1256044688-Lotur___PL.Pdf

SPIS TREŚCI

Województwo lubuskie – podział administracyjny ...... 3

1. Miasto Gorzów Wielkopolski ……………………………...... 5 2. Miasto Zielona Góra ………………………………………...... 11 3. Warto zobaczyć …………………………………………...... 20 4. Ochrona przyrody ………………………………………...... …. 45 Parki narodowe ……………………………………...... … 45 Parki krajobrazowe ……………………………...... …. 46 Rezerwaty przyrody …………………………...... ……… 51 Pomniki przyrody ……………………………...... ………. 59 Inne ……………………………………………...... ……… 72 5. Placówki kulturalne …………………………………...... …….. 82 Muzea i skanseny …………………………...... ………... 82 Teatry ………………………………………...... ………… 86 Kina ………………………………………...... ………….. 86 Inne …………………………………………...... ……….. 88 6. Baza noclegowa …………………………………...... ……….. 93 7. Gospodarstwa agroturystyczne …………………...... ………. 108 8. Rekreacja ………………………………………...... ………….. 118 Jazda konna ……………………………...... …………… 118 Wypoczynek nad wodą …………………...... …………. 121 Szlaki turystyczne ……………………...... …………….. 128 Szlaki piesze …………………………...... ……………… 136 Szlaki rowerowe ………………………...... …………….. 145 Szlaki konne …………………………………...... ……… 155 Szlaki kajakowe ……………………………...... ………... 157 9. Informacje turystyczne i usługi przewodnickie ……...... ……. 160 10. Instytucje związane z turystyką ……………………...... …….. 164 11. Transport i komunikacja …………………………...... ……….. 167 Lotniczy ……………………………………………………. 167 Kolejowy …………………………………………….……... 168 Autobusowy ……………………………………….………. 170 Miejski ……………………………………………………... 175 Taksówki ………………………………………….……….. 176 Wypożyczalnie samochodów ………………...... ……… 179 12. Ważne adresy ……………………………………...... ………... 179

1 Województwo lubuskie – podział administracyjny TURYSTYCZNY RAJ W LUBUSKIM

Województwo Lubuskie, dzięki swym walorom przyrodniczym, histo- rycznym i gospodarczym, jest jednym z najatrakcyjniejszych obszarów zachodniej Polski. Swym zasięgiem obejmuje tereny nad Nysą Łużycką, Obrą, dolna Wartą i środkową Odrą, od zachodu graniczy z niemieckimi landami: Brandenburgią i Saksonią, a po stronie polskiej z Wielkopolską, Dolnym Śląskiem i Zachodnim Pomorzem. Województwo ma dwa główne miasta, Zieloną Górę z siedzibą władz samorządowych (Sejmik i Urząd Marszałkowski) oraz Gorzów Wielko- polski, ze stolicą administracyjną Lubuskiego, gdzie swoją siedzibę ma wojewoda. Połowę obszaru regionu zajmują kompleksy leśne leżące na delikat- nych pagórkach, bogate w runo leśne. Największymi skupiskami leśnymi są puszcze: Notecka, Gorzowska, Drawska, Lubuska oraz bory: Zielonogórskie, Skwierzyńsko-Sulęcińskie i Dolnośląskie. Można tutaj w naturze zobaczyć daniela, żółwia błotnego, rybołowa, piżmaka czy orła bielika. Usytuowanych jest osiem parków krajobrazowych o niepowtarzalnej urodzie: Gryżyński, Łagowski, Krzesiń- ski, Ujścia Warty, Pszczewski, Barlinecko-Gorzowski, Przemęcki i Łuk Muża- kowa oraz 48 rezerwatów przyrody, wśród nich dwa posiadające rangę europejską. Do największych akwenów należą jeziora: Sławskie (826 ha), Osiek (539 ha), Niesłysz (486 ha) oraz Zbąszyńskie, Myśliborskie, Lubi- kowskie, natomiast najgłębszym jest Jez. Trześniowskie (58,8 m gł.). Uzupełnieniem sieci wodnej są rzeki: Warta, Noteć, Nysa Łużycka, Bóbr oraz Odra, która klamrą spina Ziemię Lubuską. Ponadto wiele mniejszych jezior przy których wypoczynek to czysta przyjemność. W Lubuskim znajduje się część Drawieńskiego Parku Narodowego i Park Narodowy „Ujście Warty”, który jest istnym rajem dla dzikiego ptactwa oraz jego zagorzałych miłośników. Prawdziwa Rzeczpospolita Ptasia. Żyje tu w otoczeniu dziewi- czych rozlewisk i mokradeł prawie 240 gatunków ptaków, z czego ok. 160 to gatunki lęgowe, 34 gatunki ssaków i 390 gatunków roślin naczynio- wych. Niezwykłą atrakcją dla turystów jest Park Krajobrazowy „Łuk Mużako- wa”, ciekawy twór geologiczny w postaci ogromnej moreny czołowej o kształcie 40 kilometrowej podkowy. Ta unikatowa, największa tego typu forma na świecie, wpisana została na listę krajowego dziedzictwa UNE- SCO. Na uwagę zasługują również liczne kina, galerie, kluby, wystawy, teatry, filharmonia i muzea, które sprawiają że lubuskie jest bogate w wydarzenia kulturalne. Lubuskie współpracuje z partnerami zagranicznymi. Współpraca ta re- alizowana jest nie tylko na szczeblu regionalnym, ale również na szczeblu lokalnym, poprzez porozumienia bliźniacze miast, gmin i powia-tów oraz poprzez kontakty szkół, instytucji publicznych i prywatnych, organizacji, stowarzyszeń, itp. Ważną rolę w tym zakresie odgrywają Euroregiony: Pro Europa Viadri- na oraz Sprewa-Nysa-Bóbr, szczególnie w ramach współpracy z Bran- denburgią. To tylko namiastka atrakcji naszego regionu, które mogą Państwa spotkać. Do zobaczenia na Ziemi Lubuskiej.

2 Województwo lubuskie – podział administracyjny WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE – PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY

POWIATY GRODZKIE Gorzów Wielkopolski – siedziba wojewody Zielona Góra – siedziba sejmiku wojewódzkiego, marszałka województwa

POWIATY ZIEMSKIE

Powiat gorzowski – Gorzów Wlkp. - miasta: Kostrzyn n/O - gminy miejskie: Kostrzyn n/O - gminy miejsko-wiejskie: Witnica - gminy wiejskie: Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn, Santok

Powiat krośnieński – Krosno Odrzańskie - miasta: Krosno Odrzańskie, Gubin - gminy miejskie: Gubin - gminy miejsko-wiejskie: Krosno Odrzańskie - gminy wiejskie: Bobrowice, Bytnica, Dąbie, Gubin, Maszewo

Powiat międzyrzecki - Międzyrzecz - miasta: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel - gminy miejsko-wiejskie: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel - gminy wiejskie: Bledzew, Przytoczna, Pszczew

Powiat nowosolski – Nowa Sól - miasta: Bytom Odrzański, Kożuchów, Nowa Sól, Nowe Miasteczko - gminy miejskie: Nowa Sól - gminy miejsko-wiejskie: Bytom Odrzański, Kożuchów, Nowe Miasteczko - gminy wiejskie: Kolsko, Otyń, Nowa Sól, Siedlisko

Powiat słubicki - Słubice - miasta: Cybinka, Ośno Lubuskie, Rzepin, Słubice - gminy miejsko-wiejskie: Cybinka, Ośno Lubuskie, Rzepin, Słubice - gminy wiejskie: Górzyca

Powiat strzelecko-drezdenecki – Strzelce Krajeńskie - miasta: Dobiegniew, Drezdenko, Strzelce Krajeńskie - gminy miejsko-wiejskie: Dobiegniew, Drezdenko, Strzelce Krajeńskie - gminy wiejskie: Stare Kurowo, Zwierzyn

Powiat sulęciński - Sulęcin - miasta: Lubniewice, Sulęcin, Torzym - gminy miejsko-wiejskie: Lubniewice, Sulęcin, Torzym - gminy wiejskie: Krzeszyce, Słońsk

Powiat świebodziński - Świebodzin - miasta: Świebodzin, Zbąszynek - gminy miejsko-wiejskie: Świebodzin, Zbąszynek - gminy wiejskie: Lubrza, Łagów, Skąpe, Szczaniec

3 Województwo lubuskie – podział administracyjny

Powiat wschowski – Wschowa - miasta: Sława, Szlichtyngowa, Wschowa - gminy miejsko-wiejskie: Sława, Szlichtyngowa, Wschowa

Powiat zielonogórski – Zielona Góra - miasta: Babimost, Czerwieńsk, Kargowa, Nowogród Bobrzański, Sule- chów, Zielona Góra - gminy miejskie: Zielona Góra - gminy miejsko-wiejskie: Babimost, Czerwieńsk, Kargowa, Nowogród Bobrzański, Sulechów - gminy wiejskie: Bojadła, Świdnica, Trzebiechów, Zabór, Zielona Góra

Powiat żagański - Żagań - miasta: Gozdnica, Iłowa, Małomice, Szprotawa, Żagań - gminy miejskie: Gozdnica, Żagań - gminy miejsko-wiejskie: Iłowa, Małomice, Szprotawa - gminy wiejskie: Brzeźnica, Niegosławice, Wymiarki, Żagań

Powiat żarski - Żary - miasta: Jasień, Lubsko, Łęknica, Żary - gminy miejskie: Łęknica, Żary - gminy miejsko-wiejskie: Jasień, Lubsko, - gminy wiejskie: Brody, Lipinki Łużyckie, Przewóz, Trzebiel, Tuplice, Żary

4 Gorzów Wielkopolski MIASTO GORZÓW WIELKOPOLSKI

WARTO ZOBACZYĆ - Fontanna „Motylia” w Parku Górczyńskim - Centrum Sportowo-Rehabilitacyjne „Słowianka” – nowoczesny kompleks rekreacyjno-sportowy, położony w Parku Słowiańskim, ul. Słowiańska 14, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 733-85-00, www.slowianka.pl - Bulwar Nadwarciański - znajduje się tam pomnik Pawła Zacharka, legendarnego przewoźnika, przeprawiającego gorzowian przez Wartę do 1965r. Przy brzegu rzeki stoi Pomnik Pionierów Gorzowskich - Pomniki ludzi (nie)zwykłych – przy gorzowskich ulicach znajdują się pomniki słynnych postaci. Są to m.in. jedyny w Polsce pomnik żużlow- ca Edwarda Jancarza (ul. Strzelecka), pomnik gorzowskiego kloszarda Szymona Giętego (ul. Sikorskiego, koło parku 111) oraz Pawła Za- charka, przewoźnika po Warcie (ul. Nadbrzeżna, Bulwar) - Mini ZOO – pod Gorzowem, Poraj „Świat Roślin” - Gospodarstwo Ogrodnicze, os. Bermudy 67, Wawrów k. Gorzowa Wlkp., tel. 095 731- 70-13, www.porajgorzow.pl

OCHRONA PRZYRODY Rezerwaty przyrody ------W granicach miasta znajduje się rezerwat Gorzowskie Murawy o pow. 70,39 ha. Rezerwat położony jest na północnej krawędzi pradoliny Warty, na wschód od ul. Dobrej Pomniki przyrody ------Aktualnie w granicach administracyjnych miasta jest 155 drzew, które podlegają ochronie prawnej w formie pomnika przyrody jako pojedyncze drzewo, czy też grupa drzew Inne ------Użytek ekologiczny „Gorzowskie Murawy Kserotermiczne” – o pow. ok. 2 ha położony w obrębie Wieprzyce przy zachodniej granicy miasta, na stromej krawędzi pradoliny Warty - Na terenie miasta znajdują się trzy obszary należące do Europejskiej Sieci Obszarów Natura 2000. Przy zachodniej granicy miasta położony jest obszar specjalnej ochrony ptaków „Ostoja Witnicko-Dębniańska”, którego 6,9 ha leży w granicach administracyjnych Gorzowa. We wschodniej części miasta 311,6 ha zajmują dwa pokrywające się obszary Natury 2000. Więcej informacji: natura2000.mos.gov.pl lub natura2000.org.pl

PLACÓWKI KULTURALNE Muzea i skanseny ------Muzeum Sztuk Dawnych (Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta), ul. Warszawska 35, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 732-28-43, www.muzeumlubuskie.pl, czynne: wt.-czw. 9.00-16.00, pt. 11.00-19.00, nd. 12.00-17.00, wstęp 5 zł bilet normalny, 2,50 bilet ulgowy, wt. wstęp wolny - Muzeum Warty „Spichlerz” – budowla powstała w XVIII w., ul. Fabryczna 1-3, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 722-54-68, czynne: wt.-czw. 9.00-16.00, pt. 11.00-19.00, nd. 12.00-17.00, wstęp 5 zł bilet normalny, 2,50 zł bilet ulgowy

5 Gorzów Wielkopolski

Teatry ------Teatr im. Juliusza Osterwy. W marcu 2007 r. po latach ruszyła jedyna w Polsce Scena Letnia pełniąca też funkcję sceny kameralnej; ul. Teatralna 9, tel. 095 728-99-30, www.teatr-gorzow.pl, [email protected] Kina ------Kino Helios w Galerii Askana, ul. Konstytucji 3 Maja 102, 66-400 Go- rzów Wlkp. - Kino „60 krzeseł” jako jedyne kino w Gorzowie Wlkp. prezentuje nie- komercyjny repertuar. Projekcje odbywają się od września do czerwca; ul. Pomorska 73, 66-400 Gorzów Wlkp., www.mosart.pl/kino-60- krzesel.html, tel. 095 733-25-56 Inne ------Miejski Ośrodek Sztuki – odbywają się tu imprezy artystyczne (np. Dni Kultury Duńskiej, Indyjska Noc), wystawy, seminaria i przeglądy filmo- we. Swoją działalność prowadzą tam: Galeria BWA, Galeria Nowych Mediów, artystyczne kino "60 krzeseł", Kino Niezależne. Ponadto dzia- ła także Akademia Filmu i Dyskusyjny Klub Filmowy "Megaron". W MOS-ie znajduje się druga co do wielkości wystawa Władysława Ha- siora – wybitnego polskiego artysty; ul. Pomorska 73, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 733-25-60, www. mosart.pl - Grodzki Dom Kultury – eklektyczny pałacyk z II poł. XIX w., zbudowany przez rodzinę Pauckschów – gorzowskich fabrykantów, od stycznia 1999 r. pełni rolę Grodzkiego Domu Kultury. Organizowane są tu imprezy kulturalne, prowadzone są zajęcia artystyczne. Na drugim piętrze mieści się Galeria Azyl Ar; ul. Wał Okrężny 36/37, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 722-55-82, www.kultura-gorzow.pl, [email protected] - Klub Myśli Twórczej "Lamus" jest miejscem spotkań środowiska arty- stycznego i kulturalnego Gorzowa. Organizowanych jest tu szereg imprez, wystaw, najczęściej o charakterze cyklicznym; ul. Sikorskiego 5, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 722-67-96, www.klublamus.pl

BAZA NOCLEGOWA - Hotel Mieszko***, ul. Kosynierów Gdyńskich 82, 66-400 Gorzów Wlkp., www.hotel-mieszko.pl, [email protected], tel. 095 720-50-51, fax 095 722-56-71 - Hotel Qubus****, Orląt Lwowskich 3, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 735-07-35, fax 095 735-17-35, www.qubushotel.com, [email protected] - Hotel Gracja***, ul. Dąbrowskiego 20b, 66-400 Gorzów Wielkopolski, tel./fax 095 720-28-15, www.hotelgracja.pl, [email protected] - Hotel Huzar**, ul. Husarska 2, tel. 095 722-44-07, 095 735-91-41 do -42, fax 095 735-91-45, [email protected], www.hotel-huzar.pl - U Marii**, ul. Walczaka 16a, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 736-66-56, 095 736-76-81, 095 736-76-82, [email protected], www.umarii.pl - Gorzów, ul. Walczaka 20, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 722-11-33, [email protected], www.hotelgorzow.pl - Młyn, ul. Wyszyńskiego 111, 66-400 Gorzów Wlkp. tel. 095 735-03-15, kom. 605-447-993, www.mlyn.gorzow.pl, [email protected] - Azyl, ul. Chopina 45, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 722-72-76 - Metalowiec, ul. Szczecińska 25, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 728-76-28 - Hotel-ik Dworcowy, ul. Dworcowa 1, 66-400 Gorzów Wielkopolski, tel./fax 095 722-85-91, www.hotelikdworcowy.pl - Cardamon Hostel, Adres: ul. Łokietka 26/9, 66-400 Gorzów Wielkopolski, tel. 602 537 229, [email protected], www.hostelgorzow.pl

6 Gorzów Wielkopolski

- Motel Pintal, ul. Walczaka 111, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 726-32-30, www.motel.pintal.eu, [email protected] - Szkolne Schronisko Młodzieżowe II kat., ul. Wyszyńskiego 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 722-74-70, www.schroniskogorzow.eu, [email protected] - Dom Studenta AWF, ul. Myśliborska 36, 66-400 Gorzów Wlkp., tel./fax 095 727-91-14, [email protected], www.awf-gorzow.edu.pl

GOSPODARSTWA AGROTURYSTYCZNE - „Agroturystyka” – Wojcieszyce, gmina Kłodawa, ul. Wspólna 36/1, tel. 095 731-16-81, www.dx.neostrada.pl - „Gospodarstwo agroturystyczne Andrzej i Marta Helmanowie”, Nowe Polichno 37, gm. Santok, tel. 095 731-79-01, [email protected], http://mh-jazdakonna.com/default.htm

REKREACJA Jazda konna ------„Gospodarstwo agroturystyczne Andrzej i Marta Helmanowie”, Nowe Polichno 37, gm. Santok, tel. 95 731 79 01, [email protected], http://mh-jazdakonna.com/default.htm - Jazda konna „Matylda” - Pławin 35, 66-540 Stare Kurowo, tel. 662-125-974 - Ośrodek Turystyki i Rekreacji Jeździeckiej w Kosinie k/Drezdenka, tel. 095 762-54-14/15, fax 095 727-64-90, kom. 606-230-888, 662-024-397, [email protected], [email protected] Wypoczynek nad wodą ------„Rejsy Kuną po Warcie” - Stowarzyszenie Wodniaków Gorzowskich „Kuna”, ul. Wał Okrężny 39, Gorzów Wlkp., [email protected], tel. 602-599-536 (Jerzy Hopfer); www.kuna.gorzow.pl Okoliczne jeziora: - Jez. Nierzym - 12 km od Gorzowa w kierunku Strzelec Krajeńskich, w otulinie Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego, plaża główna - administrowana przez gorzowski OSIR w Gorzowie Wlkp., wstęp płatny, dzieci do lat 4 - za darmo, boiska do gry w siatkówkę, plac zabaw, pole namiotowe, bezpłatne sanitariaty i prysznice, ratownicy podczas sezonu. Więcej informacji: www.osir.pl - Lipy – wieś w gm. Kłodawa, ok. 14 km na północ od Gorzowa Wlkp. Noc- legi w domkach kempingowych i na polu namiotowym w dawnym ośrodku wypoczynkowym ZWCH „Stilon”, możliwość wypożyczenia kajaków, rowe- rów wodnych, łódek, ratownicy podczas sezonu - Jez. w Kłodawie - 4 km od Gorzowa w kierunku Barlinka, główna plaża administrowana przez UMiG Kłodawa, liczne dzikie kąpieliska, możli- wość wypożyczenia sprzętu wodnego, wstęp na plażę za darmo, przy plaży – mała gastronomia, ratownicy podczas sezonu - Marwice - kąpielisko nad jeziorem w gminie Lubiszyn, oddalone o ok. 10 km od Gorzowa Wlkp., jest bar i pole namiotowe - Dzierżów – kąpielisko znajduje się 7 km od miasta w stronę Lubniewic, skręt w prawo przed Krasowcem; plaża główna i plaże poboczne - głównie zajmowane przez wędkarzy; przy plaży - mała gastronomia; wstęp bezpłatny; ratownicy podczas sezonu - Karnin – kąpielisko w miejscu dawnego zbiornika pobliskiej żwirowni, przy granicy miasta w stronę Deszczna. Istnieją plaże dla: tekstylnych, naturystów, osób z psami. Przy plaży - mała gastronomia, wstęp płat- ny, ratownicy podczas sezonu Więcej informacji o jeziorach: www.gorzow.pl

7 Gorzów Wielkopolski

Szlaki piesze ------Szlak – „Na miotle czarownicy” 1. Poznaj legendę o czarownicach – studnia czarownic ul. Hawelańska 2. Wypatrz czarownicę z wieży katedralnej – zwiedzanie katedry i podziwianie miasta z lotu ptaka (Wieża katedralna czynna od pon. do pt. 10.00-16.00, sob. 10.00-16.00, tel. 510-058-759) 3. Wpadnij do „Studni” na piwo – relaks w pubie Studnia (ul. Obotrycka 7) 4. Wyląduj na bulwarze nadwarciańskim – spacer nad wodą 5. Czarodziejskie sztuczki z Szymonem Giętym – pomnik przy Parku 111 6. Kup miotłę i posil się kociołkiem – zakupy i obiad w Askanie (ul. Konstytucji 3-go Maja 102, www.galeria-askana.pl, czynna codziennie 9.00-21.00) 7. Sabat w Parku Siemiradzkiego – amfiteatr i widok ze Schodów Donikąd - Szlak – „Kultura ze smakiem” 1. Odrobina porannej energii w melodyjnej Batavia Cafe (ul. Sikorskiego 21, www.donvittorio.com.pl, czynne: pon. 10.00-22.00, wt.-czw. 10.00-23.00, pt.-sob. 10.00-24.00, nd. 12.00-22.00) 2. Fotograficzne wrażenia wzrokowe na wystawie w Małej Galerii Fo- tograficznej (ul. Chrobrego 4, czynne: pon.-pt. 12.00-18.00, sob. 11.00- 14.00, wstęp wolny) 3. Aromatyczny łyk kawy z gorzowską twórczością – Klub Myśli Twór- czej LAMUS (ul. Sikorskiego 5, tel. 095 722-67-96, www.klublamus.pl, pon.-pt. 10:00-24:00, sob.-nd. 19:00-24:00) 4. Piknik wśród drzew – Muzeum Lubuskie wraz z ogrodem dendrologicznym (ul. Warszawska 35, tel. 095 732-28-43, www.muzeumlubuskie.pl, godz. otwarcia: wt.-czw. 9.00-16.00, w piątki 11.00-19.00, w nd. 12.00-17.00) - Szlak „Willi landsberdzkich” 1. Eklektyczna rezydencja Hermana Pauckscha nad Wartą – Grodzki Dom Kultury (ul. Wał Okrężny 36-37, tel. 095 722-44-27, www.kultura-gorzow.pl) 2. Spichlerz (ul. Fabryczna 1-3, godz. otwarcia: wt.-czw. 9.00-16.00, w piątki 12.00-19.00, w nd. 11.00-16.30) 3. Stary rynek – fontanna Paukscha 4. Muzeum Lubuskie z ogrodem dendrologicznym (ul. Warszawska 35, tel. 095 732-28-43, www.muzeumlubuskie.pl, godz. otwarcia: od wt. do czw. 9.00-16.00, w pt. 11.00-19.00, w nd. 12.00-17.00) 5. Łaźnia (ul. Jagiełły 11) 6. Secesyjny pałacyk i eklektyczna willa – miejsce urodzenia Maxa Bahra, późniejsze miejsce kurii biskupiej (ul. 30-stycznia 1) 7. Pałacyk ślubów – willa Karla Bahra (ul. Kazimierza Wielkiego 1) 8. Tramwajem do centrum (nr 2 lub 3) Więcej informacji w przewodniku „Gorzów Wielkopolski – Miasto na siedmiu wzgórzach” oraz na stronie www.gorzow.pl Szlaki rowerowe ------Gorzów Wlkp. - Santocko - rez. ”Dębina” - Łośno - Lipy - dolina Santocz- nej - Santoczno – jez. Ostrowite - Wojcieszyce - Gorzów Wlkp. (dł. - 62,4km). Szlak zielony wiodący głównie przez kompleks Puszczy Barli- necko-Gorzowskiej w dużej części terenami Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. Technicznie łatwy lecz bardzo długi i polecany już zaawansowanym turystom kolarskim lub do pokonania etapami z noclegiem w Santocku, Lipach, Santocznie; www.gorzow.pl - Gorzów Wlkp. - Zawarcie - Ciecierzyce - Borek - Brzozowiec - Glinik - Orzelec - Bolemin - Płonica - Koszęcin - Niwica - Zawarcie - Gorzów Wlkp. (Dł. - 51,4km). Szlak zielony prowadzi głównie nadwarciańskimi wałami przeciwpowodziowymi rzeki Warty i Kotliną Gorzowską. Bardzo

8 Gorzów Wielkopolski

długi z możliwością podzielenia trasy na dwie części (27,0 km i 24,8 km), koniec lub początek w Deszcznie PKP; www.gorzow.pl - Gorzów Wlkp. PKP - Chróścik - wzgórza morenowe – Bogdaniec (dł. 19,2 km). Szlak niebieski wiodący poprzez wspaniałe, widokowe wzgórza morenowe i mieszane kompleksy leśne. Trzeba zachować ostrożność przy długich zjazdach leśnymi drogami; www.gorzow.pl - Gorzów Wlkp. - Wieprzyce - dolina Warty - Gostkowice - Bogdaniec (dł. 27,8 km). Szlak niebieski wiodący w dużej części wałem przeciwpowodziowym nad Wartą gdzie można zaobserwować niemal o każdej porze roku kaczki, gęsi, rybitwy czy bociany w ich gniazdach. Szlak ła- twy technicznie, www.gorzow.pl - Gorzów Wlkp. - Czechów - Santok - dol. Polki - Górki Noteckie (dł. 24 km). Szlak niebieski wiodący dolinami rzek Warty, Noteci i Polki. Pierwszy odcinek bogaty w walory krajoznawcze, drugi w krajobrazowe. Szlak technicznie łatwy, możliwość podzielenia na dwie części (14,4 i 9,6 km), www.gorzow.pl - Gorzów Wlkp - Kłodawa - Mironice - Santocko – Marwice (dł. 17,3 km). Szlak czarny wiodący przez zróżnicowany przyrodniczo, krajobrazowo i krajoznawczo teren. Łatwy technicznie z długim przejazdem drogą dla rowerów, www.gorzow.pl Szlaki konne ------Po Gorzowie od sierpnia 2009 jeżdżą dorożki. Proponowane trasy przejazdu dorożki: 1. Bulwar - Spichrzowa - Składowa - Garbary - Młyńska - Chrobrego - most Staromiejski - Fabryczna - Grobla - Wał Okrężny - przystań Admiry 2. Bulwar - Spichrzowa - Herberta - Cichońskiego - Jagiełły - Drzymały - 30. Stycznia - Dąbrowskiego - Borowskiego - plac Grunwaldzki 3. plac Grunwaldzki - Mieszka I - Kazimierza Wielkiego - Błotna - Okrzei 4. plac Grunwaldzki - Mieszka I - 30. Stycznia - Kosynierów – Estkow- skiego - Orląt Lwowskich Szlaki kajakowe ------Spływ Notecią. Szlak bierze początek w ujściu rzeki Drawy do Noteci (miejscowość Bielice). Następnie trasa spływu przebiega przez Drez- denko, Gościmiec, Lipki Małe, Santok do Gorzowa Wlkp. Na całej dł. spływu można znaleźć dogodne miejsca do biwakowania. Dł. 50 km - Spływ Wartą. Trasa spływu bierze początek w Międzychodzie, a następnie przebiega przez Skwierzynę, Santok, Gorzów Wlkp., skąd wiedzie do Kostrzyna nad Odrą. Dł. 137 km - Lubuski Szlak Wodny. Przebiega kilkoma rzekami przepływającymi przez teren Ziemi Lubuskiej. Są to: Obrzyca, Obra i Warta. Następnie trasa wiedzie od jeziora Wilcze przez Kargową, Zbąszyn, Trzciel, Mię- dzyrzecz, Bledzew, Skwierzynę, Santok, aby ostatecznie zakończyć się w Gorzowie Wlkp. Dł. 220 km

INFORMACJE TURYSTYCZNE I USŁUGI PRZEWODNICKIE - Miejskie Centrum Informacji BIMBA, ul. Wełniany Rynek, 66-400 Go- rzów Wlkp., tel. 695-302-371 - PTTK Ziemi Gorzowskiej, ul. Mieszka I 15, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 604-207-243; www.pttk-ziemiagorzowska.pl

INSTYTUCJE ZWIĄZANE Z TURYSTYKĄ - Gorzowski Klub Rowerzystów "Cyklista"; tel. 600-982-607, www.cyklista.net - PTTK Ziemi Gorzowskiej, ul. Mieszka I 15, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 604-207-243; www.pttk-ziemiagorzowska.pl

9 Gorzów Wielkopolski

- Klub Turystyki Pieszej "Nasza Chata"; ul. Chełmońskiego, 66-400 Go- rzów Wlkp., tel. 095 721-36-46, http://ktpnaszachata.w.interia.pl - Speleoklub Gawra, ul. Wyszyńskiego 12, 66-400 Gorzów Wlkp., www.gawra.org - Oddział Zakładowy PTTK Stilon, ul. Walczaka 25, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 738-91-15, tel. 600-883-860; [email protected] - Stowarzyszenie Wodniaków Gorzowskich "Kuna", ul. Wał Okrężny 39, Gorzów Wlkp., [email protected], tel. 602-599-536 (Jerzy Hopfer), www.kuna.gorzow.pl

TRANSPORT I KOMUNIKACJA Lotniczy ------Port Lotniczy w Trzebiczu Nowym k/ Drezdenka. Miejsce to położone jest na granicy woj. lubuskiego i wielkopolskiego (50 km od Gorzowa Wlkp. i 70 km od Piły). AGROTURLOT, Trzebicz Nowy 55, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-08-74, fax 095 762-01-20, [email protected], www.agroturlot.pl - Leśna Baza Lotnicza im. Janusza Kacprowskiego w Lipkach Wielkich, pod zarządem Nadleśnictwa Karwin, tel. 095 731-23-60 Kolejowy ------PKP Gorzów Wlkp., ul. Dworcowa 1, tel. 095 721-83-86 (kasa PKP Przewozy Regionalne), 095 712-13-65 (kasa PKP Inter City), 095 94 36 (informacja PKP) www.pkp.pl, www.intercity.pl Autobusowy ------Dworzec Autobusowy, 66-400 Gorzów Wlkp., ul. Dworcowa 10, informacja tel. 095 720-09-36, [email protected], www.pks-gorzow.pl Miejski ------Miejski Zakład Komunikacji w Gorzowie Wlkp., ul. Kostrzyńska 46, tel. 095 728-78-00, bezpłatna infolinia: 192 85, [email protected], www.mzk-gorzow.com.pl Taksówki ------City Taxi, 66-400 Gorzów Wlkp., os. Młodych 19/1, tel. 095 722-00-22, [email protected] - Hallo Taxi. Kowalczyk W., 66-400 Gorzów Wlkp., Sczanieckiej 41, tel. 095 732-53-25, [email protected] - Merc-Taxi. Świerkowicz A., 66-400 Gorzów Wlkp., Czereśniowa 6 lok. 513, tel. 095 9624 - Mieszko Taxi. Transport osób. Mińczuk R., 66-400 Gorzów Wlkp., gen. Sikorskiego 119 lok. 2, tel. 095 720-00-00 - Radio-Taxi, 66-400 Gorzów Wlkp., Kasprowicza 37 lok. 1, tel. 095 91 91 - Nova TAXI, tel. 0 95 725-55-55 Wypożyczalnie samochodów ------Punkt Wynajmu Samochodów „PANEK” Gorzów Wlkp., ul. Grobla 24, tel. 095 723-85-10, kom. 665-303-120 - „Siville” Krzysztof Oziembłowski, Gorzów Wlkp., ul. Koniawska 18, tel. 095 728-89-89

WAŻNE ADRESY - Urząd Miasta Gorzowa Wlkp., ul. Sikorskiego 3-4, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 735-55-784, www.gorzow.pl - Starostwo Powiatowe, ul. Pankiewicza 4, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 720-76-01, www.powiatgorzowski.pl - Lubuski Urząd Wojewódzki, ul. Jagiellończyka 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 720-22-10, www.wojewodalubuski.pl

10 Gorzów Wielkopolski

- Urząd Skarbowy, ul. Jagiellończyka 10, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 721-57- 42 - Komenda Miejska Policji, ul. Wyszyńskiego 122, tel. 095 721-25-11, www.lubuska.policja.gov.pl - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej, ul. Dąbrowskiego 3, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 733-84-00 - Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wlkp., ul. Dekerta 1, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 733-12-00, www.szpital.gorzow.pl

MIASTO ZIELONA GÓRA

WARTO ZOBACZYĆ - Palmiarnia, ul. Wrocławska 12, 65-427 Zielona Góra, tel./fax 068 415-20-00 (centrala), [email protected], [email protected] Restauracja tel. 662-196-568 (restauracja) Kawiarnia tel. 662-196-569 (kawiarnia) www.palmiarnia.zgora.pl - Ogród Botaniczny Uniwersytetu Zielonogórskiego, ul. Botaniczna 50a, Zielona Góra, tel. 068 328-20-94, www.wnb.uz.zgora.pl/ogrod.html, [email protected] Ogród o pow. prawie 2,5 ha. Kolekcja obejmuje ponad 500 gatunków i odmian roślin, głównie drzew i krzewów, ale także bylin i pnączy po- chodzących z Europy, Azji i Ameryki Północnej - Konkatedra pw. św. Jadwigi – najstarszy zabytek architektoniczny w mie- ście datowany na II poł. XIV w. - Kościół pw. M.B. Częstochowskiej – zbudowany w latach 17460-1748 jako zbór ewangelicki - Ratusz i Stary Rynek – Zielonogórski Stary Rynek wraz z jednym z najdłuższych ciągów spacerowych w Polsce od wielu lat zachwyca turystów. Ciekawostką jest fakt, iż hełm na wieży ratuszowej jest krzy- wo osadzony. Dzięki temu zielonogórzanie mogą pochwalić się, że ma- ją swoją „krzywą wieżę” - Wieża Łaziebna (Głodowa) – jest pozostałością po systemie dawnych obwarowań miejskich. Tu mieściła się jedna z trzech bram miejskich – Brama Nowa. Pierwotna nazwa Łaziebna wzięła się od położonej w pobliżu łaźni miejskiej - Plac Bohaterów – zaprojektowany w XIX w. wraz z drogą prowadzącą do dworca kolejowego - Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela – powstał w latach 1915-1917 w nowoczesnej wówczas konstrukcji żelbetowej dla parafii ewange- lickiej. Z racji znakomitej akustyki w świątyni odbywają się koncerty - Plac Pocztowy – nazwa placu wzięła się od poczty, czynnej tutaj od XVIII w. W XIX w. mieszkali tutaj najbogatsi zielonogórzanie, to tu znajdowały się też dwa najstarsze hotele, w których nocowali m.in. przyszły prezydent Stanów Zjednoczonych – John Quincy Adams, król Prus – Fryderyk Wilhelm III, król Saksonii Fryderyk August i inne znane osobistości - Kościół Ewangelicko-Augsburski – powstał w latach 1909-1911 wysił- kiem wspólnoty wyznaniowej konfesji staroluterańskiej - Park Tysiąclecia – urządzono go w latach 60. XX w. na miejscu zlikwi- dowanego cmentarza. Na wschodnim obrzeżu parku znajduje się dawna kaplica i krematorium z 1922 r.

11 Zielona Góra

- Kościół polskokatolicki – architektura budowli nawiązuje do stylów śre- dniowiecznych. Kościółek zbudowała gmina staroluterańska w 1866 r. - Plac Słowiański – dzisiejszy Plac Słowiański powstał pierwotnie poza ówczesnymi murami miejskimi jako cmentarz, który założono w 1588 r. na miejscu winnicy kościelnej - Fragmenty murów obronnych, które niegdyś zamykały miasto pierście- niem o obwodzie 800 m przetrwały jedynie fragmentarycznie

OCHRONA PRZYRODY Rezerwaty przyrody ------Rezerwat „Zimna Woda” – rezerwat leśny położony w leśnictwie Kieł- pin, ochroną objęty jest typowo wykształcony łęg olchowo-dębowo- jesionowy. Zwiedzanie utrudnione ze względu na podmokły teren - Rezerwat „Bażantarnia” – rezerwat leśny obejmujący las mieszany sosnowo- dębowo-świerkowy, zlokalizowany przy szosie z Niedoradza do Otynia - Rezerwat „Bukowa Góra” – rezerwat leśny zlokalizowany w leśnictwie Bobrow- niki. Ochroną objęta jest malownicza skarpa porośnięta wiekowymi bukami Pomniki przyrody ------W granicach administracyjnych Zielonej Góry znajduje się kilkadziesiąt pomników przyrody, wśród nich Cis pospolity, Dąb węgierski i inne

PLACÓWKI KULTURALNE Muzea i skanseny ------Muzeum Ziemi Lubuskiej, al. Niepodległości 15, 65-048 Zielona Góra, tel. 068 327-23-45, tel./fax 068 324-65-61, www.zgora.pl/muzeum, [email protected]. Obejrzeć można tu m.in. następujące ekspozycje: Muzeum Zielonej Góry, Muzeum Wina, Sztuka Sakralna Śląska Lubus- kiego czy Muzeum Dawnych Tortur - Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z/s w Ochli, ul. Muzealna 5, 66-006 Ochla, tel. 068 321-15-91 (centrala), tel./fax 068 321-14-73, www.muzeum-etnog.zielman.pl, [email protected] - Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze z/s w Świdnicy, ul. Długa 27, 66-608 Świdnica k. Zielonej Góry, tel. 068 321-54-78, tel./fax 068 327-31-13, www.muzeum-swidnica.org, [email protected],. Muzeum Archeologiczne mieści się w renesansowym pałacu rodu Kietliczów - Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, Drzonów 54, 66-008 Świdnica, www.lmm.ezg.pl, [email protected], tel. 068 321-18-56, tel./fax 068 321-18-29, Muzeum zlokalizowane jest w kompleksie parkowo- pałacowym z XIX w. - Muzeum Książki Środkowego Nadodrza, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, al. Wojska Polskiego 9, 65-077 Zielona Góra, tel. 068 326-06-06 - Muzeum Polskiej Wełny, ul. Wrocławska 17 (Focus Mall), 65-001 Zie- lona Góra, godz. otwarcia: pon.-pt. 16:00-19:00, sob.-nd. 14:00-17:00, Możliwe także zwiedzanie części wystawy w godz. otwarcia Focus Mall pon.-nd. 9:00-21:00 Ekspozycja prezentuje historię największych niegdyś zielonogórskich zakładów włókienniczych na przestrzeni wieków Teatry ------Lubuski Teatr w Zielonej Górze, al. Niepodległości 3/5, 65-048 Zielona Góra, tel. 068 452-72-72 do 75, fax 068 452-72-52, www.teatr.zgora.pl, [email protected]

12 Zielona Góra

Filharmonie ------Filharmonia Zielonogórska im. Tadeusza Bairda, pl. Powstańców Wlkp. 10, 65-075 Zielona Góra, tel. 068 325-65-14, fax 068 325-65-13, www.zetozg.pl/filharmonia, [email protected] Kina ------Cinema City (w Centrum Handlowym Focus Mall), ul. Wrocławska 17, 65-427 Zielona Góra, tel. 068 410-77-00 (Biuro), tel. 068 410-77-77 (rezerwacje indywidualne), fax 068 410-77-02, www.cinema-city.pl, [email protected], tel. 068 410-77-17 (rezerwacje grupowe), [email protected] Największe i najnowocześniejsze kino w mieście, usytuowane w Galerii Handlowej Focus Mall, w ofercie także filmy 3D - Kino Newa, ul. Kazimierza Wielkiego 21, 65-047 Zielona Góra, tel./fax 068 325-59-84, www.kkf.zgora.pl, [email protected] - Kino Nysa, al. Niepodległości 4, tel./fax 068 320-22-82, [email protected] Inne ------Biuro Wystaw Artystycznych, al. Niepodległości 19, 65-048 Zielona Góra, tel. 068 325-55-65, fax 068 325-37-26, www.bwazg.pl, [email protected] - Galeria PRO ARTE Okręgu Zielonogórskiego ZPAP, ul. Stary Rynek 2-3, 65-067 Zielona Góra, tel. 068 325-36-86, [email protected], www.zpap.zgora.pl - Galeria Sztuk w Starej Fabryce Maria Idzikowska, ul. Fabryczna 13 A, 65-410 Zielona Góra, tel. 068 327- 04-27 - Galeria Sztuki Jadwigi Bacho-Kokot, ul. Żeromskiego 21/1, 65-066 Zielona Góra, tel. 068 327-16-49, tel. 605-408-894, www.przegladlubuski.pl/deptak/galeria - Galeria PUNKT Marek Masłowski, ul. Aleja Niepodległości 31a, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 325-42-38, [email protected] - Galeria obrazów "Arka", Plac Matejki 2A, 65-001 Zielona Góra, tel. 507-158-481 - Klub muzyczno-artystyczny 4 Róże dla Lucienne, Stary Rynek 17, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 325-50-93, www.4roze.pl, [email protected] - Fundacja Rozwoju Kultury ”Kombinat Kultury”, ul. Kupiecka 51 c, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 324-32-03, www.kombinat-kultury.pl, [email protected] Klub muzyczno-artystyczny 4 Róże dla Lucienne wraz fundacją Rozwoju Kul- tury „Kombinat Kultury” organizują szereg cyklicznych imprez artystycznych m.in.: Europejskie Ogrody Sztuki, Róże Jazz Festiwal (www.jazz-festival.pl), Filmowa Góra (www.filmowa-gora.pl), ZONART, Okna Wyobraźni: Przegląd Sztuk Różnych oraz Rock Nocą (www.rock-noca.pl) - Piwnica Artystyczna „Kawon”, ul. Zamkowa 5, 65-086 Zielona Góra, tel. 068 324-43-86, www.kawon.zgora.pl, [email protected]

BAZA NOCLEGOWA Obiekty kategoryzowane ------Hotel Ruben****, Aleja Konstytucji 3 Maja 1 A, 65-805 Zielona Góra, tel. 068 456-70-70, fax 068 456-70-00, www.rubenhotel.pl, [email protected] - Hotel Qubus***, ul. Ceglana 14 a, 65-221 Zielona Góra, tel. 068 329-31-00, fax 068 329-32-00, [email protected], www.qubushotel.com - Hotel AURA***, ul. Leśna 15b, 65-794 Zielona Góra, tel. 068 475-56-10, fax 068 411-00-21, www.aurahotel.pl, [email protected] - Hotel Orbis Polan***, ul. Staszica 9a, 65-175 Zielona Góra, tel. 068 327-00-91, fax 068 327-18-59, www.orbis.pl, [email protected] - Hotel Zajazd Pocztowy***, ul. Jedności 78, 65-018 Zielona Góra, tel./fax.068 324-70-06, kom. 691-494-434, www.zajazdpocztowy.pl, [email protected]

13 Zielona Góra

- Hotel Amadeus***, ul. Jedności 87 a, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 459-42-42, www.amadeushotel.pl, [email protected] - Hotel Śródmiejski**, ul. Żeromskiego 23, 65-066 Zielona Góra, tel./fax 068 325-44-71, tel. 068 325-53-08, www.srodmiejski.tp2.pl, [email protected] - Hotel DRZONKÓW Wojewódzkiego Ośrodka Sportu i Rekreacji**, ul. Olimpijska 20, 65-004 Drzonków k. Zielonej Góry, tel. 068 321 43 10, 068 321-43-11, tel./fax 068 321-43-12, www.drzonkow.pl, [email protected] - Hotel Fantom*, ul. Skokowa 18a - Przylep Lotnisko, 66-015 Przylep, tel./fax. 068 324-27-71, www.fantom.azl.pl, [email protected] - Hotel Leśny*, ul. Sulechowska 37, 65-022 Zielona Góra, tel./fax 068 325-36-36, www.lesny.tp2.pl, [email protected] - Hotel Pod Dębem*, ul. Strzelecka 22, 65-452 Zielona Góra, tel. 068 327-06- 49, fax 068 324-27-76, www.gwardia.zgora.com.pl, [email protected] - Hotel Pod Lwem*, ul. Dworcowa 14, 65-024 Zielona Góra, tel./fax 068 324-10-55, tel. 068 324-11-65, [email protected], www.hotelpodlwem.emeteor.pl - Pensjonat Gregor****, ul. Chmielna 16a, 65-261 Zielona Góra, tel. 068 329-04-50, fax 068 329-04-51, www.saunagregor.pl, [email protected] - Motel 118**, al. Zjednoczenia 118, 65-120 Zielona Góra, 068 327-01-18, 068 320-01-16, www.motel118.pl, [email protected] - Kemping Leśny**, ul. Sulechowska 39, 65-022 Zielona Góra, tel. 068 325-36-36, www.lesny.tp2.pl, [email protected] Obiekty bez kategoryzacji ------Senator, ul. Chopina 23 a, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 324-04-36, fax 068 324-79-10, www.senator.zgora.pl, [email protected] - Apartamenty „Betti”, ul. Drzewna 1, 65-001 Zielona Góra, tel. 509-246-205, www.apartamenty.zgora.pl, [email protected] - Rubin, ul. Poznańska 26, 65-129 Zielona Góra, tel./fax 068 324-25-77, www.zajazdrubin.net, [email protected] - Minerva, ul. Niecała 2 e, 65-245 Zielona Góra, tel./fax 068 324-32-80, www.villaminerva.pl, [email protected] - Gościniec Pod Sosnami, ul. Kąpielowa 20, 66-004 Drzonków, tel./fax 068 327-50- 70, www.hotelikus.com.pl, [email protected] - Euro, ul. Kąpielowa 26, 66-004 Drzonków, tel. 068 321-40-06, fax 068 321-49-10, www.eurohotelik.pl, [email protected] - Centrum Konferencyjne Ambasador, 66-016 Płoty, tel. 068 327-72-47, www.centrumambasador.com, [email protected] - Aka-Demik, ul. Braci Gierymskich 99 a, 65-140 Zielona Góra, tel./fax 068 453-77-00 - Akademik „Żak”, ul. Kossaka 91, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 323-84-80, 068 326-09-32, www.kons-bet.pl, [email protected] - „Pensjonata”, ul. Jarzębinowa 9, 65-012 Zielona Góra, tel./fax 068 320-45-60 - Pod Lipami, ul. Staszica 9, 65-175 Zielona Góra, tel. 068 324-68-02, fax 068 324-27-76, www.podlipami.zgora.pl, mał[email protected] - Filharmonia Zielonogórska, pl. Powstańców Wielkopolskich 10, 65-036 Zielona Góra, tel. 068 325-65-14, fax 068 325-65-13, www.zetozg.pl, [email protected] - Mini K. Macur, ul. Truskawkowa 1 a, 65-129 Zielona Góra, tel./fax 068 324-98- 40, www.hotel.zga.pl, [email protected] - Stowarzyszenie Akrobatyki Sportowej, ul. Urszuli 22, 65-147 Zielona Góra, tel. 068 324-84-59, www.sas.hg.pl, [email protected] - Zajazd pod Różą, al. Konstytucji 3 Maja 6, 65-803 Zielona Góra, tel. 068 327-13-29, [email protected] - Noclegi na placu Słowiańskim, pl. Słowiański 14, 65-001 Zielona Góra, tel. kom. 697-712-757, 669-336-996, www.apartamenty.65-001.pl, [email protected]

14 Zielona Góra

- Tawerna Cicha Przystań, ul. Jodłowa 1, 65-120 Zielona Góra, tel. 068 325-65-67, kom. 502-317-371, http://cichaprzystan.pl, [email protected] - Pokoje gościnne 81st, ul. Mechaników 81, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 451-80-74, www.81st.gamp.pl, [email protected] - ul. Witosa 52 b, 66-004 Racula, tel. kom. 504-591-707, tel. 068 321-42- 63, www.tanienoclegi1.webpark.pl, [email protected] - Bursa (od lipca do sierpnia), ul. Botaniczna 60, 65-392 Zielona Góra, tel. 068 329-97-21, fax 068 329-97-40, www.bursazg.neostrada.pl, [email protected] - Gospodarstwo Pomocnicze Lubuskiej i Wojewódzkiej Komendy Ochotniczych Hufców Pracy w Zielonej Górze, ul. Zamenhofa 1, 65-186 Zielona Góra, tel. kom. 608-366-333, tel. 068 320-28-70, www.ohpzg.com, [email protected] - Uniwersytet Zielonogórski, Dom Studenta Piast (od lipca do października), ul. Podgórna 50 c, 65-246 Zielona Góra, tel. 068 328-22-92 - Kemping przy torze wyścigowym Wallrav Race Center, ul. Zatorze 1, 66-002 Stary Kisielin, kom. 602-125-089, www.wallrav.com, [email protected]

GOSPODARSTWA AGROTURYSTYCZNE - Anna Sudakiewicz, ul. Strumykowa 3, 66-006 Ochla, tel. 068 321-15- 86, www.as.e-noclegi.net.pl, [email protected] - Krystyna i Włodzimierz Sroka, Letnica 1 a, 66-008 Świdnica, tel. 068 327-33-97 - Joanna Jarmoch, Czarna 2, 66-003 Zabór, tel. 068 327-41-27, [email protected], www.wakacje.agro.pl

REKREACJA Jazda konna ------Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji, Drzonków k. Zielonej Góry, 66-004 Racula, www.drzonkow.pl, [email protected], tel./fax 068 321-43-44 (sekretariat), tel. 509-018-447 Wojciech Wiśniowski (jazda konna) - Zielonogórski Klub Jeździecki, ul. Skokowa 18d (lotnisko), 65-015 Przylep k. Zielonej Góry, tel. 068 324-27-71 wew. 60 lub 61, www.zkj.pl, [email protected] - Ośrodek Rekreacji Konnej Podkowa Bis, Maria i Tadeusz Hajdukiewicz, ul. św. Huberta, Ochla k. Zielonej Góry, tel. 068 321-14-04 - Ośrodek Jeździecki LANSADA, ul. Milsko 6b, 66-003 Zabór, tel. 605-310-985, www.lansada.com.pl, [email protected]. W ośrodku prowadzone są kon- sultacje z trenerem na prywatnych koniach - Ośrodek Jeździecki Uniwersytetu Zielonogórskiego, ul. Stajenna 22 (Racu- la), 65-001 Zielona Góra, tel. 068 328-30-02 - Stajnia Józefa przy parafii pw. św. Józefa Oblubieńca, ul. Prosta 47, 65-783 Zielona Góra, kom. 608-396-332, www.stajnia_jozefa.republika.pl Wypoczynek nad wodą ------Kąpielisko Miejskie, ul. Botaniczna, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 324- 83-22, 068 328-26-28, czynne w okresie letnim w godz. 10:00-20:00. Kąpielisko jest zlokalizowane w kompleksie leśnym w otoczeniu ście- żek rowerowych, pieszych, węzeł szlaków Nordic Walking - „Dzika Ochla”, ul. Botaniczna, 65-001 Zielona Góra, tel. 601-493-099, (mini zoo, wypożyczalnia sprzętu wodnego, gry i plac zabaw dla dzieci, mała gastronomia, transmisje sportowe na telebimie, miejsce na ognisko) Szlaki piesze ------Szlaki Nordic Walking – Nowość!!!

15 Zielona Góra

Szlak Jagodowych Wzgórz – 8 km (Amfiteatr – Jagodowe Wzgórze) Szybki Bismarck – 7,5 km (Zalew nad Ochlą – Wieża Bismarcka) Mała Piasta – 2,5 km (Zalew nad Ochlą – Amfiteatr) Do Cesarskiego Dębu – 1,9 km (wieś Mielno – Dąb Napoleon) Podkowa Szczęścia – 2,0 km (Las Odrzański) Mosir – Wosir – 8,5 km (Zalew nad Ochlą – Drzonków) - „Szlak rezerwatów przyrody” – niebieski (Zielona Góra – Góra Wilkanow- ska - Ochla - Rezerwat Zimna Woda - Zatonie - Park Wiejski Zatonie - Nie- doradz - Rezerwat Bażantarnia - Otyń - Rezerwat Bukowa Góra - Dąbrowa - Milsko - jez. Liwno - Zabór - las Przytocki - Stary Kisielin - schronisko dla dziko żyjących zwierząt - Zielona Góra) - „Mała Pętla Zielonogórska” - zielony (Zielona Góra - os. Pomorskie - Raculka - Drzonków (Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji) - Jędrzychów – Ochla (Muzeum Etnograficzne – Skansen) - Góra Wilkanowska - Zielona Góra) - „Szlak wojewódzki - odcinek w pobliżu Zielonej Góry” – czerwony (Świd- nica (Muzeum Archeologiczne) - Góra Wilkanowska - Zielona Góra - Sta- ry Kisielin - Droszków - Zabór - dąb Napoleona - Milsko n. Odrą) - „Szlak od Bobru do Odry” - czarny (Podgórzyce - Bogaczów - Góra Gra- bowiec - Drzonów (Muzeum Wojskowe) - Buchałów - Góra Wilkanowska - dydaktyczna ścieżka leśna - "stara cegielnia" - Zielona Góra - Zagórze - Płoty – Czerwieńsk) - „Szlak miejski” - niebieski (ul. Wyspiańskiego - dworzec PKP i PKS - kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela - pl. Bohaterów - Kościół Ewan- gelicko-Augsburski - Muzeum Ziemi Lubuskiej - deptak - Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego - Zielonogórskie Centrum Informacji i Promocji Turystyki - Konkatedra p.w. św. Jadwigi - zabytkowy 800-letni cis - tzw. "wieża głodowa" - Stary Rynek - ratusz - kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej - zabytkowe kamienice w rynku - dawne mury obronne - pl. Słowiański - Amfiteatr Zielonogórski im. Anny German) - „Szlak miejski bis” - żółty - na odcinku od ul. Moniuszki do ulicy Konwa- liowej (granica miasta) - Szlak Kolejki Szprotawskiej (Zielona Góra (PKP) - Park Tysiąclecia - Wzgórze Winne ("Zielonogórska Palmiar- nia") - Geograficzny Środek Miasta - ul. Kupiecka - ul. Drzewna - plac Pocztowy - plac Słowiański - ul. Moniuszki - trakt dawnej kolejki szprotawskiej (m. in. teren dawnego dworca kolejowego Grünberg Ober- stadt) - ul. Piwna - ul. Nowa - ul. Browarna - Os. Robotnicze - ul. E. Plater - ul. Nowojędrzychowska - ul. Mieczykowa - ul. Kon- waliowa - Jędrzychów (granica miasta, rozejście szlaku zielonego) - „Szlak Kolejki Szprotawskiej” – żółty (Zielona Góra - Ochla - Jarogniewice - Broniszów – Wichów - Chotków - Stypułów - Siecieborzyce - Witków – Szprotawa) - „Szlak spacerowy” - żółty (Zielona Góra Amfiteatr - Staw na potoku Pustelnik - Góra Wilkanowska. Szlak ma zaledwie 4 km i obfituje w zróżnicowane krajobrazy. Jest to również alternatywne wejście na Górę Wilkanowską) Szlaki rowerowe ------Szlak Trzech Muzeów – żółty 42 km (Zielona Góra – Ochla – Świdnica - Buchałów – Drzonów – Letnica – Buchałów – Słone – Zielona Góra) Szlaki konne ------Główny szlak północny – 88 km (Bronków – Milsko) >> Bronków – Tarna- wa Krośnieńska – Lubiatów – Lipno – Słone – Przylep - Łężyca – Jany – Milsko - Szlak uzupełniający południowy – 70 km (Bronków – Kukadło – Tarnawa – Lipno – Buchałów – Wilkanowo – Ochla – Drzonków – Racula – Droszków – Proczki – Milsko)

16 Zielona Góra

- Pętle przy stadninach i ośrodkach jeździeckich: Bronków > 102 km; Nowogród Bobrzański > 115,5 km; Świdnica > 6 km; Wilkanowo > 4 km; Przylep > 5 km; Ochla > 5 km; Droszków > 3 km; Mil- sko > 4 km Inne ------Wallrav Race Center – Tor wyścigowy, ul. Zatorze 1, 66-002 Stary Kisie- lin, kom. 602-125-089, www.wallrav.com, [email protected], Niedawno odrestaurowany tor wyścigowy dostępny dla wszystkich, którzy chcą pod- szkolić swoje umiejętności jazdy, pościgać się lub poprostu pojeździć motocyklem, quadem lub kartingiem. Czynne od wt. do nd. - H&S Buggy (+paintball). Wjazd od ulicy Głogowskiej w Raculi (tor zlokalizowany w okolicy trasy S3). Imprezy integracyjne z wypoży- czeniem pojazdów czterokołowych typu buggy. Oferta obejmuje także Paintball, zjazdy na linie oraz zorbing. Na miejscu można także pograć w siatkówkę plażową oraz postrzelać profesjonalnym łukiem do celu. kom. 796-773-977, 609-821-141, 793-526-848, www.buggy.zgora.pl, [email protected] - Quady Przylep, Obok Lotniska Przylep, tel. 068 320-31-02, kom. 691- 478-000, www.quady-przylep.pl, [email protected] Jazda po specjalnie przygotowanym torze o dł. 1 km. Do dyspozycji Quad z automa- tyczną skrzynią biegów oraz fun buggy. Czynne w sob. i nd. - Quadomania (Quady + Paintball), Leśniów Wielki (trasa Zielona Góra – Gubin), tel. kom. 608-376-004, 607-168-980, www.quadomania.eu Or- ganizacja imprez integracyjnych dla firm. W ofercie quady, paintball, buggy, strzelnica, ognisko, grill. Możliwość realizacji własnych programów na specjalnie przygotowanym terenie - Mini tor kartingowy Andar1, ul. Dąbrówki (Parking przy Carrefour), 65-001 Zielona Góra, tel. kom. 603-294-627. Mały tor zlokalizowany blisko centrum miasta, przy C.H. Dąbrówka Carrefour - Kręgielnia Magma, ul. Kożuchowska 10, tel./fax 068 454-82-11, www.kregielniamagma.pl, [email protected] Kręgielnia Magma jest jedynym tego typu obiektem w Zielonej Górze. Oferuje 4 tory do gry w kręgle, 200 miejsc siedzących, gry zręcznościowe: piłkarzyki, dart, cymbergaj i inne, transmisje imprez sportowych na telebimach i TV - Hot Shots Snooker & Bilard, ul. Sulechowska 27a, 65-119 Zielona Góra, tel. 068 411-13-14, www.hotshots.pl, [email protected] Klub oferuje niespotykane nigdzie indziej warunki do gry w bilarda i snookera (najwięk- szy i najlepiej wyposażonym ośrodek w województwie lubuskim i jeden z większych w Polsce - klub posiada monitoring stołów wraz z możliwością nagrywania meczy i prowadzenia transmisji strumieniowej "live" zawodów w sieci internet). Oprócz wymienionych wcześniej przyjemności w klubie prowadzona jest nauka gry w bilarda i snookera pod okiem najlepszego zawodnika kraju Mistrza Polski w snookera - Marcina Nitschke - Snooker Club, ul. Okulickiego 35, 65-559 Zielona Góra, tel. 068 454-17-95, kom. 606-476-502, www.snooker.zgo.pl, [email protected]. Snooker Club oferuje profesjonalne stoły do Snookera i możliwość nauki gry przez klubowych instruktorów - Klub Sportowy Korner, ul. Wyspiańskiego 17, 65-036 Zielona Góra, tel. 068 325-45-07, fax 068 325-45-07, www.kskorner.pl, [email protected]. Basen kryty - Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Olimpijska 20, Drzonków, tel. 068 321-43-10, fax 068 321-43-44, www.drzonkow.pl, [email protected]. Basen kryty i odkryty - Wyciąg narciarski na Górze Tatrzańskiej w Zielonej Górze. Stok dł. 175 m z wyciągiem orczykowym. Dojście od Amfiteatru. Tylko w sezonie zimowym

17 Zielona Góra

INFORMACJE TURYSTYCZNE I USŁUGI PRZEWODNICKIE - Zielonogórskie Centrum Informacji i Promocji Turystyki, ul. Kupiecka 15, 65-426 Zielona Góra, tel./fax 068 323-22-22, www.zielona-gora.pl, [email protected], Skype: itzgora - Zielonogórskie Centrum Informacji i Promocji Turystyki – filia w Ratuszu, Stary Rynek 1, 65-067 Zielona Góra, tel. 068 329-23-93 - Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna „LOTUR”, ul. Podgórna 7, 65-057 Zielona Góra, tel. 068 456-55-53, www.lotur.eu, [email protected]

INSTYTUCJE ZWIĄZANE Z TURYSTYKĄ - Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, ul. Kupiecka 17, tel./fax 068 327-03-23, www.omzgora.pttk.pl, [email protected] - Lubuskie Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych „Przewodnik Lubuski”, al. Wielkopolska 3, 66-100 Sulechów, tel. 507-156-186, fax 068 324-19-48, www.przewodniklubuski.pl, [email protected] - Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, ul. Prosta 53, 65-783 Zielona Góra, tel./fax 068 324-55-95, www.ptkraj.pl, [email protected] - Klub Turystyki Kolarskiej PTTK „Lubuszanie „73”, [email protected], lubuszanie73.ufooo.net/

TRANSPORT I KOMUNIKACJA Lotniczy ------Port lotniczy Zielona Góra/Babimost, 66-110 Babimost, skrytka pocztowa 4, tel. 068 351-23-00, fax 068 351-27-29, www.lotnisko.zielonagora.pl, [email protected] - Aeroklub Ziemi Lubuskiej, 66-015 Przylep – Lotnisko, tel. 068 321-30-10, fax 068 321-30-11, www.azl.pl, [email protected] Kolejowy ------Dworzec PKP, ul. Dworcowa 32c, 65-033 Zielona Góra, tel. 068 94 36, www.rozklad-pkp.pl Autobusowy ------Dworzec PKS, ul. Dworcowa 27, 65-001 Zielona Góra, tel 068 322-04-20 (informacja), www.pks.zgora.pl, [email protected] - DA-MI (kursy do Sulechowa, Kalska, Babimostu), al. Zjednoczenia 118, 65-120 Zielona Góra, tel. 068 322-33-61, kom. 607-324-952, fax 068 322- 33-62, www.da-mi.pl, [email protected] - Marvel (kursy do Żar, Nowej Soli, Nowogrodu Bobrzańskiego, Krosna Odrz.), ul. Budowlańców 3, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 454-77-60, www.marvel.zgora.pl, [email protected] - MiniBus (kursy do Kożuchowa), ul. Parkowa 8, 68-120 Kożuchów, tel. 068 355-52-09, kom. 601-950-491 lub 508-170-949 Miejski ------Miejski Zakład Komunikacji (Centrum Informacji Komunikacji Miejskiej), ul. Bema (koło wiaduktu), 65-001 Zielona Góra, tel. 068 451-95-84, fax 068 452-04-55, www.mzk.zgora.pl, [email protected] Taksówki ------Radio City Taxi, ul. Stefana Batorego 126a, 65-001 Zielona Góra, tel. 96 22 lub 0 800-400-400, www.radiocitytaxi.zgora.pl, [email protected] - Radio – TAXI, al. Zjednoczenia 128, 65-001 Zielona Góra, tel. 96 26 - Radio Taxi BIS, ul. Chopina 19A, 65-031 Zielona Góra, tel. 91 91, www.biszg.pl, [email protected]

18 Zielona Góra

- HALLO TAXI, ul. Kożuchowska 15a pok. 426, 65-001 Zielona Góra, tel. 96 25 lub 0 800-325-300, www.hallo-taxi.zgora.pl, [email protected] - Radio Taxi City Bis Czerwone Koguty, ul. Dąbrowskiego 41A, 65-001 Zielona Góra, tel. 96 29 lub 0 800-208-300, www.city-taxi-bis.zgora.pl Wypożyczalnie samochodów ------Wypożyczalnia samochodów „Panek”, al. Zjednoczenia 1/2 (przy McDonald's), 65-001 Zielona Góra, tel. 068 326-62-35, kom. 665-303-120, www.panek.eu - Wypożyczalnia samochodów „El Tore”, ul. Dąbrowskiego 76D, 65-021 Zielona Góra, tel. 068 328-08-12, www.eltore.pl, [email protected] - Wypożyczalnia samochodów „Cars”, os. Pomorskie 5F, 65-548 Zielona Góra, www.cars.zgora.com.pl, [email protected], tel. 068 324-76-66, kom. 601-748-407 lub 601-748-410 - Wypożyczalnia samochodów „Andreas”, ul. Szarych Szeregów 2, kom. 728-348-800, www.andreas.org.pl, [email protected] - Wypożyczalnia samochodów „Proauto”, ul. Truskawkowa 14A (Agencja PKO BP), 65-129 Zielona Góra, kom. 508-900-911, www.proauto24.pl, [email protected] - Wypożyczalnia limuzyn Ris&Limo, ul. Dr Pieniężnego 23a, 65-001 Zielona Góra, tel. 068 321-41-74, kom. 601-519-900, fax 068 321-41- 72, www.limuzyny-ris.pl, [email protected] - Wypożyczenie limuzyny, Producent Sukien Ślubnych M.B.M. Duber, ul. Kupiecka 55, 65-058 Zielona Góra, tel. 068 453-78-50, kom. 604- 635-831, www.duber.com.pl, [email protected] - Wypożyczenie limuzyny Zielona Góra, kom. 500-600-566 lub 507-074- 978, www.limuzynalubuskie.pl, [email protected]

WAŻNE ADRESY - Urząd Miasta Zielona Góra, ul. Podgórna 22, 65-426 Zielona Góra, www.zielona-gora.pl, [email protected], tel. 068 456- 41-00, fax 068 456-41-55 - Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, ul. Podgórna 7, 65-057 Zielona Góra, tel. 068 456-52-00 (centrala), fax 068 456-52-96, www.lubuskie.pl, [email protected] - Starostwo Powiatowe, ul. Podgórna 5, 65-057 Zielona Góra, tel. 068 452-75-75 (sekretariat), fax 068 452-75-00, [email protected], www.powiat.zgora.pl - Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Urszuli 14, 65-147 Zielona Góra, tel./fax 068 324 83 21, www.mosir.zielona-gora.pl, [email protected] - Pogotowie Ratunkowe, ul. Bolesława Chrobrego 2, 65-001 Zielona Góra, tel. 999 lub 112, tel. 068 325-11-11 - Zielonogórski Ośrodek Kultury – Amfiteatr, ul. Festiwalowa 3, 65-520 Zielona Góra, tel. 068 451-10-11, fax 068 451-10-03, www.zok.com.pl, [email protected] - Regionalne Centrum Animacji Kultury, ul. Sienkiewicza 11, 65-431 Zielona Góra, tel. 068 452-93-01 (sekretariat), tel./fax 068 320-88-34, www.rcak.pl, [email protected] - Biuro rzeczy znalezionych, ul. Kupiecka 37a, 65-058 Zielona Góra, tel. 068 324-62-23 - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej, ul. Kasprowicza 3/5, 65-074 Zielona Góra, tel. 068 457-56-00 (centrala), fax 068 457-56-04, www.straz.zgora.pl, [email protected] - Szpital Wojewódzki Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze, ul. Zyty 26, 65-045 Zielona Gó- ra, tel. 068 329-62-00, www.szpital.zgora.pl, [email protected]

19 Zielona Góra

- Urząd Statystyczny w Zielonej Górze, ul. Spokojna 1, 65-954 Zielona Góra, tel. 068 322-31-12, fax 068 325-36-79, [email protected], www.stat.gov.pl/zg/69_455_PLK_HTML.htm - Uniwersytet Zielonogórski, ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, tel. 068 328-20-00 (centrala), tel. 068 328-30-00 (centrala), fax 068 328-78-79 (kan- celaria), www.uz.zgora.pl, [email protected]

WARTO ZOBACZYĆ

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Muzeum Kultury i Techniki Wiejskiej – obejmuje trzy zabytkowe obiekty składające się na zagrodę młyńską, pośród których najstarszym jest budynek młyński wzniesiony w konstrukcji szkieletowej z 1826 r. Deszczno ------Kościół parafialny w Deszcznie z barokowym wystrojem wnętrza z XVII/XVIII w. - Pomnik w kształcie piastowskiego orła w centrum Deszczna, poświę- cony pamięci żołnierzy II Armii Wojska Polskiego - Barokowy kościół w Borku z I połowy XVIII w. - Kościół filialny w Boleminie z 1790-98 r. - Neoromański kościół w Krasowcu z 1788 r. - Kościół w Karninie - Barokowy park dworski z ruinami pałacu z końca XVIII w. w Kiełpinie Kłodawa ------Neogotycki kościół z czerwonej cegły o drewnianym kolebkowym sklepie- niu, z połowy XIX w., oraz dwór o konstrukcji szachulcowej z budynkiem oficjalistów i stodołą - Wieś Marzęcin (spalona przez Rosjan w 1945r.). Dzisiaj po wsi pozo- stało jedynie lapidarium, pomnik stojący w dawnym centrum wsi, ruiny młyna wodnego oraz bijące ciągle źródło „Marii” i tablica pamiątkowa przypominająca historię wsi - Mironice – dwór z 1830 r., stojący w miejscu dawnego opactwa Cystersów, otoczony parkiem podworskim oraz chałupa szachulcowa z XVII w. - Santock, miejscowość położona nad rzeką Marwicą, neogotycki kościół z początku XX w., z ciekawymi okrągłymi witrażami, pochodzącymi z poprzedniej świątyni - Chwalęcie, miejscowość sąsiadująca z Gorzowem Wlkp., może się pochwalić również neogotyckim kościołem z 1860 r., w którego wieży umieszczony jest dzwon z 1679 r., pochodzący z innej świątyni - Wojcieszyce – najstarszy na terenie gminy, późnoromański, jednonawowy kościół, zbudowany z granitowych ciosów na początku XIII w., z wieżą dobudowaną w 1705 r. - Łośno – kościół z 1913 r. - Lipy w odległości ok. 2 km od Łośna warto zatrzymać się, nad jeziorem Lubie, by odwiedzić działającą tutaj od roku 2000 Leśną Stację Dydaktyczną. Tu pod okiem fachowców odbywają się nietypowe zaję- cia edukacji ekologiczno-przyrodniczej dla dzieci, młodzieży szkolnej i studentów - Santoczno, położone nad jeziorem Mrowinko Małe i rzeką Santoczną, jest XVIII-wieczny, szachulcowy, jednonawowy kościół, przebudowany z magazynu dawnej huty. W wieży kościoła, dobudowanej w 1818 r. znajdują się 2 dzwony wykonane w berlińskiej pracowni ludwisarskiej z 1811 i 1812 r.

20 Warto zobaczyć

- Zdroisko – miejscowość letniskowa. Dawniej w tej miejscowości działał młyn wodny. Są też ślady, że w latach 1770-1856 istniała na tym terenie huta (kuźnicy) żelaza - Różanki – kościół z początków XVIII w. z barokowym ołtarzem z drugiej połowy XVIII w. Klasycystyczny zespół folwarczny z I poł. XIX w., z małym (0,6 ha) parkiem podworskim z II połowy XIX w. Kostrzyn ------Odrestaurowane umocnienia XVII-wiecznej twierdzy wraz z ogromną atrakcją – ruinami kostrzyńskiego starego miasta – 20 hektarów ruin – jedyne w Europie nieodbudowane miasto po II wojnie światowej - Stare Miasto i Twierdza zbudowane przez słynnych włoskich mistrzów architektury militarnej, otacza pierścień niezwykłych umocnień – na terenie Kostrzyna Fort Sarbinowski, zaraz za granicą Fort Gorgast, oraz Czarnów i Żabice - Przystanek Woodstock – odbywa się na przełomie lipca i sierpnia - Dni Twierdzy – cykliczna trzydniowa impreza odbywająca się we wrześ- niu w niezwykłej scenerii ruin Starego Miasta – koncerty, widowiska historyczno-militarne; www.muzeum.kostrzyn.pl Lubiszyn ------Pałacyk Łąkomin - Lubno – kościół późnoromański z XIII w., ruiny pałacu - Marwice – kościół XIII w., park zabytkowy - Tarnów – dzwon na wieży kościelnej (500 lat) z 1506 r. - Wysoka – kościół z 1700 r. oraz park przypałacowy Santok ------kościół w Gralewie z lat 1708-1709 o konstrukcji szachulcowej z renesansowym ołtarzem z 1590 r. - kościół w Santoku wzniesiony w 1858 r., na uwagę zasługuje XVI-wieczny krucyfiks oraz sprowadzone w 1997 r. relikwie św. Ottona, który przebywał w Santoku w trakcie swojej misji chrystianizacyjnej na Pomorzu Witnica ------Park Dinozaurów w Nowinach Wielkich – jedyny w zachodniej Polsce tego typu park rozrywki z modelami dinozaurów w skali 1:1 i Muzeum Mi- nerałów, Zoo-Safari (w Świerkocinie). Pierwsze w kraju Zoo, w którym zwierzęta można oglądać twarzą w twarz zza szyb samochodu. Park Drogowskazów i Słupów Milowych Cywilizacji – ciekawe muzeum pod gołym niebem, Prywatne Muzeum Chwały Oręża Chmielewskiego oraz zabytkowy pałac w Dąbroszynie, jedna z pereł architektury pałacowej i parkowej w woj. lubuskim Kamień Wielki - Najstarszym obiektem jest kościół gotycki z przełomu XIV/XV w. z późniejszą neogotycką wieżą oraz klasycystyczny pałac z XVIII w. otoczony parkiem, w którym rosną piękne okazy buków, dębów, gra- bów, wiązów, klonu srebrzystego i topoli Sosny - Pałac klasycystyczny wybudowany w 1835 r. i secesyjny dworek otoczony parkiem, w którym rosną buki o obwodzie od 377 do 650 cm

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Elektrownia wodna w Dychowie – obiekt powstał w latach 1933-36, istnieje możliwość zwiedzenia głównie dla grup zorganizowanych, jest to największa elektrownia wodna w woj. lubuskim, z zapory wodnej

21 Warto zobaczyć

- Obelisk w Strużce z płytą informacyjną upamiętniający lądowanie żołnie- rzy z grupy dywersyjnej „Wisła” w styczniu 1945 r., położony przy drodze Bobrowice – Lubsko, na skraju gmin, w miejscu znajduje się parking - Kościół rzymsko-katolicki w Tarnawie z XVIII w., wzniesiony na planie ośmioboku, z kolistym wnętrzem, nakryty kopulastym sklepieniem z lunetami, styl barokowy - Kościół rzymsko-katolicki w Bobrowicach z XIX w., z arkadowym kruż- gankami od zachodu i strzelistą wieżą, styl neogotycki - Kościół rzymsko-katolicki filialny w Janiszowicach z XIV w., z kamienia polnego i cegły, z trzema nawami i 4-kondygnacyjną więżą od zachodu Bytnica ------Gryżyński Park Krajobrazowy - jest naturalnym skansenem przyrodniczym, obfity w faunę i florę niespotykaną na innych terenach - Rykowisko Jeleni na Łąkach Dobrosułowskich – Jedno z największych w Europie rykowisk. Przedstawienie odbywa się we wrześniu na rozle- głych przestrzeniach Łąk Dobrosułowskich - „Stary Las” - zlokalizowany nieopodal osady Łasiczyn (koło Budacho- wa). Znajduje się 11 drzew pomnikowych. Najcenniejszym elementem powierzchniowego pomnika jest 550 letni dąb szypułkowy o wymiarach: pierśnica 6,70 mb i wys. 25 mb - Rzeka Pliszka - Niewątpliwie dużą atrakcją dla miłośników spływów kajakowych jak również dla wędkarzy jest rzeka Pliszka znajdująca się na północno-zachodniej granicy gminy. Rzeka ta należy do jednych z najczystszych w Polsce, ze skalą trudności rzek górskich Budachów - Kościół barokowy z 1782-1784 r. Klasycystyczne empory dobudowane w pierwszej poł. XIX w.. Park krajobrazowy z XVIII w. - Dawny budynek folwarczny z połowy XIX w., kryty dachem czterospadowym z wieżyczką Grabin - Kościół szachulcowy z 1776 r. z drewnianą wieżyczką zwieńczoną latarnią - Barokowy dwór z XVIII w. położony nad stromym zboczem. W dole założony w XVIII w. park i staw Dąbie ------Brzeźnica - Pałac w Brzeźnicy – Pałac eklektyczny z początku XX w. Budowla piętrowa, założona na planie prostokąta z płytkimi ryzalitami Nowy Zagór - Kościół z lat 1882-1886, wybudowany jako efekt wymiany konstrukcji szachulcowej na murowaną świątyni z roku 1701. We wnętrzu dominu- je wyposażenie barokowe z XVIII stulecia. Gotycki dzwon z 1494 r. Przy kościele znaleźć można średniowieczny krzyż pokutny Dąbie - Kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego. Gotycki, murowany z kamienia polnego, wybudowany w XIII - XIV stuleciu, potem kilkakrotnie przebudowywany (1674, 1710 i w XIX w.) Trzebule - Kościół drewniany o konstrukcji zrębowej wybudowany w 1670 r. Z tego samego okresu pochodzi wyposażenie wnętrza. Pierwotnie jako zbór ewangelicki, a od 1945 r. funkcjonuje jako świątynia katolicka. Budowla nakryta dachem ośmiobocznym ze ślepą latarnią Kosierz - Kościół zbudowany w XIII stuleciu, gotycki, murowany z kamienia polnego. W swojej historii kilkakrotnie przebudowywany: w XV w., 1693 r.

22 Warto zobaczyć

(wieża) i w wieku XIX (przekształcenie otworów okiennych). Od strony zachodniej góruje drewniana wieża, którą wieńczy namiotowy daszek Łagów - Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego wzniesiony w stylu barokowym w 1698 r. Gubin – miasto ------Ruiny Kościoła Farnego z 1324 r., obiekt czasowo udostępniany dla zwiedzających: informacje o terminach na stronie Fundacji na rzecz odbudowy Fary www.fara.gubin.com - Ratusz z XIV w. – obecnie Gubiński Dom Kultury - Fortyfikacje starego miasta oraz Baszta Ostrowska udostępniana przez pracowników Izby Muzealnej do zwiedzania (należy umówić się telefonicznie 068 455 81 62) - Punkt widokowy Willa Wolfa, w którym znajdowała się zaprojektowana przez światowej sławy architekta Miesa von der Rohe; Wyspa Teatral- na – piękny park miejski na Nysie Łużyckiej łączący dwoma mostami Polskę z Niemcami – zielone płuca miasta, trzy Krzyże Pokutne, Bra- ma Pseudoromantyczna przy parku Mickiewicza oraz Baszta Dziewicy Gubin – gmina ------Wiele zabytków kultury takich jak: obiekty sakralne – kościół z XV w. w Chlebowie, kościół z przełomu XVI i XVII w. w Sękowicach; kościół z XIV w. w Stargardzie Gubiński; kościół z XV w. w Strzegowie; obiekty dworskie – zespół pałacowy z XVIII w. w Luboszycach; ruiny zespołu pałacowego Gębice - Przyroda: „Uroczysko Węglińskie” o pow. 6,95 ha; rezerwat przyrody „Dębowiec” o pow. 9,73 ha; Krzesiński Park krajobrazowy Starosiedle - Gotycki kościół z XV w. przebudowany w duchu baroku pod koniec XVIII w. Wieża zwieńczona attyką i murowaną iglicą. Wewnątrz XV- wieczne płyty nagrobkowe - Park oraz dwa duże kamienne lwy stanowią niemą pozostałość po zburzonym pałacu Wałowice - Tartak wodny z przełomu XVIII/XIX w., należący do najstarszych za- bytków przemysłowych Powiatu Krośnieńskiego Krosno Odrzańskie ------Zamek Piastowski – budowla z przełomu XII/XIII w.; siedziba Punktu Informacji Turystycznej, izb muzealnych oraz galerii artystycznych - Kościół św. Jadwigi Śląskiej – barokowa budowla powstała na zrębie kościoła ufundowanego w XIII w. przez księżną Jadwigę, w której na szczególną uwagę zasługują niemieckie organy, największe na terenie zachodniej Polski - Kościół św. Andrzeja – świątynię wzniesiono w roku 1887. Kościół zbudowany jest w stylu neogotyckim - Mury obronne – gród krośnieński został otoczony murami miejskimi w końcówce XIII w. W murach miejskich wykuto początkowo dwie bramy: Głogowską i Odrzańską, po pewnym czasie dołączono do nich jeszcze jedną bramę nazwaną kamienną - Kamieniczki – przy placu Wolności, ulicy Pocztowej oraz Walki Mło- dych znajduje się niewielki zespół kamieniczek oraz nieliczne wolno stojące kamienice. Pochodzą one z XVIII i początku XIX w. - Galeria Rzeźb w Morsku – urokliwe miejsce, w którym odbywają się plenery rzeźbiarskie

23 Warto zobaczyć

Czetowice - Późnogotycki kościół pochodzący z XV w., przebudowany w XVI w. w duchu renesansu. W kościele na uwagę zasługuje bogata kolekcja epitafiów z lat 1560-1590 o frontalnym wyobrażeniu zmarłych, a także zbudowany z piaskowca renesansowy ołtarz w kształcie tryptyku Osiecznica - XIX-wieczny neogotycki pałacyk z zabytkowymi budynkami gospodar- czymi oraz 5 ha parkiem, kościół szachulcowy zbudowany w 1816 r. Gostchorze - We wsi kilka XVIII-wiecznych domów - Na szczycie blisko 50-metrowego urwiska znajduje się wczesno- średniowieczne grodzisko z VII w. Maszewo ------Gęstowice - Barokowy kościół z 1696-1711 r. usytuowany na wzniesieniu, o bogato zdobionej elewacji Rzeczyca - Szachulcowy kościół z 1731-1732 r., utrzymany w stylu klasycznym, znacznie powiększony w końcu XIX w. - XIX-wieczny pałac myśliwski, przy nim park z początku XIX w. z licznym starodrzewiem

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Elektrownia wodna nad Zalewem Bledzewskim wybudowana w latach 1906-1911 - Twierdza Ludenndorf w okolicach Starego Dworka wchodząca w skład MRU - Most obrotowy w Starym Dworku i uchylno-przesuwny w Bledzewie – element MRU Międzyrzecz ------Międzyrzecki Rejon Umocniony – Unikalne fortyfikacje poniemieckie pochodzące z lat 30-tych XX w. Największą atrakcją jest niezwykle rozbudowany system podziemny (ponad 30 km). MRU – Podziemne Trasy Turystyczne, Pniewo 1, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-99-99, www.bunkry.pl - Most Obrotowy w Kursku Dąbiu – unikalny, jeden z dwóch obrotowych mostów wybudowanych na Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym. Obiekt położony jest nad kanałem taktycznym będącym przeszkodą wodną, której zadaniem było uniemożliwienie przeprawy przez pojazdy nieprzyjaciela. Kursko – Dąbie - Zamek w Międzyrzeczu – zbudowany został w okresie panowania Kazi- mierza Wielkiego, na zrębach dawnego, drewniano-ziemnego, warownego grodu. 66-300 Międzyrzecz, ul. Podzamcze 2, tel. 095 742-18-50, www.muzmcz.webd.pl - Pocysterski zespół klasztorny w Gościkowie z XIII w. Paradyż – Wyż- sze Seminarium Duchowne, tel. 068 381-10-24, www.paradisus.pl - Sanktuarium Matki Bożej Cierpliwie Słuchającej z Cudownym Obrazem Matki Bożej, Kalwaria Rokitniańska, www.rokitno.org Przytoczna ------Sanktuarium Matki Bożej w Rokitnie - Bazylika Mniejsza z Cudownym Obrazem Matki Bożej Rokitniańskiej - piękny kościół wzniesiony w latach 1746-1756, muzeum oraz ogród. Znajdująca się w kaplicy figura Matki Bożej Fatimskiej jest darem papieża Jana Pawła II

24 Warto zobaczyć

- Kościół w m. Goraj w stylu barokowym z 1679 r., wzniesiony z cegły, salowy z ozdobnym szczytem. Wyposażenie pochodzi z początku XVIII w. - Kościół w m. Wierzbno zbudowano w 1748 r., przebudowany w 1909 r. Obok znajduje się drewniana dzwonnica z 1920 r. - Kościół w m. Chełmsko (p.w. św. Kazimierza) – murowany z kamieni polnych, budynek kościoła powstał w 1645 r. - Kościół w m. Przytoczna z 1870 r. w stylu neoromańskim. We wnętrzu znajdują się cztery ołtarze, najstarszy jest późnobarokowy ołtarz głów- ny z pierwszej połowy XVIII w. - Twierdzielewo - kościół z 1905 r. - Kościół szachulcowy w m. Krobielewo - z 1807 r., częściowo obmuro- wany pod koniec XIX w. - Pałac w Przytocznej powstał w II połowie XVIII w., pałac w stylu barokowym, rozbudowany w I poł. XX w. - Pałac i park krajobrazowy w Krasnym Dłusku pochodzi z II połowy XIX w. W parku znajdują się przepiękne dęby. Dziś mieści się w pałacu Ośrodek Wypoczynkowy „Leśny Dwór” Pszczew ------Kościół parafialny p.w. św. Marii Magdaleny w Pszczewie – obecna bryła pochodzi z XVII w. - Plebania barokowa z XVIII w. wraz z parkiem w Pszczewie – w sąsiedztwie kościoła - Muzeum „Dom Szewca” w Pszczewie - muzeum otwarte w 1984 r. we wnętrzach odrestaurowanego domu mieszczańskiego z poł. XVIII w., tel. 095 749-23-27 lub 095 749-23-22 - Liczne kapliczki, m.in. św. Józefa z Dzieciątkiem na Rynku w Pszczewie Skwierzyna ------Kościół św. Mikołaja w Skwierzynie – z XVII-wiecznym obrazem Matki Boskiej Klewańskiej, łaskami słynący - Pałac Wiejce – neobarokowy, XIX-wieczny, odrestaurowany, obecnie pełni funkcję hotelowo-restauracyjną i rekreacyjną - Ratusz w Skwierzynie – od początku powstania (1840-1841) siedziba władz miejskich, budowla w stylu neorenesansowym, z dawnego wyposa- żenia zachowało się kilka sztuk klasycystycznych mebli, m.in. biurko, kre- dens, biblioteczka - Kirkut – cmentarz żydowski usytuowany na tzw. Górze Żydowskiej w kierunku Międzyrzecza, najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1747 r., zachowało się prawie 200 macew Trzciel ------Domy szachulcowe z XVIII-XIX w. przy ul. Grunwaldzkiej, Kościuszki i Mickiewicza w Trzcielu - Neogotycki kościół parafialny p.w. św. Wojciecha z barokowym wypo- sażeniem wnętrza z 1824r. w Trzcielu - Grodzisko średniowieczne z poł. XIII w. w Trzcielu - Przy drodze do Jabłonki kirkut, stary cmentarz żydowski z XVIII w. - Późnogotycki kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w Chociszewie z 1400 r. - Park pałacowy w Łagowcu - Drewniany, belkowany kościół p.w. MB Częstochowskiej z 1717 r. w Sierczynku - Neogotycki kościół p.w. Imienia NMP z 1860r. w Brójcach - Neogotycki kościół p.w. Św. Piotra i Pawła z 1889 r. w Lutolu Suchym

25 Warto zobaczyć

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------Późnorenesansowy ratusz zbudowany w latach 1602-1609, kamieniczki „Pod Złotym Lwem” z XVI w., zabytkową tablicę renesansowa z napisem o zniszczeniach dokonanych w trakcie przejazdu lisowczy- ków w 1622 r., zespół kamieniczek o formach architektonicznych od póź- nego renesansu poprzez barok i klasycyzm do eklektyzmu, kościół św. Hie- ronima Kożuchów ------Zamek – gotycki, o zatartych znamionach stylowych położony w pół- nocnej części miasta. Został wzniesiony w końcu XIV w. na miejscu wczesnośredniowiecznego grodu kasztelańskiego, wzmiankowanego w 1273 r. - Kościół parafialny – według legendy został wzniesiony z fundacji Bole- sława Krzywoustego w 1125 r. - Kościół Świętego Ducha – znajduje się przy ulicy 1 Maja. W dawnych latach służył jako Kościół szpitalny. Został zbudowany z kamienia polnego i cegły na początku XIV, na terenie ówczesnego przedmieścia żagań- skiego - Mury obronne wraz z czatowniami i basztą – wzmianka źródłowa z roku 1273 wskazuje, że Kożuchów posiadał obwarowania już w 1253 r. Umoc- nienia drewniano-ziemne zastąpiono murami na przełomie XIII-XIV w. - Zespół zabudowy rynku i ratusz – z 34 kamienic znajdujących się w rynku, po drugiej wojnie światowej pozostały 24 - Lapidarium – jeden z najwspanialszych zabytków w Kożuchowie oraz w Polsce - Barokowy portal – jest pozostałością po pałacu który uległ zniszczeniu po II wojnie światowej. W pobliskim dawnym parku dworskim, można obejrzeć wiele pomników przyrody. Wieża ciśnień. Zbudowana w 1908 r., umiejscowiona w najwyższym punkcie miasta (112 m n.p.m.). Architekturą odwołuje się do gotyku i secesji - Baszta Krośnieńska – będąca bramą, trzykondygnacyjna kamienna baszta, położona w północno-zachodniej części miasta. Prowadziła przez nią droga w kierunku Krosna Odrzańskiego. W ścianie baszty rozmieszczono otwory strzelnicze - Wieża kościoła ewangelickiego – pozostałość kościoła ewangelickiego wzniesionego w latach 1709-1710. Sama wieża została dobudowana w 1826 r. - Największa w Polsce ferma strusi – Stypułów, www.strus.pl Nowa Sól – miasto ------Muzeum Miejskie – budynek z 1883 r. Wystawy: „Od zbroi do munduru”, „Wnętrza mieszczańskie XIX w., „Przyroda Doliny Odry”, Galerie - Park Krasnala z największą na świecie Figurą Krasnala Solusia. Jest to jedna z najnowszych inwestycji w mieście. Głównymi jej elementami są: labirynt Azteków, część rekreacyjna parku przeznaczona dla dzieci, liczne oczka wodne, fontanny, miejsca na grila - Port rzeczny – duży, nowoczesny port. Przystań Kajakowa, Magazyny solne i Most zwodzony na Odrze z 1927 r. – zabytek techniki Nowa Sól – gmina ------Lubięcin - Kościół Cmentarny p.w. św. Katarzyny pochodzący z 1372 r. - Kościół Parafialny p.w. Serca Jezusowego wybudowany w latach 1742-1747 - Na przełomie XVIII i XIX w. wybudowano w Lubięcinie 4 młyny wietrz- ne - obecnie zachowały się 3 obiekty, najstarszy pochodzi z 1817 r.

26 Warto zobaczyć

- Wiatrak – koźlak (1817 r.) jest jednym z najstarszych w województwie lubuskim. Wiatrak Koźlak ustawiony z lewej strony wylotu szosy prowa- dzącej z Lubięcina do Konotopu. W końcu XIX w. w rozbudowanej części zainstalowano maszynę parową do napędu młyna Rudno - Kościół Fil. p.w. św. Tadeusza Judy zbudowano w II poł. XIII w. Wyposa- żenie w większości barokowe z XVII i XVIII w. Kościół otoczony jest murem kamiennym z XV w. Stany - Jeden z najdłuższych mostów kolejowych w Europie - powstał na po- czątku XX w. Siedlisko ------Zamek (1298 r.) – nabycie kasztelanii bytomskiej przez księcia gło- gowskiego Henryka III - określony jako „castrum Sedlscho” - Wyłuszczarnia nasion (1936 r.) uruchomienie I na Śląsku wyłuszczarni funkcjonującej nieprzerwanie do dziś

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Cmentarze Żołnierzy Radzieckich - Muzeum Bociana Białego w Kłopocie Górzyca ------Kompleks Sportowo-Rehabilitacyjny w Górzycy, ul. Różana 41, 69-113 Górzyca, tel./fax 095 759-15-84; www.sport.kultura.gorzyca.pl - Kamienny szlak – trasa turystyczna wyposażona w rzeźbione kamie- nie. Interesujące wizerunki i treść znajdująca się na głazach nawiązuje do specyfiki miejsca usytuowania - Kościoły: kościół parafialny z XVI w. w Górzycy p.w. Matki Łaski Bożej, dawna siedziba biskupów lubuskich, kościół z XIV w. wraz z palcem kościelnym p.w. Matki Boskiej Różań- cowej w miejscowości Radówek, kościół z XVIII w. wraz z placem kościelnym w miejscowości Laski Lubuskie, kościół z 1742 r. placem przykościelnym w miejscowości Pamięcin, kościół z XIX w. wraz z placem kościelnym w miejscowości Żabice, kościół z XV w. w miejscowości Czarnów pozostałości kościoła z XV w. (wieża wraz z częścią murów i ogrodze- nia) w miejscowości Spudłów kościół z XIV w. wraz z placem przykościelnym w miejscowości Stańsk - Fort „Żabice”. Najlepiej zachowany fort po polskiej stronie. Powstał w latach 1887-90 na wzniesieniu pozwalającym kontrolować drogi ze Słubic do Kostrzyna i Słońska. Ma postać pięcioramiennej reduty oto- czonej suchą fosą Ośno Lubuskie ------Średniowieczne mury obronne - Najstarsza budowla – okazały kościół pw. św. Jakuba pochodzący z 1298 r. z wysoką, masywną wieżą ozdobioną blendami. Wewnątrz znajduje się m.in. późnorenesansowy polichromowany ołtarz z 1627 r., ambona z 1619 r., kamienna chrzcielnica z 1667 r. - Neogotycki ratusz z 1843 r. stoi na miejscu starszego gotyckiego ratusza z 1544 r. - Na cmentarzu znajduje się późnogotycka kaplica św. Gertrudy pocho- dząca z XIV w.

27 Warto zobaczyć

- Najstarszymi budowlami na terenie gminy są kościoły z okresu śred- niowiecza w miejscowościach Gronów, Połęcko, Sienno, Świniary oraz kościół w Radachowie przedstawiający typ architektury charakte- rystycznej dla zborów protestanckich z XVII w. Rzepin ------Kościoły w Rzepinie PW. NSPJ, w Kowalowie, w Drzeńsku i w Rado- wie powstałe ok. XIII w. i należące do „Szlaku Romańskiego”, z ciekawych zabytkowych kościołów należy również wymienić kościół w Lu- biechni Małej wzniesiony w konstrukcji ryglowej z drewnianym ołtarzem i wieżą - Rynek Miejski w Rzepinie z ciekawą zabudową kamienic z XIX w. i z zachowanym średniowiecznym układem ulic - Dworek myśliwski z XVIII w. obecnie siedziba firmy EWE Energia Sp. z o.o. - Zespół budynków Technikum Leśnego w Starościnie Słubice ------Stadion Olimpijski to kompleks sportowy w Słubicach wybudowany w 1914 r., a następnie parokrotnie przebudowywany. Jest to obecnie jeden z najstarszych stadionów w Polsce - Collegium Polonicum w Słubicach to utworzona w 1992 wspólna placówka dydaktyczno-naukowa dwóch partnerskich uniwersytetów: Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM) oraz Uniwersytetu Europej- skiego Viadrina (EUV) we Frankfurcie nad Odrą - Zabytkowe XVIII-wieczne kamienice na nowo wybudowanym deptaku przy ulicy Jedności Robotniczej - Plac Frankfurcki, jeden z placów w centrum Słubic - Plac Przyjaźni, centralny plac miejski w Słubicach. Pierwotnie, gdy Słubice stanowiły część Frankfurtu nad Odrą, nazywał się Roßmarkt, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy Konny Rynek - Park przy Ośrodku Sportu i Rekreacji w Słubicach z ruinami wieży Kleista, to doskonałe miejsce na uprawianie sportu lub wypoczynek - Cmentarz żydowski w Słubicach jest jednym z najstarszych cmentarzy żydowskich w Europie, pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1399 r.

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Drawieński Park Narodowy - Muzeum Woldenberczyków - Pałac Mierzęcin - Elektrownia Wodna – Kamienna - Szlak turystyczny „Wstęga Dobiegniewa” Drezdenko ------Zespół Pałacowo-Parkowy – barokowy pałac z 1766 r. - Kościół Parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego – wybudowany w latach 1898-1902, w stylu neogotyckim. W latach 1920-1921 na wie- ży umieszczono trzy dzwony: Miłość (2294 kg), Wiara (1490 kg), Na- dzieja (975 kg) - Dawny Arsenał przebudowany na Spichlerz z XVII w., obecna siedziba Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej im. Franciszka Grasia. Budynek muzeum zbudowano na początku XVII w. - Ratusz neogotycki (po wielkim pożarze 11.04.1662, gdzie spłonęły wszystkie budynki) oddany do użytku w 1884 r. przy ul. Warszawskiej, istniejący i pełniący swoje funkcje do dzisiaj - wspaniały przykład budowli secesyjnej - Zespół kamieniczek zdobionych secesyjnymi ornamentami

28 Warto zobaczyć

- Kościół neogotycki w Trzebiczu. Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, budowany w XIX w. w stylu neogotyckim, kryty dachów- ką, zbudowany z żółtej cegły z attyką sterczynową od zachodu i wyso- ką smukłą wieżą. Poświęcony 09.09.1946 r. - Ośrodek Turystyki i Rekreacji Jeździeckiej w Kosinie k. Drezdenka. Mini ZOO: zwierzęta strefy środkowo-europejskiej; zwierzęta egzotyczne. Miasteczko Westernowe: biesiady w Saloonie Stare Kurowo ------Jedne z największych ekologicznych hodowli danieli umiejscowionych w ponad 100-letnich obiektach folwarcznych malowniczo położonych w Pła- winie i Przynotecku - Kościół szachulcowy z 1718 r. z wieżą od zachodu w Przynotecku - Neogotycki kościół z XIX w. w Głęboczku Strzelce Krajeńskie ------Mury obronne – zespół średniowiecznych fortyfikacji obronnych. Zbudo- wano je w latach 1272-1290, przy użyciu głazów narzutowych i zaprawy wapiennej z dodatkiem ptasich jaj. Mury obronne Strzelec Krajeńskich posiadają dł. 1640 m. Mają metr grubości i w najlepiej zachowanych partiach osiągają 8 m wys. Kamienne fortyfikacje opasują liczący 24 ha teren Starego Miasta - W skład tych fortyfikacji wchodziło 38 prostokątnych baszt łupinowych (zachowało się 36), dwie bramy miejskie Gorzowska i Młyńska oraz jedna baszta typu zamkniętego, zwana dzisiaj Basztą Więzienną lub Czarownic jako integralna część murów obronnych. Baszta pochodzi z XIV w. i jest zbudowana z głazów narzutowych i cegły - Gotycka Brama Młyńska, nazywana także Bramą Drezdenecką i Wscho- dnią. Pochodzi ona z XV w., a została zbudowana z cegły, posiada cztery kondygnacje oraz ostrołukowy przejazd - Gotycki kościół farny, trójnawowy, z kamienno-ceglaną, czworoboczną wieżą. Świątynię w kształcie bazyliki zbudowano pod koniec XIII w. - Neorenesansowy ratusz miejski, który zbudowany został w II poł. XIX w. Elewację budynku ratusza miejskiego przyozdabia dzieło sztuki ko- walskiej w postaci ozdobnego uchwyt do masztu flagi – kosz flagowy. Uchwyt posiada kształt gryfa przyozdobionego herbem miejskim i gir- landami liści - Strzelecki spichlerz. Pochodzący z 1746 r. parterowy budynek, pokryty dachem o konstrukcji naczółkowej, z ryglową konstrukcją szczytu ścian bocznych pełnił funkcje gospodarcze - Wybudowana w 1929 r. wieża ciśnień, która nawiązuje do neogotyku i neorenesansu. Posiada kształt walca zwężającego się ku górze i jest zwieńczona ostrosłupowym hełmem Wybrane miejscowości gminy Strzelce Krajeńskie: - Brzoza – to stara miejscowość, założona w połowie XIII w. - Bobrówko – wieś posiada średniowieczny rodowód - Danków – wieś letniskowa, położona nad jeziorami Wielgim i Kinołęka, przy szosie Strzelce Krajeńskie – Barlinek. W średniowieczu prywatne miasto - Gardzko – duża wieś sołecka położona przy drodze powiatowej Strzelce Kraj. – Stare Kurowo. We wczesnym średniowieczu (VII-X w.) funkcjonował tutaj potężny gród słowiański typu wyżynnego - Lubicz – średniowieczna wieś założona przez rycerza z rodu Blomke. Najcenniejszym obiektem zabytkowym Lubicza jest malowniczy gotycki kościół - Ogardy – stara wieś założona na miejscu słowiańskiej osady. W środku wsi, na wzgórzu okolonym kamiennym murem stoi wczesnogotycki kościółek

29 Warto zobaczyć

- Sokólsko – wieś położona przy drodze Strzelce Krajeńskie – Choszczno. We wsi znajduje się XVIII-wieczny, murowany kościółek z ciekawym zabytkowym wyposażeniem (ołtarz ambonowy z XVIII w., witraże z XIX w.) - Tuczno – wieś sołecka o starej XIII-wiecznej metryce. We wsi znajduje się późnobarokowy pałac (odbudowany po pożarze w latach 60-tych XX stulecia) z zachowaną salą lustrzaną. Przy pałacu stoi XIX-wieczna oficyna pałacowa zarządcy Zwierzyn ------Fragment umocnień Wału Pomorskiego – poruszając się wzdłuż wytyczo- nego „Szlaku bunkrów” można obejrzeć 18 obiektów Pozycji Noteckiej

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Kościół w Muszkowie wzniesiony na miejscu ówczesnej świątyni, wyre- montowany w 1740 r. - Kościół w Kołczynie z XVIII w. szachulcowy z wiekową drewnianą dzwonnicą - Kościół w Maszkowie - Młyn wodny w Krzeszycach - Elektrownie wodne na rzece Postomia w Krzeszycach Lubniewice ------Stary Zamek – pałac z 1793 usytuowany przy wschodnim brzegu jez. Lubiąż - Nowy Zamek – monumentalny neorenesansowy pałac z 1907 r. - Chata ryglowa z końca XVIII w., o konstrukcji szkieletowej, w której znajduje się księgarnia - Pałac w Gliśnie – zbudowany w 1793 r. i stanowił siedzibę rodu von Waldów. Wokół pałacu rozciąga się zabytkowy park z ruinami oraz mauzoleum Henochów – jednych z właścicieli Glisna - Pałac w Jarnatowie – pochodzi z XVII w, otoczony parkiem, do którego uchodzą zabytkowe aleje: dębowa, bukowa, grabowa - Pałac w Rogach – usytuowany nad brzegiem jeziora Zofiówka, nawią- zuje do romantycznej rezydencji z wieżą widokową - Kościół Parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Św. w Lubniewicach – kościół gotycki z XV w z neogotycką wieżą z 1882 r. - Kościół p.w. Serca pana Jezusa w Gliśnie – usytuowany w centrum wsi, pochodzi z 1830 r. - Kościół w Jarnatowie – barokowy z 1770 r. - Rezerwat przyrody „Janie im. Włodzimierza Korsaka” - Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko” Słońsk ------Kościół farny w Słońsku, z zabytkowym alabastrowym ołtarzem - Ruiny zamku joannitów - Pozostałości po obozie koncentracyjnym Sonnenburg - Cmentarz poobozowy oraz muzeum martyrologii - Kościół farny w Lemierzycach - Kościół filialny w Głuchowie - Kościół filialny w Ownicach - Budynek Stacji Pomp w Słońsku - Informacje o w/w obiektach można uzyskać w Gminie Słońsk, ul. Sikorskiego 15, tel. 095 757-22-71 do 4, www.slonsk.pl Sulęcin ------Gotycki kościół św. Mikołaja z XIV w. W XV w. wzniesiono wieżę po zachodniej stronie korpusu nawowego. Z XVI w. pochodzi wieloboczna

30 Warto zobaczyć

wieża schodowa. Natomiast z XVII w. przybudówka. Neogotycki ko- ściół św. Henryka został wzniesiony w 1862 r. W 1870 r. świątynia otrzymała status parafii. Na przełomie XIX i XX w. do kościoła dobudo- wano plebanię - Fragmenty murów obronnych z XIV w. - Kamienice w okolicy sulęcińskiego rynku z XVIII i XIX w. - Dom Joannitów z przełomu XVIII i XIX w. pełnił niegdyś rolę dworu joannitów komandorii łagowskiej. Od 2009 r. jest on siedzibą Centrum Współpracy Polsko-Niemieckiej w Sulęcinie - Gotycki kościółek Narodzenia Najświętszej Marii Panny z XV w. w Ostrowie. Obiekt ten jest prawdopodobnie fundacją templariuszy. Kościół św. Antoniego z XVIII w. w Brzeźnie - Kościół Matki Boskiej Różańcowej w Długoszynie wybudowany został w latach 1733-1736. Po zachodniej stronie wybudowano wówczas drewnianą wieżę, a po stronie południowej zakrystię. W 1907 r. drewniana wieża została zastąpiona przez nowo wzniesioną kamienną, zwieńczoną dachem cebulastym - Kościół św. Wojciecha z przełomu XVII i XVIII w. w Drogominie jest prawdopodobnie drugą z kolei świątynią w tej miejscowości - Kościół Podwyższenia Krzyża z XIX w. w Grochowie. W 1918 r. zarekwi- rowano 2 zabytkowe dzwony i przetopiono je na potrzeby armii pruskiej - Kościół Jana Chrzciciela w Miechowie wzniesiony został w stylu neogotyckim w latach 1862 – 64 - Kościół Stanisława Bp. z XIX w. w Tursku po raz pierwszy wzmiankowany został w 1598 r. - Kościół Matki Boskiej Królowej Polski w Trzemesznie Lubuskim został wybudowany w 1866 r. - Kościół Matki Boskiej Różańcowej z XIX w. w Wielowsi. W 1945 r. wnętrze kościoła zostało zdewastowane przez stacjonujące w nim wojska radzieckie - Kościół św. Michała Archanioła z XVIII w. w Żubrowie został wybudowany w miejscu starszej, pochodzącej prawdopodobnie z XV w. świątyni W pierwszej połowie XIX w. we wnętrzu kościoła umieszczono pro- spekt organowy, dekorowany drewnianymi, uniesionymi zasłonami - Willa Neuenfelda wybudowana została pod koniec XIX w. na rogu ul. M. Curie-Skłodowskiej, przy ogrodzeniu fabryki, zajmującej się produk- cją kotłów oraz maszyn parowych - Willa Kaisera. Wybudowana na początku lat 20-tych XX w. fabryka Elektromotorenwerke była jedną z największych i najważniejszych w Sulęcinie - Budynek dawnego Lenna Zamkowego zlokalizowany przy ulicy Żerom- skiego należy do najciekawszych architektonicznie obiektów Sulęcina Torzym ------Zabytki architektury - Najokazalszym i zarazem najstarszym jest Kościół Parafialny w Torzymiu, ul. Sulęcińska 2, 66-235 Torzym, parafiatorzym@zgora - gorzow.opoka.org.pl - Kościół Parafialny p.w. Podwyższenia Św. Krzyża w Torzymiu i jego filie: Kościół w Grabowie; Kościół p.w. Św. Józefa w Korytach; Kościół pod wezwaniem Św. Antoniego Padewskiego w Prześlicach

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Podziemna Trasa Turystyczna MRU „Pętla Boryszyńska” – system podziemnych fortyfikacji z okresu II Wojny Światowej

31 Warto zobaczyć

- Lubrzański Szlak Kajakowy – spływ rzeką Paklicą z Lubrzy do Parady- ża (12 km) - Pieszo-rowerowy „Szlak Nenufarów” – w pełni oznakowany szlak wo- kół jezior Lubie i Goszcza – 7,9 km - Jez. Niesłysz – jedno z najatrakcyjniejszych jezior Pojezierza Lubus- kiego, powierzchnia ponad 500 ha Łagów ------XIV-wieczny Zamek Joannitów oraz położona u jego stóp architektura z dwoma zabytkowymi bramami oraz układem kamienic Skąpe ------Zabytki archeologiczne - Grodzisko w Niesulicach. Nad jeziorem Niesłysz jest jedno z najwięk- szych i najlepiej zachowanych grodzisk wczesnohistorycznych na Ziemi Lubuskiej Zabytkowe układy wiejskie - Łąkie - archeologiczne ślady osadnictwa w okolicy wsi sięgają czasów wczesnodziejowych. Łąkie jest jedną z dwóch miejscowości w woj. lubuskim założonych na planie okolnicy (drugą jest Koło w gminie Brody) - Darnawa – odkrycia archeologiczne wskazują na obecność w rejonie Darnawy osadnictwa już w okresie wczesnodziejowym - Międzylesie – jest jedną z kilku miejscowości, które w 1 połowie XIII w. znalazły się we władaniu klasztoru cysterek w Trzebnicy, z nadania księcia Henryka Brodatego - Ołobok – pierwsze wzmianki w dokumentach o Ołoboku sięgają XIII w. Miejscowość znalazła się w majątku należącym do cysterek z Trzebnicy - Pałck – pierwotna nazwa wsi polska (niemiecka nazwa Paltzig stanowi zgermanizowanie nazwy polskiej) wskazuje na wczesny rodowód Pałcka, w XIII w. ukształtowanego w wieś o regularnym planie owalnicy - Radoszyn – wieś położona w gminie Skąpe. Miejscowość istniała niewątpliwie już w XI-XII w. Kościół parafialny (obecnie p.w. św. Jadwi- gi), wzmiankowany w 1267 r. - Rokitnica – założona została przez klasztor cysterek w Trzebnicy, który w roku 1223 z nadania księcia Henryka Brodatego otrzymał duże nadania ziemi od Ołoboku do Skąpego - Skąpe – ze źródeł archeologicznych wynika, że dość gęste osadnictwo w rejonie Skąpego istniało już w okresie wczesnodziejowym, a także we wczesnym średniowieczu Zabytki architektury - Kościół pw. Jana Chrzciciela w Międzylesiu - Kościół pw. Św. Bartłomieja w Ołoboku - Kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Pałcku - Kościół pw. Jadwigi Śląskiej w Radoszynie. Z fundacji klasztoru cysterek w Trzebnicy powstał w końcu XV w. późnogotycki kościół parafialny. W prezbiterium usytuowany jest późnogotycki drewniany tryptyk z ok. 1490 r., z przedstawieniami św. Doroty, Barbary, Marii Magdaleny i koronacji Ma- rii w zwieńczeniu - Kościół pw. Jadwigi Śląskiej w Rokitnicy – pierwotna świątynia wzniesiona była z kamienia narzutowego i przetrwała do początku XIX w. Szczaniec ------Szczaniec – kościół pod wezwaniem św. Anny zbudowany w 1670r., styl gotycki, ruiny pałacu z XV w. - Myszęcin – kościół p.w. Matki Boskiej Królowej Polski, pałac z połowy XIX w., park o charakterze krajobrazowym założony na przełomie XVIII i XIX w., oraz stanowiska archeologiczne

32 Warto zobaczyć

- Ojerzyce – kościół p.w. św. Jana Chrzciciela. Najstarsza wzmianka o kościele pochodzi z 1670 r., który był wtedy budowlą szachulcową, dworek z XIX w. – obecnie nowoczesny hotel - Opalewo – kościół p.w. Wniebowzięcia NMP, neogotyk, zbudowany w 1872 r. - Dąbrówka Mała – kościół p.w. Chrystusa Króla, zbudowany w XIXw. - Kominek – kościół p.w. św. Stanisława Bp.M., zbudowany w 1533r., spalony w 1925, a odbudowany w 1928 Świebodzin ------Klasztor Paradyż w Gościkowie – cysterski zespół poklasztorny - Ratusz Miejski – trzytraktowy, ceglany, z wieżą o neogotyckim krenelażu - Kościół p.w. Św. Michała Archanioła – pierwotnie gotycki trzynawowy, od połowy XVI w. czteronawowy z rzędem kaplic, fasada neogotycka Zbąszynek ------Kościół p.w. św. Szymona i Judy Tadeusza w Kosieczynie z XIV w. – jeden z najstarszych kościołów drewnianych w Polsce - Drewniany kościół z bogatą polichromią wnętrz w Chlastawie z 1637 r. oraz brama – dzwonnica - Neorenesansowy Pałac hrabiów Schwarzenau i park krajobrazowy w zespole pałacowym z II poł. XIX w. w Dąbrówce Wlkp. - Neogotycki kościół w Kręcku z 1880 r. oraz znajdujący się przy koście- le pomnik z piaskowca z 1926 r. poświęcony mieszkańcom Kręcka po- ległym podczas I wojny światowej - Dawne budynki koszarowe z przełomu XIX i XX w. w Rogozińcu - obecnie Zespół Szkół Leśnych, gdzie działa jedno z niewielu w kraju Koło Sokolników szkolące ptaki m.in. do łowów i Koło Sygnalistów oraz kościół ewangelicki z 1832 r. - Murowany dwór z XVIII w. i pałac z XIX w. w Kosieczynie. Pałac uroz- maica ryzalit z balkonem i wyszukana elewacja - Lokomotywa – symbol kolejarskiej historii Zbąszynka - znajdująca się w centrum miasta - Charakterystyczna zabudowa architektoniczna Zbąszynka – przykład założenia urbanistycznego osiedla robotniczego typu miejskiego, po- wiązanego funkcjonalnie z dużym węzłem kolejowym

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Pałacyk Myśliwski w Tarnowie Jeziernym – pochodzący z XVII w. pałacyk myśliwski, wzniesiony został z inicjatywy Hansa barona von Schönaich - Zespół Pałacowy – tuż obok rynku, w otoczeniu parkowego starodrzewia znajduje się Pałac. Od rynku wiedzie do niego arkadowa brama. Pałac wraz z oficyną stanowi zabytek architektury barokowej - Aleja Gwiazd Bluesa – pierwsza w Polsce znajduje się na Nowym Rynku w Sławie. W Alei Gwiazd swoje dłonie odcisnęły takie gwiazdy jak Magda Piskorczyk oraz Sławek Wierzcholski z Nocnej Zmiany Blu- esa. Honorową gwiazdą alei jest nieżyjący już Tadeusz Nalepa - Ojciec Polskiego Bluesa Szlichtyngowa ------Miasto Szlichtyngowa – stanowi cenny zespół urbanistyczny, o du- żych walorach historycznych i architektonicznych. Posiada regularny układ na planie kwadratu z usytuowanym w jego północno-zachodnim narożniku kwadratowym rynkiem i przyległym do niego od północnego wschodu kościołem oraz szachownicowym układem ulic rozwiniętym w kierunku południowym

33 Warto zobaczyć

- Wyszanów – ujście Baryczy do Odry. Raj dla wędkarzy, "Czapliniec" - miejsce gniazdowania ptactwa pod ochroną prawną - orzeł bielik, kormoran, czapla. Kościół św. Michała ruina XVI-XVII w. - Pałac "Czerwony Róg" w Jędrzychowicach, Jędrzychowice 8, 67-407 Szlichtyngowa, tel. 065 549-25-58 - hotel, kawiarnia, restauracja, możliwość zwiedzania pałacu Wschowa ------Kościół farny pw. św. Stanisława Biskupa i Wniebowzięcia NMP – przylega do niego 68-metrowa wieża - Kościół i klasztor OO. Franciszkanów – budowla późnorenesansowa, wystrój wnętrza jest późnobarokowy i rokokowy - Kościół ewangelicki „Kripplein Christi” – powstał w okresie kontrreformacji w 1604 r. - Trzy renesansowe kamienice – dwukondygnacyjne, których fasady wieńczą szczyty z ozdobnymi pilastrami i gzymsami – pochodzą z XVI w. - Ratusz – siedziba władz miejskich. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1435 r., jednakże budowla w obecnym kształcie pochodzi z lat 1860- 1870 - Mury obronne – zostały one wzniesione na planie zbliżonym do koła, jako budulca użyto kamieni i cegieł. Zachowana ich wysokość waha się od 2 do 4 m - Staromiejski Cmentarz Ewangelicki – założony w 1609 r. Nekropolia wschowska jest (obok cmentarza w Halle) jedną z najstarszych w Europie, a pierwszą w Polsce realizacją średniowiecznego wzorca włoskiego cmentarza Campo Santo (Pola Świętego), powstałego za murami miasta, a nie jak dotąd wokół kościoła

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca w Babimoście, wzniesiony w XVIII w. z fundacji Adama Ponińskiego. Barokowa świątynia o charakterze bazyliki. We wnętrzu znajduje się XV-wieczny gotycki ołtarz. Kościół znajduje się przy ul. Kościelnej - Kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Nowym Kramsku. Jest to późnobarokowa świątynia wzniesiona w 1769 r., znajdująca się przy ul. Powstańców Wlkp. - Kościół cmentarny pw. św. Jacka w Babimoście, zbudowany w połowie XVIII w. Znajduje się on przy ul. Wolsztyńskiej - Dawny kościół ewangelicki w Babimoście, zbudowany w połowie XVIII w. znajdujący się przy ul. Kargowskiej - Zabytkowy budynek tzw. organistówka w Babimoście pochodzący z XVIII w. przy ul. Kościelnej - Ratusz późno klasycystyczny z wieżą, zbudowany w poł. XIX w., zniszczony w 1945 r. i odbudowany w latach 1961-1963, będący obecnie siedzibą Urzędu Miejskiego przy ul. Rynek 3 Bojadła ------Kościół parafialny wzniesiony w 1757 r. w Bojadłach - Pałac w Bojadłach - Park z pierwszej poł. XVIII w. w Bojadłach - Kościół klasycystyczny z 1793 r. w Klenicy - Park w którym występują 23 gatunki krzewów i drzew Czerwieńsk ------Kościół parafialny w Leśniowie Wielkim. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1399 r.

34 Warto zobaczyć

- Wieżę z kamienia i cegły wieńczy cebulasty hełm kryty blachą z kulą i iglicą - Wiatrak – koźlak wzniesiony na początku XIX w. Wykonany z drewna w konstrukcji słupowej, oszalowany deskami. Dach dwuspadowy kryty gontem. Wiatrak ten mełł mąkę jeszcze do 1953 r. - Nietków - brama z XVII w. W jej filary wmontowane zostały epitafia z XVI stulecia. Neogotycka świątynia z 1866 r. z sześcioboczną iglicą Kargowa ------Pałac w Kargowej – dawna rezydencja właścicieli miasta - rodziny Unrug. Pochodzi z XVII w. - Ratusz – swój kształt zawdzięcza rozbudowie w 1856 r. i późniejszym przeróbkom - Kościół Poewangelicki – obecnie pomocniczy Św. Maksymiliana Kolbego, wzniesiony w latach 1801 – 1805 - Kościół Parafialny Św. Wojciecha – wybudowany w 1892 r., przebudowany w 1932 r., nawiązuje stylowo do romanizmu i gotyku - Kościół w Smolnie Wielkim – pochodzi z XVII w. styl neoromański - Kościół w Karszynie – kościół klasycystyczny, z barokowym wnętrzem, zbudowany w 1792 r. - Pałac w Wojnowie – wzniesiony w 1910 r. ciekawostką jest fakt, że do 1944 r. mieszkał w nim książę holenderski Bernhard v Lippe-Biesterfeld, obecnie mieści się w nim szpital rehabilitacyjno-leczniczy dla dzieci ze schorzeniami układu oddechowego - Obelisk koło Starego Jaromierza – upamiętnia mord hitlerowców doko- nany 25 stycznia 1945 r. na 41 kobietach pochodzenia żydowskiego Nowogród Bobrzański ------Dynamit A.G. – pozostałości niemieckiego kombinatu zbrojeniowego ukryte w krzystkowickim lesie. Fabryka została zbudowana i funkcjo- nowała w okresie II Wojny Światowej. W tym okresie pracowało w niej ok. 30000 robotników przymusowych. Przez obszar DAG-u biegnie ścieżka rowerowa - Miedziana Kuźnia – ruiny młynu wodnego na rzece Brzeźnica. Obecnie stanowi sztuczne spiętrzenie wody na rzece. Warto tam zorganizować postój, jadąc ścieżką rowerową biegnącą wzdłuż Brzeźnicy - Krzyż pokutny w Kotowicach – jeden z niewielu średniowiecznych artefaktów związanych z egzekwowaniem ówczesnego prawa - Ruiny kościółka w Podgórzycach – odrestaurowane w 2007 r. ruiny XII- wiecznego kościółka. W pobliżu biegnie Zielony szlak turystyczny. W Podgórzycach ma początek również Czarny szlak Sulechów ------Przystań Turystyczna w Cigacicach – jest to nowa przystań turystyczna nad Odrą. Niewątpliwą atrakcją jest malowniczy krajobraz rzeki oraz możliwość spędzenia czasu na lądzie i na wodzie - Sala widowiskowo-projekcyjna w dawnym Zborze Kalwińskim w Sule- chowie. Budynek Zboru składał się z dwóch brył – dawnego Zboru Kalwiń- skiego, wybudowanego ok. 1683 r. oraz łącznika sceny, pocho-dzącego z lat 80-tych XX w. - Ratusz Miejski – posadowiony w centralnym punkcie starej części miasta – swój obecny kształt zawdzięcza licznym zmianom na przestrzeni wieków - Brama Krośnieńska – jedyna zachowana z czterech istniejących niegdyś bram miejskich, stanowi budowlę o typowych cechach baroku, bogato wyposażoną w misterne zdobienia, wykonaną z cegły i połączoną frag- mentami zachowanych murów obronnych. Wybudowana w 1704 r.

35 Warto zobaczyć

- Mury obronne – zachowane w znacznych fragmentach na granicy średniowiecznej części miasta powstały już ok. 1300 r. - Kościół katolicki przy ul. Żeromskiego – zaadaptowany z budynku mieszczą- cego w latach 1780-90 farbiarnię, z dobudowaną w roku 1872 wieżą - Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego – usytuowany w centrum miasta. Jest najstarszą i najokazalszą świątynią w mieście - Kościół p.w. Św. Stanisława Kostki – położony jest na południowym krańcu miasta, na terenie dawnego Przedmieścia Zielonogórskiego i cmentarza pietystów - Kościółek w Klępsku – stanowi perłę architektury sakralnej na terenie Gminy Sulechów. Położony w odległości 9 km na wschód od Sulecho- wa w kierunku Babimostu, zaliczany jest przez historyków sztuki do czołowych zabytków materialnej kultury sakralnej w Europie Środko- wej. Obiekt o konstrukcji szachulcowej, z aranżacją przestrzeni zgodną z duchem ortodoksyjnego luteranizmu przełomu XVI i XVII w. Najwięk- szym bogactwem kościoła jest jego urzekająca polichromia. W świątyni znajduje się aż 117 biblijnych malowideł Świdnica ------Wieża Bismarcka w Wilkanowie – to jedna z 17 wież zachowanych w Polsce. Wieża położona jest na najwyższym wzniesieniu Wału Zielo- nogórskiego oraz Wzgórz Piastowskich. Krzyżują się tu liczne szlaki turystyczne - Bunkry – wybudowane ok. 1938 r. dwa żelbetowe bunkry prawdopodobnie spełniały funkcje maszynowni wyposażonej w agregaty prądotwórcze i zbiorników paliwa - Źródlana Dąbrowa – na terenie leśnictwa Buchałów znajduje się malowniczy obszar chronionej przyrody. Na powierzchni 22 ha podziwiać można przepiękne krajobrazy porośniętych mchem i paprocią pagór- ków, i gęstwiny drzew liściastych poprzecinanych strumykami - Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie z bardzo ciekawą ofertą wystaw tematycznych. To historyczno-wojskowa placówka muzealna o zasięgu ponadregionalnym, jedyna w swej specjalności na terenie Środkowego Nadodrza - Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy - Ekspozy- cja archeologiczna obejmuje pradzieje i historię regionu do czasów nowo- żytnych - Zabytkowe kościoły z XIV i XVIII w. w Świdnicy. Kościół pw. św. Marci- na – został wybudowany w XIV w. Kościół ten przedstawia wysokie wartości kulturowe, łączy elementy trzech epok: gotyku, renesansu i baroku - Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Letnicy. Mu- rowany z kamienia i cegły w stylu gotyckim z lat 1572-1579 - Kościół ewangelicki w Letnicy zbudowany w 1743 r., a przebudowany w 1819 r. na styl klasycystyczny - W pobliżu kościoła ewangelickiego mieści się dwór zbudowany w XVI w. Otaczał go kompleks leśny, przekształcony w początkach XIX w. w park - Kościół parafialny pw. św. Jadwigi w Koźli z XIV w. Trzebiechów ------Pałac w Trzebiechowie – Rezydencja Książąt von Reuss. Wzniesiona w 1876 r. wg projektu wiedeńczyka Viktora Rumpelmayera - Dawne Sanatorium zbudowane w latach 1903-1905. Dzieło Henryego van de Velde - Kościół parafialny z 1840 r. późnoklasycystyczny. Projekt powstał w pracowni Karola Fridricha Schinkla. - Kościół, organy i grobowiec Książąt von Reuss w Podlegórzu

36 Warto zobaczyć

Zabór ------Pałac w Przytoku – zbudowany w 1864-1867 r. jest obiektem murowanym, piętrowym z parterowymi aneksami na przedłużeniu krótszych boków. Cała budowla charakteryzuje się stylem neorenesansowym, otoczona jest pięk- nym parkiem pałacowym Zielona Góra ------Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli. Na obszarze 13 ha zgromadzono 35 zabytkowych i urokliwych obiektów budownictwa wiejskiego z 17 miejscowości regionu (wśród nich unikatowe: wieża winiarska z XVIII w. z Budachowa i najstarszy datowany -1675 r. obiekt mieszkalny z Potrzebowa)

POWIAT ŻAGAŃSKI Brzeźnica ------Jabłonów – dwór opacki, przed fasadą kolumna z kamienną rzeźbą Piety z 1694 r. - Chotków – dwór obronny z XVI w. - Kościoły: w Brzeźnicy p.w. Marii Magdaleny, wczesnogotycki Kościół Narodzenia N.M.P. w Chotkowie, Wichowie i Wrzesinach Gozdnica ------Kościół p.w. św. Wawrzyńca - wybudowany w latach 1929-1930. Gmach murowany z cegły produkowanej z gliny wydobywanej w niedaleko położonych kopalni odkrywkowych - Barokowy młyn wodny z połowy XVII w. nakryty dachem mansardowym Iłowa ------Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa – od wielu lat organi- zowany jest w nim Letni Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej - Kościół p.w. Św. Bartłomieja w Koninie Żagańskim zbudowany w 1505 r. w stylu gotyckim, wewnątrz fragmenty tryptyku późnogotyckiego dłu- ta Mistrza Ołtarza z Gościszowic - Pałac z parkiem i zabudowaniami folwarcznymi w Iłowej. Zbudowany w 1626 r. przez Krzysztofa II von Schellendorf - Zespół willowo-ogrodowy z pocz. XX w., ul. Kolejowa w Iłowej. Willa przemysłowca Winklera od kilku lat funkcjonuje hotel z restauracją „Rezydencja Janków” - Mostek miłości, ul. Ogrodowa w Iłowej - Młyn wodno-zbożowy z XVII w., ul. Młyńska w Iłowej Małomice ------Kościół barokowy zbudowany w 1732 r. jako zbór ewangelicki z fundacji ówczesnych właścicieli dóbr małomickich Chichy - Kościół p.w. Jana Chrzciciela położony w centralnej części wsi Chichy, jest budowlą wczesnogotycką pochodzącą z II poł. XII w. Do jednonawo- wego kościoła od strony zachodniej przylega prostokątna wieża - Pałac Diebitschów wzniesiony w 1718 r., przebudowany ok. 1840 r. w stylu neoklasycystycznym Janowiec - Ruina renesansowego zamku mieszkalnego - siedziby możnowładczej - pochodzącego z połowy XVI w., zbudowanego na granicy dawnych księstw żagańskiego i głogowskiego Niegosławice ------Budynek Urzędu Pocztowego w Niegosławicach, miejsce urodzenia Gintera Blobla Laureata Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny z 1999 r.

37 Warto zobaczyć

- Kościół par. p.w. św Anny; wczesnogotycki, zbudowany w II poł. XIII w. i przebudowany w XVI; murowany z kamienia polnego, jednonawowy z prostokątnym prezbiterium, do którego od północy przylega zakrystia i wieża - W linii muru otaczającego kościół znajduje się prostokątna gotycka brama (XV w.), z ostrołukowym przejściem, murowana z kamienia, nakryta dachem czterospadowym - Na uwagę zasługuje również późnobarokowa plebania z XVIII w., murowana, z cegły, piętrowa, założona na planie prostokąta; wnętrza par- teru nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi Gościeszowice - Kościół fil. p.w. św. Katarzyny. Wczesnogotycki zbudowany w II poł. XIII w., w nowszych czasach wielokrotnie remontowany i przekształ- cony. Kaplica grobowa dobudowana ok. roku 1800. Murowany z kamienia i cegły - Park, dawniej dworski, położony w sąsiedztwie zabudowań gospodarczych PGR. Założony został w II poł. XIX w. w oparciu o zastany drzewostan (dąb, grab), na niewielkiej przestrzeni 3,5 ha Rudziny - Ruina dworu – średniowieczna siedziba rycerska zbudowany w I poł. XVI w. i przekształcony na początku XIX w. w duchu klasycyzmu. Murowany na rzucie prostokąta, piętrowy - Brama dworska – usytuowana na osi pałacu; barokowa, zbudowana w 1698 r. Półkolista arkada przejazdu ujęta jest pilastrami, zwieńczona trójkątnym tympanonem z kamiennym kartuszem herbowym. - Park założony w otoczeniu dworu na pocz. XX w., krajobrazowy z wielogatunkowym drzewostanem Bukowica - Kościół filialny p.w. św. Andrzeja, należy do grupy wczesnogotyckich kościołów kamiennych z pozornym sklepieniem w części prezbiterial- nej. Zbudowany w II poł. XIII w., przebudowany w XVI, XVII i drugiej poł. XIX w. Mycielin - Kościół par. p.w. św. Mikołaja wczesnogotycki, zbudowany w II poł. XIII w., przebudowywany wielokrotnie - W murze obwodowym przykościelnego cmentarza przetrwały pozostałości wieży obronnej z XVI w., zwieńczoną attyką ze spływami. Zachowane są okienka szczelinowe, jedno w formie strzelnicy kluczowej z krzyżem Przecław - Kościół fil. p.w. św. Jakuba. Gotycki, zbudowany na pocz. XIV w., wielokrotnie remontowany. Murowany z kamienia polnego. Jednonawowy z wyodrębnionym prostokątnym prezbiterium i przylegającą do niego za- krystią, z wieżą przy zachodniej części nawy. We wnętrzu renesansowa chrzcielnica (1596 r.), ołtarz z pocz. XVII w. oraz płyty nagrobne z XVII i XVIII w. - Na uwagę zasługuje również park z XVIII w. Jest to obsadzona 200-letnimi dziś drzewami droga z pałacu do folwarku - Dawna plebania ewangelicka zbudowana w 1770 r., barokowa, murowana z kamienia i cegły. Parterowa z użytkowym poddaszem, nakryta dachem mansardowym z naczółkami Stara Jabłona - Zespół dworski złożony z dworu, czworaka i budynku gospodarczego. Dwór klasycystyczny, zbudowany na pocz. XIX w. Murowany z cegły, na rzucie prostokąta, parterowy, nakryty dachem mansardowym. Część środkowa fasady zaakcentowana trójkątnym przyczółkiem

38 Warto zobaczyć

Sucha Dolna - Pałac zbudowany w 1681 r. na reliktach wcześniejszego dworu obronnego. Na początku XIX w. barokowy pałac przebudowano, nadając mu klasycystyczny wystrój architektoniczny - Park romantyczny założony w I poł. XIX w. z grupami drzew, altaną, platformami widokowymi, stawem i wzgórkiem widokowym. Na 3ha występuje 17 gatunków drzew rodzimych - Fragmenty wzgórz Dalkowskich z dojściem do góry Św. Anny - Fragment rezerwatu: „Stawy Przemkowskie” z miejscem gnieżdżenia rzadkich gatunków ptaków (żurawia, derkacza, kszyka i świerszczyka) Szprotawa ------Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – Szprotawa - pierwsza pisemna wzmianka o kościele pochodzi z 1260 r. Wnętrze posiada wystrój barokowy i rokoko. Na ścianie północnej znajduje się płyta nagrobna Bartłomieja z Wierzbna (zm. 1316 r.), uznawana za najstarszą, udokumentowaną płytę nagrobną Dolnego Śląska - Kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła – Szprotawa-Iława - zbudowany w stylu późnoromańskim. Powstał w I poł. XII w. Rozbudowany w XV i XVIII stuleciu. Do świątyni prowadzi romański portal z XIII w., wykonany z piaskowca. We wnętrzu świątyni znajduje się późnogotycki oł- tarz szafowy z początku XVI w., kamienna, romańska chrzcielnica i renesansowe epitafia. Zabytek klasy zerowej - Ratusz – pierwszy, drewniany ratusz został wybudowany już w XIV w. Wieża wschodnia jest krzywa i z każdym rokiem pochyla się o 5mm. Wieża zachodnia (zegarowa), zaprojektowana przez Martina Franta, powstawała w latach 1604-17. Ratusz przebudowano w stylu późno- barokowym oraz rozbudowano do formy neoklasycznej w 1819 r. - Brama Żagańska – jedna z dwóch, głównych bram miasta, pochodzą- ca z XIV w. Dawna brama stała dokładnie na ul. Świerczewskiego, a cały, kamienny łuk z herbem miasta to późniejsza dekoracja. Brama Żagańska jest najstarszą, udokumentowaną bramą miejską nazywaną niegdyś bramą kamienną - W gminie Szprotawa warte obejrzenia jest: gotycka wieża rycerską w Witkowie, oraz XIII-wieczny kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Siecieborzycach z renesansową amboną z malowidłami z 1588 r. oraz barokowy ołtarz i płyty nagrobne właścicieli Siecieborzyc (z rodu von Knobelsdorff) oraz pałac z poł. XVI w. Wymiarki ------Kościół p.w. św. Anny w Lutynce – zbudowany w XIII w., przebudowany w końcu XV w. - Kościół p.w. Michała Archanioła w Witoszynie Dolnym – gotycki kościół; układ przestrzenny budowli, jej architektoniczne proporcje, detal, a także materiał z którego został wzniesiony i technika budowli wskazuje na po- wstanie obiektu w końcu XIII w. W murze dziedzińca kościoła jest krzyż, który już zewnętrznie przyciąga swym niezwykłym kształtem. Nad krzy- żem w murze na tablicy napis głosi „Tu w lipcu 1472 r. książę żagański Jan II spadł z konia jadąc do Przewozu, gdy jego brat książę Baltazar umierał śmiercią głodową zamurowany w wieży w Przewozie” - Kościół poewangelicki w Witoszynie Dolnym – zbudowany został w I poł. XIX w. W stylu neoklasycystycznym - Wiatrak typu holenderskiego w Witoszynie Dolnym z 1852 r. - Dwa krzyże pokutne w Lutynce przy kościele z wyrytą datą 1418 r.

39 Warto zobaczyć

Żagań – miasto ------Pałac Książęcy – zbudowany na rozkaz księcia Albrechta Wallensteina na miejscu piastowskiego zamku wzmiankowanego w XIV w. - Zespół Poaugustiański – złożony z kościoła parafialnego, dawnego klasztoru i konwiktu oraz spichlerza klasztornego, usytuowany jest w północno-zachodniej części starego miasta. Kościół pochodzi najprawdopodobniej z początku XIII w. Klasztor Augustianów to obecnie plebania i biura parafialne, a także biblioteka klasztorna z XVIII-wiecznym wystrojem. Wnętrza biblioteki zdobią freski wykonane przez wybitnego artystę śląskiego G. W. Neunherza. Wnętrze biblioteki słynie z doskonałej akustyki dzięki jednemu z nielicznych, znanych na świecie tzw. „sklepień szepta- nych”. Spichlerz Klasztorny (słodo-wnia) późnogotycki z końca XV w., czę- ściowo przekształcony w XIX – XX w. - Dawny Konwikt – budowany w latach 1740 – 1758 na miejscu klasztor- nych budynków gospodarczych i szkoły nowicjatu, następnie po 1810 r. przekształcony w sąd i areszt. W wieży zbudowanej dla prowadzenia obserwacji astronomicznych zachowały się freski związane z astrono- mią i pobytem w Żaganiu Johannesa Keplera - Wieża widokowa – ewangelicki kościół łaski, jeden z 6 wniesionych wówczas na Śląsku, zbudowany został w 1709 r. - Ratusz – zbudowany jako tzw. pałac wdowi dla żony księcia Birona – Anny Doroty von Medem. Obecnie siedziba Rady Miasta, Burmistrza i Urzędu Miasta. Klasycystyczny, zbudowany w 1793 r. - Kościół p.w. Św. Krzyża – wzniesiony z fundacji księżnej Doroty Talley- rand w 1849 r. według projektu Leonarda Schatzberga z wykorzystaniem reliktów gotyckiej kaplicy - Wieża ratuszowa – jest pozostałością ratusza usytuowanego pierwotnie w Rynku, a w XVI w. przeniesionego na zachodnią pierzeję zabudowy mieszkalnej. Neoklasycystyczna, zbudowana w latach 1879- 1880 z wykorzystaniem fragmentów ratusza gotyckiego z XIV-XVI w. Na I piętrze zachowało się sklepienie kryształowe z I poł. XVI w. - Kościół p.w. Św. Piotra i Pawła – ufundowany został przez księcia Kon- rada Garbatego w 1293 r. przeznaczony franciszkanom, którzy przybyli do Żagania w 1284 r., wznieśli wkrótce klasztor i kościół. Wyposażenie wnętrza jest barokowe z ok. 1730 r. - Dawne Kolegium jezuickie – pierwszy budynek kolegium, wzniesiony w 1655 r. - Kościół „Na górce” p.w. Nawiedzenia NMP i Kaplica Bożego Grobu – drewniany zbudowany w 1404 r., murowany w 1444 r., przebudowany (dostawienie kaplicy) w XVII – XVIII w. W obecnej postaci barokowy z zachowanymi częściowo cechami gotyku. W późnorenesansowym wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze - Kościół Św. Ducha – późnobarokowy z lat 1701–1702, zbudowany na miejscu dawnej kaplicy szpitalnej z XIV w. przebudowanej w XV w. na kościół. Wieża nadbudowana w 1785 r. Wyposażenie późnobarokowe - Kaplica Bożego Grobu z 1598 r. mieszcząca się na terenie kościoła pw. Nawiedzenia NMP w Żaganiu - Dom Wdowi z 1793 r., znajdujący się na Pl. Słowiańskim w Żaganiu, obecnie siedziba Urzędu Miasta Żagań – gmina ------Najstarszym dobrze zachowanym zabytkiem gminy jest pochodzący z XII w. kościół romański murowany z kamienia polnego w Starym Żaganiu - Dobrze zachowane ruiny rycerskiej wieży obronno-mieszkalnej zbudowanej Dzietrzychowicach z XIV w. z kamienia polnego i rudy darniowej o bardzo grubych murach

40 Warto zobaczyć

- Gotycko-renesansowy kościół z XIII-XIV w. p.w. św. Jana Chrzciciela w Bukowinie Bobrzańskiej, filialny kościół, pierwotnie gotycki, przebudowany w poł. XIX w. przez G. Schatzberga w stylu gotyckim

POWIAT ŻARSKI Brody ------Kompleks pałacowy w Brodach – wybudowany w latach 1741-1753; zaprojektowany przez Ch. Knöffela, składający się z pałacu, dwóch oficyn, bramy pałacowej oraz oranżerii - Brama Zasiecka – usytuowana u wylotu ul. Wolności w Brodach, zbudowana w 1748 r. przez Ch. Knöffela z okazji przyjazdu Augusta III - Kościół Parafialny p. w. Wszystkich Świętych w Brodach (barokowy), wzniesiony w XVII w. - Kościół w Kole – wzniesiony w II poł. XIII w. Dzieło Jana Schulzego z Budziszyna. Świątynia posiada barokowe wyposażenie - Granitowy krzyż pokutny w Kole z XIV-XVI w., na obu jego stronach widnieje relief miecza – prawdopodobnie narzędzia zbrodni. Należy do jednego z największych w Polsce - Zasieki – niegdyś dzielnica miasta Forst-Berger, można zobaczyć fragmenty zburzonych mostów i ciągi dawnych ulic. Na południe od miejscowości Zasieki znajdują się budynki poniemieckiej fabryki mate- riałów wybuchowych Deutsche Sprengchemie GmbH zbudowanej w latach 30. XX w. - Barokowy kościół w Bieczu z 1721 r. Zbudowany przez architekta Je- rzego Bähra na miejscu starszego, który zapewne posiadał średnio- wieczną metrykę - Barokowy pałac w Bieczu, który powstał w wyniku wielokrotnych prze- kształceń, począwszy od rozbudowy XVI-wiecznego renesanso-wego, obronnego dworu - Barokowy, poewangelicki kościół w Jeziorach Dolnych, będący w stanie daleko posuniętej ruiny, zachowane liczne epitafia przedstawicieli rodu von Maren - Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Jeziorach Wysokich. Pla- cówka prowadzona przez Lasy Państwowe, zajmująca się edukacją przyrodniczo-leśną. Możemy zwiedzić muzeum przyrodnicze, a z wieży widokowej podziwiać krajobraz okolicy Lipinki Łużyckie ------Kościół murowany z kamienia i cegły, jednonawowy, wzniesiony w XIV w. z dobudowaną w roku 1518 wieżą - Kościół w Brzostowie p.w. Św. Franciszka zbudowany z cegły w stylu neogotyckim w 1869 r. na miejscu dawnego, drewnianego - Klasycystyczny kościół p.w. Narodzenia NMP w Grotowie, wzniesiony w latach 1829-1830 - Kościół w Pietrzykowie p.w. Dobrego Pasterza o średniowiecznym rodowodzie z XIV w., spłonął w 1638 r., a w wyniku pożogi wojny trzy- dziestoletniej i wyludnień został odbudowany dopiero po 50 latach - Dwory, oficyny dworskie, parki Lubsko ------Kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny – jest to najstarsza budowla kościelna miasta pochodzącą z połowy XIII w. Zbudowana jest w stylu gotyckim z reliktami architektury późnoromańskiej - Średniowieczny ratusz, pochodzący zapewne z XIV w. spalił się w czasie pożaru miasta w 1496 r. Obecny, renesansowy, zaprojek- tował włoski architekt Antonio Alberti w latach 1580-1582

41 Warto zobaczyć

- Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa został zbudowany w 1908 r. w formach nawiązujących do architektury gotyckiej. Kościół jest jednonawowy z pięcioboczną absydą prezbiteriańska - Zamek usytuowany jest w północno-zachodniej strefie miasta. Pierwsza wzmianka o tej budowli pojawia się w 1588 r. i dotyczy przejęcia go przez rodzinę Kotowiczów, która władała miastem od lat 30. XVIII w. - Wieża Bramy Żarskiej – nazywana też Basztą Pachołków Miejskich, jest pozostałością po średniowiecznych obwarowaniach otaczających miasto. Mury zostały wymienione w dokumentach już w 1283 r. Baszta jest murowana z cegły, w stylu gotyckim, założona na rzucie koła, siedmiokondygnacyjna Godne uwagi w okolicach Lubska: - Lutol – późnoklasycystyczny kościół zbudowany ok. 1830 r. - Górzyn – wieża mieszkalna zbudowana w XV w. - Osiek – ruiny dworku z XV w. - Raszyn – krzyż pokutny postawiony w miejscu zbrodni przez zabójcę w XV w. - Tuchola Żarska – kościół zbudowany w 1597 r. - Chocicz – kościół zbudowany w 1687 r. w konstrukcji szachulcowej - Dłużek – kościół zbudowany w XVII w., miejsce urodzenia żony ostatniego cesarza Niemiec Wilhelma Hohenzollerna, Augustyny Wiktorii Łęknica ------Park Mużakowski – 12 obiekt na liście UNESCO w Polsce, arcydzieło sztuki ogrodniczej z pięknymi osiami i tarasami widokowymi oraz zabudowaniami w postaci folwarku, zamku starego i nowego po stronie niemieckiej - Park Krajobrazowy „Geopark Łuk Mużakowa” – teren leśny z unikalnymi formami erozyjnymi oraz pojezierzem antropogenicznym powstałym w wyniku działalności górniczej. Park utworzono w tym miejscu by chronić polską część moreny czołowej, ukształtowanej przez lodowiec skandynawski. Morena (łuk) rozciąga się po obu stronach granicy polsko-niemieckiej, którą w tym miejscu stanowi Nysa Łużycka. Forma łu- ku jest wyjątkowo ładnie ukształtowana i widoczna z kosmosu - Rezerwat Nad Młyńską Strugą – w okolicy Łęknicy na terenie Łuku Mużakowa znajduje się rezerwat leśny „Nad Młyńską Strugą” – dziewi- cze tereny, bogata flora i fauna. Walory krajobrazowe wzbogaca rzeczka Skroda, wijąc się malowniczo na terenie rezerwatu - Bazar miejski „Manhattan” – oferta ponad 1000 handlowców, jeden z największych bazarów przy zachodniej granicy Polski Przewóz ------Fragmenty murów miejskich z XIV w. - Kościół parafialny pw. Niepokalanego poczęcia Najświętszej Maryi Panny pochodzący z XIII w. - Wieża zamkowa, zwana głodową, zbudowana ok. XIII w. - Plebania, klasycystyczna zbudowana w I poł.XIX w. Lipna - Kościół filialny pw. św. Katarzyny, klasycystyczny, zbudowany w 1807 r. - Pałac zbudowany w XVIII w. o cechach barokowych i klasycystycznych - Dom o numerze 88, zbudowany w 1808 r., klasycystyczny Piotrów - Kościół filialny pw. św. Michała Archanioła, zbudowany w XIII w. Sobolice - Ruiny pałacu pochodzące z XVI-XVII w. - Kościół neogotycki z XIX w., pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa Straszów - Ruiny kościoła zbudowanego w XIII w.

42 Warto zobaczyć

- Dwór zbudowany na początku XIX w. Trzebiel ------Pałac z początków XIV w. wielokrotnie przebudowywany, położony w nie- wielkim parku, w obecnej formie budowla barokowa z renesansowymi sklepieniami, nakryty dachem mansardowym - Zameczek – zbudowany najprawdopodobniej w XIV w., usytuowany przy ul. Zamkowej, jest małą budowlą typu wież mieszkalnych, służył niegdyś za więzienie, jeden z nielicznych tego typu zabytków w województwie - Szubienica – zabytek średniowiecznego sądownictwa, resztki muru z kamienia polnego i cegły z rosnącą w środku bardzo rozgałęzioną starą lipą; trzebielska szubienica jest jedną z siedmiu znajdujących się na Dolnym Śląsku, jedyną na Ziemi Lubuskiej - Mury miejskie z XIV w. w szczątkowej i fragmentarycznej formie, wieża zlokalizowana przy ul. Żarskiej, zbudowana z kamienia polnego na rzucie prostokąta, zachowała się do wys. ok. 6 m z charakterystycznymi ostrołukowatymi otworami - Kamieniczki secesyjne w centrum Trzebiela Bronowice - Pola Bronowickie – część Parku Mużakowskiego nazywana Parkiem Zewnętrznym Buczyny - Skansen przedstawiający m.in. budownictwo łużyckie Dębinka - Kościół z II poł. XIII w. jednonawowy z prostokątnym prezbiterium, brama prowadząca do kościoła, będąca dzwonnicą, zbudowana w 1618 r. z półkolistym przejazdem przez nią - Zespół pałacowy, zbudowany zapewne w XVI w., potem wielokrotnie przekształcany i rozbudowany; budowla wykonana z kamienia polnego i cegły, czterokolumnowy portyk, dach mansardowy z lukarnami, park ma wiele gatunków starodrzewia Kamienica nad Nysą Łużycką - Kamień Diabelski, zwany też Głazem Krabata – granitowy głaz narzutowy, z którym związana jest jedna z najstarszych legend Dolnych Łużyc Mieszków - Dwór z XIX w. fasada z widocznym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym tympanonem Niwica - Kościół parafialny z II poł. XIII w., przebudowany w XVII i XVIII w. jednonawowy, pokryty stromym dachem dwuspadowym, w prezbiterium tryptyk renesansowy przedstawiający Trójcę Świętą; dobudowana wieża zwień- czona hełmem z latarnią - Tablica pamiątkowa na murze świetlicy wiejskiej nieopodal kościoła upa- miętniająca mieszkańca Niwicy w latach 1922-1941 noblisty w dziedzinie chemii Walthera H. Nernsta Strzeszowice - Kościół klasycystyczny z 1823 r. typ wnętrza salowy, założony na planie prostokąta, nakryty dachem trzyspadowym; w pobliżu stoi nagrobek fun- datorki kościoła Johanny Eleonory Petsch - Park podworski Żarki Wielkie - Kościół w stylu barokowym z końca XVII w. Salowy, od wschodu za- mknięty trójbocznie, z prostokątną wieżą od zachodu; wieża pięcio- kondygnacyjna zwieńczona latarnią - Dawna plebania, miejsce urodzin G.T. Fechnera twórcy psychologii doświadczalnej – pamiątkowa tablica

43 Warto zobaczyć

- Ruiny zamku rycerzy-rozbójników nad Nysą Łużycką Dodatkowo – pojezierze antropogeniczne (stawy pokopalniane w ilości ponad 100 szt.) Tuplice ------Łowisko i Gospodarstwo Agroturystyczne Rozalia i Zygmunt Białkowscy Łazy gm. Tuplice. Kompleks stawów położonych na powierzchni 20 ha otoczonych pięknymi lasami. Raj dla wędkarzy, zbieraczy runa leśnego Żary – miasto ------Ratusz z XIV/XV w. – odrestaurowany budynek ratusza z pięknym renesansowym portalem - Starówka, Rynek – niedawno zrewitalizowany, podobnie jak dwa głów- ne deptaki handlowe oraz mniejsze uliczki dokoła rynku wzdłuż których wznoszą się piękne kamieniczki barokowe, secesyjne oraz moderni- styczne z interesującymi fasadami. Stare miasto zdobią również liczne fontanny i studnie: Studnia Bazyliszka i Studnia Tkacza (obie związane są intrygującymi żarskimi legendami Kompleks zamkowo-pałacowy - Jeden z największych w Polsce kompleksów składa się z zamku Dewi- nów-Packów-Bibersteinów oraz pałacu Promnitzów. Zamek był pierwotnie budowlą gotycką a obecny renesansowy kształt został mu na- dany w poł. XVI w. Pałac Promnitzów to budowla barokowa zbudowana według projektu Giovanniego Simonetti Park przypałacowy - Położony na północ od starego miasta oraz kompleksu zamkowo- pałacowego park przypałacowy składa się z części geometrycznej oraz części krajobrazowej. Na ich styku znajduje się fontanna, pawilon mu- zyczny z kawiarnią oraz plac zabaw. Ponadto w parku znajduje się ma- leńki romański kościółek z XIII w. p.w. Św. Piotra i Pawła, Błękitna Brama oraz wzgórze winne z domkiem winiarza Budowle sakralne, należy wyróżnić przede wszystkim: - Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa (Kościół Farny) – Budowla w stylu gotyckim z barokową kaplicą Promnitzów, prawdopodobnie naj- większy kościół w woj. lubuskim - Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (Kościół Garnizonowy) – dawny kościół franciszkański, odbudowany w stylu barokowym po niemalże całkowitym strawieniu przez ogień. Z kościołem związane jest ciekawa legenda o „Łbie Konia” - Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – zbudowany w latach 1914-1917 w stylu neogotyckim. Posiada oryginalne wyposażenie i wystrój, a z wieży zegarowej można podziwiać panoramę miasta - Kościół p.w. Matki Bożej Szkaplerznej w Kunicach – świątynia neogotycka z końca XIX w. Na szczególną uwagę zasługuje piękny zabytkowy (odrestaurowany) ołtarz główny i ambona z I poł. XVII w. pochodzą z protestanckiej kaplicy zamkowej na Żarach Budowle obronne - Zachowany średniowieczny układ urbanistyczny miasta ze znaczną częścią budowli obronnych. Wieża wartownicza wzniesiona na planie kwadratu, wieża obronna pełniąca funkcje dzwonnicy kościoła farnego, kolista baszta obronna oraz liczne fragmenty murów miejskich, najlepiej zachowane przy ul. Cichej i Podwale

44 Ochrona przyrody – Parki Narodowe OCHRONA PRZYRODY

Leśny przewodnik turystyczny – dostępny na www.lesnyprzewodnik.pl

PARKI NARODOWE

POWIAT GORZOWSKI Witnica ------Park Narodowy Ujście Warty, teren chroniony Konwencją Ramsar (ochrona terenów podmokłych) i programem Natura 2000. Park jest miejscem bytowania wielu unikalnych gatunków ptaków wodnych i błotnych oraz zwierząt i ryb. Park Narodowy „Ujście Warty”, Chyrzyno 1, 69-113 Górzyca, tel. 095 752-40-27, www.pnujsciewarty.gov.pl

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Park Narodowy "Ujście Warty" został utworzony w 2001 r. i obejmuje powierzchnię 8037,59 ha. Krajobraz Parku Narodowego tworzą głów- nie siedliska otwarte, tj. łąki i pastwiska, poprzecinane siecią rowów, kanałów i rozlewisk. Obszar Parku to jeden z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce - stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli, 9-10 ga- tunków ptaków siewkowych. Dla wielu gatunków ptaków Park to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w Polsce. Aż 26 gatunków ptaków gniazdujących w Parku należy do zagrożonych wyginięciem według międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International Ośno Lubuskie ------Park Narodowy „Ujście Warty” – w odległ.17 km – szlakiem rowerowym R1

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Drawieński Park Narodowy – park jest częścią kompleksu leśnego Puszczy Drawskiej położony w zlewni rzeki Drawy z unikatowymi w skali kraju rezerwatami przyrody; ul. Leśników 2, 73-220 Drawno, tel. 095 768-20-51, www.dpn.pl

POWIAT SULĘCIŃSKI Słońsk ------Park Narodowy „Ujście Warty”, który powstał w 2001 r. na bazie istnie- jącego rezerwatu przyrody „Słońsk”. Miejsce unikatowe w skali Europy z malowniczymi obszarami wodnymi, kanałami i rozlewiskami. Na obszarze parku występuje ponad 200 gatunków ptaków wodno- błotnych w tym ponad 100 to gatunki chronione. Park Narodowy „Ujście Warty” Chyrzyno 1, 69-113 Górzyca, tel. 095 752-40-27, www.pn.ujsciewarty.gov.pl

45 Ochrona przyrody – Parki krajobrazowe PARKI KRAJOBRAZOWE

Zespół Parków Krajobrazowych Woj. Lubuskiego w Gorzowie Wlkp., ul. K. Jagiellończyka 8, 66-400 Gorzów Wlkp., www.bgpk.republika.pl, www.lagpark.republika.pl, [email protected] Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy – Park krajobrazowy o pow. 23 982,91 ha znajduje się na terenie województw zachodnio- pomorskiego i lubuskiego. Na terenie Parku na Pojezierzu Pomorskim i Myśliborskim znajduje się 75 jezior o pow. powyżej 1 ha. Na terenie Parku ważną rolę odgrywają zabytki kultury materialnej. Są to pojedyncze obiekty, założenia parkowo-pałacowe lub całe układy wsi Gryżyński Park Krajobrazowy – Jeden z najmniejszych parków krajobrazowych w Polsce o pow. 2 755,00 ha, położony w województwie lubuskim. Atrakcyjność tego obszaru wynika przede wszystkim z niezwy- kłości krajobrazu. Zróżnicowana rzeźba terenu, duże nachylenie zboczy rynny, liczne jeziora polodowcowe, stawy, 94 źródła zboczowe, 17 torfowisk i pstrągowa rzeka Gryżynka. Teren pokrywa bardzo zróżnicowana szata roślinna oraz występuje tu wiele interesujących gatunków zwierząt Krzesiński Park Krajobrazowy – Park obejmuje tereny pradoliny Odry i Nysy Łużyckiej o dużej wartości przyrodniczej i krajobrazowej. Na terenie Parku znajdują się miejscowości: Kłopot i Krzesin w gminie Cy- binka. Powierzchnia Parku wynosi 8 546,00 ha W miejscowości Kłopot zlokalizowane jest jedno z największych miejsc lęgowych na terenie Polski Zachodniej. Najciekawszym i najcenniejszym fragmen-tem parku jest suchy polder przeciwpowodziowy Krzesin-Bytomie, który przy bardzo wysokich przypływach wód na Odrze jest zalewany Łagowski Park Krajobrazowy – Park położony jest na Pojezierzu Lubu- skim i obejmuje jego najważniejszą część – Pojezierze Łagowskie. Obecnie powierzchnia Parku wynosi 4 929,00 ha. Jest to obszar o najbardziej urozmaiconej, typowo polodowcowej rzeźbie terenu, z pagór- kami moreny czołowej i rynnami jezior. Łagowski Park Krajobrazowy posiada również wyjątkowe walory kulturowe. W centralnej części parku położona jest zabytkowa, pochodząca z XIII w. miejscowość – Ła- gów, z pozostałościami grodziska oraz zabytkowym zamkiem zbudo- wanym na przesmyku między dwoma jeziorami, otoczonymi murami obronnymi i fosą Pszczewski Park Krajobrazowy – Park położony jest na terenie Pojezierza Międzyrzecko-Międzychodzkiego i obejmuje najatrakcyjniejsze krajobrazowo obszary. Całkowita powierzchnia parku wynosi 12 220,00 ha. Rzeźba terenu jest typu polodowcowego, ukształtowana głównie w okresie zlodowacenia bałtyckiego. Ośrodkami kultury materialnej parku są miejscowości Pszczew i Trzciel, gdzie zachowało się wiele zabytków budownictwa sakral- nego (kościoły, plebanie, kapliczki przydrożne) i wiejskiego Park Krajobrazowy „Łuk Muzakowa” – Park jest położony w połud- niowo-zachodniej części powiatu żarskiego w strefie pogranicza z Niemcami, obejmuje powierzchnię 18 200,00 ha. Został utworzony przede wszystkim ze względu na ukształtowanie terenu w postaci wielkiej moreny czołowej o kształcie podkowy, stąd nazwa. Według badań geologów niemieckich jest to największy tego typu twór na świecie. Na obszarze Parku występuje znaczna ilość stawów w wyrobiskach po odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego oraz pożwirowych Park Krajobrazowy „Ujście Warty” – Park zajmuje pow. 20 534,46 ha, leży głównie na obszarze doliny dolnej Warty. Jest tu szereg cennych zbiorowisk roślinnych, charakterystycznych dla ekosystemów dolin

46 Ochrona przyrody – Parki krajobrazowe

rzecznych. Znajduje się tu także cenny drzewostan o siedlisku łęgo- wym. Teren stanowi też miejsce odpoczynku i żerowania, a także roz- mnażania rzadkich i zagrożonych zwierząt. www.pnujsciewarty.gov.pl

POWIAT GORZOWSKI Kłodawa ------Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy, chroniony obszar o niezwy- kłych walorach przyrodniczych, historycznych i kulturowych, który powstał 23 października 1991 r. W 1996 r. obszar Parku został powiększony w kierunku północnym, obejmując swoim zasięgiem malowniczy teren Źródliskowej Doliny rzeki Płoni, z wąwozami wyżłobionymi w gliniastym podłożu moreny dennej przez liczne źródliska i odsłoniętymi, unikalnymi na Pomorzu skałkami zlepieńcowymi. Obecnie powierz-chnia Parku wynosi 23.285,54 ha i otoczona jest strefą ochronną – zmniej- szającą negatywne oddziaływanie różnych szkodliwych czynników ze- wnętrznych na przyrodnicze zasoby Parku, o pow. 31 786,19 ha – zwaną otuliną Witnica ------Park Krajobrazowy Ujście Warty przylega do Parku Narodowego o tej samej nazwie. Na jego terenach żyje wiele rzadkich i chronionych gatunków pta- ków i innych zwierząt środowiska błotno-wodnego. Park Krajobrazowy Uj- ście Warty ul. Sikorskiego 6, 66-460 Witnica, tel. 095 721-64-76

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bytnica ------Gryżyński Park Krajobrazowy - Pomiędzy Gryżyną a wsią Bytnica roz- ciąga się otulina Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego. Zaskoczenie wywołuje pełen wody, kolorów, liści buków, olch i dębów. Najpiękniej- szy jest „Gryżyński Wąwóz” o pow. 3,66 ha, który powstał w wyniku działalności wód płynących głównie w okresie po ustąpieniu lodowca a przed pojawieniem się szaty roślinnej na tym terenie. Innym ciekawym obiektem ekologicznym są „Gryżyńskie Szuwary” – jest to obszar o pow. 32,86 ha położony w rynnie polodowcowej w pobliżu źródeł Gryżynskiego Potoku. ul.Zawisze 1, 66-213 Skąpe, tel./fax 068 381-21-99 Gubin – gmina ------Krzesiński Park Krajobrazowy – powierzchnia parku to 8,546 ha w tym 4,770 ha położona na terenie gminy Gubin; piękne jez. Borek o pow. 84 ha i ośrodki wypoczynkowe Krosno Odrzańskie ------Gryżyński Park Krajobrazowy – Zawisze 1, 66-213 Skąpe, tel./fax 068 381-21-93, http://gryzynski-park.ovh.org/ - Część Gminy Krosno Odrzańskie (275 ha) znajduje się na terenie Gry- żyńskiego Parku Krajobrazowego, utworzonego w 1996 r. Park należy do Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego. Jest on swoistym skansenem rzeźby polodowcowej. Wyjątkowo atrakcyjny pod względem rzeźby terenu, bogatej hydrografii oraz różnorodności fauny i flory

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Pszczewski Park Krajobrazowy został utworzony w 1986 r. Jego powierzchnia wraz z otuliną wynosi 45 tys. ha. Park składa się z dwóch

47 Ochrona przyrody – Parki krajobrazowe

oddzielnych kompleksów. Większy obejmuje dużą rynnę glacjalną z największymi jeziorami parku oraz dolinę rzeki Obry. Mniejszy kompleks chroni najcenniejszą przyrodniczo i krajobrazowo część doliny rzeki Kamionki w okolicach Międzychodu; www.ziemialubuska.pl Przytoczna ------Pszczewski Park Krajobrazowy, którego część znajduje się w połud- niowej części gminy. Utworzony w 1986 r. Wokół parku utworzono strefę ochronną, zwaną "otuliną". Zadaniem otuliny jest ochrona i neutralizacja negatywnych oddziaływań mogących spowodować degradację środowiska w parku Pszczew ------Pszczewski Park Krajobrazowy powołano do życia uchwałą Woje- wódzkiej Rady Narodowej w Gorzowie Wielkopolskim nr XI/63/86 w dniu 25 kwietnia 1986 r. „w celu zachowania dla nauki i wypoczynku ludności terenów o najwyższych walorach przyrodniczych i krajobrazowych...”., Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Pszczewie, ul. Szarzecka 14, 66-330 Pszczew, tel./fax 095 749-12-99, www.pszczew.pl Trzciel ------Pszczewski Park Krajobrazowy o pow. 12 220 ha wraz z rozległą otuli- ną o pow. 33 080 ha

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Krzesiński Park Krajobrazowy położony jest w środkowym biegu Odry, na terenie województwa lubuskiego. Powołany do życia w 1998 r., ma za zadanie chronić przyrodę doliny Odry i ujściowego odcinka Nysy Łużyckiej, na pow. 8564 ha. Swym zasięgiem obejmuje obszary gmin Cybinka, Ma- szewo i Gubin, należące do powiatów Słubice i Krosno Odrzańskie Górzyca ------Park Krajobrazowy „Ujście Warty” powstał w 1996 r. i obejmował po- wierzchnię 28.48 ha, lecz po utworzeniu Parku Narodowego „Ujście Warty” w 2001 r. jego obszar zmniejszył się do ok. 20.600 ha. Celem utworzenia Parku jest zachowanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych, typowych dla dolin dużych rzek, wraz z otaczającymi je krawędziami wysoczyzn. W krajobrazie dominują rozległe, podmokłe łąki, starorzecza i rosnące wzdłuż miedz wierzby

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Strzelce Krajeńskie ------Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy: - Położony jest na pograniczu województw lubuskiego i zachodnio- pomorskiego. Do czynników nadających wysokie walory Parkowi nale- żą wody, głównie jeziora i małe rzeki: Santoczna, Pełcz, Kłodawka oraz strumienie. Rzeki przepływające przez jeziora swoją naturalnością i czystością wód, nadają swoistego piękna krajobrazowi Parku. Do największych jezior Parku i jego strefy ochronnej należą: Dankowskie (88 ha), Lubie (78 ha), Chłop (63 ha), Lubieszewko (59 ha), Przyłęg (48 ha), Grabino (36 ha). Łączna powierzchnia 55 jezior na obszarze Parku i otuliny wynosi 1020,34 ha. Znaczną powierzchnię zajmują drzewostany liściaste, bukowe i dębowe oraz mieszane. Szczególnie cenne są buczyny. Na terenie Parku istnieje już kilka wytyczonych szlaków turystycznych: pieszych, rowerowych i wodnych

48 Ochrona przyrody – Parki krajobrazowe

POWIAT SULĘCIŃSKI Słońsk ------Park Krajobrazowy „Ujście Warty” obejmuje ochroną ujściowy odcinek doliny Warty oraz ponad 30-kilometrowy fragment doliny Odry. Jego powierzchnia wynosi 20533 ha, z czego w ok. Lubuskim 19043 ha. Na terenie gminy Słońsk leży znaczny obszar Parku. Rozległe, otwarte, wilgotne tereny, na których – zwłaszcza wiosną – tworzą się rozlewiska oraz obecność wielu zbiorników wodnych sprawiły, że obszar ten jest jednym z największych i najważniejszych dla ptaków wodno-błotnych w Polsce. Osobliwością Parku jest występowanie na nasłonecznionych zboczach doliny Odry w okolicach Górzycy muraw kserotermicznych, z rzadkimi przed- stawicielami flory stepowej ok.: ostnicą Jana i ostnicą włosowatą, pajęcznicą liliowatą, wężymordem stepowym i mikołajkiem polnym. Wśród traw spotkać tu można ciepłolubne gatunki zwierząt bezkręgowych. Siedziba Parku Kra- jobrazowego „Ujście Warty” znajduje w Witnicy Sulęcin ------Łagowski Park Krajobrazowy zajmuje powierzchnię prawie 50 km2. Turyści odwiedzający ŁPK zobaczą strome wzgórza porośnięte charakterystycznymi bukowymi lasami, pofalowaną powierzchnię pól i łąk z bogatą roślinnością i licznymi gatunkami zwierząt oraz piękne, głębokie jeziora z czystością na pograniczu I i II klasy. Na terenie ŁPK znajduje się sieć dobrze oznakowanych szlaków turystycznych, rowerowych i ścieżek przyrodniczych oraz liczne pomniki przyrody. W północnej czę- ści Parku znajduje się strefa poligonu wojskowego. (www.sulecin.pl) Torzym ------W północno-wschodniej części gminy znajduje się otulina Łagowskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje ona 947,5 ha lasów położonych na wschód od wsi Walewice i na południe od jeziora Malcz. W otulinie za- brania się lokalizacji obiektów, które mogą wpływać na środowisko przyrodnicze i krajobraz Parku POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Łagów ------Na terenie gminy Łagów znajduje się ustanowiony w 1985 Łagowski Park Krajobrazowy; www.lpk.ovh.org, Łagowski Park Krajobrazowy, Nieto- perek 34, 66-305 Kaława Skąpe ------Gryżyński Park Krajobrazowy, Zawisze 1, 66-213 Skąpe tel./fax 068 381-21-99. Gryżyński Park Krajobrazowy w 2,4% (65 ha) znajduje się na terenie Gminy Skąpe, zaś otulina zajmuje 18,4% (3751 ha). Ma na celu ochronę i zachowanie walorów krajobrazowych i przyrodniczych rynny polodowcowej oraz znajdujących się w niej stawów, jezior, wałów ozowych i doliny rzeki Gryżyński Potok. Atrakcyjność tego obszaru wynika przede wszystkim z niezwykłości krajobrazu: zróżnicowana rzeźba terenu, duże nachylenie zboczy rynny, liczne jeziora polodowcowe, stawy, 94 źródła zboczowe, 17 torfowisk i pstrągowa rzeka Gryżynka

POWIAT WSCHOWSKI Wschowa ------Przemęcki Park Krajobrazowy o pow. 21 450 ha znajduje się na terenach gmin: Przemęt, Włoszakowice, Wijewo i Wschowa. Powołany został dla ochrony i zachowania jednego z najciekawszych fragmentów krajobrazu polodowcowego w Wielkopolsce. Więcej informacji: www.wschowa.pl

49 Ochrona przyrody – Parki krajobrazowe

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Czerwieńsk ------Park w Nietkowie (gm. Czerwieńsk) – założony w drugiej połowie XIX w. zajmuje powierzchnię 2,5 ha. Na terenie parku można odnaleźć ciekawe gatunki drzew między innymi pomnikową akację o XVIII-wiecznym rodowodzie

POWIAT ŻAGAŃSKI Szprotawa ------Park Göpperta – zabytkowy pas parkowy otaczający starą część miasta Szprotawa - Park Słowiański – Mużaków nad Bobrem – utworzony w 2007 r. w pra- dolinie rzeki Bóbr w miejscowości Szprotawa, zajmuje pow. 85 ha. Jest to teren o osobliwym, przyjemnym mikroklimacie

POWIAT ŻARSKI Łęknica ------Park Krajobrazowy „Geopark Łuk Mużakowa”, 68-212 Trzebiel, ul. Żarska 52, tel. 068 362-41-35, www.leknica.pl podstrona GEOPARK ŁUK MU- ŻAKOWA. Łuk Mużakowa to szczególny twór geologiczny powstały podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Ma kształt olbrzymiej podkowy, dł. 40 km i szerokości od 3 do 5 km. Jego krańce opierają się o polskie Tupli- ce i niemieckie Klein-Kölzig. Odległość krańcowych punktów ramion łuku wynosi 20 km. Środek łuku przecięty jest korytem Nysy Łużyckiej. Łuk Mużakowa jest największą na świecie moreną czołową, jedyną widoczną gołym okiem z kosmosu - Park Mużakowski, Oddział Terenowy Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków "Park Mużakowski". Pawilon Informacyjny, 68-208 Łęknica, ul. Wybrzeżna 25, tel. 068 362-41-82, www.leknica.pl, www.muskaerpark.de, www.kobidz.pl, Przewóz ------Geopark Łuk Mużakowa – największa morena czołowa na świecie, jedyna widoczna z Kosmosu, bardzo ciekawe pojezierze antropogeniczne oraz krajobraz pokopalniany Trzebiel ------Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa” położony na terenie pięciu gmin powiatu żarskiego, między innymi na terenie Gminy Trzebiel o cennych war- tościach przyrodniczych i kulturowych, z urozmaiconą i ciekawą rzeźbą terenu. Biuro Parku: ul. Żarska 52, 68-212 Trzebiel, tel. 068 362-41-35 Tuplice ------Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa” Żary – miasto ------W pobliżu: - Park Mużakowski (Lista Światowego Dziedzictw UNESCO) – jedyny taki park w Polsce - Park Krajobrazowy Łuk Mużakowa - obejmuje tereny położone w południowej części województwa lubuskiego, w strefie pogranicza z Niemcami o cennych wartościach przyrodniczych, historycznych i kulturowych. Obszar Parku pokrywa się z zasięgiem Łuku Mużakowskiego, formy geologicznej, znanej też jako Łużycki Wał Graniczny

50 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody REZERWATY PRZYRODY

Rezerwaty przyrody w woj. lubuskim stanowią część naszego dziedzictwa narodowego, które warto zachować również dla przyszłych pokoleń. Pod koniec 2001 r. w woj. lubuskim zarejestrowane były aż 52 rezerwaty

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Rezerwaty przyrody Bogdaniec II i III to obszary, na których chroni się położone na stromych zboczach cenne zespoły przyrodnicze: zachod- nioeuropejski grąd dębowy, buczynę pomorską i las bukowo-dębowy. Rezerwat przyrody „Bogdanieckie cisy” to obszar objęty ochroną w celu zachowania warunków rozwoju populacji cisa, powstałej i rozwijają- cej się od 130 lat w środowisku lasu mieszanego Deszczno ------„Santockie Zakole” – rezerwat ornitologiczno-faunistyczny o pow. 340,91 ha położony w Borku Kłodawa ------Rezerwat krajobrazowo-leśny „Wilanów”. Główną osobliwością przy- rodniczą są pokaźnych rozmiarów dęby i buki, których wiek szacuje się na 200 – 300 lat, a obwody pnia od 240 do 450 centymetrów. Rezerwat faunistyczny „Rzeka Przyłężek”. Pozornie monotonny florystycznie ekosystem leśny ze 100-letnimi bukami, niezwykle ozdabia malownicza rzeka Przyłężek, która niesie wody czyste (I klasa czystości) i zimne (latem poniżej 21oC). Rzeka ta jest nie tylko enklawą czystości, ale przede wszystkim miejscem tarliskowym – pstrąga potokowego i głowacza białopłetwego. Rezerwat krajobrazowo-leśny „Dębina” o pow. 12,18 ha, na którego terenie w malowniczej dolinie Kanału Kłodawskiego rozciągają się wspaniałe fragmenty lasów grądowych. Znajduje się tu najlepiej zachowany w całej Puszczy Gorzowskiej grąd środkowo-europejski z żywcem bulwkowatym i zdobną przylaszczką pospolitą Lubiszyn ------Bagno Chłopiny – rezerwat przyrody założony w celu ochrony torfowiska mszarnego. Rosną tu rzadkie gatunki roślin takie jak storczyki, rosiczki. Ogółem występuje tu 121 gatunków roślin. Jest też rejonem lęgowym dla żurawi; www.przyroda.powiatgorzowski.pl/rpbch.html - Bogdanieckie Cisy Santok ------„Buki Zdroiskie” położony w północno-wschodniej części gminy o pow. 75,57 ha, w drzewostanie przeważają lasy bukowe (ok. 74% ogólnej pow.) - „Zakole santockie” przylega do południowej granicy gminy ustanowiony w 1998 r., o pow. 480 ha. Największy urok posiadają luźno rosnące dęby (ok. 220 szt.) Miejsce bytowania i rozrodu dzikich zwierząt, szczególne ptaków lęgowych i przelotnych w liczbie ok. 170 gatunków

51 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody

POWIAT KROŚNIEŃSKI Gubin – miasto ------Egzotarium-Skwer przy ul. Piastowskiej w Gubinie prawnie chroniony z okazami drzew i krzewów egzotycznych: magnolii, jodły kalifornijskiej, dębu czerwonego, cypryśników błotnych, talwiny, śnieguliczki, jaśminów, forsycji, srebrzystych świerków, cisów, klonów, katalpy i innych - „Rezerwat Dębowiec” o pow. 9,73 ha koło Dzikowa. Zachowane są w nim okazy dębów w wieku 210-230 lat oraz sosny w wieku ok. 120 lat, a także chronione gatunki chrząszczy: jelonka rogacza oraz kozioroga dobosza. Rezerwat wyróżnia się tym, iż jest jednym z niewielu w Polsce rezerwatów faunistycznych - „Rezerwat Uroczysko Węglińskie” o pow. 6,95 ha, niedaleko Węglin. Jest to obszar atrakcyjny pod względem krajobrazowym, z licznymi pomnikami przyrody oraz rzadkimi gatunkami sosny wejmutki i czarnej daglezji, kasztana jadalnego, wiązu, miłorzębu i cyprysika - www.gubin.pl Gubin – gmina ------„Uroczysko Węglińskie” o pow. 6,95 ha – obejmuje stary drzewostan dębowy i bukowy. Dąbrowa o pow. 9,73. Atrakcyjność tego miejsca dodatkowo podnosi urozmaicona rzeźba terenu. W znajdującej się na terenie parku wsi Komorów rośnie najgrubszy i najstarszy wiąz szypuł- kowy w Polsce

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Rezerwat Przyrody Nietoperek – unikalne siedlisko nietoperzy zlokalizowane w podziemiach Międzyrzeckiego rejonu Umocnionego. Jest to jedno z największych zimowisk nietoperzy na terenie Europy. W okresie jesienno zimowym można obserwować hibernujące nietope- rze w udostępnionym dla ruchu turystycznego odcinku MRU. Między- rzecki Rejon Umocniony - Podziemne Trasy Turystyczne, Pniewo 1, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-99-99, www.bunkry.pl Przytoczna ------Rezerwat „Dąbrowa na wyspie” Celem ochrony jest zachowanie ze wzglę- dów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych rzadko spotykanego lasu liściastego na malowniczej wyspie jeziora Lubikowskiego - „Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry”– dwie ostoje w większej części pokrywające się granicami, ostoja siedliskowa jest większa, natomiast ptasia nieco mniejsza. Na terenie gminy są trzy duże i średniej wielko- ści jeziora – Lubikowskie, Rokitno i Brzeskie, oraz kilka mniejszych zbiorników. Ostoja jest ważna dla wielu rzadkich gatunków ptaków lęgo- wych, takich jak m.in. bocian czarny, kania czarna i ruda, bielik, derkacz i innych - „Puszcza Notecka” – bardzo niewielka część tej rozległej ostoi ptasiej leży w granicach gminy. Ostoja została powołana dla ochrony siedlisk ptaków (w tym 30 gatunków) i obejmuje największy w Polsce kompleks wydm śródlądowych (porośniętych posadzonymi po wojnie drzewo- stanami sosnowymi) z licznymi zagłębieniami wytopiskowymi. Poza ptakami na terenie ostoi stwierdzono występowanie wielu innych rzadkich gatunków zwierząt i roślin, w tym 9 gatunków storczyków

52 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody

Pszczew ------Rezerwat „Jeziora Gołyńskie” - ochrona roślinności bagiennej oraz procesu zarastania jeziora. Spotyka się tu stanowiska rzadkich i ginących gatunków roślin jak kłoć wiechowata czy rosiczka Trzciel ------rezerwat leśny „Czarna Droga” (21,95 ha) położony ok. 2,5 km na pół- nocny zachód od Brójec w okolicach miejscowości Nowy Świat - rezerwat „Jezioro Wielkie” (235,30 ha) położony 3 km na północ od Trzciela w okolicach miejscowości Świdwowiec - rezerwat torfowiskowy „Rybojady” (5,61 ha) położony 4 km na północny zachód od Trzciela w okolicach miejscowości Rybojady

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – miasto ------Bukowa Góra – rezerwat w okolicy wsi Bobrowniki. Wzniesienia poro- śnięte bukiem i modrzewiem - Łęgi Nadodrzańskie – obiekt przyrodniczy, ścieżka przyrodniczo-leśna (3 km) Siedlisko ------Obszar chronionego krajobrazu o pow. 9852 ha biegnie wzdłuż rzeki Odry

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Rezerwat Młodno – rezerwat torfowiskowy o pow. 92,91 ha, utworzony w 1988 r. na podstawie zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych. Celem ochrony jest zachowanie torfowiska niskiego oraz fragmentu łąk z charakterystycznymi zespołami roślinnymi Górzyca ------Rezerwat Pamięcin – rezerwat o pow. 11,80 ha, chroni zbiorowiska murawowe należące do osobliwości florystycznych Polski. Zbiorowiska te cechują się bowiem największym udziałem gatunków śródziemno- morskich w naszym kraju. Obejmuje kilka głębokich wąwozów, wcina- jących się w krawędzie pradoliny Odry. Rosną tu charakterystyczne gatunki: ostnica Jana, ostnica włosowata, mikołajek polny, wężymord stepowy, pajęcznica liliowata, zawilec wielokwiatowy Rzepin ------Rezerwat Przyrody „Mokradła Sułowskie” – rezerwat torfowiskowy o pow. ok. 34 ha. Ostoja ptactwa wodno-błotnego Słubice ------Łęgi Słubickie o pow. 825.101 ha to specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa), obszar zalewowy Odry leżący w pobliżu Słubic, składający się z dwóch części: na północ i na południe od miasta. Jest to jeden z nielicznych w Polsce fragmentów lasów łęgowych wciąż podlega- jących regularnym zalewom. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej dzięcioła średniego. Są tu jedyne, zachowane po polskiej stronie granicy, fragmenty łęgów wiązowo-jesionowych na ca- łym odcinku dol. Odry, poniżej Słubic aż do ujścia rzeki - Ujście Ilanki to teren o pow. 908.44 ha. To specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa). Rzeka meandruje tu wśród torfowisk niskich, porzuconych, szybko zarastających łąk i renaturyzujących się lasów łęgowych. Obszar niedostępny, lasy łęgowe miejscami przechodzą w olsy. Mozaika mozgowisk, szuwarów turzycowych, lasów i zarośli łęgowych, sta-

53 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody

rorzeczy. Jedne z najlepiej wykształconych i zachowanych płatów łęgów wierzbowo-topolowych i jesionowo-olszowych w wojewódz-twie. Znajdują się tu najliczniejsze w zachodniej Polsce stanowiska żółwia błotnego, a na obrzeżach gniewosza plamistego, www.natura2000.mos.gov.pl

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------„Dębina” – ochrona malowniczego zbocza nad Drawą porośniętego lasem grabowo-dębowym. Atrakcje: dęby w weku ponad 100 lat oraz potężne lipy i buki, punkt widokowy na drzewa pomnikowe - „Stare Buki” – ochrona dorodnego lasu bukowego, Atrakcja: 130-letnia buczyna - „Grabowy Jar” – ochrona głębokiego jaru wyżłobionego przez nieduży strumyk uchodzący do Drawy. Atrakcje: głaz polodowcowy uznany za pomnik przyrody - „Drawski Matecznik” – ochrona starych bukowych lasów położonych na zboczach doliny z wartko płynącą Drawą. Atrakcje: głaz leżący w wodzie (pomnik przyrody) Kompleks lasów typowych dla zlewni Drawy - „Wyspy na jeziorze Ostrowiec” – ochrona ze względów naukowych zbiorowisk roślinności i miejsc lęgowych ptaków. Atrakcje: dorodne dęb i buki - „Radęcin” – zachowanie pierwotnego fragmentu puszczy dębowo- bukowej nad Drawą. Atrakcje – dorodne dęby i buki - „Źródliskowy Grąd” – ochrona kompleksu lasów na stromych zboczach doliny Drawy. Atrakcje: pomnikowe okazy dębów i buków Drezdenko ------„Lubiatowskie Uroczyska” jest rezerwatem krajobrazowym częściowym o pow. 188,42 ha. Powołany został dla ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych jeziora, a także ochrony biotopu ptaków wodno- błotnych i drapieżnych, skarp jeziora oraz źródlisk z rzadką roślinnością. Rezerwat znajduje się ok. 14 km od miejscowości Drezdenko, gdzie mieści się siedziba Nadleśnictwa Karwin, a także ok. 3 km od wsi Go- ścim. Rezerwat został udostępniony dla ruchu turystycznego, stworzono leśną ścieżkę edukacyjną - „Czaplisko” jest rezerwatem leśnym częściowym o pow. 2,85 ha, położo- nym na zachodnim brzegu jeziora Łąki, w Leśnictwie Kościelec. Pierwot- nym przedmiotem ochrony było zachowanie miejsca występowania kolo- nii lęgowej czapli siwych, które gniazda założyły w koronach starych so- sen. Z czasem ptaki opuściły to miejsce. Obecnym celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu boru sosnowego naturalnego pochodzenia - „Łabędziniec” jest rezerwatem faunistycznym częściowym o pow. 2,90 ha, obejmującym pięć malowniczo położonych wysp na jeziorze Lu- biatówko, w Leśnictwie Solecko. Przedmiotem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych siedlisk stanowiących miejsce rozrodu i przebywania ptactwa wodno-błotnego a w szczególności łabę- dzia niemego, czapli siwej, żurawia, kormorana czarnego - „Czaplenice” jest rezerwatem leśnym częściowym o pow. 7,59 ha, położonym na półwyspie pomiędzy jeziorem Solecko a Lubiatówko, w Leśnictwie Solecko. Pierwotnym celem ochrony było zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu boru sosnowego naturalnego pochodzenia z kolonią czapli siwej - „Łubówko” w leśnictwie Radowo, obręb Zagórze Lubiewskie. Po- wierzchnia rezerwatu: 77,50 ha, unikalny krajobraz morenowy – wały

54 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody

i wzgórza morenowe, jary, wąwozy i rynny polodowcowe. Buczyna pomorska o naturalnym charakterze. Okazy drzew od 180 – 300 lat Strzelce Krajeńskie ------Rezerwat Leśny „Wilanów” - Jest to rezerwat o ochronie częściowej, o pow. 67,16 ha. Rezerwat chroni wydzielony obszar naturalnego lasu mieszanego z udziałem buka. Bardzo urozmaicona rzeźba terenu z jeziorem i stromymi zboczami rzeki Pełcz, decyduje o zmienności drzewostanów, w których przeważa buk o imponujących rozmiarach. Występują tu również okazałe dęby, z rzadka olbrzymie sosny, wiele drzew pomnikowych nadaje rezerwatowi charakter lasu puszczań- skiego. Panuje tu zespół leśny zwany grądem zachodniopomorskim - Rezerwat „Zdroiskie Buki” - z drzewostanów przeważają lasy bukowe, które zajmują 73,7 % jego powierzchni. Są to przeważnie lite buczyny jedno lub dwupiętrowe, gdzie w piętrze dolnym występuje również buk młodszy powstały z odnowienia naturalnego. W drugim piętrze wystę- puje również grab i dąb. Liczne są również drzewostany mieszane dę- bowo-bukowe i grabowo-dębowo-bukowe. W rezerwacie przeważają drzewostany starszych klas wieku powyżej 50 lat, a wiele pojedynczych okazów sięga 200 lat. Są to drzewostany różnowiekowe, z udziałem buka, dębu, grabu, wiązu, sosny i świerku oraz innych ga- tunków domieszkowych z bogatym na ogół podszyciem wyżej wymienionych drzew oraz leszczyny, trzmieliny, czeremchy i kruszyny - Rezerwat Rzeka „Przyłężek” - jest to rezerwat faunistyczny o pow. 35,08 ha, położony na Równinie Gorzowskiej. Ochroną jest objęty fragment rzeki Przyłężek o czystej i dobrze natlenionej z tarliskami pstrąga potokowego i głowacza białopłetwego. Na zboczach wzdłuż rzeki rosną dorodne, ponad stuletnie drzewostany bukowe ocieniające nurt, co pozwala na utrzymanie niskiej temperatury wody

POWIAT SULĘCIŃSKI Na terenie Powiatu mamy 5 rezerwatów i 7 obszarów chronionego krajobrazu – schronisko dla unikalnych gatunków roślin i zwierząt, a także raj dla ornitologów, botaników i miłośników przyrody Lubniewice ------Rezerwat Przyrody „Janie im. Włodzimierza Korsaka”. Został utworzony w 1984 r. w celu zachowania zarastającego jez. Janie z charaktery- styczną roślinnością wodną i bagienną. Położony 4,5 km na północ od Lubniewic w rozległym masywie leśnym. Pow. 51,85 ha, w tym pod ścisłą ochroną 35,02 ha - Obszar chronionego krajobrazu „Jeziora Lubniewickie”. Obszar ten obejmuje powierzchnię 6935 ha, utworzony ze względu na szczególne walory przyrodnicze oraz walory estetyczne krajobrazu. Centrum obszaru tworzą Lubniewice wraz z trzema jeziorami: Lubniewsko, Lubiąż i Krajnik oraz rzeką Lubniewką Słońsk ------W granicach gminy Słońsk nad brzegami Postomii znajdują się dwa sąsiadujące ze sobą rezerwaty przyrody – „Lemierzyce” i „Dolina Po- stomii”. Chronią one fragment krawędzi pradoliny Warty z dominacją dobrze zachowanych lasów grądowych w wieku 140 – 180 lat, łęgów i ekstensywnie użytkowanych łąk. Informacje o w/w obiektach można uzyskać w Gminie Słońsk ul. Sikorskiego 15, tel. 095 757-22-71 do 4, fax 095 757-22-68, www.slonsk.pl

55 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody

Sulęcin ------Rezerwat Przyrody „Buczyna Łagowska” zajmuje pow. 115,86 ha. Pora- stające go buczyny, liczące 100-150 lat należą do najładniejszych drze- wostanów bukowych Ziemi Lubuskiej. Obszar Rezerwatu wyróżnia się charakterystycznymi pagórkami, licznymi wąwozami i zagłębieniami, ukształtowanymi przez lodowiec. Różnice wys. na tym terenie dochodzą do 100 m Torzym ------Dolina Ilanki. (obszar o pow. 7.864 ha – w gminie Torzym 4.169 ha). Rzeka Ilanka wypływa z jez. Trawno, zwanego Kacze Doły, ok. 1 km na południe od Torzymia. Dolina rzeki o dł. prawie 60 km tylko w kilku miejscach przekracza 0,5 km szerokości. Najbliżej rzeki położone są torfowiska – niejednokrotnie zmeliorowane w przeszłości, dzisiaj nie- wykorzystywane i wracające do pierwotnego stanu. Całość tworzy niezwykle malowniczy krajobraz, szczególnie atrakcyjny na kilku odcin- kach, np. między tzw. trzecim, a czwartym „Młynem” – na północny- zachód od Torzymia

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Rezerwat przyrody „Nietoperek” (obejmuje 50,77 ha) – jeden z naj- większych w Europie rezerwatów nietoperzy, z populacją liczącą ok. 37 tys. osobników. Stanowi go fragment pozostałości podziemnych fortyfikacji by- łego Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego. W skład fortyfikacji wchodzi labirynt podziemnych korytarzy na głębokości 35-50 m - Rezerwat przyrody „Pniewski Ług” (6,84 ha) - torfowisko wysokie poło- żone w pobliżu miejscowości Lubrza i Nowa Wioska Łagów ------Na terenie Łagowskiego Parku Krajobrazowego znajdują się 3 rezerwaty przyrody: Nad Jeziorem Trześniowskim (47,73 ha), Buczyny Ła- gowskie, Pawski Ług (34,52 ha). Stanowi go fragment zarośniętego jeziora, którego powierzchnię porasta pojedynczo sosna i brzoza w pierwszej klasie wieku. Teren w dalszym ciągu zachował charakter bagienny i jest okresowo zalewany wodą) Szczaniec ------Rezerwat Przyrody „Uroczysko Grodziszcze”. Rezerwat o pow. 15,75 ha. Obejmuje obszar lasów Nadleśnictwa Babimost. Głównym zespo- łem rezerwatu jest grąd niski Świebodzin ------„Dębowy Ostrów” (2,29 ha) – 1 km na wschód od Nowego Dworku – chroni fragment lasu dębowego Zbąszynek ------Rezerwat przyrody „Kręcki Łęg” (65,57 ha) – znajdujący się w połud- niowo-zachodniej części gminy wzdłuż rzeki Obry Leniwej. Na szcze- gólną uwagę zasługują rzadkie i chronione gatunki roślin rezerwatu oraz wyjątkowa różnorodność ptaków, których jest 48 gatunków, w tym chronione i bardzo rzadko występujące zarówno w Europie, jak i w Polsce dzięcioł średni i orlik krzykliwy

56 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Rezerwat „Laski” o pow. 42,31 ha. Łącznie występuje w rezerwacie 18 gatunków drzew, w tym 6 jako gatunek panujący. Są to piękne okazy dębów, buka, grabu, wiązu, jesionu i olszy. Wiele z nich zostało zakwalifi- kowane jako pomniki przyrody. Nadleśnictwo Babimost, ul. Leśna 17, 66- 110 Babimost, tel. 068 351-22-55, www.zielonagora.lasy.gov.pl Sulechów ------Część Rezerwatu Przyrody Radowice. Rezerwat obejmuje tereny źró- dliskowe o bardzo urozmaiconej rzeźbie terenu, w większości poro- śnięty jest 100-letnim lasem bukowym, będącym miejscem gniazdowania rzadkich gatunków ptaków - można w nim spotkać tak rzadkie okazy jak: gołąb siniak, dzięcioł zielony, muchołówka mała, a także mało znane grzyby – szmaciak gałęzisty, sromotnik bezwstydny i mą- dziak psi. Na terenie rezerwatu znajduje się zbiornik wodny, który jest siedliskiem chronionego w Polsce żółwia błotnego Świdnica ------Źródlana Dąbrowa malowniczy obszar chronionej przyrody –źródliska poto- ków, przepiękne krajobrazy pagórków porośniętych mchem i paprociami Trzebiechów ------Rezerwat Przyrody „Radowice”. Rezerwat leży pomiędzy miejscowo-ściami Obłotne, Okunin, Podlegórz i Radowice. Dł. 3,3 km. Atrakcje: wiekowy las bukowy z domieszką dębu, grabu, sosny, modrzewia i daglezji. Liczne źró- dliska i wiele unikalnych gatunków flory i fauny. Przemarsz ok. 2 h Zielona Góra – gmina ------Na terenie gminy Zielona Góra znajduje się jeden rezerwat przyrody „Zim- na Woda” o pow. 88,69 ha. Jest to największy i jednocześnie najstarszy rezerwat w powiecie. Położony jest na obszarze nadleśnictwa Przytok (w leśnictwie Kiełpin). Większość powierzchni zajmują łęgi olszowe rosnące na murszach wykształconych z torfowiska niskiego. W rezerwacie są także płaty olsów, zarastające roślinnością bagienną doły potorfowe oraz powoli zarastająca łąka, www.ziemialubuska.pl/1897,1853,,.html

POWIAT ŻAGAŃSKI Gozdnica ------Rezerwat przyrody „Żurawie Bagno” - pobliskie tereny bagienne, na których gniazdują żurawie Niegosławice ------Fragmenty „Błot Przemkowskich” Szprotawa ------Rezerwat przyrody „Buczyna Szprotawska” leśny rezerwat przyrody zlokalizowany w północnej części Borów Dolnośląskich na obszarze Gminy Szprotawa zajmuje obszar 152 ha. Głównym przedmiotem ochrony jest 160-letni las współwystępujących buczyn górskich i niżowych oraz zagro- żona wyginięciem popielica (szary podobny do wiewiórki gryzoń jest ga- tunkiem rzadkim i chronionym). Na obszarze rezerwatu znajdują się obiekty zabytkowe i kulturowe: drewniana wiata odpoczyn-kowa z XIX w., kurhany poświęcone dawnym nadleśniczym oraz kamienny drogowskaz Wymiarki ------Rezerwat Wrzosiec o pow. całkowitej 24,21 ha utworzony został celem zachowania względów naukowych i dydaktycznych lasu z wrzoścem

57 Ochrona przyrody – Rezerwaty Przyrody

(Erica tetralix). Rezerwat Nad Młyńską Strugą o pow. 6,22 ha utworzony w celu zachowania fragmentu lasu dębowo-bukowego z charakterystycznym wielogatunkowym runem. Rezerwat Żurawie Bagno o łącznej pow. 42,07 ha, który został utworzony w celu zachowania zbiornika ro- ślinności bagiennej i torfowiskowej

POWIAT ŻARSKI Lipinki Łużyckie ------Rezerwat „Wrzosiec” w miejscowości Grotów mający na celu ochronę stanowiska wrzośca bagiennego oraz populację przygiełki brunatnej, gatunku ujętego w polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Rezerwat flory- styczny, powstał 31 marca 1970 r., pow. 23,87 ha. Porośnięty drzewostanem sosnowo-brzozowo-olszowym (wiek drzew 40-100 lat). Rezer- wat leży pomiędzy wsiami Janików, Grotów, Piotrów i kom-pleksem stawów hodowlanych w Łukowie. Inna rzadka roślina to borówka pija- nica (odurzające owoce) Łęknica ------Rezerwat Nad Młyńską Strugą – Nadleśnictwo Lipinki, Nadleśnictwo Wymiarki, 68-213 Lipinki Łużyckie, Górna 5, tel. 068 362-62-58, http://bip.lp.gov.pl/pl/bip/dg/rdlp_zielona_gora/nadl_lipinki. Pow. 6,22 ha. Położony nad rzeką Skródą, zwaną Młyńską Strugą (wypływa spod Bo- ruszyna i wpływa do Nysy Łużyckiej na zachód od Przewoźnik. Skróda płynie w głębokim wąwozie tworząc wspaniałe krajobrazy. Uwagę zwraca intensywnie czerwone, pomarańczowe zabarwienie wód rzeczki. Przewaga drzew liściastych - buk, dąb. Występują także ponad stuletnie lipy, wiązy, modrzewie, jodły, graby, klony, świerki i sosny. Trafić tu można na ślady ciężkich walk z okresu forsowania Nysy przez żoł- nierzy II Armii Wojska Polskiego. Na jednym z buków widnieje wyryty napis "19-IV – 45 BAZIUK front nad Nissą" Przewóz ------Rezerwat „Żurawie bagno” o pow. 42,07 ha położony 2 km na północ od miejscowości Lipna. Jest rezerwatem typu wodno-torfowego. Stanowi fragment dawnego jeziora częściowo osuszonego na skutek ekspansji lasu. Występuje tu stanowisko lęgowe żurawi i liczne rośliny chronione np. rosiczka, torfowiec. Rezerwat niezwykle bogaty w unikatową roślinność. Szczególnie urokliwie prezentują się kępy mchów z rodzajów torfowców - są one w połowie zanurzone w wodzie i przebarwiając się na różne od- cienie tworzą wielokolorowy kobierzec. To również raj dla ornitologów (m.in. żuraw szary, orzeł bielik). W odległości ok. 3 km na północny za- chód od rezerwatu znajduje się torfowisko Jamno. Gniazdują tam żurawie, szczególną atrakcją jest obecność cietrzewi i głuszców. Dojazd PKS do Lipy Łużyckiej lub Wymiarek, albo samochodem w okolice wsi Jamno - Rezerwat „Nad Młyńską Strugą” o pow. 6,22 ha, jest rezerwatem le- śnym położonym w dolinie niewielkiej rzeki Skródy, przy jej ujsciu do Nysy Łużyckiej. Został utworzony w 1970 r. ze względów dydaktyczno- naukowych dla potrzeb ochrony i zachowania naturalnego lasu mieszanego z różnorodnym, bogatym runem siedliskowym

58 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

POMNIKI PRZYRODY

Na terenie woj. lubuskiego znajduje się ponad półtora tysiąca pomni- ków przyrody - w tym najsłynniejszy polski dąb "Napoleon", liczący sobie ponad 600 lat i 10 m obwodu. Z kolei dąb "Chrobry" w Buczynie Szprotawskiej jest jeszcze o sto lat starszy, choć jego obwód jest mniejszy o 0,5 m od "Napoleona".

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Dąb szypułkowy w wieku ponad 250 lat, o obw. pnia 527 cm i wys. 25 m Deszczno ------Dęby szypułkowe w Borku – obw. 365 cm, wys. 20 m oraz obw. 337 cm, wys. 18 m - Wiąz szypułkowy w Borku – obw. 475 cm, wys. 20 m - Topola szara w Borku – obw. 325 cm, wys. 30 m - Topola czarna w Borku – obw. 370 cm, wys. 30 m Kłodawa ------Wśród pomników przyrody w gminie Kłodawa znajdują się 200 – 500 letnie 4 dęby, z których najstarszy o obwodzie 377 cm i wys. 28 m znajduje się w osadzie Mszaniec. Rosną tam również 2 buki pomnikowe, których wiek oszacowano na 200 i 400 lat. W Santocku możemy podziwiać dwa 250-letnie buki, a w okolicach Mariańskiego Mostu (pomiędzy miejscowo- ściami Lipy a Rybakowo) niezwykłą 300-letnią lipę o obwodzie 220 cm i wys. 24 m. Oprócz pojedynczych drzew, wśród pomników przyrody zna- lazły się też ich skupiska np. grupa 3-ech buków w okolicy leśniczówki Dzicz (o obwodzie 347, 382 i 415 cm) i Smolarki (wiek 300 lat; obw. 290, 310 i 320 cm) oraz 6-ciu buków 250-letnich o obwodzie od 331 do 432 cm i wys. 28 m w Santocku. Pomniki przyrody to nie tylko twory przyrody ożywionej, również jej nieożywionej części. Niemymi świadkami epoki lo- dowcowej w gminie Kłodawa są między innymi trzy głazy narzutowe, dwa znajdujące się w okolicy leśniczówki Dzicz i jeden największy o obwodzie 250 cm i wys. 135 centymetrów w Mironicach Kostrzyn ------Wiąz szypułkowy - Lipa szerokolistna - 6 dębów szypułkowych - 2 topole kanadyjskie - Topola biała Santok ------Na obszarze gminy znajdują się 4 pomniki przyrody – drzewa w Santoku, Nowym Polichnie i Lipkach Małych Witnica ------Grupa jesionów wyniosłych – park przypałacowy w Dąbroszynie - Grupa dębów – park przypałacowy w Dąbroszynie - Miłorząb japoński – park przypałacowy w Dąbroszynie - Grupa buków – park w Sosnach - Grupa dębów – park w Sosnach - Topola biała, grab, dąb szypułkowy, klon srebrzysty, wiąz, lipa szerokolistna – Kamień Wielki, działka gminna

59 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

- Grupa dębów – Mosina, działka gminna - Platan klonolistny – Dąbroszyn, działka gminna - Cis pospolity – Witnica, działka prywatna - Grupa dębów i wiązów- Witnica, działka gminna

POWIAT KROŚNIEŃSKI Na terenie Powiatu Krośnieńskiego za pomniki przyrody uznano 83 okazy przyrody. Są to głównie kilkusetletnie drzewa. Na szczególną uwagę zasługuje najgrubszy i najstarszy w Polsce, rosnący na terenie wsi Komorów, liczący ponad 400 lat wiąz szypułkowy. Bytnica ------„Stary Las”, na którego terenie znajduje się 11 drzew pomnikowych. Aleje Dębowe w Gryżynie – znajdują się na północ od Gryżyny. Dąbie ------Ciemnice: Dąb szypułkowy przy ulicy Łąkowej, 445 cm obwodu - Lubiatów: Lipa drobnolistna, wiek ok. 500 lat w Lubiatowie - Kosierz: Park o pow. 5,5 ha, założony w układzie krajobrazowym w poł. XIX w. Jest tam 39 gatunków krzewów i drzew, a niektóre z nich mają charakter pomnikowy Gubin – gmina ------Wiąz – najstarszy w Europie - w obwodzie 710 cm, zlokalizowany w miejscowości Komorów Krosno Odrzańskie ------Pomnikami przyrody na terenie Gminy Krosno Odrzańskie są ponad 200- letnie dęby szypułkowe znajdujące się w Krośnie Odrz,(ul. Bohaterów Wojska Polskiego, Parkowa i Szkolna) oraz w Osiecznicy przy ul. Krośnieńskiej

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Dęby szypułkowe o obwodzie pnia 450-520 cm, wys. 21,5-25 m, ro- snące w obrębie ewidencyjnym Sokola Dąbrowa - Sosna pospolita o obwodzie pnia 295 cm, wys. 22 m, rosnąca w obrębie ewidencyjnym Dąbrowka - 5 dębów szypułkowych o obwodzie pnia 360-485 cm, wys. 22-25 m, rosnące w obręb: Chycina, Temlpewo, Sokola Dąbrowa - Stanowisko bluszczu pospolitego na pow. 0,03 ha, rosnącego na robi- nii akacjowej - 2 wiązy szypułkowy o obwodzie pnia 220-240 cm i wys. 25-26 m, ro- snące w obrębie ewidencyjnym Popowo - Czereśnia ptasia o obw. pnia 120 cm i wys. 23 m, rosnąca w obrębie ewidencyjnym Popowo - 3 dęby szypułkowe o obw. pnia 360-750 cm i wys. 23-28 m, rosnące w obrębie ewidencyjnym Chycina - Grupa drzew – 13 szt. – dęby szypułkowe o wymiarach (obw. pnia x wys.) 440 cm x 25 m, 430 cm x 24 m, 430 cm x 26 m, 530 cm x 27 m, 370 cm x 25 m, 260 cm x 24 m, 340 cm x 24 m, 370 cm x 25 m, 410 cm x 23 m, 510 cm x 24 m, 270 cm x 22 m, 270 cm x 23 m, 370 cm x 24 m, rosnące w ob- rębie ewidencyjnym Chycina - Powierzchniowy pomnik przyrody o nazwie „Las nad źródliskiem” sta- nowiący wyjątkowy ekosystem w skali regionu, porośnięty drzewami i krzewami zasiedlony przez różnorodne gatunki płazów, gadów, ptaków i ssaków. Pow. obiektu wynosi 6,88 ha

60 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

Przytoczna ------2 wiązy szypułkowe – obw. 530 i 590 cm, wys. 19 i 20 m; wieś Twierdzielewo - Lipa drobnolistna – obw. 720 cm, wys. 16 m; Nadleśnictwo Między- rzecz, Leśnictwo Dłusko - Aleja 86 szt. dębów szypułkowych – obw. 200-320 cm, wys. 15-24 m; wieś Dłusko - Jesion wyniosły – obw. 360 cm, wys. 25 m, wieś Nowa Niedrzwica (przy drodze obok parku Zakładu Rolnego) - Wiąz szypułkowy – obw. 320 cm, wys. 15 m, parki i zabudowania byłe- go Kombinatu Rolnego w Przytocznej - Lipa drobnolistna – obw. 450 cm, wys. 22 m, obok PDPS w Rokitnie - 2 dęby szypułkowe – obw. 650 i 410 cm, wys. 25 m, wieś Rokitno - Buk pospolity odmiana purpurowa – obw. 390 cm, wys. 22 m, wieś Wierzbno przy budynku administracyjnym RZD - Aleja 47 szt. Dębów szypułkowych – obw. 200-380 cm, wys.15-23 m, przy parku wiejskim w Wierzbnie - 2 dęby szypułkowe – obw. 530 i 560 cm, wys. 20 i 25 m, wieś Przytoczna - Klon jawor – obw. 460 cm, wys. 27 m, wieś Przytoczna - Lipa drobnolistna – obw. 470 cm, wys. 16 m, wieś Wierzbno (przy budynku administracyjnym RZD) - 2 dęby szypułkowe – obw.580 i 600 cm, wys. 24 m, wieś Wierzbno - Stanowisko gniazdowania czapli siwej, 73 gniazda zasiedlone w drz- nie sosnowym 190 lat, na powierzchni wydzielenia - 2,16 ha, Nadle- śnictwo Międzyrzecz, Leśnictwo Rokitno - Cis wiek 850 lat, obw. 258 cm, wys. 10 m, wieś Goraj Pszczew ------Dąb szypułkowy – obw. 600 cm, wys. 25 m, wieś Szarcz - 2 wierzby kruche – obw. 395 i 385 cm, wys. 23 i 24 m, wieś Pszczew - Dąb szypułkowy – obw. 475 cm, wys. 21 m, wieś Zielomyśl - Wiąz szypułkowy – obw. 450, wys. 22 m, wieś Stoki - Lipa drobnolistna – obw. 465 cm, wys. 24 m, wieś Pszczew - 3 dęby szypułkowe – obw. 420 -590 cm, wys. 19-22 m, wieś Policko - Lipa drobnolistna – obw. 370 cm, wys. 21 m, wieś Policko, w parku - Jesion wyniosły – obw. 370 cm, wys. 21 m, wieś Pszczew w parku po byłym PGR - Modrzew europejski – obw. 242 cm, wys. 17 m, Nadleśnictwo Bolewice Leśnictwo Silna - Lipa drobnolistna – obw. 620 cm, wys. 18 m, wieś Pszczew, pole po byłym PGR - 5 dębów szypułkowych – obw. 360, 385, 400, 410 i 605 cm, wys. 15-18 m, Nadleśnictwo Trzciel, Leśnictwo Policko - Dąb szypułkowy – obw. 450 cm, wys. 26 m, wieś Policko, Leśnictwo Pszczew - Dąb szypułkowy – obw. 525 cm, wys. 22 m, Nadleśnictwo Trzciel, Leśnictwo Pszczew - Topola czarna – obw. 486 cm, wys. 25 m, 2 sztuki, wieś Policko Skwierzyna ------2 dęby szypułkowe – leśnictwo Stary Dworek - 3 platany klonolistne i 3 dęby szypułkowe – posesja szkoły Murzynowo - Dęby wiek 400 lat – Zawarcie Skwierzyna i osada leśna Gaj - Dąb wiek 500 lat - droga na Stare Polichno - Dąb wiek 600 lat – Murzynowo - droga na Stare Polichno Trzciel ------Stanowisko roślinne rojnika pospolitego – leśnictwo Bolków, oddz. 343., na pow. 100 m²

61 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

- Lipa szerokolistna – Trzciel na zbiegu ulic Zbąszyńskiej i Parkowej, o obw. 329 cm i wys. 17 m - 2 dęby szypułkowe – stary cmentarz ewangelicki w Sierczynku, o obw. 385 i 385 cm i wys. 19 i 20 m - Dąb szypułkowy – w Jasieńcu na posesji Mariana Napierały, o obw. 498 cm i wys. 23 m - Dąb szypułkowy – Sierczynek przy posesji Leona Zielińskiego, o obw. 545 cm i wys. 19 m - Dąb szypułkowy – Trzciel w lesie komunalnym, 40 m od trasy A2, o obw. 445 cm i wys. 25 m - Dąb szypułkowy – Leśnictwo Czarny Dwór, oddz. 299g., o obw. 505 cm i wys. 22 m - Wiąz szypułkowy – Leśnictwo Czarny Dwór, o obw. 295 i wys. 25 m - Wiąz szypułkowy – Leśnictwo Nowy Świat, o obw. 440 i wys. 27 m - 4 dęby szypułkowe – Leśnictwo Czarny Dwór, o obw. 370, 390, 410, 475 cm i wys. 24 - 25 m - 2 dęby szypułkowe – Lutol Mokry 48, obok budynku fundacji „Nasz Dom”, o obw. 490 i 510 cm i wys. 29 i 28 m

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------„Sosna Francuzów” – ok. 200-letni dąb (łac. quercus robur) o obwodzie pnia ok. 500cm. Dąb znajduje się nieopodal wsi Królikowice. Drzewo to jest bezpośrednim świadkiem wydarzeń historycznych, jakie miały miejsce w jego pobliżu. W jego sąsiedztwie w 1813 r. przez 2 miesiące stacjonowały w liczbie ok. 8-11 tyś. żołnierzy powracające z kampanii rosyjskiej spod Moskwy wojska francuskie. Ich dowódcą był Marszałek Polowy Cesarza Francji Napoleona Bonaparte – Edouard Adolphe Casi- mir Joseph Mortier (1768-1835) Kożuchów ------Cis pospolity - Kożuchów, park miejski; obw. 150 cm, wys. 12 m, wiek ok. 700 lat - Głaz narzutowy "Czarci Kamień"; Bulin; wym. 300x200x200 - 5 dębów szypułkowych; Kożuchów, park miejski; obw. 530, 450, 425, 345, 285 cm, wys. 25 m, wiek ok. 500-600 lat - 3 modrzewie europejskie; Kożuchów, park miejski; obw. 350, 325, 275 cm, wys. 25 m, wiek 300 lat - Platan klonolistny; Radwanów; obw. 415 cm, wys. 25 m, wiek ok. 250 lat - 2 dęby szypułkowe; Bielice; obw. 525, 355, wys. 30, 25 m, wiek ok. 300-400 lat - 6 dębów szypułkowych: Czciradz, obw. 391, 500, 452, 416, 445, 450 cm, wys. 25-30, wiek ok. 300-350 lat - 2 dęby szypułkowe; Drwalewice; obw. 560, 400 cm, wys. 25-30m, wiek 350 lat - 2 dęby szypułkowe; Studzieniec; obw. 350, 333 cm, wys. 25 m, wiek ok. 300 lat - 3 lipy drobnolistne; Broniszów; obw. 332, 353, 372 cm, wys. ok. 30 m, wiek ok. 200 lat - 3 dęby szypułkowe; Broniszów; obw. 300, 343, 361 cm, wys. 38, 38, 39 m, wiek ok. 250 lat - Dąb błotny; Mirocin Górny; obw. 422, wys. 35 m, wiek ok. 250 lat - 2 dęby szypułkowe; Mirocin Górny; obw. 474, 500 wys. 36, 39 m, wiek ok. 350 lat - Buk zwyczajny; Mirocin Górny; obw. 437 cm, wys. 33 m, wiek ok. 300 lat - Lipa drobnolistna; Mirocin Górny; obw. 405 cm, wys. 31, wiek ok. 250 lat - 2 dęby szypułkowe; Książ Śląski; obw. pni 352, 325 cm, wys. 19 m, wiek ok. 250 lat

62 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

- 2 dęby szypułkowe; Solniki; obw. 290 i 410 cm, wys. 18 i 28 m, wiek ok. 200 i 300 lat - 4 topole białe, białodrzew; Solniki; obw. 390, 440, 355, 450 cm, wys. 25-30 m, wiek ok. 200 lat - Buk zwyczajny; Solniki; obw. pnia 360 cm, wys. 22 m, wiek ok. 250 lat - 4 lipy drobnolistne; Solniki; obw. 360, 350, 330, 644 cm, wys. 22-28 m, wiek ok. 300 lat - 3 dęby szypułkowe; Solniki; obw. 290, 450, 455 cm, wys. 20-25m, wiek 300 lat - Platan klonolistny; Czciradz; obw. 320 cm, wys. 22 m, wiek 200 lat - 3 topole czarne; Czciradz; obw. 358, 390, 564 cm, wys. 22-25 m, wiek ok. 150 lat - 5 dębów szypułkowych; Radwanów; obw. 330, 306, 300, 365, 315 cm, wys. 22-25 m, wiek ok. 250 lat - Lipa drobnolistna; Radwanów; obw. 337 cm, wys. 26 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Radwanów; obw. 330 cm, wys. 22 m, wiek ok. 250 lat - Platan klonolistny; Radwanów; obw. 415 cm, wys. 25 m, wiek ok.250 lat - Buk zwyczajny; Kożuchów; obw. 415 cm, wys. 20 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Dziadoszyce; obw. 320 cm, wys. 22 m, wiek ok. 250 lat - 2 dęby szypułkowe; Działoszyce; obw. 387, 344 cm, wys. 24 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Lasocin; obw. 420 cm, wys. 26 m, wiek ok. 250 lat - Buk zwyczajny; Lasocin; obw. 385 cm, wys. 18 m, wiek ok. 250 lat - Cis pospolity; Lasocin; Obw. pnia 80 cm, wys. 10 m, wiek ok. 150 lat - Dąb szypułkowy; Drwalewice; obw. 390 cm, wys. 28 m, wiek ok. 250 lat - Lipa drobnolistna; Drwalewice; obw. 355 cm, wys. 26 m, wiek ok. 250 lat - 2 dęby szypułkowe; Drwalewice; obw. 360 i 370 cm, wys. 28 i 30 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Czciradz; obw. 525 cm, wys. 30 m, wiek ok. 250 lat - Klon zwyczajny: Czciradz; obw. 290 cm, wys. 18 m, wiek ok. 150 lat - Buk zwyczajny: Kożuchów; obw. 337 cm, wys. 26 m, wiek ok. 250 lat - Wierzba płacząca; Kożuchów; obw. 337 cm, wys. 26 m, wiek ok. 250 lat - Topola biała, białodrzew; Kożuchów; obw. 515 cm, wys. 37 m, wiek ok. 200 lat - Cypryśnik błotny; Kożuchów; obw. 209 cm, wys. 17 m, wiek ok. 150 lat - Miłorząb japoński; Kożuchów; obw. 139 cm, wys. 16 m, wiek ok. 150 lat - Platan klonolistny; Kożuchów, ul. Chopina; obw. 370 cm, wys. 35 m, wiek ok. 250 lat - Buk zwyczajny ;Kożuchów, park przy ul. Nowosolnej; obw. 335 cm, wys. 40 m, wiek ok. 250 lat - Platan klonolistny; Studzieniec, park PGR; obw. 365 cm, wys. 34 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Studzieniec, gm. Kożuchów, park PGR; obw. 430 cm, wys. 28 m, wiek ok. 300 lat - Dąb szypułkowy; Studzieniec, koło stawu PGR; obw. pnia 320 cm, wys. 32 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Studzieniec; obw. 370 cm, wys. 24 m, wiek ok. 250 lat - 2 dęby szypułkowe; Radwanów; obw. 410 i 420 cm, wys. 30 i 35 m, wiek ok. 350 lat - Lipa drobnolistna; Radwanów; obw. 280 cm, wys. 28 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Radwanów; obw. 320 cm, wys. 27 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Broniszów; obw. 330 cm, wys. 30 m, wiek ok. 250 lat - Dąb szypułkowy; Kożuchów, ul. Zielonogórska 17; obw. 340 cm, wys. 34 m, wiek ok. 250 lat - 5 dębów szypułkowych; Solniki; obw. pni 450, 390, 355, 345, 460 cm, wys. 37, 36, 34, 34, 37 m, wiek ok. 300-500 lat

63 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

- Buk zwyczajny; Kożuchów, przy budynku Rejonu Dróg Publicznych; obw. 350 cm, wys. 23 m, wiek ok. 300 lat - Cis pospolity; Kożuchów, przy budynku Rejonu Dróg Publicznych; 2 zrosty o obwodzie 60, 45 cm, wys. 8 m - Dąb szypułkowy; Leśnictwo Solniki; obw. 398 cm, wys. 25 m - Aleja lipy drobnolistnej; Broniszów Nowa Sól – miasto ------Platanus acerifolia – mieszaniec Platanu z Półwyspu Bałkańskiego z Platanem Ameryki Północnej. Obw. 530 cm, wys. 46 m - Platan Klonolistny, 2 szt. – wiek ok. 200 lat - Dąb szypułkowy 200 lat - obw. 388 cm, wys. 22 m. Wiek 200-310 lat – szt. 17 - Cis pospolity – wiek ponad 200 lat - Lipa drobnolistna – ok. 260 lat - Miłorząb japoński – ok. 160 lat - Cypryśnik błotny – ok. 160 lat - Jesion wyniosły – ok. 210 lat. tel: 068 459-03-31 Nowa Sól – gmina ------Jałowiec pospolity drzewo wielopienne, Radosławie - Dąb szypułkowy Lubieszów - Skupienie drzew - dąb szypułkowy Stara Wieś - Dąb szypułkowy Buczków - Lipa drobnolistna, dąb szypułkowy i jasion wyniosły Chełmek - Skupienie drzew - Lipa drobnolistna Lubięcin - Buk zwyczajny Lubięcin - Wiąz szypułkowy Przyborów - Skupienie drzew - Dąb szypułkowy Lubieszów Siedlisko ------Dąb szypułkowy o obw. 560 cm, wys. 30 m – Siedlisko wał ochronny 100 m od fosy Zamku, 2 Topole czarne o obw. 360 cm, wys. 25 m – Kierzno w pasie drogi wojewódzkiej; 4 dęby o obw. 290-410, wys. 40-45 m – na trasie Piękne Kąty – Różanówka

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Ścieżka Przyrodniczo-Edukacyjna w Bieganowie Ośno Lubuskie ------Dąb szypułkowy o wys. 35 m i obw. 400 cm – obręb ewidencyjny Ra- dachów - Głaz narzutowy o obw. 710 cm – obręb ewidencyjny Trześniów - Stanowisko rozrodu jelonka rogacza – obręb ewid. Trześniów, www.osno.pl Kontakt: Nadleśnictwo Ośno Lubuskie, ul. Rzepińska 11, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-74-03 Słubice ------Na terenie Gminy Słubice znajduje się pięć pomników przyrody. 4 dęby znajdują się w mieście Słubice, przy ul. Kopernika, Wodnej, Sportowej oraz na placu Wolności, a 1 dąb znajduje się na działce w obrębie Drzecin

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Drawieński Park Narodowy - Dęby (wiek ponad 100 lat) - rezerwat „Dębina” - 130-letnia buczyna - rezerwat „Stare Buki”

64 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

- Głaz polodowcowy - rezerwat „Grabowy Jar” - Głaz w wodzie - rezerwat „Drawski Matecznik” - Stare drzewa pomnikowe - rezerwat „Wyspy na jeziorze Ostrowiec” - Pomnikowe dęby i buki - rezerwat „Źródliskowy Grąd” Drezdenko ------W pobliżu wsi Karwin (Leśnictwo Ustronie) - 3 buki pospolite, 3 dęby szypułkowe - Przy drodze leśnej w Grotowie (Leśnictwo Grotów) – daglezja - 50 metrów od drogi leśnej w Lubiatowie (Leśnictwo Lubiatów) – dąb szypułkowy - Nad jeziorem Łąkie (Leśnictwo Kościelec) – dąb bezszypułkowy - Przy budynku mieszkalnym nr 39 w Zielątkowie (Leśnictwo Kościelec) – dąb szypułkowy - Droga leśna w Gościmiu – buk pospolity i dąb szypułkowy - Żywotnik olbrzymi - najgrubsze drzewo tego gatunku w Polsce o obw. 525 cm, przy osadzie Dziuplina - leśnictwo Dębogóra - Lipa drobnolistna - obw. 304 cm, przy domku myśliwskim KŁ "Knieja" - leśnictwo Smolarz - Dąb szypułkowy - obw. 405 cm, przy domku myśliwskim KŁ "Knieja" - Dąb szypułkowy - obw. 530 cm, przy wsi Mierzęcin - leśnictwo Mierzęcin - Dąb szypułkowy - obw. 542 cm, między wsiami Mierzęcin i Podlesiec - leśnictwo Mierzęcin - Modrzew europejski (projekt) - aleja 26 drzew o obwodach 160-300 cm, przy trasie Klesno-Dobiegniew - leśnictwo Czarny Las - Wierzba płacząca – Ogródek Jardanowski – Drezdenko - Dąb szypułkowy – ul. Kościuszki, Drezdenko - Cis pospolity – ul. Niepodległości, Drezdenko - Żywotnik olbrzymi i dąb szypułkowy – Cmentarz Komunalny - Drezdenko - Cis pospolity – skrzyżowanie ulic Kościuszki i Marszałkowskiej – Drezdenko Strzelce Krajeńskie ------POMNIKI PRZYRODY - Dąb szypułkowy obw. 590 cm, wys. ok. 30 m, rośnie na skraju plaży nad jeziorem Buszewo - Dąb szypułkowy obw. 470 cm, wys. ok. 21 m, na poboczu szosy z Tuczna do Chłopowa - Lipa drobnolistna obw. 285 cm, wys. ok. 21 m, rośnie w Tucznie na rozjeździe dróg - Dąb szypułkowy obw. 580 cm, wys. ok. 23 m, blisko brzegu jez. Wielgie - Lipa drobnolistna obw. 580 cm, wys. ok. 23 m Gardzko - Skupienie drzew - 2 Dęby szypułkowe obw. 470 cm, 365 cm, wys. ok. 25 m, Gardzko - Skupienie drzew - 3 Buki pospolite obw. 360, 420 i 460 cm, wys. od 27 do 30 m, Gardzko, rosną w wąwozie przy drodze brukowanej z Gardz- ka do Zwierzyna - Dąb szypułkowy - obw. 630 cm, wys. 30 m, Buszów, obr. leśny Wila- nów, Leśnictwo Wielisławice - Skupienie drzew - Żywotnik olbrzymi – 3 szt. o obwodach: 190, 220 i 230 cm, wys. od 28 m, obr. leśny Wilanów, rosną na południe od mostu na rzece Pełcz we wsi Wilanów - Klon jawor - obw. 510 cm, wys. 28 m, obr. leśny Wilanów, Leśnictwo Wielisławice, rośne na skraju lasu na południe od wsi Wilanów przy drodze do Santoczna - Skupienie drzew - Lipa drobnolistna - 4 sztuki o obwodach 360-450 cm, wys. 29-32 m, rosną w Ogardach w parku

65 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

- Klon jawor - obw. 505 cm, wys. 21 m, rośnie ok. 500 m na północny- wschód od wsi Ogardy przy drodze gminnej POMNIKI PRZYRODY NIEOŻYWIONEJ - głazy narzutowe (eratyki), są pozostałością po zlodowaceniu środkowoeuropejskim zwanym także zlo- dowaceniem Warty. - Głaz narzutowy przy drodze ze Strzelec Krajeńskich do Gardzka - obw. 840 cm, wys. 3,4 m, umiejscowiony na północny-zachód od wsi Gardz- ko, na skraju szosy do Strzelec Kraj. - Głaz narzutowy przy drodze z Bobrówka do Machar - dł. 7,90 m, maks. szer. sięga 390 cm, a wys. 1,2 m, umiejscowiony jest na terenie pola uprawnego, na południowym stoku wyniesienia morenowego, po pół- nocnej stronie drogi prowadzącej z Bobrówka do Machar. Tradycyjna nazwa - „Szeroki Kamień”. Obecnie obiekt ten zyskał nową nazwę zwyczajową - „Leżący Słoń” - Głaz eratyczny położony jest ok. 2 km na północny-zachód od zabu- dowań wiejskich, od Żabicka przy drodze do Jarosławca w obrę-bie lasu. Jego maksymalna dł. wynosi 4,4 m, szerokość dochodzi do 3,4 m, a wysokość do ok. 2,2 m. Wśród okolicznych mieszkańców znany jest jako „Czarci Głaz”

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Kołczyńskie Dęby 400-500 letnie - Pięć pojedynczych pomników przyrody (dęby) na terenie gminy Krzeszyce Lubniewice ------Lipa - obw. 621 cm, wys. 21 m, wiek 300 lat, Lubniewice na podwórzu szkoły - Grab dębolistny - obw. 190 cm, wys. 30 m, wiek 160 lat, park zamkowy - Głaz narzutowy (Diabli Kamień) - obw. 920 cm, PGR Lubniewice - Dąb - obw. 690 cm, wys. 16 m, wiek 700-800 lat, PGR Lubniewice - Grupa drzew, 5 buków posp. - obw. 314-345 cm, wys. 33-36 m, park zabytkowy w Gliśnie - Grupa drzew, 4 jesiony wyniosłe - obw. 251-314 cm, wys. 30-36 m, park zabytkowy w Gliśnie - Lipa drobnolistna - obw. 377 cm, wys. 21 m, czteropniowa, park zabytkowy w Gliśnie - Klon jawor - obw. 314 cm, wys. 31 m, park zabytkowy w Gliśnie - Dąb szyp. - obw. 501 cm, wys. 25 m, plac kasztanowy w Lubniewicach - Buk zwycz. - obw. 256 cm, wys. 25 m, N-ctwo Skwierzyna - Dąb szyp. - obw. 304 cm, wys. 19 m, N-ctwo Skwierzyna - Głaz narzutowy (Sobierajski Kamień) - obw. 500 cm, wys. 2,7 m, wieś So- bieraj - Świerk posp. - obw. 285 cm, wys. 25 m, N-ctwo Skwierzyna Słońsk ------Nadleśnictwo Lemierzyce - głaz narzutowy, obw.1120 cm - Przyborów, przy budynku przepompowni - topola czarna, obw. 653 cm, wys. 27 m - Słońsk – park - dąb szypułkowy, obw. 460 cm, wys. 28 m - Słońsk – Plac Zamkowy - lipa szerokolistna, obw. 380 cm, wys. 24 m Sulęcin ------Aleja cyprysików i żywotników zachodnich, aleja lip szerokolistnych, 2 żywotniki zachodnie, 2 klony jawory, modrzew europejski, 2 lipy szerokolistne, dąb czerwony, 4 lipy drobnolistne, 2 dęby szypułkowe,

66 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

3 buki zwyczajne, wiąz górski, platan klonolistny, grupa cyprysików, klon srebrzysty, cyprysik groszkowy, robinie akacjowe - Aleja lip szerokolistnych, aleja daglezji zielonych, 7 dębów szypułko- wych, grupa lip szerokolistnych, cis pospolity, klon polny, klon srebrzysty, 2 żywotniki zachodnie, jesion wyniosły, topola czarna, lipa szerokolistna, cyprysiki groszkowe, świerk pospolity, grupa daglezji zielonych, brzoza brodawkowata, sosna zwyczajna, grab zwyczajny, buk zwyczajny, modrzew europejski, głaz narzutowy - Wzdłuż miejsc, w których znajdują się pomniki przyrody, został wytyczony szlak turystyczny pn. „Szlakiem sulęcińskich pomników przyrody” Torzym ------Dąb o obw. 620 cm, wys. 27 m, wiek 350 lat, wieś Gądków – park - Dąb szypułkowy o obw. 400 cm, wys. 20 m, we wsi Boczów – plac przykościelny - Dąb szypułkowy o o obw. 430 cm, wys. 25 m, wieś Bobrówko – plac przykościelny - Dąb szypułkowy o obw. 510 cm, wys. 20 m, Gądków Wielki, ul. Dworcowa 2 - Głóg jednoszyjkowy o obw. 105 cm, wys. 8 m, Gądków Wielki, ul. Dworcowa 2 - 3 dęby szypułkowe o obw. 650, 630 i 350 cm, wys. 25 m, N-ctwo Torzym - Grupa drzew – 2 cisy pospolite o obw. 260, 208 cm, wys. 12 m, w miej- scowości Gądków Mały - Dąb szypułkowy o obw. 370 cm, wys. 25 m, N-ctwo Torzym - Grupa drzew – 6 dębów szypułkowych o obw. 350-600 cm, wys. 23 m, N-ctwo Torzym - Aleja dębów szypułkowych 73 drzewa, o obw. 250-380 cm, wys. 15-25 m droga Mierczany – Dębrznica - Jałowiec pospolity o obw. 84 cm, od ziemi 4 pnie, N-ctwo Torzym - 2 dęby szypułkowy o obw. 420 i 460 cm, N-ctwo Cybinka

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Łagów ------Na terenie Łagowskiego Parku Krajobrazowego znajduje się kilka ciekawych pomników przyrody. Są to stare dęby, buki, sosny oraz Tulipa- nowiec Amerykański Szczaniec ------Głaz narzutowy – Smardzewo - Dąb szypułkowy, obw. 500 cm, Wilenko park - 12 dębów szypułkowych, 2 lipy szerokolistne, dąb szypułkowy, Szcza- niec park - 5 dębów szypułkowych, rezerwat „Grodziszcze” - 3 jesiony wyniosłe i 2 dęby szypułkowe, Myszęcin park Świebodzin ------Miłorząb dwuklapowy – pomnik przyrody w Świebodzinie przy ul. Zamkowej - Dąb szypułkowy – Rzeczyca - Dęby szypułkowe – 6 szt. Jordanowo

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Sosna czarna: unikatowy okaz na skalę krajową. Jest to najgrubsza sosna czarna w Polsce i trzecia co do wysokości. Znajduje się na terenie Zespołu Pałacowego w Sławie

67 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

Szlichtyngowa ------O znaczeniu lokalnym: podlegające ochronie jako pomniki przyrody 33 twory przyrody (w parku w Jędrzychowicach - 4, w parku w Górczynie - 14, w parku w Starych Drzewcach - 10, w parku w Wyszanowie - 1, (w oddziale leśnym Nadleśnictwa Włoszakowice - 4) - O znaczeniu ponad lokalnym: Odrzański Park Krajobrazowy na terenie trzech mezoregionów geograficznych - Pradolina Wrocławska, Obni- żenie Ścinawskie, Pradolina Głogowska Wschowa ------Dąb szypułkowy o obw. 507 cm, wys. 15 m liczy sobie 400 lat i znajduje się przy ulicy Garbarskiej we Wschowie - Kolejny dąb szypułkowy znajdujący się przy ul. Obrońców Warszawy we Wschowie, obw. 630 cm, wys. 18 m, liczy sobie 400 lat - Jałowiec pospolity ma obw. 80 cm, wys. 10 m i szacuje się jego wiek na 400 lat. Jałowiec znajduje się na terenie Leśnictwa Mały Bór (Nad- leśnictwo Włoszakowice)

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Najokazalszym pomnikiem jest 200-letni dąb szypułkowy „Kazimierz”, o obwodzie 432 cm, wys. 28 m, rozpiętości korony 24 m, rosnący w rezerwacie, przy leśniczówce Laski - Aleja Lipowa o charakterze zabytkowym, dł. 900 m, szer. 10 m. I poło- wa XIX w. Położona w obrębie miasta Babimost, ul. Lipowa - Klon jawor o obw. 350 cm, wys. 20 m, wiek 160 lat. Położony na terenie leśnictwa Wąchabno - Dąb szypułkowy o obw. 370 cm, wys. 20m, wiek 160 lat, położony na skraju jeziora przy drodze Kolesin – Stare Kramsko - Lipa szerokolistna o obw. 770 cm, położona we wsi Kolesin, lewa strona drogi w kierunku St. Kramska nad jeziorem - Wiąz o obw. 310 cm, wys. 25 m, położony na terenie parku w Kolesinie - Wiąz o obw. 360 cm, wys. 25 m, położony w parku w Kolesinie - Klon zwyczajny o obw. 280 cm, wys. 15 m, położony na terenie parku w Kolesinie Bojadła ------Dąb szypułkowy – Bojadła - Dąb szypułkowy – Przewóz - Dąb bezszypułkowy – Klenica - Skupienie drzew o unikatowym pokroju tzw. Wiekowa Sośnina – Pólko - Skupienie drzew „Tańczące Sosny” Susłów Czerwieńsk ------Dąb szypułkowy w Sudole - Platan klonolistny w Nietkowie - Cis pospolity zrośnięty w szyi korzeniowej z 7 pni w Będowie - Dąb szypułkowy zrośniety z 3 pni w Nietkowie - Dąb szypułkowy w Będowie, Nietkowicach, Czerwieńsku i Sycowicach Kargowa ------Buk zwyczajny – park miejski, Kargowa przy ul. Wolsztyńskiej - Dąb szypułkowy – Kargowa, ul. Ogrodowa 3 - Dąb szypułkowy i topola czarna - Wojnowo, park przy szpitalu - Dąb szypułkowy – Stary Jaromierz, posesja nr 19 - Długosz królewski /paproć/ – Karszyn, leśniczówka

68 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

Nowogród Bobrzański ------Dęby szypułkowe – wiek 350-600 lat, obw. 300-600 cm, Wysoka - Dęby szypułkowe – wiek 300 lat, obw. 300-420 cm, Park Zdrojowy w Nowogrodzie Bobrzańskim - Leśne kandelabry – wiek 125 lat - Dąb szypułkowy – wiek ok. 450 lat, obw. 700 cm, Dobroszów Mały Sulechów ------Głaz narzutowy. Na skwerze przy ul. Wojska Polskiego i Zielonej. Jest to granit różowy średnioziarnisty, masywny. Wymiary głazu obw. 1090 cm, wys. 165 cm - Głaz narzutowy tzw. eratyk Łęgowski. Wys. głazu 2 m, a obw. u pod- stawy 15 m, na powierzchni głazu znajduje się napis "runiczny" o dł. ok. 260 cm i wys. 12 cm - Głaz narzutowy. Znajduje się na skwerze przy wieży ciśnień, rozwidlenie ulic 31 Stycznia i Poznańskiej. Wys. głazu 220 cm, a jego obw. 450 cm - Morwa biała (Morus alba). Rośnie na skwerze u zbiegu ulic 31 Stycz- nia i Poznańskiej. Jest najgrubszą morwą w Europie o obw. 412 cm, wiek 250 lat - Cypryśnik błotny. Rośnie przy banku BZWBK przy ulicy Niepodległości, obw. 295 cm, a wys. 16,5 m. Rozpiętość korony ok. 9 m, a wiek ok. 180 lat - Dąb szypułkowy. Rośnie w pobliżu Bramy Krośnieńskiej przy Grocie Matki Boskiej na Pl. Kościelnym. Obw. drzewa 350 cm, wys. 27 m, a wiek ok. 250 lat - Na terenie Sulechowa ten gatunek dębu będący pomnikami przyrody rosną jeszcze: w parku przy ul. Armii Krajowej w parku obwodnicowym na terenie PWSZ w Sulechowie o obw. 420 cm, wys. 25 m; o obw. 384 cm i wys. 25 m; o obw. 375 cm i wys. 25 m, przy ul. Krańcowej o obw. 360 cm, przy ul. 31 Stycznia o obw. 380 cm, przy ul. Żeromskiego o obw. 400 cm i wys. ok. 20 m, na os. Konstytucji 3 Maja o obw. 410 cm, rzadka w Polsce odmiana sztrzępolistna dębu szypułkowego o obw. ok. 120 cm - Klon zwyczajny. Rośnie w parku przy ul. Armii Krajowej, obw. 334 cm, pień podwójny, wys. ok. 20 m - Miłorząb japoński. Rośnie przy gmachu auli PWSZ w Sulechowie. Jego obw. 90 cm, wys. 15 m, a wiek ok. 70 lat - Wierzba biała. Rośnie przy ulicy Łąkowej. Wierzba ta jest jedną z najgrubszych w Polsce. Dwupniowa o obw. 810 cm - Jesion wyniosły. Rośnie w parku przy ul. Polnej, obw. 445 cm, wys. 25 m - Iglicznia trójcierniowa, glediczia. Okaz rosnący przy Szkole Podstawo- wej Nr 1 przy ul. 31 Stycznia Trzebiechów ------Drzewa pomnikowe w parku pałacowym w Trzebiechowie. Pomnikowa Aleja dębów Zabór ------Dąb szypułkowy "Napoleon", wiek ~655 lat, obręb Tarnawa - Dęby szypułkowe, obręb Zabór, obręb Tarnawa i "Kapral", wiek ~300 lat Zielona Góra – gmina ------Na terenie Gminy Zielona Góra występują następujące pomniki: - 2 dęby bezszypułkowe – 200 lat i 2 dęby 250 lat, leśnictwo Łężyca - Głaz narzutowy - leśnictwo Łężyca - Dąb szypułkowy - 200 lat, leśnictwo Łężyca i 300 lat, leśnictwo Świdnica - 5 dębów bezszypułkowych, nadleśnictwa Nowa Sól, 1 wiąz szypułkowy - 1 dąb szypułkowy o wys. 27 m, wiek ok. 140 lat, nadleśnictwo Przytok

69 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

POWIAT ŻAGAŃSKI Iłowa ------W parku w Iłowej – kolekcja różaneczników, aleja grabów, 9 dębów, buk, platan, 2 lipy - W parku Borowe – dęby, buki, akacje, w Czernej – dęby Małomice ------Miłorząb japoński – o obw. 255 cm, wys. 20 m, rośnie w Małomicach nad zalewem miejskim - 4 dęby szypułkowe o obw. 410-630 cm, wys. 35-37 m rosną nad kana- łem Młynówka, Małomice Szprotawa ------Na terenie gminy zarejestrowanych jest 83 pomniki przyrody, w tym dwa to płaty bluszczu pospolitego. Najcenniejsze jednak to najstarszy w Polsce dąb szypułkowy „Dąb Chrobry”, liczący sobie 750 lat a jego obwód wynosi 985 cm oraz najstarszy w kraju Skrzydłorzech kaukaski o obw. pnia 460 cm i wieku przeszło 300 lat Wymiarki ------Są to pojedyncze egzemplarze wiekowych dębów oraz grupa starych buków. Na terenie Nadleśnictwa spotkać można rzadkie tutaj gatunki sosny wejmutki, sosny smołowej, daglezji, a nawet kasztana jadalnego Żagań – miasto ------Szersze informacje na temat pomników przyrody: www.um.zagan.pl - Głaz narzutowy „Diabelski kamień” - Dąb szypułkowy - Sosna czarna - Buk zwyczajny (odmiana purpurowa) - Skupienie drzew: 2 dęby szypułkowe - Dąb szypułkowy

POWIAT ŻARSKI Brody ------Brody park - drzewa uznane za pomniki przyrody to: platan klonolistny – 2 drzewa o obw. 600 i 500 cm, wys. 25 m, wiek ok. 250 lat; dąb szy- pułkowy - obw. 390 cm, wys. 18 m, wiek ok. 200 lat; dąb szypułkowy – obw. 470 cm, wys. 20 m, wiek ok. 250 lat - Biecz - w parku są 3 drzewa o charakterze pomnikowym: buk pospolity, odmiana purpurowa o obw. 350 cm, jesion wyniosły, obw. 300 cm i grab pospolity o obw. 250 cm - Park w Jasienicy – platan kolonisty o obw. 440 cm., wys. 25 m, wiek ok. 250 lat Lipinki Łużyckie ------Pomniki przyrody w miejscowościach: - Zajączek – dąb szypułkowy - Sieciejów – 4 dęby szypułkowe, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, wiąz szypułkowy - Brzostowa – buk, 3 dęby szypułkowe - Suchleb – dąb szypułkowy - Pietrzyków – Dębinka- dąb szypułkowy - Cisowa i Grotów – lipa szerokolistna Lubsko ------Topola, obw. 500 cm, wys.25 m, wiek 200 lat, Park Miejski - 9 dębów, obw. 285-440 cm, wys. 25-30 m, wiek 350 lat, Park Miejski

70 Ochrona przyrody – Pomniki Przyrody

- 6 dębów, obw. 360-470 cm, wys. 25-30 m, wiek 350 lat, Park Miejski - Dąb, obw 300 cm, wys. 25 m, wys. 25 m, wiek 250 lat, Park Miejski - 3 dęby, obw. 275-325 cm, wys. 25 m, wiek 300 lat, Park Miejski - Platan klonolistny obw. 490 cm, wys. 26 m, Tuchola, park - Dąb Szypułkowy, obw. 455 cm, wys. 27 m, Tuchola, park - Dąb Szypułkowy, obw. 455 cm, wys. 27 m, Nadleśnictwo Krzystkowice - Dąb Szypułkowy, obw. 400 cm, Nadleśnictwo Krzystkowice - Klon Srebrzysty, obw. 413 cm, Lubsko, pl. Przyjaźni - Sosna zwyczajna i dąb szypułkowy, splecione, Chełm Żarski, Nadle- śnictwo Lubsko Łęknica ------Buk pospolity, obw. 450 cm, wiek ok. 350 lat, Łęknica ul. Ogrodowa - Dąb szypułkowy, obw. 560 cm, wiek ok. 400 lat, Łęknica ul. H. Sawickiej - Cyprysik groszkowy odmiana pierzasta, obw. 156 cm, wiek ok. 100 lat, Łęknica ul. Hutnicza - Dąb szypułkowy, obw. 420 cm, wiek ok. 350 lat, Leśnictwo Nowe Czaple - Klon jawor, obw. 285 cm, wiek ok. 200 lat, Leśnictwo Nowe Czaple - Modrzew europejski, obw. 330 cm, wiek ok. 200 lat, Leśnictwo Nowe Czaple - Dąb PN. „Lubuski Bartek”, obw. 870 cm, wys. 20 m, wiek 700 lat, Park w Łęknicy - Dąb, obw. 790 cm, wys. 30 m, wiek 600 lat, Park ALP - 2 buki zwyczajne, obw. 340 i 380 cm, wys. 30 i 35 m, Park Nadleśnic- two Lipinki - 3 dęby szypułkowe, obw. 350, 540 i 750 cm, wys. 30 i 25 m, Park Nad- leśnictwo Lipinki Przewóz ------2 dęby – wieś Sobolice - Lipa drobnolistna – aleja w Sobolicach - Jawor – wieś Sobolice - Dąb – wieś Straszów, dąb szypułkowy, wiek ok. 200 lat - Dąb szypułkowy, wiek ok. 200 lat - wieś Straszów - przy drodze asfal- towej do Dobrochowa - Dąb szypułkowy, wiek ok. 600 lat - wieś Straszów - przy zabudowa- niach (były PGR), odległość ok. 500 m od przystanku PKS - 2 lipy drobnolistne, wiek ok. 300 lat - Przewóz- w parku przed cmentarzem, 20 i 40 m od bramy cmentarnej - Dąb – wieś Dobrzyń - Lipa drobnolistna – wieś Dobrzyń - Buk zwyczajny – wieś Dobrzyń - Dąb – wieś Lipna - Lipa drobnolistna – „Lipa na skarpie”, o obw. 370 cm, rosnąca w miejscowości Przewóz - Sosna pospolita – „Sosna dwunożna”, o obw. 80 cm i 90 cm, rosnąca w miejscowości Przewóz - Grab pospolity – „Grab bukiet”, o obw.130 cm, wieś Sobolice Trzebiel ------„Kamień Diabelski” – głaz narzutowy w okolicy Kamienicy nad Nysą Łużyc- ką poza tym drzewa: dęby w Strzeszowicach i Siedlcu oraz lipa – w Siedlcu

71 Ochrona przyrody – Inne INNE

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Park wiejski przy pałacu w Stanowicach – który stanowi cenne zbioro- wisko roślin wysokich na terenach rolniczych - Park Kulturowy „Dolina Trzech Młynów” - obejmuje obszar doliny rzeki Bogdanki w północnej części miejscowości Bogdaniec, wzdłuż drogi do Stanowic, gdzie zlokalizowane są trzy historyczne założenia młyńskie Santok ------Kompleksy leśne w północno-wschodniej części gminy należą do obszaru puszczy gorzowskiej, a w południowej stanowią fragment puszczy noteckiej. Lasy obfitują w grzyby, owoce, zioła, żywicę, stwarzają doskonałe warunki do bytowania i rozrodu zwierzyny łownej Witnica ------Głazy narzutowe – pomniki przyrody (Dąbroszyn – działka gminna)

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Obszar Krajobrazu Chronionego – Dolina Bobru objęta także częścio- wo obszarem Natura 2000 Bytnica ------„Ścieżka przyrodnicza w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym” – począ- tek i koniec ścieżki o dł. 7,5 km znajduje się na południe od miejsco- wości Gryżyna, przy ośrodku wypoczynkowym nad jeziorem Kałek. Trasa wiedzie malowniczą rynną Gryżynki. Główne atrakcje to liczne źródliska, głębokie wąwozy, tajemnicze ruiny młynów, stanowisko rzadkiej paproci pióropusznika strusiego oraz miejsce występowania bobrów. Przy odrobinie szczęścia można zobaczyć polującego na sta- wach orła bielika, kormorana czy rybołowa Gubin – gmina ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Dzikowo” - początek ścieżki znajduje się przy leśniczówce Dzikowo (7 km od Gubina). Trasa ścieżki wiedzie do rezerwatu „Dębowiec” z ponad 200-letnimi dębami. Na trasie umieszczono 13 przystanków tematycznych związanych głównie z za- gadnieniami ochrony lasu Krosno Odrzańskie ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Osiecznica” - ścieżka znajduje się w pobliżu miejscowości Osiecznica leżącej na trasie z Krosna Odrzań- skiego do Słubic. Początek trasy znajduje się w parku Gospodarstwa Rybackiego, ok. 100 m od przystanku PKS. Ścieżka wiedzie przez różnorodne typy lasów. Oprócz 9 przystanków tematycznych po drodze znajdują się okazałe drzewa - pomniki przyrody. Odpoczynek w widnym borze sosnowym nad jez. Moczydło

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Pomnik Wilka – 18 lipca 1852 r. zastrzelono w lasach międzyrzeckich ostatniego wilka. W miejscu gdzie padł ostatni wilk postawiono obelisk z kamienia w kształcie wysokiej na 3 m piramidy

72 Ochrona przyrody – Inne

Skwierzyna ------Kijewickie Kerki – zespół przyrodniczo-krajobrazowy – Murzynowo – Małe Kijewice – Urząd Miejski Skwierzyna, ul. Rynek 1, 66-440 Skwie- rzyna, tel. 095 721-65-10 - Ścieżka turystyczno-edukacyjna – Szlakiem Bobrów – Nadleśnictwo Skwierzyna, ul. 2 Lutego 2, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 728-69-40 Trzciel ------6 użytków ekologicznych: „Wyspa na jeziorze Młyńskie” (0,64 ha), „Dwie wyspy na jeziorze Lutol” (0,33 ha), „Panowice” (2,43 ha), „Nad Wielkim” (0,88 ha), „Bagienka” (7,57 ha), „Łąki nad jeziorem Wielkim i Obrą” (39,70 ha)

POWIAT NOWOSOLSKI Kożuchów ------Park Miejski w Kożuchowie im. Poniatowskiego o pow. 4,8 ha. Znaj- dziemy w nim okazy cisów, dębów, modrzewia, lip i buków, stanowią- cych pomniki przyrody - Park w Bielicach Kożuchowskich o pow. 6,3 ha obejmujący drzewostan bukowy i dębowy. Znajdują się w nim 22 gatunki, w tym okazy pomnikowe w wieku 200-250 lat - Park w Czciradzu o pow. 2,5 ha. Znajduje się w nim dębowa aleja na grobli, okazy pomnikowe w wieku 200-250 lat - Park w Drwalewicach o pow. 4 ha, występuje tu 14 gatunków drzew, w tym niektóre dęby w wieku 200 lat - Park w Lasocinie o pow. 5 ha, gdzie znajduje się 18 gatunków drzew - Park w Solnikach o pow. 5,4 ha, występuje w nim 21 gatunków drzew, w tym kilka pomników przyrody - Park w Broniszowie, w którym występują pomniki przyrody w wieku ponad 200 lat Nowa Sól – gmina ------Gmina Nowa Sól to teren występowania rzadkich i ginących gatunków flory np. chroniony grążel i fauny - ptaki kania rdzawa i czarna, trzmie- lojad oraz bocian czarny, w okolicach Przyborowa, spotykany jest żółw błotny, który jako gatunek zagrożony całkowitym wyginięciem, wpisany został do "czerwonej księgi zwierząt", niezmiernie rzadko spotykany jest gniewosz plamisty, żmija zygzakowata (Kiełcz, Przyborów). Duże kompleksy leśne sprzyjają tworzeniu się ostoi zwierzyny, wśród której dominują zwierzęta łowne, a więc jelenie, sarny, dziki, lisy, zające - Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Łęgi nadodrzańskie” - początek ścieżki o dł. 5 km znajduje się w pobliżu Nowej Soli w miejscowości Przyborów. Trasa wiedzie przez niezwykle ciekawe przyrodniczo tereny doliny Odry. Na trasie znajduje się 10 przystanków tematycznych oznaczonych ka- miennymi głazami. Podczas wycieczki można zapoznać się z różnymi ty- pami środowisk jakimi są lasy łęgowe, starorzecza, bagna i łąki Siedlisko ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Siedlisko” - ścieżka zaczyna się w miejscowości Siedlisko, przy leśniczówce. Tematyka 13 przystanków jest bardzo urozmaicona. Po drodze można zobaczyć wyłuszczarnię nasion i zabytkowy zamek w Siedlisku z ciekawym parkiem. Znajduje się w nim wiele egzotycznych gatunków drzew. Część trasy przebiega wałem przeciwpowodziowym nad Odrą. Rosną tutaj wiekowe dąbrowy

73 Ochrona przyrody – Inne

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Bieganów” - początek ścieżki o dł. 5,5 km – Cybinka, ul. Grunwaldzka. Wędrówka wiedzie malowni- czą rynną terenową wypełnioną stawami i zarastającymi bagienkami. Po drodze czeka 7 przystanków tematycznych i wiele starych, okaza- łych drzew. Kilka z nich uznano za pomniki przyrody Górzyca ------Obszar Chroniony Klubu Przyrodników „Owczary” – obszar obejmujący swoją powierzchnia 18 ha, został utworzony w celu ochrony muraw kserotermicznych i lasów zboczowych. Spotkać tu można unikalne gatunki flory muraw, takie jak: turzyca niska, turzyca delikatna, głowienka wielokwiato- wa, a wśród nich chronione: ostnica Jana, ostnica włosowata, mikołajek polny, pajęcznica liliowata, ostrołódka kosmata Ośno Lubuskie ------Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Uroczysko Doliny Lenki” to teren o pow. 1233 ha, w znacznej części (60,6 %) zajmują lasy a także grunty rolne wsi Lipienica. Główną osią Uroczyska jest dolina rzeki Lenki i jej do- pływów. W ich dolinach rozwijają się leśne zbiorowiska łęgowe. Szczegól- nie cennym elementem świata zwierzęcego są występujące tu wartościo- we i interesujące gatunki ptaków. www.osno.pl - Zespół Przyrodniczo–Krajobrazowy „Uroczysko Ośniańskich Jezior” to teren o pow. 2305 ha, położony w zachodniej części gminy. Obejmuje rynnę 9 jezior wraz z malowniczym krajobrazem polno-leśnym. Jest to obszar o wybitnych i w dużym stopniu unikalnych wartościach krajobrazowych, posiadający bogatą szatę roślinną i dostarczający wielu wrażeń estetycznych. Podstawową cechą krajobrazu jest bogata i urozmaicona rzeźba terenu - Obszar Chronionego Krajobrazu „Ośniańska Rynna z Jeziorem Busko” - obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowych ze względu na możli- wość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych Słubice ------Użytki ekologiczne – „Bagna Biskupickie” – obręb Biskupice Nowe, „Rozległe bagna nad Ilanką” – obręb Kunowice, „Drzecińskie bagna” – obręb Drzecin, „Jezioro” – obręb Kunowice. Informacje na temat użytków można uzyskać w Nadleśnictwie Rzepin z siedzibą przy ul. Świerczewskiego 11

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Strzelce Krajeńskie ------Użytki ekologiczne - „Dankowskie Bagna” - obszar o pow. 10,72 ha, położony na działkach nr 51 - 3,54 ha i 52 - 7,18 ha w obszarze ewidencyjnym m. Danków. Grunty stanowią własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Strzelce Krajeńskie - „Mokre” - obszar o pow. 1,5 ha, położony na działce nr 125/1 w obrębie ewidencyjnym m. Danków. Grunty stanowią własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Strzelce Kraj. - „Wielisławice” - obszar o pow. 3,71 ha, położony na działce nr 164/1 w obrębie ewidencyjnym m. Wielisławice. Grunty stanowią własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Strzelce Kraj.

74 Ochrona przyrody – Inne

- „Bagna Nad Bukiem” - obszar o pow. 10,49 ha, położony na działce nr 172 w obrębie ewidencyjnym m. Buszów. Grunty stanowią własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Strzelce Kraj. - „Buszów” - obszar o pow. 1,84 ha, położony na działce nr 63/1 w obrębie ewidencyjnym m. Danków. Grunty stanowią własność Skar- bu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Strzelce Kraj. Zwierzyn ------Użytek ekologiczny o pow. 125 ha „Międzywale” teren między wałem Noteci a rzeką Noteć - Obszar Natura 2000 - Dolina Dolnej Noteci PLB 080002

POWIAT SULĘCIŃSKI Lubniewice ------Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko”. Pow. 1406,46 ha, utworzony w celu zachowania w stanie naturalnym jeziora Lubniewsko. Najciekawszym elementem krajobrazu jest uroczyska jest niezwykle bogata rzeźba terenu. Na terenie uroczyska znajduje się wczesnośredniowieczne grodzisko słowiańskie z VII w. W obrębie ze- społu wyznaczono dwa punkty widokowe – wieża widokowa na Lub- niewkach oraz „Domek na wodzie” Słońsk ------Obszar nr 5 – „Gorzowsko-Krzeszycka Dolina Warty” o całkowitej pow. 16 669 ha, w tym na terenie gminy Słońsk 221 ha (1,3%) - Obszar nr 11 A – „Ośniańska Rynna z jeziorem Radachowskim” o pow. całkowitej 2 223 ha, w tym na terenie gminy Słońsk 2 073 ha (93,3%) - Informacje o w/w obiektach można uzyskać w Gminie Słońsk ul. Sikorskiego 15, tel. 095 757-22-71 do 4, fax 095 757-22-68, www.slonsk.pl Sulęcin ------Cisy Łagowsko-Sulęcińskie rosną na pow. 1,66 ha. Zinwentaryzowano tu ponad 150 osobników, z których najokazalsze mają pokrój drzewiasty, mocno rozgałęziony. Wiek najstarszych drzew ocenia się na 130-150 lat - Obszar Natura 2000 „Buczyny Łagowsko-Sulęcińskie” Obszar ten, ukształtowany przez lodowiec, charakteryzuje się bardzo urozmaiconą rzeźbą terenu. Z głębokimi rynnami sąsiadują wysokie wzgórza. Naj- wyższe wzniesienie – Bukowiec mierzy 227 m n.p.m. Ponad 90% terenu pokrywają lasy. Są to w większości bory sosnowe oraz buczyny i dąbrowy. Można tu znaleźć również czyste jeziora, torfowiska wysokie i przejściowe oraz liczne źródliska. Buczyny Łagowsko – Sulęcińskie są miejscem występowania co najmniej 14 gatunków ptaków z załącz- nika I Dyrektywy Ptaków. Występuje tu również jeden z gatunków za- pisanych w Polskiej Czerwonej Księdze – puchacz - Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Uroczysko Lubniewsko” położony jest na terenie dwóch gmin: Sulęcina i Lubniewic. Zajmuje on pow. ponad 1.400 ha. Obszar Uroczyska charakteryzuje duża mozaika gleb i niezwykle urozmaicona rzeźba terenu. Na niewielkich powierzchniach różnice wysokości dochodzą do kilkudziesięciu metrów. Liczne jary i wąwozy, które porastają drzewostany bukowe, przypominają swoim wyglądem tereny podgórskie. Największym zbiornikiem wodnym na terenie Uroczyska jest Jez. Lubniewsko o pow. 240 ha - Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Postomii” o pow. 5.708 ha - Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Lubniewicko – Sulęciń- skie” o pow. 14.932 ha - Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Jeziornej Strugi” o pow. 2.494 ha

75 Ochrona przyrody – Inne

- Szkółka Leśna Nadleśnictwa Sulęcin – edukacja ekologiczna, Ostrów, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-36-51

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Świebodzin ------Obszar Chronionego Krajobrazu Rynna Paklicy i Ołoboku nr 13, Natu- ra 2000 Nietoperek, Dolina Leniwej Obry Ścieżki przyrodniczo-edukacyjne: - „Niesłysz” - trasa ścieżki o dł. 6 km wiedzie z Niesulic do Tyczyna. Ścieżka biegnie brzegiem jez. Niesłysz wśród starego lasu bukowego. Po drodze znajduje się tajemnicze wczesnośredniowieczne grodzisko. Trasę można pokonać również rowerem - „Złoty Potok” - ścieżka położona nad brzegiem jez. Niesłysz o najczystszych w woj. lubuskim wodach. Trasa wiedzie pomiędzy miejscowo- ściami letniskowymi Przełazy i Niesulice - „Ścieżka przyrodnicza w Łagowskim Parku Krajobrazowym” - początek ścieżki znajduje się w Łagowie przy ulicy Paderewskiego, nad Jezio- rem Łagowskim. Trasa o dł. 4,5 km wiedzie z początku brzegiem jeziora wśród lasów mieszanych. W połowie trasy znajduje się rezerwat torfowiskowy „Pawski Ług”. Występują tutaj ciekawe rośliny: wełnianka pochwowata, rosiczka okrągłolistna, czermień błotna i liczne gatunki torfowców. Teren jest urozmaicony. Liczne pagórki porastają lasy bukowe - tak charakterystyczne dla tutejszego krajobrazu

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Ścieżki przyrodniczo-edukacyjne: - „Lekcja biologii inaczej” - ścieżka ta o drugiej nazwie „Zwierzyniec” rozpoczyna się i kończy przy leśniczówce. Dojazd ze Sławy do Kuźnicy Głogowskiej i dalej pieszo przez Myszyniec do leśniczówki Zwierzy- niec. Trasa dł. 2,5 km wiedzie przez bardzo atrakcyjne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym tereny. Dzięki 14 przystankom tematycz-nym zwiedzający ma możliwość poznać różnorodność siedlisk le- śnych oraz tajniki życia drobnych zwierząt. Na trasie znajduje się punkt widoko-wy na Jez. Sławskie oraz miejsce odpoczynku - „Wzgórza Pszczółkowskie” (rowerowa) - ścieżka o dł. 8,5 km jest co prawda przygotowana dla wielbicieli dwóch kółek, ale równie dobrze może stanowić miejsce dłuższej wędrówki. Trasa ścieżki rozpoczyna się przy głazie narzutowym o wdzięcznej nazwie „Mietek”. Dojście ze Starego Strącza drogą w kierunku Krzepielowa ok. 0,5 km. Głaz znajduje się za wiaduktem kolejowym. Po drodze znajdują się liczne jary i wąwozy oraz wzniesienia: Góra Szubieniczna, Wzgórze Zamkowe i najwyższe wzniesienie w okolicy - Stara Winna Góra (131 m n.p.m.). Po drodze jest przygotowane miejsce odpoczynku, a pod koniec wę- drówki czeka jeszcze Źródełko Zdrady i tajemnicze grodzisko - „Wydmy Sławocin” - ścieżka o dł. 7,5 km rozpoczyna się przy drodze w połowie drogi między Sławocinem a Cisańcem. Ścieżka prowadzi przez pas wydm śródlądowych ze specyficzną roślinnością sucholubną (kseroter- miczną). Trasa jest bardzo ciekawa pod względem krajobrazowym - „Lubiatowski szlak konny” - początek ścieżki o dł. 6,5 km znajduje się nieco na północ od miejscowości Lubiatów. Od pensjonatu „Haleszka” należy przejść 50 m na zachód i dalej 300 m na północ. Wędrówka wiedzie w krajobrazie ukształtowanym przez lądolód. Po drodze znaj- dują się dwa malownicze jeziorka: Steklno i Dronickie

76 Ochrona przyrody – Inne

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Laski” – trasa ścieżki wiedzie przez starodrzew w rezerwacie leśnym „Laski”. Początek ścieżki znajduje się przy pomnikowym dębie „Kazimierzu” rosnącym obok leśniczówki. W rezerwacie występuje wiele ciekawych gatunków roślin: listera jajo- wata, śnieżyca wiosenna, bluszcz pospolity, marzanka wonna, kokoryczka wielkokwiatowa. Rosną tu stare buki i dęby osiągające wiek 170 lat - Użytek ekologiczny – „Bagna Kuligowskie” znajdujące się ok. 1 km w dół rzeki od betonowego mostu na Młynisku, który leży w obrębie geodezyjnym Nowe Kramsko Bojadła ------Park Pałacowy – znajdujący się wokoło Myśliwskiego Pałacu Radziwił- łów w Klenicy. To tu znajduje się piękna, zapomniana aleja starych pla- tanów, można również spotkać bociana czarnego, susły, daniele, bobry oraz inne chronione gatunki fauny. W parku tym znajduje się staw wraz z wyspą Czerwieńsk ------Nietków - park będący pozostałością po dawnej siedzibie rodziny von Rothenburg założycielami Czerwieńska - Park z II poł. XIX w. z unikatowymi drzewami i krzewami - Arboretum w Nietkowie. Teren arboretum znajduje się w środkowym biegu trasy zalewowej Odry. Można tu odnaleźć wiele ciekawych ga- tunków krzewów i drzew Kargowa ------Park Pałacowy powstał w I połowie XVII w. Zajmuje powierzchnie 6,5 ha, występuję tu ok. 25 gatunków drzew m. in: platany, buki, daglezje. Można podziwiać również dwie aleje: grabową i lipową, których wiek szacuje się na ok. 250 lat, oraz znacznie młodszą kasztanową Nowogród Bobrzański ------Leśna Ścieżka Edukacyjna – biegnąca przez obrzeża miasta i Las Krzystkowicki - Leśna Ścieżka Edukacyjna – biegnąca przez okolice Niwisk Sulechów ------Ścieżki przyrodniczo-edukacyjne: - „Do Waligóry” - początek ścieżki o dł. 3,4 km znajduje się przy szosie Sulechów - Poznań, po lewej stronie drogi, ok. 1,5 km od Sulechowa (pierwszy kompleks leśny). Natomiast po drugiej stronie drogi nieco głębiej w lesie po prawej stronie rośnie uznawana za najgrubszą w Polsce - sosna WALIGÓRA o obwodzie pnia na wys. 1,3 m wyno- szącym 620 cm. Trasa wiedzie od szosy krajowej w kierunku północ- nym przez zróżnicowane drzewostany. Po drodze 8 przystanków tematycznych związanych z leśnictwem. Zakończenie trasy znajduje się przy leśniczówce. Ścieżkę można przemierzać w obie strony pieszo lub rowerem - „Nad Jabłonną” - początek ścieżki o dł. 8 km znajduje się przy Leśni- czówce Laskowo. Ścieżka ma charakter szlaku turystycznego, trasę można również przebyć rowerem. Główne atrakcje ścieżki to malowniczy przełom Jabłonnej, wzgórze widokowe „Łysa Góra” z piękną pano- ramą okolic i widokiem Zielonej Góry. Po drodze znajduje się grupa pomnikowych dębów i ciekawe przyrodniczo stawy w Brzeziu - „Radowice” - ścieżka o dł. 4 km przebiega przez rezerwat Radowice. Trasa wiedzie przez najatrakcyjniejsze fragmenty rezerwatu, wśród

77 Ochrona przyrody – Inne

starych drzewostanów bukowych. Po drodze można podziwiać liczne źródełka zasilające dzikie potoki w głębokich wąwozach. Pozwalane pnie olbrzymich drzew nadają temu miejscu puszczański charakter - „Karszyn” - początek ścieżki o dł. 2,5 km znajduje się w miejscowości Karszyn przy leśniczówce. Na trasie, wśród wielogatunkowego drze- wostanu znajduje się 11 przystanków tematycznych. Znajduje się tutaj użytek ekologiczny i stanowisko ginącej paproci - długosza królewskie- go, chronione jako powierzchniowy pomnik przyrody Świdnica ------Park w Świdnicy – wpisany do rejestru zabytków pod nr 3186 - Park przy Lubuskim Muzeum Wojskowym, wpisany do rejestru zabyt- ków pod nr 3273 - Park przy Muzeum Archeologicznym w Świdnicy wpisany do rejestru zabytków pod nr 3274 - Park przy dworku w Letnicy Trzebiechów ------Park Pałacowy – na uwagę zasługuje bardzo bogaty drzewostan Par- ku, gdyż występuje tutaj wiele rzadkich gatunków drzew z których cie- kawsze to: cyprysik nutkajski, cyprysik japoński, choina kanadyjska, re- liktowy miłorząb japoński Zabór ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Przy leśniczówce w Starym Kisieli- nie” - początek i koniec ścieżki znajduje się przy leśniczówce. Jadąc z Zielonej Góry należy w Starym Kisielinie skręcić na Jany. Po 0,5 km znajduje się leśniczówka. Można tutaj również dotrzeć pieszo lub rowerem z Zielonej Góry od ulicy Szwajcarskiej niebieskim szlakiem w kierunku wschodnim. Na ścieżce znajduje się 14 przystanków tematycznych związanych z różnorodnymi zagrożeniami lasu jakimi są szkodli- we owady, zanieczyszczenia powietrza, pożary. Największą atrakcją jest Ośrodek sanatoryjny dla zwierząt podlega-jących ochronie prawnej, gdzie można zobaczyć kurujące się zwierzęta - Parki w Zaborze o pow. 20.4 ha i w Przytoku o pow. 7,0 ha. Rosną w nich rzadkie okazy drzew, wśród nich znajdują się pomniki przyrody, niektóre z nich mają ponad 200 lat - Park w Zaborze w stylu francuskim założony w XVII w., przekształcony w park angielski na przełomie XVIII i XIX w. - Park w Przytoku krajobrazowy założony w 1792 r. - Park Pałacowy – Powstał on w XVII w., zajmuje powierzchnie 20 ha. Można tu spotkać wiele ciekawych gatunków drzew m. in. lipy, kaszta- nowce, wiązy i topole białe. Park o symetrycznym układzie alej zwią- zanych kompozycyjnie z całym zespołem pałacowym połączony jest z jeziorem Liwno Zielona Góra ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Do wieży” - ścieżka rozpoczyna się na parkingu przy trasie wylotowej z Zielonej Góry w kierunku Żar, w pobliżu siedziby Nadleśnictwa Zielona Góra. Trasa wiedzie przez Wzgórza Piastowskie do murowanej przedwojennej wieży, zwanej wie- ża Bismarcka. Po drodze znajdują się ślady wyrobisk węgla brunatnego. Ścieżka posiada dwie wersje: skróconą, o dł. 1,8 km oraz dłuższą - 2,2 km. W sezonie wiosenno - letnim, kiedy na wieży pracuje obserwa- tor (wypatrujący pożarów) istnieje możliwość wejścia na górę i spojrze- nia na bezkres zielonogórskich borów - Las Odrzański w Krępie – Jest to duży kompleks leśny zajmujący ok. 1000 ha niezwykłej flory

78 Ochrona przyrody – Inne

POWIAT ŻAGAŃSKI Gozdnica ------Znaczna część terenów Gozdnicy, tj. 1050 ha na północ od istnie- jącego zainwestowania miejskiego, jest obszarem chronionego krajobrazu. Zagospodarowanie tego obszaru powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej. Przeważająca powierzchnia lasów objęta jest decyzją uznającą je za lasy ochronne - Najatrakcyjniejszy pod względem przyrodniczym jest obszar na północ od miasta Gozdnica. W tym rejonie występuje jedyny obiekt ochrony indywidualnej tj. strefa ochronna wokół gniazda bielika Małomice ------Obszar Natura 2000 „Bory Dolnośląskie” - Obszar Natura 2000 „Dolina dolnej Kwisy” - Obszar chronionego krajobrazu „Dolina dolnego Bobru” - Użytki ekologiczne „Żurawie Bagno” „Łabędzi Staw”, Lubiechów Iłowa ------Południowa część gminy leży w obrębie strefy chronionego krajobrazu o nazwie „Bory Dolnośląskie” o pow. 51 km2 Szprotawa ------Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Park Słowiański” Zespół jest wkomponowany w całości w krajobraz wykształconej we wczesnym holocenie pradoliny rzeki Bóbr, osiągającej w przedmiotowym miejscu szerokość 2 km i charakteryzującej się osobliwym mikroklimatem. Ca- łość Zespołu znajduje się w granicach miasta oraz Gminy Szprotawa, na obszarze ok. 85,74 ha. Największą powierzchnię przedmiotowego terenu zajmuje grąd o typowej strukturze i składzie florystycznym. Naj- starsze siedliska leśne stanowią wielowiekowe dąbrowy. W skład Ze- społu wchodzą ponadto cenne przyrodniczo starorzecza, bajora, mo- kradła i źródliska, z charakterystycznymi dla nich siedliskami flory i fauny. Na przedmiotowym obszarze stwierdzono występowanie chronionych oraz rzadkich gatunków flory i fauny - Obszar Natura 2000 „Bory Dolnośląskie” chroniący siedliska ptaków oraz projektowane Obszary natura 2000 „Małomickie Łęgi” i „Borowina” chroniące cenne siedliska przyrodnicze. Obszary Chronionego Krajo- brazu „Dolina Bobru” i „Dolina Szprotawski” chroniące ekosystemy dolin rzecznych i korytarze ekologiczne - Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Popielica” - początek ścieżki znajduje się przy północnej granicy rezerwatu „Buczyna Szprotawska”. Trasa o dł. 2,2 km wiedzie przez monumentalny, kolumnowy las bukowy. Najstarsze buki osiągają tutaj ponad 200 lat. W połowie drogi moż- na odpocząć pod zabytkową wiatą. Po przejściu ścieżki, można niebieskim szlakiem dotrzeć do znajdującego się w pobliżu Piotrowic „Chro- brego” - najstarszego dębu szypułkowego w Polsce Wymiarki ------W niektórych zakątkach Nadleśnictwa, otoczone właściwymi strefami ochronnymi, znajdują się gniazda rzadkich gatunków ptaków – orła bielika i bociana czarnego. Czasem można też dostrzec na niebie sylwet- kę kani, myszołowa, pustułki, czy charakterystyczny klucz lecących żu- rawi. Podczas pobytu nad okolicznymi stawami można zaobserwować perkozy, łabędzie nieme, czaple siwe, a także kormorany. Pospolicie występują także kaczki – krzyżówki oraz łyski. W spokojnych leśnych gęstwinach bytują gołębie, dzięcioły (także czarny i zielony), puszczyki oraz cała gama ptaków śpiewających

79 Ochrona przyrody – Inne

- Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Przy wiacie” - ścieżka o dł. 2 km zaczyna się przy drodze z Wymiarek do Lipnej, ok. 2 km za Wymiar- kami. Znajduje się tu miejsce odpoczynku z wiatą. Na ścieżce prowa- dzącej przez piękny, stary bór sosnowy znajduje się 9 przystanków tematycznych, prezentujących zagadnienia dotyczące funkcjonowania ekosystemów leśnych, prowadzenia gospodarki leśnej oraz działań le- śników zmierzających do zachowania i ochrony zasobów przyrodniczych Żagań – miasto ------Żagański park książęcy – chlubą miejscowości Żagań jest park miejski, przez który przepływa rzeka Bóbr tworząc malowniczy krajobraz, z pałacem książęcym, kościołem p.w. Św. Krzyża i szpitalem księżnej Do- roty w tle. Powierzchnia parku to ok. 100 ha. Rosną w nim interesujące gatunki drzew, a niektóre z nich stanowią pomniki przyrody. Do najcen- niejszych okazów można zaliczyć miłorzęby dwuklapowe, tulipanowce, platany, tuje, cisy, buki szkarłatne, czerwone i piramidalne, wiązy, świerki, choiny kanadyjskie - Park miejski dzieli się na trzy części: park książęcy, park środkowy ze zlokalizowaną na wyspie bażanciarnią oraz park górny. Jego niezwykłe walory przyrodnicze przyciągają do Żagania rzesze turystów, aby w mi- łej atmosferze i nieskażonej przyrodzie spędzić urlopowy czas - Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Wzdłuż wstęgi Bobru” - trasa dł. 2,5 km rozpoczyna się przy stacji PKP w Żaganiu. Ścieżka wiedzie najpierw wzdłuż brzegu Bobru, który tworzy w tym miejscu malownicze zakola. W dalszej części wędrówki znajduje się kępa 80-letnich cisów oraz miejsce odpoczynku z widokiem na wspaniały pałac żagański (zabytek klasy zerowej) - tzw. linia widokowa Birona. W parku znajduje się najstarszy w Polsce buk odmiany purpurowej. To potężne drzewo rozdzielające się wachlarzowato na szereg pni ma 255 lat, a jego obw. wynosi 566 cm - Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Leśna” - ścieżka o dł. 4,5 km zaczyna się i kończy przy stacji PKP w Żaganiu. Trasa z 8 przystankami wiedzie przez tartak i młode drzewostany w pobliżu olbrzymiego poża- rzyska. Tematyka ścieżki dotyczy głownie gospodarki leśnej

POWIAT ŻARSKI Brody ------Użytki ekologiczne: - „Śródleśne oczka” – o pow. 3,87 ha położony w Nadleśnictwie Lubsko, obręb Brody, leśnictwo Nowa Rola. Są to oczka wodne wśród bagien. Stanowią one miejsce rozrodu płazów - „Bagna przy rosochatych sosnach” – o pow. 8,16 ha, położony w Nadleśnictwie Lubsko, obręb Brody, leśnictwo Nowa Rola. Są to bagna porośnięte sosną w wieku 80-90 lat. Jest to miejsce występowania torfniaków - „Ruskie stawy”- o pow. 25,88 ha, położony w Nadleśnictwie Lubsko, leśnictwo Nabłotno, obręb leśny Brody. Są to nie użytkowane stawy, miejsce lęgowe ptaków - Park w Brodach; założony jeszcze jako francuski przez Promitzów sięgał aż do jeziora brodzkiego. Poszerzony i przekształcony w czasach Brühla stanowił tzw. Park Mały i rozpościerał się do oranżerii. Du- ży Park powstał z włączenia części lasu i był typowym parkiem. Wy- stępują tu rzadkie gatunki drzew i krzewów

80 Ochrona przyrody – Inne

- Park w Bieczu założony w XVIII w. Na północy szpalery drzew, a w czę-ści południowej teren parku przecinają dwa kanały. Jeden z nich opływa pałac od wschodu, zachodu i południa. Łącznie w parku nali- czono 34 gatunki krzewów i drzew, w tym dwa dęby posiadające cechy pomników przyrody - Park w Jasienicy – platan klonolistny o obw. 440 cm, wys. 25 m, wiek ok. 250 lat Lipinki Łużyckie ------Park założony w XIX w. przy ul. Głównej w Lipinkach Łuż. - Park o pow. ponad 2 ha w Brzostowej ze stawem, widokowym pagór- kiem, polaną, szpalerami i kręgami drzew. Na jego terenie spotkać można 2 pomnikowe dęby i 21 odmian krzewów i drzew, z których wiele zbliża się do wieku 200 lat - Park z XIX w. w miejscowości Pietrzyków, będący pozostałością zało- żenia dworskiego - Park w miejscowości Piotrowice założony jako swobodna kompozycja krajobrazowa w pierwszej połowie XIX w. - Park w Sieciejowie z XIX stulecia, położony przy dworze, na jego terenie oprócz drzew występują polany i staw - Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Zielony Las” - ścieżka o dł. 3,2 km wiedzie przez bardzo urozmaicony teren. Początek ścieżki znajduje się przy drodze z Żar do miejscowości Łazy. Trasa z 8 przystankami tematycznymi wiedzie przez wspaniałe buczyny porastające stoki Góry Żarskiej Lubsko ------Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Krzystkowice” - ścieżka o dł. 2,5 km rozpoczyna się i kończy przy leśniczówce Krzyskowice - Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Jeziory Wysokie” - ścieżka ma dł. 4 km w wersji dłuższej i 2 km w wersji krótszej. Posiada 15 przystan- ków tematycznych. Ścieżka rozpoczyna się i kończy przy Ośrodku Edu- kacji Przyrodniczo-Leśnej LKP „Bory Lubuskie” w Jeziorach Wysokich - Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Park Lubski” - ścieżka ma dł. 2,5 km, rozpoczyna się w pobliżu budynku Nadleśnictwa Lubsko i prowadzi przez park położony w dolinie Lubszy. Tematyka 8 przystanków związana jest z ochroną przyrody i mechanizmami działanie ekosystemów leśnych Użytki ekologiczne: - Bagna przy Rabym kamieniu, Nadleśnictwo Lubsko, pow. 21, 15 - Nowa Woda, Nadleśnictwo Krzystkowice, pow. 3,22 Łęknica ------Zabytkowe założenia parkowe: Park dworski w Lipie, nr rejestru 3198 Trzebiel ------Pola Bronowickie – część Parku Mużakowskiego nazywana Parkiem Zewnętrznym, w 2004 r. uznane za pomnik historii Żary – miasto ------Zielony Las – obszar chronionego krajobrazu

81 Placówki kulturalne – Muzea i skanseny PLACÓWKI KULTURALNE

MUZEA I SKANSENY

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wlkp. "Zagroda młyńska" w Bogdańcu ul. Leśna 22, tel. 095 751-00-07, [email protected] Kostrzyn ------Muzeum Twierdzy Kostrzyn, ul. Graniczna, tel. 095 752-23-60, www.muzeum.kostrzyn.pl, [email protected], możliwość zwiedzania podziemi kostrzyńskiej Twierdzy, kazamaty Bastiony Filip i Bastionu Król - najstarsze w Polsce tego typu umocnienia - Kostrzyńskie Centrum Kultury, ul. Sikorskiego 34, tel. 095 727-99-72 lub 095 727-99-70, [email protected] Santok ------Muzeum Grodu Santok, ul. Wodna 4, 66-431 Santok, tel. 095 731-61- 08, stała ekspozycja zabytków archeologicznych z wykopalisk na gro- dzisku santockim oraz tematyczne wystawy czasowe Witnica ------Prywatne Muzeum Chwały Oręża Polskiego – muzeum zorganizowane przez płk Czesława Chmielewskiego, żołnierza frontowego II wojny światowej. Na prywatnej posesji zgromadził on okazałą kolekcje armat, broni, mundurów i innych militariów, Witnica, ul. Sikorskiego 35, 66-400 Witnica, tel. 095 751-53-14 - Regionalna Izba Tradycji – zbiór eksponatów i dokumentów związa- nych z przeszłością Witnicy i jej okolic. Ekspozycja znajduje się w Żół- tym Pałacyku – zabytkowej willi w centrum Witnicy. Regionalna Izba Tradycji, ul. Sikorskiego 6, 66-400 Witnica, tel. 095 721-64-76

POWIAT KROŚNIEŃSKI Gubin – miasto ------Izba Muzealna, ul. Maja 3, 66-620 Gubin, tel. 068 455-81-62, kom. 603-930-908 - Galeria przy Gubińskim Domu Kultury, www.gdk.gubin.com Krosno Odrzańskie ------Izby Muzealne i Galerie Wystawiennicze, Zamek Piastowski, ul. Szkolna 1, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-89-94

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Muzeum w Międzyrzeczu. Ekspozycja muzealna dzieli się na 3 główne działy: dział sztuki prezentujący portrety trumienne; dział archeologiczno- historyczny - historia i dzieje Międzyrzecza od czasów najdawniejszych; dział etnograficzny - lokalne obyczaje i kultura ludowa ludności wiejskiej z przełomu XIX i XX w. Zamek XIV i XVI w. Zbudowany został w okresie panowania Kazimierza Wielkiego, na zrębach dawnego, drewniano- ziemnego, warownego grodu. 66-300 Międzyrzecz, ul. Podzamcze 2, tel. 095 742-18-50, www.muzmcz.webd.pl

82 Placówki kulturalne – Muzea i skanseny

Przytoczna ------Przykościelne Muzeum, Sanktuarium Matki Bożej Rokitiańskiej Cier- pliwie Słuchającej, Rokitno 37, 66-341 Rokitno, tel. 095 749-30-43, www.rokitno.org Pszczew ------Muzeum „Dom szewca”, ul. Rynek, 66-330 pszczew, tel. 095 749-23-27, www.pszczew.pl - Skansen Pszczelarski Tadeusz Bryszkowski, ul. Kasztanowa 9, tel. 095 749-13-62. W skansenie zgromadzone zostały unikalne eksponaty dokumentujące sztukę, pracę bartnika i pszczelarza; jej historię, rozwój i współczesność, www.pszczew.pl Skwierzyna ------Prywatne Muzeum Drogownictwa – spora kolekcja dawnych znaków dro- gowych, słupów przydrożnych, maszyn do budowy dróg, ul. Gorzowska, Stanisław Brzeziński, tel. 095 717-01-15 - Muzeum Kultury Dawnej – Dobrojewo, gmina Skwierzyna, okazała kolekcja militariów, zbiorów myśliwskich, łowieckich, eksponatów materialnej kultury mieszczańskiej i ziemiańskiej, właściciel – Sławomir Kaczorowski, Do- brojewo, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 717-38-58

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Bytomiu Odrz., al. Złotej jesieni 1 Nowa Sól – miasto ------Muzeum Miejskie budynek z 1883 r. otwarte w 1947 r. Budynek zbudowany na zlecenie właściciela Nowosolskiej Fabryki „Odra”, ul. Muzealna 20, 67-100 Nowa Sól, www.muzeum.nowasol.net, tel. 068 387-36-40 Nowa Sól – gmina ------Leśny skansen pszczelarstwa, Jodłów 17, tel. 068 388-66-34

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Muzeum Bociana Białego w Kłopocie, www.mbb-klopot.bermar.pl Górzyca ------Muzeum Łąki w Owczarach. Ekspozycje poświęcone są: ekosystemom trawiastym świata, Polski, okolic Owczar, mieszkańcom łąk i sposobom ich użytkowania. Czynne codziennie, oprócz poniedziałków w godz. 10.00-16.00. Muzeum prowadzi także zajęcia edukacyjne, sprzedaż publikacji dotyczących regionu, dysponuje rowerami do wypożyczenia i służy informacją Ośno Lubuskie ------Muzeum Ziemi Torzymskiej – mieści się w salach Ratusza Miejskiego w Ośnie Lubuskim przy ul. Rynek. Muzeum dostępne jest dla odwie- dzających we wtorki, środy i piątki od 10.00-12.00. Grupy zorganizowane i indywidualni turyści mogą telefonicznie uzgodnić inny termin. Informacje można uzyskać pod nr tel. 095 757-60-29

83 Placówki kulturalne – Muzea i skanseny

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Muzeum Woldenberczyków – obóz jeniecki OFLAG II C WOLDENBERG Obóz dla oficerów Wojska Polskiego z wojny obronnej z 1939 r., ul. Gorzowska 11, Dobiegniew, tel. 095 761-10-95 Drezdenko ------Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej im. Franciszka Grasia. Jest to dawny arsenał, przebudowany na spichlerz w XVII w. Zawiera materiały związane z myślistwem i gospodarką leśną, rolnictwem, gospodarką domową i pszczelarstwem. Plac Wolności 11, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-09-48 - Mini Skansen Maszyn Rolniczych

POWIAT SULĘCIŃSKI Słońsk ------Muzeum Martyrologii w Słońsku, gromadzące pamiątki po byłym pierwszym obozie koncentracyjnym i ciężkim więzieniu Sonnenburg, Słońsk, ul. 3-go Lutego (Informacje o w/w obiekcie można uzyskać w Gminie Słońsk ul. Sikorskiego 15, tel. 095 757-22-71 do 4, slonsk.pl lub u kustosza tel. 095 757-225 27, tel. kom. 606-747-538) - Wystawa Pamiątek Regionalnych w Słońsku Plac Wolności, przy ko- ściele, kontakt: www.tps-unitisviribus.org.pl

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Łagów ------W miejscowości Jemiołów znajduje się skansen maszyn rolniczych. W Łagowie w budynku punktu informacji turystycznej umiejscowiona jest izba pamięci Łagowa. W galerii Fantazja przy ul. 1 Lutego 12 odbywają się wystawy dzieł sztuki stworzonych przez miejscowych i zamiejscowych twórców. W Łagowie funkcjonuje ponadto galeria sztuki „Łagowski Magiel” organizująca plenery malarskie, prowadzona przez panią Ałłę Trofimen- kovą-Hermann Szczaniec ------Regionalna Sala Pamięci im. Rodu Sczanieckich, Szczaniec 75, 66-225 Szczaniec. W Sali zgromadzono pamiątki i eksponaty związane z historią miejscowości oraz rodem byłych właścicieli Szczańca Świebodzin ------Muzeum Regionalne – Pl. Jana Pawła II 1, Świebodzin, tel. 068 475-08-38, fax 068 475-08-39, www.muzeumswiebodzin.pl (zbiory o charakterze regionalnym: archeologia, historia, sztuka, numizmatyka, malarska technika, et- nografia i przyroda)

POWIAT WSCHOWSKI Wschowa ------Muzeum Ziemi Wschowskiej zajmuje się gromadzeniem pamiątek zwią- zanych z regionem w zakresie: archeologii, etnografii, historii i historii sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów królewskiego miasta – Wschowy. Pl. Zamkowy 2, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-74-61, fax 065 540-21-19, [email protected]

84 Placówki kulturalne – Muzea i skanseny

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Izba Pamiątek Regionalnych przy Bibliotece Publicznej w Babimoście, Pl. Powstańców Wielkopolskich 9, tel. 068 351-20-69, www.babimost.pl - Izba Pamięci przy Szkole Podstawowej w Podmoklach Małych. Naj- starsze dokumenty pochodzą z pierwszej połowy XIX w. Zespół Edu- kacyjny, Podmokle Małe 30, 66-110 Babimost, tel. 068 351-21-52, [email protected], www.babimost.pl - Skansen Maszyn i Urządzeń Rolniczych przy Szkole Podstawowej w Podmoklach Małych. Znajduje się w nim ponad 200 eksponatów a w centralnym miejscu stoi czynny „piec chlebowy”, w którym przy okazji różnych uroczystości można wypiekać chleb. - Izba Tradycji przy Szkole Podstawowej w Nowym Kramsku. Zespół Edukacyjny w Nowym Kramsku, ul. Szkolna 15, tel. 068 351-11-61, [email protected], www.babimost.pl Świdnica ------Lubuskie Muzeum Wojskowe w Zielonej Górze z/s w Drzonowie, Drzo- nów 54, 66-008 Świdnica, tel. 068 321-18-56, tel./fax 068 321-18-29, lmm.ezg.pl, sekretariat: [email protected] - Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze z/s w Świdnicy, ul. Długa 27, 66-008 Świdnica, tel./fax 068 327-31-13, tel. 068 321-54-78, www.muzeum-swidnica.org Zielona Góra – gmina ------Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli, 66-006 Ochla ul. Muzealna 5, telefony: 068 321-15-91 (centrala), 068 321-11-93 (dział oświatowy), tel./fax 068 321-14-73, www.muzeum-etnog.zielman.pl

POWIAT ŻAGAŃSKI Szprotawa ------Izba Historii w Szprotawie, ul. Niepodległości 15, tel. 068 376-59-88. Izba istnieje od 1971 r. W jej zbiorach znajduje się ponad dwa tysiące różnych dokumentów i eksponatów historycznych, dotyczących Szprotawy, jej okolic - Muzeum Ziemi Szprotawskiej, ul. Świerczewskiego 20, tel. 600-831- 786, [email protected]. Muzeum zajmuje się ochroną i promocją gminnego dziedzictwa kulturowego, edukacją regionalną i ekologiczną oraz promocją i informacją turystyczną. W Muzeum funkcjonują 4 działy: archiwaliów, archeologiczno-historyczny, przyrodniczy i turystyczny Żagań – miasto ------Muzeum Martyrologii Alianckich Jeńców Wojennych w Żaganiu, ul. Lotników Alianckich 6, tel. 068 477-53-33, 068 478-49-94, www.muzeum.eline2.serwery.pl, Muzeum zostało założone w 1971 r., na terenie obozu Luft III oraz stalagu VIII C. To właśnie w obozie Luft III miała miejsce Wielka Ucieczka

POWIAT ŻARSKI Trzebiel ------Skansen Łużycki w Buczynach, Jan i Zdzisława Solarz, Buczyny 7, 68-212 Trzebiel, tel. 068 375-31-54

85 Placówki kulturalne – Teatry TEATRY

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – miasto ------Teatr Edwarda Gramonta „Terminus A Quo” – Nowosolskie Stowarzy- szenie Artystów, tel. 068 458-38-99, ul. Kościuszki 33, 67-100 Nowa Sól, www.terminusaquo.eu

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Nowogród Bobrzański ------Rodzinny Teatr Lalek „Pinokio”, Renata i Andrzej Diaków, ul. Kościuszki 35, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 327-69-74, kom. 691-473-375, 693-721-005, nowogrodbobrz.pl/kultura/pinokio, [email protected]

KINA

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Kino Świt, ul. Konstytucji 3go Maja 30, 66-300 Międzyrzecz, 360 miejsc, tel. 095 741-18- 02, www.mokmcz.pl Przytoczna ------Gminy Ośrodek Kultury, ul. Głowna 42, 66-340 Przytoczna, tel. 95 749-43-10 Pszczew ------Kino „Przystań”, ul. Poznańska 26, tel. 095 749-23-22 lub 26, www.pszczew.pl. Stałe kino w Pszczewie działa od 1952 r., dziś znajduje się przy GOK na ul. Poznańskiej Skwierzyna ------Skwierzyński Ośrodek Kultury, ul. Teatralna 5, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 717-00-59, www.skwierzynasok.pl

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – miasto ------Kino „Odra” w nowej Soli, wznowiło działalność w 2001 r. a w 2008 r. przystąpiło do sieci kin studyjnych i lokalnych, ul. Wojska Polskiego 37, tel. 068 387-52-32, www.kino-odra.pl

POWIAT SŁUBICKI Ośno Lubuskie ------Kino „Bałtyk”, ul. Strażnicza 9, 69-220 Ośno Lubuskie. Seanse odby- wają się od piątku do niedzieli Rzepin ------Kino „Chrobry” stanowi obecnie część Miejskiego Domu Kultury w Rzepinie, mieści się przy ul. Słubickiej 3, tel. 095 759-65-29, informacje o repertuarze na www.rzepin.pl Słubice ------6 lutego 2009 w Słubickim Miejskim Ośrodku Kultury ruszyło kino. Kameralna sala kinowa z nowoczesnym sprzętem i świetną akustyką

86 Placówki kulturalne – Kina

może pomieścić 70 osób. Seanse są wyświetlane od poniedziałku do piątku w godzinach popołudniowych i wieczornych. - Słubicki Miejski Ośrodek Kultury, ul. 1 Maja I, 69-100 Słubice, tel. 095 758-24-39, 095 758-22-02, 095 758-68-00, www.smok.slubice.pl

POWIAT SULĘCIŃSKI Sulęcin ------Kino „Znicz”, ul. Żeromskiego 73, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-21-62 Torzym ------Kino „Medyk”, 66-235 Torzym, ul. Wojska Polskiego 52, tel. 068 341-37-16, www.torzymskiok.pl, [email protected], torzymski.ok.w.interia.pl

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Sala kinowa działająca przy Gminnym Ośrodku Kultury i Bibliotece w Lubrzy Szczaniec ------Sala Kinowa, Szczaniec 73, 66-225 Szczaniec Świebodzin ------Świebodziński Dom Kultury ul. Piłsudskiego 39/41, tel. 068 475-08-08 - Kino „Przyjaźń”, ul. Kolejowa 8, tel. 068 382-31-35 - Kino „Kosmos”, ul. Piłsudskiego 41, 66-200 Świebodzin, tel. 068 382-41-73 Zbąszynek ------Kino „Muza”, ul. Wojska Polskiego 18, 66-210 Zbąszynek, tel. 068 384-96-02

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Kargowa ------Kino Światowid, 66-120 Kargowa ul. Słodowa 2 tel. 068 352-50-41 lub 068 352-50-59 Sulechów ------Sulechowski Dom Kultury, sala widowiskowo-projekcyjna w dawnym Zborze Kalwińskim, al. Wielkopolska 3, 66-100 Sulechów POWIAT ŻARSKI Żary – miasto ------Kino „Pionier”, ul. Podchorążych 30, tel. 068 374-01-03, www.kinopionier.republika.pl, [email protected]

87 Placówki kulturalne – Inne INNE

POWIAT GORZOWSKI Kłodawa ------Gminny Ośrodek Kultury z/s w Wojcieszycach ul .Wspólna 45, tel. 095 731-17-45, [email protected] - Gminna Biblioteka Publiczna ul. Gorzowska 22, 66-415 Kłodawa, tel. 095 712-66-67 Kostrzyn ------Centrum Konferencyjne (Kostrzyńskie Centrum Wspierania Biznesu) – sala konferencyjna (300-400 os.) wraz ze specjalistycznym wyposa- żeniem. 2 małe sale przystosowane do prowadzenia spotkań z tłuma- czeniem symultanicznym. Część rekreacyjna, restauracja i baza noclegowa – 66-470 Kostrzyn n/ Odrą, ul. Fabryczna 5, tel. 095 752-17-75, fax 095 752-23-11, [email protected] Santok ------Kamienna wieża widokowa położona w Santoku na skraju wysoczyzny. Obiekt wzniesiony w 1936 r. na tzw. Górze Zamkowej, na której pierwotnie znajdował się wybudowany w XI w. gród pomorski, jako prze- ciwwaga grodu santockiego Witnica ------Miejski Dom Kultury, Witnica, ul. Gorzowska, tel. 095 721-64-69, www.mdk.witnica.pl

POWIAT KROŚNIEŃSKI Dąbie ------Gminna Biblioteka Publiczna w Dąbiu, posiada filię w Kosierzu, ul. Strażacka 4, 66-615 Dąbie. Działalność Gminnej biblioteki Publicz- nej w Dąbiu nie ogranicza się do propagowania czytelnictwa. Pracow- nicy Biblioteki organizują wystawy i spotkania z artystami ludowymi. Opracowują jubileuszowe wydawnictwa historyczne, traktu-jące o przeszłości Gminy Dąbie Gubin – miasto ------Gubiński Dom Kultury, ul. Westerplatte 14, 66-620 Gubin, www.gdk.gubin.com.pl Krosno Odrzańskie ------Zamek Piastowski, ul. Szkolna 1, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383- 89-94 (w Zamku funkcjonują izby muzealne i galerie wystawiennicze) - Galeria Rzeźb w Morsku, Zdzisław Paduszyński, 66-600 Krosno Odrz., tel. kom. 601-723-611 - Galeria Eugeniusz Lutycz, Pracownia snycerska, ul. Boh. Wojska Pol- skiego 46, 66-600 Krosno Odrz. - Klub Garnizonowy, ul. Poznańska 42, 66-600 Krosno Odrz. - Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, ul. Chrobrego 13, 66-600 Kro- sno Odrz., tel. 068 383-54-66, psmko.w.interia.pl - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy, ul. Parkowa 1, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-50-17 wew. 304

88 Placówki kulturalne – Inne

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Biblioteka w Bledzewie oraz filie w Goruńsku, Templewie i Sokoli Dą- browej; ul. Sportowa 1, 66-350 Bledzew Międzyrzecz ------Międzyrzecki Ośrodek Kultury, ul. Konstytucji 3go Maja 30, tel. 095 741-18-02, www.mokmcz.pl Przytoczna ------Biblioteka Publiczna w Przytocznej, ul. Główna 42, 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-43-35, Filia Biblioteki Publicznej w Goraju, Chełmsku i Rokitnie - ICEO, Internetowe Centrum Edukacyjno-Oświatowe w Rokitnie, Rokit- no 12 b, 66-340 Przytoczna, tel. 018 355-41-14 Pszczew ------Gminny Ośrodek Kultury w Pszczewie, ul. Poznańska 26, 66-330 Pszczew, tel./fax 095 749-23-22, www.pszczew.pl Trzciel ------Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, 66-320 Trzciel, ul. Poznańska 9, tel. 095 743-11-38, tel. kom. 665-700-620, [email protected] - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Trzciel, 66-320 Trzciel, ul. Poznańska 9, tel. 095 743-13-25 - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Trzciel, Filia w Brójcach (przy Zespole Edukacyjnym), 66-304 Brójce, ul. Polna 6, tel. 095 742-90-86 - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Trzciel, Filia w Lutolu Suchym, 66-304 Brójce, Lutol Suchy 74, tel. 095 743-42-98

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – gmina ------Instytucja kultury pod nazwą Gminna Biblioteka Publiczna w Przyborowie ul. Szkolna 16, 67-100 Nowa Sól

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Społeczne Ognisko Muzyczne w Cybince Ośno Lubuskie ------Miejski Dom Kultury, ul. Rybacka 3 B, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-13-43, 095 757-13-44. W ramach ośrodka działają: Biblio- teka Publiczna, Orkiestra Ochotniczej Straży Pożarnej, Klub Seniora, Siłownia, Klub Brydżowy, chór „Łęczanie”, miejsce spotkań dla kółka tanecznego, kombatantów, miłośników tenisa stołowego, gier kompute- rowych i nie tylko - Biblioteka Publiczna, ul. Rybacka 3 B, 69-220 Ośno Lubuskie

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Drezdenko ------Dom Kultury w Drezdenku, Dom Kultury 66-530 Drezdenko, ul. Niepodległości 28, tel. 095 762-82-72 Stare Kurowo ------Gminny Ośrodek Kultury w Starym Kurowie, ul. Żymierskiego 8, 66-540 Stare Kurowo, tel. 095 761-50-19, [email protected], www.gok_stare_kurowo.republika.pl

89 Placówki kulturalne – Inne

Strzelce Krajeńskie ------Strzelecki Ośrodek Kultury, ul. Wojska Polskiego 7, 66-500 Strzelce Kraj., tel./fax 095 763-24-39, www.kultura.strzelce.pl, [email protected] - Ośrodek kultury jest organizatorem wielu imprez artystycznych. Wio- dącymi imprezami kulturalnymi jest letni Festiwal Piosenki Żeglarskiej „Keja” i „Jarmark Strzelecki”. Festiwal odbywa się w pierwszą sobotę sierpnia na terenie Ośrodka Turystyczno-Wypoczynkowego w Długiem - Biblioteka Publiczna, ul. Strzelecka 7, 66-500 Strzelce Krajeńskie, tel. 095 763-32-887, [email protected] Zwierzyn ------Gminna Biblioteka Publiczna, ul. Wojska Polskiego 6, 66-542 Zwierzyn - Gminny Ośrodek Kultury „Jutrzenka”, ul. Wojska Polskiego 6, 66-542 Zwierzyn

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Gminna Biblioteka Publiczna, 66-435 Krzeszyce ul. Gorzowska 7, tel. 095 757-32-18 oraz filie biblioteki w Muszkowie i Kołczynie Lubniewice ------Gminny Ośrodek Kultury w Lubniewicach, ul. Jana Pawła II 51 B, tel. 095 755-76-39 - Miasteczko Ruchu Drogowego - Hala sportowa – oś. Słowiańskie 4, tel. 095 755 75 57, (pełnowymia- rowa hala sportowa z zapleczem, ściana wspinaczkowa, boisko tarta- nowe) Sulęcin ------Sulęciński Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji, ul. Moniuszki 1, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-24-77, [email protected]. SOKSiR organizuje duże imprezy o zasięgu międzynarodowym (np. Międzyna- rodowy Zjazd Cyklistów w Sulęcinie) - Centrum Współpracy Polsko-Niemieckiej w Sulęcinie, ul. Młynarska 1, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-37-50, 095 755-37-60 - Kompleks boisk „Orlik 2012” znajdujące się przy Szkole Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Sulęcinie, os. Kopernika 7, 69-200 Sulę- cin, tel. 095 755-23-09 Torzym ------Torzymski Ośrodek Kultury, 66-235 Torzym, ul. Warszawska 1, tel. 068 341-37- 16, [email protected], www.torzymski.ok.w.interia.pl, www.torzymskiok.pl - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Torzymiu, 66-235 Torzym, ul. Warszawska 1, tel. 068 341-37-16, fax 068 341-37-16 - Kawiarenka internetowa, 66-235 Torzym, ul. Warszawska 1, www.torzymskiok.pl, torzymski.ok.w.interia.pl, [email protected] - Filia Biblioteki Publicznej w Gądkowie, 66-235 Torzym, Gądków Wielki ul. Kościuszki 47, tel. 068 341-44-87, [email protected] - Filia Biblioteki Publicznej w Boczowie, 66-235 Torzym, Boczów, ul. Zakładowa - Internetowe Centrum Edukacyjno-Oświatowe w Korytach, 66-235 To- rzym, Koryta nr 34, tel. 018 355-41-17, fax 018 355-41-17 - Centrum Kształcenia na Odległość na Terenach Wiejskich „WIOSKA INTERNETOWA” w Gądkowie Wielkim, ul. Kościuszki 47, 66-235 To- rzym, tel. 068 341-44-87, [email protected], to- [email protected] - Dom Strażaka, 66-235 Torzym, ul. Świerczewskiego 11. Zakres dzia- łalności: Sala wykładowa, zaplecze kuchenne, sala do organizacji im-

90 Placówki kulturalne – Inne

prez masowych i okazjonalnych i pod potrzeby zamawiającego; tel. 068 341-30-03 - Hala sportowa w Boczowie, 66-235 Torzym, Boczów ul. Gen. W. Si- korskiego 4, tel. 068 341-40-23, fax 068 341-40-23 - Hala sportowa w Gądkowie Wielkim, 66-235 Torzym, Gądków Wielki ul. Kościuszki 47

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteki w Lubrzy, ul. Świebodzińska 41, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-30-87 Skąpe ------Gminna Biblioteka Publiczna w Skąpem, 66-213 Skąpe, tel. 068 341-93-04 - Gminna Biblioteka Publiczna w Skąpem, filia w Ołoboku, ul. Wojciechowskiego 34, 66-213 Ołobok, tel. 068 381-21-36 Szczaniec ------Szczaniecki Ośrodek Kultury, Szczaniec 19, 66-225 Szczaniec, tel. 068 341-03-82 Zbąszynek ------Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Zbąszynku, ul. Wojska Polskiego 18, tel. 068 384-96-02

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Sławskie Centrum Kultury w Sławie, ul. Głogowska 5, tel. 068 356-62-87 - Biblioteka Publiczna w Sławie, ul. Głogowska 5, tel. 068 356-62-87 Szlichtyngowa ------Biblioteka Publiczna w Szlichtyngowej, ul. Głogowska 1, tel. 065 549-23-70 Wschowa ------Staromiejski Cmentarz Ewangelicki – Lapidarium Rzeźby Nagrobnej. Nekropolia wschowska jest przykładem nowego typu cmentarza, wy- kształconego w obrębie kultury protestanckiej w XVI w. Od lat 70-tych Lapidarium stanowi dział Muzeum Ziemi Wschowskiej. Staromiejski Cmentarz Ewangelicki – Lapidarium, Dział Muzeum Ziemi Wschowskiej, ul. Spokojna, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-16-40 - Dom Kultury we Wschowie, ul. Niepodległości 1, tel. 065 540-23-36 - Biblioteka Pedagogiczna we Wschowie, ul. Daszyńskiego 2, tel. 065 540-24-46 - Biblioteka Publiczna we Wschowie, ul. Niepodległości 1, tel. 065 540-21-33 - Czytelnia we Wschowie, ul. Rynek 14, tel. 065 540-24-51

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Gminny Ośrodek Kultury, ul. Gagarina 21, 66-110 Babimost, tel. 068 351-21-35, www.gok.babimost.net - Izba Pamięci, Pl. Powstańców 9, 66-110 Babimost, tel. 068 351-20-69 Czerwieńsk ------Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, ul. Bolesława Chrobrego 5, 66-016 Czer- wieńsk, tel./fax 068 321-90-93

91 Placówki kulturalne – Inne

Kargowa ------Gminny Ośrodek Kultury, ul. Browarna 7, 66-120 Kargowa, tel./fax 068 352-50- 41, 068 352-50-59, [email protected], [email protected] Nowogród Bobrzański ------Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji, ul. Pocztowa 7, 66-010 Nowogród Bobrzański, tel. 068 327-65-57, 068 327-65-86, www.mgoksir.pl, [email protected] Sulechów ------Sulechowski Dom Kultury, sala widowiskowo-projekcyjna w dawnym Zborze Kalwińskim, al. Wielkopolska 3, 66-100 Sulechów Trzebiechów ------Trzebiechowski Ośrodek Kultury, 66-132 Trzebiechów, ul. Sulechowska 2, tel. 068 351-41-31

POWIAT ŻAGAŃSKI Gozdnica ------Dom Kultury, 68-130 Gozdnica, ul. Świerczewskiego 25, tel. 068 360-10-15 Iłowa ------Gminne Centrum Kultury i Sportu, 68-120 Iłowa, ul. Żagańska 15, tel. 068 377-45-98 Niegosławice ------GOK w Niegosławicach z siedzibą w Gościeszowicach, gdzie siedzibę ma m.in. Stowarzyszenie Współczesnej Kultury Ludowej Szprotawa ------Szprotawski Dom Kultury – prowadzi działalność na terenie gminy Wymiarki ------Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteki, ul. Księcia Witolda 7, 68-131 Wymiarki, tel. 068 360-41-77, [email protected], www.gokib.pl Żagań – miasto ------Centrum Kultury w Żaganiu, ul. Jana Pawła II 7, tel. 068 477-64-75, 068 477-64-79, [email protected], www.centrumkultury.zagan.pl - Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st., im. Henryka Wieniawskiego w Żaganiu, ul. Pomorska 14, 68-100 Żagań, tel./fax 068 377-27-85, [email protected]

POWIAT ŻARSKI Brody ------„MOVIE”- kawiarnia, dyskoteka, bar, ul. Kilińskiego 11, 68-343 Brody, tel. 068 371-81-00 Lubsko ------Lubski Dom Kultury, www.ldk.lubsko.pl Łęknica ------Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji, ul. Wojska Polskiego 2, 68-208 Łęknica, tel. 068 375-34-75, [email protected], www.oksir.pl Tuplice ------Gminny Ośrodek Kultury – centralne miejsce organizowania życia kulturalnego. Zaplecze w postaci dużej sali wraz z zapleczem gastronomicznym umożliwia organizację wszelkiego rodzaju przedsięwzięć

92 Placówki kulturalne – Inne

Żary – miasto ------Żarski Dom Kultury, ul. Wrocławska 7, tel./fax 068 374-24-13, www.dkzary.pl, [email protected] - Salon Wystaw Artystycznych, ul. Rynek 17, tel. 068 374-05-08 - Sala Widowiskowa "LUNA", ul. Okrzei 35, tel. 068 374-37-44 - Młodzieżowy Dom Kultury, ul. Podchorążych 24, tel. 068 374-36-82, [email protected] - Biblioteka Miejska, Gabinet Historii Miasta - zbiór porcelany żarskiej, regionaliów, makieta starówki, ul. Wrocławska 11, tel. 068 374-37-36, [email protected]

BAZA NOCLEGOWA

POWIAT GORZOWSKI Kłodawa ------Leśniczówka “Przyłęsko” - ośrodek o wysokim standardzie, położony w południowo-wschodniej części Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajo- brazowego obok Rezerwatu “WILANÓW”, 700 m do jeziora Przyłęg Kostrzyn ------Dom Turysty, ul. Piastowska 8, tel. 095 752-30-41 - Hotel Bastion, ul. Graniczna 1, tel. 095 752-59-70 - Internat Zespołu Szkół, ul. Piastowska 1, 66-470 Kostrzyn nad Odrą - Pokoje do wynajęcia Anna Braun ul. Kościelna 8a (Drzewice), tel. 095 752-34-19, tel. kom. 600-610-608 - Pokoje do wynajęcia MONIKA, ul. Solidarności 9, tel. kom. 605-612-976 - Pokoje do wynajęcia Zbigniew Martynowicz, Osiedle nad Wartą 10, tel. 095 752-30-50, tel. kom. 512-313-223 - Gospodarstwo Agroturystyczne Irena Jankowiak, ul. Kostrzyńska 35, tel. kom. 601-198-101 - Kostrzyńskie Centrum Wspierania Biznesu, ul. Fabryczna 5, tel. 095 752-17-75, fax 095 752-23-11 Lubiszyn ------„Pałacyk Łukomin”, www.lukomin.pl, hotel, Spa, rekreacja, imprezy, konferencje Santok ------Pole namiotowe na promenadzie santockiej, możliwość skorzystania z energii elektrycznej, wody, dostęp do sanitariatów i natrysków - A.M. Bożek “FLORIDA”, Gralewo 101a, tel. 095 731-61-47 - „ARCHO”, Janczewo 7, tel. 095 731-62-22 Witnica ------Hotel Leśne Ustronie, ul. Myśliwska 12, 66-460 Witnica, tel. 095 751 66 16, www.lesneustronie.pl - Hotel Lord, ul. K.R.N. 5, 66-460 Witnica, tel. 095 728-45-32, www.hotel-witnica.pl - Ośrodek Wypoczynkowy „Sosny” Marian Piątkowski, Sosny, 66-460 Witnica, tel. 095 751-52-80 - Motel “Rackiewicz” – Białcz, 66-460 Witnica, tel. 095 728-45-36

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Hotel „Pensjonat Dychów” w Dychowie, www.dychow.hotel.pl, tel. 068 391-53-41

93 Baza noclegowa

- Ośrodek „Park Magnolia” w Bronkowie nad J. Błeszno, www.magnolia-park.pl, tel. 068 391-33-74, 068 457-23-04 - Ośrodek Wypoczynkowy „TEMAR” s.c. w Kołatce /koło Bronkowa/ nad J. Błeszno, www.osrodekkolatka.pl, tel. 068 383-54-21 - Łowisko „Dwóch Stawów” R. Lebioda w Chromowie, www.2stawy.pl, tel. 068 391-39-27 - Hotel Center Bronków – Angelo‟s, E. Nieradzik, tel. 068 391-33-70 - Domek letniskowy nad Bobrem, Tarnawa Krośnieńska 12, 66-627 Bobrowice, tel. 068 383-12-78 Bytnica ------Dworek Dalia, Grabin 19, 66-630 Bytnica, tel. 068 383-14-74, www.dalia.anneberg.com.pl - Ośrodek wypoczynkowy Gryżyna, 66-630 Gryżyna, www.gryzyna.purm.pl, tel./fax 074 832-14-60 Dąbie ------Zajazd u Szefa, Gronów, tel. 068 383-21-90 - Ośrodek Wypoczynkowy TEMAR w Kołatce, tel. 068 383-21-93 - Zajazd motel Uroczysko, tel. 068 383-62-83 Gubin – miasto ------Hotel „Nysa”, ul. Dąbrowskiego 23, tel. 068 359-50-05, 068 359-32-93, 068 359-32-94., www.hotel-nysa.eu - Hotel PTTK, ul. Obrońców Pokoju 18, tel. 068 359-45-19, www.rowery.gubin.webpark.pl/hotel.html - Hotel „Onyx”, ul. Kresowa 122, tel. 068 359-83-01, www.hotelonyx-gubin.pl - Hotel i Restauracja „Retro”, ul. Chopina 1, 66-620 Gubin, www.retrogubin.pl Gubin – gmina ------JAW-MAR SC Sebastian Marek, Sebastian Jaworski, Sękowice 78, tel. kom. 512-174-450, 512-174-449, Ośrodki wczasowe nad jez. Borek - Alicja Jungrel, tel. 074 855-11-93, tel. kom. 601-746-764 - Profit SC, ul. Żymierskiego 20, tel. 068 359-41-52 - Ośrodek „Nad Borkiem” Kosarzyn /k.Gubina, tel. 068 359-43-92 Krosno Odrzańskie ------Hotel „Odra‟‟, ul. Grobla 27, Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-50-32, www.hotelodra.pl, [email protected] - Stary Młyn, Szklarka Radnicka 2c, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-17-78, www.starymlyn.eu, [email protected] - Wodnik Sport, ul. Pułaskiego 3, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-05-47, tel. kom. 509-591-277, www.wodnikklub.pl - Noclegi „U Władka” ul. Obr. Stalingradu 30A, Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-57-68 - Gospodarstwo Rybackie „Karp”, ul. Krośnieńska 2, Osiecznica, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-51-27 - Wojskowy Dom Wypoczynkowy, Camping nr 129 Łochowice, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-86-67

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Hotele i motele: - Hotel Kęszyca Leśna, 66-300 Międzyrzecz; tel. 095 741-82-01, www.hotelkeszycalesna.pl - Motel Restauracja Jumar, ul. Iwaszkiewicza 69, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-10-92, fax 095 742-28-64, www.moteljumar.pl

94 Baza noclegowa

- Hotel Duet, os. Kasztelańskie 8a, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742-22- 56, tel. kom. 601-576-593, www.hotelduet.pl - Hotel-Restauracja Tequila, ul. Stoczniowców Gdańskich 1, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-20-31, www.tequila.prv.pl - Hotel Maria ul. Sportowa 7, 66-304 Brójce, tel. 095 743-42-90, 095 742-90-15, www.hotelmaria.com.pl - Dworek, Kaława 68a, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742-24-57, tel. kom. 510-101-011, www.szlachtycz.pl - Folwark Amalia, Lubikówko 5, 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-47-32, www.folwarkamalia.pl - Zajazd Głębokie, Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-25-56, tel. kom. 601-555-056, www.zajazdglebokie.pl - Szkolne Schronisko Młodzieżowe – Internat Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego, ul. Pamiątkowa 17, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-27-82, 095 741-24-59 - Ośrodek Szkoleniowo-Wychowawczy, ul. Piastowska 18, 66-300 Mię- dzyrzecz, tel. 095 741-10-80, www.ohpmiedzyrzecz.noclegiw.pl - Zespół Szkół Rolniczych – internat, ul. Międzyrzecka 7, 66-300 Mię- dzyrzecz, tel. 095 741-32-18, 095 742-67-47, fax 095 741-32-02, www.bobowicko.pl - Ośrodek Agroturystyczny, Gorzyca 31, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742-22-56, tel. kom. 601-576-593, www.hotelduet.pl - Ośrodek Wypoczynkowy Głębokie – Międzyrzecki Ośrodek Sportu i Wypo- czynku, Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-20-30, 095 742-23-35 - Ośrodek Wypoczynkowy Archimedes, Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-19-14, www.archimedes-tourist.com - Ośrodek Wypoczynkowy Głębokie 4, Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-14-76, www.glebokie4.pl - Głębokie Apartamenty, Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-22-56, tel. kom. 601-576-593, www.hotelduet.pl - Pokoje gościnne, O.W. Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-28-91, tel. kom. 604-627-964, www.domek-glebokie.prv.pl - Ośrodek Wypoczynkowy „Nad Obrą”, ul. Leśna 10 (Obrzyce), 66-300 Międzyrzecz, tel. 696 438 127, 601 551 694, www.obra.pl - Apartament turystyczny Kęszyca Leśna 35, 66-300 Międzyrzecz, www.pokojelubuskie.to.pl, tel. 095 741-82-36, tel. kom. 500-235-926, 515-165-570 - Pokoje Gościnne Mirosława, Tadeusz Drożdżyńscy, ul. Akacjowa 13, Bobowicko, tel. 095 741-32-29, tel. kom. 601-752-946 - Pokoje Gościnne „Edyta i Maria” Bohdan Rusiecki, ul. Akacjowa 23, Bobowicko, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742-92-21, 095 741-35-10 - Pole kempingowe MOSiW, O.W. Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-20-33 - Pole biwakowe „Nad Obrą” – stanica kajakowa, Gorzyca 7, 66-300 Międzyrzecz, tel. kom. 603-138-939, www.obrabiwak.pl - Pole biwakowe Wyspa nad Obrą – stanica kajakowa, Święty Wojciech 52, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-63-40, 095 742-92-86, tel. kom. 696-438-127, www.obra.pl - Pole Agroturystyczne „Nietoperz”, Zamostowo, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-37-00 www.nietoperz.eu - Leśne miejsca biwakowania, Gorzyca, nad jez. Środkowym, Wysoka, nad jez. Paklicko Małe Przytoczna ------Restauracja, Motel „GAMA ” Anetta i Krzysztof Martynowscy, ul. Głów- na 39, 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-37-72

95 Baza noclegowa

- Folwark Helena – Marcin Cisło, Dziubielewo 1 (kierunek Ośrodek Wy- poczynkowy w Lubikowie), 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-32-91 - AMALIA – Marian Kulak, Lubikówko 5, 66-340 Przytoczna, tel. 095 741-27-97, tel. kom. 601 575 965, apartamenty, www.folwark-amalia.pl - Motel „Auto Port" - Wiesława i Jan Bogusławscy, Nowa Niedrzwica, tel. 095 749-44-30 - Ośrodek Wczasowy NSZZ „Solidarność” przy „Bielbaw” w Rokitnie, tel. 095 749-47-53, tel. kom. 501-161-998, domki campingowe, czynne sezonowo 01.07 - 31.08, www.rokitno1.wp.pl - „Leśny Dwór” s.c Alicja Wysocka-Kalinowska, Krasne Dłusko 17, tel. 095 749-30-28, czynne sezonowo w okresie od 01.07-30.09 - Dom Pielgrzyma przy Sanktuarium N.M.P w Rokitnie, tel. 095 749-30-43 - Schronisko Turystyczne przy Gminnym Ośrodku Kultury, ul. Główna 42, Przytoczna, tel. 095 749-43-35 Pszczew ------OWDiM "Jeziorak" tel. 095 749-12-78, www.jeziorak.net.pl - "Wodnik", tel. 095 749-11-93, www.piasecki.turystyka.pl - "Karina", tel. 095 749-10-71, [email protected], www.o-karina.pl - Centrum Rekreacyjno-Wypoczynkowe "Relaks" Feliks Pietkun, tel. 095 749-10-39 - Ośrodek Wypoczynkowy "Perkoz", Silna Wrony, tel. kom. 507-158- 314, www.perkoz.turystyka.pl - Ośrodek Wypoczynkowy "Borowa Zatoka" w Borowym Młynie, tel. 095 749-10-61, www.olszowka.spanie.pl - Ośrodek Wypoczynkowy "Baba nad Chłopem" w Borowym Młynie, www.ajm-turystyka.pl, tel. 095 749-11-02, tel. kom. 606-344-177, 606-329-224 - Schronisko Młodzieżowe, Pszczew, ul. Parkowa 1 - Motel "Przystań", tel. 095 749-12-66, Pszczew, ul. Międzyrzecka - Pensjonacik E. M. A. Miklasowie, ul. Żwirowa 15, 66-330 Pszczew, tel. 095 749-13-70, tel. kom. 607-861-084, [email protected], www.pensjonatema.prv.pl, www.pensjonatema.spanie.pl - "Villa Toscania" tel. 095 749-43-38 do 39, fax 095 749-43-40, Nowe Gorzycko 61, www.villatoscania.com, [email protected] Skwierzyna ------Hotel-Restauracja „Dom nad rzeką”, ul. Mostowa 3, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 717-21-06, www.domnadrzeka.com.pl - Pałac Wiejce, Wiejce 17, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 717-31-30, www.wiejce.pl - Zajazd Chrobry, ul. Gorzowska 19, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 717-01-38 - Zajazd U Marka, ul. Główna, 66-440 Trzebiszewo, tel. 095 717-38-98, www.zajazdumarka.pl Trzciel ------Hotel „Maria”, 66-304 Brójce, ul. Sportowa 7 (przy DK Nr 2), tel. 095 742-90-15, fax 095 743-42-90, [email protected], www.hotelmaria.com.pl - Hotel „Contra”, 66-304 Brójce, ul. Słoneczna 6 (przy DK Nr 2), tel. 095 743-41-55, www.hotel-contra.nmzg.pl, [email protected] - Motel „Trzciel”, 66-320 Trzciel, ul Kościuszki 38 (przy DK Nr 2), tel. 095 743-18-51 - Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy CKZ, 66-320 Trzciel, ul. Zbąszyńska 17A, tel. 095 743-11-91, www.ckztrzciel.w8w.pl - „Urlop u rybaka” Zbigniew Skotnicki, 66-320 Trzciel, ul. Poznańska 15, tel. 095 743-13-94, www.urlopurybaka.prv.pl - Willa „Zgoda” Łucja Zgoda, 66-320 Trzciel, ul. Kościuszki 6, tel. 095 743-13-27

96 Baza noclegowa

- Ośrodek Wypoczynkowy „ABAREX-JAWOR” nad Jeziorem Konin, Świdwowiec, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-19-40, tel. kom. 664-456-570, www.abarex.pl - Jolanta Mrowińska, Trzciel ul. Łąkowa 25, tel. 095 743-19-63 - Leśniczówka „Bieleń”, Bieleń 8, 66-320 Trzciel, tel. 095 742-86-20 - Stanisław Szeremet, Sierczynek 29, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-32-33 - Pokoje gościnne nad Jeziorem Młyńskim, 66-320 Trzciel, ul. Zbąszyń- ska 17, tel. kom. 604-536-784

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------Zajazd SN Nadodrze, il. pokoi: 27, ul. Sadowa 4, 67-115 Bytom Od- rzański, www.nadodrze.pl Kożuchów ------Gastronomia - Pub Da Vinci - Restauracja "Pod Lipami", ul. Zielonogórska - Restauracja "Helena", ul. Zielonogórska Noclegi - Pawilon Hotelowy, ul. Zielonogórska 24, tel. 068 355-24-47 - Pokoje gościnne ul. Polna, tel. 068 355-21-35 Nowa Sól – miasto ------Hotel „Polonia”, ul. Wrocławska 14, tel. 068 387-99-24, www.wersalpolonia.pl - Gościniec „Złoty Łan”, ul. Zielonogórska 134, tel. 068 387-32-41 - Motel „Zajazd u Basi”, ul. Gawła 23, 67-106 Otyń, tel. 068 355-01-15 - Noclegi „Solan”, ul. Matejki 25, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 387-66-80 - Przystań Kajakowa, al. Wolności 1a, 67-100 Nowa Sól Nowa Sól – gmina ------Jez. Sławskie - Ośrodek Wypoczynkowy Józefów, ul. Leśna 1, tel. 068 352-42-93, tel. kom. 602-459-844 - Jez. Tarnawskie Duże - Pole namiotowe Jodłów "Cypel" - administrator Zakład Komunalny w Kiełczu

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Hotel „Zacisze” Dom Wycieczkowy, ul. Kościuszki 8, 69-108 Cybinka, tel. 068 391-13-64 Górzyca ------Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich – Górzyca, ul. Polan 8/1, tel. 095 759-12-36 - Kompleks Sportowo-Rehabilitacyjny – Górzyca, ul. Różana 41, obiekt dostosowany do obsługi osób niepełnosprawnych - Muzeum Łąki o standardzie schroniska – Owczary 17, tel. 095 759-12- 20, [email protected] - Ośrodek Rekreacyjny „Żabiniec” nad Jez. Żabiniec, tel. 095 759-12-36 Ośno Lubuskie ------Pensjonat z odnową biologiczną „Afrodyta”, 69-220 Ośno Lubuskie, ul. Grunwaldzka 68, tel. 095 757-62-81 do 86, fax 095 757-62-81, www.pensjonat-afrodyta.pl - Motel „Modrzew”, ul. Słubicka 1 a, tel. 095 757-62-71, 095 757-53-78, www.motelmodrzew.emeteor.pl - Dom noclegowy „Jaskółka”, ul. Strumykowa 3, tel. kom. 504-190-601

97 Baza noclegowa

- Villa Plena, tel. kom. 609-668-010, [email protected], www.villaplena.pl - Ośrodek Wypoczynkowy „Nad Reczynkiem”, ul. Jeziorna, tel. kom. 609-668-010 - „Dolina Leśna” Sp. z o.o. Ośno Lubuskie, ul. Dolina Leśna 1, tel. 095 757-50-94, [email protected], www.dolinalesna.com - Schronisko Młodzieżowe PTSM przy Zespole Szkół Ekonomicznych w Ośnie Lubuskim, ul. Rzepińska 8 Rzepin ------„Buwita” ul. Adama Mickiewicza 70, tel. 095 759-67-76, www.buwita.pl - „Park Hotel”, ul. Dworcowa 15, tel. 095 759-74-56, www.hotelpark.pl - Hotel „Ratuszowy” ul. Wojska Polskiego 1, tel. 095 759-64-62 - Zajazd Leśny, ul. Kilińskiego 127, tel. 095 759-77-75, www.hotellesny.rzepin.pl - Zajazd „Łoś” ul. Słowackiego 56, tel. 095 759-68-81 - Zajazd „As”, ul. Kilińskiego 70, tel. 095 759-77-21 - Noclegi u "Frank‟a", ul. Ośniańska 2, tel. 095 759-66-88, 602 603 432 - Pensjonat Villa Bonita, ul. Poznańska 26, 69-110 Rzepin - Camping Oaza, ul. Jana Kilińskiego 106, 69-110 Rzepin Słubice ------Hotel „Cargo”, ul. Transportowa 8, 69-100 Słubice, tel. 095 758-29-61 - Hotel „Baranowski”, ul. Transportowa 4 c, 69-100 Słubice, tel. 095 758-21-02, 095 758-39-90, www.hotelbaranowski.slubice - Hotel „Korona”, ul. Powstańców Wielkopolskich 8, 69-100 Słubice, tel. 095 758-24-57, www.korona.travel.pl - Hotel „Euro Kaliski”, ul. Jedności Robotniczej 13, 69-100 Słubice, tel. 095 758- 37-35 - Hotel „Anka”, Pl. Przyjaźni 7, 69-100 Słubice, tel. 095 758-23-36, tel. 095 758-32-73 - Hotel Sportowy przy Ośrodku Sportu i Rekreacji w Słubicach, ul. Sportowa 1, 69-100 Słubice, tel. 095 758-25-01, tel. 095 758-20-49 - Zajazd Marion, al. Niepodległości 1c, 69-100 Słubice, tel. 095 758-05-50 - Hotel „Relax”, ul. Asnyka 19, 69-100 Słubice, tel. kom. 703-400-550, 708-477-507 - Hotel „Nadodrze” ul. Zielona, Kunowice, 69-100 Słubice, tel. kom. 703- 400-550, 708-477-507 - Hotel „Amer”, ul. Kościuszki 3, 69-100 Słubice, tel./fax 095 758-27-54 - Hotel „Holidays”, ul. Wojska Polskiego 77, 69-100 Słubice, tel. 095 758-05-76 - Miasteczko akademickie, ul. Piłsudskiego 14, 69-100 Słubice, tel. 095 758-40-88 - Miasteczko akademickie, ul. Szamarzewskiego 6, 69-100 Słubice, tel. 095 758-40-11 - Motel „Oaza”, Łysiak Jerzy, ul. Wojska Polskiego 93, 69-100 Słubice, tel. 095 758-31-46

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Hotel „Pałac Mierzęcin”, Mierzęcin 1, tel. 095 761-22-11, www.palacmierzęcin.pl - Pokoje gościnne „La Mirage”, ul. Krótka 1, tel. 095 761-15-12, kom. 512-087-686 - Pokoje noclegowe FHU „Drewald”, Wołogoszcz 1 66-520 Dobiegniew, tel. 095 761-15-76 - Pokoje gościnne Barbara Jurasz, Dobiegniew, ul. Mickiewicza, tel. 095 761-11-54 - Hotel i Restauracja „Wodnik”, Długie ul. Dobiegniewska 30, 66-520 Dobiegniew, tel. 095 761-22-88, www.hotel-wodnik.de

98 Baza noclegowa

Drezdenko ------Hotel Eljan – ul. Ogrodowa 4, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-04-97, www.hoteleljan.com.pl - Villa Drawa – Przeborowo 33, 66-530 Drezdenko – Krzyż, tel. 095 762- 41-23, [email protected] - Ośrodek Turystyki i Rekreacji Jeździeckiej w Kosinie (k/Drezdenka) „Warsdom” Sp. z o.o., Kosin 26, 66- 530 Drezdenko, tel. 095 762-54- 14, www.konie-kosin.pl - Spółdzielnia Inwalidów "REHABILITACJA" w Zielonej Górze Ośrodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy im. prof. Wiktora Degi, 66-535 Gościm, tel. 095 762-42-38, fax. 095 762-42-39, [email protected], www.rehabilitacja.ta.pl - Firma AKME Sp. z o.o. Zdzisław Wiśniewski, ul. Wierzbowa 3, 50-056 Wrocław, tel. 071 785-73-00, fax 071 785-73-28, www.akme.pl, tury- [email protected] - „GOZDREW” T.S.J. Słaby s.j., 66-535 Gościm 136B - Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy w Goszczanowie, tel. 095 762- 42-13, fax 095 762-42-32, [email protected], www.gozdrew.pl - Ośrodek Wypoczynkowy "ZA LASEM", Gościm 97a, 66-535 Gościm, tel. 095/762 42 84, [email protected], www.akme.pl - Gościniec „Wilcze Doły” Bianca i Kazimierz Dębski, Zielatkowo 40, 66-535 Go- ścim, tel. 095 762-42-91, [email protected] - Ośrodek wypoczynkowy „Merpol” Lubiewo 1, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762- 05-47 - Hotel „Lubuszanin” DKS, ul. Mickiewicza 4, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762- 08-10 Strzelce Krajeńskie ------Hotel „Staropolski” ul. Bolesława Chrobrego 19, 66-500 Strzelce Kraj., tel. 095 763-11-10, 095 763-11-13, 095 763-11-12 biuro, fax 095 763-10-99, [email protected], www.staropolski.pl - Hotel „Łucznik” ul. Sportowa 1, 66-500 Strzelce Kraj., tel. 095 763-29-95, fax 095 763-29-95 - Hotel „Wodnik”, Długie, ul. Dobiegniewska 30, 66-500 Strzelce Kraj., tel. 095 761-22-88, fax 095 761-22-90, www.hotel-wodnik.de, hotel- [email protected] - Ośrodek Kolonijny Sportowo-Wychowawczy, Długie, ul. Turystyczna 14, 66-500 Strzelce Krajeńskie, tel. 095 722-54-40, 095 763-68-88, fax 095 720-14-75, [email protected], www.bratkrystyn.org - Usługi Noclegowe „Waldi” Waldemar Wołkowicz, Przyłęg 20 b, 66-500 Strzelce Krajeńskie, tel. 095 763-12-20 - Przydrożny Zajazd „Wika”, Wełmin 32, 66-500 Strzelce Krajeńskie, tel. 604-552-340, [email protected], www.zajazdwika.republika.pl

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Zajazd „U Lusi”, Muszkowo 42, 66- 435 Krzeszyce, tel. 095 757-32-72 - Zajazd w Łukominie, Łukomin 5, Krzeszyce, tel. 095 757-49-43 Lubniewice ------OW "Stilon" sp. z o.o., 69-210 Lubniewice, ul. Świerczewskiego 18, tel. 095 755-7587, fax 095 755-75-89, www.owstilon.lubuskie.net.pl, www.centrumstilon.pl, www.ferienanlage-lubniewice.de - OW "Exploris", 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-03-00, fax 095 755-03- 51, www.exploris.pl - OW "Kaczy Dołek", 69-210 Lubniewice, ul. Strzelecka 9, tel. 095 755- 75-96, www.kaczydolek.of.pl

99 Baza noclegowa

- OW "Pod Basztą", 69-210 Lubniewice, ul. Sosnowa 1, tel/fax. 095 755-70-37 - OW "Laguna", 69-210 Lubniewice, os. Świerczów, tel. 095 755-83-27, 095 755-83-74, fax 095 755-83-75, tel. kom. 501-439-308 - Pensjonat "MAX" Gabriela Draga, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Pawła II 29, tel. 095 755-83-60 - Pensjonat "Melhen", R. Czapla, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755 77 47 - Pensjonat "Staś" S. Kogut, 69-210 Lubniewice, ul. Gorzowska 11a, tel. 095 755-75-85 - Pensjonat WCZASY NAD JEZIOREM Jerzy Jankowski, 69-210 Lub- niewice, ul. Skwierzyńska 26, tel. 095 755-71-91, tel. kom. 508-920- 831, www.reiteninpolen.de - Pensjonat "Centrum", 69-210 Lubniewice, ul. Bohaterów Stalingradu 35, tel. 095 755-72-37 - Pensjonat "Rusałka", Plac Wolności 6, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-70- 17, tel. kom. 601-871-490, www.rusalka.acs.pl, [email protected] - Pałac w Gliśnie, ODR Lubniewice, Centrum Szkoleniowe w Gliśnie, 69- 210 Lubniewice, Glisno 123, tel. 095 755-71-66 do 67, fax 095 755-70-84 - Ośrodek Wypoczynkowy w Gliśnie, Glisno 123, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-71-66 - Szkolne Schronisko Młodzieżowe Lubniewice, os. Słowiańskie 4, tel. 095 755-81-75 lub 095 755-75-57 Słońsk ------Zajazd „Hubertus” Słońsk, ul. 3-go Lutego 17, tel. 095 757-27-57, www.hubertus_zajazd.pl - świetlica wiejska w Słońsku, ul. Parkowa 2, tel. 095 757-12-07 lub 095 757-22-71 do 4, fax 095 757-22-68, www.slonsk.pl - Motel „Lucyna” Słońsk ul. Sikorskiego 1, tel. 095 757-23-51 Sulęcin ------Zajazd „Chrobry”, ul. Kościuszki 10, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-24-83 - Villa „Kacper”, Pl. Kościelny 4, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-21-87, 095 755-34-02, [email protected] - Ośrodek „Kormoran”, ul. Daszyńskiego 57, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-26-28, www.kormoran.org.pl, [email protected] - Pokoje gościnne, os. Słoneczne 11, 69-200 Sulęcin, tel. 609-096-183, [email protected] - Pokoje gościnne „Przy stadionie”, ul. Moniuszki 2, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-30-71 - Sezonowe Schronisko Młodzieżowe, Zespół Szkół Licealnych i Zawo- dowych, ul. W. Witosa 30 b, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-29-41 - Schronisko Młodzieżowe w Żubrowie, Żubrów, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-31-36 - Camping „Marina”, Ostrów 76, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-22-94, camping-marina.eu, [email protected] Torzym ------Motel Paradise s.c. (przy drodze A-2), 66-235 Torzym, ul. Świebodziń- ska 21, tel. 068 341-33-56, 068 341-33-18, fax 068 341-30-43, recep- [email protected], www.motelparadise.com.pl - Motel PETRO, 66-235 Torzym, Kolonia Poręby 6, tel. 068 341-30-91, fax 068 341-30-91, [email protected], www.motelpetro.ta.pl - Zajazd „U Sosny”, 66-235 Torzym, ul. Krośnieńska 29, tel. 068 341-39-25, fax 068 341-39-25, [email protected], www.usosny.republika.pl - Zajazd „Chrobry” (przy drodze A-2), 66-235 Torzym, ul. Warszawska 19, tel. 068 341-34-80, fax 068 341-34-80

100 Baza noclegowa

- MARKO, 66-235 Torzym, ul. Wojska Polskiego 40A, tel. 068 341-34-12, www.spangshus.dk/marco/marcopol.htm - Motel U OLKA Suchecki Aleksander, 66-235 Torzym, Boczów, ul. Sikorskiego 25, tel. 068 341-40-05, www.moteluolka.pl - Motel Pod Lwem, Pl. Konst. 3-go Maja 2, Boczów, 66-235 Torzym, tel. 068 341-40-84 - Nad Jeziorem (przy drodze A-2), 66-235 Torzym, Boczów, Zbigniew Hanas, tel. 068 341-40-77 - Pałac MAGNAT, 66-235 Torzym, Garbicz 37, tel. 068 341-40-61, fax 068 341-40-63, [email protected], www.palacmagnat.com - "Garbiczówka", 66-235 Torzym, Garbicz, tel. 068 341-40-03, www.garbicz.biz.ly, [email protected] - Pokoje gościnne PRIMA Torzym, 66-235 Torzym, ul. Wojska Polskiego 57 - Pokoje Gościnne MIRA, 66-235 Torzym, ul. Jeziorna 19a, tel. 068 341- 38-66, 068 341-30-91 - Pokoje Gościnne Karpezo Maria, 66-235 Torzym, ul. Wojska Polskiego 31, tel. 068 341-3234 - Miejsca na przyczepy turystyczne – namioty, 66-235 Torzym, wieś Gądków Wielki, Jezioro, tel. Nadleśnictwo Torzym 068 341-33-23 i 068 341-33-24 - Miejsca na przyczepy turystyczne – namioty, 66-235 Torzym, wieś Lubin, Jez. Lubińskie, tel. Nadleśnictwo Torzym 068 341-33-23, 068 341-33-24 - Miejsca na przyczepy turystyczne – namioty, 66-235 Torzym, Jezioro Jasne, tel. Nadleśnictwo Torzym 068 341-33-23, 068 341-33-24

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Ośrodek Wczasowo-Wypoczynkowy "Dzierżoniów", ul. Świebodzińska, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-30-16, 068 382-07-62 - Ośrodek Wypoczynkowy "Martinez", ul. Klasztorna, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-32-32, www.osrodek.martinez.com.pl - Gościniec "Młyn", Romanówek 1, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-31-01 - Centrum Promocji i Szkolenia Województwa Lubuskiego, Przełazy 22, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-12-22, fax 068 389-36-08, [email protected], www.cpis-lubuskie.pl - Ośrodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy, Przełazy 20, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-12-95 - Pokoje Gościnne Teresa Banaś, Przełazy 23, 66-218 Lubrza - Pokoje Gościnne Alicja i Romuald Kamiński, Przełazy 26, 66-218 Lubrza - Pokoje Gościnne Jan i Zofia Operchał, Przełazy 7, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-32-09 - Pokoje Gościnne Marek Wiencko, Przełazy 2, 66-218 Lubrza, tel. kom. 692-335-732 - Pole namiotowe "NA GÓRCE", Przełazy 28, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-38-48, tel. kom. 889-901-571 - Albodzio - Pole namiotowe i pokoje gościnne, Przełazy 31H, 66-218 Lubrza, tel. kom. 604-797-162 - Ośrodek Wypoczynkowy "Relaks", Krzeczkowo, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-13-56 - Ośrodek Wczasowy Pod Daglezją, Krzeczkowo, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-12-16, 062 760-39-39, 062 502-39-39 - Ośrodek Wypoczynkowy Elektrociepłowni Zielona Góra, Krzeczkowo, 66-218 Lubrza, tel. 068 382-43-35 (ośrodek zakładowy) - Ośrodek Wypoczynkowy Zielonogórskich Zakładów Energetycznych, Krzeczkowo, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-12-68 (ośrodek zakładowy)

101 Baza noclegowa

- Oratorium św. Jana Bosko, ul. 3-go Maja 3, 66-218 Lubrza, tel./fax 068 381-30-95, www.oratorium.4.pl - Zajazd u doktora, ul. Noblistów 1, 66-218 Lubrza, tel. 068 382-09-15, www.zajazd.lubrza.pl - Kwatera Myśliwska Adventure Team, Os. Zamoście 2, 66-218 Lubrza, tel. kom. 609-900-778, www.team.lubrza.pl - Motel "Port 2000", Mostki, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-36-62 wew. 109, fax. 068 381-39-47, [email protected], www.port2000.pl Łagów ------Hotel „Bukowy Dworek‟‟, Gronów 4 km od Łagowa, tel./fax 068 341-20-88, 068 341-28-51, 068 341-22-94, tel. kom. 602-458-045, www.bukowydworek.pl, [email protected] - Hotel „Zamek Joannitów‟‟, Łagów, ul. Kościuszki 3 tel. 068 341-20-10, 068 341- 21-19, [email protected], www.zamek-lagow.pl, www.trafgallery.pl - Hotel „Nevada” – Poźrzadło, www.hotelNevada.pl, tel. 068 341-12-23 - Hotel SPA MORENA, Łagów, ul. Chopina 2c, tel. 068 321-20-35, www.zamek-lagow.pl - Hotel „Bajka”, Łagów, ul. Chrobrego 15, tel.3412441, www.hotel-bajka.pl - Ośrodek wczasowy „Leśnik”, Łagów, ul. B. Chrobrego 10, tel/fax 068 341-25-09, 068 341-21-60, [email protected], www.lesnik.ta.pl - Park Rekreacyjny Mundi Recra, Łagów, ul. 1 Lutego 2a, www.mundi- recra.pl, tel. 068 341-20-30 - Ośrodek wczasowy „Zacisze”, Łagów, ul. Wczasowa 1, te.l/fax 068 341-23-80, www.zacisze-centre.eu, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy „Uniwersytet Zielonogórski”, Łagów, ul. Szkolna 1, tel. 068 341-25-59 - Ośrodek Wypoczynkowy „Zielona Dolina”, Łagów, ul. Chopina, tel. 068 341-16-39, tel. kom. 609-395-733, www.zielonadolina.net, biu- [email protected] - Ośrodek Wczasowy „Defka”, Łagów, ul. B. Chrobrego 13, tel. 068 341- 21-53. Nad samym jeziorem w centrum Łagowa - Ośrodek Energetyk, Łagów, ul. Widokowa 1, tel. 068 328-18-10, 068 341-21-14 - Ośrodek Bajka 3, Łagów, ul. Paderewskiego, tel. kom. 515-694-853, 607-236-467, www.Bajka3.com, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy „Jordan”, Łagów, ul. Chopina, tel. 068 341- 26-52, tel. kom. 602-699-289, www.jordan.home.pl - Camping „Pod Brzozami”, Łagów, ul. 1 Lutego, tel/fax 068 341-28-70, tel. kom. 665-287-914, 603-869-639, www.pod-brzozami.prv.pl - Międzynarodowe Centrum Spotkań „Zameczek”, Łagów, ul. Sulęcińska 9, tel. 068 341-26-53 - „Pod Żaglami - Łagów, ul. Podgórna 5, tel. 068 341-28-79, tel. kom. 509-445-024 - Stanica Wędkarska PZW Koło Łagów, ul. Kościuszki, tel. 068 341-21- 77, [email protected], www.pzw.zgora.pl - Ton Agro – Łagów, ul. Mostowa 1, tel. 068 341-20-43 - Willa „Patio”, Łagów, ul. Podgórna 8, tel. 068 341-21-68 - Pensjonat „Beata”, Łagów, ul. Kwiatowa 11, tel. 068 341-23-02, fax 068 341-28-93, tel. kom. 600-875-749, [email protected] - Pensjonat „Daga”, Łagów, ul. Pensjonatowa 3, tel./fax 068 341-22-80, [email protected], www.daga.zgora.pl - Pensjonat Bohema, Łagów, ul. Wiśniowa 12, tel. kom. 607-237-423, www.pensjonatbohema.pl, - Piast, Łagów, ul. Toporowska 9, tel. 068 341-21-88, tel. kom. 667-060-444, [email protected], www.piastpokoje.republika.pl

102 Baza noclegowa

- Pensjonat Malta, Łagów, ul. Kościuszki 2, tel. 068 341-21-80 - Na Skarpie, Łagów, ul. Sosnowa 1, tel. 068 341-28-83, www.Na skarpie.org - Pensjonat Jaś, Łagów, ul. Krótka 2a, tel. 068 341-28-42, tel. kom. 668-478-094 - Nad Chmurami, Łagów, ul. Toporowska 8, tel. 068 341-21-22, tel. kom. 503-185-444 - Dom Sztuki – Jerzy Ludwikowski, Poźrzadło 22, 66-233 Toporów, tel. 068 341-13-91, tel. kom. 601-762-504 - Pole namiotowe „Zielona Polana” ul. Łazienkowa 3, tel. 068 341-22-09 - Pole namiotowe „U Michała” ul. Zamkowa 5, tel. 068 341-25-25 Skąpe ------Ośrodek wypoczynkowy „Ada”, Aneta Bugajska, tel. 068 385-91-81, Niesulice, 66-213 Skąpe - Ośrodek wczasów i rekreacji KWP w Gorzowie Wlkp., tel. 068 381-21- 21, Niesulice, 66-213 Skąpe - Ośrodek Wypoczynkowy „Kormoran”, Właściciel „Olimp” sp. z o.o., tel. 068 381-21-28, Niesulice, 66-213 Skąpe, www.kormoran-niesulice.pl - Ośrodek Wczasowy „Irena”, Irena Słowińska, tel. 068 381-21-10, Nie- sulice, 66-213 Skąpe, www.irena.pl - Związek Harcerstwa Polskiego, Komenda Chorągwi Ziemi Lubuskiej, ul. Boh. Westerplatte 27, 65-034 Zielona Góra, tel. 068 325-30-79, 068 325-52-68, [email protected] - Związek Harcerstwa Polskiego, Chorągiew Dolnośląska, Hufiec im. Szarych Szeregów w Świdnicy, ul. Lelewela 18, 58-100 Świdnica, tel./fax 074 852-01-79, [email protected] - Pokoje gościnne Bożena Szczepańska, Niesulice 10, 66-213 Skąpe, tel. 068 381-22-94, tel. kom. 600-387-612 - Grażyna Świątczak, Łakie 1, 66-213 Skąpe, tel. kom. 606-154-738 - „Mały Dwór”, Iwona Pierzchlewska, Pałck, 66-213 Skąpe, tel. kom. 602-250-024, [email protected], malydworpalck.prv.pl Szczaniec ------Hotel Sen Myszęcin 8D, 66-225 Szczaniec, www.hotelsen.pl - Park Hotel Clara – Pałac Ojerzyce, Ojerzyce 17, 66-225 Szczaniec, www.parkhotelclara.eu Świebodzin ------Hotel Sen – Świebodzin, ul. Gen. Świerczewskiego 1, tel. 068 475-66-44 - Hotel Ideal – Świebodzin, ul. Woj. Polskiego 12, tel. 068 381-04-33 - Hotel Lubuski – Świebodzin, ul. Piłsudskiego 20, tel. 068 382-34-25 - Hotel Pan Tadeusz – Rzeczyca 1A, 66-200 Świebodzin, tel. 068 381-50-98 Zbąszynek ------Noclegi „Pod Semaforem” (budynek Zespołu Szkół Technicznych), ul. Kolejowa 4, 66-210 Zbąszynek, tel. 068 384-93-95 - Villa Cztery Pory Roku, Chlastawa 33, 66-210 Zbąszynek, tel. 068 384-95-16 - „Domek do wynajęcia nad jeziorem Błędno”, Teresa, Rajmund BOK, ul. Wolsztyńska 10, 66-210 Zbąszynek, tel. 068 384-99-10, [email protected] - Firma "Aga" - Noclegi - Restauracja "Lech", ul. Targowa 2, 66-210 Zbąszynek, tel. 068 384-96-45, tel. kom. 692-924-669

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Ośrodek Sportu i Rekreacji w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Pol- skiego 19, 67-410 Sława, tel. 068 356-64-52, www.osir.slawa.pl - Ośrodek Wypoczynkowy PCK w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Pol- skiego, 67- 410 Sława, tel. 068 356-64-35

103 Baza noclegowa

- Lubuski Klub Żeglarski im. Mariusza Zaruskiego w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Polskiego 21, 67-410 Sława, tel. 068 356-62- 03, www.lkz.org.pl, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy „PASSAT” w Sławie, ul. Odrodzonego Woj- ska Polskiego 17, 67-410 Sława, tel. 068 356-62-19, tel. kom. 609-796- 961, www.passat.slawa.prv.pl, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy Miejskich Zakładów Komunikacyjnych w Sła- wie na terenie OSiR-u, ul. Odrodzonego Wojska Polskiego, 67-410 Sława, tel. 068 356-63-50 - Ośrodek Wypoczynkowy „KAMILA” w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Polskiego 25 c, 67-410 Sława, tel. 068 356-67-22 - Pensjonat „Słoneczko” w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Polskiego 23, 67- 410 Sława, tel. 068 356-57-37 - Ośrodek Wypoczynkowy „Koliberek” w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Pol- skiego 25 B, 67-410 Sława, tel. 068 356-63-72, www.koliberek.ta.pl, kolibe- [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy „Leśne Domki” w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Polskiego, 67-410 Sława, tel. 068 356-65-65, tel. kom. 698- 816-848, www.lesnedomki.pl - Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowo „Student”, Sława, ul. Nowosol- ska 2 B, www.osrodekstudent.pl, [email protected], tel. kom. 605-080-922 - Ośrodek Wypoczynkowy Dąb, Lubogoszcz - Dąb 2, 67-410 Sława, tel. kom. 607-779-990 (rezerwacja), tel. 068 356-65-16 (gospodarze ośrodka), [email protected], www.dab.info.pl - Ośrodek Wypoczynkowy Uniwersytetu Zielonogórskiego w Lubiatowie, ul. Sławska 17, 67- 410 Sława, tel. 068 356-62-39 - Ośrodek Wypoczynku Dzieci i Młodzieży „SŁAWA” w Lubiatowie, 67- 410 Sława, tel./fax 068 356-64-95, tel. 068 356-64-96 - Pensjonat „Haleszka” w Lubiatowie, Lubiatów 12, 67- 410 Sława, tel./ fax 068 356-65-92, www.haleszka.ta.pl, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy „DUO” Lubiatów 7, 67- 410 Sława - Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy „Master” w Lubiatowie, tel. 076 852-03- 20, www.ow.master.pl, [email protected] - Ośrodek Żeglarski „Chalkos” w Lubiatowie, Jacht Klub Zagłębia Mie- dziowego „Chalkos”, Lubiatów, 67-410 Sława, tel. 068 356-65-70, www.chalkos.pl, [email protected] - Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy „WRATISLAVIA” w Radzeniu, ul. Słoneczna 49, 67-410 Sława, tel./fax 068 356-60-16, kom. 501-523- 997, 501-523-998, www.wratislavia.pl, [email protected] - Wiktoria Król Sp. z o.o., Rehabilitacja – Wypoczynek – Szkolenia, ul. Słoneczna 51, Radzyń, 67-410 Sława, tel./fax 068 356-60-02, 068 356- 60-03, 068 356-60-18, www.wiktoria-krol.pl, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy „Zacisze” w Radzyniu, ul. Nowosolska 2a, 67- 410 Sława, tel. 068 356-64-39 - Ośrodek Szkolno-Wypoczynkowy „Janówka” w Radzyniu, Radzyń, 67-410 Sława, tel. 068 356-64-67 - Ośrodek Wypoczynkowy ”Relax”, Tarnów Jezierny, 67-410 Sława, tel. 068/ 356 64 89, www.relax.beep.pl - Ośrodek Wypoczynkowy PKN „Tarnawa” w Tarnowie Jeziernym, Tar- nów Jezierny, 67- 410 Sława, tel. 068 356-64-09 - Pałacyk Myśliwski w Tarnowie Jeziernym, Tarnów Jezierny, 67-410 Sława, tel. 068 356-72-69 - Ośrodek Wypoczynkowy „Miedziak” w Tarnowie Jeziornym, Tarnów Jezierny, 67-410 Sława, tel. 068 356-64-53

104 Baza noclegowa

- Ośrodek Wczasowy „Internauka” w Tarnowie Jeziernym, Tarnów Jezierny, 67-410 Sława, tel. kom. 514-666-390, www.internauka.edu.pl, [email protected] Szlichtyngowa ------Restauracja Fin de Siecle, ul. Rynek 22, 67-407 Szlichtyngowa, tel. 065 549-23-13, [email protected] - Pałac "Czerwony Róg" w Jędrzychowicach, Jędrzychowice 8, 67-407 Szlichtyngowa, tel. 065 549-25-58 Wschowa ------Zamek Królewski we Wschowie, Plac Zamkowy 7, tel. 065 540-79-07 - Pokoje gościnne stadion Ośrodka Sportu i Rekreacji we Wschowie, ul. Sportowa 5, tel. 065 540-21-28, www.osir-wschowa.pl - Pokoje gościnne we Wschowie, ul. Kazimierza Wielkiego 23, tel. 065 540-11-72 - Gościniec „U Rudolfa”, Lgiń 35, www.urudolfa.wschowa.net.pl, tel. 056 540-03-93 - Zajazd „Hubertus”, Dębowa Łęka nr 49a, tel. 065 540-21-72 - Pokoje do wynajęcia Maria Kopecka, Przyczyna Górna 29, tel. 065 540-20-17, tel. kom. 507-033-515, www.nocowanie.pl - Ośrodek Wypoczynkowy ”Nad Jeziorem”, Lgiń 81, 67-400 Wschowa, tel. kom. 608-238-457; www.domkilgin.pl, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy „Klasan”, Lgiń, 67-400 Wschowa, tel. kom. 694-767-632, www.klasan.net, [email protected] - Gościnny dom „U Laskowskich”, Lgiń 87, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-03-63 - Stanica Harcerska Komendy Hufca ZHP we Wschowie nad jez. Lgiń- sko w Lginiu, tel. 065 540-03-91, 065 540-71-26

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Centrum Konferencyjne „Brancon”, ul. 1 Maja 18, 66-110 Babimost, tel. 061 610-16-05, tel. kom. 607-676-518, 607-676-548, www.brancon.pl, [email protected] - Hotel „Wrzosowy Dworek”, ul. Sportowa 14, 66-110 Babimost, tel. kom. 603- 388-090, [email protected] www.wrzosowydworek.pl - Hotel „Olimpia” Centrum Sportu i Rekreacji, 66-110 Babimost, ul. Żwirki i Wigury 10A, tel. 068 351-33-14, [email protected], www.csir.babimost.pl - Hotel OSiR, ul. Sportowa 14, 66-110 Babimost, tel. 068 351-22-27 - Hotel Markiewicz, ul. 1-go Maja 18, 66-110 Babimost, tel. kom. 880-711-797 Czerwieńsk ------ADS Sp. z o.o. Ambasador, ul. Lubuska 15 b, Płoty, 66-016 Czerwieńsk - Hala Lubuszanka (miejsca noclegowe), ul. Zielonogórska 43 a, 66-016 Czerwieńsk Kargowa ------Ośrodek Wypoczynkowy „Wojnowo” Anna Aleksandrowicz, Wojnowo 36, www.wojnowo.pl, tel. 068 352-51-55, [email protected] - Hotel - Restauracja "TK", ul Rynek 31/32, tel. 068 352-60-74, 068 352-60-75 - Restauracja "Ciao - Ciao" Kargowa ul. Wolsztyńska 6, tel. 068 352-61-32 - Gościniec u Ani - Kargowa ul. Babimojska 1, tel. 068 352-50-57 Nowogród Bobrzański ------Gozdayowka - Wysoka - Barbara i Krzysztof Gozdowscy, ul. Lipowa 2 (stara szkoła), Wysoka, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 327-77-74, tel. kom. 667-747-778, [email protected], www.agrogozdayowka.pl - Pensjonat Garack - Drągowina - Katarzyna Jankowiak, ul. Lipowa 4, Drągowina, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 327-66-08, tel. kom. 501-793-433, Niederschlesien-Neuwaldau.de

105 Baza noclegowa

- Marcinówka, Dobroszów Wielki, Marcin Bednarski, ul. Lipowa 23, Do- broszów Wielki, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 321-61-17, tel. kom. 501-543-088 - Leśny Dom, Kępina, ul. Myśliwska 2, Klępina, 66-010 Nowogród Bo- brz., tel. 068 327-66-96, tel. kom. 607-522-142, lesny-dom.pl, lesny- dom.com, [email protected] - Paweł Najgebauer, Łagoda 3, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. kom. 604- 710-062, 601-350-703 Sulechów ------Mini Hotel Bar Tadż-Mahal, ul. Armii Krajowej 15, 66-100 Sulechów, tel. 068 352-99-39, www.tadzmahal.pl - Gościniec ALICJA, ul. Wolsztyńska 30, Krężoły k. Sulechowa, tel. 068 385-58-27 - Motel Texicana w Kalsku, Kalsk 1e (5 km od Sulechowa), 66-100 Sulechów, tel. 068 385-45-15, tel./fax 068 385-36-00, www.motel-texicana.pl - Hotel ODR w Kalsku, Kalsk 91 (5 km od Sulechowa), 66-100 Sule- chów, tel. 068 385-20-91 do 96, 068 385-28-68, fax 068 385-20-91 Świdnica ------Ogrodnictwo Beata i Adam Mucha, Wilkanowo k/Zielonej Góry, ul. W. Komarnickiej 68, tel./fax 068 321-50-16, [email protected], www.kwiatymucha.pl/agroturystyka.php?lang=pl Trzebiechów ------Trzebiechowski Ośrodek Kultury (miejsca noclegowe), ul. Sulechowska 2, 66-132 Trzebiechów, tel. 068 341-41-22 wew. 23 Zabór ------Gościniec "Stodoła" Przytok 90A, 66-003 Zabór Zielona Góra – gmina ------HOTEL „Fantom” Zielona Góra, Lotnisko-Przylep, 66-015 Przylep, tel. 068 324-27-71, fax 068 321-34-40, www.fantom.azl.pl - HOTEL „Drzonków”, ul. Olimpijska 20, Drzonków, 66-004 Racula, tel. 068 321-43-10, [email protected], www.drzonkow.pl - Gościniec „Pod Sosnami”, ul. Kąpielowa 20, 66-004 Racula, tel. 068 327-50-70, tel. kom. 601-782-471

POWIAT ŻAGAŃSKI Gozdnica ------Danuta Nowak, 68-130 Gozdnica, ul. Świerczewskiego 5, tel. 068 360-11-91 Iłowa ------Rezydencja „Janków”, 68-120 Iłowa, ul. Kolejowa 15, tel. 068 360-03-31, [email protected] - Hotel Restauracja „Hayduk 2” P.P.U.H. „Hayduk” Andrzej Wojtaszek, 68-120 Czyżówek 1, tel. 068 360-94-90, [email protected] - Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy Małgorzata Zarzycka, 68-120 Iłowa, ul. Żagańska 21, tel. kom. 601-295-766 Małomice ------Kwatera Myśliwska, Bobrzany, 67-320 Małomice, tel. 068 376-90-05 Szprotawa ------Hotel „Martpol”, ul. Głogowska 1, 67-300 Szprotawa, tel./fax 068 376- 26-28, 068 376-49-18 do 21 - Hotel „Chrobry”, Wiechlice, ul. Jesionowa 3, 67-300 Szprotawa, tel. 068 376-70-07, fax 068 376-22-55, [email protected]

106 Baza noclegowa

- Zajazd „Dworek” ul. Kożuchowska 2, 67-300 Szprotawa, tel. 068 376-20-83 Żagań – miasto ------Hotel „Fuks” ul. Nowogródzka, tel. 068 377-21-97 - Willa Park ul. Piłsudskiego 19 c, tel. kom. 668-175-577, tel. 068 478- 18-33 do 34, [email protected], www.willapark.pl - Hotel Bajka, Pl. Klasztorny 1, tel./fax 068 454-37-01, [email protected] - Hotel „Nadbobrzański", Pl. Kilińskiego 1, tel. 068 377-34-47, tel./fax 068 377-31-20 - Hotel „Piastowska", Żagań, ul. Keplera 27, tel. 068 367-04-58, www.piastowska.xwp.pl - Noclegi „Palewski”, ul. Nocznickiego 5, tel. kom. 505-239-502 - Pensjonat „Młynówka", ul. Żelazna 2, tel. 068 377-30-74

POWIAT ŻARSKI Brody ------Pałac Brühl – Restauracja, Hotel, ul. Plac Zamkowy 9, 68-343 Brody, tel. 068 371-39-09 - Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej Lasów Państwowych, Jeziory Wysokie 22, 68-343 Brody, tel./fax 068 371-26-44, [email protected], www.oepl.zielonagora.lasy.gov.pl - Restauracja „Karczma Polska” D. Ochryniak, Zasieki, tel. kom. 669- 521-241 - Ambasador, ul. Parkowa 6, 68-343 Brody, tel. 068 371-26-00 Lubsko ------Hotel „Duet”, ul. Reja 3, Lubsko, tel. 068 372-11-22 - Hotel „Zemsz”, ul Kopernika 34, ul. Powstańców Wielkopolskich 11, Lubsko, tel. 068 372-11-69 - Hotel „Zodiak”, pl. Wolności 3, Lubsko, tel. 068 372-02-04 - Motel „Centrum”, ul. Popławskiego 14/16, Lubsko, tel. 068 372-22-14 - Hotel „Pod Aniołem”, pl. Wolności 28, Lubsko, tel. 068 457-39-97, tel. kom. 609-147-338 - Budynek mieszkalno - hotelowy, ul. Grunwaldzka 7, Lubsko, tel. 068 459-34-330 Łęknica ------Hotel, restauracja “Europa”, 68-208 Łęknica, ul. 1-go Maja, tel./fax 068 362-41-66, [email protected], www.clubeuropa.com.pl - Pensjonat Queen, 68-208 Łęknica, ul. Wybrzeżna 2, tel. kom. 880-073- 867, 880-073-860, [email protected], www.qcafe.pl Trzebiel ------Motel Intertank Królów (przy stacji paliw), 45 miejsc noclegowych, tel. 068 375-67-39 - Skansen Łużycki, Buczyny 7, 68-212 Trzebiel, tel. 068 375-31-54 - Gracja, Żarki Wielkie, 68-212 Trzebiel, tel. 068 375-37-31 - Inter Baron (motel), Stare Czaple, 68-212 Trzebiel, tel. 068 375-34-41 Tuplice ------Hotel „Promis” Jagłowice 28, tel. 068 362-59-00, www.hotelpromis.pl Żary – miasto ------Hotel Restauracja Janków – Żary, ul. Długosza 13, tel. 068 478-51-00 - Hotel "Hayduk", ul. Serbska 56a, 68-200 Żary, tel. 068 363-50-00, fax 068 363-50-86, [email protected], www.hayduk.com.pl - Zajazd "Stary Rynek", Rynek 13, 68-200 Żary, tel./fax 068 374-43-19, www.staryrynek.strefa.pl

107 Baza noclegowa

- Hotel "Park", ul. Zielonogórska 24, 68-200 Żary, tel./fax 068 374-05-56, 068 363-55-00, [email protected], www.park-hotel.zary.com.pl - Hotel "Łużycki", ul. Buczka 15, 68-200 Żary, tel./fax 068 374-33-84, 068 374-35-32, www.lubtour.pti.pl/luzycki.php - Zajazd "Anatol", ul. Skarbowa 9, 68-200 Żary, tel./fax 068 374-34-03 [email protected], www.anatol.com.pl - Zajazd "Zacisze", ul. Śląska 12, 68-200 Żary, tel. 068 374-02-65, biu- [email protected], www.zajazd-zacisze.pl - Instytut Zdrowia i Urody Wiktoria, ul. 9 Maja 8a, 68-200 Żary, tel. 068 457-12-58, fax 068 457-12-59, www.instytutwiktoria.pl - „Family”, ul. Długosza 13, 68-200 Żary, tel. 068 478-51-00

GOSPODARSTWA AGROTURYSTYCZNE

POWIAT GORZOWSKI Deszczno ------Gospodarstwo Agroturystyczne ORNOWIA, Glinik 58B, 66-446 Deszczno, tel. 095 751-33-10, 507-147-797, www.ornowia.com.pl - „Czartówka”, Glinik 86, 66-446 Deszczno, tel. 517-840-401, www.czartówka.pl - „W Małym Dworku”, Os. Poznańskie, ul. Brzozowa, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 751-37-60, http://maly-dworek.prv.pl Kostrzyn n/Odrą ------Gospodarstwo Agroturystyczne Irena Jankowiak ul.Kostrzyńska 35, 66-470 Kostrzyn nad Odrą, tel. 601-198-101 Kłodawa ------„Chata Za Wsią” pensjonat agroturystyczny, Santocko 114, tel. 095 731-11-07, 601-875-305 - Ośrodek Rybacko-Wędkarski "AZYL" w Mirocinach, tel. 601-782-056 - „Dom nad brzegiem jeziora” Jolanta Dydo, 66-415 Kłodawa, ul. Gorzowska 29, tel. 609-204-456, [email protected] - „U JASIA” Zofia i Jan Prokopowicz, Lipy 3 - „Leśne Zacisze” Halina Paczyńska, Lipy 1C - Pokoje gościnne Maria i Edmund Matwieju, Santoczno, ul. Jeziorna 2 - „Kwatera Pod Jeleniem” Katarzyna Kiederlej, Santocko ul. Dębowa 44, tel. 605-112-706, [email protected] - „Rębowo Leśne” Jolanta Dybuś Kozdrowska, Rębowo, tel. 500-062-300 - „Wiejska Baza Noclegowa” Ernest Krystkiewicz, Wojcieszyce, ul. Wspólna 36/1, tel. 095 731-16-81, www.dxneostrada.pl Lubiszyn ------Lubiszyn, ul. Dębowa – Okręgowa Strzelnica myśliwska, 66-433 Lubiszyn Santok ------Gospodarstwo agroturystyczne Marta i Maciej Helmanowie, Nowe Polichno, 66-431 Santok, tel. 095 731-62-22, kom. 692-263-602 - Gospodarstwo agroturystyczne „FLORIDA” Maria Bożek, Gralewo 101 a, 66-431 Santok, tel. 095 731-61-47 Witnica ------Gospodarstwo Agroturystyczne Jolanta Urbańska-Czeszejko, Świerko- cin 12, 66-460 Witnica - Gospodarstwo Państwa Koniecznych, ul. Myśliwska 14, 66-460 Witnica - Stara Stajnia, Malczewska Joanna, Dąbroszyn 56, 66-460 Witnica, tel. 604-118-684

108 Gospodarstwa agroturystyczne

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Ośrodek Sportu i Rekreacji Konnej, Gospodarstwo Agroturystyczne, Bronków 71a, Katarzyna Przewłocka, tel. 068 391-31-85, www.stadnina-bronkow.webpark.pl - Rancho u Johna w Tarnawie Krośnieńskiej, www.tarnawa.republika.pl tel. 068 383-27-70, tel. kom. 694-675-056 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Czartowiec” w Bronkówku (1 km od Bronkowa), www.agrinpol.pl/czartowiec, tel. 068 391-32-30 - Jacek Dąbrowski, Bronkówek 1, 66-627 Bobrowice, tel. 068 391-32-30 - Gospodarstwo Agroturystyczne w Bobrowicach, L. Rymaszewski, tel. 068 391-32-40 - „Domek nad wodą”, E.M. Będkowscy w Bronkowie, tel. 068 391-33-06 - Gospodarstwo Agroturystyczne C.Issel i E.Potoniec w Bronkowie, tel. 068 391-31-65 - Mario Nieradzik, Bronków 28a, 66-627 Bobrowice, tel. 068 391-33-70, www.holiday.republika.pl, [email protected] - Ewa i Andrzej Lipka, Brzózka 23, 66-627 Bobrowice, tel. 068 383-89-03 - „Gospodarstwo „Ryba” w Bronkowie, R. Borys - Agroturystyka „Lilla”, Lilla Wagner, Janiszowice, tel. kom. 781-657-950 Bytnica ------„Rodzina Aulich” Paweł Aulich, 66-030 Bytnica, Gryżyna 13a, tel. 068 414-18-64, www.gryzyna.pl - Ranczo Gryżyna, Henryk Kosowski, Gryżyna 22, 66-630 Bytnica, tel. 068 391-50-20, www.ranchogryzynapro.topworld.org - „U Reni” Renata i Mariusz Dominikowscy, Struga 7, 66-630 Bytnica, tel. 068 391-70-09, www.mariuszd.republika.pl - „Leśniczówka Łasiczyn”, Łasiczyn 1, 66-630 Bytnica, tel. kom. 660- 280-414, www.lasiczyn.webpark.pl - Pałac Gryżyna, Janusz Lewgowd, Gryżyna 39, 66-022 Bytnica, tel. 068 391-50-34 - Tadeusz Antczak, Bytnica 33, 66-630 Bytnica, tel. 068 383-50-04 wew.73 - Marzena Watrak „Dom pod Dębami”, Gryżyna 6b, 66-630 Bytnica, tel./fax 068 391-50-39, www.gryzyna.com, [email protected] Dąbie ------Gospodarstwo agroturystyczne „Kasia”, Małgorzata Müller, 66-615 Dąbie, Brzeźnica, ul. Główna 7a, tel. 068 383-21-84, tel. kom. 502-653-043 - Maria Staszewska – Gospodarstwo Rolne, 66-615 Dąbie, Szczawno, ul. Główna 1, tel. 068 383-23-36 - „Stary Młyn” Anna i Julian Wiktorscy, 66-615 Dąbie, Brzeźnica, ul. Młyńska 1, tel. 068 383-23-80, www.agroturystyka.alte.pl - Teresa i Kazimierz Mazurkiewicz, 66-600 Krosno Odrzańskie, Dąbki 3, tel. 068 383-67-80 - Zofia Szost, ul. Łąkowa 14, Ciemnice, 66-615 Dąbie, tel. 600-636-484 - Małgorzata Woźniak, ul. Podgórna 5, Szczawno, 66-615 Dąbie, tel. 068 383-23-31 Gubin – gmina ------Gospodarstwo Agroturystyczne Żytowań, 66-620 Gubin, tel. 662-452- 770, meteor.turystyka.pl/zytowan-gubin,gubin.html - Gospodarstwo Agroturystyczne „Ranczo” Roman Jaskulski, Sękowice 79, tel. 068 359-10-04 - Gospodarstwo Agroturystyczne Marcin, Halina, Ryszard Czerepko, Chlebowo 42 a, tel. kom. 604-311-638

109 Gospodarstwa agroturystyczne

- Gospodarstwo Agroturystyczne Bogdan Stabiecki, Chlebowo 35, tel. 068 359-90-89 - Gospodarstwo Agroturystyczne Grzegorz Walczak, Łowisko Żytowań, Żytowań 17 A, tel. 068 455-31-25 - Rinaldo Kiecoń, Wałowice 35a, 66-623 Wałowice, tel. 068 359-13-10 - Teresa Misterkiewicz, Starosiedle 68, 66-633 Stargard Gubiński, tel. 068 359-28-32 - Stanisława Piasecka, Bieżyce 10a, 66-620 Gubin, tel. 068 359-79-93 Krosno Odrzańskie ------Gospodarstwo Rybackie „Karp”, ul. Krośnieńska 2, Osiecznica, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-51-27 - „Jurewiczówka” Jacenty Stanisław Jurewicz, Marcinowice 80, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-73-96 - Gościniec, Brzózka 23, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-89-03 Maszewo ------„Maja”, Mariusz Kowalczewski, Bytomiec 25, 66-614 Maszewo, tel. 068 391-43-29, 604-265-045 - „Villa-Kolus” Anna-Maria Kolus, Radomicko 32, 66-614 Maszewo, tel. 068 391-45-55 - Dorota Niekrasz, Rzeczyca 28, 66-614 Maszewo - Wojciech Kołoszyc, Chlebów 4, 66-614 Maszewo, tel. 068 391-44-90 - Ryszard Rękawek, Skarbona 22, 66-614 Maszewo, tel. 068 391-40-05 - Józef Golon, Lubogoszcz 2, 66-614 Maszewo - Kazimierz Partocki, Rybaki 57, 66-614 Maszewo

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Gospodarstwo Agroturystyczne „Dolatówka”, Elektrownia, 66-350 Ble- dzew, tel. 095 743-67-33 - Gospodarstwo Agroturystyczne w Strużynach, tel. 095 743-67-01 - AWF Chycina, tel. 095 743-55-53 Międzyrzecz ------Gospodarstwo Agroturystyczne „Szumiąca” Elżbieta i Jerzy Grzelak, Szumiąca 21, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-38-14, 601-985-928 - Gospodarstwo Agroturystyczne B.R. Rzewuscy, Wysoka 49, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-13-25 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Złota Podkowa”, Wincenty Bielecki, Wysoka 13, 66-300 Międzyrzecz, www.zlotapodkowa.republika.pl, tel. 095 741-13-87 - Eko-Agroturystyka, Marianowo 32 (Gumniska), 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-99-17 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Gościniec na półwyspie”, Waldemar Saj, Wysoka 45, 66-300 Międzyrzecz, tel. 506-176-466, 095 741-36- 63, 510-279-992, www.gosciniecwysoka.pl - Gospodarstwo Agroturystyczne Henryk Szkatuła, Marianowo 31 (Gumniska), 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-33-57 - Gospodarstwo Agroturystyczne Alina i Ryszard Ignatowicz, Zamosto- wo 1, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-97-93, tel. kom. 601-749-606, www.zamostowo.webpark.pl Przytoczna ------Gospodarstwo Agroturystyczne, Jerzy Bielak, Stryszki, tel. 095 748-46-01

110 Gospodarstwa agroturystyczne

Pszczew ------Gospodarstwo Agroturystyczne Helena i Andrzej Cyranik, tel. 095 749-15- 41, 608-085-362, [email protected], gg1848151, www.dawmid.spanie.pl - Gospodarstwo Agroturystyczne "Stajnia - Leśna Podkowa", Zielomyśl 31, tel. 095 749-12-85 - Gospodarstwo Agroturystyczne "HAŁASÓWKA" Wybudowanie 28, 66-330 Pszczew, tel. 604-206-725, www.halasowka.webpark.pl - Gospodarstwo Agroturystyczne Piotr, Karolina Domiczew, Silna 37, 66-330 Pszczew, tel. 095 749-21-31, 609-768-014 - Camping "Tęcza" Regina i Henryk Cyranik. www.camping-tecza.prv.pl, tel. 095 749-12-15, kom. 606-819-893, [email protected] - Gospodarstwo Agroturystyczne Marek Koch, Wybudowanie 8, 66-330 Pszczew, tel. 095 749-28-58 - Gospodarstwo Agroturystyczne Janina i Eugeniusz Gałązka, Zielomyśl 15, 66-330 Pszczew, tel. 095 749-15-21, tel. kom. 603-340-155 Skwierzyna ------Gospodarstwo Agroturystyczne Greczychówka, jeździectwo, Barbara Korczyńska – Nowy Dwór 3, 66-440 Skwierzyna, tel. 505-360-623, www.zielonakwatera.pl Trzciel ------„Biały Domek” Maria i Hubert Gołek, Lutol Mokry 15, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-13-46 - „Jaś” Jan Sokołowski, Świdwowiec 36, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-12-58, 661-158-783 - „Staś” Halina Galus, Świdwowiec 37, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-17-27, www.agrotrzciel.eu.interia.pl - Eugenia Ciechanowicz, Jasieniec 12, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-13-96, 691-567-744 - Stanisław Szeremet, Sierczynek 29, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-32-33

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------Złoty Lew, il. pokoi: 4, Tarnów Bycki 28, 67-115 Bytom Odrzański, www.zloty-lew.pl Kożuchów ------Agroturystyka U Włodka i Marysi, Włodzimierz Gołda, ul. Główna 1, 67-120 Podbrzezie Dolne, tel. 501-413-583, 503-819-847, www.u-wlodka.com - Mirocin Górny - Golf & Tenis Country Club Mirocin, Mirocin Górny 5, tel. 068 355-20-08, tel. kom. 691-912-706 - Gospodarstwo rolne Marek Szron, Solniki, www.solniki.com Nowa Sól – gmina ------Gospodarstwo agroturystyczne „Sadyba“, Andrzej Balinowski, Stara Wieś 13, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 387-42-01, tel. kom. 609-192-832, www.agrinpol.pl/sadyba, [email protected] - Gospodarstwo rolne współpracujące z agroturystyką „Winnica Kinga” - Stara Wieś 28, 67-100 Nowa Sól, tel. 609-528-581, www.winnicakinga.pl - „Łania” Bobrowniki, ul. Krótka 6, 67-106 Otyń, tel. 068 355-09-05, www.lania-bobrowniki.pl, [email protected] - „Polaris“ Bobrowniki, ul. Piaskowa 9, 67-106 Otyń, tel. 068 444-77-32 - Teresa Gruszecka, Lubięcin 59a, tel. 068 388-63-69 - Ośrodek Jazdy Konnej „Pegaz”, Stawy 8, tel. 068 388-63-35, www.pegazstawy.horsesport.pl, [email protected]

111 Gospodarstwa agroturystyczne

Siedlisko ------Andrzej i Jadwiga Czaykowscy, Siedlisko, tel. 068 388-32-14

POWIAT SŁUBICKI Ośno Lubuskie ------Gospodarstwo Agroturystyczne Jadwiga i Bogusław Ajdyna, ul. Wodna 25, tel. 095 757-60-71, 603-717-523, agroturystyka.ajdyna.pl Słubice ------Ośrodek „Rancho Drzecin”, Drzecin, 69-100 Słubice, tel. 703-400-550, 708-477-507, 095 750-00-86 - Maria Sułek, Biskupice Nowe 9, 69-100 Słubice, tel. 095 758-14-35

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Gospodarstwo agroturystyczne „Ignacówka” nad jeziorem Sarbin, Zbi- gniew Ignasiak, Dębnik 1, 66-520 Dobiegniew, tel. 501-574-143, www.ignacowka.pl, [email protected] - Gospodarstwo Agroturystyczne „Kalitówka” nad Drawą, Andrzej Kalita, Mostniki 1, 66-520 Dobiegniew, tel. 095 761-38-28, [email protected] - Gospodarstwo Agroturystyczne Adrian Materka, Głusko 5, tel. 503-156-471, 503-156-471, 606-580-208 Drezdenko ------Gospodarstwo Agroturystyczne „Stajnia nad Drawą” - Drawiny 55, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-41-22, www.agroturystyka.drawiny.pl - Agroturlot, Trzebicz Nowy 55, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-08-74, www.agroturlot.pl - Agroturystyka Przeborowo 23, Włodzimierz Kujawski, tel. 095 762-56-04 - Marek Paś, Przeborowo 30, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-56-05 - Jadwiga Górska, Przeborowo 25a, tel. 095 762-16-71 - DrawaClub, Przeborowo 39, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-56-07, www.drawaclub.prv.pl Strzelce Krajeńskie ------Gospodarstwo Agroturystyczne Marianowo, Urszula Palczyńska, Dan- ków 44, 66-510 Bobrówko, tel. 095 746-44-32, 605-513-504, fax 095 746-44-32, [email protected], www.marianowo.dt.pl - Gospodarstwo Agroturystyczne, Władysława Klimczak, Danków 5, 66-510 Bobrówko, tel. 608-600-754, www.dankow.republika.pl, [email protected] - Gospodarstwo Agroturystyczne, Stefania Górska, Danków 11, 66-510 Bobrówko, tel. 095 763-66-98 Zwierzyn ------Pokoje gościnne w gospodarstwie Pani Danuty Pietrzak, Górki Notec- kie, ul. Kurowska 48, tel. 095 761-84-16 - Pokoje gościnne w gospodarstwie Pani Marii Zając, Górki Noteckie, ul. Kolejowa 53A, tel. 095 761-81-39

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Anna i Tomasz Brancewicz, Łukomin 5, tel. 095 757-49-40 - Jan Dogielski, Muszkowo 65, tel. 095 757-32-44

112 Gospodarstwa agroturystyczne

- Gospodarstwo Agroturystyczne "Dom W Dzikim Winie", Beata i Roman Brzezińscy, Kołczyn, ul. Sulęcińska 2, 66-435 Krzeszyce, tel. 095 757- 48-87, [email protected] Lubniewice ------Agroturystyka "Nad Jeziorem", Romualda Mizerska-Janus, Lubniewice, 69-210 Lubniewice, ul. Świerczewskiego 4, tel. 095 755-76-73, tel. kom. 693-750-504, www.gmnet.com.pl/lubniewice - Agroturystyka Stanisława Skorupa, 69-210 Lubniewice, Glisno 115, tel. 095 755-70-75 - Agroturystyka "Pod Lasem", Glisno 108, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-89-30 - Agroturystyka E. i E. Żurańscy, 69-210 Lubniewice, ul. Strzelecka 13, tel. 095 755-77-17 - Gospodarstwo Agroturystyczne "ROGI", Stanisława Starosta, Rogi 19, 69-210 Lubniewice, tel. kom. 505-710-637 - Agroturystyka Wanda i Ryszard Skwarczewscy, 69-210 Lubniewice, ul. Świerczewskiego 4a, tel. 095 755-71-42, tel. kom. 601-598-610 - Agroturystyka Czesław Knopkiewicz, 69-210 Lubniewice, ul. Skwierzyńska 27, tel. 095 755-71-02 - "Pasieka Eko Barć", Maria Ryńska, 69-210 Lubniewice, Glisno 106A, tel. 095 755-77-69 - Kwatery prywatne Feliks Grześkowiak, 69-210 Lubniewice, ul. Skwierzyńska 22-23, tel. 095 755-71-59, tel. kom. 606-269-412 - Kwatery prywatne Franciszek Jasny, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Paw- ła II 85, tel. 095 755-72-21 - Kwatery prywatne "IVO", Jan Lisiewicz, 69-210 Lubniewice, Os. Wojskowych 6, tel. kom. 781-156-507 - Pokoje "Centrum" Danuta Wiszniewska, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Pawła II 29, tel. 095 755-72-37 - Pokoje Gościnne Ewa Żuk, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Pawła II 3F, tel. 095 755-71-45, tel. kom. 697-654-962, [email protected] Słońsk ------Gospodarstwo Agroturystyczne „Tekla” Magdalena Woronkiewicz, Ownice, ul. Wolności 3, tel. 095 757-09-03 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Na ptasim szlaku” M. Soczawa, Słońsk, ul. Wiejska 12, tel. 095 757-21-13 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Przy betonce” E. Matkowski, Przybo- rów 22, tel. 095 757-24-89 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Z dala od zgiełku” Jacek Engel, Stacja Pomp 2, 66-436 Słońsk, tel. 095 757-22-12 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Dom pod klonami” B. Janicka, Słońsk, ul. Słoneczna 16, tel. 095 757-26-57 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Przy rozlewiskach” K. Musiał, Słońsk, ul. Piłsudskiego 22 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Nad rzeczką” T. Radowska, Słońsk, ul. Puszkina 44, tel. 095 757-24-45 - Ośrodek nad Jeziorem Radachowskim, ul. Słoneczna 27, 66-436 Słońsk, tel. kom. 609-316-716 Sulęcin ------Krzysztof Bajan, Gospodarstwo agroturystyczne, Wielowieś 63, 69-200 Sulęcin, tel. 095 756-07-48 - Henryk Bowżyk, Gospodarstwo agroturystyczne, Wielowieś 64, 69-200 Sulęcin

113 Gospodarstwa agroturystyczne

- Ośrodek Agroturystyczny Kormoran, ul. Daszyńskiego 57, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-26-28, www.kormoran.org.pl Torzym ------Roman Berens, 66-235 Torzym, ul. Krośnieńska 29, tel. 068 341-32-19 - Wiktor Woźniak, 66-235 Torzym, wieś Drzewce 16/1, tel. 068 341-31-80 - Marek Bródka, 66-235 Torzym, wieś Pniów 10, tel. kom. 602-753-630 - Gospodarstwo agroturystyczne Krystyna i Andrzej Wojtowicz, 66-235 Torzym, wieś Dębrznica 32, tel. 068 341-32-19, tel. kom. 604-425-662, www.newland.pl, www.agroturystyka.pl/lubuskie/wojtowicz, [email protected] - Gospodarstwo Agroturystyczne "Wiktorówka", Drzewce 16/1, 66-235 Torzym, tel. 068 341-31-80 - Pokoje Gościnne "Prima", ul. Wojska Polskiego 57, 66-235 Torzym, tel. 068 341-33-03, tel. kom. 692-909-639, www.prima-torzym.prv.pl - Pokoje Gościnne "Mira", ul. Jeziorna 19 a, 66-235 Torzym, tel. 068 341-30-91 - Pokoje Gościnne Maria Karpezo, ul. Wojska Polskiego 31, 66-235 Torzym, tel. 068 341-32-34

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Gospodarstwo Agroturystyczne, Przełazy, 66-218 Lubrza, tel. 602-765-548, 068 381-38-55 Łagów ------Beata Kosmowska, ul. Słoneczna 16, tel. 068 341-22-20 - Anna Kozacka, ul. Słoneczna 9, tel. 068 341-23-34 - Hanna Kisiel, Łagówek 13, tel. 068 341-28-03 - Stanisław Pisarek, Zamęt 1, tel. 068 341-11-30 - Jolanta Jaśniewska, Łagówek 32, tel. 068 341-20-64 - Irena Czarnocka, Kosobudz, tel. 068 341-12-20 - Grzegorz Batorski, Łagówek 33a, tel. 068 341-27-55 - Magdalena Mucha, Jemiołów 3, tel. 068 341-23-47 - Janina i Ryszard Kikosiccy, os. Lecha 15, tel. 068 341-24-36 - „U Madzi”, os. Lecha 15, tel. 068 341-24-36 - „Nad Stawem”, ul. Kolonia 3, tel. 684-412-528 - Janina Domagała, ul. Kolonia2, tel. 068 341-23-49 - „U Ani“, ul. Kolonia 10, tel. 068 341-25-18 - Barbara Gniewczyńska, ul. Słoneczna 4, 66-220 Łagów, tel. 068 341-22-48, tel. kom. 668-997-011 - Teresa, Jacek Dudek, ul. Słoneczna 4, 66-220 Łagów, tel. 68 341-24-32, tel. kom. 601-768-475 - Zagroda Agroturystyczna Jerzy Ludwikowski, Poźrzadło 22, 66-220 Łagów, tel. 068 341-12-39, tel. kom. 601-762-504 - Łagowska Ostoja Ewa i Mirosław Juszczak, 66-220 Łagów, ul. Sulęcińska 21, tel. kom. 660-583-964, 602-129-298, [email protected], www.ostoja.agrowakacje.pl Skąpe ------Jan Słodyński, Łakie 6b, 66-213 Skąpe, tel. 604-316-106 - Agroturystyka Weronika Harmonik, Łakie 33, 66-213 Skąpe, tel. 068 381-21-51 - Agroturystyka Elżbieta i Jan Pochylscy, Ołobok, ul. B. Chrobrego 13, tel. 068 381-21-58 - Agroturystyka Roman Głowacki, Niesulice 2, 66-213 Skąpe, tel. 068 381-22-97

114 Gospodarstwa agroturystyczne

- Gospodarstwo Agroturystyczne "Ranczo Sarnowo", Ołobok, ul. Krośnieńska 5A, 66-213 Skąpe, tel. 068 381-20-51 - Gospodarstwo Agroturystyczne "Winnica Kolonialna", Ołobok, ul. Zabużańska 22, 66-213 Skąpe, tel. 068 381-20-21 Świebodzin ------Hubertus Leśny Dwór, Katarzyna Chyziak, Wygon 1, 66-200 Świebo- dzin, tel. 068 381-16-97, tel. kom. 669-959-297 Zbąszynek ------Gospodarstwo agroturystyczne „Agroturystyka w lesie”, Elżbieta Skrze- tuska, Depot 1/2 (ok. 8 km od Zbąszynka), 66-210 Zbąszynek, tel. 068 384-03-08, [email protected] - Gospodarstwo agroturystyczne Maria Page, Chlastawa 29, 66-210 Zbąszynek, tel. 068 347-94-98

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Gospodarstwo agroturystyczne „KARINO” Mirosława i Kazimierz Waw- rzyniak, Lubogoszcz 2, 67-410 Sława, tel. 068 356-62-43 Szlichtyngowa ------Specjalistyczne Gospodarstwo Hodowla i Trening Koni Jan Gołąbek, Jędrzychowice 63, 67-407 Szlichtyngowa, tel. 065 549-23-53, bonan- [email protected] Wschowa ------Gospodarstwo Agroturystyczne „Tradycja” Anna i Sylwester Kosińscy, Siedlnica 167, 67-400 Wschowa, tel. kom. 500-209-083, 508-318-339, Kosiń[email protected] - Gospodarstwo Agroturystyczne „Nad Strumykiem” Teresa i Wiesław Litoro- wicz, Lgiń 88, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-03-08, kom. 600-698-769, [email protected] - Stefania Sawicka, Lgiń 34 i 41 a, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-03-43

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Pensjonat agroturystyczny „AGROTABERA” Jolanta i Marek Taberscy, Janowiec 1, 66-111 Babimost, tel. 068 351-11-30, tel. kom. 504-213- 677, www.karczma.agrotabera.pl - Pensjonat agroturystyczny Alojzy Przybyła, ul. Sulechowska 24, 66-110 Babimost, tel. 068 351-22-77, [email protected], www.agroturystyka.pl/lubuskie/przybyła - „Agrosulek” Leszek Sulek, ul. Krótka 6, 66-111 Nowe Kramsko, tel. 068 351-30-50, 607-139-973 Bojadła ------Gospodarstwo Agroturystyczne H.M. Michalak, ul. Sulechowska 26a, 66-130 Bojadła tel. 068-352-31-79 Kargowa ------„Eden” Danuta Wilińska-Grzesiuk, Wojnowo 10a, 66-120 Kargowa, tel. 068 352-57-65, www.edenwojnowo.republika.pl - Agro Bosiaccy, Sławomir Bosiacki, Stary Jaromierz 54, 66-120 Kargowa, tel. 068 352-50-54 - Władysław Rusewicz, Smolno Małe 6, 66-120 Kargowa, tel. 068 385-16-47

115 Gospodarstwa agroturystyczne

Nowogród Bobrzański ------Gozdayowka - Wysoka - Barbara i Krzysztof Gozdowscy, ul. Lipowa 2 (stara szkoła), Wysoka, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 327-77-74, tel. kom. 667-747-778, [email protected], www.agrogozdayowka.pl - Pensjonat Garack Katarzyna Jankowiak, ul. Lipowa 4, Drągowina, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 327-66-08, tel. kom. 501-793-433, Niederschlesien-Neuwaldau.de - Marcinówka Marcin Bednarski, ul. Lipowa 23, Dobroszów Wielki, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 321-61-17, tel. kom. 501-543-088 - Leśny Dom, ul. Myśliwska 2, Klępina, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 327-66-96, kom. 607-522-142, [email protected], lesny-dom.pl, lesny-dom.com - Paweł Najgebauer, Łagoda 3, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. kom. 604- 710-062, 601-350-703 - Longin Niedzielski, Podgórzyce 1 A, 66-010 Nowogród Bobrz. Sulechów ------Gospodarstwo agroturystyczne w Brodach, ul. 1 Maja 77, Brody (15 km od Sulechowa), tel. 068 385-14-54 - „Klępsk”, Patan Elżbieta, Klępsk 25, tel. 068 385-16-96, 605-454-17 3 Świdnica ------Gospodarstwo Agroturystyczne "Letnica", Włodzimierz Sroka, Letnica 1a, 66-008 Świdnica, tel. 068 327-33-97, tel. kom. 606-649-604, www.letnica.prv.pl - Beata i Adam Mucha, Wilkanowo, ul. W. Komarnickiej 68, 66-008 Świdnica, tel./fax. 068 321 50 16, www.kwiatymucha.pl Zabór ------Gospodarstwo agroturystyczne Jolanty Jarmoch, Czarna 2a, 66-003 Zabór, tel. 068 327-41-27, www.agroczarna.pl, [email protected] Zielona Góra – gmina ------Gospodarstwo agroturyst. Relax, Barcikowice Małe, tel. 669-355-435 - „AS” Anna Sudakiewicz, ul. Strumykowa 3, 66-006 Ochla, tel. 068 321- 15-86, 603-788-822

POWIAT ŻAGAŃSKI Iłowa ------Gospodarstwo Agroturystyczne Agata Celewicz, 68-120 Borowe 72, tel. kom. 605-054-453 - Gospodarstwo Agroturystyczne, Antoni Chrobak, 68-120 Konin Żagań- ski 43b, tel. 068 360-90-09 - Gospodarstwo Agroturystyczne, Krystyna Wdowiak, 68-120 Jankowa Żagańska 60, [email protected] Małomice ------Gospodarstwo agroturystyczne „Willa Akacja”, Bożena Mitchell, Śliw- nik 21, 67-320 Małomice, tel. 068 376-56-57, 603-189-259, www.agroturystyka.pl/lubuskie/willaakacja - „Natalia” Brzezińska Grażyna, 67-320 Małomice, Chichy 2, tel. 068 376-92-74, 665-598-509 Niegosławice ------„Ranczo u Marcina”, Gościeszowice 145, 67-312 Niegosławice, tel. 068 378-10-58 - Pole biwakowe w Krzywczycach, 67- 312 Niegosławice, Krzywczyce, tel. kom. 609-948-713, [email protected]

116 Gospodarstwa agroturystyczne

Szprotawa ------Kwatera Agroturystyczna AgroEdward, Sieraków 6, 67-321 Leszno Górne, tel. kom. 609-027-611, www.agroedward.agrowakacje.pl - Gospodarstwo Agroturystyczne “Nad Bobrem”, Bobrowice 36, 67-321 Leszno Górne, tel. 068 376-60-30, www.nadbobrem-webpark.pl

POWIAT ŻARSKI Brody ------Gospodarstwo Agroturystyczne "WICHROWE POLE" Jadwiga Cierlukiewicz, ul. Polna 11, 68-343 Brody, tel. 068 371-81-58, kom. 604-601-729 - Gospodarstwo Agroturystyczne "NA WZGÓRZU", Anna Bronisław Kotwiccy, ul. Górna 15, 68-343 Brody, tel. 068 371-39-76 - Gospodarstwo Agroturystyczne "BRYL-DOM", Jadwiga Ryszard Maje- wscy, ul. Kilińskiego 5, 68-343 Brody, tel. 068 371-20-73, tel. kom. 696-351-851 - Gospodarstwo Agroturystyczne "OAZA", Jerzy Miłkowski, Datyń 36, 68-343 Brody, tel. 068 371-20-13, tel. kom. +49 (0)152 057 05 084 - Gospodarstwo Agroturystyczne "BOROWIKOWA KNIEJA" Ryszard Elżbieta Miśkiw, ul. Kilińskiego 15, 68-343 Brody, tel. 068 371-39-67 - Gospodarstwo Agroturystyczne „Koziołek Suchodołek” Jolanta Wal- demar Filipowicz, Suchodół 9, 68-343 Brody, tel. 068 371-20-43 - Aneta Mazurek, „Dom Pod Sosnami”, Gręzawa 21, 68-219 Tuplice, tel. kom. 501-774-502 Trzebiel ------Gospodarstwo agroturystyczne „Wiva” w Trzebielu, Joanna Wiśniowska, ul. Parkowa 10, tel. 068 375-69-08 - Gospodarstwo agroturystyczne „Pod Brzozą” Olszyna 2, tel. 068 375-65-86, 600-510-715, www.podbrzoza.eu - Gospodarstwo agroturystyczne Franciszek Mukoid, Żarki Wielkie, 68- 210 Nowe Czaple, ul. Zwycięstwa 3a, tel. 068 375-37-09, 503-479-349 - Gospodarstwo agroturystyczne we Włostowicach nr 17 Tuplice ------„Dom pod sosnami”, www.dompodosnami.agrowakacje.pl, Gręzawa 21, 68-219 Tuplice - „Gosp. agroturystyczne Charson”, Gręzawa 37A, 68-219 Tuplice, www.agroturystyka-charson.pl - „Gosp. agroturystyczne i łowisko” Białkowscy Zygmunt i Rozalia, Łazy 19 68-219 Tuplice, www.lowisko.online-pl.com - „Gościniec pod dwoma sercami”, Chlebice 6, 68-219 Tuplice, www.gosciniec-chlebice.pl Żary – miasto ------Gospodarstwo Agroturystyczne Alina i Marek Czajkowscy, Bogumiłów 41, 68-200 Żary, [email protected], www.bogumilow.republika.pl - Gospodarstwo Agroturystyczne Maria i Stanisław Owsianko, Biedrzychowice 75, 68-200 Żary, tel. 068 374-16-17, www.kwaterapodlasem.lua.pl, [email protected]

117 Rekreacja – Jazda konna REKREACJA

JAZDA KONNA

POWIAT GORZOWSKI Deszczno ------„Ornowia”, Glinik 58B 66-446 Deszczno, tel. kom. 721-042-041, www.ornowia.com.pl - „Rancho Mikam”, Bolemin 1, 66-440 Deszczno, tel. kom. 693-103-639, 607-207-842, www.rancho-mikam.pl Kłodawa ------Ośrodek Jeździecki w Chwalęcicach, tel. 095 720-15-63 Santok ------Marta i Maciej Helmanowie, Nowe Polichno, 66-431 Santok, tel. 095 731-62-22, tel. kom. 692-263-602 Witnica ------Farma Dąbroszyn, Dąbroszyn, 66-460 Witnica

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Ośrodek Sportu i Rekreacji Konnej, Gospodarstwo Agroturystyczne, K. Przewłocka w Bronkowie, tel. 068 391-31-85 - „Country Bronków” Anna i Władysław Przewłoccy, Bronków 71a, 66-627 Bobrowice, tel. 068 391-31-85, www.bronkow.pl - Rancho u Johna w Tarnawie Krośnieńskiej, www.tarnawa.republika.pl, tel. 068 383-27-70, tel. kom. 694-675-056 - Ośrodek Jazdy konnej Embargo, Anna i Wojciech Kamińscy, Gostcho- rze 34a, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-40-33, www.agrinpol.pl Bytnica ------„Ranczo Grażyna” Henryk Kasowski, Gryżyna 22, 66-630 Bytnica, tel. 068 391-50-20, www.ranchogryzyna.pl Gubin – gmina ------Stajnia Sportowo Hodowlana Kiecoń i syn, 66-620 Gubin, Wałowice 35, www.jazdakonna.pl/w/lubuskie/0059.html - Rinaldo Kiecoń Stadnina koni w Wałowicach 35a, 66-623 Wałowice, tel. 068 359-13-10 Krosno Odrzańskie ------Ośrodek Jazdy Konnej “EMBARGO” Anna i Wojciech Kamińscy, Go- stchorze, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-58-71, tel. kom. 605-273- 356

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Ośrodek Jeździecki przy Zespole Szkół Rolniczych, ul. Międzyrzecka 7, Bobowicko, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-32-18, 095 742-67-47, fax 095 741-32-02, www.bobowicko.pl - Rancho Klama – wypoczynek w siodle, 66-300 Międzyrzecz, tel. kom. 889-394-374

118 Rekreacja – Jazda konna

Przytoczna ------Folwark Helena - Marcin Cisło, Dziubielewo 1, (okolice Ośrodka Wypo- czynkowego w Lubikowie), 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-32-91 - „Leśny Dwór” s.c. Alicja Wysocka-Kalinowska, Krasne Dłusko 17, tel. 095 749-30-28 Pszczew ------Ośrodek Wypoczynkowy „Karina”, tel. 095 749-10-71, www.o-karina.pl - Gospodarstwo Agroturystyczne „Stajnia Leśna Podkowa”, Zielomyśl 31, tel. 095 749-12-85 Skwierzyna ------Greczychówka – Gospodarstwo Agroturystyczne, jeździectwo – Barba- ra Korczyńska, Nowy Dwór 3, 66-440 Skwierzyna, tel. 505-360-623, www.zielonakwatera.pl Trzciel ------Jeździectwo – MGKLS „Orlęta” Trzciel, Sekcja Jeździecka, Ryszard Kasprowicz, Sierczynek 11, 66-320 Trzciel, tel. kom. 605-552-386 - Stanisław Szeremet, Sierczynek 29, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-32-33 - Tomasz Kliszcz, ul. Lipowa 44, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-11-25

POWIAT NOWOSOLSKI Kożuchów ------Folwark Bulin – Ośrodek Jazdy Konnej, Stadnina Koni, Bulin 1, 67-120 Kożuchów, tel. kom. 608-667-553 Nowa Sól – gmina ------Ośrodek Jazdy Konnej „Pegaz” Waldemar Tietz, Stawy 6, 67-108 Lubięcin, tel. 068 388-63-35, www.pegazstawy.horsesport.pl, [email protected]

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Stadnina koni – Kompleks Sportowo-Rehabilitacyjny w Górzycy, ul. Różana 41, 69-113 Górzyca Słubice ------Ośrodek Rancho Drzecin, Drzecin 54, 69-100 Słubice, tel. 095 750-00-86, tel. kom. 608-363-148, [email protected]

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------„Pałac Mierzęcin”, Mierzęcin 1, www.palacmierzęcin.pl, tel. 095 761-22-11 Drezdenko ------Ośrodek Turystyki i Rekreacji Jeździeckiej w Kosinie (k/Drezdenka) „Wars- dom” Sp. z o. o., Kosin nr 26, 66 – 530 Drezdenko, tel. 095 762-54-14, www.konie-kosin.pl - Stajnia nad Drawą, Drawiny 55, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-41-22 Stare Kurowo ------Stajnia na Majątku prowadzi naukę jazdy konnej, organizuje różnorakie zawody i imprezy towarzyskie – Pławin 35, tel. kom. 515-932-135, www.stajnianamajatku.pl, [email protected]

119 Rekreacja – Jazda konna

Zwierzyn ------Stadnina Koni Gościmiec, Gościmiec 13, 66-542 Zwierzyn, [email protected], skgoscimiec.pl.tl/Strona-startowa.htm

POWIAT SULĘCIŃSKI Lubniewice ------Ośrodek jeździecki "Mustang", ul. Zamkowa 7, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-77-25, www.mustang.renado.pl - OJ „Rancho Frontczaka”, ul. Sulęcińska 13, tel. 095 755-77-21, tel. kom. 601-064-746 - OJ „Master”, ul. Gorzowska, tel. 095 755-71-98, tel. kom. 607-768-149 - OJ „Zielona Dolina”, Oś. Świerczów, tel. 095 755-77-53, ul. Sulęcińska 13, 69-210 Lubniewice, tel. kom. 607-810-137 Sulęcin ------Henryk Bowżyk, Gospodarstwo agroturystyczne, Wielowieś 64, 69-200 Sulęcin

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Łagów ------Rancho Black Horse, ul. Słoneczna 7, tel./fax 341-24-32, kom. 601-768-475, [email protected], [email protected] - Jazda konna, ul. Mostowa, 66-220 Łagów, tel. kom. 601-856-904 Skąpe ------Gospodarstwo Agroturystyczne "Ranczo Sarnowo", Ołobok, 66-213 Skąpe, ul. Krośnieńska 5A, , tel. 068 381-20-51

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Pensjonat Haleszka (Lubiatów), www.haleszka.ta.pl Szlichtyngowa ------Specjalistyczne Gospodarstwo Hodowla i Trening Koni Jan Gołąbek, Jędrzychowice 63, 67-407 Szlichtyngowa, tel. 065 549-23-53 - Stadnina Koni „Bonanza”, Jędrzychowice, 67-407 Szlichtyngowa, tel. 065 549-25-58, [email protected] Wschowa ------Gospodarstwo Agroturystyczne „Tradycja” Anna i Sylwester Kosińscy, Siedlnica 167, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-00-70, tel. kom. 500- 209-083, 508-318-339, Kosiń[email protected]

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Andrzej Gertner, 66-110 Babimost, Podmokle Wielkie 47, tel. 068 351-26-96, [email protected] Sulechów ------Ośrodek Jeździecki w Kalsku, tel. 068 352-94-71, Teren Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie, Kalsk 67, 66-100 Sulechów, www.pwsz.sulechow.pl Zabór ------Romuald Bocheński "Wapianki", u. Wapienna, 66-003 Zabór

120 Rekreacja – Jazda konna

- Klub Jeździecki „Lansada”, Milsko 6b, 66-003 Zabór, tel. 068 321-84-05, tel. 605-310-975, www.lansada.com.pl Zielona Góra – gmina ------Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji w Drzonkowie, 66-004 Racula, Drzonków, ul. Olimpijska 20, www.drzonkow.pl, [email protected], tel./fax 068 321-43-44, tel. kom. 509-018-447 - Stadnina Koni na Lotnisku Aeroklubu Ziemi Lubuskiej w Przylepie – Zielonogórski Klub Jeździecki Przylep-Lotnisko, ul. Skokowa 18 d, 66-015 Przylep, tel. 068 324-27-71 wew. 60 lub 61, tel. 608-350-057, [email protected], www.zkj.pl - Stadnina Koni „Podkowa”, SKJ "Podkowa" Ochla k. Zielonej Góry, ul. Św. Huberta, tel. 068 320-00-85, 068 321-14-04

POWIAT ŻAGAŃSKI Niegosławice ------„Leśna Stadnina” w Krzywczycach, Roman Wierzchosławski, tel. 068 378-18-07

POWIAT ŻARSKI Brody ------Gospodarstwo Agroturystyczne "OAZA", Jerzy Miłkowski, Datyń 36, 68-343 Brody, tel. 068 371-20-13 - Pałac Brühl – Restauracja – Hotel, ul. Plac Zamkowy 9, 68-343 Brody, tel. 068 371-39-09 Łęknica ------Przejażdżki bryczką po Parku Mużakowskim – obsługuje Franciszek Mukoid, 68-210 Żarki Wielkie, ul. Zwycięstwa 3a, tel. 068 375-37-09, tel. kom. 503-479-349, www.mukoid.inocleg.pl Tuplice ------„Gospodarstwo Agroturystyczne z jazdą konną” Jakub Szwec, Grabó- wek 68-219 Tuplice, tel. kom. 692-335-284 - „Gospodarstwo Agroturystyczne z jazdą konną” Stanisław Mołczan Jagłowice, 68-212 Trzebiel, tel. kom. 692-335-284 Żary – miasto ------Stadnina koni "Bogumiłów" Alina i Marek Czajkowscy, Bogumiłów 41, 68-200 Żary, [email protected], www.bogumilow.republika.pl - Stara Owczarnia Wacław Maciuszonek, Stowarzyszenie Klub Jeździecki „Kapriola”, Drożków 1, 68-200 Żary, tel. 601-986-282, [email protected]

WYPOCZYNEK NAD WODĄ

POWIAT GORZOWSKI Deszczno ------Niestrzeżone kąpieliska w Gliniku, Karninie i Dzierżawie Kłodawa ------Kąpielisko „Nierzym” – OSiR w Gorzowie Wlkp. tel. 095 728-76-24. Ośrodek położony nad jeziorem Nierzym, na 17 km drogi Strzelce Kraj. - Ośrodek Wypoczynkowy ”Lipy” w Lipach, tel. 095 731-02-99, domki kempingowe oraz pole namiotowe nad jeziorem Lubie

121 Rekreacja – Wypoczynek nad wodą

- Ośrodek Wczasowy „Zdroisko” w Zdroisku, Komendy Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wlkp., tel. 095 731-16-60, domki kempingowe nad jeziorem Duże Wełmino - Leśniczówka „Przyłęsko” – ośrodek położony w Barlinecko-Gorzow- skim Parku Krajobrazowym obok Rezerwatu “WILANÓW”, 700m do jeziora Przyłęg Kostrzyn ------Przystań Żeglarska Delfin, ul. Sikorskiego – kontakt Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Niepodległości 11, 66-470 Kostrzyn nad Odrą, tel./fax 095-752-37-16, [email protected] - Miejski basen – czynny w sezonie letnim – kontakt MOSiR, Niepodle- głości 11, 66-470 Kostrzyn nad Odrą, tel./fax 095 752-37-16, mosir- [email protected] Santok ------Przystań rzeczna w Santoku wybudowana dla obsługi turystyki wodnej, możliwość cumowania, podłączenia energii elektrycznej, dostęp do wody, sanitariatów i natrysków - Spływ Notecią Szlak bierze początek w ujściu rzeki Drawy do Noteci (miejscowość Bielice). Następnie trasa spływu przebiega przez Drezdenko, Gości- miec, Lipki Małe, Santok. W Santoku Noteć uchodzi do Warty i jest to naturalne przedłużenie spływu do Gorzowa Wlkp. Na całej dł. spływu można znaleźć dogodne miejsca do biwakowania. Długość trasy spły- wu wynosi ok. 50 km. Cała trasa jest kontynuacją spływu rzeką Drawą lub dalszym ciągiem spływu Środkową Notecią - Spływ Wartą Trasa spływu bierze początek w Międzychodzie, a następnie przebiega przez Skwierzynę, Santok, Gorzów Wlkp. skąd wiedzie do Kostrzyna n/O. Całkowita długość spływu wynosi ok. 137 km - Spływ Obrą Spływ rzeką Obrą bierze początek w Trzcielu, następnie przebiega przez następujące miejscowości: Międzyrzecz, Górzyca, Bledzew, Skwierzyna i w Santoku kończy swój bieg. Długość spływu: 143 km Witnica ------Hotel Leśne Ustronie ul. Myśliwska 12, 66-460 Witnica, tel. 095 751-66-16, www.lesneustronie.pl - Ośrodek Wypoczynkowy „Sosny” Marian Piątkowski, Sosny, 66-460 Witnica, tel. 095 751-52-80

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Ośrodek „Park Magnolia” w Bronkowie nad J. Błeszno, www.magnolia- park.pl, tel. 068 391-33-74, 068 457-23-04 - Ośrodek Wypoczynkowy „TEMAR” s.c. w Kołatce /koło Bronkowa/ nad J. Błesz, www.osrodekkolatka.pl, tel. 068 383-54-21 - Łowisko pstrągowo-karpiowe „Trzy stawy” w Dychowe, tel. kom. 601-551- 921, tel. 068 391-30-42 - Łowisko „Dwóch Stawów” R. Lebioda w Chromowie, www.2stawy.pl, tel. 068 391-39-27 Bytnica ------Ośrodek wypoczynkowy Gryżyna, 66-630 Gryżyna, tel./fax 074 832-14-60, www.gryzyna.purm.pl – malowniczo wkomponowany w Gryżyński Park

122 Rekreacja – Wypoczynek nad wodą

Krajobrazowy, położony nad jeziorem z dużą piaszczystą plażą, otoczony rezerwatami przyrody Dąbie ------Ośrodek Wypoczynkowy TEMAR, www.osrodekdabie.pl, tel. 068 383-21-93 Gubin – miasto ------Jez. Borek o pow. 84 ha i średniej głębokości 6m, systematycznie zarybiane, www.profit.gubin.pl/kosarzyn/okolica.html - Nysa Łużycka, która wpada do Odry przy miejscowości Kosarzyn (w odległości 13 km od Gubina) Gubin – gmina ------Jez. Borek, Kosarzyn Krosno Odrzańskie ------Wojskowy Dom Wypoczynkowy Łochowice, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-86-67, www.wdwlochowice.com.pl, [email protected]

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Spływy kajakowe: - Agencja Usługowa Stanisław Cap, Święty Wojciech 52, 66-300 Mię- dzyrzecz, tel. 095 741-63-40, 095 742-92-86, tel. kom. 696-438-127, 601-551-694, www.obra.pl - Jadwiga Kugiejko, ul. Winnica 35, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742- 03-23, tel. kom. 503-323-269 - Dariusz Apanowicz, ul. Libelta 5f/3, 66-300 Międzyrzecz, tel. 603-240- 970, tel. kom. 667-924 -119, www.splywy.kajakowe.webpark.pl - Wypożyczalnia łodzi wędkarskich O.W. Głębokie, 66-300 Międzyrzecz, tel. kom. 692-891-259 - Ośrodek Wypoczynkowy Głębokie, Międzyrzecki Ośrodek Sportu i Wypoczynku, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-20-33 Przytoczna ------Amalia – Marian Kulak, Lubikówko 5, 66-340 Przytoczna, tel. 095 741- 27-97, tel. kom. 601-575-965, www.folwark-amalia.pl - Ośrodek Wczasowy „Ada", H.K.T Wyligała, tel. kom. 693-066-252, 601-829-765, Lubikowo 16 - Ośrodek Wypoczynkowy „ROMA” nad jeziorem Bulikowskim, tel. 095 749-43-32 Pszczew ------Ośrodki wypoczynkowe – „Jeziorak”, „Wodnik”, „Karina”, „Relaks”, „Perkoz” „Borowa Zatoka”, „Baba nad Chłopem”, Camping „Tęcza” Skwierzyna ------Stanica nad Wartą – OSiR, ul. Sportowa 1, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 717-04-89 Trzciel ------Ośrodek Wypoczynkowy „Abarex-Jawor” nad Jeziorem Konin, Świdwo- wiec, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-19-40, tel. kom. 664-456-570, www.abarex.pl; pole namiotowe Kazimierz Szpigun, tel. 664-456-570 - Pole biwakowe nad Jeziorem Młyńskim, Trzciel, ul. Zbąszyńska 17, tel. kom. 604-536-784 - Pole namiotowe „Prądówka” i „W bukach” nad Jeziorem Lutol, Mieczy- sław Pietruńko, tel. kom. 606-382-464 - Pole biwakowe nad Jeziorem Lutol, Maria i Hubert Gołek, Lutol Mokry 15, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-13-46

123 Rekreacja – Wypoczynek nad wodą

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – miasto ------Kąpielisko „Kosierz” – Nowa Sól (Pleszówek) - Port Odra – rejsy po Odrze łodzią „Solanin” Nowa Sól – gmina ------Jez. Sławskie - Ośrodek Wypoczynkowy Józefów, ul. Leśna 1, tel. 068 352-42-93, tel. kom. 602-459-844 - Gospodarstwo agroturystyczne „Sadyba“ Andrzej Balinowski, Sta- ra Wieś 13, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 387-42-01, tel. kom. 609-192- 832, www.agrinpol.pl/sadyba, [email protected] Siedlisko ------Jez. Siedliskie

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Kąpielisko nad Jez. Żabiniec w Żabicach – plaża z pomostem, pole namiotowe, ośrodek wypoczynkowy wyposażony w boisko do siatków- ki, stół do tenisa, wigwam z paleniskiem, tel. 095 759-12-36 Ośno Lubuskie ------Świniary – Jezioro „Grzybno”, kąpielisko „Korczakowscy” - Villa Plena, tel. kom. 609-668-010, [email protected], www.villaplena.pl - Ośrodek Wypoczynkowy „Nad Reczynkiem”, ul. Jeziorna, tel. kom. 609-668-010 - Pensjonat z odnową biologiczną „Afrodyta”, 69-220 Ośno Lubuskie, ul. Grunwaldzka 68, tel. 095 757-62-81 do 86, fax 095 757-62-81, www.pensjonat-afrodyta.pl Rzepin ------W sezonie wakacyjnym działa kompleks miejski nad Jeziorem Długim w Rzepinie Słubice ------Stare Biskupice – Jez. Biskupickie - Ośrodek Rancho Drzecin, Drzecin 54, 69-100 Słubice, tel. 095 750-00-86, tel. kom. 608-363-148, [email protected], zbiornik wodny Ranczo

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Przystań żeglarska Phanta Rei, plaża nad jeziorem Osiek (3 km od Dobiegniewa w kierunku miejscowości Osiek), tel. 095 720-61-13 Drezdenko ------Jez. Lubiewo - Ośrodek Wczasowy w Zagórzu, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-05-85 - Ośrodek Wypoczynkowy „Za lasem”, Gościm nr 97a, 66-535 Gościm, tel. 095 762-42-84 - „Gozdrew” Goszczanowo, tel. 095 762-42-13, www.gozdrew.pl - Ośrodek wypoczynkowy „Merpol”, Lubiewo 1, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-05-47 - Hotel „Wodnik”, Długie 14, ul Dobiegniewska 30, www.hotel-wodnik.de

124 Rekreacja – Wypoczynek nad wodą

Strzelce Krajeńskie ------Ośrodek Sportów Wodnych „Cadet”, Długie, 66 -500 Strzelce Krajeń- skie, tel. kom. 603-136-474, fax 095 735-88-95, [email protected], www.cadet.pl - Kemping „Długie” pole namiotowe, Ośrodek Turystyczno-Wypoczyn- kowy, Długie, 66-500 Strzelce Krajeńskie, tel. 095 761-39-33 Zwierzyn ------Jez. Żwirka w Przysiece – zbiornik wodny po dawnym wyrobisku żwi- rowym, lustro wody o pow. 11 ha, stanice rowerowe, miejsce na ognisko, idealne miejsce do wędkowania, kąpielisko niestrzeżone, las

POWIAT SULĘCIŃSKI Lubniewice ------Ośrodek Campingowy Lubdrew, 69-210 Lubniewice. ul. Boh Stalingradu, tel. 095 755-76-36 - Ośrodek Wypoczynkowy Pod Basztą, ul. Sosnowa 1, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-70-37 - Ośrodek Wypoczynkowy PWiK, 69-210 Lubniewice, Os. Świerczów, tel. 095 755-70-05 - Ośrodek Wypoczynkowy "El Bud”, ul. Zamkowa 7, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-75-61 - Ośrodek Wypoczynkowy Stilon, ul. Świerczewskiego 18, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-75-87, fax 095 755-75-89, www.owstilon.net.pl - Ośrodek Wypoczynkowy "Exploris”, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755- 03-00, fax 095 755-03-51, www.exploris.pl, [email protected] - Ośrodek Wypoczynkowy "Laguna", 69-210 Lubniewice, os. Świerczów, tel. kom. 501-439-308, www.laguna-ow.pl - Ośrodek Wypoczynkowy Kaczy Dołek, ul. Strzelecka 9, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-75-96, www.kaczydolek.of.pl Słońsk ------Campingi, pola namiotowe nad Jeziorem Radachowskim, kąpielisko, plaża, pomost, domki campingowe Sulęcin ------Camping „Marina”, Ostrów 76, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-22-94, www.camping-marina.eu, [email protected], - Ośrodek „Kormoran”, ul. Daszyńskiego 57, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-26-28, www.kormoran.org.pl, [email protected] Torzym ------Miejsca na przyczepy turystyczne, namioty, 66-235 Torzym, wieś Gąd- ków Wielki Jez. Wielicko, wieś Lubin Jez. Lubińskie, Jez. Jasne (tel. Nadleśnictwo Torzym 068 341-33-23 i 068 341-33-24)

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Wypożyczalnia Sprzętu Wodnego MARTINEZ, ul. Świebodzińska 74, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-32-32, www.martinez.com.pl Łagów ------Jez. Trześniowskie i Jez. Łagowskie Wypożyczalnie sprzętu wodnego: - Ośrodek wczasowy „Zacisze” ul. Wczasowa 1 - „Czółno” ul. Zamkowa - „Pod Szaloną Kurą” ul. Zamkowa

125 Rekreacja – Wypoczynek nad wodą

- „Zameczek” ul. Sulęcińska - „Bukowa Przystań” ul. B. Chrobrego - „Bajka 3” ul. Paderewskiego 6 - „Turystyka i Rekreacja” ul. Podgórna 2 - „Mundi Recra“ ul. 1 Lutego - „Viking“ ul. Zamkowa - „Kormoran“ ul. Zamkowa Skąpe ------Jeziora: Niesłysz, Ciborze, Czerniak, Niedźwiedno, Trzeboch i Złoty Potok - Klub Żeglarski „LUMEL” Przystań i wypożyczalnia sprzętu pływającego, Niesulice, 66-213 Skąpe, tel. kom. 604-216-486, www.zagle.lumel.com.pl - Wypożyczalnia Rowerów T. Romejko, ul. Wojciechowskiego 22, 66-213 Skąpe, tel. kom. 607-063-785, www.rowery-lubuskie.pl, [email protected] Świebodzin ------Ośrodek Kolonijno-Wypoczynkowy Nowy Dworek, 66-200 Świebodzin, tel. 068 382-22-31

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------LKŻ: ul. Odrodzonego Wojska Polskiego 23 (wypożyczalnia sprzętu wodnego) - Obok plaży miejskiej znajduje się zjeżdżalnia wodna (70 m), po J. Sławskim kursuje statek wycieczkowy „Lubuszanin II” - Plaża OSiR w Lginiu, OSiR ul. Moniuszki 11, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-27-35, [email protected] - Plaża OSiR w Sławie, OSiR ul. Odrodzonego Wojska Polskiego 19, 67-410 Sława, tel. 068 356-64-52, [email protected]

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Łucjan Gról – Ośrodek Wypoczynkowy „LINY”, www.grol.pl Kargowa ------Wojnowo 36, 66-120 Kargowa, tel. 068 352-51-55, [email protected], www.wojnowo.pl - Ośrodek Wypoczynkowy „Liny”, www.liny.com.pl, tel. kom. 606-929-767, tel. 068 351-23-34 Nowogród Bobrzański ------Plaża publiczna – Baseny – ul. Wędkarzy, Nowogród Bobrzański - Plaża publiczna – ZEKI – ul. Plażowa, Dobroszów Mały Sulechów ------Port Turystyczny w Cigacicach, ul. Portowa, Cigacice, 66-100 Sulechów, tel. kom. 511-254-015 (Bosman Portu Roman Włoch) Świdnica ------Zbiornik wodny w miejscowości Świdnica przy drodze relacji Świdnica – Buchałów

POWIAT ŻAGAŃSKI Gozdnica ------Basen Miejski, 68-130 Gozdnica, ul. Leśna

126 Rekreacja – Wypoczynek nad wodą

Iłowa ------Zalew w Klikowie przy drodze nr 296 relacji Żagań – Lubań. Własność Gminy Iłowa, opiekun Polski Związek Wędkarski, Koło w Iłowej, Plac Wolności Małomice ------Ośródek Sportów Wodnych w Małomicach ul. Marii Skłodowskiej Curie, tel. 068 378-00-69 Niegosławice ------„Ranczo u Marcina” (nad stawem), Gościeszowice 145, 67-312 Niegosławice, tel. 068 378-10-58

POWIAT ŻARSKI Brody ------Gospodarstwo Agroturystyczne, Jolanta Waldemar Filipowicz, Suchodół 9, 68-343 Brody, tel. 068 371-20-43 Lubsko ------Zalew „Karaś” przy ulicy Słowackiego w Lubsku – doskonałe miejscem do relaksu i wypoczynku, położony w malowniczej części miasta po- śród lasów, zajmuje obszar ok. 13 ha jest systematycznie zarybiany i udostępniany całorocznie wędkarzom - Ośrodek Sportu i Rekreacji w Lubsku, ul. 22 Lipca 48, 68-300 Lubsko, tel. 068 372-05-54, www.osir.lubsko.pl - Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy, Zalew, Basen, ul. Słowackiego 30, tel. 068 372-16-81 - Zbiornik retencyjny „Nowiniec”, również jest doskonałym miejscem na odpoczynek, szczególnie dla wędkarzy. W sezonie na terenie tego zbiornika organizowane są zawody wędkarskie. Zbiornik znajduje się 1 km poza granicami miasta, zjazd przy drodze na Zieloną Górę Jasień ------Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Okrzei 7, tel. 068 371-06-44 Łęknica ------Basen pływacki przy budynku byłego Domu Dziecka, ul. Parkowa, Łęknica Tuplice ------„Gosp. Agroturystyczne i łowisko” Białkowscy Zygmunt I Rozalia, Łazy 19, 68-219 Tuplice, www.lowisko.online-pl.com - Grabówek - Ośrodek Wypoczynkowy "Czarci Jar", tel. 068 375-71-32 Żary – miasto ------Pływalnia „Wodnik” ul. Telemanna 1, 68-200 Żary, tel. 068 374-36-88, www.mosriwzary.strefa.pl - Kąpielisko „Leśna”, ul. Leśna 1, tel. 068 470-46-48 - Miejski Ośrodek Sportu, Rekreacji i Wypoczynku, Kąpielisko - ul. Leśna 34 - tel. 068 374-09-81

127 Rekreacja – Szlaki turystyczne SZLAKI TURYSTYCZNE

Lubuski Szlak Wina i Miodu to 33 miejsca związane z produkcją wina i miodu ułożone w pętli obejmującej całe województwo lubuskie. Win- nice, pasieki, muzea, skanseny i gospodarstwa agroturystyczne zapra- szają do odwiedzin i poznania historii oraz dnia dzisiejszego winiarstwa i pszczelarstwa. Wszelkie informacje na stronie Zielono-górskiego Stowarzyszenia Winiarskiego: www.winiarze.zgora.pl

POWIAT GORZOWSKI - Szlak czarny (dł. 10,2 km) Leśniczówka Wojcieszyce - jez. Lubie – Lipy. Szlak wiedzie poprzez lasy Barlinecko-Gorzowskiego Parku Kra- jobrazowego. Rozpoczyna się przy Strzelnicy Sportowej "Nad Srebrną" i w kierunku północnym prowadzi do Leśnej Stacji Edukacyjnej nad jeziorem Lubie (odcinek ten ma dł. ok. 7,7 km), a stamtąd do Lip (ok. 2,5 km), gdzie łączy się z innymi szlakami - Szlak czerwony (dł. 108 km) Kostrzyn - Dąbroszyn - Witnica - Bogda- niec - Gorzów Wlkp. - Wojcieszyce – Jez. Ostrowite - Santoczno - Re- zerwat "Rzeka Przyłężek" - Brzoza - Strzelce Krajeńskie. Szlak rozpoczyna się przy skrzyżowaniu dróg nr 31 i nr 132 w Kostrzynie, niedaleko ruin Starego Miasta i kończy się w Strzelcach Krajeńskich - Szlak niebieski (dł. 66 km) Skwierzyna - Murzynowo - Santok - rezerwat "Zdroiskie Buki" – jez. Wełmino - Santoczno - jez. Mrowinko - jez. Lubie - Lipy - Sitno Moczydelskie - Moczydło – Barlinek - Szlak zielony (dł. 12,3 km) Górki Noteckie - Zdroisko – Santoczno. Szlak rozpoczyna się w miejscowości Górki Noteckie i wiedzie na pół- noc wzdłuż prawej strony rzeki Santoczny do wsi letniskowej - Zdroisko (ok. 7,3 km), a stamtąd przez leśniczówkę do rozwidlenia dróg, na któ- rym odbija na wschód i kończy we wsi Santoczno (5 km) - Szlak żółty (dł. 17,6 km) Gorzów Wlkp. – Czechów – Santok. Pierwszy odcinek szlaku prowadzi przez śródmieście Gorzowa Wlkp. mijając: punkt informacji turystycznej PTTK, zabytkową katedrę, Stary Rynek, mury obronne i 2 muzea. Dalej w kierunku wschodnim podąża drogami utwardzonymi i gruntowymi na wschód do wsi Czechów Kostrzyn ------Rowerowy "Polsko-niemiecki szlak przyjaźni" wiodący wzdłuż Odry przez Kostrzyn do Szczecina - Polsko-niemiecki szlak kulturowo-przyrodniczy "Zakonów rycerskich na Ziemi Lubuskiej". Kostrzyn n/O – Drzewice – Szumiłowo – Kaleńsko – Namyślin – Gudzisz – Chwarszczany – Dargomysl – Dębno – Witnica – Słońsk - Szlak pieszy (czerwony) im. St. Czarnieckiego Kostrzyn – Gorzów – Drawieński Park Narodowy i dalej do Szczecina - Międzynarodowy szlak rowerowy R1, wiodący od Lubniewic przez Sulęcin, Czarnów do Kostrzyna i dalej do Niemiec Santok ------Wielka Pętla Wielkopolski – szlak wodny, 670 km, początek w Santo- ku, ujście Noteci do Warty, dalej Czarnków – Nakło – Kanał Górnono- tecki – jez. Gopło – Kanał Ślesiński – Konin – Poznań – Międzychód – Skwierzyna – Santok

128 Rekreacja – Szlaki turystyczne

POWIAT KROŚNIEŃSKI - Szlak czarny: (Rynna Grażyny) – Ołobok – Jez. Niesłysz – Kalinowo – Błonie – Gryżyna – Grabin – pn. kraniec jez. Jelito – Stacja PKP – Radnica (26 km) - Szlak czerwony: Dychów – Bronkow – Grochów – Grabków – Lubsko (38 km) - Szlak czerwony: Krosno Odrzańskie – Łochowice – Czetwoice – Skó- rzyn – Radomicko – Rzeczyca – Drzeniów – Sądów – Rzepin (60 km) - Szlak niebieski: Pliszka PKP – Debrzenica – J. Karasienko – Torzym PKP (19 km) - Szlak niebieski: Krosno Odrzańskie – Bielów – Struga – Bytnica – J. Głębokie – Radnica (28 km) - Szlak zielony: Koperno – Jazów – Luboszyce – Węgliny – Suchodół – Brody (17,5 km) - Szlak zielony: Pliszka PKP – trasa wzdłuż rzeki Pliszki i J. Wielkiego (Wielicko) – Gądków PKP (18 km) - Szlak zielony: Szprotawa PKP – Małomice – Pożarów – Dzietrzycho- wice – Stanów – Nowogród Bobrzański – Podgórzyce – Wysoka – Tarnawa Krośnieńska – Dychów – Krosno Odrz.(97,6 km) - Szlak żółty: Krosno Odrz. – Połupin – Ciemnice – Nietków – Czer- wieńsk – Zawada (41 km) Bytnica ------Gryżyński Park Krajobrazowy – na terenie parku znajdują się oznakowane szlaki turystyczne Dąbie ------Oznakowane przez PTTK: Krosno Odrz. – Połupin – Ciemnice – Nietków – Czerwieńsk – Zawada Gubin – miasto ------www.gubin.pl/content.php?cms_id=79&lang=pl&p=p1 Gubin – gmina ------Szlak po Starym Kraju (Gubin, Pleśno, Czarnowice, Stargard Gubiński, Gębice, Starosiedle, Sieńsk, Witaszkowo, Kozów, Luboszyce, Sadza- rzewce, Sękowice) - Wzniesienia Gubińskie - Szlak po Świętym Kraju (Sękowice, Polanowice, Markosice, Strzegów, Mielno, Żytowań) Krosno Odrzańskie ------Czerwony: Krosno Odrz. – Łochowice – Czetowice – Skórzyn – Rado- micko – Rzeczyca – Drzeniów – Sądów – Rzepin (60 km) - Niebieski: Krosno Odrz. – Bielów – Struga – Bytnica – jez. Głębokie – Radnica – skrzyżowanie dróg: Szklarka Radnicka – Nietkowice i Rad- nica – Sycowice (30 km) - Żółty: Krosno Odrz. – Połupin – Ciemnice – Nietków – Czerwieńsk – Stożne – Zabór – Nowa Sól – Siedlisko – Bytom Odrzański (90 km) - Zielony: Krosno Odrz. – Dychów – Nowogród Bobrz. – Żagań (67 km)

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Szlaki i ścieżki rowerowe: - Europejski Szlak Rowerowy R-1 - Europejski Szlak Cystersów, który jest ściśle związany z obecnością cystersów na tych ziemiach od XIII w. - Europejski Szlak Pieszy E-11

129 Rekreacja – Szlaki turystyczne

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – gmina ------12-godzinny rajd „Nadodrzańska Przygoda” wierzchem, bryczkami, statkiem po Odrze, zakończony biesiadą w winnicy – produkt turystyczny przygotowany wspólnie przez: Ośrodek Jazdy Konnej „Pegaz” Waldemar Tietz, Stawy 6, 67-108 Lubięcin, Gospodarstwo agroturystyczne „Sadyba“ Andrzej Balinowski, Stara Wieś 13, „Winnica Kinga”, Stara Wieś 28, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 387-28-43, tel. kom. 609- 528-581, www.winnicakinga.pl Siedlisko ------Aleja Dębowa – droga do przeprawy łodzią na rzece Odra (do Bytomia Odrz.)

POWIAT SŁUBICKI Rzepin ------Przez Gminę Rzepin przebiegają międzynarodowe: - Szlak Romański – grupa kilkunastu kamiennych kościołów wiejskich w powiecie słubickim i powiecie marchijsko-odrzańskim (Republika Federal- na Niemiec), która stanowi swoistą "kamienną wspólnotę" regionu – Górzy- ca, Radów, Kowalów, Drzeńsko, Rzepin (www.szlakromanski.pl) - Szlak Świętego Jakuba, informacje: www.camino.net.pl

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI - Zielony Szlak: Dobiegniew – Słonów – Radowo – Drezdenko (16km) - Niebieski Szlak: Strzelce Kraj. – Długie – Jez. Sława – Jez. Osiek (18km) Dobiegniew ------Szlak turystyczny „Wstęga Dobiegniewa” Stare Kurowo ------Teren gminy przecinają oznakowane szlaki turystyki pieszej i rowerowej stwarzając możliwość poznania walorów przyrodniczych gminy. Szlaki turystyczne przebiegają przez najpiękniejsze miejsca w gminie m.in. Kawczą Górę – najwyższy punkt w północnej części woj. lubuskiego (129 m n.p.m.) Strzelce Krajeńskie ------Szlak żółty (pieszy i rowerowy), 27 km, prowadzi z miejscowości Górki Noteckie do spalonego mostu na przesmyku jeziora Ogardzka Odnoga. Trasa szlaku wiedzie przez leśne tereny puszcz Drawskiej i Gorzowskiej, przecina malownicze doliny rzek Pełcz i Sarbiny, prowadzi przez stolicę regionu, miasto Strzelce Krajeńskie i dalej na wschód, przez Licheń, dochodzi do kompleksu dużych jezior polodowcowych: J. Brodzisz, J. Słowa, J. Osiek (600 ha pow.) i J. Ogardzka Odnoga. Tam przy spalo- nym moście szlak kończy swój bieg. Turyści piesi mogą go podzielić na dwie części, z odpoczynkiem i noclegiem w Strzelcach Krajeńskich - Szlak niebieski (pieszy i rowerowy) – liczący 18 km, nazwany jest „Szlakiem strzeleckich jezior”. Biegnie on od resztek wspomnianego mostu przy J. Ogardzka Odnoga do Strzelec Krajeńskich. Na trasie tu- ryści mogą podziwiać dorodne, sosnowe lasy Puszczy Drawskiej i mieniące się wśród nich błękitną i zieloną barwą jeziora: Słowa i Lipie (182 ha). Po zwiedzeniu miejscowości Długie podążamy szlakiem w kierunku zachodnim. Po minięciu j. Rydzek, wędrujemy drogami le- śnymi, a następnie polnymi do Strzelec Krajeńskich. Od m. Długie szlak pokrywa się z odcinkiem gminnej ścieżki rowerowej

130 Rekreacja – Szlaki turystyczne

- Szlak czerwony (pieszy): Santoczno – Brzoza – Strzelce Krajeńskie – Stare Kurowo. Trasa tego szlaku liczy 20 km dł. i prowadzi lasami puszcz Gorzowskiej i Drawskiej. W pierwszej fazie przecina bystre i urokliwe rzeczki Pełcz i Przyłęg, natomiast w drugiej pnie się wzdłuż zadrzewionej doliny rzeki Młynówki i zboczami wysokich wzniesień moreny czołowej - 80 - 100 m n.p.m. Zwierzyn ------Szlak bunkrów – szlak pieszo-rowerowy o dł. 25 km wzdłuż fragmen- tów schronów stanowiących fragment Fortyfikacji Wału Pomorskiego. Na trasie szlaku znajduje się 27 obiektów bojowych oraz kilkanaście urządzeń inżynieryjnych (zapory drogowe, kolejowe oraz śluzy wodne) – opis szlaku na stronie www.zwierzyn.pl

POWIAT SULĘCIŃSKI Słońsk ------Szlaki na terenie Parku Ujście Warty, www.pn.ujsciewarty.gov.pl Sulęcin ------Szlak turystyczny pn. „Szlakiem sulęcińskich pomników przyrody” prowadzi przez miejsca, w których na terenie miasta i gminy Sulęcin zlokalizowane są pomniki przyrody. Pomniki przyrody znajdujące się na ww. szlaku oznakowane są tablicami, na których umieszczona są opisy w języku polskim oraz niemieckim, a także zdjęcia - Szlak turystyczny „Odpoczynek nad wodą” prowadzi przez miejsca, w których na terenie gminy Sulęcin można wypocząć nad wodą. Na dwujęzycznych (polsko-niemieckich) tablicach opisane są miejsca atrakcyjne zarówno dla plażowiczów, jak i wędkarzy oraz turystów pieszych i rowerowych Torzym ------Trasa nr 1: Torzym – jez. Wilcze – Garbicz. Jest to jednodniowa wycieczka, której trasa prowadzi drogami leśnymi – gruntowymi prawie w całości przy brzegu jeziora (z wyjątkiem odcinka dojazdu do jeziora) - Trasa nr 2: Garbicz – Gądków Wielki – Jez. Wielicko – ośrodek wypoczynkowy. Jez. Wielicko jest jeziorem przepływowym (przepływa przez nie rzeka Pliszka). Woda nie jest zbyt przejrzysta, ale jest to doskonały akwen do wędkowania i uprawiania kajakarstwa i żeglar-stwa, którym sprzyja duża otwarta przestrzeń. Wracamy drogą przebytą, lub drogą asfaltową w kierunku Torzymia. Mając do wyboru jazdę przez Lubin i Boczów do Torzymia, polecamy powrót przez wieś Dębrznicę - Trasa nr 3: Torzym – Drzewce Wieś – jeziora Trawno Trawienko – Drzewce Kolonia – osada Zamęt – przełom rzeki Pliszki. Częściowo oznakowany szlak prowadzi drogami leśnymi, przy brzegu rzeki Pliszki, do źródliska w pobliżu niegdyś dużej, zasobnej wsi Drzewce

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Lubrzański Szlak Fortyfikacji – szlak naziemnych i podziemnych obiektów bojowych z czasów II Wojny Światowej z najciekawszym fragmentem w okolicach wsi Boryszyn, podziemna Trasa Turystyczna MRU „Pętla Bo- ryszyńska” (Obsługa Ruchu Turystycznego Zakład Budżetowy Eko- Fort, ul. 3-go Maja 5, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-32-00, tel. kom. 601-700-274, www.bunkry.lubrza.pl, [email protected])

131 Rekreacja – Szlaki turystyczne

Łagów ------Na terenie Łagowskiego Parku Krajobrazowego znajduje się kilka ciekawych szlaków turystycznych. Są to szlaki piesze, rowerowe oraz edukacyjne ścieżki przyrodnicze. Opis szlaków: www.lpk.ovh.org Skąpe ------Czerwony ponadregionalny od Świebodzina: Borów – Ołobok – Łąkie – Radoszyn – Darnawa – Niekarzyn – Pałck – Przetocznica – Podła Góra – Grabin (33,2 km) - Niebieski ponadregionalny od Świebodzina: Niedźwiady Folwark – Łąkie – Skąpe – Cibórz – Międzylesie – Zawisze – Gryżyna (24,2 km) - Żółty międzyeuroregionalny od Lubrzy: Przełazy – Kalinowo – Niesulice – Ołobok – Rokitnica – I. Cibórz – Przetocznica (25,1 km) - Zielony gminny: Złoty Potok – Węgrzynice – Zawisze – Podła Góra – Międzylesie – d. gajówka Prochownia – mostek na rz. Ołobok – Ołobok (21,9 km) - zielony międzygminny: Rosin - Darnawa – Skąpe – Kaliszkowice – Pałck – Głoguszyn – Kije (18 km) - czarny gminny: Skąpe – most na rz. Ołobok-Cząbry – Przetocznica (7 km) - czarny gminny: Niesulice – Rokitnica – Węgrzynice – Błonie (8,5 km) Zbąszynek ------Szlak czerwony (PTTK ZG - 3007) Bytom Odrzański – Miedzichowo - 188,5 km. Trasa szlaku w Gminie Zbąszynek: z kierunku Nowa Wieś Zbąska – Kosieczyn – Chlastawa – Dąbrówka Wlkp. (granica gminy) – dalej na Strzyżewo - Szlak żółty (PTTK 3029y) Zbąszynek PKP – Babimost PKP – 15 km. Trasa szlaku w gminie Zbąszynek: Zbąszynek PKP – wiadukt kolejowy – kierunek Nowy Gościniec – Rezerwat Przyrody „Kręcki Łęg” – Kręcko – Kręcka Winnica (granica gminy) - Podmokle Małe – Rezerwat Przy- rody „Laski”

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Szlak Zielony: Sława – Głuchów – Jodłów – Józefów – Świętobór – Konotop (20 km) - Szlak Żółty: Sława – Radzyń – Jeziorna – Mesze – Lubiaków – Ciosa- niec – Świętno (31 km)

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Ścieżka dydaktyczno-historyczna Gminy Babimost. Przed zabytkami, miejscami pamięci narodowej oraz miejscami historycznymi Gminy sto- ją tablice, na których w języku polskim i niemieckim, opisana została historia wraz ze zdjęciem tego miejsca/zabytku. Jest ich 14. Na każdej tablicy znajdą się mapy miasta i gminy, na których zaznaczone zostały kolejne punkty tej ścieżki. Towarzystwo Miłośników Ziemi Babimojskiej Babimost pl. Powstańców Wielkopolskich 9, tel. 068 351-20-66, www.babimojszczyzna.pl Nowogród Bobrzański ------Zielony szlak turystyczny: Żagań – Nowogród Bobrz. – Krosno Odrz. - Czarny szlak turystyczny: Podgórzyce – Zielona Góra

132 Rekreacja – Szlaki turystyczne

Sulechów ------Szlak pomników przyrody: Sulechów – kamień "Runiczny" – Łęgowo – Buków – leśniczówka Klemsko – sosna "Waligóra" – Kruszyna – Sulechów - Historyczny Szlak Bitewny: Sulechów (Brzezie) – Kalsk – Kije (Łocho- wo) – Głogusz – Kije – Mozów – Nowy Świat – Cigacice – Laskowo – Pomorsko - Szlak Mistrza ołtarza z Gościszowie: Sulechów – Krężoły – leśniczów- ka Klemsko – Klępsk – Stare Kramsko – Wojnowo - Szlak Południowy: Mozów – Sulechów – Kruszyna – Obłotne – sosna "Waligóra" - Szlak łącznikowy (niebieski): Czerwieńsk – Wysokie – Pomorsko – Brody – kanał Ołobocki – Nietkowice – Szklarka Radnicka - Szlak łącznikowy (czarny) - Szlak łącznikowy (żółty): Kalsk – Niekarzyn – Głogusz – Pałck – Cząbry (Skąpe) - Leśne ścieżki dydaktyczne na terenie Gminy Sulechów „Do Waligóry” dł. 3,4 km, 18 stanowisk tematycznych. Biegnie do naj- grubszej sosny zwyczajnej (obw. 620 cm, wiek 170 lat). Atrakcje: drzewostan akacjowy, sosnowy, bukowy, brzozowy i daglezjowy, aleja dębowa, kolonie mrówek i nieczynna żwirownia. Przemarsz: ok. 2 h „Nad Jabłonną” dł. 8 km. Początek przy leśniczówce Laskowo. Biegnie wzdłuż cieku Jabłonna. Atrakcje: wydmowe wzgórze widokowe Łysa Góra (82 m n.p.m.), Pomnikowe dęby i pokopalniane(złoża kredy jeziornej) stawy w Brzeziu (największe zbiorniki wodne Gminy). Prze- marsz 3-4 h Ścieżka edukacyjna Rezerwatu Radowice. Rezerwat leży pomiędzy miejscowościami Obłotne, Okunin, Podlegórz i Radowice. Dł. 3,3 km. Atrakcje: wiekowy las bukowy z domieszką dębu, grabu, sosny, modrzewia i daglezji. Liczne źródliska i wiele unikalnych gatunków flory i fauny. Przemarsz ok. 2 h Ścieżka dydaktyczna Cigacice- Leśna Góra, dł. 4,5 km. Atrakcje: fortyfikacje „Pozycji Środkowej Odry”- umocnienia niemieckie z lat 1928- 1945 (znajduje się tu ok. 40 schronów), port rzeczny na Odrze z lat 1896-98, most metalowy z 1925 r., 300-letni dąb szypułkowy zasiedlony przez kozioroga dębosza. Przemarsz 3-4 h Świdnica ------Szlak zielony – „ Mała Pętla Zielonogórska”: Zielona Góra – Drzonków – Jędrzychów – Skansen w Ochli – Góra Wilkanowska – Zielona Góra - Szlak Niebieski ZG 3001m – „Duża Pętla Zielonogórska”: Zielona Góra Amfiteatr – Wzgórza Piastowskie – Wieża Wilkanowska – Ochla – Re- zerwat Zimna Woda – Zatonie – Park Wiejski Zatonie – Niedoradz PKP - Szlak czarny – Od Bobru do Odry: Odc. 1: Góra Wilkanowska – Bu- chałów – Drzonów – Bogaczów – Podgórzyce (nadaje się znakomicie do eksploracji pieszej, rowerowej, zimą również narciarskiej); odc. 2: Góra Wilkanowska – Zielona Góra – Zagórze – Płoty – Czerwieńsk im. 50 lecia PTTK (kategoria szlaku: pieszy, przyrodniczy, nadaje się także dla rowerzystów) Zielona Góra – gmina ------Zielona Góra (Uniwersytet – „WSP”) – Góra Wilkanowska – Ochla (Skansen) – Jędrzychów – Drzonków – Raculka – Zielona Góra (Schronisko PTMS); dł. 24 km - Niebieski: Zielona Góra (Schronisko PTMS) – Amfiteatr Zielonogórski – Góra Wilkanowska – Ochla (były ośrodek Lasów Państwowych) – Kieł- pin – Zatonie – Niedoradz – Otyń – Bobrowniki – Milsko – Zabór – Przytok - Zielona Góra (Schronisko PTMS); dł. 64 km

133 Rekreacja – Szlaki turystyczne

- Żółty: Zawada (przystanek MZK) – Krępa – Wysokie – Czerwieńsk – Nietków – Ciemnice – Krosno; dł. 41 km - Czarny: Nowa Sól (szpital) – Czesław – Barcikowice – Zatonie – Drzonków (ośrodek), dł. 22 km

POWIAT ŻAGAŃSKI Szlaki główne: - Czarny, 23 km,Żagań →Kunice Żarskie → Żary - Żółty, 22 km, Żagań → Marysin → Dzietrzychowice →Pożarów →Gryżyce → Żagań - Zielony I, 24 km, Żagań →Gorzupia Dln. - Zielony II, 27 km, Żagań →Trzebów → Rudawica →Małomice → Szprotawa Pozostałe szlaki: - Niebieski – Gorzupia Dln., 5 km, Gorzupia Dln. → granica powiatu (kierunek na Kożuchów) - Niebieski – Borowe, 22 km, Witoszyn Dln. → Gozdnica → Borowe → Ko- lonia Borowe → Czarnocin → Witoszyn Dln. - Zielony – Lipa, 28 km, Witoszyn Dln. → Lubartów → Gozdnica → Witoszyn Dln. - Żółty – Lubartów, 17 km, Witoszyn Dln. → Lubartów → Straszów → Wy- mianki → Witoszyn Dln. - Brązowy – Lutynka, 11 km, Witoszyn Dln. → Witoszyn Górny → Lutynka → Wymiarki→ Witoszyn Dln. - Czerwony – Przewóz, 4 km, Witoszyn Dln. → Przewóz - Czarny – Stary, 21 km, Witoszyn Dln. →Lubartów → Gozdnica → Wito- szyn Dln. - Czerwony – Północny, 30 km, Henryków →Wiechlice → Dzikowice → Gościeszowice → Międzylesie → Siecieborzyce →Witków → Katowice → Szprotawa - Niebieski – im. Goepperta, 16 km, Szprotawa → Bobrowice → Sieraków → Leszno Górne - Żółty – Laubego 14 km, Bobrowice, Szprotawka → Sucha Dln. → Wiechlice → Henryków → Szprotawa - Do Buczyny Szprotawskiej, 4 km, Leszno Dln. → Buczyna Szprotawska - Do Dębu Chrobry, 3 km, Szprotawka → Dąb Chrobry - Czerwony – do Stawów Bobrowickich, 5 km, Śliwnik → Stawy Bobrowickie - Kolejowy, 18 km, Szprotawa →Witków→ Siecieborzyce → Stypułów - Żagański Szlak Książęcy, 4 km, Żagań – centrum miasta Szprotawa ------Zielony szlak PTTK zaczyna się przy dworcu kolejowym w Szprotawie. Dalej prowadzi przez centrum miasta na Zaborze, potem do dzielnicy Sowiny, pozostałości elektrowni wodnej, doprowadza nas do mostu na rzece Bóbr, na górce niedaleko rzeki znajduje się najstarszy zabytek Szprotawy, romański kościółek świętego Andrzeja datowany na XIII wiek, jadąc dalej zielonym szlakiem, który wkracza do sosnowego lasu można dojechać do miejscowości Małomice - Ścieżka przyrodniczo-leśna – trasa ścieżki biegnie przez nowo utworzony Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy „Park Słowiański” w Szprotawie, ścieżka powstała w celu ukazania walorów przyrodniczych doliny plejstoceńskiej, utworzonej przez pierwotne nurty rzeki Bóbr (dł. ścieżki wynosi 5 km)

134 Rekreacja – Szlaki turystyczne

Żagań – miasto ------„Żagański Szlak Książęcy” – szlak przebiegający przez najważniejsze obiekty zabytkowe w mieście, rozpoczyna się w Centrum Informacji Turystycznej a kończy przy Skwerze Pancerniaka (projekt współfinan- sowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach programu INTERREG III A Polska) - Szlak papieski prowadzi przez miejsca poświęcone Janowi Pawłowi II. Rozpoczyna się przy Szkole Podstawowej nr 3 na ul. Szkolnej, a koń- czy przy kościele p.w. Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego na ul. Żarskiej w Żaganiu - Szlak Wielkiej Ucieczki prowadzący z ul. Bema do Źródełka Dohny i terenów b. obozów jenieckich w Żaganiu - Szlak Czterech Pancernych (w przygotowaniu) łączy miejsca, w któ- rych kręcone były poszczególne odcinki serialu - Szlak PTTK (zielony) przechodzi tranzytem przez Szprotawę i Żagań - Szlak PTTK (czarny) Przebieg: Żary – Zielony Las (wieża Promnitza) – Kunice Żarskie (basen) – Siodło – Żagań

POWIAT ŻARSKI Lubsko ------Zielony (pieszo-rowerowy): Żary (PTTK) – Grabik – Górka (las) – Sie- ciejów (las) – Lipsk Żarski – Świbna – Jabłoniec – Lisia Górka – Lub- sko (PKS) – jez. Głębokie (dojściowy do ośrodka wypocz. w Grabówku) – ośrodek nad jeziorem Proszkowskim – Brody (dojście do zespołu pałacowo-parkowego), jez. Brodzkie (dojściowy, Leśna Ścieżka Dydaktyczna w Jeziorach Wysokich) – Suchodół – Węgliny (dojściowy do rezerwatu Uroczysko Węglinieckie) – Luboszyce – Ja- zów – Koperno – Pleśno – Żenichów – Gubin (PTTK) - 73,5 km - Żółty (ścieżka dydaktyczna): Lubsko (PKS) – Białków (PKS) – Wicina (dojściowy do grodziska kultury łużyckiej) – Roztoki – Biedrzychowice (dojściowy do grodu słowiańskiego) – Bieniów – Gorzupia (PKS) - 31 km - Czerwony: Lubsko (PKS) – Osiek (PKS) – Garbków (PKS) – Góra Czarto- wiec – Grochów (PKS) – Bronków (ośrodek wypocz.) – Brzezinkra – Dy- chów (PKS) - 38 km; więcej: http://szlaki.pttk.pl/lubuskie/zary01.html Trzebiel ------Aktualnie przez teren gminy przebiegają dwa szlaki turystyczne: - Czerwony o dł. 46,5 km o trasie: Żary – Zielony Las – Olbrachtów – Miłowice – Boruszyn – Cisowa – Jędrzychowice – Mieszków – Niwica – Gniewoszyce – Buczyny – Żarki Wielkie – Bronowice – Łęknica - Niebieski o dł. 33,6 km o trasie: Jasień – Świbinki – Nowa Rola – Gra- bówek – Łazy – Tuplice – Chełmice – Jagłowice – Trzebiel – Kamieni- ca nad Nysą Łużycką – Siedlec Tuplice ------Szlak turystyczny tzw. ”Niebieski” prowadzący z Jasienia do Trzebiela przez Tuplice 25,2km. Trasa wiedzie przez malownicze lasy, warte zwiedzenia gospodarstwa agroturystyczne, stawy rybne, przejście podziemne pod przystankiem PKP w Tuplicach, tunel pod trasą mię- dzynarodową Wrocław-Berlin Żary – miasto ------Szlak czarny: Żagań – Żary (23 km), trasa czarnego szlaku zaczyna się przy Żagańskim Domu Turysty, wiedzie przez mosty nad rzekami Bóbr i Czerna, do wsi Siodło. Następnie do Żarskich Kunic, skąd dalej przez Zielony Las szlakiem biegnącym przy trzech wieżach widokowych.

135 Rekreacja – Szlaki turystyczne

Następnie wiedzie obok żarskiego kąpieliska, stadionu „Syrena”, aż do centrum Żar - Szlak czerwony: Żary – Łęknica (46,5 km), szlak rozpoczyna się przy siedzibie PTTK w Żarach, biegnie do Zielony Lasu, następnie do Olbrachtowa i Miłowic. Dalej szlak biegnie lasem, mija Schleb, biegnie przez Boruszyn i Cisawą oraz Gniewoszyce. Następnie dociera do miejscowości Buczyny, w której znajduje się Skansen Budownictwa Łużyckiego, i dalej przez Żarki Wielkie do Parku Mużakowskiego (UNESCO). Szlak biegnie przez Park i kończy się w Łęknicy, na dworcu PKS - Szlak zielony: Żary – Gubin (75,6 km), szlak rozpoczyna się przy siedzibie PTTK w Żarach i przebiega przez Lubsko, aż do Gubina. Po drodze spotykamy pałace: Promnitzów w Żarach i Bruhla w Brodach, kościół w Jabłońcu oraz zabytki miasta Lubsko. Szlak wiedzie przez Lubuski Kompleks Leśny w Jeziorach Wysokich, gdzie można również odwiedzić Muzeum Leśne. Podążając dalej, m.in. przez rezerwat przyrody „Uroczysko Węglińskie‟, docieramy do zabytkowego Gubina

SZLAKI PIESZE

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Leśna ścieżka dydaktyczna o dł. 4 km – łączy swoją trasą Rezerwat Bogdaniec III, Muzeum Techniki i Budownictwa Wiejskiego w Bogdań- cu oraz dolinę potoku Bogdanka Kłodawa ------Szlak czerwony: biegnący z Gorzowa Wlkp. do Strzelec Krajeńskich, o dł. 33,2 km. Korzystając z tego szlaku odwiedzić można Wojcieszy- ce, leśniczówkę Różanki, okolice jeziora Ostrowite i miejsco-wości: Santoczno, Lipy, oraz poza terenem gminy Kłodawa, Wilanów, Brzozę i Strzelce Kraj. - Szlak niebieski: zaczynający się w miejscowości Równo i kończący w Santoku, o łącznej dł. 55,1 km, z tego na terenie gminy Kłodawa ok. 20 km. Szlak ten na terenie gminy spotykamy w miejscowości Lipy (przystanek PKS), skąd wzdłuż jeziora Lubie, rzeki Santocznej, a następnie jezior Mrowino i Mrowinko biegnie on do Santoczna, na- stępnie do Zdroiska (J. Wełmino Duże i Wełminko) i dalej przez Grale- wo do Santoka - Szlak zielony: rozpoczyna się w Górkach Noteckich i kończy w Santocznie, o łącznej dł. 12,3 km, z tego na terenie gminy Kłodawa ok. 10 km. Szlak biegnie przez rezerwat Zdroiskie Buki, obok Ośrodka Zakładów Energetycznych w Zdroisku, przystanek PKS w Zdroisku i dalej w kierunku Santoczna, gdzie kończy swój bieg w centrum wsi - Szlak czarny: tzw. dojściowy o dł. 10,2 km, biegnący od Wojcieszyc (dawna leśniczówka) do Lip (Leśna Stacja Edukacyjna) i kończy swój bieg w Lipach nad J. Lubieszewko - Szlak żółty: Kłodawa – Marzęcin Lubiszyn ------Opis na www.lubiszyn.pl (zakładka sport i turystyka) Santok ------Szlak żółty: Gorzów Wlkp. – Czechów – Janczewo – Santok, dł. 17,6 km - Szlak niebieski: Równo – Barlinek – Santoczno – Santok – Murzynowo – Skwierzyna – Lubniewice, dł. 107,6 km

136 Rekreacja – Szlaki piesze

- II wariant szlaku: Skwierzyna – Murzynowo – Santok – Rezerwat Buki Zdroiskie – jez. Wełmino – Santoczno – jez. Mrowisko – jez. Lubie – Lipy – Moczydło – Barlinek, dł. 66 km Witnica ------Grupa szlaków nordic walking „Witnicki Anioł” – 5 tras w granicach Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Jez. Wielkie, tworzących z lotu ptaka kształt anioła. Szlaki mają różną dł. i stopień trudności, od 3,5 do 13, 5 km, z czasami przejścia od 40 do minut do 3 godz. - Lubiszyn – Mosina – Mościce – Dąbroszyn – Kostrzyn (czerwony) - Dębno – Witnica – Białczyk – Oksza – Boguszyniec – Studzionka (czarny, od Witnicy do Studzionki w fazie organizacji) - Gostkowice – Świerkocin – Park Krajobrazowy „Ujście Warty” - Dąbro- szyn (żółty, w fazie organizacji) - Lubno – Nowe Dzieduszyce – Świerkocin – Przemysław – Krzeszyce (niebieski, w fazie organizacji) - Oksza – Kłopotowo – Budzigniew – Głuchowo – Lemierzyce (niebieski, w fazie realizacji)

POWIAT KROŚNIEŃSKI - Krosno Odrzańskie – Osiecznica – Łochowice – Krosno Odrz. (18 km) - Krosno Odrzańskie – Gostchorze – Krosno Odrz. (14 km) - Krosno Odrzańskie – Dąbie – Dychów – Krosno Odrz. (35 km) - Gubin – Polanowice – Gubin (25 km) - Trasa wycieczkowa wokół stawów hodowlanych: Struga – Czetowice – Bielów – Łochowice – Struga Bobrowice ------Szlak czerwony: od Dychowa przez Bronków, Grochów, Osiek do Lubska - Szlak zielony: z Krosna Odrzańskiego przez Nowy Zagór, Dychów, Chromów, Tarnawa Krośnieńska, Wysoka do Nowogrodu Bobrzań- skiego i dalej do Żagania Bytnica ------Dla turystów chcących poznać świat przyrody pracownicy Gryżyńskie- go Parku Krajobrazowego wytyczyli ścieżkę przyrodniczo-edukacyjną. Wędrówka rozpoczyna się przy Ośrodku Wypoczynkowym w Gryżynie nad jeziorem Kałek. Rozmieszczone wzdłuż trasy tablice prezentują ciekawostki o florze i faunie Parku Dąbie ------Krosno Odrz. – Dąbie – Dychów – Krosno Odrz. (dł. 35 km) Gubin – gmina ------Gubin – Ostańce Gubińskie – Góra Śmierci – Drzeńskie Pogórze (14 km) - Wałowice – Góra Zamkowa – Wałowice (7 km) - Wałowice – Jez. Borek (11 km) - Wokół Jeziora Borek (6 km) - Kosarzyn – Nysa Łużycka – Odra – Łomy – Chlebowo (13 km) Krosno Odrzańskie ------Krosno Odrzańskie – Osiecznica – Łochowice – Krosno Odrz. (18 km) - Krosno Odrzańskie – Gostchorze – Krosno Odrz. (14 km) - Krosno Odrzańskie – Dąbie – Dychów – Krosno Odrz.(35 km) - wokół stawów hodowlanych Struga – Czetowice – Bielów – Łochowice – Struga - Trasa rowerowo-piesza w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym - Czarny szlak: Szklarka Radnicka (stacja PKP) – jez. Jelito – jez. Jatnik – stawy rybne – jez. Kałek – aleja dębów szypułkowych –Gryżyna (15 km)

137 Rekreacja – Szlaki piesze

- Piesza ścieżka przyrodnicza, oznaczona bukowym zielonym liściem

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Szlak turystyczny I Skwierzyna – Lubniewice – wędrówki piesze można odbyć niebieskim szlakiem ze Skwierzyny przez Bledzew do Lubniewic lub odwrotnie, dzielą ten spacer dwa odcinki: I odcinek Skwierzyna – Ble- dzew 15,9 km. Szlak przechodzi przez Stary Dworek – Leśniczówkę, wzdłuż malowniczych meandrów rzeki Odry, obok ruin bunkrów z czasów II wojny światowej i ciągu stawów hodowlanych docierając do Bledzewa od strony północnej. II odcinek Bledzew – Lubniewice 14,6 km. Szlak cią- gnie się z Bledzewa drogą polną, aż do wsi Osiecko-Pniewo przebiegając obok dawnego folwarku dworskiego i zabudowań starego młyna, następ- nie drogami leśnymi dociera do zabudowań Lubniewic - Szlak turystyczny II Skwierzyna – Międzyrzecz – początek szlaku pokrywa się ze szlakiem pierwszym, a w Bledzewie skręca się do Chyciny i wzdłuż jeziora Długiego ciągnie się przez Zamostowo do Międzyrzecza - Szlak turystyczny III Międzyrzecz – Bledzew – Miedzyrzecz – jest to naj- dłuższy szlak pieszy wśród opisanych. Długość jego trasy wynosi 58 km. Zaczyna się w Międzyrzeczu następnie dochodzi do Ośrodka Wy- poczynkowego w Głębokim, stąd drogami śródleśnymi dochodzi do wsi Gorzyca, następnie wzdłuż Zalewu Bledzewskiego prowadzi do Bledze- wa. Z Bledzewa drogami wśród pól i lasów dochodzi do wsi Goruńsko a następnie do wsi Chycina położonej nad malowniczym jeziorem o takiej samej nazwie. Z Chyciny poprzez Kursko Stare i wieś Pieski dochodzi do wsi Kęszyca i wsi Nietoperek. Następnie przez Bobowicko wraca do Mię- dzyrzecza Międzyrzecz ------Szlak żółty: Bledzew – Kęszyca Leśna – Gościkowo - Szlak zielony: Lubikowo – Bobowicko – Gościkowo - Szlak czarny: Kursko – Międzyrzecz – Kuligowo Przytoczna ------Niebieski: Trzciel - Pszczew - Szarcz - Lubikowo - Brzeźno - Góżycko Stare - Międzychód - Zielony: Jordanowo - Bobowicko - Kuligowo - Stołuń - Lubikowo Pszczew ------Czerwony: (15,7 km) Kamionka - Mnichy - Lewice - Niebieski: (44,4 km) Hotel Gorzycko- Jez. Brzeskie - Jez. Białe - Pszczew - Trzciel - Lutol Mokry - Żółty: (28 km) Kamionna - Mnichy - Łowyń - Dormowo - Królewska Góra - Nowe Gorzycko - Jez. Brzeskie - Wierzbno - Zielony: (14,4 km) Lubikowo - Jez. Czarne - Stołuń - Kuligowo - Żółwin - Bobowicko - Czarny: (12,5 km) Gorzycko - Królewska Góra - Gorzyń Skwierzyna ------Santok – Stare Polichno – Skwierzyna - Skwierzyna – Stary Dworek – Bledzew - Równo – Barlinek – Santoczno – Skwierzyna – Lubniewice - „Szlak Bobrów” Trzciel ------Ścieżka przyrodnicza z Trzciela, krawędzią doliny Obry do Łysej Góry - Trasa z Trzciela do Pszczewa wzdłuż jezior Konin, Wielkie i Chłop – szlak niebieski

138 Rekreacja – Szlaki piesze

POWIAT NOWOSOLSKI - Nowa Sól – Rudno – Ciepielów – Drwalewice – Solniki – Kożuchów – Bulin – w kierunku Wichowa (22 km, szlak niebieski) - Nowa Sól (PKP, szpital) – Stary Staw – Lelechów – Studzieniec – Bro- niszów (przy pałacu – 20 km, szlak zielony) - Nowa Sól (szpital) – Czasław – Barcikowice (18 km) – Zatonie – Drzonków (łącznie 24 km, szlak czarny) - Otyń (Rynek) – Bobrowniki – rezerwat „Bukowa Góra” – zastawa na Śl. Ochli – most kajakowy na Odrze – wałem na „Trzeci Staw” – Nowa Sól (PKP) – most drogowy na Odrze – Siedlisko (Zamek) – przeprawa na Odrze – Bytom Odrzański (40,5 km, szlak żółty) - Bytom Odrzański – Małaszowice – Nowe Miasteczko – Cisów – Kożu- chów – Podbrzezie Górne – Bulin – Mirocin Górny – Broniszów – w kierunku Urzutów (37 km, szlak czerwony) - Szlak Rezerwatów Przyrody od Dąbrowy – rezerwat „Bukowa Góra” – Bobrowniki – Otyń – rezerwat „Bażantarnia” – Niedoradz – w kierunku Zatonia (ok. 16 km, szlak niebieski) Nowa Sól – miasto ------Trasa 0 – Nowa Sól Miasto - Trasa 2 – ścieżka przyrodniczo-leśna, „Łęgi Nadodrzańskie” 3 km, czas przejścia 2 godz., www.nowasol.pl; www.powiat-nowosolski:home Siedlisko ------Ścieżka Przyrodnicza Nadleśnictwa Nowa Sól

POWIAT SŁUBICKI Słubice ------Słubice – Drzecin – Lisów – Kowalów – Starków - Słubice – Świecko – Urad – Kłopot – Rąpice

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Szlak turystyczny dla piechurów o dł. 31,1 km i 45 km pod nazwą „Wstęga Dobiegniewa”, który rozpoczyna się od plaży miejskiej Osiek biegnie przez malownicze tereny Gminy Dobiegniew (Radęcin, Woło- goszcz, Mierzęcin) Drezdenko ------Leśna ścieżka edukacyjna „Lubiatowskie Uroczyska” – biegnąca przez rezerwat (dł. ok. 6,5 km) - Ścieżka nad Stawem Goszczanowskim, biegnie wzdłuż linii jeziora (dł. ok. 1,5 km) Stare Kurowo ------Na terenie gminy istnieją dwa szlaki turystyki pieszej tzn. czerwony biegnący od stacji PKP przez tereny użytków zielonych do Strzelc Kraj. i Zagórza. Szlak niebieski od dworca PKP przez tereny zalesione do Trzebicza. Szlak czerwony obejmuje najwyższe wzniesienie w gminie (129 m n.p.m.), z którego można ujrzeć panoramę gminy Strzelce Krajeńskie ------Gminne Szlaki Rowerowo-Piesze (oznaczone kolorem pomarańczowym) - „Dankowski szlak” – dł. 14,5 km. Rozpoczyna się przy ul. Cmentarnej w Strzelcach Kraj. i prowadzi przez Piastowo, Wielisławice, lasy Puszczy Gorzowskiej i kończy swój bieg w m. Danków. Ścieżka ta, posiada niezwykle cenne walory krajobrazowo-przyrodnicze. Po drodze można spo-

139 Rekreacja – Szlaki piesze

tkać dzikie, leśne zwierzęta: białe i czarne bociany, orły bieliki, sarny i jelenie, a także czaple i żurawie. Dla turystów przygotowane są zada- szone miejsca do odpoczynku - „Szlakiem rezerwatów” - dł. 38 km. Ścieżka rozpoczyna się w Strzelcach Kraj., przy ul. Gorzowskiej, skąd przez Piastowo i Wielisławice biegnie do Wilanowa. W pobliżu tej miejscowości, przy drodze do Przyłęgu, znajdują się dwa rezerwaty przyrody - „Kierunek Długie” – dł. 34 km. Jej początek wyznaczony jest na rogat- kach miasta, przy wylocie ul. Poznańskiej. Początkowo ścieżka biegnie ubitą polną drogą, aby po minięciu miejsca odpoczynku, wyznaczone- go nad tzw. „Stawem Anioła”, zanurzyć się po chwili w leśne ostępy Puszczy Drawskiej. Po minięciu jezior Rydzek Głęboki i Rydzek Miałki, ścieżka przecina drogę krajową nr 22 (tuż przy m. Długie) i prowadzi dalej brzegami dużych i urokliwych jezior: Słowa i Lipie. Po zwiedzeniu m. Długie, zawraca w okolicach „Starego folwarku” do Strzelec Kraj. Zwierzyn ------Szlaki piesze: Zielony – szlak pieszy prowadzi z Górek Noteckich do Santoczna. (dworzec kolejowy Górki Noteckie – rozwidlenie ze szlakiem żółtym (1100m) – Santoczna (2400m) – ruiny d. gajówki Stodo- wiec (3000m) skrzyżowanie ze szlakiem niebieskim (5.200 m) – Zdro- isko PKS (7900m) – skrzyżowanie ze szlakiem niebieskim 11 300 m – Santoczno PKS (12 300m), dla rowerzystów trasa dość łatwa); Żółty – szlak pieszy prowadzi z Górek do Strzelec Krajeńskich przez Brzozę (www.zwierzyn.pl)

POWIAT SULĘCIŃSKI - Europejski Dalekobieżny Szlak Pieszy E-11, 81 km – Szlak prowadzi z Amsterdamu w Holandii, przez Niemcy, Polskę, Litwę do Łotwy (Ryga). W Polsce granicę przekracza w Słubicach, następnie przez Ośno, Lubnie- wice, Bledzew, Międzyrzecki Rejon Umocniony prowadzi do Gościkowa - Szlak Pieszy Czerwony: Sulęcin – Uroczysko Lubniewsko – Żubrów – Przełomy Postomii – Sulęcin; 27,6 km. Bardzo atrakcyjny widokowo i przyrodniczo, jednocześnie trudny: strome podejścia. Prowadzi przez szczyty najwyższych wzgórz, Dolinę Czerwonego Potoku, schodzi na dno wąwozów, odkrywa zakątki Doliny Postomii. Przejście zajmuje ok. 7 - 8 godz. - Szlak Pieszy Czarny: Jez. Głębokie – Miechów; 5,7 km. Szlak "trzech jezior". Krótki, umożliwiający poznanie ciekawych oczek polodowcowych. Przejście ok.1,5 godz. - Szlak Pieszy Niebieski: Sulęcin – Ostrów – Jez. Ostrowskie; szlak niebieski - 5,1 km. Krótki, łatwy i przyjemny szlak dojściowy nad Jez. Ostrowskie. przejście ok. 1 godz. - Szlak Pieszy Zielony: Sulęcin – Wzgórza Ostrowskie – Jez. Ostrow- skie; 10,1 km. Szlak choć niezbyt długi, zdecydowanie trudny technicznie i kondycyjnie. Obfituje za to w wiele atrakcji widokowych i przyrodniczych. Przejście zajmuje ok. 2,5 - 3 godz. - Szlak Pieszy Żółty: Sulęcin – Wędrzyn – Glisno; 15,3 km. Szlak będą- cy alternatywą dla innych w Uroczysku, pozwalający dotrzeć do (lub z) Wędrzyna i Glisna. Przejście zajmuje ok. 3 godz. - Szlak Pieszy Czarny: Stara Gliśnienska Droga – Bukowina – Górski Młyn; 1,7 km. Krótki i całkiem atrakcyjny "górski" szlak łącznikowy. Przejście ok. 0,5 godz. - Szlak Pieszy Zielony: Paprotna – Głaźnik – Lubniewki – Wąwóz Sucha Rzeka; 12,7 km. "Ścieżka nad wąwozami" - bardzo atrakcyjny, a zara-

140 Rekreacja – Szlaki piesze

zem trudny szlak, pozwalający z innego profilu poznać Uroczysko. Przejście zajmie ok. 3 godz. - Szlak Pieszy Niebieski: Lubniewice - dookoła jeziora Lubniewsko; 14 km. Nietrudny szlak, pozwalający poznać wiele malowniczych i ciekawych za- kątków Uroczyska Lubniewsko. Czas przejścia ok. 3 - 3,5 godz. - Szlak Pieszy Czarny: Lubniewice, wokół jeziora Krajnik; 4,8 km. Krótki, ale uroczy szlak wokół kolejnego i zarazem najgłębszego (35 m) jeziora lubniewickiego. Czas przejścia ok. 1 godz. - Szlak Pieszy Czarny: Łagów – Torzym; 24,3 km. Atrakcje południowej części Łagowskiego Parku Krajobrazowego i lasów torzymskich. Przej- ście zajmuje ok. 5 godz. - Szlak Pieszy Niebieski: Pliszka PKP - Torzym; 20,7 km. Szlak przez lasy Puszczy Rzepińskiej, zapoznaje też z częścią rynny jezior torzymskich. Przejście zajmie ok. 4,5 godz. - Szlak Pieszy Zielony: Pliszka PKP - Gądków Wielki; 12,7 km. Szlak zapoznaje z atrakcjami okolic Gądkowa Wielkiego. Przejście zajmuje ok. 3 godz. - Szlak Pieszy Czerwony: Jez. Buszno – Łagów; 13,3 km. Uroczy szlak dolinny, prowadzący nad jeziorami północnej części Łagowskiego Par- ku Krajobrazowego, u podnóży stromych wzgórz, wśród pięknych bukowych lasów. Czas przejścia ok. 3 godz. - Szlak Pieszy Czarny: Jez. Buszno – Jez. Buszenko; 3,7 km. Niezbyt długi szlak, pozwalający w atrakcyjny sposób zaplanować spacer do- okoła jeziora Buszno, a dla bardziej zaawansowanych - zdobyć efek- towny szczyt Gorajca. Czas przejścia ok. 1 godz. - Szlak Pieszy Niebieski: Rybin – Bukowiec; 3,7 km. Krótki, ale efektow- ny szlak dla amatorów górskich wędrówek i chętnych zdobycia najwyż- szej góry Ziemi Lubuskiej - bukowca. Czas przejścia ok. 1 godz. - Szlak Pieszy Żółty: Wielowieś - Łagów; 13,8 km. Trasa obfitująca w różnorodne atrakcje: góry, doliny, lasy, jezioro, zabytki. Czas przejścia ok. 3 godz. Lubniewice ------Szlak Niebieski – wokół jeziora Lubiewsko, szlak dł. 14,5 km, szlak pozwala zobaczyć ciekawe i malownicze tereny Lubniewic oraz zespo- łu przyrodniczo-krajobrazowego „Uroczysko Lubniewsko”. Szlak jest ła- twy, jego przejście zajmuje ok. 3,5 godz. - Szlak Czerwony – dookoła jeziora Lubiąż, 12,2 km, szlak ten okrąża jez. Lubniewsko. Trasa szlaku jest łatwa. Czas przejścia: ok. 3-3,5 godz. - Szlak Żółty – wokół jeziora Krajnik, 4,8 km, turysta wybierający ten szlak będzie miał możliwość poznania Lubniewic oraz przejścia wokół najgłębszego lubniewickiego jeziora – Jez. Krajnik. Na osiedlu Suszyce można zobaczyć stary młyn, przy którym przepływa rzeka Lubniewka - Szlak Zielony – Jez. Janie, 11,9 km, szlak prowadzi do rezerwatu przyrody "Janie im. Włodzimierza Korsaka", gdzie ochronie podlega zara- stające jez. Janowiec (Janie). W rezerwacie spotkać można liczne gatunki ptaków Czas przejścia ok. 2,5-3 godz. Sulęcin ------Czarny szlak pieszy o dł. 1,7 km prowadzi od Starej Gliśnieńskiej Drogi poprzez Bukowinę, skąd rozciągają się piękne widoki na dolinę jeziora Lubniewsko, aż do Górskiego Młyna - Żółty szlak pieszy o dł. 15,3 km prowadzi od Placu Czarnieckiego w Sulęcinie do pałacu w Gliśnie. Na jego trasie można zobaczyć m.in.: pamiątkową tablicę poświęconą byłym mieszkańcom Powiatu Wschodniotorzymskiego, znajdująca się w parku w Sulęcinie, Wodną Górę w Ostrówku, Górę Paprotną, Jagodową Dolinkę, Koźli Kamień oraz Wzgórza Wędrzyńskie

141 Rekreacja – Szlaki piesze

- Zielony szlak pieszy o dł. 12,7 km prowadzi od Góry Paprotnej poprzez Głaźnik i dalej Napoleońskim Brukiem, przez Źródła Czerwonego Po- toku, wąwozy znajdujące się na Uroczysku Lubniewsko, wzniesienie Lubniewkę aż do Sobierajskiego Kamienia - Pieszo-rowerowy szlak niebieski biegnący dookoła jeziora Lubniewsko. Szlak ten mierzy 13,9 km. Na jego trasie można zobaczyć m.in. drewnianą wieżę widokową oraz zbudowany na półwyspie „Do- mek na wodzie”

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Pieszo-rowerowy „Szlak Nenufarów” – w pełni oznakowany szlak wo- kół jezior Lubie i Goszcza – 7,9 km, na trasie szlaku jeziora, obiekty forteczne, zabytkowy XVII wieczny kościół w Nowej Wiosce

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Ścieżki przyrodniczo-leśne: Wzgórza Pszczółkowskie, Lekcja biologii Wschowa ------„Pętla lgińska”, szlak czerwony o dł. ok. 30 km - Szlak Zielony: Sława – Głuchów – Jodłów – Józefów – Świętobór – Kono- top (20 km) - Szlak Żółty: Sława – Radzyń – Jeziorna – Mesze – Lubiatów – Ciosaniec – Świętno (31 km) - Ścieżka pieszo-rowerowa Wschowa – Dębowa Łęka (4 km)

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Ścieżka dydaktyczna w rezerwacie „Laski”. W rezerwacie tym występu- ją trzy typy gleb: gleby brunatne, czarne ziemie i gleby murszowe. Są to siedliska bardzo bogate i typowe dla gatunków liściastych. Na ścież- ce znajdują się bardzo ciekawe tablice dydak-tyczne, opisujące bogac- two tego rezerwatu (Nadleśnictwo Babimost) Czerwieńsk ------Szlak czarny: Drzonów – Leśniów Wielki – Sudoł – Płoty – Czerwieńsk – Wysokie – Pomorsko – Brody – Nietkowice – Gryżyna (37 km po gminie) - Ciemnice – Laski – Nietków – Czerwieńsk – Wysokie – Przytok (16 km po gminie) - St. Nietkowice – Ołobok – Boryszyn (7 km po gminie) Kargowa ------Ścieżka przyrodniczo-leśna w Karszynie, trasa ścieżki ma kształt pętli o dł. ok. 3,6 km, zaczyna się i kończy przy leśniczówce. Ścieżka ma charakter szlaku turystycznego można ją zwiedzić pieszo, na rowerze, indywidualnie lub grupowo. Czas przemarszu trasą ścieżki wynosi ok. 2 godz.. Atrakcją ścieżki jest powierzchniowy pomnik - przyrody paproć o nazwie „Długosz Królewski” - Ścieżka dydaktyczna w Wojowie – dł. ok. 1 km, wzdłuż trasy ścieżki znajduje się 7 przystanków z tablicami informacyjnymi, mieści się na terenie parku w przy Szpitalu rehabilitacyjno-leczniczym dla dzieci w Wojnowie

142 Rekreacja – Szlaki piesze

Sulechów ------Szlaki turystyczne – pieszo-rowerowe Świdnica ------Szlak Czarny Góra Wilkanowska – Podgórzyce (Od Bobru do Odry), www.szlaki.pttk.pl/lubuskie/lubuskie.html - Szlak zielony – „Mała Pętla Zielonogórska” - Szlak Czerwony – Bytom Odrzański, Zielona Góra, Milsko, Zbąszynek, Miedzichowo - Szlak Niebieski – ZG 3001 – N „Rezerwatów przyrody” – Duża Pętla Zielonogórska Zabór ------Zielona Góra – Stary Kisielin – Łaz – Zabór - Zielona Góra – Nowy Kisielin – Droszków – Zabór – dąb „Napoleon" – Milsko - Milsko – skarpa wzdłuż rzeki Odra – Dąbrowa – „Bukowa Góra" - Zabór – Proczki – Milsko Zielona Góra – gmina ------Szlaki turystyczne – pieszo-rowerowe - Szlak czerwony – Bytom Odrz. - Kożuchów-Broniszów - Zielona Góra - Drzonków- Zabór- Babimost – Zbąszynek – Miedzichowo (odcinek gminny 1,0 km), całkowita dł. 188, 5 km - Szlak niebieski: „Szlak Rezerwatów Przyrody” – Zielona Góra – Przy- tok – Zabór – Milsko – Niedoradz – Zatonie – Ochla – Zielona Góra (odcinek gminny – okolice Zatonia i Ochli 14 km, okolice Starego Kisie- lina 7,2 km, razem 21,2 km. Całkowita dł. 70 km - Szlak zielony: „Szlak Miejski” – Zielona Góra – Drzonków – Zielona Góra (odcinek gminny – okolice Drzonkowa 6 km, okolice Ochli 4,8 km – razem – 10,8 km), całkowita dł. 31 km - Szlak żółty – „trasą kolejki” Zielona Góra – Broniszów (odcinek gminny okolice Ochli i Jarogniewie 8,8 km) całkowita dł.22 km - Szlak żółty - „Dolina Odry”- Bytom Odrzański – Nowa Sól - Zabór – Krępa – Czerwieńsk – Ciemnice – Krosno Odrzańskie (odcinek gminy okolice Krępy 12,8 km); całkowita dł. 103,1 km - Szlak czarny – Nowa Sól – Barcikowie – Zatonie – Drzonków (odcinek gminny – okolice Barcikowic i Zatonia – 5,6 km); całkowita dł. 17 km

POWIAT ŻAGAŃSKI - Szlak ludzi sławnych - Szlak PTTK (zielony) przechodzi tranzytem przez Szprotawę i Żagań - Szlak PTTK (czarny) Przebieg: Żary – Zielony Las (wieża Promnitza) – Kunice Żarskie (basen) – Siodło – Żagań - Szlak Północny (czerwony), obejmujący walory północnej części gminy Szprotawa - Szlak Południowy (żółty), łączy Sieraków z Jelenim Rozdrożem - Szlak „Trakt Solny” (żółty), łączy Gościeszowice ze Szprotawką - Szlak dawnej kolejki szprotawskiej (czarny), łączy Zieloną Górę ze Szprotawą - Szlak Szklany, pieszo-rowerowy w gminie Wymianki. Przebieg: Wy- miarki, Witoszyn Dolny, Witoszyn Górny, Lutynka, Silno Mała, Lubar- tów, Wymiarki. Oznakowanie szlaku to czerwona ukośna kreska na białym tle o kształcie kwadratu 10 x 10 cm - Szlak Nadbobrzański (czerwony) przebiega przez Sowie Bagno oraz ujście Kwisy do Bobru

143 Rekreacja – Szlaki piesze

Małomice ------Szlak czarny o dł. 8 km – wokół miasta Małomice, „Małomicka Pętla” - Szlak Nadbobrzański czerwony o dł. 9 km – od ujścia rzeki Kwisy do Bo- bru (lewy brzeg) we wsi Żelisław, do użytku ekologicznego „Sowie Bagno” - Szlak południowy żółty o dł. 30 km – od wsi Sieraków, przez użytek ekologiczny „Łabędzi Staw” i „Żurawie Bagno”, wieś Śliwnik i Lubie- chów, Janowiec i Witków, do użytku ekologicznego „Jelenie Rozdroże” Szprotawa ------Szlak północny (znaki czerwone) – prowadzi przez miejscowości leżące na północ i wschód od Szprotawy. Rozpoczyna się we wsi Henryków, gdzie znajduje się zabytkowy pałac wraz z folwarkiem (XVIII wiek), dalej poru- szamy się w kierunku Wiechlin, przez kościół gotycki Dzikowice, Dwór Go- ściszowie, kościół gotycki Gościszowie, Pałac Międzylesie, Pałac Długie, Ruina zabytkowego kościoła gotyckiego Długie, Kościół neogotycki Długie, gościniec kolejowy Siecieborzyce, kościół gotycki Siecieborzyce, Pałac Siecieborzyce, Wieża rycerska Witków, Kościół gotycki Witków, zakończe- nie szlaku przy Muzeum Ziemi Szprotawskiej Żagań – miasto ------Żagański szlak książęcy (po zabytkach miejscowości) rozpoczyna się w Centrum Informacji Turystycznej a kończy w Kościółku na Górce w Żaganiu - Szlak papieski prowadzi przez miejsca poświęcone Janowi Pawłowi II. Rozpoczyna się przy SP nr 3, a kończy przy kościele pw. Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego w Żaganiu - Szlak czterech pancernych prowadzi po miejscach w których kręcone były pierwsze odcinki serialu Ścieżki przyrodniczo-krajobrazowe: - ścieżka dzików: prowadzi przez nadbrzeżne łąki nad Bobrem, jego starorzecza i monokulturowe, sosnowe lasy rozległego kompleksu Borów Dolnoślą- skich - ścieżka lisów: prowadzi przez zachodnie, zalesione rejony miasta. Jej najciekawszym odcinkiem jest wędrówka prawym brzegiem rzeki Czerny. Napotykamy tu pomnikowe dęby i buki, a w starorzeczach Czerny liczne bobrzyska - ścieżka wiewiórek (po parku żagańskim) prowadzi na terenie zespołu parkowo-pałacowego o pow. ponad 100 hektarów. Ścieżki obozowe: - ścieżka cmentarzy jenieckich (zielona). Wędrując nią zwiedzimy cmentarz jeniecki "Karliki", gdzie spoczywają prochy jeńców 15 narodowości, cmen- tarzyk żołnierzy napoleońskich (z 1813 r.) i cmentarz żołnierzy rosyjskich z I oraz radzieckich z II Wojny Światowej. Obok znajduje się mauzoleum 50 lotników RAF, schwytanych i zamordowanych podczas słynnej „Wielkiej Ucieczki” - ścieżka po byłych obozach jenieckich (czerwona). Zaczyna się przy muzeum, umożliwia zwiedzanie miejsc, po barakach jenieckich, teatrach obo- zowych, kaplicy, umywalni, itp. Na uwagę zasługują odnalezione miejsca wykopu nieukończonych tuneli ucieczkowych: „Tom" i „Dick" oraz słynny tunel „Harry" z głazem – pomnikiem upamiętniającym 60-tą rocznicę „Wiel- kiej Ucieczki”

POWIAT ŻARSKI Lipinki Łużyckie ------Turystyczny szlak Pogranicza Śląsko-Łużyckiego: Żary – Łęknica (na obszarze gminy na dł. 7,5 km, prowadzi przez Suchleb, Boruszyn oraz Cisową)

144 Rekreacja – Szlaki piesze

Lubsko ------Szlaki turystyczne – pieszo-rowerowe Łęknica ------Szalki piesze prowadzące poprzez rezerwat „Nad Młyńską Strugą” do dawnego młyna „Kucyk”

SZLAKI ROWEROWE

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Szlak nr 4a niebieski dł. 19,2 km – Gorzów – Chróścik – Racław – Bogdaniec (wzgórza morenowe, kompleksy leśne, długie zjazdy z pięknymi zakosami drogi wśród lasów bukowych o typowo górskim charakterze) - Szlak 4b niebieski, dł. 27,80 km – Gorzów Wlkp. – Wieprzyce – dolina Warty – Gostkowice – Bogdaniec, szlak w dużej części wiodący wałem przeciwpowodziowym nad Wartą, gdzie można zaobserwować niemal o każdej porze roku kaczki, gęsi, rybitwy - Szlak nr 5 czarny, potem zielony i żółty – dł. 38,2 km wiodący przez Gorzów Wlkp. – Kłodawa – Mironice – Santocko – jez. Marwicko – Wysoka – Lubno – Stanowice – Bogdaniec (zróżnicowany przyrodniczo, krajobrazowo i krajoznawczo) - Szlak nr 8 zielony, dł. 16,2 km Stanowice – Racław – Łupowo – Chwałowice – Lubczyno bardzo ciekawy historycznie i różnorodny przyrodniczo Deszczno ------Szlak zielony: (dł. 51,4 km) Gorzów Wlkp. – Ciecierzyce – Borek – Brzozowiec – Glinik – Bolemin – Niwica – Gorzów Wlkp. - Szlak żółty: (dł. 19 km) Borek – Deszczno – Karnin – Łagodzin – Ulim – Niwica wał - Szlak czarny: (dł. 5 km) Deszczno – Maszewo – Glinik - Szlak czarny: (dł. 3 km) Santok – „Santockie Zakole” – Borek Kłodawa ------Szlak czerwony ponadregionalny - Wilanów – rezerwat leśny “Wilanów” – Santoczno – Kłodawa – Mironice – dolina Kłodawki – parking przy drodze krajowej nr 3 (dł.37,1 km) Szlak zielony przyrodniczy - Gorzów Wlkp. (Os. Górczyn) – Wojcieszyce – jez. Ostrowite – Santoczno – jez. Mrowisko – jez. Lubie – Lipy – Łośno – rezerwat leśny „Dębina” – Ma- rzęcin – Santocko – Gorzów Wlkp. („Słowianka”), dł. 54,6 km Szlak niebieski - Zdroisko – Santoczno, Rybakowo jez. Przyłęg – leśniczówka Przyłęsko – rezerwat leśny „Rzeka Przyłężek” (dł. 11,5 km) i dalej w kierunku Gó- rek Noteckich Szlak żółty - Od szlaku czerwonego k. Łośna – Leśniczówka Dzicz – Kłodawa (stanica rowerowa PTTK) – Kłodawa (plaża) – wieś Chwalęcice – połączenie ze szlakiem zielonym na pd. od Santocka (dł. 12,6 km) Szlaki czarne - Gorzów Wlkp. początek drogi rowerowej – Kłodawa – Mironice – Santocko – Marwice (dł. 14,2 km) - leśniczówka Wojcieszyce – Łośno (dł. 4,6 km) - łącznik pomiędzy szlakami zielonymi w okolicach jezior: Grzybno, Nierzym, Ostrowite (dł. 4,4 km)

145 Rekreacja – Szlaki rowerowe

- łącznikowy pomiędzy szlakami czerwonym i zielonym na pn.-zach. od San- tocka (dł.1,4 km) Kostrzyn ------Międzynarodowy szlak rowerowy R1, wiodący od Lubniewic przez Sulęcin, Czarnów do Kostrzyna i dalej do Niemiec Lubiszyn ------Szlak 1 – czerwony – 8,3 km - Szlak 5 – czarny – 41,1 km, www.lubiszyn.pl Santok ------Szlak niebieski: Gorzów Wlkp. Czechów – Santok – Brzezinka – Górki Noteckie - rezerwat buki Zdroiskie – Santoczno (dł. 32 km) Witnica ------Rowerowy szlak obiektów sakralnych (fragment) Lubiszyn – Mosina – Mościce – Dąbroszyn – Kostrzyn (czerwony) - Rowerowy szlak zakonów rycerskich (trasa nr 2) Dębno – Witnica- Słońsk (czerwony) - Szlak Mosina – Witnica – Bialczyk – Oksza – Boguszyniec – Studzion- ka (czarny od Witnicy do Studzionki w fazie organizacji) - Gostkowice – Świerkocin – Park Krajobrazowy „Ujście Warty” – Dąbro- szyn (żółty, w fazie organizacji) - Lubno – Nowe Dzieduszyce – Świerkocin – Przemysław – Krzeszyce (niebieski, w fazie organizacji) - Oksza – Kłopotowo – Budzigniew – Głuchowo – Lemierzyce (niebieski, w fazie organizacji)

POWIAT KROŚNIEŃSKI - Gubin – Żytowań – Łomy – Chlebowo – Wałowice – Gubin (50 km) - Bytnica – Gryżyna – Grabin – Bytnica (25 km) - Bytnica – Smolary Bytnickie – Dobrosułów – Pliszka (20 km) Bobrowice ------W trakcie jest opracowywana koncepcja szlaków – ścieżek rowerowych przez Euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr Dąbie ------Krosno Odrz. – Łagów – Trzebule – Lubiatów – Kosierz – Tarnawa – Bobrowice – Krosno Odrz. (dł. 80 km) Krosno Odrzańskie ------Krosno Odrz. – Bytnica – Gryżyna – Grabin – Radnica – Krosno Odrz. (65 km) - Krosno Odrz. – Bytnica – Pliszka – Trzebiechów – Osiecznica – Krosno Odrz. (70 km) - Krosno Odrzańskie – Łagów – Trzebule – Lubiatów – Kosierz – Tarnawa – Bobrowice – Krosno Odrz. (80 km) - Krosno Odrzańskie – Łochowice – Krosno Odrz. (6 km) - Krosno Odrzańskie – Osiecznica – Krosno Odrz. (6 km)

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Szlak czerwony: Żarzyn - Kęszyca Leśna – Międzyrzecz – Bobowicko – Żółwin – Kuligowo – Stołuń (ok. 35 km) - Szlak dookoła gminy, niebieski: Międzyrzecz – OTW Głębokie – Go- rzyca – Kursko Dębie – Pieski – Kęszyca – Nietoperek – Skoki – Karo- lewo – Janowo – Policko – Kuligowo – Kalsko – Brzozowy Ług – OTW Głębokie II (ok. 65 km)

146 Rekreacja – Szlaki rowerowe

- Szlak pielgrzymkowy, zielony: Międzyrzecz – Lubosinek – Kalsko – Rokitno (ok. 16 km) - Szlak międzygminny zielony: szosa Skoki – Wyszanowo (zjazd do punktu czerpania wody) – Wyszanowo – Bukowiec (ok. 4,5 km) - Szlak cysterski żółty: Gościkowo – Szumiąca – Skoki – Kuźnik – Mię- dzyrzecz – Św. Wojciech – Gorzyca – Chycina (ok. 35 km) - Szlak łącznikowy czarny: Wysoka – Pniewo – Kaława – Szumiąca (ok. 10 km) - Międzynarodowa Trasa Rowerowa R1: Kostrzyn n/O – Ośno Lubuskie – Sulęcin – Lubniewice – Pieski – Międzyrzecz – Bobowicko – Pszczew – Międzychód Przytoczna ------Międzynarodowy szlak rowerowy E-11 – Międzyrzecz – Stołuń – Folwark Helena – Lubikowo – Brzeźno – Wierzbno – Gorzycko Stare – Międzychód - Trzciel – Pszczew – Lubikowo – Rokitno –Twierdzielewo - Międzyrzecz – Głębokie – Twierdzielewo – Chełmsko – Skwierzyna - Przytoczna – Karowski Młyn – Krasne Dłusko – Gaj - Krobielewo – Goraj – Lubikowo Pszczew ------Szlak czerwony (19,6 km): Stołuń – jez. Stołuń, skrzyżowanie dróg na Lubikowo, Pszczew i Zielomyśl – Szarcz – Pszczew –plaża – Pszczew-Rynek – Rozjazd na Silną i Świechocin – Łowyń - Szlak zielony (26,5 km): Lubikowo – Dziubielewo – Stołuń – droga do OW „Karina” – Pszczew-plaża – Pszczew-kościół – Jez. Chłop – Wro- ny – Silna Nowa – Jez. Trzy Tonie – Borowy Młyn – Most na Obrze - Szlak niebieski (26,5 km): Szarcz – Zielomyśl – Brzeźno – Nowe Go- rzycko – Stoki – Świechocin – Silna – Stara Jabłonka - Szlak żółty (22,1 km): Pszczew – Borowy Młyn – J. Przydrożne – Skrzyżo- wanie z dr. pożarową nr 21 – Policko – Janowo – Rańsko – Siercz - Szlak czarny nr 1 (20,4 km): Kuligowo – Gumnisko – Pszczew – Silna – Piotry - Szlak czarny nr 2 (17,2 km): Pszczew – Półwysep Katarzyna – Stoki – Zielomyśl – Góra Trębacza – Lubikowo Skwierzyna ------Szlak niebieski Skwierzyna – Lubniewice (R1) - Szlak czerwony Gorzów – Skwierzyna – Międzyrzecz - Szlak czarny Skwierzyna – Drezdenko - Szlak zielony Skwierzyna – Międzychód (R1) Trzciel ------Szlak ponadregionalny Lutol Mokry – Trzciel – Pszczew – Skwierzyna – Lubiatów – Drezdenko – Dobiegniew – Ostromecko (dł. 144 km) - Szlak międzygminny Międzyrzecz – Brójce – Trzciel (dł. ok. 41 km) - Szlak łącznikowy Policko – Siercz – Rybojady (dł. ok. 13 km) - Szlak łącznikowy Trzciel – Stara Jabłonka – Silna (dł. ok. 13,5 km)

POWIAT NOWOSOLSKI - Szlak Czarciego Kamienia Nowa Sól – Modrzyca – Otyń – Konradowo – Ługi – Czasław – Lelechów – Studzieniec – Mirocin Dolny – Mirocin Średni – Mirocin Górny – Bulin – Stypułów – Borów Wielki – Bielice – Lasocin – Drwalewice – Ciepielów – Rudno – Nowa Sól (dł. 67 km, szlak żółty) - Szlak Odry od Dobrzejowic – Drogomil – Bytom Odrzański – Kiełcz – Stara Wieś – Nowa Sól – Modrzyca – Bobrowniki – rezerwat Bukowa Góra – w kierunku Dąbrowy (dł. 34 km, szlak niebieski)

147 Rekreacja – Szlaki rowerowe

- Szlak Dziadoszan od Bukowicy – Żuków – Nowe Miasteczko – Goła- szyn – Nieciecz – Dziadoszyce – Solniki – Czciradz – Kożuchów – Mi- rocin Górny – w kierunku Wichowa (dł. 25,5 km, szlak czerwony) Kożuchów ------Kożuchów – Mirocin Dolny – Radwanów – Broniszów – Mirocin Górny (dł. trasy 24 km, czas przejazdu 2,5 h) - Kożuchów – Bulin – Stypułów – Kierzkowie – Cisów – Solniki – Czci- radz – Kożuchów (dł. trasy 26 km, czas przejazdu 3,5 h) - Kożuchów – Sokołów – Drwalewice – Lasocin – Bielice – Działoszyce – Solniki – Czciradz – Kożuchów (dł. trasy 21 km, czas przejazdu 2 h) - Kożuchów – Mirocin Dolny – Studzieniec – Słocina – Podbrzezie Dolne – Kożuchów (dł. trasy 21 km, czas przejazdu 3 h) - Kożuchów – Mirocin Dolny – Mirocin Średni – Mirocin Górny – Kożu- chów (dł. trasy 17 km) - Kożuchów – Cisów – Solniki – Czciradz – Kożuchów (dł. trasy 15 km, czas przejazdu ok. 2,5 h) Nowa Sól – miasto ------Trasa 1 – „Starorzecze Odry” - Trasa 2 – „Przyrodniczo-Leśna Łęgi Nadodrzańskie” - Trasa 3 – „Bukowa Góra” – rezerwat leśny - Trasa 4 – Zabór – Bojadła (47 km) - Trasa 5 – Siedlisko – Bytom Odrzański (5 km) - Trasa 6 – Góra św. Anny – Nowe Miasteczko – Solniki (67 km) - Trasa 8 – Siedlisko – Sława (67 km) - Trasa 9 – Kożuchów – Broniszów (50 km) - Trasa 10 – Zatonie – Ochla – Drzonków (50 km) Nowa Sól – gmina ------Szlak Odry to wyznakowana sieć szlaków rowerowych biegnących wzdłuż Odry pokazująca bogatą przyrodę i ciekawe zabytki w Dolinie Środkowej Odry. Niebieski Szlak Odry to główny szlak rowerowy prze- biegający wzdłuż Doliny Środkowej Odry o łącznej dł. 672 km. Szlak biegnie z Oławy (woj. dolnośląskie) do Owczar (woj. lubuskie) przez Wrocław, Głogów, Nową Sól. www.szlakodry.pl - „Szlak Czarciego Kamienia” (żółty) www.rowery.powiat-nowosolski.pl Siedlisko ------Trasa: Nowa Sól – Siedlisko – Kotla - Trasa: Nowa Sól – Siedlisko – Borowiec – Sława - Trasa: Nowa Sól – Siedlisko – Bytom Odrzański

POWIAT SŁUBICKI - Czerwony: Słubice – Słubice-Drzecin – Stare Biskupice – Nowe Bisku- pice – Gajec – Rzepin – Rzepinek – Nowy Młyn – Jerzmanice – Radzi- kówek – Radzików – Sądów – Cybinka – Baiłków – rez. "Młodno" – Krzesin - Zielony: Gajec – Nowy Młyn – Maczków – Urad (kolonia) – Koziczyn – Sądów – Drzeniów - Niebieski: Bobrówko – Pniów – Garbicz – Jez. Wielkie – Jez. Karasienko – Torzym PKP - Zielony: część międzynarodowego szlaku R1 (Kostrzyn nad Odrą) – Chy- rzyno – Żabczyn – Czarnów – Stańsk – Gronów – Ośno Lubuskie – Ro- sławice – Grabno – Lubień – Brzeźno (Sulęcin)

148 Rekreacja – Szlaki rowerowe

- Zielony: Trasa rowerowa "Odra-Nysa" – Kłopot – Urad – Kunice – Ryboci- ce – Świecko – Słubice – Nowy Lubusz – Łazy Lubuskie (bar) – Pławidło (kolonia) – Górzyca – Kostrzyn nad Odrą - Zielony: "Trasa rowerowa planowana" – Kostrzyn nad Odrą – Chyrzy- no – Górzyca – Owczary – Laski Lubuskie – Golice – Słubice-Drzecin – Słubice-Drzecin-Jez. – Słubice – Słubice-Osada Świecko – Świecko – Rybocice – Kunice – Urad – Rybojedzko – Kłopot – Rąpice – Krzesin Cybinka ------Urad – Rapice - Urad – Sądów – Koziczyn - Radzików – Sądów – Cybinka – Białków – Krzesin Górzyca ------Owczary – Górzyca wzdłuż drogi krajowej nr 31 - Czarnów – Stańsk wzdłuż drogi powiatowej nr F 1313 - Pamięcin – Górzyca wzdłuż wału przeciwpowodziowego rzeki Odry Ośno Lubuskie ------Międzynarodowa trasa R1 - Trasa wokół Ośniańskich Jezior: J. Kocioł – J. Grzybno – J. Czyste Małe – J. Czyste Wielkie - Trasa: Łabędzia Góra – Trześniów – Radachów – Lipienica – Gronów – Sienno – Lubiechnia Mała – Ośno Lubuskie - Trasa wokół Ośna Lubuskiego dł. ok. 25 km: Ośno Lubuskie – Lubiechnia Wielka – Kowalów – Radów – Sienno – Ośno - Trasa ornitologiczno-historyczna dł. ok. 65 km: Ośno – Słońsk – Chyrzyno - Kostrzyn – Czarnów – Stańsk – Gronów – Ośno - Trasa morenami Środkowego Nadodrza dł. ok. 70 km: Ośno – Grabno – Lubień – Brzeźno – Sulęcin – Glisno – Lubniewice – Jarnatów – Uroczysko Lubniewsko – Żubrów – Drogomin – Ośno Rzepin ------Na terenie Gminy Rzepin wyznaczonych jest pięć szlaków rowerowych prezentujących walory przyrodniczo- historyczne i obejmujących swym zasięgiem Gminę Rzepin, www.rzepin.pl Słubice ------Transgraniczny szlak rowerowy: Słubice – Ośno Lubuskie – Sulęcin – Trzemeszno – Zarzyń – Międzyrzecz – Pszczew – Silna (dł. 147,4 km) - Ponadregionalny szlak rowerowy: Krzesin – Rąpice – Urad – Słubice – Górzyca – Kostrzyn – Warniki – Dębno – Zarzecze (dł. trasy 129,5 km) - Szlaki międzygminne: Słubice – Górzyca – Kostrzyn, Słubice – Cybinka – Rzepin, Słubice – Urad – Rzepin, Słubice – Ośno Lubuskie – Rzepin, Słu- bice – Górzyca – Ośno Lubuskie – Sulęcin, Słubice – Świecko – Urad

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Szlak rowerowy o dł. 31,1 km i 45 km pod nazwą „Wstęga Dobiegniewa”, który rozpoczyna się od plaży miejskiej Osiek biegnie przez malownicze tereny Gminy Dobiegniew (Radęcin, Wołogoszcz, Mierzęcin) Drezdenko ------Wokół jeziora Staw Goszczanowski. (dł. ok. 7,5 km) - W formie pętli: Gościm – szkółka leśna – jez. Lubiatówko – rezerwat „Lu- biatowskie Uroczyska” – Gościm (dł. – ok. 16 km)

149 Rekreacja – Szlaki rowerowe

- Ścieżka zielona: siedziba Nadleśnictwa Smolarz – Radowo – Leśnictwo Czarny Las – Górzyska – Rezerwat „Jezioro Łubówko” – droga woj. 164 do Drezdenka siedziba Nadleśnictwo Smolarz (dł. 19,5 km) - Ścieżka niebieska – wokół jeziora Łubowo aż do Drawin oraz nad rzeką Noteć (dł. 31 km) - Ścieżka żółta – siedziba Nadleśnictwa Smolarz – Zagórze Lubiewskie – Sarbinowo – Kępa Zagajna – Przeborowo – Drawiny – Stare Bielice siedziba Nadleśnictwa Smolarz (dł. 37,5 km) Strzelce Krajeńskie ------Szlak żółty (pieszy i rowerowy) - Szlak niebieski (pieszy i rowerowy) Zwierzyn ------Szlak zielony – Zwierzyn PKP – Zwierzyn kościół – Sarbiewo dwór- Górki sklep- Górki kościół – mostek na Starej Noteci – Górecko stacja pomp – Górecko kościół – droga nr 157 – pompownia Gościmiec – Gościmiec ko- ściół – Pławin ferma strusi – Żółwin – Zagaje – Sierosławice – Zwierzyn PKP (dł. 40,3 km) - Szlak niebieski – Strzelce Krajeńsko Rondo – Owczarki – Zwierzyn kościół – krzyżówka do Górecko-Przysieka – Górki kościół – Górki Noteckie PKP (dł. 14,5 km) - Szlak czarny – (może stanowić odnogę szlaku niebiesko od krzyżówki na Górecko) Zwierzyn – Górecko – rzeka Noteć (dł. 5,5 km) - Szlak czarny (odnoga szlaku niebieskiego od Owczarek) Owczarki – Zwie- rzyn PKP (dł. 1,9 km) - Szlak czarny Górki Noteckie PKP – Brzezinka (dł. 2,2 km) - Szlak czarny przy Jeziorze Żwirka – dł. 0,7 km (odgałęzieni szlaku niebieskiego na wysokości sklepu w Przysiece)

POWIAT SULĘCIŃSKI - Szlak Rowerowy Czerwony: Przyborów (PN "Ujście Warty") – Słońsk – Rada- chów – Smogóry – Sulęcin – Uroczysko Lubniewsko – Żubrów – Przełomy Po- stomii – Sulęcin; 60,5 km, 530 m przewyższeń (suma podjazdów) - Szlak Rowerowy Zielony: Sulęcin – Wzgórza Ostrowskie – Jez. Ostrowskie – Ostrów; 12,3 km - Szlak Rowerowy Zielony: Sulęcin – Żubrów – Lubniewki – Jez. Lubniew- sko; 9,7 km - Szlak Rowerowy Czarny: Wąwóz Długi – Rozdroże – Grodzisko; 5,6 km - Szlak Rowerowy Żółty: Nasyp (skrzyżowanie) – Rogi; 2,5 km - Szlak Rowerowy Żółty: Lubniewice, dookoła Jeziora Krajnik; 4,8 km - SZLAK ROWEROWY ŻÓŁTY: Sulęcin – Uroczysko Lubniewsko – Trze- mesznno – Wielowieś – Łagów – Torzym; 52,0 km - Szlak Rowerowy Czerwony: Jez. Buszno – Jez. Buszenko – Łagówek; 8,9 km - Szlak Rowerowy Niebieski: Rybin – Bukowiec – Rozdroże Bukowe; 3,9 km - Szlak Rowerowy Czarny: Sulęcin – Ostrów – Grabów – Walewice; 18,3 km - Szlak Rowerowy Czarny: Sulęcin - Ostrów - Grabów - Walewice; 18,3 km - Szlak Rowerowy Czarny: Torzym – Bobrówka – Jeziora Lubieńskie – Przełomy Postomii – Jez. Zimne; 33,5 km - Szlak Rowerowy Niebieski: Krzeszyce – Bory Postomskie – Sulęcin – Jez. Ostrowskie – Bobrówka; 32,8 km - Szlak Rowerowy Żółty: Krzeszyce – Dwa Oka; 12,8 km

150 Rekreacja – Szlaki rowerowe

Krzeszyce ------Szlak SPR II Bobrówko – Sulęcin – Krzeszyce – Świerkocin - Nowiny Wiel- kie – Lubno – Lubiszyn – Światki - 94,1 km (na terenie gminy 15 km) - Szlak międzygminny SMG III Lubniewice – Krzeszyce – ... Lubniewice ------Miedzynarodowy Szlak Rowerowy R-1 - Szlak Niebieski (Lubniewice) dookoła Jeziora Lubiewsko, 13,9 km - Szlak Czerwony (Lubniewice) dookoła Jeziora Lubiąż, 18,0 km - Szlak Zielony (Lubniewice) Jez. Janie – Lubniewice, 11,9 km - Szlak Żółty – od czerwonego szlaku rowerowego – Rogi, ok. 2,5 km Słońsk ------Międzynarodowy szlak rowerowy R 1 - Ścieżka rowerowa do PN „Ujście Warty” Sulęcin ------Czerwony szlak rowerowy – odcinek Sulęcin – Żubrów, o dł. 11,7 km jest szlakiem bardzo atrakcyjnym widokowo i przyrodniczo i jednocze- śnie bardzo trudnym. Prowadzi przez szczyty najwyższych wzgórz, Do- linę Czerwonego Potoku i schodzi na dno wąwozów w Uroczysku Lub- niewsko. Na jego trasie zobaczyć można m.in.: Głaźnik, Koźli Kamień, Źródła Czerwonego Potoku i Górski Młyn - Czarny szlak rowerowy o dł. 5,6 km prowadzi od Wąwozu Długiego przez Rozdroże do Grodziska - Żółty szlak rowerowy o dł. 51,2 km biegnący z Sulęcina, przez Łagów do Torzymia. Na jego trasie zobaczyć można m.in.: Bruk Napoleoński, Rozdroże oraz stary nasyp kolejowy - Zielony szlak rowerowy o dł. 9,7 km biegnie od ul. Okopowej w Sulęci- nie, przez wzgórze, z którego rozciąga się rozległa panorama Sulęci- na, skrzyżowanie przy Wąwozie Długim, wzdłuż Wąwozu Rynna, przez pole biwakowe „Uroczysko”, Polanę „Pod Sobierajskim Kamieniem” do Wąwozu Sucha Rzeka - Niebieski szlak pieszo - rowerowy biegnący dookoła jeziora Lub- niewsko. Szlak ten mierzy 13,9 km. Na jego trasie można zobaczyć m.in. drewnianą wieżę widokową oraz zbudowany na półwyspie „Do- mek na wodzie”

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI - Szlak rowerowy wokół jeziora Niesłysz – dookoła jeziora biegnie wyty- czona i oznakowana ścieżka pieszo-rowerowa o dł. 20 km. Oznakowa- na kolorem niebieskim - Niesulicki Szlak Fortyfikacji – najciekawszy szlak turystyczno-pieszy po gminie Skąpe. Oznakowany kolorem niebieskim, trasa dł. 17 km - Rowerowa wycieczka – na pole największej bitwy wojny siedmioletniej (1756-1763) stoczonej na polach za wsią Pałck (Bitwa pod Kijami) - Szlak rowerowy w okolicach jeziora Niesłysz – prowadzi z Niesulic do zabytkowego młyna we wsi Przetocznica - Wyprawa do źródeł Łagowy – rowerowa wycieczka wokół jeziora Trze- śniowskiego, wiedzie ona licznymi wąwozami, jest niezwykle urozmaicona, ale przeznaczona dla wprawionych rowerzystów - Wokół jeziora Łagowskiego – trasa liczy ok. 12 km - Lubrzański Szlak Fortyfikacji – oznakowany szlak przebiega wzdłuż umocnień, w skład których wchodziły budowle i przeszkody hydrotech- niczne

151 Rekreacja – Szlaki rowerowe

- Bytom Odrzański – Miedzichowo 18,5 km – trasa szlaku w gminie Zbąszynek (Nowa Wieś Zbąska /gm. Zbąszyń/ - Kosieczyn – Chlastawa – Zbąszynek – Dąbrówka Wlkp. – Strzyżewo. Oznaczony kolorem czerwonym - Zbąszynek PKP – Babimost PKP 15 km – trasa szlaku w gminie Zbą- szynek (Zbąszynek – wiadukt kolejowy – kierunek Nowy Gościniec – rezerwat przyrody Kręcki Łęg – Kręcko – Kręcko Winnica – Podmokle Małe – rezerwat przyrody w gm. Babimost - Świebodzin – Łagów – Gościkowo zielony szlak turystyczny, 60 km - Świebodzin – Wilkowo brukowana ścieżka pieszo-rowerowa o dł. 2,5 km ułatwia dojazd do ośrodków turystycznych, plaż i lasów wokół jeziora Wilkowskiego - Lubrza – Staropole – Boryszyn – Gościkowo – Jordanowo – Lubrza 33,80 km - Lubrza – Romanówek – Buczyna – Zagaje – Bucze – Mostki – Nowa Wioska – Lubrza 29 km Lubrza ------Pieszo-rowerowy „Szlak Nenufarów” – szlak wokół jezior Lubie i Gosz- cza – 7,9 km, na trasie szlaku jeziora, obiekty forteczne, zabytkowy XVII wieczny kościół w Nowej Wiosce Świebodzin ------Ścieżka rowerowa na trasie Świebodzin – Wilkowo

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Wschowa – Lgiń – Sława (39,3 km) - Sława – Lubiatów (10,4 km) - Lubiatów – Radzyń (11,3 km) Szlichtyngowa ------Dolina Środkowej Odry – w miejscowości Wyszanów istnieje szlak rowerowy od gminy Niechlów w kierunku Głogowa, dł. 3km, na- wierzchnia utwardzona przebiegająca po koronie wału przeciwpowodziowego rzeki Odry. Ścieżka w ujściu Baryczy jest oznakowana Wschowa ------Powiatowy szlak rowerowy na trasie Wschowa – Lgiń – Sława – Lubia- tów – Radzyń – Wschowa. Trasa liczy sobie ok. 60 km

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Ścieżka rowerowa rozpoczyna się w Babimoście przy Hali Sportowej „OLIMPIA”, prowadzi malowniczą trasą nad jez. Liny i dalej do odległej o 12 km Kargowej (Centrum Sportu i Rekreacji) Bojadła ------Ścieżka rowerowa „Szlakiem Odry” wynosi 16 km wzdłuż Odry. Szlak biegnie w głównej mierze po wałach przeciwpowodziowych

Czerwieńsk ------Szlak Odry - Brody – Bródki – Nietkowice – Będów – Radnica (15 km po gminie) - Wójciki – Dobrzęcin – Laski – Ciemnice (20 km po gminie)

152 Rekreacja – Szlaki rowerowe

Kargowa ------Ścieżka rowerowa ok. 5,5 km zaczyna się przy gimnazjum i wiedzie nad Jez. Liny wzdłuż pól i lasów i łączy się ze ścieżką rowerową, którą można dojechać do miejscowości Babimost - Ścieżka w mieście o dł. 1,1 km wiedzie wzdłuż torów kolejowych i osiedla domków jednorodzinnych w Kargowej Nowogród Bobrzański ------Brzeźnica – Nowa Wieś – to szlak rowerowy biegnący wzdłuż malowniczej doliny rzeki Brzeźnicy do Nowogrodu, a następnie przez tereny byłego kombinatu zbrojeniowego III Rzeszy Dynamit AG Sulechów ------Szlaki turystyczne – pieszo-rowerowe Świdnica ------Szlak Czerwony – Bytom Odrzański, Zielona Góra, Milsko, Zbąszynek, Miedzichowo - Szlak czarny – Góra Wilkanowska – Podgórzyce (od Bobru do Odry) Zielona Góra – gmina ------Szlaki turystyczne – pieszo-rowerowe - Rowerowy szlak miejski w okolicach Zielonej Góry (ułatwiający wyjazd z miasta); trasa rowerowa leśna w okolicach Chynowa (odcinek gminny 8,6 km), całkowita dł. 40 km - Rowerowy szlak edukacyjny „Trasa Trzech Muzeów” – okolice Ochli (odcinek gminny 7,0 km), całkowita dł. 44 km

POWIAT ŻAGAŃSKI Szlak Bałtyk – Karkonosze – międzyeuroregionalny szlak rowerowy. Przebieg: Trzebież – Żary – Żagań – Świętoszków – Jelenia Góra Iłowa ------Gminna Ekologiczna Ścieżka Turystyczna: Iłowa – Nowoszów (dł 14 km) Małomice ------Szlak Doliny Kwisy – czerwony o dł. 73 km. Początek Czerniawa Zdrój koniec Małomice. Wzdłuż doliny rzeki Kwisy Szprotawa ------Szlak rowerowy im. Goepperta (oznakowanie: niebieski ludzik na rowerze) – wycieczkę rozpoczynamy spod Muzeum Ziemi Szprotawskiej i kierujemy się prosto na mosty, dalej w kierunku wsi Nowa Kopernia, na ul. Kraszewskiego Wymiarki ------Szlak „Lutynka” (brązowy) – jedna z krótszych z zaprojektowanych tras rowerowych, polecana na rozgrzewkę. Łagodna, przyjemna i ciekawa, wiodąca przez tereny atrakcyjne krajobrazowo. Dł.: ok. 11 km. Prze- bieg: Witoszyn Dolny, Witoszyn Górny, Lutynka, Wymiarki, Witoczyn Dolny. Stopień trudności 1-2 (skala 1-5) - Szlak „Stary” (czarny) – w przeważającej mierze trasa leśna, mniej szosowa, nawiązująca do starego traktu komunikacyjnego łączącego Gozdnicę z Lubartowem. Trasa dla cierpliwych, jednak dostarczająca historycznych wrażeń i satysfakcji. Długość ok. 21 km. Przebieg: Wy- miarki, droga pożarowa „Gozdnicka”, skrzyżowanie przy „Spalonej Le- śniczówce”, skrzyżowanie „Wuja Sama”, skrzyżowanie „Do Przewozu”, Lubartów, Straszów, Silno Mała, Wymiarki. Stopień trudności 1-3

153 Rekreacja – Szlaki rowerowe

- Szlak „Lubartów” (żółty) – dł. ok. 17 km. Przebieg: Wymiarki – skrzy- żowanie „Pod Słupem”, skrzyżowanie „Pod Dębem”, skrzyżowanie „Wuja Sama”, skrzyżowanie „Do Przewozu”, Lubartów, Straszów, Silno Mała, Wymiarki. Stopień trudności 1-3 - Szlak „Lipa” (zielony) – dł. ok. 28 km. Przebieg: Wymiarki, skrzyżowa- nie „Pod Dębem”, skrzyżowanie „Wuja Sama”, Lipa Łużycka, Gozdni- ca, skrzyżowanie „Przy Spalonej Leśniczówce”, Wymiarki. Stopień trudności 1 - Szlak „Borowe” (niebieski) – dł. ok. 22 km. Przebieg: Wymiarki, skrzy- żowanie „Pod Słupem”, skrzyżowanie „Pod Dębem”, droga pożarowa „Gozdnicka”, skrzyżowanie „Przy Spalonej Leśniczówce”, Gozdnica, Borowe, Witoszyn Dolny, Wymiarki. Stopień trudności 1-2 - Szlak „Przewóz” (oznakowanie: czerwone kółko) – dł.: ok. 4 km. Prze- bieg: skrzyżowanie „Do Przewozu”, „Południk 15 stopni”, Przewóz. Stopień trudności 1-3 Żagań – miasto ------„Żagań – Siodło – Kunice Żarskie – Zielony Las – Żary” (dł. 23 km) - Trasy przebiegające ulicami: Żarską, Obwodową, Bema, Piastowską, Fredry, Wodną, Lotników Alianckich, Rybacką, Żelazną, Kożuchowską, X-lecia PL, Moniuszki, częściowo wzdłuż obwodnicy w ciągu drogi krajowej nr 12 (ul. Kręta), a także częściowo wzdłuż znakowanych pieszych szlaków turystycznych oraz ścieżek przyrodniczo-krajoznawczych

POWIAT ŻARSKI ZIELONY- 75,6 km - Przebieg: Żary (PTTK) - Grabik - Górka (las) - Sieciejów (las) - Lipsk Żarski - Świbna - Jabłoniec - Lisia Górka - Lub- sko (PKS) - Jez. Głębokie (dojściowy do ośrodka wypoczynkowego w Grabówku) - ośrodek nad jeziorem Proszkowskim - Brody (dojście do zespołu pałacowo-Parkowego), jez. Brodzkie (dojściowy - Leśna Ścieżka Dydaktyczna w Jeziorach Wysokich) - Suchodół - Węgliny (dojściowy do rezerwatu Uroczysko Węglinieckie) - Luboszyce - Jazów - Koperno - Pleśno - Żenichów - Gubin (PTTK). Opis: XVI-wieczna ka- mieniczka - siedziba PTTK przy pl. Kardynała Wyszyńskiego - to miejsce, z którego wyruszamy NIEBIESKI - 33,6 km - Przebieg: Most Siedlec-Zelc - Trzebiel (PKS) - Trzebiel Zamek (dojściowy do Kamienia Diabelskiego w Kamienicy) - Jagłowice - Chełmica - Tuplice - Łazy - Ośrodek wypoczynkowy w Grabówku (dojściowy do jeziora Głębokiego przez Gręzawę) - Nowa Rola - Świbinki - Użytek Ekologiczny "Błota Jasieńskie" - Jasień (PKS), (dojściowy do byłego podobozu koncentracyjnego Gross Rossen i grodziska kultury łużyckiej w Wicinie). ŻÓŁTY - 28,5 km - Przebieg: Gorzupia (PKS) - Bieniów - Biedrzycho- wice (dojściowy do grodu słowiańskiego) - Roztoki - Wicina (dojściowy do grodziska kultury łużyckiej) - Białków (PKS) - Lubsko (PKS) CZERWONY - 38 km. Lubsko (PKS) - Osiek (PKS) - Garbków (PKS) - Góra Czartowiec - Grochów (PKS) - Bronków (ośrodek wypoczynkowy) - Brzezinka - Dychów (PKS). CZARNY - 23 km - Żary (PTTK) - Zielony Las (wieża Promnitza) - Ku- nice Żarskie (basen) - Siodło - Żagań (PTTK). Opis: Trasa czarnego szlaku wiedzie m.in. przez najwyższe w województwie lubuskim wzniesienia, tzw. Wzniesienia Żarskie CZERWONY - 45,3 km. Żary (PTTK) - Zielony Las (dojście do ścieżki dy- daktycznej) - Olbrachtów - Miłowice - Boruszyn - Cisowa - Jędrzychowice - Mieszków - Niwica - Gniewoszyce - Buczyny (Skansen Łużycki) - Żarki

154 Rekreacja – Szlaki rowerowe

Wielkie (zamek rycerzy rozbójników) - Park Mużakowski - Łęknica (PKS). Opis: Żary PTTK - obok kościoła farnego - ulicami Podwale, Żymierskiego, 11 Listopada (neogotycki kościół NMP), Długosza, Witosa, Kaszubską, Le- śną (kąpielisko) - wchodzimy w kompleks leśny "Zielony Las" (zalesione wzgórza morenowe - Góra Żarska 227 m n.p.m.); tu szlak turystyczny łączy się ze ścieżką dydaktyczną Nadleśnictwa "Po Zielonym Lesie", w poblizu grodzisko wczesnośredniowieczne. EUROREGIONALNY SZLAK ROWEROWY - Gubin - Lubsko - Brody - Zasieki - Tuplice - Trzebiel - Pietrzyków - Lipinki - Górka - Żary od ul. Czerwonego Krzyża, obok zamku Al. Wojska Polskiego i dalej przez Zielony Las do Żagania - Nowogród Bobrzański - Gubin. Lipinki Łużyckie ------Euroregionalny szlak rowerowy wzdłuż drogi krajowej nr 12 na odc. 8 km Lubsko ------Szlaki turystyczne – pieszo-rowerowe Łęknica ------Szalki rowerowy z Łęknicy przez Park Mużakowski do Żar (łączna dł. 45 km – ozn. kolor czerwony)

SZLAKI KONNE

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------G-2 – transgraniczny szlak konny „Z Parku Przyrody „Märkische Schweiz” przez Park Krajobrazowy „Ujście Warty” do Puszczy Noteckiej” Kłodawa ------Polsko-niemiecki szlak konny Pritzhagen (Niemcy) - Nowe Polichno (Polska) – do gminy Kłodawa przechodzi od Marwic dalej duktami le- śnymi BGPK przez teren dawnej wsi Marzęcin z Lipy szlak przechodzi do gminy Santok i kończy się w Nowym Polichnie Santok ------Polsko-niemiecki szlak konny Pritzhagen – Kostrzyn – Witnica – Mar- wice – Lipy – Nowe Polichno liczy łącznie 220 km z czego 160 biegnie po stronie polskiej Witnica ------Polsko-Niemiecki szlak Konny Nowe Polichno – Pritzhagen, pierwszy polski-niemiecki szlak konny. Jest oznakowany, a w instytucjach turystycznych można nabyć mapę z trasa szlaku. Trasa szlaku na terenie gminy: rezerwat Bogdaniec – Świerkocin – Witnica – Mościczki – Ka- mień Wielki – Młyniska – Dąbroszyn – Warniki. Miejsca wyznaczone na odpoczynek i popas koni na terenie gminy: Białcz, Kamień Wielki

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bytnica ------Rancho Gryżyna, Gryżyna 22, 66-630 Bytnica, tel. 068 391-50-20, www.ranchogryzynapro.topworld.org. Rancho Gryżyna organizuje jazdy konne szlakami konnymi po Gryżyńskim Parku Krajobrazowym

155 Rekreacja – szlaki konne

POWIAT NOWOSOLSKI Kożuchów ------Folwark Bulin

POWIAT SŁUBICKI Słubice ------Trasy konne są wyznaczone przez Nadleśnictwo Rzepin i oznakowane. Można poruszać się nimi przez lasy znajdujące się w pobliżu miejscowości: Drzecin, Golice, Kunowice, Biskupice Stare, Biskupice Nowe, Lisów

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Drezdenko ------Wycieczki konne wyznaczonymi szlakami po Puszczy Nadnoteckiej, wycieczki wzdłuż wałów

POWIAT SULĘCIŃSKI Lubniewice ------Trasa ośrodka jeździeckiego „Rancho Frontczaka” – wynosi 5300 m. Rozpoczyna się ok. 1 km od miejscowości Lubniewice i wiedzie wzdłuż jeziora Lubiąż przez las sosnowy - Trasa ośrodka jeździeckiego „Master” – wynosi 11500 m, trasa rozpoczyna się w miejscowości Lubniewice i wiedzie przez las sosnowy

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Szlak konny Dwóch Pętli

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Nowogród Bobrzański ------Gminę przecina szereg szlaków konnych połączonych w międzygminną sieć Świdnica ------Szlak Zielony – „Mała Pętla Zielonogórska” Zielona Góra – gmina ------Okolice Drzonkowa – 15, 6 km - Okolice Przylepu – 30 km, (przez Zawadę, Krępę, Jany do Przytoku)

POWIAT ŻAGAŃSKI Szlak czerwony. Przebieg trasy z Czerwonej Wody – Stary Węgliniec – Kościelną Wieś – Iłowę – Czyżówek do Przewozu Szlak zielony. Przebieg trasy z Kliczkowa – Bronowiec – Leśniczówkę Poświętne – Kościelną Wieś – Czyżówek – Czarnocin – Witoszyn – Lutyn- kę do Bogumiłowa

POWIAT ŻARSKI Tuplice ------Gospodarstwa agroturystyczne z Jagłowic oraz Grabówka oferują przejażdżki bryczką i w siodle wraz z instruktorem na trasie Grabówek – Tuplice – Jagłowice i z powrotem

156 Rekreacja – szlaki kajakowe SZLAKI KAJAKOWE

POWIAT GORZOWSKI Kłodawa ------Na rzece Santoczna na odcinku od jeziora Lubie do Santoczna został wytyczony szlak kajakowy. W trakcie przygotowania są szlaki: - po rzece Marwica – od Santocka do rzeki Kłodawki, - po rzece Kłodawce – od Mironic do Gorzowa Wlkp. Santok ------Spływ Notecią: Ujście Drawy (Bielice) – Drezdenko – Gościniec – Lipki Małe – Santok – Gorzów Wlkp. (dł. 50 km) - Spływ Wartą: Międzychód – Skwierzyna – Santok – Gorzów Wlkp. – Kostrzyn (dł. 137 km) - Spływ Odrą: Trzciel – Międzyrzecz – Górzyca – Bledzew – Skwierzyna – Santok (dł. 143 km)

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bytnica ------Rzeka Pliszka – wzdłuż rzeki Pliszki organizowane są spływy kajakowe. Pod względem trudności rzeka jest porównywana do trudności rzek gór- skich Gubin – miasto ------Nysą Łużycką do Odry - Rzeką Lubszą z Gębic do Gubina - Spływy kajakowe organizuje firma OLI-TRANS, kontakt: Krzysztof Zawa- da tel. 512-024-105 oraz pan Tomasz Dereszczuk tel. 509-519-227 Krosno Odrzańskie ------Odra: Nietkowice – Radnica – Krosno Odrzańskie – Osiecznica – Połęcko – Szydłowo (60 km) - Bóbr: Nowogród Bobrzański – Krzystkowice – Podgórzyce – Żarków -– Tarnawa – Bobrowice – Dychów (22 km) - Kanał Dychowski: Krzywaniec – Krzywa – Łagoda – Dachów – Bobrowice – Dychów (22 km) - Pliszka: Kosobucki – Kijewo – Pliszka – Łapinóg – Sądów – Maczków (22 km)

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Szlak kajakowy Rzeka Obra – charakterystycznym elementem szlaku są silne meandry rzeki na jej odcinku Bledzew – Stary Dworek Międzyrzecz ------Rzeka Obra, jedna z najbardziej malowniczych rzek w Polsce; szlak o dł. ok. 120 km z Kopanicy do Skwierzyny; liczne miejsca biwakowe, po drodze wiele zabytków, m.in. zamek w Międzyrzeczu i obiekty Mię- dzyrzeckiego Rejonu Umocnionego Przytoczna ------Rzeka Warta - Jeziora Lubikowskie, Szarcz

157 Rekreacja – szlaki kajakowe

Pszczew ------Szlak kajakowy rzeką Obrą - Szlak kajakowy przez Jez. Chłop, Jez. Wędromierz i Jez. Rybojadzkie do Obry Skwierzyna ------Rzeka Warta: Poznań – Skwierzyna – Gorzów - Rzeka Obra: Międzyrzecz – Bledzew – Skwierzyna Trzciel ------Szlak kajakowy na Obrze (Kopanica – Skwierzyna)

POWIAT NOWOSOLSKI - Spływ kajakowy po Odrze, Bytom Odrzański – Siedlisko – Nowa Sól (15 km) - Spływ kajakowy po jeziorze Sławskim, Sława – Lubogoszcz – Ptasia Wy- spa – Zatoka Krępińska – Lubiatów – Józefów – Zatoka Radzyńska – Za- toka miejska Sława (21 km) - „Lubuski Szlak Wodny” Sława – Santok (220 km) - Jez. Sława – Rzeka Obrzyca – Jez. Rudno – Południowy Kanał Obry – grupa Jezior Męcko-Wieleńskich (ok. 50 km) - Jez. Sława – Rzeka Obrzyca – Jez. Rudno – Rzeką Obrzyca do Odry (ok. 60 km) Nowa Sól – miasto ------Spływy kajakowe: Bytom Odrzański – Nowa Sól (13 km) - Spływy kajakowe na Szlaku Odry: Nowa Sól (rowerami) – Bytom Od- rzański i Bytom Odrzański – Nowa Sól (kajakami) - Spływ: Nowa Sól – Bukowa Góra przez Stany (atrakcje turystyczne, zabytki) Siedlisko ------Rzeka Odra: Głogów – Siedlisko – Nowa Sól

POWIAT SŁUBICKI - Spływy kajakowe rzekami: Ilanka, Pliszka, Warta, Odra, Postomia – Kontakt: ul. Wrzosowa 3, 69-110 Rzepin, tel. 667-215-413 Rzepin ------Spływy kajakowe odbywają się po rzece Ilance, organizowane są w okresie od wiosny do jesieni – informacje dostępne są na www.rzepin.pl

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI - Szlak kajakowy wzdłuż rzeki Noteć – przystań w miejscowości Głęboczek - Szlak kajakowy tzw. „Mała Pętla” Drezdenko ------Wzdłuż rzek Noteci i Drawy, przystań kajakowa nad Notecią Strzelce Krajeńskie ------Szlak kajakowy i żeglarski „Ku Bałtykowi” – odcinek Jeziora Lipie i Słowa. Początek szlaku to jednocześnie początek szlaku Lubuskich Mazur. W Ośrodku Turystyczno-Wypoczynkowym nad jeziorem Lipie w miejs- cowości Długie, gdzie rozpoczyna się szlak kajakowy znajduje się baza noclegowo-gastronomiczna wraz z wypożyczalnią sprzętu turystycznego i wodnego. Szlak prowadzi przez jez. Lipie przesmykiem do J. Słowa, dalej kanałem do J. Osiek, następnie rzeczką Mierzęcka Struga do J. Wielgie Dobiegniewskie - dł. 8 km. Z J. Wielgie dalej rzeczką Mierzęcka Struga do Mierzęcina, a następnie do rzeki Drawa i do Noteci - dł. 30 km

158 Rekreacja – szlaki kajakowe

POWIAT SULĘCIŃSKI Słońsk ------Na terenie gminy odbywają się spływy rzeką Postomią, organizacją których zajmuje się biuro turystyczne „DUDEK”, Słońsk ul. Stacja Pomp 2, tel. 095 757-22-12, www.hoopoe.com.pl Torzym ------Spływ rzeką Pliszką

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Lubrzański Szlak Kajakowy – spływ rzeką Paklicą z Lubrzy do Parady- ża dł. 12 km (obsługa turystów MARTINEZ, ul. Świebodzińska 74, 66- 218 Lubrza, tel. 068 381-32-32, www.martinez.com.pl) Łagów ------Ciekawym szlakiem kajakowym jest rynna jezior Łagowskich. Jeziora Trześniowskie i Łagowskie połączone sztucznym kanałem stanowią atrakcyjny krajobrazowo i stosunkowo łatwy szlak kajakowy. Na terenie Gminy Łagów swój początek ma również szlak kajakowy Rzeka Pliszka Świebodzin ------Spływy kajakowe: Obra, Paklica, Ilanka, Pliszka (lewy dopływ Obry) – dł. szlaku ok. 30 km

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Lubuski Szlak Wodny: Sława – Santok (dł. 220 km,10 dni) - Jez. Sławskie - Rzeka Obrzyca – Jez. Rudno – Południowy Kanał Obry i grupa jezior Męcko-Wieleńskich (dołączanie do Szlaku Konwal- iowego - dł. 50 km, 3 dni) - Sława – Rzeka Obrzyca – Jez. Rudno – dalej Obrzycą do Odry (dł. 60 km, 3 dni)

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Szlak kanałem Leniwa Obra wpływającym do Jeziora Wojnowskiego Bojadła ------Spływ kajakowy Szlakiem Odry Czerwieńsk ------Odra (23 km po gminie) - Zimny Potok (20 km po gminie) Nowogród Bobrzański ------Szlak kajakowy rzeki Bóbr – od Jeleniej Góry do jego ujścia do Odry - Szlak kajakowy rzeki Brzeźnica – od Brzeźnicy do Nowogrodu Bobrz. Sulechów ------Cała rzeka Odra, która jest częścią Gminy jest objęta szlakiem kajakowym Trzebiechów ------Szlak na rzece Obrzycy w miejscowości Radowice

159 Rekreacja – szlaki kajakowe

POWIAT ŻAGAŃSKI Rzeką Kwisa. Szlak kajakowy zaczynający się w Gryfowie Śl. ma dł. 110 km i kończy się przy ujściu Kwisy do Bobru. Przy niskich sta- nach wody spływy rozpoczyna się w Leśnej. Jest to szlak łatwy i mimo pewnej uciążliwości (14 przenoszeń stałych, konieczność przewożenia kajaka na odległość 5 km) bardzo interesujący ze względu na bogac- two zabytkowych obiektów w miejscowościach nadrzecznych w gór- nym biegu rzeki a także niemal dziewiczy jej charakter w dolnym odcinku (gmina Osiecznica i Małomice). Czas potrzebny na przebycie szlaku ok. 7 – 8 dni Iłowa ------Iłowa, przy pałacu w parku spływ rzeką Czerna Mała do rzeki Bóbr w Żaganiu Żagań – miasto ------„Żagań – Czerna – Iłowa” szlak kajakowy liczący 26 km, podczas spływu koniecznych jest 8 przenoszeń, w 2004 r. rzeka została oczyszczona - Przez rzekę Bóbr. Dł. dostępnego dla kajaka to odcinek od Kamiennej Góry 251 km. Szlak urozmaicony o charakterze w zasadzie górskim. Na brzegach wiele starych dębów. Na przebycie szlaku potrzeba 9 – 10 dni

POWIAT ŻARSKI Łęknica ------Trasa doliną Nysy Łużyckiej. Proponowany szlak kajakowy (Bucze – Żarki Wielkie): etap 1: Bucze – Przewóz, czas ok. 1 godz., etap 2: Przewóz – Przesieka, czas ok. 2 godz., etap 3: Przesieka – Łęknica, czas ok. 3 godz., etap 4: Łęknica – Żarki Wielkie, czas ok. 1/5 godz. - Wypożyczalnia sprzętu wodnego i turystycznego, 68-208, Łęknica, tel. 068 362-41-04, tel. kom. 600-882-328, www.kajaki-leknica.pl Trzebiel ------Szlak na Nysie Łużyckiej Łęknica – Żarki Wielkie Żary – miasto ------Możliwość spływu kajakowego po Nysie Łużyckiej, od miejscowości Przewóz do miejscowości Żarki Wielkie

INFORMACJE TURYSTYCZNE I USŁUGI PRZEWOD- NICKIE

POWIAT GORZOWSKI Deszczno ------www.deszczno.pl Kostrzyn ------Muzeum Twierdzy Kostrzyn, ul. Graniczna www.muzeum.kostrzyn.pl, [email protected], tel. 095 752-23-60 - Punkt Informacji Turystycznej, Brama Berlińska, ul. Berlińska 1, tel. 607 770 603, [email protected] - Punkt Informacji Turystycznej, Muzeum Przyrodnicze, ul. Dworcowa 7, tel. 095 752-36-73

160 Informacje turystyczne i usługi przewodnickie

Santok ------Gminny Ośrodek Kultury, Gminne Centrum Informacji, ul. Gorzowska 37, 66-431 Santok, tel. 095 728-75-37, tel. 095 728-75-25

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bytnica ------Ranczo Gryżyna, Gryżyna 22, 66-630 Bytnica, tel. 068 391-50-20, www.ranchogryzynapro.topworld.org - Ośrodek wypoczynkowy Gryżyna, 66-630 Gryżyna, tel./fax 074 832-14- 60, www.gryzyna.purm.pl Gubin – miasto ------Informacji turystycznych udzielą przewodnicy PTTK świadczący usługi przewodnickie: pan Zenon Pilarczyk [email protected] oraz pani Grażyna Bartkowiak, [email protected] - -

, www.touristinformation-guben.de/ Krosno Odrzańskie ------Punkt Informacji Turystycznej, ul. Szkolna 1, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-89-94, [email protected]

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Centrum Informacji Turystycznej w Bledzewie, ul. Rynek 9 Międzyrzecz ------Międzyrzecki Rejon Umocniony – Baza Turystyczna w Pniewie, Pniewo 1, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-99-99, www.bunkry.pl - PTTK Oddział Ziemi Międzyrzeckiej, ul. Rynek 9, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-24-47, www.miedzyrzecz.pttk.pl - Tomasz Błaszczyk, tel. 602-302-654, [email protected] - Marcin Kowala, tel. 609-069-898, [email protected] - Tadeusz Świder, tel. 095 741-21-12 - Przemysław Witwicki, tel. 606-859-795, przemysł[email protected] - PTTK, tel. 095 741-24-47, www.miedzyrzecz.pttk.pl - Stanisław Witwicki, tel. 662-642-484 - Andrzej Lisiecki, tel. 602-358-190, [email protected] - Mariusz Perdon tel. 501-513-413, [email protected], (j. pol., niem.) - Grzegorz Urbanek tel. 691-305-918, [email protected], (j. polski, angielski) - Edward Stasyszyn tel. 503-746-200, [email protected], (j. polski, niemiecki) - Sylwester Puhacz, tel. 603-041-991 - Przemysław Staszyński tel. 888-691-384, [email protected], (j. pol., ang., niem.) - Czesław Staszyński, tel. 888-691-384, (j. pol., niem.) - Sylwia Aneta Banak tel. 095 741-36-40, tel. 509-096-391, (j. pol., niem.) Pszczew ------Informacja turystyczna – Muzeum „Dom Szewca”, ul. Rynek 19, tel. 095 749-23-27

161 Informacje turystyczne i usługi przewodnickie

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – miasto ------PTTK Nowa Sól - zajmuje się organizowaniem i prowadzeniem wycieczek; rajdów; obozów: pieszych, rowerowych, górskich; siedziba: ul. Moniuszki 3, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 477-24-71; http://nowasol.pttk.pl; w czw. godz. 17.00 – 18.30, Andrzej Sieciechowicz, oś. Konstytucji 3 Maja 8a/20 - adres korespondencyjny Siedlisko ------Punkt Informacyjny w Urzędzie Gminy w Siedlisku, Plac Zamkowy, 67-112 Siedlisko, www.siedliskowp.pl, [email protected]

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Muzeum Łąki Owczary 17, 69-113 Górzyca, tel. 095 759-12-20, [email protected] - Kompleks Sportowo-Rehabilitacyjny w Górzycy, ul. Różana 41, 69-113 Górzyca, tel./fax 095 759-15-84, www.sport.kultura.gorzyca.pl - Fundacja Zielonej Doliny Odry i Warty, ul. Kostrzyńska 13a, 69-113 Górzyca, tel. 095 759-15-01 Słubice ------Kozera Travel Biuro Podróży, ul. Jedności Robotniczej 8, 69-100 Słu- bice, tel. 095 758-27-87, [email protected] - Agencja Turystyczna Glob, ul. Konstytucji 3 Maja 78, 69-100 Słubice, tel. 095 758-27-41, fax. 095 758-07-73 - Travel Free, Galeria Prima, ul. Daszyńskiego 1, 69-100 Słubice

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Punkt Informacji Turystycznej, ul. Dembowskiego 2, tel. 095 761-10-01 - Punkt Informacyjny Drawieńskiego Parku Narodowego, Głusko, tel. 095-761-38-20 Drezdenko ------Punkt Informacji Turystycznej – Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. Ks. prof. J. Tischnera, ul. Kościuszki nr 11, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-11-84, www.drezdenko.pl/pit – punkt działa wyłącznie w czasie wakacji Strzelce Krajeńskie ------Punkt Informacji Turystycznej, 66-500 Strzelce Krajeńskie, ul. Rynek, tel. 095 763-21-00, [email protected]

POWIAT SULĘCIŃSKI Lubniewice ------Punkt informacji Turystycznej – Księgarnia Lubniewice, ul Jana Pawła II 2, tel. 095 755-76-23 - Punkt Informacji Turystycznej, ul. Boh. Stalingradu 35, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-76-09 Słońsk ------Biuro Turystyki Przyrodniczej „Dudek” Słońsk, ul. Stacja Pomp 2, tel. 095 757-22-12, www.hoopoe.com.pl

162 Informacje turystyczne i usługi przewodnickie

- Stowarzyszenie Kulturalno-Turystyczne, ul. Winna 6/1, 66-436 Słońsk, tel. 095 757-25-27, tel. kom. 606-747-538, przy Stowarzyszeniu działa Punkt Informacji Turystycznej Sulęcin ------Centrum Współpracy Polsko-Niemieckiej w Sulęcinie, ul. Młynarska 1, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-37-50, 095 755-37-60 – Transgraniczny Punkt Informacji Turystycznej - Pensjonat "Kacper" Punkt Informacji Turystycznej, Pl. Kościelny 4, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-21-87, 095 755-34-02, [email protected] - Oddział PTTK „Ziemia Sulęcińska”, os. Kopernika 7, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-23-09

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Punkt Informacji Turystycznej, ul. Świebodzińska 41, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-30-48 - Przewodnik Marian Kawa, tel. 068 381-32-54, tel. kom. 668-300-068 - Przewodnik Mariusz Perdon, tel. kom. 501-513-413, fax 095 742-21- 28, [email protected] Łagów ------Punkt informacji turystycznej, ul. Kościuszki 9 oraz ul. 1 lutego 12, tel. 068 341-21-86 Skąpe ------Gminne Centrum Informacji, 66-213 Radoszyn, tel. 068 341-94-27, [email protected], www.gci.skape.pl Świebodzin ------Punkt Informacji Turystycznej ul. Piłsudskiego 20, 66-200 Świebodzin, tel. 068 381-30-48 - Przewodnik Jan Czachor, tel. kom. 608-638-813 - Przewodnik Tadeusz Bobowski, tel. 068 475-64-43, tel. kom. 509-444-590

POWIAT WSCHOWSKI Wschowa ------Informacja turystyczna znajduje się w Biurze Promocji i Rozwoju Urzędu Miasta i Gminy Wschowa przy Placu Zamkowym 3, 67-400 Wschowa, tel./fax 065 540-59-98, 065 540-22-53

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Biblioteka Publiczna w Babimoście Pl. Powstańców Wlkp 9, tel./fax 068 351-20-69 Sulechów ------Lubuskie Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych, Al. Wielkopolska 3, 66-100 Sulechów, tel. 507-156-186, [email protected] Trzebiechów ------Trzebiechowski Ośrodek Kultury, 66-132 Trzebiechów, ul. Sulechowska 2, tel. 068 351-41-31

163 Informacje turystyczne i usługi przewodnickie

POWIAT ŻAGAŃSKI Niegosławice ------Punkt Informacji Turystycznej, Ewa Wierzchosławska pilot wycieczek, przewodnik, 67-312 Niegosławice, Krzywczyce, tel. kom. 609-948-713, [email protected] Żagań – miasto ------Centrum Informacji Turystycznej, ul. Jana Pawła II 15, tel./fax. 068 477-10-90 - Punkt Informacji Turystycznej, ul. Szprotawska 4, tel./ fax 068 477-10-01 - „Rośnij Zdrowo” Usługi Turystyczne i Promocja Zdrowia Beata Pawlikowska, ul. Jana Pawła II 15, tel. 602-629-907

POWIAT ŻARSKI Brody ------Przewodnik turystyczny po województwie lubuskim, Benedykt Szafrański, Brody, tel. 669-388-662 Lipinki Łużyckie ------Oddział PTTK „Powiatu Żarskiego”, Pl. Kard. S. Wyszyńskiego, 68-200 Żary Łęknica ------Punkt informacyjny Parku Mużakowskiego, Oddział Terenowy Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków "Park Mużakowski" Pawilon informacyjny, 68-208 Łęknica, ul. Wybrzeżna 25, tel. 068 362-41-82, [email protected], www.kobidz.pl - Usługi przewodnickie: tel. 506-185-434 – Roman Sobera – koordynator przewodnictwa turystycznego na terenie po Parku Mużakowskim i P.K. Geoparku Łuku Mużakowa Trzebiel ------Biuro Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”: ul. Żarska 52, 68-212 Trzebiel, tel. 068 362-41-35 Tuplice ------Siedziba Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa” ul. Żarska 52, 68-212 Trzebiel, tel. 068 362-41-35 Żary – miasto ------Punkt Informacji i Doradztwa Gospodarczego, ul. Rynek 17, tel. 068 470-83-84, [email protected]

INSTYTUCJE ZWIĄZANE Z TURYSTYKĄ

POWIAT KROŚNIEŃSKI Gubin – miasto ------Oddział Miejski PTTK w Gubinie, ul. Obrońców Pokoju 18, 66-620 Gubin, tel. 068 359-45-19, 068 359-59-93, [email protected] Krosno Odrzańskie ------Wojskowy Oddział PTTK, ul. Poznańska 42, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-50-45, [email protected]

164 Instytucje związane z turystyką

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Międzyrzecki Ośrodek Sportu i Wypoczynku, os. Kasztelańskie 8a, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742-23-35 (Hala sportowo-widowiskowa, Kryta pływalnia, Stadion) - PTTK Oddział Ziemi Międzyrzeckiej, ul. Rynek 9, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-24-47, www.miedzyrzecz.pttk.pl Pszczew ------Pszczewskie Stowarzyszenie Turystyczne, ul. Międzyrzecka 20, 66-330 Pszczew, www.turystyka.pszczew.com.pl - Ośrodek Edukacji Przyrodniczej, ul. Szarzecka 14, tel. 095 749-12-99 - Muzeum "Dom Szewca", ul. Rynek 19, tel. 095 749-23-27 - Skansen Pszczelarski, Tadeusz Bryszkowski, ul. Kasztanowa 9, tel. 095 749-13-62 Skwierzyna ------B.P. "PAI" J&J Sobolewscy, ul. Jaskółcza 15, tel. 095 717-20-04; kom. 502 762 364, kom. 501 780 361; www.sobolewscy.pl - Leader Team – Magdalena Merda, ul. Piłsudskiego 29, tel. 504-070- 945, www.leaderteam.pl

POWIAT NOWOSOLSKI Kożuchów ------Kożuchowski Ośrodek Kultury i Sportu "ZAMEK", ul. Klasztorna 14, 67- 120 Kożuchów, tel. 068 355-35-36, [email protected] Nowa Sól – miasto ------MOSiR - Przystań Kajakowa; al. Wolności 19, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 387-19-44, www.mosir-nowasol.pl/marina Siedlisko ------Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Siedlisku, tel. 600-087-698, gokis- siedlisko@tlen.

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Gminny Ośrodek Kultury w Górzycy, ul. Polna 8/1, 69-113 Górzyca, tel. 095 759-12-36 - Fundacja Zielonej Doliny Odry i Warty ul. Kostrzyńska 13a, 69-113 Górzyca, tel. 095 759-15-01 Słubice ------Kozera Travel Biuro Podróży, ul. Jedności Robotniczej 8, 69-100 Słubice, tel. 095 758-27-87, [email protected] - Agencja Turystyczna Glob, ul. Konstytucji 3 Maja 78, 69-100 Słubice, tel. 095 758-27-41, fax 095 758-07-73 - Travel Free, Galeria Prima, ul. Daszyńskiego 1, 69-100 Słubice

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Strzelce Krajeńskie ------Punkt Informacji Turystycznej, 66-500 Strzelce Krajeńskie, ul. Rynek, tel. 095 763-21-00, [email protected]

165 Instytucje związane z turystyką

- Stowarzyszenie na rzecz Promocji i Rozwoju Turystycznego, Długie i okolica, Długie, ul. Kurowska 5C, 66-500 Strzelce Krajeńskie, długie- [email protected]

POWIAT SULĘCIŃSKI Słońsk ------Biuro Turystyki Przyrodniczej „Dudek”, Słońsk, ul. Stacja Pomp 2, tel. 095 757-22-12, www.hoopoe.com.pl - Towarzystwo Przyjaciół Słońska "UNITIS VIRIBUS", www.tps-unitisviribus.org.pl Sulęcin ------Centrum Współpracy Polsko-Niemieckiej w Sulęcinie, ul. Młynarska 1, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-37-50, 095 755-37-60 - Oddział PTTK „Ziemia Sulęcińska”, os. Kopernika 7, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-23-09 - Sulęciński Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji, ul. Moniuszki 1, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-24-77, [email protected]

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Lubrzańskie Stowarzyszenie Turystyczne, ul. Świebodzińska 68, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-30-21, [email protected], www.lubrza.pl - Lubrzański Szlak Fortyfikacji Eko – Fort Lubrza, ul. 3 Maja 5, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-32-00, tel. kom. 601-700-274, 668-300- 068, fax 068 381-32-54, www.bunkry.lubrza.pl, [email protected] Łagów ------Łagowski Park Krajobrazowy, Nietoperek 34, 66-305 Kaława, www.lpk.ovh.org

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Centrum Sportu i Rekreacji w Babimoście, ul. Żwirki i Wigury 10A, 66-110 Babimost, tel. 068 351-33-14, [email protected], www.csir.babimost.pl Nowogród Bobrzański ------Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Nowogrodzie Bobrz., ul. Pocztowa 7, 66-010 Nowogród Bobrz., tel. 068 327-65-57, fax 068 327-65-86, wwww.mgoksir.pl, [email protected] Sulechów ------Instytut Turystyki i Rekreacji – ITIR, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sulechowie, ul. Armii Krajowej 53, 66-100 Sulechów, tel. 068 352-83-96, www.pwsz.sulechow.pl Zielona Góra – gmina ------Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli, 66-006 Ochla ul. Muzealna 5, tel. 068 321-15-91 (centrala), 068 321-11-93 (dział oświatowy), tel./fax 068 321-14-73, www.muzeum-etnog.zielman.pl

POWIAT ŻAGAŃSKI Gozdnica ------Dom Kultury, 68-130 Gozdnica, ul. Świerczewskiego 25, tel. 068 360-10-15

166 Instytucje związane z turystyką

Iłowa ------Fundacja Bory Dolnośląskie, ul. Żeromskiego 25, 68-120 Iłowa, tel. 068 377- 47-17, www.BoryDolnoslaskie.org, [email protected] Żagań – miasto ------PTTK Żagań, pl. Klasztorny 1, tel. 068 377-34-67 - Stowarzyszenie Speleoklub „Bobry”, ul. Rynek 11, www.bobry.com.pl - Klub Rowerowy PTTK „Ogniwo”, pl. Klasztorny 1, tel. 068 377-35-27

POWIAT ŻARSKI Lubsko ------Ośrodek Sportu i Rekreacji w Lubsku, ul. 22 Lipca 48, 68-300 Lubsko, tel. 068 372-05-54, www.osir.lubsko.pl Łęknica ------Klub PTTK „Mużak” w Łęknicy, ul. Wojska Polskiego 2, tel. 609-355- 770 (prezes) Żary – miasto ------PTTK oddział Żary, Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego, pl. Kard. Wyszyńskiego 11, tel. 068 479-14-04, [email protected], www.zary.pttk.pl - Biuro Usług Turystycznych, ul. Rynek 20, tel./fax 068 374-23-63 - Firma "Ter-Sar", ul. Rynek 17, tel. 068 479-13-86 - "Reiseland" Oddz. w Żarach, ul. Moniuszki 11, tel./fax 068 470-64-63, www.reiseland-forst.de, [email protected]

TRANSPORT I KOMUNIKACJA

LOTNICZY

POWIAT GORZOWSKI Santok ------Lądowisko nadleśnictwa Karwin w Lipkach Wielkich

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Port Lotniczy Zielona Góra – Babimost, 66-110 Babimost, skrytka pocztowa 4, tel. 068 351-23-00, fax 068 351-27-29, [email protected], www.lotnisko.zielonagora.pl Kargowa ------Najbliższy Babimost odległość – 12 km Sulechów ------Port Lotniczy Zielona Góra w Babimoście (18 km z Sulechowa) Zielona Góra – gmina ------Najbliższy: Port Lotniczy Zielona Góra / Babimost 66-110 Babimost, Polska, skrytka pocztowa 4, tel. 068 351 23 00, fax 068 35- 27-29, tel./fax (TWR) 068 351-20-11, [email protected]

167 Transport i komunikacja – Kolejowy KOLEJOWY

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Dworzec PKP Bogdaniec ul. Dworcowa Deszczno ------Stacja kolejowa w Deszcznie, informacja kolejowa: (0-42) 194-36, www.pkp.pl Kostrzyn ------Dworzec PKP, ul. Dworcowa 2 Santok ------Linie kolejowe relacji Kostrzyn – Gorzów Wlkp. – Krzyż, przystanek PKP w Santoku zatrzymują się pociągi osobowe Witnica ------Linia kolejowa PKP Kostrzyn – Krzyż

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bytnica ------Stacja kolejowa – Budachów 12 - Stacja Kolejowa – Bytnica - Stacja Kolejowa – Pliszka Gubin – miasto ------Po stronie niemieckiej: Deutsche Bahn, Bahnhofstr. 9-10, 03172 Guben, (korzystne połączenia kolejowe nawet do Warszawy)

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------PKP Międzyrzecz, pl. Powstańców Wielkopolskich 1, 66-300 Między- rzecz, tel. 095 741-26-55 Skwierzyna ------PKP – Informacja, tel. 095 717-00-12 Trzciel ------Linia Zbąszynek – Międzyrzecz - Stacje: Lutol Suchy i Panowice

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------Dworzec PKP, ul. Kolejowa 13, 67-115 Bytom Odrzański Nowa Sól – miasto ------PKP S.A. - Stacja Kolejowa w Nowej Soli; ul. Towarowa 2, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 328-67-19 Siedlisko ------PKP Nowa Sól, www.informacja.pkp.nowasol.pl, tel. 068 328-97-16

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Magistrala kolejowa Wrocław – Szczecin

168 Transport i komunikacja – Kolejowy

Ośno Lubuskie ------PKP, ul. Kolejowa, 69-220 Ośno Lubuskie, rozklad-pkp.pl/ Rzepin ------Dworzec PKP Rzepin, ul. Dworcowa 78, 69-110 Rzepin – rozkład jazdy pociągów i PKS dostępne są na www.rzepin.pl Słubice ------Stacja Kolejowa, ul. Transportowa, 69-100 Słubice, rozkład jazdy po- ciągów na stronie: slubice24.pl

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Stacja Dobiegniew, ul. Obrońców Pokoju 9, tel. 095 761-10-30 Drezdenko ------Stacja kolejowa: Nowe Drezdenko, ul. Dworcowa, 3 tel. 095 762-01-15 Stare Kurowo ------Stacja PKP na linii Krzyż Wlkp. – Kostrzyn Strzelce Krajeńskie ------Dworzec PKP, 66-520 Dobiegniew, ul. Obrońców Pokoju 9/3, tel. 095 761-10-33 - Dworzec PKP, 66-542 Zwierzyn, ul. Wojska Polskiego 3, tel. 095 761- 73-03 Zwierzyn ------Dworzec PKP Strzelce Kraj. Wschód, ul. Wojska Polskiego 3, 66-542 Zwierzyn, tel. 095 761-73-03 - Dworce kolejowe w miejscowościach Górki Noteckie, Sarbiewo, Zwie- rzyn, rozkład jazdy: www.pkp.pl

POWIAT SULĘCIŃSKI Sulęcin ------Przystanek PKP, ul. Dworcowa, 69-200 Sulęcin Torzym ------Dworzec PKP w miejscowościach: Boczów, Torzym, Drzewce Kolonia, Gądków Wielki

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Stacja Kolejowa w Mostkach, 66-218 Lubrza Łagów ------Na terenie Gminy Łagów umiejscowiona jest stacja kolejowa w miejscowości Toporów (10 km od Łagowa). Z Toporowa kursują po- ciągi w kierunku Poznania i Frankfurtu Świebodzin ------PKP Świebodzin, Plac Dworcowy 1, tel. 068 382-36-00, 068 419-15-02 Zbąszynek ------Dworzec Kolejowy PKP Zbąszynek, Pl. Dworcowy 4, 66-210 Zbąszynek

169 Transport i komunikacja – Kolejowy

POWIAT WSCHOWSKI Wschowa ------PKP Wschowa, ul. Dworcowa 3, 67-400 Wschowa

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Dworzec Kolejowy w Babimoście, ul. Dworcowa Czerwieńsk ------Węzeł kolejowy Szczecin – Zielona Góra – Wrocław, Czerwieńsk – Poznań Nowogród Bobrzański ------PKP – stacje: Nowogród, Nowogród Osiedle, Bogaczów Sulechów ------PKP Sulechów, ul. Dworcowa, 66-100 Sulechów Zielona Góra – gmina ------Dworzec kolejowy PKP, Stary Kisielin

POWIAT ŻAGAŃSKI Małomice ------Dworzec PKP, ul. Dworcowa, Małomice Niegosławice ------Lubuska Kolej Regionalna Żagań – Niegosławice - Żagań Szprotawa ------PKP - dworzec kolejowy, ul. Kolejowa, 67- 300 Szprotawa Żagań – miasto ------PKP Żagań, ul. Kolejowa 88, tel. 068 367-93-22

POWIAT ŻARSKI Trzebiel ------Szynobus PKP w miejscowości Dębinka na linii Cottbus (DE) – Forst (DE) – Tuplice – Żary Tuplice ------Stacja PKP w Tuplicach przy ulicy Mickiewicza Żary – miasto ------Dworzec PKP, ul. Długosza 1, tel. 068 367-95-19

AUTOBUSOWY

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Przystanek PKS ul. Mickiewicza Deszczno ------PKS Gorzów Wlkp., ul. Podmiejska 20, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 727-93-85, www.pks-gorzow.pl Kłodawa ------Teren gminy obsługuje PKS Gorzów Wlkp.

170 Transport i komunikacja – Autobusowy

Kostrzyn ------Dworzec PKS, ul. Dworcowa Lubiszyn ------PKS Gorzów Santok ------PKS w Gorzowie Wlkp. obsługuje na terenie gminy miejscowości poło- żone wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 158 i 159, dziennie odbywa się mniej więcej 40 kursów Witnica ------Linia autobusowa PKS relacji Gorzów – Debno i Gorzów – Kostrzyn nad Odrą

POWIAT KROŚNIEŃSKI - PKS Zielona Góra, ul. Ariańska 2, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-55-15 - PKS Zielona Góra, ul. Obrońców Pokoju 15, 66-620 Gubin, tel. 068 359-32-97 - Autobusy firmy Marvel kursują na terenie Powiatu Krośnieńskiego, ul. Budowlańców 3, 66-010 Nowogród Bobrzański, tel. 068 454-77-60 - Transport Osobowy Daniel Maternia, Sarbia 19, 66-600 Krosno Od- rzańskie, tel. 068 391-72-51 - FHU Transport Krzysztof Kroczewski, ul. Pułaskiego 2, 66-620 Gubin, tel. 068 455-30-50 - Al-Ka Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe, Ewa Kuźmin, ul. Kossaka 6/1, 66-620 Gubin, tel. 068 359-73-13 - Przewóz Osób, ul. Emilii Plater 14, 66-620 Gubin Bobrowice ------PKS Zielona Góra, www.pks.zgora.pl, tel. 068 322-04-48 Dąbie ------PKS Krosno Odrz., tel. 068 383-55-15 Gubin – miasto ------PKS, Obrońców Pokoju 15, 66-620 Gubin, tel. 068 359-32-97 Krosno Odrzańskie ------Dworzec PKS S.A., ul. Ariańska 2, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-55-15

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------ZGK Bledzew, ul. Kościuszki 35, 66-350 Bledzew, tel. 095 743-66-20 Międzyrzecz ------PKS Międzyrzecz, 66-300 Międzyrzecz, ul. Pamiątkowa 6, tel. 095 741-22- 76, tel./fax 095 741-23-98, www.pks-gorzow.pl/8,miedzyrzecz.html Skwierzyna ------PKS Stacja Kolejowa – tel. 095 717-00-12 Trzciel ------PKS Gorzów Wlkp. i PKS Poznań - Kierunki: Międzyrzecz, Świebodzin, Zbąszyń, Nowy Tomyśl

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------PKS z Nową Solą (12 km) - PKS z Głogowem (20 km)

171 Transport i komunikacja – Autobusowy

- PKS z Nowym Miasteczkiem (9 km) - PKS z Kożuchowem (16 km) Kożuchów ------Dworzec autobusowy obsługiwany przez PKS Nowa Sól i Zielona Góra - Lokalni przewoźnicy Nowa Sól – miasto ------PKS Nowa Sól - ul. Przyszłości 1, 67-100 Nowa Sól, centrala tel. 068 387-40-51 wew. 163; www.nowasol.pl, PKS informacja: ul. Zjednoczenia, tel. 068 387-49-77 Nowa Sól – gmina ------PKS z Nowej Soli oraz przewoźnicy prywatni (przystanki w posz- czególnych miejscowościach) Siedlisko ------PKS Nowa Sól, www.pks.nowasol.pl, tel. 068 387-40-51

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------PKS Zielona Góra: www.pks.zgora.pl - PKS Słubice: www.transhand.pl Ośno Lubuskie ------PKS, ul. Kolejowa, 69-220 Ośno Lubuskie (przystanek główny). Pozostałe przystanki w Ośnie Lubuskim: ul. Kopernika, ul. 11 Listopada, ul. Rzepińska, ul. Sulęcińska, www.e-podroznik.pl Rzepin ------ul. Dworcowa w Rzepinie, rozkład jazdy autobusów dostępny jest na www.rzepin.pl Słubice ------Dworzec autobusowy, ul. Chopina, 69-100 Słubice, rozkład jazdy auto- busów na stronie: slubice24.pl. Ogólnopolska informacja PKS: tel. 118 000, tel. 703-300-000

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Przystanek PKS Dobiegniew, ul. Obrońców Pokoju 9, informacja nt. rozkładu jazdy: www.pks-gorzow.pl, tel. 095 720-09-36 Drezdenko ------PKS, 66-530 Drezdenko, Plac Wileński Stare Kurowo ------Gminę obsługuje PKS Gorzów Wlkp Strzelce Krajeńskie ------Dworzec Autobusowy PKS, 66 - 500 Strzelce Krajeńskie, ul. Ogrodowa 7, tel. 095 763-21-88 Zwierzyn ------Przystanki PKS w miejscowościach Zwierzyn, Sarbiewo, Górecki, Go- ścimiec, Błotno, Żółwin, Rzekcin, Zagaje, www.pks.pl

172 Transport i komunikacja – Autobusowy

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Połączenia autobusowe z Krzeszyc do Gorzowa Wlkp., Kostrzyna nad Odrą, Słubic, Sulęcina - obsługuje PKS Gorzów Wlkp. i Przedsię- biorstwo „TRANSHAND” Słubice Słońsk ------PKS Kostrzyn nad Odrą - PKS Myślibórz Sulęcin ------Dworzec PKS, ul. W. Witosa, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-23-53 Torzym ------W każdej miejscowości w gminie Torzym znajduje się przystanek PKS

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Przystanki PKS w miejscowościach: Lubrza, Nowa Wioska, Staropole, Boryszyn, Buczyna, Zagaje, Bucze, Mostki, Przełazy, Zagórze Łagów ------Za transport autobusowy na terenie gminy Łagów odpowiedzialny jest PKS Zielona Góra. Istnieją połączenia z miastem powiatowym Świe- bodzin, Zieloną Górą i pomiędzy miejscowościami położonymi na terenie gminy Świebodzin ------PKS, Świebodzin, ul. Grottgera 5, tel. 068 382-26-93 Zbąszynek ------PKS Zbąszynek, Pl. Dworcowy, 66-210 Zbąszynek

POWIAT WSCHOWSKI Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Leszno Sp. z o.o. – wynajem autobusów Wschowa, ul Moniuszki 6a, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-25-32 Przewozy Pasażerskie „Leonidas”, ul. Odrodzonego Wojska Polskiego 16, 67-410 Sława, tel. 068 356-63-05 „Józtrans”, ul. Powstańców Śląskich 17e/4, 67-410 Sława, tel. kom. 607-353-293 Przewozy Zbigniew Śladewski, ul. Konopnickiej 54, 67-400 Wschowa, tel. kom. 601-911-569

Sława ------PKS w Sławie (Nowy Rynek) - Busy: Leonidas, Józtrans, Era (Nowy Rynek) Szlichtyngowa ------Przystanki autobusowe w miejscowościach Wschowa ------Dworzec Autobusowy Wschowa, ul. Moniuszki 6a, tel. 065 540-26-56, www.milla.pl

173 Transport i komunikacja – Autobusowy

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Dworzec autobusowy Babimost ul. Wolsztyńska Bojadła ------PKS Zielona Góra Czerwieńsk ------PKS Leśniów Wielki – Krosno Odrzańskie – Zielona Góra - MZK Zielona Góra – Płoty – Czerwieńsk – Wysokie – Nietków – Laski Kargowa ------Przystanki autobusowe Nowogród Bobrzański ------MARVEL, ul. Budowlańców 3, 66–010 Nowogród Bobrz., tel. 068 454–77–60, marvel.zgora.pl - PKS Zielona Góra, ul. Jana z Kolna 2a, 65-014 Zielona Góra, tel. 068 322-04-00, pks.zgora.pl - PKS Żary, ul. Okrzei 31-33, 68-200 Żary, tel. 068 470-81-00, www.pks.zary.pl Sulechów ------PKS Dworzec w Sulechowie, ul. PCK 10, 66-100 Sulechów, www.pks.zgora.pl, www.sulechow.pl - Przedsiębiorstwo Wielobranżowe DA-MI, Al. Zjednoczenia 118, 65-120 Zielona Góra, tel. 607-324-952, tel. 068 322-33-61, fax 068 322-33-62, [email protected] Świdnica ------PKS Zielona Góra, ul. Jana z Kolna 2a 65-014 Zielona Góra, tel. 068 322-04-00, www.pks.pl Zielona Góra – gmina ------Dworzec Autobusowy Zielona Góra, www.pks.zgora.pl, Dworcowa 2, 65-019 Zielona Góra, tel. 068 322-04-21

POWIAT ŻAGAŃSKI Iłowa ------Przystanek autobusowy w Iłowej przy ul. Pułaskiego Małomice ------PKS Nowa Sól sp. z o.o. ul. Przyszłość 1, tel. 068 387-40-51, www.pks.nowasol.pl - Miejskie Zakład Komunikacji sp. z o.o. ul Młynarska 6, 68-100 Żagań, tel. 068 477-37-51, www.mzk.zagan.pl Niegosławice ------Obsługiwany przez Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Nowej Soli i Głogowie (www.intertranspks.com; www.pks.nowasol.pl) Szprotawa ------PKS - dworzec autobusowy, ul. Kolejowa, 67- 300 Szprotawa, tel. 068 376-26-25 Wymiarki ------Gmina z okolicznymi miejscowościami na połączenie komunikacyjne: z Żaganiem, Żarami, Iłową – Przedsiębiorstwo Komunikacji Samocho- dowej S.A., Żary, ul. Okrzei 31-33, 68-200 Żary z Żarami „Lubuszanin” Przewóz Osób, ul. Staszica 42, 68-200 Żary z Żaganiem – Miejski Zakład Komunikacyjny Sp. z o.o. w Żaganiu, ul. Młynarska 6, 68-100 Żagań

174 Transport i komunikacja – Autobusowy

Żagań – miasto ------PKS Żary, dworzec autobusowy Żagań, ul. Ks. Żaganny, tel. 068 477- 39-70, 068 477-39-71

POWIAT ŻARSKI Lipinki Łużyckie ------PKS S.A., ul. Okrzei 31-33, 68-200 Żary - MZK Sp. z o.o., ul. Młynarska 6, 68-100 Żagań Lubsko ------Dworzec Autobusowy PKS S.A., ul. Strażacka 2 a, Lubsko, tel. 068 457-36-64 Łęknica ------PKS S.A. Żary, ul. Okrzei 31-33, 68-200 Żary, www.pks.zary.pl - Usługi transportowe (BUS 19 os.) OKSIR Łęknica, ul. Wojska Polskiego 2, tel. 068 375-34-75, www.oksir.pl Trzebiel ------Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej S.A. Żary, ul. Okrzei 31-33, 68-200 Żary - „Lubuszanin” Przewóz Osób Tomasz Abramowicz, ul. Staszica 42, 68-200 Żary Tuplice ------Przystanek PKS w Tuplicach przy ulicy Mickiewicza Żary – miasto ------Dworzec PKS, ul. Ułańska 1, tel. 0 68 479-44-66

MIEJSKI

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Przystanki ul. Mickiewicza, ul. Leśna Deszczno ------Autobusy MZK linii 112, 116, 118, 216, - Miejski Zakład Komunikacji, Centrum Obsługi Klienta, ul. Drzymały 10, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095 728-79-04, www.mzk-gorzow.com.pl Kłodawa ------Teren gminy obsługuje MZK Gorzów Wlkp. Santok ------Miejscowości leżące w bezpośrednim sąsiedztwie Gorzowa są obsłu- giwane przez autobusy MZK Gorzów – Czechów i Wawrów

POWIAT KROŚNIEŃSKI Gubin – miasto ------PKS, Obrońców Pokoju 15, 66-620 Gubin, tel. 068 359-32-97

POWIAT SŁUBICKI Słubice ------Komunikacja miejska w Słubicach obsługiwana jest przez autobusy Transhand Słubice, realizuje przewozy pasażerskie w komunikacji

175 Transport i komunikacja – Miejski

miejskiej i podmiejskiej na terenie miasta i gminy Słubice oraz na terenie wszystkich gmin powiatu słubickiego

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Czerwieńsk ------MZK Zielona Góra - Płoty - Czerwieńsk - Wysokie - Nietków - Laski Świdnica ------MZK Zielona Góra, ul. Chemiczna 8, 65-713 Zielona Góra, tel. 068 452-04-50, www. mzk.zgora.pl Zielona Góra – gmina ------Miejski Zakład Komunikacji w Zielonej Górze, ul. Chemiczna 8, 65-713 Zielona Góra, tel. 068 452-04-50

POWIAT ŻAGAŃSKI Żagań – miasto ------MZK Żagań, ul. Młynarska 6, tel. 068 470-07-80, 068 477-37-51

POWIAT ŻARSKI Tuplice ------Przystanek MZK w Tuplicach przy ulicy Mickiewicza Żary – miasto ------PKS S.A. w Żarach, ul. Okrzei 31-33, 68-200 Żary, tel. 068 470-81-00, www.pks.zary.pl, [email protected] - MZK Sp. z o.o. w Żaganiu, ul. Młynarska 6, 68-100 Żagań, tel. 068 477-37-51, www.mzk.zagan.pl, [email protected]

TAKSÓWKI

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Taxi osobowe tel. kom. 603-136-505, 604-892-451 Kostrzyn ------ul. Dworcowa (Dworzec PKP) 095 752-56-26 lub 095 752-55-95 - ul. Narutowicza (Szpital) - ul. Sikorskiego (Bazar) Witnica ------1 taksówka, firma Bodzio, tel. kom. 500-355-354

POWIAT KROŚNIEŃSKI Gubin – miasto ------Euro Radio Taxi, ul. Plater 9c, 66-620 Gubin, tel. 068 359-66-44 - Inter Radio Taxi, ul. Piastowska 2, 68-200 Gubin, tel. 068 9623 - Bis Taxi - Postój taksówek, ul. Obrońców Pokoju 19, 66-620 Gubin, tel. 068 359-33-31 Krosno Odrzańskie ------Transport Drogowy Osób, ul. 22 lipca, 66-600 Krosno Odrzańskie - Inter Radio Taxi, ul. Emilii Plater, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 800-156-793

176 Transport i komunikacja – Taksówki

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------TAXI, przy PKP i PKS oraz Ratuszu, tel. 095 741-70-22, 095 741-22- 22, 095 741-10-22 Skwierzyna ------tel. kom. 601-775-463 - tel. kom. 502-613-742

POWIAT NOWOSOLSKI Kożuchów ------Postój na ul. Daszyńskiego Nowa Sól – miasto ------Postój taksówek - ul. Witosa, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 387-2819, - Taksówka bagażowa - Kostrzewski Jan, ul. Muzealna 22/4, tel. kom. 601-756-614 - Postój taksówek - dworzec PKP, tel. 068 387-27-19

POWIAT SŁUBICKI Rzepin ------Postój taxi znajduje się w Rzepinie przy Dworcu PKP i PKS, tel. 095 759-65-40 Słubice ------Postój taksówek, ul. Seelowska, 69-100 Słubice, tel. 095 758-23-48

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Drezdenko ------Taxi 3 – Marian Pikuła, Drezdenko, tel. 095 762-12-29 lub kom. 696-449-139 - Taksówka osobowa, Gajewczyk Marian – ul Kopernika nr 17, lok. 2, tel. kom. 604-505-548 - Taksówka osobowa, Walerian Grotus, ul. Niepodległości 30/4, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-16-21, tel. kom. 604-282-245 - Krzyż Wlkp. Ryszard Kluska, tel. kom. 604-334-859

POWIAT SULĘCIŃSKI Sulęcin ------Postój taksówek w Sulęcinie, Pl. Czarnieckiego, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-23-88 - Taksówka Edmund Sadlak, tel. kom. 605-136-740 - Taksówki Sulęcin, tel. 095 755-23-88 Torzym ------Postój taksówek przy pl. Wolności w Torzymiu – przewoźnicy indywidualni

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Świebodzin ------City Taxi, Pl. Dworcowy, 66-200 Świebodzin, tel. 068 381-99-99 - Ampulski Jerzy – taksówka osob.-bagażowa, ul. Żaków 10, kom. 604-838-165

177 Transport i komunikacja – Taksówki

POWIAT WSCHOWSKI Wschowa ------Postój taksówek znajduje się na ul. Niepodległości, 67-400 Wschowa tel. 065 540-29-83, tel. 065 540-16-45, tel. kom. 601-891-390

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Nowogród Bobrzański ------TAXI Magiełda Janusz, ul. Generała Waltera 3, 66-010 Nowogród Bobrz. Sulechów ------Postój taksówek osobowych, 66-100 Sulechów, pl. bp. Pluty, tel. 068 385-23-23

POWIAT ŻAGAŃSKI Szprotawa ------TAXI - postój taksówek, ul. Katedralna, 67- 300 Szprotawa, tel. 068 376-24-04 Żagań – miasto ------Mario Radio Taxi, ul. Szprotawska 57, tel. 068 377-36-05 - Radio Echo Taxi, ul. Nocznickiego 48/2,tel. kom. 693-371-258 - Personal Taxi, ul. Klonowa 26, tel. 068 9628 - Taksówka osobowa - Hylicki Leszek, ul. Libelta 9/12, 68-100 Żagań, tel. kom. 600-591-982 - "Inter Radio Taxi", ul. Nocznickiego, 68-100 Żagań, tel. 800-156-793 - Taksówka osobowa - Koza Janusz, tel. kom. 503-771-319 - Taksówka osobowa - Mikołajczyk Rafał, tel. kom. 608-815-062 - Postój taksówek osobowych, tel. kom. 683-772-600 - Taksówka osobowa - Tracz Jerzy, tel. 602-498-774, 068 377-69-18, 9628 - HALO Taxi, tel. kom. 505-306-390

POWIAT ŻARSKI Lubsko ------Taxi, ul. Przemysłowa, Lubsko. tel. 068 372-08-35 - Taxi, pl. Wolności, Lubsko, tel. 068 372-01-08 Trzebiel ------TAXI – „Adam” Trzebiel, tel. kom. 510-526-950 Żary – miasto ------Postój Taxi, ul. Długosza, tel. 068 374-36-55 - Taxi PLUS, ul. Wieniawskiego 2c, tel. 068 375-85-85, 608-558-585 - Taxi Żary, tel. kom. 607-242-655, 607-242-656, 609-532-155 - Inter Radio Taxi, ul. Jagiełły, tel. 068 9623 - Tele Taxi, ul. Podchorążych, tel. 068 374-50-50 - Radio Taxi Bis, tel. 068 919 - Postój Taxi, ul. Ratuszowa

178 Transport i komunikacja – Wypożyczalnie samochodów WYPOŻYCZALNIE SAMOCHODÓW

POWIAT MIĘDZYRZECKI Trzciel ------Quady, samochody terenowe – tor wyścigowy, Marek Jasiński, Rybo- jady 20, 66-320 Trzciel, tel. kom. 603-785-753

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Strzelce Krajeńskie ------Prywatne Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe (Wypożyczalnie sa- mochodów i autoholowanie), ul. Gorzowska 6, tel. 095 763-11-01, tel. kom. 507-105-200

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------„Kosas” Babimost, ul. Kargowska 64, 66-110 Babimost, tel. kom. 607- 805-990, [email protected]

WAŻNE ADRESY

URZĘDY

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Urząd Gminy Bogdaniec, ul. Mickiewicza 45, tel. 095 751-02-10, fax 095 751-02-09 Deszczno ------Urząd Gminy Deszczno, 66-446 Deszczno 63, www.deszczno.pl Kłodawa ------Urząd Gminy Kłodawa ul. Gorzowska 40, 66-415 Kłodawa, tel. 095 721-66-60, [email protected], www.klodawa.pl Kostrzyn ------Urząd Miasta, ul. Kopernika 1, 66-470 Kostrzyn nad Odrą, tel. 095 727-81-00, www.kostrzyn.pl Lubiszyn ------Urząd Gminy Lubiszyn, Plac Jedności Robotniczej 1, 66-433 Lubiszyn, tel. 095 727-71-30, www.lubiszyn.pl Santok ------Urząd Gminy w Santoku, ul. Gorzowska 59, 66-431 Santok, tel. 095 728-75-10, www.santok.pl Witnica ------Urząd Miasta i Gminy w Witnicy, ul. KRN 6, 66-460 Witnica, tel. 095 721- 64-40, 095 721-64-53, www.witnica.pl

179 Ważne adresy – Urzędy

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Urząd Gminy Bobrowice, 66-627 Bobrowice 131, www.bip.bobrowice.pl, tel. 068 391-32-80 Bytnica ------Urząd Gminy w Bytnicy – Bytnica 52, 66-630 Bytnica, www.bytnica.pl Dąbie ------Urząd Gminy Dąbie, ul. Szeroka 4, 66-615 Dąbie, tel. 068 383-51-48, 068 383-21-61, fax 068 383-21-48, [email protected], www.dabie.pl Gubin – miasto ------Urząd Miejski w Gubinie, ul. Piastowska 24, 66-620 Gubin, tel. 068 455-81-00, fax 068 455-81-02, [email protected], www.gubin.pl Gubin – gmina ------Urząd Gminy Gubin, ul. Piastowska 24 A, 66-620 Gubin, tel. 068 359-44-72 Krosno Odrzańskie ------Urząd Miasta, ul. Parkowa 1, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 068 383- 50-17, [email protected], www.krosnoodrzanskie.pl Maszewo ------Urząd Gminy, 66-614 Maszewo, Maszewo 71, tel. 068 383-13-21

POWIAT MIĘDZYRZECKI Bledzew ------Urząd Gminy Bledzew, ul. Kościuszki 16, 66-350 Bledzew, www.bledzew.pl Międzyrzecz ------Urząd Miejski w Międzyrzeczu, Rynek 1, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742-69-64, 095 742-69-30, www.miedzyrzecz.pl Przytoczna ------Urząd Gminy, 66-340 Przytoczna, ul. Rokitniańska 4, tel. 095 749-43- 10, fax 749-43-11, www.przytoczna.pl Pszczew ------Urząd Gminy Pszczew, ul. Rynek 13, tel. 095 749-23-11, 095 749-23- 10, fax 095 749-23-12 Skwierzyna ------Urząd Miejski, ul. Rynek 1, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 721-65-10, www.skwierzyna.pl, [email protected] Trzciel ------Urząd Miasta i Gminy, 66-320 Trzciel, ul. Poznańska 22, tel./fax 095 743- 14-00, [email protected], [email protected], www.trzciel.pl

POWIAT NOWOSOLSKI Bytom Odrzański ------Urząd Miejski, Rynek 1, 67-115 Bytom Odrzański, tel. 068 388-40-22, www.bytomodrzanski.pl Kolsko ------Urząd Gminy, ul. Piastowska 12, 67-415 Kolsko, tel. 068 352-41-77, www.kolsko.pl

180 Ważne adresy – Urzędy

Kożuchów ------Urząd Miejski w Kożuchowie, 67-120 Kożuchów, Rynek 1a, tel. 068 355-59-40 do 68, fax 068 355-28-68, [email protected], [email protected] Nowa Sól – miasto ------Urząd Miejski, ul. M.J. Piłsudskiego 12, 67-100 Nowa Sól, centrala tel. 068 459-03-00 - Starostwo Powiatowe, ul. Moniuszki 3b, tel. 068 458-68-00, Nowa Sól – gmina ------Urząd Gminy w Nowej Soli, ul. Moniuszki 3a, 67-100 Nowa Sól, tel. 068 387-20-16, www.gminanowasol.pl Nowe Miasteczko ------Urząd Miejski Nowe Miasteczko, Rynek 2, 67-124 Nowe Miasteczko, tel. 068 388-81-52, www.nowemiasteczko.pl Otyń ------Urząd Gminy w Otyniu, 67-106 Otyń, ul. Rynek 1, tel. 068 355-02-15, www.otyn.pl Siedlisko ------Urząd Gminy w Siedlisku, pl. Zamkowy 6,67-112 Siedlisko, tel. 068 388-32-11, www.siedlisko.wp.pl, [email protected]

POWIAT SŁUBICKI Cybinka ------Urząd Miejski w Cybince, ul. Szkolna 5, 69-108 Cybinka, tel. 068 391- 14-40, www.cybinka.pl Górzyca ------Urząd Gminy Górzyca, ul. 1 Maja 1, 69-113 Górzyca, tel. 095 759-12- 11, fax 095 759-18-82 Ośno Lubuskie ------Urząd Miasta i Gminy, ul. Rynek 1, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-60-29 Rzepin ------Urząd Miejski w Rzepinie, Plac ratuszowy 1, 69-110 Rzepin, tel. 095 759-62-54, fax 095 759-64-78, www.rzepin.pl, [email protected] Słubice ------Urząd Miejski, ul. Akademicka 1, 69-100 Słubice, tel. 095 737-20-00, fax 095 758-28-80 - Starostwo Powiatowe, ul. Piłsudskiego 20, 69-100 Słubice, tel. 095 759-20-10 - Powiatowy Urząd Pracy, ul. Piłsudskiego 19, 69-100 Słubice, tel. 095 758-36-08 - Urząd Skarbowy, ul. Wojska Polskiego 155, 69-100 Słubice, tel. 095 758-32-57 - Sąd Rejonowy, ul. Jedności Robotniczej 15, 69-100 Słubice, tel. 095 758-24-66 - Prokuratura Rejonowa, ul. Konstytucji 3 Maja 6, tel. 095 758-40-21

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Urząd Miejski w Dobiegniewie, ul. Dembowskiego 2, tel. 095 761-10- 01, fax 095 761-10-41, [email protected], www.dobiegniew.pl

181 Ważne adresy – Urzędy

Drezdenko ------Urząd Miasta i Gminy, ul. Warszawska nr 1, 66-530 Drezdenko, tel. 095 762-02-02 Stare Kurowo ------Urząd Gminy Stare Kurowo, ul. Daszyńskiego 1, 66-540 Stare Kurowo, tel. 095 761-50-52, fax 095 761-51-02, www.starekurowo.pl, [email protected] Strzelce Krajeńskie ------Urząd Miejski w Strzelcach Krajeńskich, Al. Wolności 48, tel. 095 763- 11-30, www.strzelce.pl, [email protected] - Starostwo Powiatowe w Strzelcach Krajeńskich, ul. Ks. St. Wyszyńskiego 7, tel. 095 763-23-80, 095 763-11-26, www.fsd.pl, [email protected] - Sąd Rejonowy w Strzelcach Krajeńskich, ul. Rynek 2-3, tel. 095 763-21-55, www.strzelcesr.emkan.dmkhosting.net, [email protected] - Prokuratura Rejonowa w Strzelcach Krajeńskich, ul. Gorzowska 38, tel. 095 763-29-41, 095 763-11-96 Zwierzyn ------Urząd Gminy Zwierzyn, ul. Wojska Polskiego 8, 66-542 Zwierzyn, tel. 095 761-75-80, fax 095 761-71-05, www..zwierzyn.pl, [email protected], [email protected]

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Urząd Gminy Krzeszyce, ul. Skwierzyńska 16, 66-435 Krzeszyce, tel. 095 757-31-61 do 64, [email protected] Lubniewice ------Urząd Miejski w Lubniewicach, ul. Jana Pawła II 51, 69-210 Lubniewice, tel. 095 755-70-52 do 55, fax 095 755-81-86, www.lubniewice.pl Słońsk ------Gmina Słońsk ul. Sikorskiego 15, tel. 095 757-22-71do 4, fax 095 757- 22-68, www.slonsk.pl Sulęcin ------Urząd Miejski w Sulęcinie, ul. Lipowa 18, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755- 36-01, fax 095 755-21-22, www.sulecin.pl, [email protected] - Starostwo Powiatowe w Sulęcinie, ul. Lipowa 18, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-52-43, www.powiatsulecinski.pl, [email protected] Torzym ------Urząd Miejski w Torzymiu, 66-235 Torzym, ul. Wojska Polskiego 32, tel. 068 341-30-12, 341-30-25, fax 068 341-31-81, [email protected]

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Urząd Gminy Lubrza, ul. Świebodzińska 68, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-30-21, [email protected], www.lubrza.pl Łagów ------Urząd Gminy Łagów, ul. 1 Lutego 7 66-220 Łagów, www.lagow.pl Skąpe ------Urząd Gminy Skąpe, 66-213 Skąpe 65, www.skape.pl

182 Ważne adresy – Urzędy

Szczaniec ------Urząd Gminy w Szczańcu, Szczaniec 73, 66-225 Szczaniec, tel. 068 341-07-00, fax 068 341-03-79, www.bip.szczaniec.pl Świebodzin ------Urząd Miejski, 66-200 Świebodzin, ul. Rynkowa 2, tel. 068 475-08-80 Zbąszynek ------Urząd Miejski w Zbąszynku, ul. Rynek 1, 66-210 Zbąszynek, tel. 068 384-91-39, 068 384-91-40, www.zbaszynek.pl

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Urząd Miejski w Sławie, ul. Henryka Pobożnego 10, 67-410 Sława, www.slawa.pl Szlichtyngowa ------Urząd Miasta i Gminy w Szlichtyngowej, ul. Rynek 1, 67-407 Szlichtyngowa, tel. 065 549-24-31, [email protected], www.umig.szlichtyngowa.org Wschowa ------Prokuratura Rejonowa, ul. Garbarska 11, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-79-95 - Sąd Okręgowy, Pl. Kosynierów 1c, 67-400 Wschowa, tel./fax: 065 540- 15-23, www.wschowa.sr.gov.pl, [email protected] - Powiatowy Urząd Pracy, ul. Łazienna 2a, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-28-68, www.pupwschowa.samorzady.pl, [email protected] - Urząd Skarbowy, ul. Zielony Rynek 7, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-80-60, www.us-wschowa.iskarb.pl, [email protected]

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Urząd Miejski w Babimoście, Rynek 3, 66-110 Babimost, tel. 068 351-20-34, 068 351-38-61, fax 068 351-20-28, [email protected], www.babimost.pl Bojadła ------Urząd Gminy, ul. Sulechowska 35, tel. 068 352-33-32, www.bojadla.pl, [email protected] Czerwieńsk ------Urząd Gminy i Miasta w Czerwieńsku, ul. Rynek 25, tel. 068 327-80- 41, 068 327-85-65, fax 068 327-80-91, [email protected], [email protected] Kargowa ------Urząd Miejski, 66-120 Kargowa, ul. Rynek 33, tel. 068 352-51-31, fax 068 352-50-29, [email protected], www.kargowa.pl Nowogród Bobrzański ------Urząd Miejski w Nowogrodzie Bobrzańskim, ul. Słowackiego 11, 66- 010 Nowogród Bobrzański, [email protected], nowogrodbobrz.pl, tel./fax 068 329-09-62, 068 329-09-63 Sulechów ------Urząd Miejski Sulechów, Plac Ratuszowy 6, 66-100 Sulechów, tel. centrala: 068 385-11-00, sekretariat Burmistrza: 068 385-11-13, Przewodniczący Rady Miejskiej: 068 385-22-77, fax 068 385-46-86, www.sulechow.pl, [email protected]

183 Ważne adresy – Urzędy

Świdnica ------Urząd Gminy Świdnica, ul. Długa 38 66-008 Świdnica, tel. 068 327-31-15, fax 068 327-31-27, www.swidnica.zgora.pl Trzebiechów ------Urząd Gminy Trzebiechów, 66-132 Trzebiechów, ul. Sulechowska 2, tel. 068 351-41-31 Zabór ------Urząd Gminy ma swoją siedzibę przy ul. Lipowej 15 w Zaborze, tel. 068 321-83-00, fax 068 321-83-01 Zielona Góra – gmina ------Urząd Gminy Zielona Góra, 65-021 Zielona Góra, ul. Dąbrowskiego 41, [email protected], www.gminazg.pl, tel. 068 475-56-70, fax 068 475-56-60

POWIAT ŻAGAŃSKI Brzeźnica ------Urząd Gminy Brzeźnica, ul. Zielonogórska 30, 68-112 Brzeźnica, tel. 068 377-13-01 Gozdnica ------Urząd Miejski, 68-130 Gozdnica, ul. Świerczewskiego 2, tel./fax 068 360-10-76, www.gozdnica.pl, [email protected] Iłowa ------Urząd Miejski w Iłowej, 68-120 Iłowa, ul. Żeromskiego 27, tel. 068 368- 14-00, fax 068 368-14-01, [email protected], www.ilowa.pl Małomice ------Urząd Miejski w Małomicach, Pl. Konstytucji 3 Maja 1, 67-320 Małomi- ce, tel. 068 376-90-27, www.malomice.pl Niegosławice ------Urząd Gminy Niegosławice, Niegosławice 55, tel. 068 378-10-38 Szprotawa ------Urząd Miejski w Szprotawie, ul. Rynek 45, 67-300 Szprotawa, tel. 068 376-38-11, 068 376-25-11, www.szprotawa.pl Wymiarki ------Urząd Gminy Wymiarki, ul. Księcia Witolda 5, 68-131 Wymiarki, tel. 068 360-40-45, fax 068 360-40-62, [email protected], www.wymiarki.pl Żagań – miasto ------Urząd Miasta Żagań, pl. Słowiański 17, tel. 068 477-10-40, fax 068 477-10-17 Żagań – gmina ------Urząd Gminy Żagań, ul. Armii Krajowej 9, 68-100 Żagań, tel. 068 377- 70-21, 068 458-48-00, www.gminazagan.pl

POWIAT ŻARSKI Brody ------Urząd Gminy Brody, ul. Rynek 2, 68-343 Brody, tel. 068 371-21-55, www.brody.pl Jasień ------Urząd Miasta w Jasieniu, ul. XX-lecia 20, 68-320 Jasień, tel. 068 457- 88-72, www.jasien.com.pl

184 Ważne adresy – Urzędy

Lipinki Łużyckie ------Urząd Gminy Lipinki Łużyckie, ul. Główna 9, 68-213 Lipinki Łużyckie, tel. 068 362-62-30 Lubsko ------Urząd Miejski w Lubsku, pl. Wolności 1, Lubsko, tel. 068 457-61-01, fax 068 457 61-00, ul. Powstańców Wielkopolskich 3, tel. 068 457-62- 00, fax 068 457-62-22 Łęknica ------Urząd Miasta w Łęknicy, ul. Żurawska 1, 68-208 Łęknica, tel. 068 362-47-03, 068 362-47-17, [email protected], [email protected], www.leknica.pl Przewóz ------Urząd Gminy w Przewozie, Plac Partyzantów 1, 68-132 Przewóz, tel./fax 068 362-32-87, www.przewoz.com.pl Trzebiel ------Urząd Gminy Trzebiel, ul. Żarska 41, 68-212 Trzebiel, tel. 068 375-68- 22 www.trzebiel.pl Tuplice ------Urząd Gminy, ul. Mickiewicza 27, 68-219 Tuplice, tel. 068 362-57-20, www.tuplice.pl Żary – miasto ------Urząd Miejski Żary, Rynek 1-5, 68-200 Żary, www.zary.pl Żary – gmina ------Urząd Gminy w Żarach, Al. Jana Pawła II 6, 68-200 Żary, tel. 068 470- 73-00, 068 470-73-01, www.gminazary.pl

PUNKTY GASTRONOMICZNE

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Restauracja "Zbyszko" Bogdaniec, ul. Mickiewicza 25 - Zajazd "Pod Klonem" Bogdaniec, ul. Mickiewicza 35 - Bar "ZORRO" Jenin, ul. Gorzowska 25

POWIAT MIĘDZYRZECKI Pszczew ------Kawiarnia "Mercury", ul. Poznańska 27, tel. 095 749-23-23 - Bar "U Szewca", ul. Rynek 23, www.baruszewca.za.pl - Motel "Przystań", ul. Międzyrzecka, tel. 095 749-12-66

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – gmina ------Restautracja „Zajazd we Młynie“, Lubięcin 117 a

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Restauracja „Słoneczna” – Górzyca, ul. Słoneczna 1a - Bar „Co nieco” – Górzyca, ul. Świerczewskiego 1

185 Ważne adresy – Punkty gastronomiczne

- Bar „Casablanca” – Górzyca, ul. Kostrzyńska 1 - Bar małej gastronomii w Owczarach

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Strzelce Krajeńskie ------Restauracja „Zacisze”, ul. Słowackiego 15 a, tel. 095 763-21-65, tel. kom. 501-054-104, [email protected], www.zacisze.strzelce.com - Pub "Eden" ul. Mickiewicza (róg ul. Zachodniej 3), tel. 095 763-20-16 - Kawiarnia „Milenium”, ul. Południowa 15, tel. kom. 600-012-779 - Cafe Rynek, ul. Rynek, tel. kom. 509-377-041, 509-377-049 - Kawiarnia „Charlie”, Cafe Bar, ul. Ludowa 1, tel. 095 763-29-38

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Kawiarnia „Czardasz”, ul. Wolsztyńska 37 - Punkt Małej Gastronomii, ul. Piłsudskiego - Pizzeria „Pepino”, ul. Żwirki i Wigury - Bar Bistro Stacja Paliw Romix, ul. Leśna

POWIAT ŻARSKI Lubsko ------Bar Szybkiej Obsługi „Eliasz”, pl. Wolności 6, Lubsko, tel. 068 372-14-74 - Bar „Kasyno”, ul. E. Plater, Lubsko, tel. 068 372-31-64 - Restauracja "Duet", ul. Reja 3, Lubsko, tel. 068 372-11-22 - Restauracja „Jaskółka”, ul. Krakowskie Przedmieście 25, Lubsko, tel. 068 372-07-32 - Pizzeria „Marco-Polo" pl. Wolności 18, Lubsko, tel. 068 372-18-36 - Bar Gastronomiczny „Figaro" ul. Bohaterów 14 c, Lubsko - Kawiarnia „Emocja" ul. Krakowskie Przedmieście 6, Lubsko, tel. 068 372-18-43 - Kawiarnia „Eden”, ul. Staffa 9, Lubsko, tel. 068 372-02-64 - Kawiarnia „Irena", ul. Słowackiego 20, Lubsko, tel. 607-252-777

186 Ważne adresy – Służba zdrowia

SŁUŻBA ZDROWIA

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, 66-450 Bogdaniec, ul. Leśna 9, tel/fax 095 751-00-54 - Apteka „Bogdanka”, 66-450 Bogdaniec, ul. Mickiewicza 25, tel. 095 751-09-90 - Apteczny Punkt "Aloes", 66-450 Bogdaniec, ul. Leśna 9, tel. 095 751- 02-96 Deszczno ------Ośrodek zdrowia w Deszcznie: Deszczno 71, 66-446 Deszczno, tel. 095 751-31-29 - Ośrodek zdrowia w Krasowcu: Krasowiec 29, 66-446 Deszczno, tel. 095 751-16-70 - Apteka: Deszczno 71, 66-446 Deszczno, tel. 095 727-84-32, 095 727- 84-33 Witnica ------Służba zdrowia: ul. Piaskowa 4, Medicus, tel. 095 751-69-60 - Eskulap tel. 095 751-40-86 - Apteki: ul. Piaskowa 4, tel. 095 751-53-58 i ul. Rutkowskiego 8, tel. 095 751-60-77

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Terapia” w Bobrowicach, 66-627 Bobrowice 23, tel. 068 391-32-12 - Punkt apteczny w Bobrowicach, 66-627 Bobrowice 105, tel. 068 391- 34-14 Dąbie ------NZOZ Przychodnia Lekarska VISANA J.Kogut, ul. Główna 2E, 66-615 Gronów, tel./fax 068 383-21-92 - SP ZOZ Szpital Powiatu Krośnieńskiego, ul. Piastów 3, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-50-39, 068 383-50-59 Krosno Odrzańskie ------SP ZOZ Szpital Powiatu Krośnieńskiego w Krośnie Odrz., ul. Piastów 3, 66-600 Krosno Odrzańskie, tel. 068 383-50-39, fax 068 383-53-28, www.spzozspk.pl, [email protected]

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------Odział Pomocy Doraźnej i Przyjęć, ul. Konstytucji 3 Maja 35, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 742-82-81 - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Konstytucji 3 Maja 32, 66-300 Międzyrzecz, tel. 095 741-22-04 Przytoczna ------Apteka w Przytocznej, ul. Główna 1 a, 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-36-90 - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Główna 1 a, 66-340 Przy- toczna, tel. 095 749-30-40

187 Ważne adresy – Służba zdrowia

Pszczew ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Praktyka lekarza ogólnego, ul. Rynek 4, tel. 095 748-92-09 - Gabinet Stomatologiczny, ul. Rynek 4, tel. 095 749-15-52 - Apteka, ul. Rynek 4, tel. 095 749-11-83 Skwierzyna ------NZOZ Szpital im. dr.n. med. Radzimira Śmigielskiego, 66-440 Skwie- rzyna, ul. Szpitalna 5, tel. 095 717-00-39 Trzciel ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "VITA", ul. Armii Czerwonej 16, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-10-11, tel. kom. 605-930-000 - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "VITA", ul. Świerczewskiego 4, 66-304 Brójce, tel. 095 743-40-26, tel. kom. 605-920-000 - Prywatny Gabinet Stomatologiczny Wiesława Świątczak, ul. Poznań- ska 27, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-12-57

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – miasto ------Pogotowie Ratunkowe, Szpital Rejonowy, ul. Chałubińskiego 7, tel. 068 387-75-00 Siedlisko ------Ośrodek Zdrowia, tel. 068 388-32-12

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Ośrodki Zdrowia: Górzyca, ul. Kostrzyńska, tel. 095 759-12-96; Czar- nów, ul. Stańska, tel. 095 759-12-84 Ośno Lubuskie ------Przychodnia Zdrowia, ul. Rybacka 3 A, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-60-36 - Apteka Arnica, ul. Kopernika 8, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757- 60-25 Słubice ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Mickiewicza 5, 69-100 Słubice, tel. 095 758-20-30

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Apteka św. Marcina, ul. Sienkiewicza 2, tel. 095 761-10-39 Drezdenko ------Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, 66-530 Drezdenko, ul. Piłsudskiego 8, tel. 095 762-05-10 Strzelce Krajeńskie ------NZOZ Lekarska Spółka Partnerska, Al. Piastów 17, tel. 095 763-11-81 - Indywidualna Praktyka Lekarza Rodzinnego, Al. Piastów 17, tel. 095 763-25-57 - Indywidualna Praktyka POZ, Al. Piastów 17, tel. 095 763-25-57 - Grupowa Praktyka Położnej i Pielęgniarek Rodzinnych, Al. Piastów 17 - Usługi Fizjoterapeutyczne, Al. Piastów 17 - NZOZ Zakład Radiologii, Al. Piastów 17

188 Ważne adresy – Służba zdrowia

- NZOZ Laboratorium Analityczne „Analizator” s.c., Al. Piastów 17 - Gabinet Zabiegowy, Al. Piastów 17 - Centrum Powiadamiania Ratunkowego, ul. Wyzwolenia 7, tel. 095 763-90-50 - Podstawowa Opieka Zdrowotna Nocna i Świąteczna Ambulatoryjna, ul. J. Słowackiego 17, tel. 095 763-28-25 - Apteka „Sagittarius”, ul. Wyzwolenia 2, tel. 095 763-29-65 - Apteka Leków Gotowych, ul. J. Słowackiego 17, tel. 095 763-90-27 - Apteka „Katedralna”, ul. B. Chrobrego 6, tel. 095 763-44-77 - Zielarnia Medyczna „Natura”, ul. B. Chrobrego 9a, tel. 095 763-49-00 - Zielarnia Medyczna „Sagittarius Duo”, ul. Targowa 8 Zwierzyn ------Ośrodek Zdrowia, ul. Wojska Polskiego 8, 66-542 Zwierzyn, tel. 095 761-71-01 - Ośrodek Zdrowia, ul. Santocka 7a, 66-542 Górki Noteckie, tel. 095 761-81-18 - Ośrodek Zdrowia, 66-542 Gościmiec, tel. 095 761-87-70 - Apteka Remedium, ul. Wojska Polskiego 58, 66-542 Zwierzyn, tel. 095 761-71-04

POWIAT SULECIŃSKI Słońsk ------Ośrodki Zdrowia, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Nasze Zdrowie” w Słońsku, ul. Puszkina 22, tel. 095 757-22-17 Sulęcin ------Szpital Powiatowy w Sulęcinie, ul. W. Witosa 7, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-24-31 Torzym ------Lubuski Specjalistyczny Szpital Pulmonologiczno-Kardiologiczny w Torzymiu, ul. Wojska Polskiego 52, 66-235 Torzym, tel. 068 341-30-72 - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Praktyka Lekarza Rodzinnego Lesław Widera, ul. Wojska Polskiego 52, 66-235 Torzym, tel. 068 341-36-20 - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Boczów, ul. Sikorskiego 5, 66-235 Torzym, lek. Jolanta Król, czwartek – lek. G. Hein, tel. 068 341-40-80 - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Gądków Wielki, ul. Wojska Polskiego 17, 66-235 Torzym, lek. Gabriela Hein, tel. 068 341-44-17

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Skąpe ------Punkt apteczny, 66-213 Skąpe, tel. 068 341-91-14 Szczaniec ------Praktyka Lekarza Rodzinnego, Szczaniec 190, 66-225 Szczaniec, tel. 068 341-02-19 - Punkt Apteczny, Szczaniec 73a, 66-225 Szczaniec, tel. 068 341-05-58 Świebodzin ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Nowy Szpital w Świebodzinie”, ul. Młyńska 6, 66-200 Świebodzin, tel. 068 382-28-41, fax 068 382-44- 08, www.swiebodzin.nowyszpital.pl

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Pogotowie Ratunkowe, 67-410 Sława, Ogrodowa 1, tel. 068 356-62-99

189 Ważne adresy – Służba zdrowia

Wschowa ------Apteka Pod Wagą, ul. Cicha 5, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-41-79, - Apteka Osiedlowa, ul. Zielona 21, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-49-94 - Apteka Iris, ul. Niepodległości 19, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-10-65 - Apteka Pod Orłem, ul. Bohaterów Westerplatte 9, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-12-07 - Apteka Remedium, ul. Kilińskiego 7, 67-400 Wschowa

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Gminny Ośrodek Zdrowia, ul. Gagarina 18, 66-110 Babimost, tel. 068 351-20-24 - Praktyka Lekarza Rodzinnego, ul. Skoczków 1, 66-110 Babimost, tel. 068 351-23-95 Kargowa ------Praktyka lekarza rodzinnego, 66-120 Kargowa ul. Marchlewskiego 4, tel. 068 352-55-21, 068 352-50-86, 068 352-56-66 - Poradnia stomatologiczna, 66-120 Kargowa, ul. Marchlewskiego 4, tel. 068 352-63-04 - Indywidualna praktyka stomatologiczna, 66-120 Kargowa, ul. Marchlewskiego 4, tel. 068 352-52-17 - Usługi rehabilitacyjne, 66-120 Kargowa ul. Marchlewskiego 4, tel. 068 352-65-83, tel. kom. 606-881-227 Zabór ------Ośrodek Zdrowia, ul. Polna 5, 66-003 Zabór, tel. 068 327-40-86

POWIAT ŻAGAŃSKI Gozdnica ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, 68-130 Gozdnica, ul. Świerczewskiego, tel. 068 360-10-15 Iłowa ------Apteka „Eskulap” mgr Wanda Jedynak, 68-120 Iłowa, ul. Mickiewicza 21, tel. 068 377-43-42 - Apteka „Miejska” 68-120 Iłowa, ul. Kościuszki 12, tel. 068 360-03-83 - Przychodnia Zdrowia „Salus”, 68-120 Iłowa, ul. Kolejowa 7, tel. 068 377-50-99 - Przychodnia Zdrowia „Zdrowie”, 68-120 Konin Żagański 32, tel. 068 377-15-94 Małomice ------Przychodnia Zdrowia, ul. Jana Pawła II, 67-320 Małomice, tel. 068 376-90-23 Niegosławice ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ELVITA" Praktyka Lekarza Rodzinnego dr Elżbieta Łazarów-Janiak, Przychodnia Niegosławice 169a, tel. 068 378-10-65 - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ELVITA" Praktyka Lekarza Ro- dzinnego dr Elżbieta Łazarów-Janiak, Przecław 9, tel. 068 378-11-91 - Apteka Niegosławice, tel. 068 378-14-77 - Punkt Apteczny Przecław 9

190 Ważne adresy – Służba zdrowia

POWIAT ŻARSKI Łęknica ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Zdrowie", ul. Wojska Polskiego, 68-208 Łęknica, tel. 068 375-30-51 Trzebiel ------Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Pogotowie Żarskie z siedzibą w Trzebielu przy ul. Strzeleckiej 8 - Ośrodki Zdrowia: Trzebiel, ul. Żarska 39, tel. 068 375-50-62 Nowe Czaple, ul. Kopalniana 13, tel. 068 375-30-34 Niwica 4, tel. 068 375-35-06 Tuplice ------NZOZ w Tuplicach, ul. Świerczewskiego, tel. 068 375-71-17 Żary – miasto ------Pogotowie Ratunkowe, ul. Serbska 58, tel. 068 374-34-74, fax 068 363-28-48 - Powiatowe Centrum Usługowe Sp. z o. o. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Szpital na Wyspie”, ul. Pszenna 2, tel. 068 475-76-00, fax 068 475-77-00, [email protected], www.szpitalnawyspie.pl - 105 Szpital Wojskowy z Przychodnią, ul. Domańskiego 2, tel. 068 470- 78-88, [email protected]

INNE

POWIAT GORZOWSKI Bogdaniec ------Urząd Pocztowy, 66-450 Bogdaniec, ul. Mickiewicza 28, tel. 095 757-84-31 - Gospodarczy Bank Spółdzielczy w Barlinku, Oddz. Bogdaniec, ul. Mickiewicza 30, 66-450 Bogdaniec, tel. 095 751-00-20 - Stacje benzynowe: Polski Koncern Naftowy Orlen S.A., Bogdaniec, ul. Mickiewicza 23 „NEO” Sp. z o.o. Jenin, ul. Gorzowska 138 - Nadleśnictwo Bogdaniec ul. Leśna 17, tel. 095 751-00-50 - Rewir dzielnicowych Bogdaniec, ul. Mickiewicza 30, tel. 095 751-00-44 Deszczno ------Policja: II Komisariat Policji ul. Bracka 22, 66-400 Gorzów Wlkp., Dzielnicowy na teren Gminy Deszczno – tel. 095 721-23-11 - Straż pożarna: Deszczno 1, 66-446 Deszczno, tel. 095 751-22-34 Kłodawa ------Gminny Ośrodek Kultury z/s w Wojcieszycach ul. Wspólna 45, tel. 095 731-17-45 - Nadleśnictwo Kłodawa, ul. Gorzowska 31, tel. 095 731-14-27 - Leśna Stacja Edukacyjna w Lipach, tel. 095 731-02-50 Witnica ------Poczta Polska, ul. Krasickiego 14, tel. 095 727-84-45 - Miejski Dom Kultury, ul. Gorzowska, www.mdk.witnica.pl, tel. 095 721-64-69 - Komisariat Policji, ul. Rutkowskiego 41, tel. 095 751-50-06 - Ochotnicza Straż Pożarna, tel. 095 751-51-16

191 Ważne adresy – Inne

POWIAT KROŚNIEŃSKI Bobrowice ------Stacja benzynowa w Dychowie - Gminna Biblioteka Publiczna w Bobrowicach, 66-627 Bobrowice 36, tel. 068 391-33-21, Filia w Dychowie, Dychów 39, 66-627 Bobrowice tel. 068 383-11-45 - Komenda Powiatowa Policji w Krośnie Odrzańskim, ul. Świerczewskiego 17, 66-600 Krosno Odrz., www.krosno.lubuska.policja.gov.pl, tel. 068 383-31-00; Dzielnicowy Gminy Bobrowice tel. 068 391-32-11 Dąbie ------Komenda Powiatowa Policji w Krośnie Odrz., ul. Świerczewskiego 17, tel. 068 383-31-00, www.krosno.lubuska.policja.gov.pl - Dzielnicowy Rejonu 4 – mł. asp. Wojciech Frydryszak, tel. 068 383-21-21, tel. kom. 519-534-429 - Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, ul. Sienkiewicza 2a, 66-600 Krosno Odrz., 068 383-50-76, 068 383-97-96, 068 383-87-72, [email protected] Gubin – miasto ------Krosno Odrzańskie ------Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, ul. Sienkiewicza 2a, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-50-76, fax 068 383-01-03, www.pow.krosno-odrz.pl/straz/, [email protected] - Komenda Powiatowa Policji w Krośnie Odrzańskim, ul. Świerczewskiego 17, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-31-11, fax 068 383-31-15, www.krosno.lubuska.policja.gov.pl, [email protected] - Straż Miejska, ul. Parkowa 1, 66-600 Krosno Odrz., tel. 068 383-80-34, [email protected]

POWIAT MIĘDZYRZECKI Międzyrzecz ------BANKOMATY: - BGŻ S.A. – ul. Poznańska 6, Międzyrzecz - BGŻ S.A. – ul. Poznańska 109, Międzyrzecz - BZWBK S.A. – os. Centrum 4, Międzyrzecz - PKO BP S.A. – ul. Waszkiewicza 2, Międzyrzecz - Pekao S.A. – ul. Poznańska 1, Międzyrzecz Przytoczna ------Gospodarczy Bank Spółdzielczy, ul. Główna 44, 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-40-10 - Poczta, ul. Pocztowa, 66-340 Przytoczna, tel. 095 749-30-14 Pszczew ------Poczta Polska, Urząd Pocztowy Pszczew, ul. Poznańska 23, tel. 095 749-11-31, 095 749-11-32 - Komenda Powiatowa Policji Międzyrzecz, Posterunek Policji w Pszczewie, ul. Sikorskiego 21, tel. 095 749-10-02 - Ochotnicza Straż Pożarna w Pszczewie, ul. Parkowa 1, tel. 095 749-23-46 - Gospodarczy Bank Spółdzielczy Międzyrzecz, Filia w Pszczewie, ul. Rynek, tel. 095 749-40-20 - Gminny Ośrodek Kultury, ul. Poznańska 27, tel. 095 749-23-22 - Gminna Biblioteka Publiczna, ul. Poznańska 27, tel. 095 749-23-24 - Kino "Przystań", ul. Poznańska 27, tel. 095 749-23-26 lub 095 749-23-22

192 Ważne adresy – Inne

- Parafia p.w. św. Marii Magdaleny, ul. Generała Sikorskiego 15, tel. 095 749-16-57, 095 749-10-92, 095 749-10-34 Skwierzyna ------Skwierzyński Ośrodek Kultury, 66-440 Skwierzyna, ul. Teatralna 5, tel. 095 717-00-95, www.skwierzynasok.pl - Ośrodek Sportu i Rekreacji, 66-440 Skwierzyna, ul. Sportowa 1, tel. 095 717-04-89, www.osir.skwierzyna.com.pl - Komisariat Policji, ul. Chrobrego 15, 66-440 Skwierzyna, tel. 095 717- 09-97, 095 717-32-00 Trzciel ------Gospodarczy Bank Spółdzielczy, ul. Armii Czerwonej 38, 66-320 Trzciel, tel. 095 742-80-40, fax 095 742-80-46 - Punkt Kasowy Brójce, Pl. Wiosny Ludów 3, 66-304 Brójce, tel. 095 742-80-57 - Punkt Kasowy Trzciel, ul. Poznańska 4, 66-320 Trzciel, tel. 095 742-80-56 - Bankomaty: ul. Kościuszki 38, 66-320 Trzciel (Motel „Trzciel” przy DK Nr 2) - Urząd Pocztowy, ul. Poznańska 2, 66-320 Trzciel, tel. 095 727-84-74 - Urząd Pocztowy, Plac Wiosny Ludów 26, 66-304 Brójce, tel. 095 742-89-13 - Posterunek Policji, ul. Poznańska 22, 66-320 Trzciel, tel. 095 743-12-21 - Stacje paliw: ul. Kościuszki 38 (przy DK Nr 2), tel. 095 743-18-50, ul. Armii Czerwonej 11, tel./fax 095 743-10-59, Lutol Suchy 1 (przy DK Nr 2), tel. 095 743-49-38, Brójce – ul. Słoneczna 6 (przy DK Nr 2), tel. 095 742-98-10

POWIAT NOWOSOLSKI Nowa Sól – miasto ------Powiatowa Komenda Policji, ul. M.J. Piłsudskiego 26, tel. 068 476-31-11 - Straż Miejska, ul. Towarowa 1, tel. 068 475-77-80, - Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, ul. Gen. Grota Roweckiego 11, tel. 068 455-77-03 Siedlisko ------Komisariat Policji 997 - Ochotnicza Straż Pożarna 998 - Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, tel. kom. 600-087-698, [email protected]

POWIAT SŁUBICKI Górzyca ------Policja - Rewir dzielnicowych Górzyca, ul. Polna 8/1, tel. 095 759-12-23 Ośno Lubuskie ------Posterunek Policji, ul. 11 Listopada 1, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-60-31/ 6167 - Ochotnicza Straż Pożarna, ul. Strażnicza 8, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-13-50 - Parafia Rzymsko-Katolicka, Kościół pw. św. Jakuba w Ośnie Lubu- skim, ul. Różana 6, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-57-57 - Nadleśnictwo Ośno Lubuskie, ul. Rzepińska 11, 69-220 Ośno Lubu- skie, tel. 095 757-74-03 - Warsztaty samochodowe: ul. Ogrodowa 14, tel. 095 757-57-37 ul. Żniwna 1, tel. kom. 602-799-572 ul. Słowackiego 1, tel. 095 757-51-19 ul. Okrzei 35, tel. 095 757-66-34

193 Ważne adresy – Inne

ul. Rzepińska 2, tel. 095 757-55-07 - Stacja Kontroli Pojazdów, ul. Kupiecka 1, 69-220 Ośno Lubuskie - Agencja Pośrednictwa Pracy, POLEN INFORMATIE CENTRUM Samuel Nieuwenhius, ul. Chrobrego 8, 69-220 Ośno Lubuskie, tel. 095 757-60-45 - Telefony informacyjne Informacja PKP: 1 94-36 Informacja PKS: 0-300-300-121 do 125 (TP S.A.), *720-81-21 (tel. komórkowe), 708-308-080 (Dialog) Biuro Numerów TP: 118-913 Słubice ------Urząd Pocztowy, Pl. Przyjaźni 5, 69-100 Słubice, tel. 095 758-27-25 - Straż Pożarna, ul. Konstytucji 3-go Maja, 69-100 Słubice, tel. 095 750-76-00 - Komenda Powiatowa Policji, ul. Kazimierza Wielkiego 1, 69-100 Słubi- ce, tel. 095 759-28-11, fax 095 759-28-15 - Straż Miejska, ul. Akademicka 1, 69-100 Słubice, tel. 095 737-20-00 - Słubicki Miejski Ośrodek Kultury, 69-100 Słubice, ul. 1 Maja 1, tel. 095 758-24-39 - Zakład Energetyki Cieplnej sp. z o.o., ul. Folwarczna 1b, 69-100 Słubice, tel. 095 759-06-51, fax 095 759-06-58, www.zec-slubice.pl, [email protected]

POWIAT STRZELECKO-DREZDENECKI Dobiegniew ------Urząd Pocztowy, ul. Obrońców Pokoju 4, tel. 095 761-11-00 - Policja, ul. Dembowskiego 1, tel. 095 763-08-86 - Straż Pożarna, ul. Tuwima, tel. 095 761-10-88 - Posterunek Energetyczny, ul. Mickiewicza 14 b, tel. 095 761-15-91 - Stacja Paliw „Bliska”, ul. Gorzowska 20 (droga nr 22 Gorzów Wlkp. – Gdańsk), tel. 095 761-15-23 Drezdenko ------Urząd Pocztowy, 66-530 Drezdenko, ul. Kościuszki 4, tel. 095 762-05-50 - Urząd Skarbowy, 66-530 Drezdenko, ul. Pierwszej Brygady 21, tel. 095 763-73-00 - Ochotnicza Straż Pożarna, 66-530 Drezdenko, ul. Nowogrodzka 3, tel. 095 762-04-28 - Policja, 66-530 Drezdenko, ul. Niepodległości 27a, tel. 095 762-01-01 Stare Kurowo ------Ochotnicza Straż Pożarna w Starym Kurowie, ul. Kościuszki 77, 66-540 Stare Kurowo, www.ospstarekurowo.republika.pl - Gminna Biblioteka Publiczna, ul. Żymierskiego 8, 66-540 Stare Kurowo - Gminny Ośrodek Kultury w Starym Kurowie, ul. Żymierskiego 8, 66-540 Stare Kurowo, tel. 095 761-50-19, [email protected], www.gok_stare_kurowo.republika.pl Strzelce Krajeńskie ------Stacje Benzynowe ul. Wojska Polskiego 5, PKN ORLEN, tel. 095 763-22-09 ul. Gdańska 6 (baza PKS), tel. 095 763-24-52 ul. Wodociągowa 14, „MEZAR”, tel. 095 763-47-34 ul. Wodociągowa 3, „ERTRANS”, tel. 095 763-55-84 ul. Gorzowska 6, „AUTO GAZ”, tel. 095 763-11-01 - Bankomaty ul. H. Sienkiewicza 5, bankomat Banku Pekao SA, dostępność 24h ul. Katedralna 5, bankomat PKO B P SA, dostępność 24h ul. J. Słowackiego 18, bankomat należy do PKO B P SA, dostępność 24h ul. Ks. J. Popiełuszki 1, bankomat Spółdzielczej Grupy Bankowej, 24h

194 Ważne adresy – Inne

ul. Chrobrego 9a, tel. 095 763-18-57, kantor wymiany walut, 24h - Urząd Pocztowy, ul. Gorzowska 1, tel. 095 763-26-42 - Powiatowa Komenda Policji, ul. Brzozowa 1, tel. 095 763-08-00 - Powiatowa Komenda Państwowej Straży Pożarnej, ul. Wyzwolenia 9, tel. 095 763-96-50, www.strazstrzelce.pl, [email protected] - Nadleśnictwo Strzelce Krajeńskie, ul. Gorzowska 17, tel. 095 763-10- 60, www.szczecin.lasy.gov.pl/strzelce, [email protected] - Stacja kontroli pojazdów ul. Małe Osiedle 8, tel. 095 763-67-23 ul. Wodociągowa, tel. 095 763-67-22 Zwierzyn ------Lubusko-Wielkopolski Bank Spółdzielczy w Drezdenku Oddz. w Zwierzynie, ul. Wojska Polskiego 18a, 66-542 Zwierzyn, tel. 095 761-73-22, punkt kasowy, ul. Kolejowa 27, 66-542 Górki Noteckie, tel. 095 761-84-23 - Urząd Pocztowy: ul. Wojska Polskiego 20, 66-542 Zwierzyn, tel. 095 761-71-10 oraz ul. Kolejowa 20, 66-542 Górki Noteckie, tel. 095 161-81-00

POWIAT SULĘCIŃSKI Krzeszyce ------Gospodarczy Bank Spółdzielczy Barlinek, Oddz. Krzeszyce, ul. Gorzowska 7, 66-435 Krzeszyce, tel. 095 757-30-18 - Posterunek Policji, Rewir Dzielnicowych, ul. Gorzowska 7, 66-435 Krzeszyce, tel. 095 757-30-37 Lubniewice ------Komenda Powiatowa Policji w Sulęcinie, I Rewir Dzielnicowy, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Pawła II 55, tel. 095 755-70-11 - Ochotnicza Straż Pożarna, 69-210 Lubniewice, ul. Harcerska, tel. 095 755-76-40 - Nadleśnictwo Lubniewice, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Pawła II 34, tel. 095 755-75-04 - Bank Spółdzielczy w Ośnie Lubuskim, Oddz. Lubniewice, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Pawła II 27, tel. 095 755-85-88 - Spółdzielnia Gospodarki Mieszkaniowej, Lubniewice, ul. Jana Pawła II 32, tel. 095 755-75-07 - Zakład Gospodarki Komunalnej, 69-210 Lubniewice, ul. Strzelecka, tel. 095 755-76-21 - Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku Oddz. w Lubniewicach, 69-210 Lubniewice, ul. Osadników Wojskowych 25, tel. 095 755-76-15 - Ośrodek Szkolenia Rolniczego, 69-210 Lubniewice, Glisno 124, tel. 095 755-71-66/67 - Parafia Rzymsko-Katolicka, 69-210 Lubniewice, ul. Osadników Woj- skowych 24a, tel. 095 755-75-00 - Urząd Pocztowy, 69-210 Lubniewice, ul. Jana Pawła II 30, tel. 095 755-71-77 Słońsk ------Posterunek Policji w Słońsku ul. Sikorskiego 10, tel. 095 757-22-03 Sulęcin ------Komenda Powiatowa Policji w Sulęcinie, ul. Szpitalna 1, 69-200 Sulę- cin, tel. 095 755-24-91 - Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Sulęcinie, ul. E. Plater 14, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-24-43

195 Ważne adresy – Inne

- Pogotowie Ratunkowe, ul. Witosa 4, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-21-11 - Nadleśnictwo Sulęcin, ul. Lipowa 20, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-36-51 - Urząd Pocztowy, ul. Kilińskiego 9a, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-84-78 - Sulęciński Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji, ul. Moniuszki 1, 69-200 Sulęcin, tel. 095 755-24-77, [email protected]

POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI Lubrza ------Zakład Budżetowy Eko-Fort, ul. 3-go Maja 5, 66-218 Lubrza, tel. 068 381-32-00, tel./fax 068 381-32-54, tel. 698-177-531, tel. kom. 601- 700-274, www.bunkry.lubrza.pl, [email protected] Skąpe ------Rewir dzielnicowych, Skąpe 53, 66-213 Skąpe, tel. 068 341-94-51 - Urząd Poczty, 66-213 Skąpe (gmina Skąpe), tel. 068 341-93-77 - Agencja PKO BP S.A., 66-213 Skąpe, Cibórz tel. 068 341-95-15 Szczaniec ------Gminna Biblioteka Publiczna, Szczaniec 73, 66-225 Szczaniec, tel. 068 341-07-09 - „Żak” Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Techniczno-Handlowe, Szczaniec 24, 66-225 Szczaniec, tel. 068 341-03-26, www.pthzak.com.pl Świebodzin ------Komenda Powiatowa Policji, ul. Zielona 2, 66-200 Świebodzin, tel. sekr. 068 476-36-00, dyżurny miejski 068 382-34-55 - Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, ul. Cegielniana 13, 66-200 Świebodzin, sekr. 068 382-36-32, fax. 068 470-73-95 - Tygodnik Dzień za Dniem, ul. Piłsudskiego 39, 66-200 Świebodzin, tel. 068 382-28-70, 068 382-48-21, 068 411-13-77, fax 068 414-53-65, www.dzienzadniem.pl, [email protected]

POWIAT WSCHOWSKI Sława ------Ochotnicza Straż Pożarna w Sławie, ul. Odrodzonego Wojska Polskie- go 10,67-410 Sława, tel. 068 356-66-98 - Ratownictwo Wodne Sława, Radzyń, ul. Jeziorna 11, 67-410 Sława - Komenda Powiatowa Policji we Wschowie, ul. Kazimierza Wielkiego 12, 67-400 Wschowa, tel. 065 540-82-11, 065 540-82-00, fax. 065 540- 82-15, 065 540-82-05, [email protected] - Komisariat Policji w Sławie, ul. Przemysłowa 9, 67-410 Sława, tel. 068 356-64-10

POWIAT ZIELONOGÓRSKI Babimost ------Posterunek Policji, ul. Wolsztyńska 25, 66-110 Babimost, tel. 068 351-20-97 - Gminny Ośrodek Kultury, ul. Gagarina 21, 66-110 Babimost, ok- [email protected], www.gok.babimost.net - Bank Spółdzielczy w Siedlcu, ul. Sulechowska 17A, 66-110 Babimost, tel. 068 351-24-57, ul. Gagarina 7, tel. 068 351-35-99 - Bankomaty: PKO BP, ul. Rynek 21, SGB, ul. Gagarina 7 - Stacje Paliw: „Lotos” – Stacja Paliw Romix, ul. Leśna, 66-110 Babimost, tel. 068 351-32-60; PKN Orlen, ul. Żwirki i Wigury, 66-110 Babimost, tel. 068 351-27-01

196 Ważne adresy – Inne

Czerwieńsk ------Straż Miejska w Czerwieńsku ul. Marii Rozwens, tel. 068 327-82-14, [email protected] - Komisariat Policji w Czerwieńsku ul. Zielonogórska, tel. 068 327-82-07 Kargowa ------Posterunek Policji, 66-120 Kargowa ul. Rynek 33, tel. 068 352-50-06 - Poczta Polska, 66-120 Kargowa ul. Sulechowska 8, tel. 068 352-50-84 - Zakład Gospodarki Komunalnej, 66-120 Kargowa ul. Przemysłowa 4, tel. 068 352-50-60 - Bank Spółdzielczy Kożuchów O/Kargowa, 66-120 Kargowa ul. Dolna 5, ul. 27 Stycznia 1, tel. 068 352-50-08, 068 352-50-10, - Bank Spółdzielczy Siedlec O/ Kargowa, 66-120 Kargowa ul. Rynek 22, tel. 068 352-50-90 Nowogród Bobrzański ------Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Nowogrodzie Bobrzańskim, ul. Pocztowa 7, 66-010 Nowogród Bobrzański, tel. 068 327-65-57, fax 068 327-65-86, [email protected], www.mgoksir.pl Sulechów ------Biblioteka Publiczna Gminy Sulechów, ul. Jana Pawła II-go 52, 66-100 Sulechów, tel. 068 455-30-40, BIP: biblioteka.bip.sulechow.pl - Sulechowski Dom Kultury im. F. Chopina, Al. Wielkopolska 3, 66-100 Sulechów, tel. 068 385-22-14, fax 385-22-14, sdk.bip.sulechow.pl - Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Licealna 10 b, 66-100 Sulechów, tel. 068 385-23-84, BIP: osir.bip.sulechow.pl - Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Jana Pawła II-go 52 (I piętro budynku Biblioteki Publicznej), 66-100 Sulechów, tel. 068 478-22-44, - fax 478-22-45, BIP: ops.bip.sulechow.pl - Zakład Gospodarowania Mieniem Komunalnym, ul. Poznańska 18, 66-100 Sulechów, tel. 068 385-10-21, fax 385-28-26, BIP: zgmk.bip.sulechow.pl, [email protected], Trzebiechów ------Trzebiechowski Ośrodek Kultury, 66-132 Trzebiechów, ul. Sulechowska 2, tel. 068 351-41-31 Zabór ------Ochotnicza Straż Pożarna Zielona Góra – gmina ------Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli, 66-006 Ochla, ul. Muzealna 5, tel. 068 321-15-91 (centrala), 068 321-11-93 (dział oświato- wy), tel./fax 068) 321-14-73, www.muzeum-etnog.zielman.pl

POWIAT ŻAGAŃSKI Iłowa ------Ośrodek Pomocy Społecznej w Iłowej, 68-120 Iłowa, ul. Kolejowa 7, tel. 068 377-49-48, 068 360-94-21, [email protected], www.ops.ilowa.pl - Miejska Biblioteka Publiczna w Iłowej, 68-120 Iłowa, ul. Żagańska 11, tel. 068 377-45-98 - Bank Spółdzielczy w Iłowej, 68-120 Iłowa, ul. Kolejowa 4, tel. 068 360- 03-45, fax 068 360-03-46, [email protected], www.bsilowa.pl - Filia Przychodni „Zdrowie”, 68-120 Iłowa, ul. Kościuszki 12, tel. 068 377-42-58 - Komisariat Policji, 68-120 Iłowa, ul. Żagańska 40, tel. 068 360-95-00 - Ochotnicza Straż Pożarna w Iłowej, 68-120 Iłowa, ul. Żagańska

197 Ważne adresy – Inne

Małomice ------Posterunek Policji, ul. Piastowska 32, 67-320 Małomice, tel. 068 376-90-09 Niegosławice ------Gminne Centrum Kultury, Gościeszowice 90, tel. 068 378-14-81 - Komenda Powiatowa Policji w Żaganiu, Komisariat Policji w Szprota- wie, Rewir Dzielnicowych w Niegosławicach, Niegosławice 55 (budynek Urzędu Gminy), tel. 068 378-10-03

POWIAT ŻARSKI Lubsko ------Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza, ul. Strażacka 1, Lubsko, tel. 068 372-52-10 - Komisariat Policji, al. Wojska Polskiego 3, Lubsko, tel. 068 372-01-22 - Punkt pomocy doraźnej, ul. Reja 4, Lubsko, tel. 068 383-58-58 - Stacje Paliw: Stacja Paliw PKN "ORLEN" S.A., ul. Przemysłowa 81, Lubsko, tel. 068 372-05-20, czynna 24h Stacja Paliw PKN "ORLEN" S.A., ul. XX-lecia PRL, Lubsko, tel. 068 372-35-77, 068 372-35-80 Polskiego Koncernu Naftowego S.A., ul. Przemysłowa, Lubsko, tel. 068 372-07-43, czynna 24h Stacja Paliw przy "HOREX" SC Horoszkiewicz Andrzej i Edward, ul. Przemysłowa 79, Lubsko, tel. 068 372-18-28, 068 372-24-12, czynna 24h - Bankomaty: BGŻ S.A. Bankomat, ul. Kopernika 7, Lubsko Bank Zachodni WBK S.A. Bankomat, ul. XX-lecia PRL 10, Lubsko Bank Zachodni WBK S.A. Bankomat, ul. Reymonta 1, Lubsko PKO BP S.A. Bankomat, ul. Sybiraków 4, Lubsko PKO BP S.A. Bankomat, ul. Staffa 2, Lubsko - Powiatowy Urząd Pracy, Filia w Lubsku, ul. 3 Maja 1, tel. 068 457-23-66 - Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy, al. Wojska Polskiego 2, tel. 068 457-24-24 - Biblioteka Pedagogiczna, ul. XX-lecia 16a, Lubsko, tel. 068 372-15-30 - Lubski Dom Kultury, pl. Jana Pawła II 1, Lubsko, tel. 068 372-08-91 - Liga Obrony Kraju, ul. Krakowskie Przedmieście 52, Lubsko, tel. 068 372-03-75 Łęknica ------Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji, ul. Wojska Polskiego 2, 68-208 Łęknica, [email protected], tel. 068 375-34-75, www.oksir.pl - Urząd Pocztowy, ul. Dworcowa 16, 68-208 Łęknica, tel. 068 362-41-20 - Posterunek Policji, ul. 1-maja 2, 68-208 Łęknica, tel. 068 375-30-33 - Miejski Zakład Komunalny, ul. Kościuszki 10, 68-208 Łęknica, mzklek- [email protected], tel. 068 362-41-72, 068 362-41-73, 068 362-41-74, www.mzk-leknica.xwp.pl - Oddział Terenowy Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabyt- ków "Park Mużakowski" pawilon informacyjny, 68-208 Łęknica, ul. Wybrzeża 25, tel. 068 362-41-82, [email protected], www.kobidz.pl Trzebiel ------Posterunek Policji w Trzebielu, ul. 20 lutego 8, tel. 068 375-42-11 - Ochotnicza Straż Pożarna, ul. Strzelecka 8a, tel. 068 375-51-88 - Urząd Pocztowy w Trzebielu, ul. Żarska 10, tel. 068 375-67-20

198 Ważne adresy – Inne

Tuplice ------Zakład Gospodarki Komunalnej, ul. Przemysłowa 1, 68-219 Tuplice 068 375-71-66 - Gminna Biblioteka Publiczna, ul. Mickiewicza, 68-219 Tuplice, tel. 068 362-53-76 - Urząd Pocztowy, ul. Mickiewicza 36, 68-219 Tuplice, tel. 068 362-53-70 Żary – miasto ------Komenda Powiatowa Policji, ul. Legionistów 3, tel. 068 476-33-11 - Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej (Powiatowe Cen- trum Powiadamiania), ul. Serbska 58, tel. 068 363-07-00, 068 372-08-33

POLSKA ORGANIZACJA TURYSTYCZNA ul. Chałubińskiego 8, XIX piętro 00-613 Warszawa tel.:+(48 22) 536 70 70 fax:+(48 22) 536 70 04 e-mail: [email protected] www.pot.gov.pl www.poland.travel.pl

POLSKIE OŚRODKI INFORMACJI TURYSTYCZNEJ ZA GRANICĄ Austria ------Wiedeń, tel. +(43-1) 524 71 91 12, fax 524 71 91 20, www.polen.travel, [email protected] Belgia ------Bruksela, tel. +(32-2) 740 06 20, fax 742 37 35, www.polen.travel, [email protected] Francja ------Paryż, tel. +(33-1) 42 44 29 92, fax 42 97 52 25, www.pologne.travel, [email protected] Hiszpania ------Madryt, tel. +(34-91) 541 48 08, fax 541 34 23, www.polonia.travel, [email protected] Holandia ------Amsterdam, tel. +(31-20) 625 35 70, fax 623 09 29, www.polen.travel,[email protected] Japonia ------Tokio, tel. +(81) 3-5908-3808, fax 3-5908-3809, www.poland.travel, [email protected] Niemcy ------Berlin, tel. +(49-30) 21 00 920, fax 21 00 92 14, www.polen.travel, [email protected] Rosja ------Moskwa, tel. +(7-495) 510 62 10, fax 510 62 11, www.poland.travel, [email protected] Szwecja ------Sztokholm, tel. +(46-8) 21 60 75, fax 21-04-65, www.polen.travel, [email protected]

199 Ważne adresy – Inne

Stany Zjednoczone ------Nowy Jork, tel. +(1-201) 420 99 10, fax 584 91 53, www.poland.travel, [email protected] Ukraina ------Kijew, tel. +(38-044) 278 67 28, fax 278 66 70, www.polscha.travel, [email protected] Wielka Brytania ------Londyn, tel. +(44-0) 8700 67 50 12, fax 8700 67 50 11, www.poland.travel, [email protected] Włochy ------Rzym, tel. +(39-06) 482 70 60, fax 481 75 69, www.polonia.travel, [email protected] Węgry ------Budapeszt, tel. +(36-1) 269 78 09, fax 269 78 10, www.lengyelorszag.travel, [email protected]

WYDAWCA: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna „LOTUR” ul. Podgórna 7 65- 057 Zielona Góra tel./fax +48 68 45 65 553, tel. kom. 607 065 755 e-mail: [email protected] www.lotur.eu

Polska Organizacja Turystyczna ul. Chałubińskiego 8, XIX piętro 00-613 Warszawa tel. 022 536 70 70, 022 536 70 71, fax 022 536 70 04 e-mail: [email protected] www.pot.gov.pl

Informacje zamieszczone w niniejszym wydawnictwie zostały dostarczone przez starostwa powiatowe, urzędy miast i gmin; zbierano je również w sposób bezpośredni. Prosimy o nadsyłanie na adres wydawcy uwag, ewentualnie sprostowań i uzupełnień, które posłużą do aktualizacji w następnym wydaniu informatora.

200