havenbedrijf Rotterdam IMCD Group B.V. Stichting Museum Boijmans Van Beuningen NGM International B.V. • Tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru Ploum Rotterdam Law Firm museum ProDelta Holding B.V. • Aankoop Max Beckmann, Apollo PwC • Aankoop Sebastian Scheid, Hohe Vasen Signify B.V. Rogam Bedrijfswagens stelt een Mercedes Sprinter ter beschikking voor Boijmans in de Klas, foto Aad Hoogendoorn Rabobank Rotterdam Stichting Van Beuningen/Peterich-fonds Rotterdam Harbour Holding B.V. • Aankoop André Masson, Le Braconnier II SV Interieurgroep B.V. Quooker International B.V. HAL Investments B.V. TBI Stimuleringsfonds Creatieve Industrie Handelsbanken Van Steenderen MainportLawyers • Onderzoeksproject en tentoonstelling 37 Boijmans Corporate Members: HD Groep Vismans Deurwaarders & Incasso Proeftuin Rotterdam A. de Jong Groep Houthoff B.V. Zorgwerk ABN AMRO Bank N.V. Hilton Van Leeuwen Van Lignac Stichting AKD IMAP Netherlands • Educatief project Kunst / Werk AM ING Bank Rotterdam Bedrijfssponsoring Anthony Veder Groep N.V. KoenVisser Group Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Aon Groep Nederland KPN Naast de bedrijvenkringen kunnen bedrijven Themafonds Moderne kunst, haar Dura Bakker Barendrecht B.V. Looije Properties als sponsor bijdragen aan projecten. In 2020 Kunstfonds en het Prins Bernhard Bilderberg Parkhotel Rotterdam Middelland Beheer B.V. wordt met steun van het Nedspice Restauratie­ Cultuurfonds) Breeman Automotive B.V. MKB Rotterdam Rijnmond fonds gestart met het vooronderzoek van de • Aankoop Max Beckmann, Apollo Buitenlandsche Zaken Mommers Schoonmaak restauratie van het vijftiende-eeuwse drieluik Capital Support Möller Autoschade Groep van de Meester van de Heilige Veronica, dat Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Corthaus Beheer B.V. Peterson Rotterdam B.V. het museum in 2018 verwierf. Het gaat om Themafonds Middeleeuwen en Eversheds Sutherland B.V. OGER een langdurig restauratieproject dat meerdere Renaissance) F. van Lanschot Bankiers N.V. Schouten Zekerheid jaren in beslag zal nemen. Dankzij het • Aankoop François Desprez, Les Songes Friends in Business STOER Nedspice Restauratiefonds heeft het museum drolatiques de Pantagruel Gemeente Rotterdam Thonik onder meer onderzoeksfotografie kunnen 74 75 uitvoeren in de vorm van infraroodreflecto- steunen. Graag markeren wij dit jubileum om Erasmus Universiteit Rotterdam grafie, UV-fluorescentie, strijklicht- en deze schenkers te bedanken voor hun trouwe • Mevrouw R. Buijze MA röntgenopnames. en duurzame steun. In 2020 krijgen 32 • Mevrouw prof. dr. S.J.C. Hemels Rogam Bedrijfswagens stelt een Mercedes schenkers de Bronzen B uitgereikt. Sprinter met laadbak ter beschikking voor EY het project Boijmans in de Klas. Dankzij deze • De heer mr. T.A. Huiskes samenwerking kunnen de kunstwerken in het Fundraising Board schooljaar 2019-2020 op een veilige manier Kooijman Autar Notarissen vervoerd worden naar alle deelnemende Sinds 2014 wordt het museum bijgestaan • De heer mr. A. Autar scholen. Breeman BMW & MINI stellen voor door de Fundraising Board. De board be- de tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru staat in 2020 uit de volgende ambassadeurs: KPMG Meijburg & Co museum 35 elektrische MINI’s en BMW’s ter • De heer drs. J.A. Stigter beschikking. Annemijn Crince le Roy-van Munster van Heuven Loyens & Loeff Eric-Paul Dijkhuizen • De heer P. van Onzenoort Zaalverhuur en ontvangsten Pieter Jan van Drimmelen Joost Goderie Ploum Rotterdam Law Firm In 2020 worden er geen bijeenkomsten Marc van Gulik • Mevrouw mr. J. van Loon voor derden georganiseerd in het museum- Catherine de Kreij-Sauderais gebouw vanwege het feit dat het gebouw Kees Krikke PwC gesloten is voor renovatie. Het museum • Mevrouw drs. E.C. van der Bas organiseert bijeenkomsten voor relaties op Voor de bedrijven is sinds 2016 Magchelina bijvoorbeeld de diverse Boijmans bij de Möller actief als ambassadeur voor het Roosje & Van Der Laarse Buren-locaties. Zo kunnen de leden van museum. • De heer mr. S.C. Roosje de Boijmans Business Club en Corporate Members hun relaties blijven verrassen met SmeetsGijbels inspirerende verhalen over de collectie. Boijmans Genootschap • Mevrouw mr. C.L.M. Smeets Vanwege covid-19 zijn er geen bijeenkomsten voor relaties van relaties georganiseerd. Het Boijmans Genootschap is opgericht in Verhees Notarissen De opbrengsten van deze bijzondere ontvang- 2013 en bestaat uit 16 leden: fiscalisten, • Mevrouw prof. mr. T. Mellema sten komen direct ten goede aan aankopen, accountants, notarissen en advocaten. De restauraties, tentoonstellingen en educatieve leden delen hun kennis en expertise met Weerts Advocaten projecten van het museum. Museum Boijmans Van Beuningen. • Mevrouw mr. M.P.Ph.M. Weerts

Arcagna Zantboer & Partners BV Onderscheidingen • De heer mr. W. Verstijnen • De heer P. van Gelderen

De in 2008 door Ted Noten ontworpen BDO Accountants & Adviseurs broche, de Gouden B, wordt uitgereikt aan • De heer C. Alblas personen die zich op uitzonderlijke wijze hebben ingezet voor het museum. In 2019 DRV Accountants & Adviseurs is de Bronzen B geïntroduceerd, speciaal • De heer mr. H. Treure voor begunstigers die het museum vijf jaar

76 77 Mevrouw mr. E.E. Jurry Huisstichtingen De heer mr. J.G. Princen De heer mr. B. Vaandrager Mevrouw drs. M.J. van ’t Wout-van der Het museum wordt bij de belangrijkste taken Reijden – beheren, verwerven, presenteren en on- Mevrouw dr. A.P. Dekker derwijzen – al sinds jaar en dag door enkele De heer ir. A.A. Vos gelieerde stichtingen en initiatieven onder- Mevrouw drs. A.H.I. Brenninkmeijer-de Bruin steund. Deze zijn van vitaal belang voor het goed functioneren van het museum. De huis- stichtingen worden beheerd door een eigen Stichting Fonds Willem bestuur en hebben een specifiek doel. van Rede

De Stichting Fonds Willem van Rede is al Stichting Museum decennialang een inspirerende motor voor Boijmans Van Beuningen de collectie. Naamgever Willem van Rede (1880-1953) bepaalde dat met zijn kapitaal, De Stichting Museum Boijmans Van Beuningen, dat hij aan de Staat der Nederlanden naliet, opgericht in 1939 door haven­baronnen D.G. een collectie hedendaagse kunst voor het van Beuningen en W. van der Vorm in Museum Boijmans Van Beuningen moest samenwerking met directeur D. Hannema, worden gevormd. De opeenvolgende besturen heeft als doel de belangen van het museum van de Stichting Fonds Willem van Rede in het algemeen te ondersteunen. Zij verwe- hebben in de geest van het testament en de zenlijkt dat onder andere door op verzoek van door de erflater geformuleerde doelstellingen het museum aankopen van kunstwerken te aansluiting gezocht bij de collectie moderne realiseren en het werven van bedrijfsvrienden, en hedendaagse kunst van het museum. de Bijzondere Begunstigers. De stichting is (in enkele gevallen ten dele) juridisch eige- Commissie van aankoop naar van de kunstwerken die zij koopt of door De heer drs. K.M.T. Ex, voorzitter particulieren zijn geschonken, bijna 8% van Mevrouw drs. A. Birnie het museumbestand. De stichting verwerft De heer mr. M.A. van Valen ook het eigendom van aankopen ten behoeve van het museum door een aantal huisstich- Financiële commissie tingen en fondsen op naam die bij haar zijn Mevrouw E.J. Reurink, ondergebracht. secretaris-penningmeester Mevrouw mr. J.P. van Loon Bestuursleden De heer prof. dr. L.C. Winkel De heer drs. C.O.A. baron Schimmelpenninck van der Oije, voorzitter De heer drs. K.M.T. Ex, secretaris Mevrouw E.R.D. Meijer, penningmeester Mevrouw A.F. Boumeester-van der Vorm Mevrouw I. Huisman-van Baaren 78 79 Stichting Van Beuningen/ Kalhorn/Timmermans Fonds, prenten zijn door het museum sinds 1951 Fonds Westerhuis Peterich-fonds ondergebracht bij Stichting met dit fonds ten behoeve van de gemeente- Museum Boijmans Van lijke collectie aangekocht. Het kapitaal van Fonds Westerhuis is een fonds op naam Met een kunstenaar als vader en de verza- Beuningen de stichting wordt beheerd door de voorzitter, dat wordt beheerd door het bestuur van de melaar D.G. van Beuningen als grootvader, secretaris en penningmeester van de Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van wordt Peter Paul Peterich (1933-2000) van Dit fonds is door de naamgevers in 2009 Stichting Museum Boijmans Van Beuningen. Beuningen. Het fonds is opgericht nadat het jongs af aan door kunst omringd. Hij studeert opgericht om de aankoop van zilver en museum in 2009 een legaat ontving van de kunstgeschiedenis en heeft grote affiniteit hedendaagse ontwerpen te bevorderen. Bestuursleden heer Johannes Westerhuis. Het fonds maakt met de poëzie. In 1965 richt hij samen met Het museum onderhoudt al vele jaren een De heer drs. C.O.A. baron – vooral wetenschappelijke – publicaties zijn moeder, Flora van Beuningen, de intensieve band met de verzamelaars, die Schimmelpenninck van der Oije, mogelijk waardoor het museum in de gele- Stichting Van Beuningen-Peterich op ter vele aankopen en opdrachten op het gebied voorzitter genheid is om onderzoek naar bijvoorbeeld ondersteuning van de beeldende kunst en de van internationaal hedendaags design De heer drs. K.M.T. Ex, secretaris de eigen collectie en de museumgeschiedenis tekenkunst in het bijzonder. Tussen 1965 en mogelijk hebben gemaakt. Het beheer van Mevrouw E.R.D. Meijer, penningmeester te ontsluiten. Zo werden onder andere de 1973 wordt uit dit fonds, vaak op advies van het (toekomstig) kapitaal berust bij het Boijmans Studies J.C. Ebbinge Wubben. de toenmalige conservator, een honderdtal bestuur van de Stichting Museum Boijmans Museumdirecteur met een missie, 1945-1978 tekeningen aangekocht voor het museum. Van Beuningen. Jaarlijks is een bedrag Stichting Willem van der Vorm (2016), Omstreden verleden. Museum Op grond van Peterichs testament wordt beschikbaar voor aankopen, die eigendom Boijmans Van Beuningen en de Tweede het fonds na zijn dood in 2000 nieuw leven worden van de Stichting Museum Boijmans Willem van der Vorm (1873-1957), haven­ Wereldoorlog (2018) en James Lee Byars. ingeblazen en krijgt het museum jaarlijks Van Beuningen. baron en verzamelaar, is een van de meest De wijsgeer in de toren (2020), evenals de een bedrag van enkele tienduizenden euro’s loyale begunstigers van Museum Boymans. publicatie Een droomcollectie. Surrealisme om eigentijdse (teken)kunst aan te kopen. Directeur Hannema adviseert hem bij de in Museum Boijmans Van Beuningen (2017) Aankopen van deze stichting geschieden Stichting Lucas van Leyden opbouw van zijn collectie en Van der Vorm gesteund vanuit het fonds. Het museum laat op verzoek en initiatief van het museum en is nauw betrokken bij de oprichting van de onder meer de inkomsten uit verkoop van de worden eigendom van de Stichting Museum Dr. J.C.J. Bierens de Haan (1867-1951) leidde Stichting Museum Boymans. Tijdens de publicaties terugvloeien naar het fonds, Boijmans Van Beuningen. een avontuurlijk leven. In de roerige jaren eerste vergadering in 1939 schenkt hij het zodat een duurzaam – revolving – fonds van de vroege twintigste eeuw is hij werk- museum De Kwakzalver, een hoogtepunt in ontstaat. Bestuursleden zaam in oorlogsgebieden als Transvaal en het oeuvre van Gerard Dou. Een genereus De heer J. Peterich, voorzitter Oranje Vrijstaat, Griekenland en in Frankrijk. gebaar dat later door vele schenkers is Mevrouw M. Niels, MSc, secretaris Hoewel Bierens de Haan vanaf zijn studen- nagevolgd. Aanvankelijk wordt de collectie De heer drs. O.F.J. Paymans, tentijd prenten verzamelt, gaat hij zich er pas van Willem van der Vorm na zijn dood in penningmeester na zijn artsenloopbaan actief op toeleggen. 1957 tentoongesteld in zijn woonhuis aan de Hij brengt een collectie bijeen die van meet Westersingel. In 1972 moet dit pand wijken Commissie van Toezicht af aan bedoeld is voor Museum Boymans, voor de metro en besluit de Stichting Willem Mevrouw M.A. Kraaijeveld van zoals het museum toen nog genoemd werd, van der Vorm de door haar beheerde collectie Hemert-Peterich en verzamelt gericht op lacunes in de museum­ met schilderijen van Gerard ter Borch, De heer D.G. Peterich collectie. Zijn collectie van ruim 26.000 Gabriel Metsu en Anthonie van Dijck in lang- De heer mr. drs. H. van den Brink prenten laat hij na aan het museum, casu durig bruikleen te geven aan het museum. quo de gemeente Rotterdam. Ook legateert hij een geldbedrag waarvan de jaarlijkse Bestuursleden rente bestemd is voor uitbreiding van de De heer mr. C.O. van der Vorm, voorzitter collectie prenten. Dit fonds, waarvan de Mevrouw A.F. Boumeester-van der Vorm, opbrengst jaarlijks wisselt, draagt de naam regent secretaris Stichting Lucas van Leyden en dient tot De heer dr. R.J. Willink, regent conservator vandaag de dag zijn doel. Ruim tienduizend 80 81 De afdeling bestaat uit 8 medewerkers, een af- Marketing en delingshoofd (samen 5,23 fte), 2 tot 4 stagiair(e)s tegelijkertijd en een medewerker die gedeta- communicatie cheerd is bij de bibliotheek. Elke medewerker heeft een specialisatie: marketing, corporate Hoofd: Daniël Bouw communicatie, persbenadering, online commu- nicatie en sociale media. Het gebrek aan fysieke • Bijna 22.000 bezoeken Boijmans Ahoy sociale contacten tijdens de coronapandemie drive-thru museum in een maand tijd is zeker voor marketeers en communicators met een bezoekersbeoordeling van 7,8 een groot gemis. Dat weerhoudt ons er niet van om de banden met collega’s in het veld en • Depot Boijmans Van Beuningen samenwerkingspartners verder uit te bouwen wordt wereldwijd opgepikt door de en nieuwe plannen te maken. internationale media en haalt in januari de voorpagina van de gedrukte International New York Times Boijmans bij de Buren

• De nationale free publicity mediawaarde Boijmans bij de Buren gaat het tweede jaar in is € 7 miljoen met een internationaal en telt sinds de start in 2019 maar liefst 373.404 bereik van ruim 300 miljoen mensen in bezoeken. Op 22 maart zou de museumcollectie 39 landen te zien zijn bij maar liefst zes buren. Om dit te vieren wordt de Boijmans Burendag georgani- • Op sociale media heeft het museum een seerd met een speciaal programma van work- groeiende achterban van 239.000 volgers shops, flitsrondleidingen, singer songwriters en spoken word. Helaas vindt deze niet plaats vanwege de lockdown. Met twee nieuwe ten- Marketing en communicatie vertaalt inhou- toonstellingen bij het Chabot Museum en het delijke boodschappen en museumprojecten Wereldmuseum is opnieuw een deel van de col- in een gevarieerd aanbod van communicatie- lectie zichtbaar. Ook dit jaar worden alle nieuwe middelen naar geselecteerde brongroepen. openingen en bestaande buurtentoonstellingen Dat blijkt ook digitaal heel goed mogelijk, voorzien van een overkoepelende campagne hoewel de fysieke ontmoeting met bezoekers, met als doel te communiceren waar de museum- partners en collega’s een belangrijk onder- collectie te zien is. In print, citydressing, een deel is van het communicatiewerk. Een van digitale outdoorcampagne, online advertenties, de kerntaken is het enthousiasmeren van radiocampagnes op RTV Rijnmond en in de publiek, partners en media voor programma eigen media wordt Boijmans bij de Buren onder en collectie. De internationaal gerenommeerde de aandacht gebracht. kunst- en designcollectie blijft tijdens de grootschalige verbouwing van het museum zichtbaar voor bezoekers bij onze partners Boijmans in de Stad in Rotterdam, nationaal en internationaal in Boijmans bij de Buren, Boijmans in de Stad, In het kunstproject Human Power Plant in Boijmans in de Klas en met internationale Bospolder-Tussendijken (BoTu) gaat een tentoonstellingen. team onder leiding van kunstenaar Niels 82 83 Beeldmerk tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru museum en Zilveren Opening, ontwerp Thonik V.l.n.r. Wethouder Said Kasmi, museumdirecteuren Ina Klaassen en Sjarel Ex, architect Winy Maas en wethouder Bas Kurvers voorafgaand aan de Zilveren Opening, foto Aad Hoogendoorn

Post samen met de bewoners van de wijk iedereen, maar vooral voor Rotterdammers, Centraal Station en het KPN-gebouw aan van de RIVM-maatregelen. Elke mijlpaal BoTu op zoek naar een inclusieve en pas- gezinnen met kinderen die vanwege de de voet van de Erasmusbrug te zien en toont wordt vastgelegd door architectuurfotograaf sende energietransitie. De communicatie is pandemie niet op vakantie kunnen gaan. In de Ahoy Rotterdam het als animatie groot op het Ossip van Duivenbode, gedeeld op de sociale voornamelijk lokaal gericht op het bereiken campagne staat niet de gebruikelijke museale gebouw. De pr-machine draait op volle toeren media en massaal geliked door onze achterban. en activeren van buurtbewoners. insteek centraal maar de experience. In een met aandacht in veertien landen. Het gebouw blijkt van grote communicatieve De online tentoonstelling De afbreekeconomie extreem korte voorbereidingstijd van zes Vijf jonge beeldmakers creëren aansprekend waarde en wordt door velen omarmd, is in zichzelf een communicatiemiddel en weken wordt een campagne gemaakt en foto- en filmmateriaal dat massaal wordt gefotografeerd en gedeeld. gaat over een alternatieve economie die uitgevoerd, samen met partners in de stad, gedeeld door bestaande en nieuwe volgers. Naast het exterieur worden ook de werkzaam- breekt met het fossiele tijdperk. waarbij de nadruk ligt op online en outdoor De tentoonstelling raakt uitverkocht. Bijna heden aan het interieur vastgelegd. Om zichtbaarheid. Met de Rotterdampas wordt 22.000 mensen beleven de experience vanuit zoveel mogelijk mensen op de hoogte te een uitgebreide campagne opgezet die hun eigen auto of een door Breeman BMW en houden van de niet zichtbare werkzaamheden Boijmans Ahoy drive-thru mensen met een kleine beurs bereikt en in MINI ter beschikking gestelde elektrische en ontwikkelingen, worden veel online-middelen museum staat stelt de tentoonstelling te bezoeken. auto. Het succes resoneert nog lang na. ingezet. Via de webcam kijken bezoekers Gedurende vier weken draait het campagne- live mee op de bouwplaats en volgen de Twee iconen van de stad Rotterdam, onverwacht beeld, twee bewegende koplampen, op zestig bouw op de voet. In een negendelige vlog­ maar dit jaar zo passend, werken samen en digitale vlakken in Rotterdam en wordt de Depot Boijmans Van serie neemt hoofd huisvesting Wout Braber bouwen in de zomer met het Rotterdamse tentoonstelling via de eigen online-kanalen Beuningen de kijkers mee in het depot. In juni vallen evenementenbureau JMR een onvergetelijke en die van vele partners gedeeld. Dankzij 25.000 exemplaren van Depot Journaal 4 op ervaring. Boijmans Ahoy drive-thru museum is Rotterdam Make It Happen is deze visual Ondanks covid-19 gaan de bouwwerkzaam- de mat bij 13.000 Rotterdamse huishoudens exclusief aan deze tijd en inclusief voor de hele periode op het WOW-scherm bij heden aan het depot door met inachtneming en relaties van het museum. 84 85 Een mijlpaal is de Zilveren Opening in het gebouwde omgeving) opent het mini-depot laatste weekend van september. Bijna 8.000 in bijzijn van Ina Klaassen, Arjen Ketting kaarten zijn binnen drie uur vergeven. (MVRDV), Roelof Prins (Stichting De Verre Degenen die naast grijpen zien via een Bergen) en Marc van Buren (Miniworld uitgebreid online programma met verdiepende Rotterdam). informatie hoe het gebouw vorm krijgt. De In samenwerking met fotografen Zahra Reijs kijkcijfers online zijn hoog met een bereik & Milan van Dril, Suzanne Koopstra en van ruim 1,3 miljoen mensen. De spin-off Ashley Röttjers, dichtkunstenaar M., muzikant van de Zilveren Opening is ongekend en zet Winterdagen, filmmaker Ruben Hamelink, het depot én Rotterdam goed op de kaart. dansgezelschap Conny Janssen Danst, ontwerpers Susan Bijl, Joline Jolink, AnoukxVera, alleskunners André Marques & Samenwerken Tim Wes en Gers! Magazine, creëren we bijzondere, eigenzinnige en ontroerende Het museum werkt structureel samen met werken in het teken van het nieuwe iconische allerlei partijen in de stad. Met het depot kunstdepot. spreken we nieuwe brongroepen aan en De filmBouwgrond voert ons mee terug naar zien we graag meer Rotterdammers en jonge het begin van de bouw, naar toen het depot mensen dan voorheen in het museum. Het nog bouwgrond was. De Rotterdamse dicht- museum is in transit en doet er veel aan om kunstenaar M. schreef de tekst Bouwgrond, zichtbaar te blijven, onder meer door het muzikant Winterdagen componeerde de initiëren van passende samenwerkingen muziek, en filmmaker Ruben Hamelink Miniatuurversie van Depot Boijmans Van Beuningen wordt permanent geplaatst in Miniworld Rotterdam, foto Aad Hoogendoorn met tientallen instellingen en creatieven in maakt de gelijknamige film als een visuele de stad. Dit jaar wordt Museum Boijmans verrijking bij het muziekstuk, in dans omgezet Van Beuningen officieel merkpartner van door Conny Janssen Danst. de merkalliantie Rotterdam Make It Happen. Rotterdams tassenontwerper Susan Bijl Museum en Boekhandel Donner organiseren vertaalt het zilverglanzende gebouw naar sinds november 2019 samen Boijmans in een tas, Mirror & Agaat in een oplage van Donner, een reeks gratis lezingen. Dit jaar 2.000 stuks, die het licht in de zilveren stof staan drie lezingen op het programma, waar- weerspiegelt. De aankondiging van de tas van de eerste twee fysiek, met conservator op de social mediakanalen voorspelt het Alexandra van Dongen over Ateliergeheimen succes. Lange rijen vormden zich bij de in Museum Rotterdam en over Andries winkels van Susan Bijl en de pop-up store Copier met kleinzoon Laurens Geurtz en in het depot en de webshop van Susan Bijl Joffrey Walonker van Royal Leerdam is binnen drie minuten leeg. Crystal. De laatste lezing is online, met Ontwerpersduo AnoukxVera, gevestigd in MRVDV-architect Arjen Ketting en hoofd De Wasserij, gebruikt de reststof van de tas Collectie en onderzoek Sandra Kisters. Mirror & Agaat voor het produceren van toolbelts, geïnspireerd op de bouwhesjes, Rotterdam kleurt zilver die worden gedragen door depotmedewerkers Op 2 juli wordt de maquette-versie (1:50) tijdens de Zilveren Opening. Een prijsvraag van Depot Boijmans Van Beuningen in levert honderden reacties op, zestig mensen Miniworld Rotterdam onthuld. Wethouder winnen een limited edition toolbelt. Kurvers (Bouwen, Wonen en Energietransitie Dansers van Conny Janssen Danst in het depot tijdens de opnames van de filmBouwgrond , foto Aad Hoogendoorn 86 87 Gers! Magazine #28 staat volledig in het conservatoren, andere medewerkers en teken van het depot. Op 16 september wordt gasten in Facebook Live kunstwerken uit de het magazine gelanceerd op het dak van het collectie. Om bewoners van zorginstellingen depot en in een oplage van 10.000 exemplaren een hart onder de riem te steken bezorgt het in de stad verspreid. museum ruim 800 depotpuzzels op zeventig De Rotterdamse ontwerper Joline Jolink laat locaties in Rotterdam en de regio Rijnmond. zich inspireren door het depot. Op een van de heetste dagen van het jaar fotografeert ze met een team op het dak van het depot haar Bezoekersonderzoek Boijmans najaarscampagne. De beelden zijn te zien in magazines en op Jolink’s social mediakanalen. Sinds 2016 verricht het museum het Omdat dit weerspiegelende gebouw nooit Bezoekersonderzoek Boijmans (BOB), een één gezicht heeft, maken Zahra Reijs en doorlopend online marktonderzoek in samen- Milan van Dril een reeks video’s waarin we werking met onderzoeksbureau Metrixlab. door de ogen van anderen het depot bezien. Na de sluiting van het museumgebouw in In tien filmische portretten reflecteren vijftien 2019 stopt dit onderzoek. Bij Boijmans Ahoy mensen op het depot terwijl het gebouw ook en de Zilveren Opening ontvangen ruim hen reflecteert. De geportretteerden vertellen 30.000 bezoekers na afloop van het bezoek over hun interpretatie van het nieuwe icoon een online vragenlijst die inzicht verschaft in en brengen het gebouw steeds meer tot het profiel van de bezoekers. De resultaten Ina Klaassen krijgt van hoofdredacteur Sander Grip het eerste exemplaar van de speciale Gers! editie over het depot uitgereikt, leven. De reeks wordt gedeeld op Instagram zijn opvallend. Boijmans Ahoy trekt een foto Luc Buthker Photography en getoond tijdens de Zilveren Opening. jongere doelgroep naar de tentoonstelling, 30% van het bezoek is 50 jaar of jonger. De tentoonstelling is significant meer bezocht Covid-19: B there wordt B home door ouders met kinderen, 24% ten opzichte van 8,3% in het museum. 31% komt uit Nu de collectie vanwege de pandemie langere Rotterdam, in het museum was dit 15%. tijd niet te zien is en iedereen thuisblijft, Bezoekers beoordelen de tentoonstelling experimenteren we dit voorjaar online met met een 7,8, waarvan 68% de tentoonstelling het zichtbaar houden van de collectie. We een 8 of hoger geeft en bijna een kwart een roepen mensen op om in de 42.000 kunst- 9 of 10. Van de ondervraagden vindt 92% de werken van de online collectie te duiken voor totaal­beleving de meest bepalende en onder- de dagelijkse dosis kunst en inspiratie met scheidende factor, het bezoek met een elek- het gevarieerde aanbod van online-activiteiten trische auto 74% en het vrij rond kunnen voor jong en oud: B home en blijf gezond. rijden 54%. 52% is vooral te spreken over de Het Instagramaccount staat in het teken van grote videokunstwerken. Voor 11% was dit een hedendaags experiment, een tekenesta- het eerste bezoek aan Museum Boijmans fette geïnspireerd op het surrealistische spel Van Beuningen. Cadavre Exquis. Kunstenaar Iwan Smit geeft Wat betreft de Zilveren Opening is 63% van het startschot met een beeld samengesteld het bezoek 60 jaar of ouder, maar liefst 68% uit drie werken uit de collectie. De volgende komt uit Rotterdam en 17% uit de regio maker neemt twee elementen over uit de Rijnmond. 97% geeft aan volgend jaar weer laatste tekening en voegt er een nieuw terug te komen en een kaartje te kopen voor De Tool Belt door ontwerpduo AnoukxVera. Deze worden gedragen door medewerkers tijdens de Zilveren Opening, foto Bo Bannink element aan toe. Iedere week bespreken een bezoek aan het depot. 88 89 Media-aandacht luisterpost Boijmans Hillevliet. Internationale media-aandacht voor het Ondanks covid-19 heeft het museum zeer depot komt uit 35 landen in alle continenten veel media-aandacht. Museumprogramma’s met 206 artikelen waaronder grote stukken in en depot worden maar liefst 3.290 keer ge- onder meer The Guardian, The Washington noemd in de nationale media (print, online, Post, El Pais en het omslag van Chinese Art radio/tv) met een mediawaarde van ruim Newspaper. Ook plaatst de The New York 7 miljoen euro en een internationaal bereik Times het digitale artikel uit eind 2019 in van 300 miljoen mensen. Mede dankzij extra januari op de voorpagina van de gedrukte inzet op het benaderen van redacties van krant. RTV-programma’s zijn museum en depot ruim 300 keer op de regionale en landelijke Naast het depot is Boijmans Ahoy een absolute radio (244) en televisie (60). mediavulkaan met 365 items in de nationale Het NOS Journaal besteedt onder andere media en 42 in de internationale media. De aandacht aan de Boijmans-tentoonstelling binnen- en buitenlandse media publiceren This is Surrealism! in het Cobra Museum en uitgebreide artikelen in Ile Sole 24 Ore en aan Boijmans Ahoy drive-thru museum. The Art Newspaper, maar ook titels in India, Naast de vele items van RTV Rijnmond, Turkije, Filipijnen, Maleisië, Singapore en Iran. maken ook televisieprogramma’s als Nu te De Belgische en Duitse televisiejournaals zien (Surrealisme in Cobra Museum) en maken items en de Chinese Financial Times Koffietijd (Boijmans in de Klas) reportages bericht groot. Boijmans bij de Buren is te zien over het museum. Van Friesland, Flevoland op de pagina’s van regionale en landelijke Journalisten op de vijfde verdieping van het depot tijdens de perspreview voorafgaand aan de Zilveren Opening tot Zeeland wordt in regionale radioprogram- media, zoals de Havenloods, Museumtijdschrift, ma’s stilgestaan bij verschillende nieuwsfeiten Telegraaf en AD, net als Boijmans in de Klas, over het museum. Nationale radioprogram- Boijmans Hillevliet en de surrealisten in het ma’s als BNR Zakendoen, Bouwmeesters, Cobra Museum. De ochtend van 4, Sublime FM, Radio 538, Over alle projecten en ontwikkelingen worden Met het Oog op Morgen, NPO Radio 1, in totaal 34 persberichten uitgestuurd waarvan 3FM en Opium berichten over het museum. de meeste worden opgepakt. De perspreviews Het depot eist de meeste aandacht op en rondom depotwerkzaamheden, Boijmans wordt 925 keer genoemd in de nationale Ahoy drive-thru museum, Wereldmuseum en media. Tientallen spreads of paginagrote de Zilveren Opening worden goed bezocht krantenartikelen verschijnen in onder meer door regionale, nationale en internationale het FD, de Volkskrant, NRC Handelsblad, media. De perspreviews in het depot trekken AD, Trouw, het Parool en Telegraaf. zo’n 150 Nederlandstalige en internationale Landelijke televisieprogramma’s als: journalisten, fotografen, cameraploegen, EenVandaag, De Vooravond, Op1, RTL influencers en bloggers. Ook vindt er een Nieuws, Editie NL, 5 uur Show en verschil- Chinees online persgesprek plaats met 25 lende programma’s van RTV Rijnmond journalisten. In samenwerking met Pickles PR, filmen uitgebreid in, op en rondom het depot. Rotterdam Partners en MVRDV worden vele Kunststof Radio maakt een speciale uitzen- tientallen internationale journalisten live of via ding vanuit het depot en RTV Rijnmond komt onlineverbindingen betrokken bij het depot. tweemaal langs voor een drie uur durende De Depot Shopping Bag Mirror & Agaat, in samenwerking met tassenontwerper Susan Bijl, was tijdens de Zilveren Opening live uitzending vanuit het depot en vanuit snel uitverkocht, foto Jan Bijl 90 91 ‘[the Depot] is a work of art in itself’ Sociale media – The Washington Post Op sociale media heeft het museum bijna 239.000 volgers (221.000 in 2019). Instagram ‘To call the Depot a warehouse is, it turns speelt een steeds belangrijker rol in het berei- out, to do it a considerable disservice: the ken van jongeren. Instagram telt bijna 50.000 building is an attempt to turn the Boijmans volgers, Facebook meer dan 78.000 en Twitter inside out.’ – The Guardian bijna 94.000. Het museum continueert de social mediastrategie en richt zich online ‘The new Depot establishes a dialogue vooral op de jonge doelgroep (20-40 jaar) met between modern and avant-garde.’ – El País nieuwe concepten, zoals de surreële estafette tijdens de eerste lockdown. Daarnaast toont ‘De kwaliteit van de stukken rechtvaardigt het museum ook maatschappelijke betrokken- het uitroepteken achter de tentoonstellings­ heid door zich actief te verhouden tot #black- titel. Ze zijn ronduit iconisch.’ outtuesday en het daaropvolgende protest – Het Parool over This is Surrealism! in Rotterdam. In samenwerking met het Stadsarchief Rotterdam worden beelden van ‘Van drive-thru’s kijk je misschien niet meer het Black Lives Matter-protest gearchiveerd. zo snel op. Zeker niet in coronatijd, waarin Het depot wordt vanuit verschillende hoeken ze regelmatig een corona-proof oplossing belicht en krijgt extra aandacht dankzij een zijn. Maar deze kunstige drive-thru is er online campagne in samenwerking met het één uit duizenden.’ – ELLE progressieve platform Glamcult. Het museum Instragrampagina @boijmans van de tentoonstelling Boijmans Ahoy drive-thru museum met beelden van Stacii Samidin, werkt ook dit jaar samen met het creatieve Aram de Groot en Amie Galbraith platform Almost Not Done en creëert een Boijmans Online interviewserie rondom het depot waarin jonge- ren Winy Maas van MVRDV interviewen. Voor Dit jaar neemt het bezoek aan de website het eerst verschijnen er twee online-tentoon- af terwijl het aantal inschrijvers van de stellingen in samenwerking met kunstenaar nieuwsbrief toeneemt. Tot de sluiting halver- Maarten Bel en ROC Zadkine, en met kunste- wege 2019 bezoekt meer dan de helft van naar Tom van Veen en The New Originals. de bezoekers de website voor praktische Dit past bij de strategie waarmee Instagram bezoekinformatie. We zien pieken in niet wordt gezien als communicatiekanaal, websitebezoek rondom Boijmans Ahoy en maar als een online ruimte die wordt gepro- de Zilveren Opening. grammeerd. Vrijwel alle content wordt ook dit jaar verspreid zonder advertentiebudget.

Website bezoek 2020 2019

boijmans.nl 759.503 935.886

overige websites* 11.541 27.497

Totaal 771.044 963.383

nieuwsbrief 31.070 26.392

* oude websites en aparte websites voor de webshop en edu- catieve programma’s

Depot Boijmans Van Beuningen siert de omslagen van de Chinese Art Newspaper en The New York Times

92 93 genieten van heel veel kunst. Bovendien kun- Conservatoren nen er twee prenten voor het verzamelgebied Deense grafiek worden verworven. Hoewel Directeur: Sjarel Ex bezoek aan veilingen en kunsthandels in het buitenland uitgesloten is, komt er in de zomer De conservatoren van Museum Boijmans nog een bijzondere aanwinst: de Songes Van Beuningen verrichten wetenschappelijk drolatiques de Pantagruel. Een antiquariaat onderzoek naar de collectie, geven rondlei- uit Parijs stuurt dit zestiende-eeuwse dingen en colleges, initiëren projecten in de prenten­boekje op ter inzage en beoordeling, stad en in binnen- en buitenland, schrijven waarna het kan worden aangekocht met catalogi en andere publicaties, ontwikkelen steun van de Vereniging Rembrandt en de tentoonstellingen, formuleren aankoop­ Stichting Lucas van Leyden. Verder heb ik voorstellen, begeleiden restauraties en veel schrijfwerkzaamheden dit jaar: bijdragen onderhouden een internationaal netwerk aan een Russische congresbundel, een Duits van verzamelaars, kunsthistorici, museum­ kunstenaarslexicon, een Amerikaanse ten- conservatoren en andere specialisten en col- toonstellingscatalogus en – wat dichter bij lega’s uit het museale veld. De conservatoren huis – een artikel voor het boek dat zal ver- staan onder leiding van de directie en werken schijnen bij de opening van het depot in 2021. projectmatig samen met de verschillende sectoren van het museum, waarbij zij verantwoordelijk zijn voor de inhoud. Friso Lammertse, conservator oude schil­der- en beeldhouwkunst, treedt per 1 maart uit dienst. Mireille Linck start per 1 oktober als junior conservator prenten.

Zie voor een overzicht van alle presentaties bijlage C en alle externe activiteiten en nevenfuncties van de wetenschappelijke staf bijlage F.

Alexandra van Dongen, conservator historische vormgeving Dit jaar opent de tiende Boijmans bij de Buren-tentoonstelling: Remix Rotterdam. Boijmans x Wereldmuseum. Het samenbren- gen van twee museale Rotterdamse collec- ties biedt meervoudige perspectieven op beide verzamelingen. Ook ben ik betrokken bij het grootschalige onderzoek naar het koloniale verleden van de stad Rotterdam en Peter van der Coelen, draag daartoe met Liane van der Linden een conservator prenten en tekeningen hoofdstuk bij aan een van de drie bundels De TEFAF in Maastricht, een week voor de die in 2020 verschijnen. De museumcollectie eerste lockdown, blijkt dit jaar de laatste zestiende-eeuws keuken- en tafelgerei wordt mogelijkheid om min of meer ongestoord te gepubliceerd in een nieuwe editie van Het 94 95 Excellente Kookboek van Doctor Carolus Annemartine van Kesteren, eerste het bijeenbrengen en onderzoeken van Battus uit 1593 door Marleen Willebrands en conservator design de grote collectie prenten van Giovanni Christianne Muusers. Het boek wint de Gerrit Het is door covid-19 een jaar van rennen of Battista Piranesi voor een online bestandsca- Komrij Prijs 2020. Verder gaat mijn aandacht stilstaan geworden. In deze dynamiek ont- talogus. Ten tweede het opstarten van een on- naar het programma in Boijmans Hillevliet. staat eind mei het idee een tentoonstelling derzoek naar prentalbums afkomstig uit de In samenwerking met schrijver Abdelkader te maken die vanuit de auto wordt beleefd, verzameling van Friedrich August II van Benali en theatermaker Gabby Bakker gaan waar ik als een van de conservatoren bij be- Saksen. Rondom deze albums hangen vele we op zoek naar verhalen van mensen en trokken ben. Zes weken later opent Boijmans nog onopgeloste vragen, zowel op kunsthisto- voorwerpen rondom eetcultuur. Deze worden Ahoy drive-thru museum; een tour de force risch als op conserveringsgebied. Verder gaat omgezet in een tafelspel, een vorm van Saskia van Kampen-Prein, conservator die we met het hele team van het museum mijn aandacht uit naar het bekend raken met gelegenheidstheater, dat dateert uit de tijd moderne en hedendaagse kunst neerzetten. Er worden ook andere program- de praktijken van de kunsthandel en het ver- van Erasmus. Na maanden van onzekerheid vanwege ma’s voor de stad ontwikkeld: een schaduw- trouwd raken met de uitgebreide verzameling covid-19, opent op 1 juni This is Surrealism! collectie voor Zuid met Bas van Beek, plas- grafiek van het museum. The Boijmans Masterpieces in het Cobra ticvrije replica’s van kunststofklassiekers uit Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen. de museumcollectie met Studio Klarenbeek Het is de eerste coronaproof presentatie die & Dros en met Christien Meindertsma ‘oog- het museum maakt. Dit betekent mondkapjes sten’ we linoleum uit de oude museumzalen op tijdens het installeren van alle kunstwerken, om er een circulair Boijmansproduct mee te het uitstippelen van een looproute op zaal en ontwikkelen. Met de ontwerpers Koehorst In het drastisch terugbrengen van de werkenlijst ’t Veld en filmmaker Roel van Tour wordt in zodat het publiek letterlijk de ruimte krijgt. In de loods van Atelier Van Lieshout een eerste de toekomst wil het museum een centrum ter digitale tentoonstelling opgenomen: De bestudering van het surrealisme opzetten, wat afbreekeconomie. Met Human Power Plant Albert Elen, senior conservator mede mogelijk wordt gemaakt dankzij een van Melle Smets onderzoeken we in tekeningen en prenten genereuze schenking van het echtpaar Bospolder-Tussendijken hoe mensen met Mienke Simon Thomas, senior Het jaar staat voor mij wederom in het teken Vancrevel en De Jong, die dit jaar besluiten om een kleine portemonnee ook profijt kunnen conservator toegepaste kunst en van het onderzoek naar de collectie vroege hun omvangrijke bibliotheek aan het museum hebben van de aanstaande energietransitie. vormgeving Italiaanse tekeningen, dat zal resulteren in over te dragen. Daarmee beschikt het museum In het laatste jaar voor mijn pensionering een online bestandscatalogus in 2022. in een klap over de meest complete en breed krijg ik de gelegenheid mij volledig te richten Dit Boijmans-Getty Paper Project, een van opgezette surrealistische bibliotheek ter op een onderzoek naar de geschiedenis van meerdere door de Getty Foundation (Los wereld. Deze verzameling wordt toegelicht in de afdeling kunstnijverheid en vormgeving. Angeles) gefinancierde projecten bij prenten- de Boijmans Studie die ik schrijf met Laurens Dit zal in 2021 resulteren in een boek. Na kabinetten wereldwijd, wordt uitgevoerd met Vancrevel en die in 2021 wordt gepubliceerd. bijna 28 jaar in het museum gewerkt te heb- de tweede curatorial and research fellow, ben is het bijzonder bevredigend om het hoe Klazina Botke. Het onderzoek wordt tevens en waarom van deze omvangrijke verzamel­ bijgestaan door acht internationale externe afdeling vanaf de oprichting van het museum deskundigen die samen ongeveer een derde in 1849 te kunnen reconstrueren en beschrij- van de 385 te onderzoeken tekeningen voor ven. Aspecten van de collectie, die al die hun rekening nemen. De coronapandemie Mireille Linck, junior conservator prenten jaren ook voor mij toch een beetje raadsel- bemoeilijkt het werk en studiereizen naar Op 1 oktober start mijn aanstelling als junior achtig bleven, blijken heel goed verklaard te Parijs en Florence gaan niet door. De tweede conservator prenten voor een periode van kunnen worden. Mijn hoop en verwachting is Expert Meeting met internationale deskundigen twee jaar, mogelijk gemaakt dankzij een beurs dat dit onderzoek voor de toekomst van be- vindt online plaats en levert waardevolle van het Mondriaan Fonds. Mijn eerste maan- lang zal blijken te zijn en mijn opvolger een nieuwe inzichten op. den staan in het teken van twee projecten. Ten handvat biedt. Dit alles betekent wel dat ik 96 97 mij afzijdig heb gehouden van het dagelijkse Uitgeverij reilen en zeilen in het museum. Het afscheid in 2021 zal daardoor minder abrupt zijn. Het museum heeft een eigen uitgeverij die bestaat uit 2 medewerkers (1,6 fte). De uit­ geverij verzorgt tentoonstellingscatalogi en publicaties over de collectie, evenals de jaar- lijkse museumagenda en het jaarverslag. Auteurs zijn zowel de eigen wetenschappelijke staf als externe deskundigen. De uitgeverij werkt met diverse externe vormgevers. De in 2007 gestarte wetenschappelijke reeks Boijmans Studies – over onderwerpen die gerelateerd zijn aan de collectie en de geschiedenis van het museum – wordt Francesco Stocchi, conservator moderne vormgegeven door thonik. en hedendaagse kunst In dit uitzonderlijke jaar zijn veel plannen Dit voorjaar verschijnt de vijftiende Boijmans omvergeworpen of aangepast. Zo is de 34e Studie over de Amerikaanse kunstenaar Biënnale van São Paulo waarvan ik medecu- James Lee Byars, geschreven door Els rator ben een jaar uitgesteld naar september Hoek. Byars’ correspondentie met de toen- 2021. Gedurende het jaar is mijn werk gewijd malige directeur van het Antwerpse ICC Flor aan het bedenken van tentoonstellingspro- Bex en diens vrouw Lieve De Deyne, en met jecten rond de museumcollectie. Dit resul- Wies Smals, oprichter van De Appel in teert onder meer in het unieke en ambitieuze Amsterdam, vormt het uitgangspunt voor een Boijmans Ahoy drive-thru museum, waar ik meerjarig onderzoek naar zijn kunstpraktijk met veel plezier met alle andere collega’s en activiteiten in Nederland en België. Ook aan werk. Dit nieuwe tentoonstellingsmodel verschijnt Best of Boijmans, met meer dan blijkt een succes, dankzij de gezamenlijke 150 hoogtepunten uit de collectie, afgewis- inspanningen van het geweldige museum- seld met wetenswaardigheden. De pocket­ team. In het najaar zijn we begonnen met de formaat publicatie is vormgegeven door aanpassing van het tentoonstellingsformat Tessa van der Waals. In de 73ste Boijmans voor andere internationale locaties. Verder Agenda wordt de lezer uitgenodigd Aan tafel. gaat mijn aandacht naar de voorbereiding Aan de hand van 54 kunstwerken uit de van een tentoonstelling in het depot rondom collectie beschrijft auteur Alex de Vries hoe een nieuwe aanwinst. In deze tijd van histori- tafels in alle soorten en gedaanten zijn sche herbeoordelingen is het fascinerend verbeeld. Verder werkt de uitgeverij aan het om binnen de collectie op zoek te gaan naar zestiende deel in de serie Boijmans Studies nieuwe verhalen en innovatieve manieren gewijd aan de schenking surrealistische om deze te vertellen. kunst van Laurens Vancrevel en Frida de Jong die volgend jaar verschijnt, aan het Depot Journaal en aan de ontwikkeling van digitale bestandscatalogi.

Zie voor een overzicht van alle publicaties bijlage E.

98 99 voor de Vereniging van Rijksmusea (VRM). Bedrijfsvoering Daarnaast werkt het museum regelmatig met zzp’ers en is verder afhankelijk van de niet Directeur: Ina Klaassen aflatende inzet van stagiaires.

• Als gevolg van covid-19 werken de medewerkers vanaf 12 maart vanuit huis Financiën met uitzondering van enkelen die werk- plek gebonden taken uitvoeren Het museum sluit af met een positief resultaat door lagere personeelskosten als gevolg • Op de laatste dag van het jaar wordt fase van doorbelastingen en detachering van 1 van het ERP-project opgeleverd en gaat personeel in verband met de sluiting van live op 1 januari 2021 het museum, tijdelijke vacatures, nauwelijks gebruik van de verzuimvoorziening en lagere • De nieuwe hoofdstructuur voor de huur- en onderhoudskosten. Door de corona- museumorganisatie wordt vastgesteld crisis zijn de kantoor- en communicatiekosten en van een positief OR-advies voorzien lager, vooral porti en drukwerk. Het positieve resultaat verbetert enigszins • De begroting krimpt als gevolg van de al jaren zorgelijke vermogenspositie van de sluiting van het museum 2020 van het museum, waardoor het museum risico’s 12,5 naar 10 mln. in de exploitatie kan gaan opvangen. Financiën bereidt de overgang van de boek- • In november besluit het College van houding van Exact naar AFAS per 1 januari Burgemeester en Wethouders het subsidie 2021 voor als onderdeel van de eerste fase aan het museum in het Cultuurplan van het ERP-project. Diverse administraties 2021-2024 met 400.000 euro per jaar binnen het museum zullen vanaf nu worden te verlagen gekoppeld, zoals de boekhouding, het inkoopproces, de salaris- en personeels­ • Het personeelsbestand van het museum administratie, managementinformatie en is in 2020 van 133 naar 115 fte gegaan, het CRM. een krimp van 13,5% In november besluit de gemeenteraad om het cultuurplansubsidie van het museum vanaf 2021 te verlagen met 400.000 euro Bedrijfsvoering bestaat uit de afdelingen per jaar. Financiën, ICT en informatiebeheer, Personeel en organisatie, Huisvesting, onderhoud en floormanagement, Beveiliging, ICT en informatiebeheer bewaking en veiligheid, Postkamer, Museumwinkel en Horeca. De realisatie De afdeling ICT stuurt het ERP-project aan. van Depot Boijmans Van Beuningen, de Het thuiswerken, gefaciliteerd door ICT, renovatie van het museumpand en de neemt een grote vlucht vanaf maart als organisatieontwikkeling vallen als project gevolg van covid-19. Als partner voor de onder de sector Bedrijfsvoering. connectiviteit in het depot verzorgt KPN de De vaste formatie is ondergebracht in de cao wifi-infrastructuur in het depot en wordt een 100 101 aanvang gemaakt met de inrichting van de Personeel en organisatie nieuwe digitale werkplek voor medewerkers. Het project wayfinding in het depot wordt Vanwege de covid-19-pandemie werkt het ondersteund door ICT evenals de inkoop overgrote deel van de medewerkers vanaf van audiovisuele apparatuur. 12 maart vanuit huis. Enkele mensen werken vanwege de plaatsgebondenheid van hun taken op een van de museumlocaties. Vanaf Beveiliging, bewaking en het moment dat duidelijk wordt dat het thuis- veiligheid werken voor langere tijd zal zijn, kunnen de medewerkers apparatuur en meubilair van Per 1 februari treedt een nieuw hoofd BBV in kantoor ophalen om tijdelijk hun thuiswerk- dienst. Met de oplevering van het depot in plek in te richten. zicht wordt medio 2020 een aantal nieuwe Verscheidene medewerkers krijgen van medewerkers aangetrokken, waaronder een dichtbij te maken met covid-19. Hetzij omdat nieuwe coördinator BBV. Vanaf december ze zelf zijn besmet hetzij omdat iemand in draait BBV onder verantwoordelijkheid van hun directe omgeving ziek wordt en in een BAM mee in de meldkamer van het depot. enkel geval zelfs overlijdt. De pandemie drukt Tijdens de Zilveren Opening in september zwaar op de organisatie. Vooral degenen die verzorgt BBV de bewaking en beveiliging van alleen wonen, kinderen hebben die al dan het pand. Vanuit de meldkamer in het gesloten niet thuisonderwijs volgen en mantelzorgers museum verzorgt de afdeling de bewaking staan onder druk. De meeste medewerkers van het museumgebouw en de opening en missen de dagelijkse omgang met hun Medewerkers tijdens de voorbereidingen van de Zilveren Opening van het depot, foto Aad Hoogendoorn sluiting van het depot. collega’s; het sociale aspect van werken in een organisatie. Sommige werkzaamheden Huisvesting, onderhoud en lenen zich beter voor digitale communicatie floormanagement dan andere. Zo blijken sollicitatieprocedures, per afdelingen, de taken en de functies Met behulp van een extern deskundige Het museum is sinds de sluiting in 2019 op ontwerpprocessen en brainstorms digitaal worden opgepakt. De organisatieontwikke- wordt het concept van de winkel in het depot diverse locaties actief: op kantoor, in de minder effectief te zijn. ling zal medio 2021 worden afgerond. opgesteld, het winkelaanbod bepaald en in depots, in het Stadsarchief en in de werk- overleg met John Körmeling een ontwerp plaats. Vanaf februari neemt het museum De verzuimcijfers zijn zeer laag. Met een Zie voor de kengetallen Personeel en organisatie bijlage G. gemaakt. ook haar intrek in Hillevliet 90 in stadsdeel percentage van 2,93% wijkt het cijfer sterk af Feyenoord, waar het een ‘luisterpost’ heeft van de landelijke trend en die in de museum- ingericht om voor- door- samen met bewoners sector. De verklaring hiervoor ligt mogelijk in Museumwinkel en horeca en kunstenaars op Zuid educatieve en het feit dat het museum dicht is, waardoor er onderwijsprojecten te ontwikkelen en uit te vrijwel geen arbeid op de werkvloer is en Met de sluiting van het museum in 2019 zijn voeren. De pandemie gooit echter roet in het men thuis flexibel met de arbeidsuren omgaat. de horeca en de winkel niet operationeel. eten waardoor de dependance tijdelijk sluit. Hoofd horeca neemt tot een paar maanden De realisatie van het depot en de ontwikkeling Het bestuur bestaande uit beide directieleden voor de opening van het depot de functie van van de renovatie vragen veel van de capaci- legt de hoofdstructuur voor de organisatie- hoofd winkel waar. Na financieel/juridisch teit van de afdeling huisvesting. Beide ontwikkeling voor aan de Ondernemingsraad, advies besluit de directie de horeca van het projecten ondervinden vertragingen waarvan die een positief advies afgeeft, waarna de depot en het gerenoveerde museum in de oorzaken buiten het museum liggen. uitwerking van de aansturing van de organi- principe onder te brengen in een horeca BV. satie en de beschrijving van de processen De businesscase wordt voorbereid.

102 103 Financieel verslag

Controller: Theo Haarsma

Dit verkort financieel verslag is ontleend aan het financieel jaarverslag 2020 van de Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen. De controleverklaring van de accountant mag niet aan het verkort financieel verslag worden toegevoegd. Bij het volledig financieel jaarverslag 2020 heeft de accountant een 393-verklaring afge- geven, waarvan de strekking goedkeurend is.

Resultaat en eigen vermogen Het jaar 2020 wordt afgesloten met een positief resultaat (na resultaatbestemming) van 659.000 euro. De algemene reserve neemt met 659.000 euro toe en bedraagt 835.000 euro positief per 31 december 2020. De bestemmingsreserves en -fondsen nemen tezamen 684.000 toe en bedragen 2.686.000 euro per 31 december 2020.

Subsidie Museum Boijmans Van Beuningen ontvangt conform artikel 11 lid 1 van de verzelfstandi- gingsovereenkomst een structurele subsidie van de gemeente Rotterdam. De subsidie­ beschikking wordt jaarlijks vastgesteld en is gebaseerd op een voortschrijdende vierjarenperiode.

104 105 Balans per 31 december 2020 en per 31 december 2019 Staat van baten en lasten

Bedragen in duizenden euro’s Bedragen in duizenden euro’s

Activa 31 december 2020 31 december 2019 Baten 2020 2019

Vaste activa Opbrengsten 369 1.925 • Materiële vaste activa 102 135 Subsidie gemeente Rotterdam 13.285 13.735 • Financiële vaste activa 179 180 Overige bijdragen 2.860 3.658

Totaal vaste activa 281 315 Totaal Baten 16.514 19.318

Vlottende activa • Voorraden 27 32 • Vorderingen 3.935 3.139 • Liquide middelen 7.623 6.600 Lasten Totaal vlottende activa 11.585 9.771 Personeelskosten 5.619 6.470 Totaal Activa 11.866 10.086 Afschrijvingen 33 23 Kosten van activiteiten 3.885 5.063 Overige bedrijfskosten 5.626 7.129

Totaal Lasten 15.163 18.685 Passiva 31 december 2020 31 december 2019 Rentebaten en -lasten -8 - Eigen vermogen • Algemene reserve 835 176 Onverdeeld Resultaat 1.343 633 • Bestemmingsreserves 1.398 780 Als volgt bestemd: Vrij besteedbaar deel van het eigen vermogen 2.233 956 • Bestemmingsreserves -618 -203 • Bestemmingsfondsen -66 -134 Bestemmingsfondsen 1.288 1.222 Eigen vermogen met een bestedingsverplichting 1.288 1.222 Resultaat (mutatie algemene reserve) 659 296

Totaal eigen vermogen 3.521 2.178

Voorzieningen 61 51 Schulden • Kortlopende schulden 8.284 7.857 Totaal schulden 8.284 7.857

Totaal Passiva 11.866 10.086

106 107 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling in kennis is gesteld, is de in de jaarrekening Eveneens conform de collectiebeheers­over­ gebruikte begroting daaraan aangepast mits eenkomst worden alle verworven kunst­­voor­ dit het inzicht vergroot. werpen eigendom van de gemeente Rotterdam De Stichting tot Beheer Museum Boijmans • Stichting Lucas van Leyden tenzij eigendomsoverdracht geschiedt aan Van Beuningen is opgericht op 4 oktober Van deze stichting is de bestuurder van de Algemeen een van de onder b. genoemde stichtingen. 2005. Per 1 januari 2006 werd het museum Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van De grondslagen die worden toegepast Kunstaankopen en bijdragen die bestemd verzelfstandigd. Vanaf die datum voert de Beuningen secretaris. voor de waardering van activa en passiva zijn voor kunstaankopen worden verant- Stichting het beheer over het museum. De In totaal heeft het museum in 2020 € 168.142 en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op woord in de staat van baten en lasten. Stichting heeft ten doel het in stand houden ontvangen van de Stichting Lucas van historische kosten. Voor zover niet anders en exploiteren van Museum Boijmans Van Leyden voor aankopen. vermeld worden activa en passiva opgenomen Gebruik van schattingen Beuningen te Rotterdam op een zodanige tegen nominale waarde. De opstelling van de jaarrekening vereist dat wijze dat het museum met haar collecties • Stichting Fonds Willem van Rede de directie oordelen vormt en schattingen en permanent ten dienste staat van de Van deze stichting is de bestuurder van De baten en lasten zijn toegerekend aan veronderstellingen maakt die van invloed zijn gemeenschap en haar ontwikkeling en de Stichting tot Beheer Museum Boijmans het jaar waarop ze betrekking hebben. op de toepassing van grondslagen, de gerap- tevens toegankelijk is voor het publiek. Van Beuningen voorzitter. Bedragen staan vermeld in duizenden euro’s. porteerde waarde van activa en verplichtingen In totaal heeft het museum € 1.029 in 2020 en van baten en lasten. De belangrijkste Verbonden partijen ontvangen voor administratieve De collectie schattingsposten betreffen de voorzieningen Enerzijds is sprake van verbonden partijen werkzaamheden. Conform de herziene collectiebeheersover- onderhoud en personeelsregelingen. De indien de Stichting tot Beheer Museum eenkomst die op 6 november 2020 is afge- daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken Boijmans Van Beuningen feitelijk beleidsbe- Grondslagen voor het opstellen sloten met de gemeente Rotterdam bestaat van deze schattingen. palend is in een andere (beleidsafhankelijke) van de jaarrekening de collectie van het museum uit: De schattingen en onderliggende veronder- rechtspersoon. Anderzijds is eveneens De gehanteerde grondslagen van waardering • de gemeentelijke collectie, in eigendom stellingen worden voortdurend beoordeeld. sprake van verbonden partijen indien een en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven van de gemeente Rotterdam; Herzieningen van schattingen worden opge- sleutelfunctionaris van de Stichting tot ten opzichte van vorig jaar. • voorwerpen in gedeeld eigendom van nomen in de periode waarin de schatting Beheer Museum Boijmans Van Beuningen De jaarrekening is opgesteld conform boek 2 de gemeente Rotterdam en een tweede wordt herzien en in toekomstige perioden zitting heeft in het bestuur en of het mana­ titel 9 BW, de Richtlijnen voor Jaarverslag­ partij, bijvoorbeeld de Stichting Museum waarvoor de herziening gevolgen heeft. gement van een gelieerde rechtspersoon. geving in het bijzonder RJ 640, de WNT en Boijmans Van Beuningen. De Stichting tot Beheer Museum Boijmans artikel 7 van de uitvoeringsregeling van de • voorwerpen in bruikleen van de Stichting Materiële vaste activa Van Beuningen is in geen van de verbonden Subsidieverordening Rotterdam 2014. Museum Boijmans Van Beuningen, de De materiële vaste activa worden gewaar- partijen beleidsbepalend, maar één directeur/ Voor de uitvoering van de Wet normering Stichting Lucas van Leyden, de Stichting deerd tegen verkrijgingsprijs onder aftrek van bestuurder is tevens bestuurder van bezoldiging topfunctionarissen in de (semi) Willem van der Vorm, de Stichting Het lineaire jaarlijkse afschrijvingen. Vanaf het Stichting Museum Boijmans Van Beuningen, publieke sector (WNT) heeft het museum Nederlandse Gebruiksvoorwerp, de moment van ingebruikname wordt afgeschre- Stichting Lucas van Leyden en Stichting zich gehouden aan de Beleidsregel toepassing Stichting H&F Mecenaat; ven op basis van de geschatte economische Fonds Willem van Rede. WNT en deze als normenkader bij het opmaken • voorwerpen, langdurig geleend uit de levensduur. van deze jaarrekening gehanteerd. Rijkscollectie, in beheer bij de Rijksdienst Investeringssubsidies en -bijdragen worden • Stichting Museum Boijmans Van voor het Cultureel Erfgoed; in mindering gebracht op de verkrijgingsprijs Beuningen Vergelijkende cijfers • voorwerpen aan de gemeente geleend van de activa waarop de subsidies en bijdra- Van deze stichting is de bestuurder van de De vergelijkende cijfers zijn, waar nodig door particulieren of instellingen, anders gen betrekking hebben. Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van slechts qua rubricering voor vergelijkings- dan voor tijdelijke tentoonstellingen; Beuningen secretaris. In totaal heeft het doeleinden aangepast. • de bibliotheek van de Stichting; Financiële vaste activa museum in 2020 € 546.410 ontvangen van Als begroting is de door de Raad van Toezicht • aan de collectie gerelateerd archief- en Bankgaranties zijn als overige vorderingen de Stichting Museum Boijmans Van vastgestelde begroting gebruikt. Daar waar documentatiemateriaal. opgenomen onder financiële vaste activa Beuningen voor aankopen, tentoonstellingen tussentijds bij bestuursbesluit de begroting is tegen nominale waarde plus eventuele ont- en verleende diensten. aangepast en de Raad van Toezicht hiervan vangen rente. 108 109 Voorraden Pensioenen Nalatenschappen Voorraden zijn gewaardeerd tegen historische De Stichting tot Beheer Museum Boijmans (en recht van vruchtgebruik) kostprijs. Bij de waardering van de voorraden Van Beuningen heeft zijn pensioenregeling Nalatenschappen worden verwerkt op het is rekening gehouden met op de balansdatum ondergebracht bij het Algemeen Burgerlijk moment dat de omvang van de nalatenschap opgetreden waardeverminderingen. Voor Pensioenfonds (ABP), het bedrijfstak­ betrouwbaar kan worden vastgesteld. Dit incourante voorraden wordt een voorziening pensioenfonds voor overheid en onderwijs. vindt plaats op grond van het stadium waarin getroffen. De pensioenregeling van het ABP is een de afhandeling van de nalatenschap zich zogenaamde toegezegd-pensioenregeling. bevindt. Hiervan is in ieder geval sprake bij Vorderingen Echter, het museum verwerkt deze regeling ontvangst van de akte van verdeling. Indien Waardering vindt plaats tegen nominale in de jaarrekening als een toegezegde-­ sprake is van nalatenschappen die met waarde. Een eventuele voorziening wegens bijdrageregeling, omdat in het geval van een vruchtgebruik zijn belast, dient bij de waar- oninbaarheid wordt op basis van individuele tekort bij het ABP geen verplichting bestaat dering van de nalatenschappen hiermee beoordeling van de inbaarheid van de tot het doen van aanvullende bijdragen rekening te worden gehouden. vorderingen bepaald. anders dan hogere toekomstige premies. Dit is conform de uitzonderingsregeling voor Vennootschapsbelasting Voorzieningen bedrijfstakpensioenfondsen in de Richtlijnen Sinds 2016 geldt een nieuw fiscaal regime Er is een voorzieningen getroffen voor voor de jaarverslaggeving (RJ 271.309). voor indirecte overheidsbedrijven waarbij zij jubileum­gratificaties. Voorzieningen worden normaal onder de vennootschapsbelasting gewaardeerd tegen nominale waarde. Alleen Per jaareinde verschuldigde premies worden vallen. Dat betekent dat de Stichting vanaf de voorziening voor jubileumgratificaties wordt als verplichting op de balans opgenomen. 2016 voor het hele bedrijf aangifte vennoot- gewaardeerd tegen de contante waarde. schapsbelasting moet doen. Echter, omdat De indexatie van de pensioenen is, zowel de Stichting is aangemerkt als ANBI-cultuur Vooruitontvangen investeringsbijdragen formeel als feitelijk, voorwaardelijk en is zorgen fiscale aftrekposten ervoor dat veelal voor Depot Boijmans Van Beuningen afhankelijk van voldoende middelen bij het geen sprake is van belastingplicht. De Voor de opslag van de collectie van het pensioenfonds. De Stichting tot Beheer Belastingdienst heeft over 2016 tot en met museum wordt Depot Boijmans Van Museum Boijmans Van Beuningen is niet 2019 daarom ook geen aangiftebiljet uitge- Beuningen gebouwd in opdracht van de verplicht bij te betalen voor indexatie van reikt. De verwachting is dat dat ook niet over Stichting Collectiegebouw. Als eigenaar van de uitkeringen. 2020 zal gebeuren. het grootste deel van de collectie financiert de gemeente Rotterdam dit gebouw voor een Subsidie gemeente Rotterdam groot deel. Stichting De Verre Bergen is De subsidie van de gemeente Rotterdam medefinancier. Gelden voor belangrijke over het boekjaar 2020 wordt definitief vast- inrichtingselementen zoals het entreegebied gesteld nadat de jaarrekening is overlegd. en een atriumvitrine worden door de Deze subsidie is vooruitlopend op de defini- Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van tieve vaststelling geheel als bate verwerkt. Beuningen door middel van een Capital Campaign geworven. Deze geworven gelden Bijdragen derden worden geboekt onder vooruitontvangen Alle in de jaarrekening opgenomen bijdragen investeringsbijdragen. Wanneer deze bijdragen van derden zijn toegekend, maar sommige worden uitgegeven, worden ze in mindering moeten nog verantwoord en/of formeel gebracht op de verkrijgingsprijs van de vastgesteld worden. investeringen (zie onder materiële vaste activa).

110 111 Baten 2020 Lasten in 2020 verdeling van de baten 2,2% recettes, winkel, horeca verdeling van de lasten 37,0% personeel 519.000 en bruikleenverkeer 14,5% kunstaankopen en totaal 16.514.000 60.000 9,8% fondsen totaal 15.171.000 collectiebeheer 48.000 3,7% huisstichtingen 10,9% tentoonstellingen, educatie 369.000 59,4% structurele subsidie en publieksbegeleiding 21,0% overige subsidies 29,7% huisvesting en onderhoud 3,1% loterijen 7,9% publiciteit, relatiebeheer 0,4% vrienden 1.200 en kantoor 0,3% particulieren

1.615.000 618.000 5.619

4.507

3.469.000

1.650 2.195

Subsidieafhankelijkheid

9.816.000 Het museum is gedurende 2017 – 2020

gemiddeld voor minder dan 50% afhankelijk 15% 18% 19% 17% 18% van de basissubsidie die het jaarlijks van de 2%

10% gemeente ontvangt. 16% 23% 28% 21%

21% 16% 13% 12%

59% 50% 50% 45% 46% Het museum als werkgever personeelskosten ziekteverzuim loonkosten 6.974 < 8 dagen 0,73% Baten 2017 2018 2019 2020 gemiddeld inhuur algemeen 72 8 – 43 dagen 0,85% Budgetsubsidie 9.277 9.472 9.671 9.816 9.441 inhuur voor tentoonstellingen en overige projecten 644 > 43 dagen 1,35% Overige subsidie 2.430 2.622 4.064 3.469 2.495 Omzet 5.662 4.689 1.925 369 3.875 totaal uitbetaald aan medewerkers 7.690 totaal 2,93% Bijdragen derden 3.097 3.934 3.658 2.860 3.702 Bedragen in duizenden euro’s Saldo 20.466 20.717 19.318 16.514 19.254 Bedragen in duizenden euro’s

112 113 zaken in het museum en overlegt minimaal een Raad van keer per jaar met de OR. De Raad bespreekt met de directie de plannen die het museum Toezicht ontwikkelt op inhoudelijk en financieel gebied. Op de expertise van de individuele raadsleden wordt regelmatig een beroep gedaan. Museum Boijmans Van Beuningen wordt geëxploiteerd door de Stichting tot Beheer Museum Boijmans Van Beuningen. Deze Samenstelling en profielschets stichting wordt bestuurd door een tweehoof- dige directie/bestuur. De toezichthoudende De Raad van Toezicht van de Stichting tot taken worden vervuld door een Raad van Beheer Museum Boijmans Van Beuningen Toezicht. Bestuur en toezicht verhouden bestaat uit zeven leden inclusief de voorzitter. zich tot elkaar conform het Raad-van- Bij het opstellen van een voordracht voor Toezicht-model, zoals dat is beschreven in een nieuw lid gaat de Raad uit van een de Governance Code Cultuur (2019). profielschets waarin de meest gewenste deskundigheden en andere kwalificaties In de praktijk betekent dit dat de directie/het zijn opgenomen. bestuur verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen van het museum. De Raad van Deze profielschets luidt als volgt: Toezicht stelt de begroting en de jaarrekening Voor het geheel van de Raad van Toezicht vast en ziet toe op de wijze waarop de directie/ wordt gestreefd naar diversiteit, onder meer het bestuur gestalte geeft aan het realiseren op het gebied van een evenwichtige verdeling van de doelstellingen van het museum. De over man/vrouw, leeftijd en (inter)nationale/ directie/bestuur wordt benoemd en beoordeeld lokale achtergrond. Een van de leden wordt door de Raad van Toezicht. De leden van de geacht expliciet het vertrouwen te genieten Raad van Toezicht worden, op voordracht van de families die Museum Boijmans Van van de Raad, gehoord het bestuur, benoemd Beuningen groot hebben gemaakt. De Raad door het college van B en W van de gemeente dient bij voorkeur te beschikken over deskun- Rotterdam. digheden op wetenschappelijk, artistiek, financieel, economisch, juridisch en politiek/ In 2020 vergadert de Raad van Toezicht zes bestuurlijk gebied. Bij voorkeur heeft een van keer. Wegens de slechte conditie van de de leden een achtergrond in (inter)nationaal gebouwen heeft de Raad van Toezicht al museumbeleid. enige tijd de verantwoordelijkheid om mede toe te zien op de kwaliteit van het collectie- De Raad van Toezicht functioneert conform beheer teruggelegd bij de gemeente, de de Governance Code Cultuur en streeft naar oplevering van het nieuwe depot zal het een meerstemmige samenstelling, waarbij de moment zijn waarop de Raad van Toezicht Code Culturele Diversiteit richtinggevend is. zijn verantwoordelijkheid voor het beheer van de collectie volledig herneemt. Samenstelling in 2020 De heer mr. J.D. Loorbach (1947), voorzitter, De Raad van Toezicht wordt door de directie advocaat bij NautaDutilh N.V. (afgetreden regelmatig geïnformeerd over de gang van per 31 december) 114 115 De heer drs. J.A. van Barneveld RA (1950), het museum. Dit betreft met name de jaar­ commissaris bij Brunel International N.V. rekening, de kwartaal- en halfjaarrapportages (afgetreden per 31 december) en de wijze waarop het museum zijn admi- Mevrouw dr. E.M. Rovers (1978), onafhanke- nistratieve organisatie inricht. lijk cultuurhistorisch onderzoeker Leden van de Raad van Toezicht nemen De heer mr. B. Vaandrager (1969), partner en regelmatig individueel deel aan programma’s hoofd Benelux bij Rothschild & Co die door het museum worden geëntameerd. Mevrouw drs. C.A. Pieters (1949), freelance kunsthistoricus De heer J.B.J. Stegmann (1960), commissaris en bestuursadviseur, (aangetreden per 4 februari 2020, per 1 januari 2021 benoemd tot voorzitter) De heer ir. A. Salemi (1977), partner SENS real estate b.v., lid raad van commissaris- sen Woonbron, (aangetreden per 1 mei)

De Raad kent een rooster van aftreden dat enerzijds doorstroming bewerkstelligt en anderzijds de continuïteit van het toezicht garandeert. De leden van de Raad van Toezicht worden benoemd voor een periode van vier jaar en kunnen maximaal acht jaar aanblijven, ongeacht het aantal herbenoemingen.

Cultural Governance De in 2019 herschreven Governance Code Cultuur wordt door de Raad van Toezicht als richtlijn gebruikt bij het evalueren van zijn werkzaamheden en de samenwerking tussen de directie en de toezichthouder. De in de code beschreven principes en best practices worden toegepast. De Raad van Toezicht kent twee commissies, te weten de remuneratiecommissie en de auditcommissie. De remuneratiecommissie voert jaarlijks een functioneringsgesprek met de directeuren/bestuurders en doet, indien daartoe aanleiding is, voorstellen aan de Raad voor hun honorering. De auditcommissie komt jaarlijks vier maal bijeen en buigt zich over de financiële gang van zaken binnen Depot Boijmans Van Beuningen, december 2020, foto Ossip van Duivenbode

116 117 Foreword

Museum Boijmans Van Beuningen is in in a large hall in South Rotterdam. Or pull transit. Museum staff are working in many the Cobra Museum in Amstelveen through different places, and doing very diverse the coronavirus crisis. And just look at how things. From restoring objects in the many people turned up during a long Silver collection to two major construction projects. Opening weekend. In this transit year, the From beautiful acquisitions for the collection museum reached out to hundreds of millions to preparations for its major relocation. of people through more than 3,300 media Staging exhibitions at the neighbours and reports in 40 countries. Ripples spreading in Rotterdam’s Ahoy arena and convention out to the ends of the earth. One of the things centre, elsewhere in the Netherlands and a museum in transit can do. in other countries. Artists and designers went to work in Rotterdam’s Bospolder- The future beckons, although the road ahead Tussendijken neighbourhood, an exhibition is not a straight one. The museum’s growth proved effective as an online film. Providing spurt has its up and downs, with setbacks education, but in the classroom – we simply and pleasant surprises, with opportunities take artworks with us to the school. and disappointments. And with countless debates anticipating the result. It all comes The switch from one reason for closing with the territory. To put this annual report in our doors to another – from the closure of a nutshell, we’re well on our way and looking the museum to lockdown – went smoothly in forward to what’s in store. The city will get 2020. Working from home was an immediate the museum it deserves. success and we had already reduced the size of the organization. Many colleagues On behalf of our entire team, we thank you had already found new jobs. Those worst wholeheartedly for all your trust and affected were freelancers who work for the unending support. museum on a flexible basis, translators and tradesmen helping with construction and finishing. Suppliers saw their order books shrink because the museum was closed. Shops and hotels were also faced with dramatically lower takings.

The absence of a platform, a permanent place to enjoy art, hit our visitors hard. No more trips to the museum and for such a long time. Still, there are other ways to transmit art’s energy to the city. You only have to see the enthusiasm generated in Sjarel Ex the classroom when an artwork emerges Ina Klaassen from its crate. Or when you stage something Directors Museum Boijmans Van Beuningen 118 119 Facts & Figures Bijlagen

Depot Boijmans Van Beuningen Education and Visitor Information A Aanwinsten en uitgaande bruiklenen 122 • The placement of 75 trees on the depot’s roof started • For the second year in a row, Boijmans in the on 6 April 2020 Classroom was completely sold out • The depot was structurally completed and handed over • Boijmans Hillevliet in South Rotterdam opened B Bibliotheek 134 to Rotterdam City Council on 15 May. The handover to • The online portfolio of lessons and activities really the museum takes place on 26 March 2021 took off during lockdown • Some 8,000 visitors came to the Silver Opening on 25, • Montfort College and Melanchthon Wilgenplaslaan C Presentaties 136 26 and 27 September appointed Boijmans as culture coach • Over 70% of the depot’s rentable floor space has had • Visitors to Boijmans Ahoy drive-thru museum received D Educatieve activiteiten en evenementen 140 an option taken on it, or has been reserved or rented information on their car radios

Museum Building • External Relations and Patronage E Publicaties 144 • On 21 February Rotterdam City Council announced 1,332 people are Boijmans Friends that Mecanoo Architecten have been selected to make • 59 young art-lovers are members of @Boijmans the design for the renovation • 122 private individuals are members of Groups or the F Externe activiteiten en neven­functies • In July the first preliminary designs were submitted to Van Eyck Circle afdelings­hoofden en wetenschap­pelijke staf 146 the City Council and the baseline scenario was • 14 companies are members of the Boijmans Business presented Club • The renovation is being delayed as a result of COVID-19 • 37 companies are associated with the museum as G Personeel en organisatie 152 and the Schedule of Design Premises that is being Boijmans Corporate Members prepared by the City Council • 356 private individuals are members of the Zodiac Circle • 14 funds and foundations contributed to projects and Collection and Research purchases • The museum made 14 international and 180 national loans Marketing and Communication • 541 artworks were donated, 73 were purchased, • Nearly 22,000 people visited Boijmans Ahoy drive- 10 were received on long-term loan and 38 were thru museum in the space of a month and on average transferred to the museum gave it a rating of 7.8/10 • 17 works of art were restored and 333 were conserved • Depot Boijmans Van Beuningen featured in • 597 artworks were inspected and prepared for international media all over the world relocation • and in January was on the front page of the print • 4,243 objects were professionally photographed edition of the International New York Times • 1,273 separate X-rays were photographed and stitched • The national free publicity media value generated by the museum was € 7 million with an international Exhibitions reach of over 300 million people in 39 countries • After 3 weeks of concept development and canvassing • The museum has a growing number of 239,000 funding and 3 weeks of production by 60 professionals, followers on social media Boijmans Ahoy drive-thru museum was open to visitors for 3 weeks Operational Management • On show at Boijmans Ahoy drive-thru museum were • From 12 March, as a consequence of COVID-19, 47 works from the museum’s collection, 5 loans, museum employees (with the exception of a few with 4 commissioned works and 1 co-production location-related tasks) worked from home • 950 metres of truss, 1,000 m2 of black fabric, 200 light • Phase 1 of the ERP Project was completed on New fittings, 800 metres of data cabling and 4,500 metres Year’s Eve and went live on 1 January 2021 of electrical cable went into the technical infrastructure • The new overall museum organizational structure was • 2 exhibitions opened at other museums as part of the adopted and received a positive response from the Boijmans Next Door programme Staff Council • In December recordings were made for our online • The closure of the museum in 2020 resulted in the exhibition The Decay Economy under the auspices of budget dropping from 12.5 to 10 million the Boijmans in the City programme • In November the City Council’s Executive decided to • 40 masterpieces from the Surrealism collection went reduce the museum’s grant by 400,000 euros a year in to the Cobra Museum the 2021-2024 Culture Plan • The Exhibition History research project was launched • In 2020 the museum’s workforce shrunk by 13.5% from 133 to 115 FTE

120 121 Aanwinsten en uitgaande bruiklenen

Aankopen Otto Egberts Peter Vilhelm Ilsted Paar, 1982 Portret van mijn vrouw, 1899 Max Beckmann tekening prent Apollo, 1942 aankoop Astrid Hardenbol aankoop Galleri Moestrup, schilderij (erven Otto Egberts), Rotterdam Skørping met steun van Stichting aankoop Marie-Louise von MB 2020/T 1 (PK) Lucas van Leyden Motesiczky Charitable Trust, L 2020/3 (PK) Londen met steun van Vereniging Frits Eschauzier voor H.P. Mutters Rembrandt (mede dankzij haar & Zoon Peter Vilhelm Ilsted Themafonds Moderne kunst, haar fauteuil, 1937 Canthareller, 1893 Dura Kunstfonds en het Prins aankoop Van Spengen Kunst & prent Bernhard Cultuurfonds), Stichting Antiek veilingen, Hilversum aankoop Galleri Moestrup, Museum Boijmans Van Beuningen / V 3393 (KN&V) Skørping met steun van Stichting gedeeltelijke schenking Marie- Lucas van Leyden Louise von Motesiczky Charitable Cyprien Gaillard L 2020/4 (PK) Trust L’Ange du foyer (Vierte Fassung), 4253 (MK) 2019 Peter Vilhelm Ilsted sculptuur Onder de wijnbladeren, 1890-1930 Bas van Beek aankoop Sprüth Magers, Londen prent DVG-VP, 2020 met steun van een particulier via aankoop Galleri Moestrup, behang Stichting Endowment Museum Skørping met steun van Stichting aankoop kunstenaar met steun van Boijmans Van Beuningen Lucas van Leyden Mondriaan Fonds BEK 2049 a-j (MK) L 2020/5 (PK) V 3387 a-b (KN&V) Otto Gleichmann Peter Vilhelm Ilsted Bas van Beek Branding-lid Bieling, circa 1920 Vrouw die spinet speelt, 1890-1930 BVB-VP, 2020 tekening prent behang aankoop BVA Art & Antiques, Arnhem aankoop Galleri Moestrup, aankoop kunstenaar met steun van MB 2020/T 8 (PK) Skørping met steun van Stichting Mondriaan Fonds Lucas van Leyden V 3388 a-b (KN&V) Constantin Hansen L 2020/6 (PK) De medaillemaker en beeldhouwer Johan Frederik Clemens Frederik Christoffer Krohn tijdens Jeroen Jongeleen Socrates, 1786 een wandeling, 1835 GRID *Seagulls protecting nests, prent prent Corona 14, 2020 aankoop Nicolaas Teeuwisse, aankoop Nicolaas Teeuwisse, video, aankoop AVL Mundo, Berlijn met steun van Stichting Berlijn met steun van Stichting Rotterdam en Upstream Gallery, Lucas van Leyden Lucas van Leyden Amsterdam met steun van @Boijmans L 2020/7 (PK) L 2020/8 (PK) 255

François Desprez Peter Vilhelm Ilsted Herman Kruyder Les Songes drolatiques de Zelfportret, 1899 Kop van een jonge man in profi el, Pantagruel, ou sont contenues prent circa 1912 plusieurs fi gures de l’invention aankoop Galleri Moestrup, tekening de maistre François Rabelais: Skørping met steun van Stichting aankoop particulier met steun van & dernière oeuvre d’iceluy, pour la Lucas van Leyden BankGiro Loterij récréation des bons esprits, 1565 L 2020/1 (PK) MB 2020/T 9 (PK) prentenboek met 120 houtsneden aankoop Librairie Camille Sourget, Peter Vilhelm Ilsted Herman Kruyder Parijs met steun van Vereniging Etende vrouw, 1890-1930 Staand vrouwelijk naakt van de rug Rembrandt (mede dankzij haar prent af gezien, circa 1912 Themafonds Middeleeuwen en aankoop Galleri Moestrup, tekening Renaissance) en Stichting Lucas Skørping met steun van Stichting aankoop particulier met steun van van Leyden Lucas van Leyden BankGiro Loterij MB 2020/22 1-63 (PK) L 2020/2 (PK) MB 2020/T 10 (PK) 122 123 123 Herman Kruyder Herman Kruyder aankoop particulier met steun van André Masson aankoop Art Dumay, Nuenen Studio Klarenbeek & Dros in Huilend meisje, 1900-1935 Een fi guur met zijn schaduw, BankGiro Loterij Le Bracconier II, 1931 MB 2020/T 512 (PK) samenwerking met Atelier Luma tekening 1913-1915 MB 2020/T 26 recto/verso (PK) schilderij Luma 2e fase, 2018 aankoop particulier met steun van tekening aankoop Sotheby’s Londen met Franz Roh 3-delig servies BankGiro Loterij aankoop particulier met steun van Herman Kruyder steun van Stichting Van Beuningen/ Die Orthopädischen Lifts begegnen aankoop kunstenaars MB 2020/T 11 (PK) BankGiro Loterij Ruiters in een landschap, Peterich-fonds en Rina en Carel sich am Abgrund, circa 1930-1939 V 3382 a-c (KN&V) MB 2020/T 19 (PK) 1913-1914 Blotkamp collage Herman Kruyder tekening 4252 (MK) aankoop Art Dumay, Nuenen Studio Klarenbeek & Dros in Marietje / Studie met twee hoofden, Herman Kruyder aankoop particulier met steun van MB 2020/T 513 (PK) samenwerking met Atelier Luma circa 1927-1928 Het Spaarne bij de Damstraat te BankGiro Loterij Paul McCarthy* Luma 2e fase, 2018, karaf tekening Haarlem, met rechts het MB 2020/T 27 (PK) Bunkhouse, 1996 Erhard Schön en Sebald Beham aankoop kunstenaars aankoop particulier met steun van Waaggebouw / Liggende koe, installatie De tamboer, circa 1530 V 3383 (KN&V) BankGiro Loterij circa 1914-1915 Herman Kruyder aankoop Philip en Inge van der prent MB 2020/T 12 recto/verso (PK) tekening Kinderhoofdje, 1920 Hurk, met steun van Mondriaan aankoop veiling Catawiki.nl Studio Minale-Maeda aankoop particulier met steun van tekening Fonds, Stichting Fonds Willem van MB 2020/18 (PK) Acid Lamp, 2019 Herman Kruyder BankGiro Loterij aankoop particulier met steun van Rede en BankGiro Loterij / bureaulamp Vergadering met engel / Zittende MB 2020/T 20 recto/verso (PK) BankGiro Loterij gedeeltelijke schenking Philip en Erhard Schön en Sebald Beham aankoop kunstenaars vrouw met fl es, circa 1915 MB 2020/T 28 (PK) Inge van der Hurk De veldwevel, circa 1530 V 3384 a-b (KN&V) tekening Herman Kruyder BEK 2050 (MK) prent aankoop particulier met steun van Twee vrouwen / Studie van een Herman Kruyder aankoop veiling Catawiki.nl Mattheus Terwesten BankGiro Loterij hoofd, circa 1926 Christus in een landschap / Huis in Jakob Nieweg MB 2020/19 (PK) Allegorie op de kunsten, titelblad MB 2020/T 13 recto/verso (PK) tekening landschap, 1924 Door de Duitschers vermoorde van een Odysseus-reeks, 1694 aankoop particulier met steun van tekening kunstenaars, 1945 Erhard Schön en Sebald Beham tekening Herman Kruyder BankGiro Loterij aankoop particulier met steun van schilderij Drie landsknechten, circa 1530 aankoop Sotheby’s New York met Een heilige / Studieblad met MB 2020/T 21 recto/verso (PK) BankGiro Loterij aankoop Veilinghuis Onder de prent steun van BankGiro Loterij hoofden, circa 1922 MB 2020/T 29 recto/verso (PK) Boompjes, Leiden aankoop veiling Catawiki.nl MB 2020/T 2 (PK) tekening Herman Kruyder 4251 (MK) MB 2020/20 (PK) aankoop particulier met steun van Kop van een man, circa 1930 Herman Kruyder BankGiro Loterij tekening Clown / Fragment van een tekening, Helmer Osslund Iwan Smit Schenkingen MB 2020/T 14 recto/verso (PK) aankoop particulier met steun van 1926 Winter Landscape, Sweden, Trinity, 2020 BankGiro Loterij tekening 1898-1899 lichtsculptuur Bas van Beek Herman Kruyder MB 2020/T 22 (PK) aankoop particulier met steun van schilderij aankoop kunstenaar WM-VP-G, 2020 Landschap, circa 1914-1915 BankGiro Loterij aankoop Daxer & Marschall, BEK 2048 (MK) behang tekening Herman Kruyder MB 2020/T 30 recto/verso (PK) München met steun van BankGiro schenking kunstenaar aankoop particulier met steun van Constructie van huizen, circa 1924 Loterij Studio Klarenbeek & Dros V 3389 a-b (KN&V) BankGiro Loterij tekening Herman Kruyder 4250 (MK) Cacao cups, 2017 MB 2020/T 15 (PK) aankoop particulier met steun van Limburger, 1927 4-delig servies Bas van Beek BankGiro Loterij tekening Franz Roh aankoop kunstenaars WM-VP-R, 2020 Herman Kruyder MB 2020/T 23 (PK) aankoop particulier met steun van Taube und Dobermann haben das V 3378 a-d (KN&V) behang Straat-scène / Gezicht, BankGiro Loterij Kommando übernommen, schenking kunstenaar circa 1900-1935 Herman Kruyder MB 2020/T 31 (PK) 1930-1939 Studio Klarenbeek & Dros V 3390 a-b (KN&V) tekening Staand vrouwelijk naakt met vrucht, collage Boijmans glass, 2017 aankoop particulier met steun van circa 1909 Herman Kruyder aankoop Art Dumay, Nuenen via 4-delig servies Bas van Beek BankGiro Loterij tekening Ploeger en vogels in landschap / veiling Catawiki.nl aankoop kunstenaars WM-VP-A, 2020 MB 2020/T 16 recto/verso (PK) aankoop particulier met steun van Naakte vrouw met vogel, 1935 MB 2020/T 510 (PK) V 3379 a-d (KN&V) behang BankGiro Loterij tekening schenking kunstenaar Herman Kruyder MB 2020/T 24 (PK) aankoop particulier met steun van Franz Roh Studio Klarenbeek & Dros V 3391 a-b (KN&V) Ruiter, 1913-1914 BankGiro Loterij Konzertfl ügel trauert über Porositat fi lament, 2017 tekening Herman Kruyder MB 2020/T 32 recto/verso (PK) der Welt, 1928 aankoop kunstenaars Bas van Beek aankoop particulier met steun van Kapel, 1922-1923 collage V 3380 (KN&V) logo, 2020 BankGiro Loterij tekening Herman Kruyder aankoop Art Dumay, Nuenen via schenking kunstenaar MB 2020/T 17 (PK) aankoop particulier met steun van Piano-avond Hans de Bock, veiling Catawiki.nl Studio Klarenbeek & Dros in V 3392 (KN&V) BankGiro Loterij circa 1922 MB 2020/T 511 (PK) samenwerking met Atelier Luma Herman Kruyder MB 2020/T 25 (PK) prent Luma 1ste fase, 2017 Hoos Blotkamp Geïnspireerd op Venetië, aankoop particulier met steun van Franz Roh 4-delig servies Rwalk 7, 1992-2014 (2017) circa 1913-1914, tekening Herman Kruyder BankGiro Loterij Brebat gewand schwebt aankoop kunstenaars digitale print aankoop particulier met steun van Portret van een pijprokende man / MB 2020/21 (PK) über volkanischen Hochland, V 3381 a-d (KN&V) schenking uit de nalatenschap van BankGiro Loterij Studieblad met fi guren, circa 1912 circa 1930-1939 Hoos Blotkamp* MB 2020/T 18 (PK) tekening collage 4247 (MK) 124 125 124 125 Fred Carasso Jacques Lacomblez schenking Peter van der Coelen Anoniem Baptista van Doetecum Giacomo Piccini 514 tekeningen, collages en Collections, Planche I, 2010 V 3395 (KN&V) Hier ziet gij in dees prent hoe de Wereldkaart, 1590-1610? David onthoofdt Goliat met een prenten, 1916-1966 tekening moetwil word bestraft, prent zwaard, circa 1640-1670 schenking Stichting Federico schenking Laurens Vancrevel en Charlotte Perriand voor Philips 1767-1793 overdracht Bijbels Museum prent Antonio Carasso Frida de Jong Electronics N.V prent Amsterdam overdracht Bijbels Museum MB 2020/23 (PK), MB 2020/24 a-n MB 2020/T 3 (PK) Philips Infraphil KL 7500, 1960-1970 overdracht Bijbels Museum MB 2020/7 (PK) Amsterdam (PK), MB 2020/T 33 (PK) t/m MB hoogtezon Amsterdam MB 2020/5 (PK) 2020/T 508 (PK) en MB 2020/T 509 Jacques Lacomblez schenking Peter van der Coelen MB 2020/13 (PK) Giacomo Franco a-w (PK) La colline remue, 2017 V 3394 (KN&V) Judith en Holofernes, tekening Anoniem 1554-1611 Langdurige bruiklenen Karin van Dam schenking Laurens Vancrevel en Quirijn van Tiel Bijbelsche fi guren van het Nieuwe prent Zonder titel, 2019 Frida de Jong Schedels, Brabant, 1937 Testament, 1738-1767? overdracht Bijbels Museum Maria Philippina Bilders-van Bosse sculptuur MB 2020/T 4 (PK) schilderij prent Amsterdam Weidebeek met bruggetje en lage schenking kunstenaar* schenking Familie Edixhoven* overdracht Bijbels Museum MB 2020/2 (PK) huizen, voor 1900 BEK 2047 a-f (MK) Jacques Lacomblez 4256 (MK) Amsterdam tekening Imagerie, XII, 2012 MB 2020/14 (PK) Johannes Kannewet (II) bruikleen Stichting Museum Pieter Engels tekening Quirijn van Tiel Kinders deze prent beduyden ons Boijmans Van Beuningen, Strike project, anti-date 3-12-1951, schenking Laurens Vancrevel en Begrafenis in de winter, 1941 Anoniem zeer lang/ alhier van ‘t begin tot schenking Drs. C.O.A. baron 1971 Frida de Jong schilderij Des Menschen op en ondergang. Zodoms ondergang, 1725/1780 Schimmelpenninck van der Oije sculptuur MB 2020/T 5 (PK) schenking Familie Edixhoven* Valt d’eene zoet en d’andere bang. prent (voormalige collectie Ploos van schenking particuliere collectie* 4257 (MK) Trap des ouderdoms, 1725/1780 overdracht Bijbels Museum Amstel Knoef) BEK 2046 a-d (MK) Jacques Lacomblez prent Amsterdam PAK 5020 (PK) Colloque des chimères, 2015 Co Westerik overdracht Bijbels Museum MB 2020/15 (PK) Pieter Engels tekening Man met zieke hond, 1990 Amsterdam Wil van Blokland Portrait of the absence, 1974 schenking Barones Monique Monika schilderij MB 2020/16 (PK) Valentin Lefebvre plastiek, 1992 3-delige fotoserie Van Paemel schenking Jan Christiaan Braun* Johannes de Doper, 1682 bruikleen via Vereniging Rembrandt schenking particuliere collectie* MB 2020/T 6 (PK) 4249 (MK) Abraham Bloteling prent uit de collectie L. van den Berg 4245 a-c (MK) Daniël in de leeuwenkuil, overdracht Bijbels Museum B 724 (KN&V) Jacques Lacomblez Letha Wilson 1655-1690 Amsterdam Erres voor R.S. Stokvis & Zn Le ciel s’écrit, 2007 Goblin Valley Red, 2014 prent MB 2020/9 (PK) Wim Borst naaimachine, 1936 tekening foto overdracht Bijbels Museum Object nr. 666, 2010 schenking Mevrouw Duifjes- schenking Barones Monique Monika schenking Fam. B.P. de Haan* Amsterdam Valentin Lefebvre plastiek Vellekoop Van Paemel 4248 (MK) MB 2020/4 (PK) Kaïn doodt Abel, 1682 bruikleen via Vereniging Rembrandt V 3385 (KN&V) MB 2020/T 7 (PK) prent uit de collectie L. van den Berg * deze schenkingen worden pas Samuel Bottschildt overdracht Bijbels Museum B 725 (KN&V) S. Ferwerda v/h J. Juchter Rik Lina defi nitief eigendom van het museum Lot’s dochters gaan een voor een bij Amsterdam Nationaal Ontbijtlaken, 1945-1948 Ariadne - Hommage aan De Chirico, na afl oop van de periodieke hun vader liggen, 1655-1707 MB 2020/10 (PK) Siemen Dijkstra tafellaken 1982 schenkingsperiode prent Regenachtige dag in April. Verderop schenking Mevrouw Thea Valk-le schilderij overdracht Bijbels Museum Lejeune naar een ontwerp van bij het bruggetje naar de Heest. Cointre schenking Laurens Vancrevel en Amsterdam Humbert Gasterense Diep no.5., 2005-2011 V 3386 (KN&V) Frida de Jong Overdrachten MB 2020/3 (PK) Jeu de l’Histoire de l’Ancien prent 4255 (MK) Testament, bruikleen Stichting Museum Pieter Groeneveldt Anoniem Nicolaes de Bruyn circa 1830-1850 Boijmans Van Beuningen, FORTA kookpot, ca. 1950 Jan van der Linden voor Lems & Ziet, kinders! op deez’ print Christus is aan een zuil prent schenking Drs. C.O.A. baron schenking Alexandra G.A. van Dongen v.d. Ven verscheidenheid van visch, Die ons vastgebonden en wordt gegeseld, overdracht Bijbels Museum Schimmelpenninck van der Oije V 3398 a-b (KN&V) fauteuil, 1955-1960 de zee verschaft, meest smaaklijk 1619 Amsterdam St 569 schenking Ludo en Berthe Pieters op den disch, 1809-1814 prent MB 2020/6 (PK) Siem van den Hoonaard V 3399 (KN&V) prent overdracht Bijbels Museum Kayoko Hoshino klok, 1930-1935 overdracht Bijbels Museum Amsterdam Jan Luyken en Dirk Janszoon van plastiek, 2009 schenking Familie van den Dool Han van Meegeren Amsterdam MB 2020/1 (PK) Santen bruikleen via Vereniging Rembrandt V 3396 (KN&V) Dodenmasker, datering onbekend MB 2020/11 (PK) Voyage des enfans d’Israel dans le uit de collectie L. van den Berg masker Charles Coypel desert depuis leur sortie d’Egypte B 726 (KN&V) Helena van der Kraan schenking Familie Janse Anoniem Estampes de l’histoire de Don par le Mer Rouge iusques au Pays Pioniers. Kinderen van Hoofddorp, GC.31 Bijbelsche fi guren uit den Ouden Quichotte de la Mancha peintes par de Canaan, Nombres XXXIII, 1700 AnneMarie Laureys circa 1993 Catechismus. Ziet Simon heeft door Coypel, gravées en 25 feuilles, prent plastiek, 2010 4-delige fotoserie Charlotte Perriand voor Philips groote kragt, 1725/1780 1753 overdracht Bijbels Museum bruikleen via Vereniging Rembrandt schenking uit de nalatenschap van Electronics N.V prent serie van 22 prenten Amsterdam uit de collectie L. van den Berg Helena van der Kraan Philips Infraphil 7529, 1952-1955 overdracht Bijbels Museum Amsterdam overdracht Bibliotheek Rotterdam MB 2020/8 (PK) B 727 (KN&V) 4254 a-d (MK) hoogtezon MB 2020/12 (PK) MB 2020/17 a-v (PK) 126 127 126 127 Sebastian Scheid 1996/256 (1) poisson soluble, 1924 Brief van Edward James aan Maldoror’, 1934 • Eileen Agar Hohe Vasen, 2012-2017 • Max Ernst 2019/0561 museumdirecteur Wim Beeren, BRL 1999-01 20 (PK) Untitled, 1940 set van 5 vazen Une semaine de bonté ou Les • Max Ernst eind 1980 • Salvador Dalí MB 2018/T 39 (PK) bruikleen Stichting Museum sept éléments capitaux: Le couple, 1923 6214. 4aII1 Illustratie bij ‘Les chants de • Eileen Agar Boijmans Van Beuningen (aankoop deuxième cahier, Lundi: élément: 2708 (MK) • Salvador Dalí Maldoror’, 1934 Untitled (Sea Object), circa met gelden uit de nalatenschap van l’eau: exemple: l’eau, 1934 • René Magritte Vénus de Milo aux tiroirs, 1936 BRL 1999-01 21 (PK) 1940-1950 Koster & Quist) 1996/256 (2) Au seuil de la liberté, 1930 (1964) • Salvador Dalí MB 2018/T 40 (PK) St 568 a-e (KN&V) • Max Ernst 2709 (MK) BEK 1467 (MK) Illustratie bij ‘Les chants de • Eileen Agar Une semaine de bonté ou Les • Paul Delvaux • Man Ray Maldoror’, 1934 Seated Figure, 1956 Amy van Son sept éléments capitaux: troisième La ville rouge, 1944 L’enigme d’Isidore Ducasse, BRL 1999-01 23 (PK) St 528 Wachters, 1991 cahier, Mardi: élément: le feu: 2782 (MK) 1920 (1971) • Salvador Dalí • André Breton, Man Ray plastiek exemple: la courn du dragon, • René Magritte BEK 1491 (MK) Illustratie bij ‘Les chants de La révolution surréaliste, 1924 bruikleen via Vereniging Rembrandt 1934 La reproduction interdite, 1937 • Man Ray Maldoror’, 1934 Tijds.1322 (1) uit de collectie L. van den Berg 1996/256 (3) 2939 (MK) Vénus restaurée, 1936 (1971) BRL 1999-01 26 (PK) • André Breton, Man Ray B 728 (KN&V) • Max Ernst • René Magritte BEK 1502 (MK) • Salvador Dalí La révolution surréaliste, 1929 Une semaine de bonté ou Les La maison de verre, 1939 • Man Ray Illustratie bij ‘Les chants de Tijds.1322 (12) Corstiaan Hendrikus de Swart sept éléments capitaux: 2942 (MK) Cadeau / Audace, 1921 (1974) Maldoror’, 1934 • René Magritte, Paul Collignet Landschap met watermolen, 1870 quatrième cahier, Mercredi: • Salvador Dalí BEK 1685 (MK) BRL 1999-01 28 (PK) La carte d’après nature, No.1 - tekening élément: le sang: exemple: Couple aux têtes pleines de • Joseph Cornell • Salvador Dalí Octobre 1952, 1952 bruikleen Stichting Museum Oedipe, 1934 nuages, 1936 Untitled (for Chiarina), circa 1958 Illustratie bij ‘Les chants de Tijds.1981/231 (1) Boijmans Van Beuningen, 1996/256 (4) 2988 a-b (MK) BEK 1808 (MK) Maldoror’, 1934 • Elsa Schiaparelli schenking Drs. C.O.A. baron • Max Ernst • Salvador Dalí • Salvador Dalí BRL 1999-01 31 (PK) Snuff, 1939 Schimmelpenninck van der Oije Une semaine de bonté ou Les Espagne, 1938 Illustratie bij ‘Les chants de • Salvador Dalí V 2228 a-c (KN&V) (voormalige collectie Ploos van sept éléments capitaux: dernier 2990 (MK) Maldoror’, 1934 Illustratie bij ‘Les chants de • Salvador Dalí Amstel Knoef) cahier, Jeudi: élément: le noir: • Salvador Dalí BRL 1999-01 3 (PK) Maldoror’, 1934 Mae West lippensofa, 1938 PAK 5019 (PK) exemples: le rire du coq, l’ile de Impressions d’Afrique, 1938 • Salvador Dalí BRL 1999-01 43 (PK) V 2280 (KN&V) paques - Vendredi: élément: la 2991 (MK) Illustratie bij ‘Les chants de • Joseph Cornell James Abbott McNeill Whistler vue: exemple: l’interieur de la • Francis Picabia Maldoror’, 1934 Untitled, circa 1930-1940 Kunstmuseum Den Haag Billingsgate, 1859 vue - Samedi: élément: inconnu: Egoïsme, 1947-1950 BRL 1999-01 4 (PK) L 2019/2 (PK) Koninklijk Blauw. Het mooiste Delfts prent exemple: la clé des chants, 1934 3400 (MK) • Salvador Dalí • Joseph Cornell aardewerk van Willem en Mary bruikleen Stichting Museum 1996/256 (5) • Man Ray Illustratie bij ‘Les chants de Untitled, circa 1930-1940 1 jun 2020 – 22 nov 2020 Boijmans Van Beuningen • Max Ernst La plus belle statue d’Amérique, Maldoror’, 1934 L 2019/3 (PK) • Jacob Wemmersz. Hoppesteyn (uit de nalatenschap van Une semaine de bonté ou Les 1920 BRL 1999-01 5 (PK) • Joseph Cornell en Het Jonge Moriaanshooft L.C. Bierens-Winkel) sept éléments capitaux, 1934 3501 (MK) • Salvador Dalí Untitled, circa 1930-1940 dekselvaas, 1650-1675 St 567 1996/256 (6) • Man Ray Illustratie bij ‘Les chants de L 2019/4 (PK) A 4457 a-b (KN&V) • André Breton, René Magritte La mer de merde, 1920 Maldoror’, 1934 • Joseph Cornell Qu’est-ce que le surréalisme?, 3503 (MK) BRL 1999-01 6 (PK) Untitled, circa 1930-1940 Museum MORE, Gorssel Uitgaande bruiklenen 1934 • Yves Tanguy • Salvador Dalí L 2019/5 (PK) Nieuwe Kaders nationaal 1999/223 Paysage avec nuages roses, Illustratie bij ‘Les chants de • Tristan Tzara 3 okt 2020 – 24 jan 2021 • Francis Picabia 1928 Maldoror’, 1934 Anthologie Dada 4-5, 1919 • Charley Toorop Pensées sans langage: poème, 3577 (MK) BRL 1999-01 9 (PK) MB 1970/18 (PK) De maaltijd der vrienden, 1932-1933 Cobra Museum voor Moderne 1919 • Piet Ouborg • Salvador Dalí • Marcel Duchamp 2045 (MK) Kunst, Amstelveen 2000/300 Opengaande stilte, 1931 Illustratie bij ‘Les chants de Prière de toucher, 1947 This is Surrealism! • Julien Levy, Joseph Cornell 3579 (MK) Maldoror’, 1934 MB 1990/4 (MK) Museum Belvédère, Heerenveen 1 jun 2020 – 27 sep 2020 Surrealism, 1936 • Curt Ehrhardt BRL 1999-01 10 (PK) • Max Ernst Olphaert den Otter. Aarde en • René Clair, Francis Picabia, 2003/354 Die Geliebte (Merz-Gestaltung), • Salvador Dalí Elle garde son secret, 1926 Wereld Man Ray, Marcel Duchamp • Kurt Schwitters 1921 Illustratie bij ‘Les chants de MB 1995/3 11 (PK) 2 okt 2020 – 31 jan 2021 Entr’acte, 1924 Anna Blume: Dichtungen, 1919 3764 (MK) Maldoror’, 1934 • Max Ernst • Olphaert den Otter 34 2005/178 • René Magritte BRL 1999-01 12 (PK) Le start du châtaignier, 1926 Tondo Mondo, 2015 • Krijn ter Braak en Laurens • Carel Willink Le miroir vivant, 1928 • Salvador Dalí MB 1995/3 15 (PK) 3844 a-e (MK) Leeuwenberg Late bezoekers van Pompeï, 3825 (MK) Illustratie bij ‘Les chants de • Max Ernst Genius, Genius, 1970 1931 • Victor Brauner Maldoror’, 1934 Rasant les murs, 1926 Chabot Museum, Rotterdam 254 2005 (MK) Le Déserteur, 1931 BRL 1999-01 14 (PK) MB 1995/3 22 (PK) Boijmans bij de Buren – Kunst stelt • Max Ernst • André Breton, Philippe Soupault, 4026 (MK) • Salvador Dalí • Max Ernst alles voor Une semaine de bonté ou Les Francis Picabia • Leonora Carrington Illustratie bij ‘Les chants de Le pain vacciné, 1926 2 jun 2020 – 29 nov 2020 sept éléments capitaux: premier Les champs magnétiques, 1920 Again, the Gemini are in the Maldoror’, 1934 MB 1995/3 24 (PK) • Claude Monet cahier, Dimanche: élément: la 2019/0149 Orchard, 1947 BRL 1999-01 16 (PK) • Max Ernst La maison du pêcheur, boue: exemple: le lion de belfort, • André Breton 4220 (MK) • Salvador Dalí L’origine de la pendule, 1926 Varengeville, 1882 1934 Manifeste du surréalisme - • Edward James Illustratie bij ‘Les chants de MB 1995/3 27 (PK) 1544 (MK) 128 129 128 129 • Pablo Picasso MB 1989/134 (MK) • Balthasar van der Ast 2970 (MK) stertegel, 1300-1400 MBL 335 a-c (KN&V) Femme assise à la terrasse d’un • Günther Förg Stilleven met schelpen, • Jean-Michel Basquiat A 3911 (KN&V) • Anoniem café, 1901 Ohne Titel (III.2), 1986 circa 1640 Untitled, 1982 • Anoniem nautilusbeker, circa 1590 1688 (MK) MB 1989/135 (MK) 2173 (OK) 3047 (MK) papkom, 1600-1650 MBZ 185 (KN&V) • James Ensor • Kees van Dongen • Meester van de Vorstenportretten • Co Westerik A 4343 (KN&V) • Anoniem Nature morte au canard, circa Le doigt sur la joue, circa 1910 Portret van een jonge man uit het De handkus, 1984 • Anoniem kokosnootbeker, 1550-1600 1910 St 78 geslacht Fonseca, circa 1490 3101 (MK) dekseldoos, 1575-1600 MBZ 243 (KN&V) 2047 (MK) 2311 (OK) • Rob Scholte A 4406 a-b (KN&V) • Anoniem • Hendrik Chabot Wereldmuseum, Rotterdam • Joachim Patinir Utopia, 1986 • Anoniem Maria met kind, 1475-1500 Man in broodpapier lezend, 1947 Boijmans bij de Buren – REMIX Landschap met de brand van 3121 (MK) tegeltableau, circa 1640 OMB 57 (KN&V) 2399 (MK) ROTTERDAM, Boijmans X Sodom en Gomorra, circa 1520 • Christopher Wool A 5030 (KN&V) • Constant Permeke • Edvard Munch Wereldmuseum 2312 (OK) Untitled, 1988 • Anoniem Moederschap (vrouw uit Twee meisjes bij een appelboom, 3 sep 2020 – 9 jan 2022 • Dieric Bouts 3206 (MK) kruik, 1700-1725 Oostende), circa 1913 1905 • Joseph Beuys Het hoofd van Christus, • Piet Ouborg A 7613 (KN&V) St 69 2426 (MK) I like America and America likes circa 1470 Symbolen in het oneindige, 1955 • Anoniem • George Hendrik Breitner • Alexej von Jawlensky me, 1974-1981 2442 (OK) 3581 (MK) kruik, 1700-1725 Het oorringetje, 1893 Naaktstudie, circa 1910 28 • Jan van Eyck • Anoniem A 7614 (KN&V) St 95 2624 (MK) • Anoniem De drie Maria’s aan het graf, kom, 1600-1625 • Anoniem • Pieter Gerritsz. van Roestraeten • Karel Appel kometenbeker, 1600-1625 1425-1435 A 1255 (KN&V) drinkkruik Stilleven met zilveren kandelaar, Fantastisch wezen, 1953 568 (KN&V) 2449 (OK) • Anoniem A 7615 (KN&V) circa 1696 2631 (MK) • Anoniem • Geertgen tot Sint Jans kom, 1600-1625 • Anoniem St 131 • Hendrik Nicolaas Werkman karaf, 1700-1800 De verheerlijking van Maria, A 1256 (KN&V) drinkkruik • Johan Meijerink Het doktersbezoek (Het huisje 1030 (KN&V) 1490-1495 • Anoniem A 7616 (KN&V) Still-life, 1989-1990 van Kafka), 1938 • Anoniem 2450 (OK) kom, 1600-1625 • Anoniem Stad-B 118 a-b 2659 (MK) rozenwatersprenkelaar, • Stefan Lochner A 1257 (KN&V) kop, circa 1670 • Jeroen Eisinga • Constant 1650-1750 Johannes de Evangelist, • Anoniem A 7663 c (KN&V) Springtime, 2010-2011 Gewonde duif, 1951 1031 (KN&V) 1445-1450 kom, 1600-1625 • Anoniem Stad-FI 10 2664 (MK) • Andries Copier 2458 (OK) A 1258 (KN&V) schotel, circa 1700 • Louis Comfort Tiffany voor • Gerhard Richter vaas, circa 1928 • Stefan Lochner • Anoniem A 7663 f (KN&V) Tiffany & Co. Der Stuhl, 1965 1287 (KN&V) Maria Magdalena, 1445-1450 kom, 1600-1625 • César rozenwatersprenkelaar, 1897 2824 (MK) • Jan Davidsz. de Heem 2459 (OK) A 1259 (KN&V) Compression de bicyclette, 1970 V 1461 (KN&V) • Willem de Kooning Stilleven met ham, kreeft en • El Greco • Anoniem BEK 1549 (MK) • Carlo Bugatti The Cliff of the Palisade with vruchten, circa 1652 Johannes de Evangelist, kom, 1600-1625 • Armando stoel, circa 1895 Hudson River, Weehawken, New 1289 (OK) circa 1610-1620 A 1260 (KN&V) Zesmaal rood, 1963 V 2340 (KN&V) Jersey, 1963 • Raoul Hynckes 2551 (OK) • Anoniem BEK 1565 (MK) 2952 (MK) Schakels, 1934 • Giuseppe Recco kom, 1600-1625 • Lucas Cranach (I) Centraal Museum Utrecht • Herman Kruyder 1350 (MK) Stilleven met maskers, boeken A 1262 (KN&V) Portret van Desiderius Erasmus, De tranen van Eros – Moesman, De hond, circa 1934 • Samuel van Hoogstraten en muziekinstrumenten, • Anoniem circa 1530-1536 surrealisme en de seksen 2985 (MK) Zelfportret met vanitas-stilleven, 1634-1695 kom, 1600-1625 BRL 2012-06 (OK) 15 feb 2020 – 16 aug 2020 • Hendrik Chabot 1644 2657 (OK) A 1263 (KN&V) • Herman Doomer • J.H. Moesman Zelfportret, 1947 1386 (OK) • Wassily Kandinsky • Anoniem Tulpenkabinet, circa 1635-1650 Stille ommegang, 1935 3184 (MK) • Nicolaes Muys Strahlenlinien, 1927 kom, 1600-1625 Div. M 17 a-d (KN&V) 4162 (MK) • Gerhard Richter De belachelijke jonker, 1777 2681 (MK) A 1265 (KN&V) • Anoniem • Leonora Carrington Ohne Titel (681-G), 1988 1556 (OK) • Evaristo Baschenis • Anoniem kom, 1600-1650 Again, the Gemini are in the 3214 (MK) • Abraham van den Tempel Stilleven met kom, 1600-1625 F 4565 (KN&V) Orchard, 1947 • Herman Kruyder Portret van Anna van Boxhoorn, muziekinstrumenten, boeken en A 1266 (KN&V) • Anoniem 4220 (MK) Zelfportret, 1927-1934 haar man Jan van Amstel en een sculptuur, circa 1650 • Anoniem wandelstokknop, 1600-1700 • J.H. Moesman 3576 (MK) onbekende jongen, 1671 2688 (OK) kom, 1600-1625 F 10689 (KN&V) Namiddag, 1932 • Charley Toorop 1852 (OK) • Constant A 1267 (KN&V) • Anoniem BRL 93-04 (MK) Zelfportret, 1928 • Gerard ter Borch (II) Moeder en kind, 1951 • Anoniem wasbekken, 1500-1525 • J.H. Moesman 3590 (MK) Flagellanten-processie, circa 2702 (MK) suikerstrooier, 1707 KB 84 (KN&V) Zondagmorgen, 1971 • Ossip Zadkine 1638 • Mark Tobey A 2234 a-b (KN&V) • Anoniem MB 1973/48 (PK) Orpheus, 1948 1855 (OK) Existence in Space, 1968 • Louwys Victorsz. Spiegel, jaartal onbekend • J.H. Moesman BEK 1370 (MK) • Anish Kapoor 2740 (MK) tulpenvaas, 1700-1725 MBL 39 (KN&V) Windkracht acht, 1984 • Siem van den Hoonaard sculptuur, 1993 • R. B. Kitaj A 2240 a-b (KN&V) • Anoniem MB 2018/8 (PK) Clown, 1931 2007 a-c (KN&V) The Arabist, 1976 • Anoniem Wierookschaal, jaartal onbekend BEK 1447 (MK) • Frans Jansz. Post 2921 (MK) tegelveld, 1575-1600 MBL 242 a-b (KN&V) • Günther Förg Een suikermolen, circa 1660 • A.R. Penck A 3898 (KN&V) • Anoniem Landschaft, 1986 2116 (OK) Roter Mann, 1972 • Anoniem dekseldoos, 1800-1899 130 131 130 131 Uitgaande langdurige Tate Modern, Londen (venue 1) bruiklenen nationaal Bruce Nauman 7 okt 2020 – 21 feb 2021 Museum Prinsenhof, Delft • Bruce Nauman Delftse Meesters. In kunst en Double Steel Cage Piece, 1974 wetenschap BEK 1568 1-37 (MK) 17 feb 2020 – 17 feb 2025 • Pieter de Hooch LWL-Museum für Kunst und Het lege glas, 1650-1655 Kultur, Münster 2499 (OK) Passions and Fervour. The Art of Powerful Emotions 9 okt 2020 – 14 feb 2021 Uitgaande bruiklenen • Bas Jan Ader internationaal I’m Too sad To Tell You, 1970-1971 Palazzo Fava – 198 Museo della Città di Bologna The Griffoni Polyptych Ashmolean Museum of Art and 12 mrt 2020 – 10 jan 2021 Archaeology, Oxford (venue 2) • Ercole de’ Roberti Young Rembrandt Heilige Antonius Abt, 1472 27 feb 2020 – 1 nov 2020 2561 (OK) • Rembrandt van Rijn Vijf studies van hoofden, Museum voor Schone Kunsten circa 1633 Gent R 25 recto (PK) Van Eyck. Een optische revolutie • Rembrandt van Rijn 1 feb 2020 – 3 mei 2020 Landschap met twee boerderijen, • Jan van Eyck circa 1633 De drie Maria’s aan het graf, R 25 verso (PK) 1425-1435 • Rembrandt van Rijn 2449 (OK) De oprichting van het kruis, • Jan van Eyck circa 1628-1629 Kruisiging van Christus, R 89 recto (PK) circa 1440-1450 • Rembrandt van Rijn MB 2014/T 1 (PK) Twee zittende fi guren, circa 1628-1629 The National Gallery, Londen R 89 verso (PK) Nicolaes Maes – Dutch Master of the Golden Age Centre Pompidou, Parijs 22 feb 2020 – 20 sep 2020 Christo et Jeanne-Claude • Nicolaes Maes 18 mrt 2020 – 19 okt 2020 Een jonge kantwerkster, • Christo circa 1654-1655 Shirt Wrapped on Tailor MB 199 (PK) Mannequin, 1958 • Nicolaes Maes BEK 1478 (MK) Interieur met een vrouw op een trap, studie voor het schilderij in The Royal Collection, Londen, circa 1655 R 62 (PK) • Nicolaes Maes Studies van afl uisterende fi guren, circa 1655-1657 R 63 recto (PK) • Nicolaes Maes Interieur met een afl uisteraar op een trap, circa 1655-1657 R 64 recto (PK)

132 133 132 133 Bibliotheek

De bibliotheek in cijfers

Bibliotheekbezoekers 100 Aanvragen bibliotheek- bezoekers 190 Interne aanvragen 295 Totaal opgevraagde publicaties intern 1.180 Informatievragen algemeen 791 Collectie- en documentatie - vragen intern 675

Aantal nieuwe publicaties monografi eën 169 tentoonstellingscatalogi 107 artikelen 58 bestandscatalogi 14 veilingcatalogi 23 retrospectief 1.068 museumuitgaven 7

Nieuwe publicaties met objectverwijzing 114 (totaal nu 19.463 objecten gekoppeld aan 11.839 publicaties) Aangepaste records in Adlib 19.156

134 135 135 Presentaties

Transit programma wisselende maatregelen van de Human Power Plant in BoTu coronapandemie wordt dit project 01.10.2020 – voorjaar 2021 This is Surrealism! in hoog tempo ontwikkeld door de Locatie: Huis van de Toekomst, The Boijmans Masterpieces medewerkers van het museum, Jan Kobellstraat 56a, Rotterdam 01.06.2020 – 27.09.2020 samen met Rotterdam Ahoy en een Conservator: Annemartine van Locatie: Cobra Museum voor aantal belangrijke Rotterdamse part- Kesteren Moderne Kunst, Amstelveen ners zoals het autobedrijf Breeman Conservator: Saskia van Kampen- BV en Rotterdam Make it Happen. Boijmans ondersteunt sociale inno- Prein (Museum Boijmans Van De thematiek van de tentoonstelling vatie in de stad door het netwerk van Beuningen) ontstaat vanuit de actualiteit: de kunstenaars en ontwerpers uit de invloed van de mens op de natuur en tentoonstelling Change the System Veertig topstukken uit de surrealisme- andersom. In totaal zijn er 57 werken (2017) in te zetten voor stedelijke collectie van het museum zijn vier te zien, waarvan 47 uit collectie, opgaves. In 2020 gebeurt dit in de maanden lang te zien in het Cobra 5 bruiklenen, 4 opdrachten en wijk BoTu (Bospolder-Tussendijken) Museum in Amstelveen. Door een 1 coproductie. met de Human Power Plant. Op verregaande samenwerking is het De selectie bestaat uit schilderijen, uitnodiging van het museum werkt ondanks covid-19 mogelijk deze sculpturen en fi lms van onder het team van de Human Power tentoonstelling te realiseren. Om anderen Oskar Kokoschka, Anselm Plant, bestaande uit Melle Smets, het voor Cobra Museum betaalbaar Kiefer, Bas Jan Ader, Melanie Klaas Burger, Kris de Decker samen en profi jtelijk te maken heeft Museum Smith, Bruce Nauman, Trenton met lokale kunstenaars (o.a. Golnar Boijmans Van Beuningen zijn Doyle Hancock, Ugo Rondinone, Abassi, Arvand Pourabbassi, Thamar medewerkers beschikbaar gesteld Joep van Lieshout, Wieki Somers, Kemperman, Florian Braakman en voor de inrichting, samenstelling, Jim Shaw en Helena van der Kraan. Bart Groenewegen, Wilma van der publieksbegeleiding en zelfs zaal- De opdrachten gaan naar Frank Wilt), buurtbewoners, wijkwerkers, wacht. De tentoonstelling bevat Bruggeman, Bas van Beek, Bas beleidsmakers en energie-experts meesterwerken van onder anderen Princen en Marijke van Warmerdam. aan een gezamenlijke visie op een Salvador Dalí, René Magritte, Ook wordt het bruikleen Bunkhouse energieneutrale toekomst die ook Man Ray, Marcel Duchamp, en het van Paul McCarthy getoond, inmid- toegankelijk is voor mensen met recent verworven schilderij Seated dels is dit werk door het museum een kleine portemonnee. In plaats Figure (1956) van Eileen Agar. verworven. van hoop te vestigen op de nieuwste Deze tentoonstelling in Amstelveen Het oorspronkelijke idee komt van (en duurste) technologie, plaatst is de ideale gelegenheid voor het kunstenaar Ted Noten die jaren het Human Power Plant Team de Nederlandse museumpubliek om geleden de tentoonstelling Boijmans energietransitie in een menselijke, de surrealismecollectie een laatste By Carlight bedacht, waarbij het hem historische en geografi sche context, keer te zien voordat deze begint zo mooi leek om met de auto door het waarin samen met de buurtbewoners aan een wereldreis met als eerste museum rond te rijden en de schilde- wordt gezocht naar een meer duur- bestemming Museum of New rijen met de koplampen aan te lichten. zaam gebruik van de planeet, energie Zealand Te Papa Tongarewa in De bijna 22.000 entreekaarten zijn en grondstoffen. Vanaf 1 oktober Nieuw Zeeland. snel uitverkocht, de (inter)nationale opent dit collectief het Huis van de pers pikt het op grote schaal op, de Toekomst aan de Jan Kobellstraat Boijmans Ahoy drive-thru politiek is enthousiast en binnen de 56a in Rotterdam. De resultaten van museum organisatie zelf geeft het de mede- het artistiek onderzoek worden hier 01.08.2020 – 23.08.2020 werkers ook een positieve boost. tot in 2021 gepresenteerd. Locatie: Rotterdam Ahoy Onmisbaar voor het realiseren van Partners in het project zijn gemeente Conservatoren: Annemartine van deze tentoonstelling zijn de bijdragen Rotterdam, Museum Boijmans Van Kesteren, Francesco Stocchi, van fondsen, sponsors en onze Beuningen, WeWatt, Havensteder, Sjarel Ex, Cathy Jacob partners: BankGiro Loterij en al haar Eneco, Voor Goed | Rotterdam deelnemers, Fonds 21, Mondriaan Impact Agency, Academie voor In de zomer van 2020 organiseert het Fonds, Kickstart Cultuurfonds, Prins Beeldvorming, Delfshaven Coöperatie, museum het zeer succesvolle Boij- Bernhard Cultuurfonds (mede dankzij Enpuls, Zelfregiehuis Delfhaven en mans Ahoy drive-thru museum: een het Breeman Talle Fonds), Boijmans Hosman Agency. tentoonstelling in de 10.000 m2 grote Business Club, Riwal Hoogwerkers Resilience with Changemakers evenementenhal van Ahoy waar de B.V., Breeman BMW & MINI, West 8, Rotterdam wordt mede mogelijk bezoeker vanuit de auto naar kunst Rotterdam Make it Happen en gemaakt door Project Idols*. kan kijken. Reagerend op de steeds gemeente Rotterdam. 136 137 137 De afbreekeconomie met Studio Atelier Van Lieshout is hiervoor schilderij te zien. Er kan slechts het ziekenhuis, waar het lichaam Ateliergeheimen van Rotterdam beeldbepalende werken van Chabot, Klarenbeek & Dros, Koehorst in ’t als een fi lmset omgebouwd. Op één persoon tegelijk naar binnen, hoofdzaak is, sieren menssculpturen 14.12.2019 – 23.08.2020 De Kooning, Constant, Wolvecamp Veld en Atelier Van Lieshout het Boijmans Instagram account zonder telefoon. Niets leidt af van van Rodin, Van Pallandt, Mascherini (oorspronkelijk t/m 19.04.2020, en Appel. De titel ‘Kunst stelt alles 16.12.2020 – 18.12.2020 (opnames wordt in december een sneak peak een bijzondere ontmoeting met dit en Maillol de overdekte tuin van i.v.m. covid-19 verlengd) voor’ is ontleend aan een uitspraak en sneak peak op instagram), gegeven. In het voorjaar van 2021 zo geliefde kunstwerk. het ziekenhuis. De iconische Locatie: Museum Rotterdam van kunstenaar Constant Nieuwen- online tentoonstelling te zien vanaf zal de tentoonstelling online gepre- metershoge gietijzeren reus Grosse Conservatoren: Alexandra van huys en refereert aan de bevrijding voorjaar 2021 senteerd worden op de website van Samensmeden – Meesters in Geister (Figur Nr. 8) van kunstenaar Dongen (Museum Boijmans Van van creativiteit en fantasie, weg van Locatie: opname in de Kathedraal het museum. Het concept van de zilver Thomas Schütte heet de bezoeker Beuningen) en Liesbeth van de klassieke culturele kaders en van Atelier Van Lieshout, digitale tentoonstelling is bedacht 16.03.2019 –17.01.2021 ( i.v.m. elders in het ziekenhuis een warm der Zeeuw, Museum Rotterdam de opvattingen over schoonheid. tentoonstelling online en uitgevoerd samen met Studio covid-19 vervroegd gesloten) welkom. Met deze tentoonstelling (Museum Rotterdam) Hiermee viert het Chabot Museum Conservator: Annemartine van Koehorst in ’t Veld en fi lmmaker Conservatoren: Alexandra van staat de kracht en kwetsbaarheid niet alleen de vrijheid in creativiteit, Kesteren Roel van Tour. Dongen (Museum Boijmans Van van het lichaam centraal. Voor Museum Boijmans Van Beuningen maar ook in bredere zin, in het kader De tentoonstelling wordt mede Beuningen) en Anne Marieke kunstenaars is de menselijke en Museum Rotterdam tonen in deze van 75 jaar vrijheid in Nederland. De afbreekeconomie is een tentoon - mogelijk gemaakt door het van Schaik (Belasting & Douane vorm altijd een bron van inspiratie tentoonstelling de atelie rgeheimen Het monumentale schilderij Brand stelling over het biobased materiaal- Stimuleringsfonds Creatieve Museum) geweest: het lichaam, maar ook de van Rotterdamse kunstenaars. van Rotterdam, dat Henk Chabot onderzoek van Studio Klarenbeek & Industrie en Mondriaan Fonds. emoties die ons mens maken. Schilderijen, voorwerpen en schilderde in de zomer van 1940 in Dros dat van start gaat op basis van Zilver smeedt de collecties geschiedenissen verbonden met reactie op het bombardement op de reproducties van hoogtepunten van van Museum Boijmans Van Meesterlijk! beide collecties creëren nieuwe stad heeft een centrale plek in de kunststof objecten uit de collectie Boijmans bij de Buren Beuningen en het Belasting & 07.12.2019 – 13.03.2020 dwarsverbanden en geven een tentoonstelling. van het museum. In de tentoon- Douane Museum samen. Zilveren (oorspronkelijk t/m 29.03.2020 i.v.m. uniek beeld van Rotterdam en zijn stelling wordt de verbeelding van de Boijmans bij de Buren is onderdeel bekers, tabaksdozen en zoutvaten covid-19 vervroegd gesloten) dynamische geschiedenis. In de Remix Rotterdam. fossiele economie en de biobased van In Transit, waarbij de museum- verhuizen van het Museumpark Locatie: Kunsthal tentoonstelling maakt de bezoeker Boijmans x Wereldmuseum economie gepresenteerd door de collectie uitwaaiert over Rotterdamse naar de Parklaan. Het Nederlandse Conservatoren: Friso Lammertse kennis met zes kunstenaars die van 03.09.2020 – 09.01.2022 ogen van twee ontwerpstudio’s en musea en instellingen. Dit samen- zilver wordt getoond in combinatie (Museum Boijmans Van Beuningen) de zeventiende tot de twintigste Locatie: Wereldmuseum een kunstenaar: Studio Klarenbeek werkingsproject gaat in 2019 van met schilderijen van Hollandse en Eva van Diggelen (Kunsthal) eeuw in Rotterdam geboren zijn Conservatoren: Alexandra van & Dros, Koehorst in ‘t Veld en Atelier start en loopt door tot 2022 en is meesters waarop diezelfde zilveren en werkten. Kunstwerken, diverse Dongen (Museum Boijmans Van Lieshout. Deze visies zijn mogelijk gemaakt door Stichting objecten zijn uitgebeeld. Op de Met deze tentoonstelling presenteren rekwisieten en modellen onthullen Van Beuningen) en Wouter complementair aan elkaar en onder- Droom en Daad. In 2020 zijn de schilderijen zien we de rol en de Kunsthal en Museum Boijmans de ateliergeheimen van Hendrick Welling (Nationaal Museum voor zoeken alle drie op eigen manier volgende tentoonstellingen te zien: betekenis van zilveren voorwerpen Van Beuningen een groots overzicht Sorgh, Pieter de Hooch, Nicolaes Wereldculturen) een wereld zonder plastic. Studio , zoals het vermaarde Soo gewonne, van vier eeuwen schilderijen en Muys, George Breitner, Kees van Klarenbeek & Dros tonen hun Rothko en ik soo verteert van Jan Steen uit tekeningen van beroemde meesters Dongen en Dolf Henkes. Bij welke In Remix Rotterdam ontmoet de zelfontwikkelde ‘wierenklei’, een 15.03.2019 – 13.03.2020 1661 en de Jonge vrouw aan als Rembrandt, Rubens, Van Gogh, leveranciers kwamen zij voor hun overwegend westerse collectie van werkend alternatief voor wegwerp- (oorspronkelijk t/m 22.03.2020 i.v.m. de kaptafel van Gerard Dou uit Delacroix, Pissarro, Saenredam, benodigdheden? Welke model- Museum Boijmans Van Beuningen de plastic. Hiermee kunnen plastic pro- covid-19 vervroegd gesloten) 1667. De bijzondere zilveren Goltzius en Basquiat. Ook is werk te len brachten ze in beeld? Met de collectie cultuurvoorwerpen uit Azië, ducten gemaakt worden die volledig Locatie: Stedelijk Museum geboortebeker Hansje-in-de-kelder zien van minder bekende kunstenaars samenkomst van de twee collecties Afrika en Noord- en Zuid-Amerika afbreekbaar zijn en daarmee voedsel Schiedam uit 1622 gemaakt door de Dordtse als Cornelis Saftleven en Joseph worden de geheimen van deze Rot- van het Wereldmuseum. Er zijn 120 worden voor de natuur, zonder Conservator: Deirdre Carasso zilversmid Jan Hermansz. van Augustus Knip. Meesterlijk! is de terdamse makers prijsgegeven. objecten te zien vanaf de middeleeu- giftige uitstoot of toxisch afval. Zij (directeur Stedelijk Museum Schiedam, Ossevoort vertelt de bezoeker laatste tentoonstelling in de serie van wen tot en met de twintigste eeuw. gaan door waar andere ontwerpers naar een idee van Sjarel Ex) zijn eigen biografi e. Precies zo'n drie die de Kunsthal in het kader van Kunst stelt alles voor Bestaande kaders zijn losgelaten en stoppen en ontwerpen een nieuwe geboortebeker is afgebeeld op een Boijmans bij de Buren laat zien. Ruim 02.06.20 – 29.11.20 transhistorische en transculturele productieketen om hun idee naar In Rothko en ik krijgt het schilderij zeventiende-eeuws pronkstilleven 130 werken uit de collectie belichten (oorspronkelijke data: 29.03.20 – verbindingen worden zichtbaar. De industriële toepassingen op te Grey, Orange on Maroon, van Peter Willebeeck, dat in 1910 de bijzondere wisselwerking tussen 06.09.20, uitgesteld i.v.m. covid-19) tentoonstelling associeert op vier schalen. Atelier Van Lieshout toont No. 8 (1960) uit de collectie van door de Rotterdamse verzamelaar schilder- en tekenkunst en laten de Locatie: Chabot Museum typen ontmoetingen: universele en een recente uitvoering van de Museum Boijmans Van Beuningen Dr Elie van Rijckevorsel (1845- liefde zien van de grote meesters Conservator: Jisca Bijlsma (Chabot artistieke ontmoetingen, handels- installatie Disco Inferno, de ultieme een tijdelijk thuis in het Stedelijk 1928) aan Museum Boijmans is voor tekenen. De tekeningen lijken je Museum) ontmoetingen en (post-)koloniale recycle installatie waarin al het Museum Schiedam. De grote geschonken. dichterbij de kunstenaar te brengen ontmoetingen. Elke ontmoeting brengt afval (dat we nu gezamenlijk pro- abstracte doeken van de Ameri- en zijn vaak veel vrijer en intiemer Dit is de tweede tentoonstelling die in objecten bijeen die samen een meer- duceren) tot ruwe olie omgevormd kaanse kunstenaar Mark Rothko Mensbeelden – Kracht & dan de schilderijen die we van het kader van Boijmans bij de Buren voudig verhaal vertellen. kan worden. Studio Koehorst in ’t (1903-1970) lijken overweldigend, Kwetsbaarheid deze meesters kennen. Meesterlijk! plaatsvindt in het Chabot Museum. Extra element in de tentoonstelling Veld toont een grafi sche installatie maar zijn gemaakt met de bedoel- 09.09.2019 – 28.05.2021 toont het grote meesterschap van Deze keer ligt de focus op het Neder- is een interventie van de Rotter- waarin te zien is hoe de twee eco- ing om een intiem moment teweeg Locatie: Erasmus MC kunstenaars die in beide kunstvormen landse en internationale expression- damse kunstenaar Paul van der nomische systemen zich anders te brengen. Een werk van Rothko Conservator: Esmee Postma uitmuntten. Soms gaat het daarbij isme. Voor het eerst worden bekende Eerden (1954), hem is gevraagd om hebben ontwikkeld door de tijd heen. beleven bestaat niet uit alleen om een directe relatie tussen de werken van moderne meesters, op een persoonlijke manier beide Oorspronkelijk is als afsluiting kijken: je kan er in verdwijnen. Een Vanaf september 2019 zijn tekeningen en schilderijen, zoals bij onder wie Monet, Picasso en Munch, museumcollecties te verbinden. van dit project een publiekspre- ervaring die je soms beter zonder enkele hoogtepunten uit de het Portret van de familie Lütjens door uit beide collecties samengebracht. Zijn beeldcombinaties vertellen een sentatie bedacht. Vanwege de ruis kan ondergaan. Hoe het is om beeldenverzameling van Museum Max Beckmann, waarvan een reeks De tentoonstelling toont niet alleen verhaal over het menselijk bestaan, coronamaatregelen is besloten helemaal alleen voor dit kunstwerk Boijmans Van Beuningen te van getekende portretstudies wordt de voorlopers en hoogtepunten van over de condition humaine. liefde en om de tentoonstelling online te te staan? Dat kan de bezoeker hier gast in de beeldentuin van het getoond. het expressionisme, maar ook de haat, kracht en vergankelijkheid. presenteren. De Kathedraal van ervaren. In de zaal is alleen dit ene Erasmus MC. Op deze locatie in naoorlogse lijnen met een selectie 138 139 138 139 Educatieve activiteiten en evenementen

Onvergetelijk Boijmans Ongezien Boijmans gevraagd een muurschildering te 10 januari in de Kunsthal 23 februari maken en bij te dragen aan Museum Rotterdam randprogrammering. Dit gebeurt Onvergetelijk Boijmans is een onder mentorschap van kunstenaar rondleiding voor mensen met Tijdens deze interactieve rondleiding, Nilton Moreira da Silva. Vince Blok dementie en hun mantelzorgers. speciaal gericht op blinde en maakte een muurschildering in In een ontspannen en positieve slechtziende bezoekers ervaren augustus 2020. In oktober begon sfeer bekijken deelnemers deelnemers een aantal topstukken Franky Sticks als tweede kunstwerken in het museum en intensief via verschillende zintuigen. kunstenaar aan een talent- gaan met elkaar in gesprek over ontwikkelingstraject. wat ze zien. Boijmans LIVE 7 en 21 juli en 3 november POW WOW Residenties Ingrid Berger Myhre Facebook livestream 6 t/m 13 september 13 t/m 17 januari: Kunsthal Rotterdam Een livestream waar moderator Op de app van POW WOW staat 11 t/m 14 februari: Yoeri Meessen in gesprek gaat een wandelroute uitgestippeld langs Stedelijk Museum Schiedam met één medewerker van Museum verschillende muurschilderingen, 18 t/m 19 februari: Boijmans van Beuningen en één in deze route is ook de muur- Stedelijk Museum Schiedam gast. Beide gesprekspartners schildering van kunstenaar Vince kiezen een werk uit de collectie dat Blok in Boijmans Hillevliet In het kader van haar onderzoek ze relateren aan een onderwerp uit opgenomen. voor Dancing Museums is Ingrid de actualiteit. Kijkers kunnen live Berger Myhre een aantal weken vragen stellen. Op 7 juli waren Tim Open Monumentendagen aanwezig in de Boijmans bij de Wes (kunstenaar) en projectleider 12 en 13 september Buren-tentoonstellingen in de Marloes Prins te gast, op 21 juli Kunsthal en Stedelijk Museum waren dat Izzy Wu Ramos Tijdens de Open Monumentendagen Schiedam. Hier observeert ze (kunstenares) en hoofd marketing in Rotterdam vinden in totaal zes beweging en ruimte voor haar en communicatie Daniël Bouw en rondleidingen plaats door mede- choreografi sch onderzoek. op 3 november Fokke Moerel werkers van Boijmans Hillevliet. In (architect MVRDV) en directeur een halfuur wordt het monumentale Pak een stoeltje met… Ina Klaassen. gebouw, de voormalige technische 29 januari en 5 en 21 februari school, getoond en wordt de functie Jeugdvakantiepaspoort van Boijmans Hillevliet toegelicht. Tijdens lunchtijd kunnen bezoekers 22 juli – 26 augustus op deze woensdagmiddagen kunst Zilveren Opening kijken met een museummedewerker In de zomervakantie organiseert 25, 26, 27 september van Museum Rotterdam of de Boijmans Hillevliet iedere Kunsthal in de Boijmans bij de woensdagmiddag een workshop Tijdens de Zilveren Opening is het Buren-tentoonstellingen. Eén werk voor de kinderen met een Jeugd- nog in afbouw verkerende Depot staat centraal; een oefening in vakantiepaspoort. De workshop is Boijmans Van Beuningen een kijken. geïnspireerd op het schilderij De weekend geopend voor bezoek. toren van Babel en laat kinderen De architectuur van het gebouw is Rondleiding in NGT Boijmans kennis maken met andere talen en – nog zonder de collectie – aan het 9 en 23 februari in de Kunsthal, onverwachte materialen en kleuren publiek getoond. 8 maart in Museum Rotterdam om de toren te decoreren. Masterclass Art Rocks met SEF Tijdens een interactieve rondleiding Muurschildering 1 oktober in de Nederlandse Gebarentaal augustus-dec bekijken deelnemers onder Een masterclass voor jonge begeleiding van een museumdocent Elke drie maanden nodigt Boijmans muzikanten die een muziekstuk een aantal topstukken intensief via Hillevliet een jonge kunstenaar met willen creëren voor de competitie verschillende zintuigen. affi niteit voor Rotterdam-Zuid uit om Art Rocks. Ze krijgen een cursus een talentontwikkelingstraject te mindfull kijken en een masterclass realiseren. Als onderdeel van het tekstschrijven van muzikant Sef. traject wordt de jonge maker Op zaal bekijken de cursisten de 140 141 141 werken en beginnen ze onder Lessen IMC Basis begeleiding met het schrijven van 15 december 2020 hun lied. Basisschool Da Costa

Peer refl ectie muurschildering IMC Basis organiseert voor Vince Blok groep 7 en 8 lessen van bevlogen 4 oktober gastdocenten die de leerlingen meenemen in hun beroepenwereld. Kunstenaar Vince Blok refl ecteert In het kader van het vak Beeldende op zijn muurschildering I Never Kunst krijgen de leerlingen les Knew About Fauvism in Boijmans van gastdocenten Vince Blok, Hillevliet samen met andere makers kunstenaar, en Kimberley Vicente, uit verschillende disciplines. museummedewerker via Museum Boijmans Van Beuningen. Boijmans Hillevliet - De leerlingen bestuderen Online Open Dag kunstwerken en gaan zelf aan 27 november 2020 de slag om kunst te maken. Facebook en Youtube livestream

Boijmans Hillevliet opent haar virtuele deuren. Tijdens vier afzonderlijke online evenementen wordt de kijker meegenomen in de project en ideeën waar museum- medewerkers, kunstenaars en andere betrokkenen aan werken en de programma’s die sinds september zijn gestart.

Ontvangst leerlingen IMC Weekendschool 29 november 2020 Boijmans Hillevliet

De leerlingen van de IMC Weekendschool ronden op deze dag hun lessenreeks over kunstenaarschap af. Een parade van kinderen en kunstwerken leidt van Putsebocht 3 naar Hillevliet 90. De leerlingen krijgen een rondleiding in het gebouw en presenteren de kunstwerken die ze de afgelopen weken hebben gemaakt.

Print&Play x Boijmans Hillevliet Release 9 december

In samenwerking met Print & Play Exhibition heeft Boijmans Hillevliet een printbare tentoonstelling samengesteld. Hieraan hebben kunstenaars uit Rotterdam-Zuid bijgedragen die met hun printbare kunstwerk refl ecteren op deze wijk.

142 143 142 143 Publicaties

Uitgaven in eigen beheer Depot Journaal 04 Gers! [nr. 28, 2020] Auteurs: Sjarel Ex, Ernest van der Concept en initiatief: Edwin Best of Boijmans. Kwast, Winy Maas, Franklin Veekens, Wouter van Lieburg, Hoogtepunten uit de collectie Neuteboom, Esmee Postma, Arjen van Riel, hoofdredactie: van Museum Boijmans Van Jeanette Verdonk Sander Grip, eindredactie: Karin Beuningen Museum Boijmans Van Beuningen Koolen, Michel Carree, redactie: Selectie en teksten: Peter van der Vormgeving: Thonik / opmaak: Jona Baan et al., teksten: Christina Coelen, Alexandra van Dongen, Hilde Speet, vertaling: Lynne Boomsma et al. Albert Elen, Sjarel Ex, Saskia van Richards Veenman+, Rotterdam Kampen-Prein, Annemartine van Vormgeving: carenza* Kesteren, Sandra Kisters, Friso Jaarverslag 2019 Museum Speciale editie gewijd aan Depot Lammertse, Mienke Simon Thomas, Boijmans Van Beuningen Boijmans Van Beuningen Francesco Stocchi. Redactie: Sandra Tekst, redactie en productie: Kisters, Esmee Postma, Sabine Terra medewerkers Museum Boijmans Museum Boijmans Van Beuningen, Van Beuningen, voorwoord: Sjarel 320 p., ISBN: 9789069183152 Ex; 168 p. Vormgeving: Tessa van der Waals Vormgeving: Thonik

Best of Boijmans. Aan tafel / At the table Highlights of the Museum (Agenda 2021) Boijmans Van Beuningen Auteur: Alex de Vries Collection Museum Boijmans Van Beuningen, Selectie en teksten: Peter van der ISBN: 9789069183145 Coelen, Alexandra van Dongen, Vormgeving: Tessa van der Waals / Albert Elen, Sjarel Ex, Saskia van opmaak Willem Morelis, vertaling: Kampen-Prein, Annemartine van Gerard Forde Kesteren, Sandra Kisters, Friso Lammertse, Mienke Simon Thomas, Online publicaties Francesco Stocchi. Redactie: Sandra Kisters, Esmee Postma, Sabine Terra Documenting Curatorial Museum Boijmans Van Beuningen, Practices in Dutch Art Museums, 320 p., ISBN: 9789069183169 1945-Today Vormgeving: Tessa van der Waals, Auteurs: Rachel Esner en Fieke vertaling: Lynne Richards Konijn www.boijmans.nl/collectie/ James Lee Byars. onderzoek/documenting-curatorial- De wijsgeer in de toren practices-in-dutch-art-museums- Auteur: Els Hoek, voorwoord Sjarel Ex 1945-today Museum Boijmans Van Beuningen, 224 p., ISBN: 9789069183121 Externe publicaties Vormgeving: Thonik / opmaak: gerelateerd aan Museum Hilde Speet Boijmans Van Beuningen

James Lee Byars. The Cobra Museum Presents: The Sage in the Tower This is (niet uw Auteur: Els Hoek, voorwoord Sjarel Ex tentoonstellingsgids van) Museum Boijmans Van Beuningen, Surrealism! The Boijmans 224 p., ISBN: 9789069183138 Masterpieces Vormgeving: Thonik / opmaak: Hoofdredactie: Eric Wie, Hilde Speet, vertaling: Jonathan eindredactie: Marieke van Ellis Zuilichem, redactionele bijdragen: Saskia van Kampen-Prein et al. Cobra Museum, Amstelveen, 24 p. Vormgeving: Vandejong Gratis tentoonstellingskrant 144 145 145 Externe activiteiten en nevenfuncties afdelingshoofden en wetenschappelijke staf

Klazina Botke Alexandra van Dongen in: Het excellente kookboek van Getty Research and Curatorial Conservator historische Doctor Carolus Battus uit 1593, Fellow for Italian Drawings vormgeving Gorredijk, pp. 104-137, en de (tot 1 december) keukeninventaris pp. 182-243 Advies- en bestuursfuncties Presentaties • Bestuurslid/secretaris Stichting Overig • New Findings and Unresolved De Tijdtrap Rotterdam • Freelance curator en Questions, Expert Meeting 2 • Lid ICDAD: International onderzoeker CURARE Kunst- en Boijmans-Getty Paper Project Committee of Decorative Arts & Cultuurhistorische Projecten Italian Drawings 1400-1600 in Design the Museum Boijmans Van • Lid international research group Beuningen, 10 september (online) Global Things, University of Albert Elen London Senior conservator tekeningen Overig • Adviseur Willem de Kooning en prenten • Docent MKDA (Media, Kunst, Academie Rotterdam Design en Architectuur) aan • Ambassadeur Verhalenhuis Advies- en bestuursfuncties de Vrije Universiteit, Amsterdam Belvédère, Katendrecht • Bestuurslid / Penningmeester Rotterdam Stichting Delineavit et Sculpsit • Redactielid Rotterdams • Lid International Advisory Daniël Bouw Jaarboekje Committee of Keepers of Public Hoofd Marketing en communicatie • Lid Medieval Pottery Research Collections of Graphic Art Group • Lid Editorial Advisory Board van Advies- en bestuursfuncties het tijdschrift Master Drawings • Lid Gebiedscommissie Presentaties • Lid redactie Delineavit et Rotterdam Centrum • ‘Ateliergeheimen van Rotterdam’, Sculpsit. Journal for Dutch and lezing Boijmans in Donner, Flemish Prints and Drawings Boekhandel Donner, Rotterdam Peter van der Coelen 19 januari Presentaties Conservator prenten en tekeningen • ‘Rotterdam Chinatown’, lezing • Some interesting drawings by met Fenmei Hu, Verhalenhuis Tintoretto and Maganza, Expert Advies- en bestuursfuncties Belvédère, 17 juli Meeting 2 Boijmans-Getty Paper • Lid redactie Delineavit et • ‘De geschiedenis van het Project Italian Drawings 1400- Sculpsit. Journal for Dutch and Schielandshuis’, lezing voor 1600 in the Museum Boijmans Flemish Prints and Drawings Rotary Rotterdam Nieuwe Dag, Van Beuningen, 10 september 18 augustus (online) Publicaties • ‘Remix Rotterdam. Boijmans X • ‘Review of: Henk van Nierop, Wereldmuseum’, lezing in het The Life of Romeyn de Hooghe, kader van Boijmans bij de Buren, Sjarel Ex Amsterdam 2018’, Print Quarterly Wereldmuseum, 13 september Directeur 37 (2020), pp. 314-316 • ‘De Syrische apothekerspot van Jan van Eyck’, lezing in Advies- en bestuursfuncties Overig restaurant De Zijderoute Culinair, • Bestuurslid Stichting • Adviseur Incidentele Aankopen 19 september Museumpark, Rotterdam Mondriaan Fonds • Secretaris Stichting Paleis • Adviseur tentoonstelling ‘Holbein: Publicaties voor Volksvlijt, Amsterdam Capturing Character’, J. Paul Getty • ‘Een verhaal zonder einde. • Lid Directeurenoverleg Museum, Los Angeles & Morgan Koloniale collecties in Rotterdamse culturele Library and Museum, New York Rotterdam’, met coauteur Liane instellingen • Peer reviewer voor van der Linden in: Gert Oostindie • Lid Miniconvent (overleg onderzoeksproject ‘Engravings (red.), Het koloniale verleden directeuren van de grote in Early Italian Printed Books’, van Rotterdam, Rotterdam, Nederlandse musea voor Sapienza – Università di Roma, pp. 323-392. moderne kunst) Rome • ‘Aan tafel met Carolus Battus’, • Lid CIMAM (International 146 147 147 Committee of ICOM for Museums Cathy Jacob • Interview met masterstudent Sandra Kisters Overig Friso Lammertse and Collections of Modern Art) Hoofd Presentaties Sophia Lasschuijt over de Hoofd Collectie en onderzoek • Winnaar Karel van Manderprijs Conservator oude schilder- en commercialisering van musea, 2020 met de publicatie The Lure beeldhouwkunst (tot 1 maart) Naast deze reguliere werkzaamheden Advies- en bestuursfuncties 14 juli t.b.v. masterscriptie aan Presentaties of the Biographical. On The incidenteel deelname aan stedelijke • Voorzitter Stichting BK-informatie de UvA. Andere geïnterviewden • ‘Depot Museum Boijmans (Self-) Representation of Modern Advies- en bestuursfuncties en landelijke adviescommissies, • Voorzitter en redactielid Stichting zijn: Frits Scholten Van Beuningen’, lezing tijdens Artists, Amsterdam 2017 • Bestuurslid Stichting ad-hocadviezen voor cultuurfondsen Kunstpublicaties Rotterdam (Rijksmuseum) en Maite van Dijk conferentie Sitem salon • Selectiecommissie voor Master Uytenbogaert enzovoort. • Lid Raad van Toezicht West (Van Gogh Museum) international des musées, des Curating Art and Cultures, VU • Lid Redactieraad Den Haag • Radio-interview ‘Bijzonder lieux de culture et de tourisme en UVA, 30 april Museumtijdschrift Publicaties • Secretatis Stichting Extra Extra dubbelportret van Dalí onder de 2020, Museumexperts, Salles • Lid editorial board Boletin del • ‘Vorm of Vent?’ in: TEN PM, hamer’, Met het oog op morgen, Delorme et Gabriel, Parijs, Museo del Prado publicatie in eigen beheer van Presentaties radio 1, 14 oktober 30 januari Ina Klaassen • Lid jury Article Departements Iwan Smit, Rotterdam, • Q&A met Esther Didden over • ‘De collectie en het depot’, Directeur Scriptieprijs, Universiteit Utrecht ongepagineerd project 100 sleutelwerken, lezing Boijmans in Donner, tijdens BK-lezing, Art Rotterdam, Annemartine van online, 7 mei Advies- en bestuursfuncties Presentaties 7 februari Kesteren • ‘Depot Boijmans Van Beuningen’, • Lid Museumconvent, overleg Yoeri Meessen • Keynote speaker en deelname • Gastcollege Conservator design lezing Kunstkring Kralingen, Het zakelijke directeuren Hoofd Educatie en aan de paneldiscussie, webinar ‘Tentoonstellingsgeschiedenis’, Nieuwe Instituut, 4 september Nederlandse kunstmusea publieksbegeleiding ‘Designing Museums for the derdejaars bachelor Modern and Advies- en bestuursfuncties • ‘Depot Boijmans Van Beuningen’, Future’, Design Forum tijdens Contemporary Art History, UvA, • Studio van Kesteren, design lezing tijdens de Vriendenweek, Presentaties Advies- en bestuursfuncties de Shenzhen Design Week, online, 28 april consultant Het Nieuwe Instituut, • ‘Depot Museum Boijmans Van • Adviseur ontwikkeling Master of 8 augustus • Gastcollege ‘Exhibition Histories • Lid werkveldcommissie KABK, 4 september Beuningen’, lezing tijdens Education in Arts, Universiteit • ‘History of the depot, context of (Curatorial Practices II)’, master Den Haag • Introductie op documentaire conferentie Sitem salon van Valencia the project, collection & role of Curating Art and Cultures, VU en • Bestuurslid Stichting Feed your A Night At The Louvre: Leonardo international des musées, des • Adviseur Kunst in de Openbare MVRDV’, online persconferentie UvA, 18 september Mind da Vinci, Pathé Rotterdam, lieux de culture et de tourisme Ruimte, gemeente Utrecht voor Chinese media, • Bestuurslid Stichting Vedute 17 oktober 2020, Museumexperts, Salles • Bestuurslid Advisory Board 21 september Overig • Raad van aanbeveling Art / • ‘De collectie in het gerenoveerde Delorme et Gabriel, Parijs, Master Education in Arts, Piet • Gastcollege University of • Selectiecommissie voor master Switch Foundation Museum Boijmans Van 30 januari Zwart Instituut , Rotterdam Manitoba, Winnipeg, department Curating Art and Cultures, VU / Beuningen’, presentatie voor • ‘Depot Boijmans Van Beuningen’, for Architecture and Design, UvA, 30 april Presentaties gemeentelijk projectteam lezing Rotary Club Rotterdam Presentaties online, 30 oktober • Introductie bij fi lmWhy do men renovatie, 9 november Delfshaven, De Harmonie, • Gastcollege ‘Art, Education & • Radio-, televisie-, kranten- en wear frocks van Grayson Perry, • Interview met Berend Strik n.a.v. Rotterdam, 17 februari Change’, Codarts, Rotterdam, tijdschrifteninterviews over Saskia van Doelen Studio, 12 januari publicatie Deciphering the • ‘Depot Boijmans Van Beuningen’, 15 oktober Boijmans Ahoy drive-thru Kampen-Prein • ‘Boijmans Ahoy Drive-thru’, Artist´s Mind (2020), Amsterdam, lezing Kunstcafé van de museum en Depot Boijmans Van Conservator moderne en lezing, ICOM museumcongres, 11 november kunstkringen sbk Zuidplas Publicaties Beuningen in tientallen media in hedendaagse kunst 15 oktober • Q&A met studenten UvA bij en kunstkring Alexander, • El Arte y la Escuela: Diez Europa, de VS en China lancering Simulacrum Dorpshuis Swanla, Zevenhuizen, Propuestas in Textos Advies- en bestuursfuncties Overig themanummer Levenswerk, 4 maart Permeables: sobre mediación, Overig • Stuurgroeplid Stichting Behoud • Eindexamenbeoordeling WdKA, Amsterdam, 9 december • Key note voordracht tijdens prácticas artísticas e • In ontvangstname Rooftop Award Moderne Kunst (SBMK) master Design, 22 januari (https://simulacrum.nl/2021/ diploma-uitreiking bachelor- en instituciones culturales, Valencia, voor Depot Boijmans Van • Lid Klankbordgroep • Beoordeling open oproep podcast-evenement-levenswerk/) masterstudenten Kunst- en 2020, pp. 39-48 Beuningen (met Arjen Ketting, Contemporary Art, UvA, master Chronisch Gezond, cultuurmanagement van de MVRDV) en postmaster ‘Conservering en selectiecommissie Chronisch Publicaties Rijksuniversiteit Groningen, restauratie van cultureel erfgoed’ Gezond, Stimuleringsfond • Interview met Marina de Vries, 29 oktober Mienke Simon Thomas • Lid Kunstcommissie Erasmus Creatieve Industrie en Agis ‘Permanent Theater’, in • ‘Depot Boijmans Van Beuningen’, Conservator toegepaste kunst en Minke van Hooff Universiteit Rotterdam Innovatiefonds, 20 februari Museumtijdschrift, 2020/6, presentatie voor museum- vormgeving Hoofd Relatiebeheer en fi lantropie • Denksessie Corona en cultuur, pp. 66-69 professionals, verzamelaars en Presentaties RRKC, 5 november • Interview met Lisette Luijkx, ambtenaren van de provincie Advies- en bestuursfuncties Advies- en bestuursfuncties • ‘Kennisoverdracht en de fl exibele • Denktank new deal cultuur, ‘Winnaar Karel van Manderprijs Rogaland (Noorwegen), online, • Bestuurslid J.W. • Bestuurslid Stichting Toegift schil’, lezing tijdens de SBMK- gemeente Rotterdam, 2020: Sandra Kisters’, Bulletin 30 oktober Frederiksstichting Rotterdam dag 2020, Modern Art: Who 11 november en 17 december Vereniging voor Nederlandse • Bestuurslid Stichting Vedute Shares?, Van Abbemuseum, Kunsthistorici (VNK), 2020/3, Overig Presentaties Eindhoven, 3 februari pp. 16-17 • Efesai, informeel overleg grote Publicaties • ‘Depot Boijmans Van Beuningen’, • ‘The Lure of the Biographical. culturele instellingen • ‘Architecture in Museum Vriendenweek, Het Nieuwe Overig Waarom kunstenaarslevens Boijmans Van Beuningen’ in: Instituut, 4 september • Radio-interview over vrouwelijke een onuitputtelijke bron voor Dutch Connections: Essays on surrealisten n.a.v. de tentoonstelling onderzoek zijn’, in Simulacrum, international relationships in This is Surrealism!, Opium, radio 4, themanummer Levenswerk, architectural history in honour of 18 juni pp. 6-13 Herman van Bergeijk, Delft 2020, 148 149 148 149 pp. 227-239 en https://books.bk. tudelft.nl/index.php/press/ catalog/book/780 • ‘Depot vol Design’, interview in Elle Decoration 2020 nr. 4, pp. 130-133 • Interview met Buro Dertig, 23 januari, http://www.burodertig.nl/buro- dertig-borrelt-met-mienke-simon- thomas/

Presentaties • ‘Glas in de collectie van Museum Boijmans van Beuningen’, lezing voor het Samenwerkingsverband glas Rijksmuseum, Centraal Museum Utrecht, 27 augustus

Francesco Stocchi Conservator moderne en hedendaagse kunst

Advies- en bestuursfuncties • Jurylid Ministero Affari Esteri compatetion for young artists ‘Cantica 21’ • Jurylid Fondazione Cassa Risparmio Padova e Rovigo

Publicaties • ‘Ora/Now’, in: Arcangelo Sassolino, Verona 2020, pp. 25-35 • ‘A leap into the plenitude of void’, in: Rudolf Polanszky, New York 2020 • Meerdere artikelen voor dagblad Il Foglio, Italië

Presentaties • ‘Curatorial practices’, lezing Bocconi University and Villa Panza, online, 19 mei • ‘Talking About Museum’, lezing MUS.E Florence, online, 14 oktober • ‘Pino Pascali’, Christie’s, online, 15 oktober

150 151 150 151 Personeel en organisatie

Medewerkers Totaal aantal mede- museum cao in 2020 werkers op 31-12-2020

Aantal fte 115 Aantal fte 101 Aantal medewerkers 141 Aantal medewerkers 122

Kengetallen personele Ziekteverzuim samenstelling Verzuim 2019 5,11% Aandeel mannen 48 34% Verzuim 2020 2,93% Aandeel vrouwen 93 66%

Aandeel 55+ 37 26% Aandeel 50 tot en met 55 13 9% Aandeel 40 tot en met 50 31 22% Aandeel 30 tot en met 40 41 29% Aandeel tot en met 30 19 13% Aantal medewerkers 141 100%

Gemiddelde leeftijd 44

Kengetallen mobiliteit Instroom 25 Uitstroom 21

152 153 153 Organogram

Raad van Toezicht

Directie Directiesecretariaat

Marketing en communicatie

Wetenschappelijke staf (conservatoren)

Educatie en publieksbegeleiding Relatiebeheer en filantropie

Sector Collectie en Sector Sector onderzoek Presentaties Bedrijfsvoering

Registrars Projectleiding Financiën, ICT en informatiebeheer

Conservering Technische dienst en restauratie Personeel en organisatie

Documentatie, informatie Bewaking, beveiliging en en registratie veiligheid

BVB Collections Huisvesting en onderhoud

Publieke ruimtes en commerciële activiteiten

154 155 155 Colofon

Redactie, tekst en productie Medewerkers Museum Boijmans Van Beuningen Vertaling Lynne Richards Vormgeving thonik, Amsterdam Druk EMP grafi media Papier Arctic Volume, Muskat brown

Uitgave Museum Boijmans Van Beuningen Postbus 2277 3000 CG Rotterdam T +31 (0)10 4419400 [email protected] www.boijmans.nl

© 2021 Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

156 157 156 157 158