ABCDEF MiastoMiasto i GminaGmina 1 Koło

Barkowice Mokre Piastowska Zakątna Herbowa Letniskowa Wypoczynkowa Książęca Zamurowa Wczasowa Fosa Piotrków Tryb. Rycersk Wspólna Łódź Jaśminowa Wycieczkowa SulejówSulejów a Nowa Wieś

Zielona Romańska

Zamkowa Zamkowa Sportowa Poniatów Łąkowa Królowej Jadwigi Królowej Ja Starorzeczna J. S Korytnica obieskiego dwig i Jeziorna Zalesice yka z Podkałek Przygłów Tarkowa Zamkowa Połaniecka Kirasjerów

owiecka Mieszka Ł Huzarska Strawa Zakole B. Chrobrego Romańska Grodzka K. Jagiellońc Zalesice Kol. Zalew Rycerska Sulejowski Osiedle 2 Podklasztorze Kałek Ustronna K. Jagiellończyka

Mauretańska

Basztowa SULEJÓWSULEJÓW Witów Wł. Łokietka Witów Kol. Włodzimierzów Al. Cystersów

K. Sprawiedliwego Grunwaldzka

Kłudzice Luciąża Jagiełły 12 Opoczno Radońka Opactwo Radom Cystersów 74 Opacka Podwłodzimierzów

Topolowa Kielce Nadradońka Wójtostwo Lipowa 12 Klonowa Leśna

Osiedle Leśne Brzozowa Psarski

Błonie Pilica mierzów ego

Klasztorna Podwłodzi Łęczno 3 Pilica Błonie Parkow Krótka Wąska Błonie a

Oczyszczalnia Ścieków Staropiotrkowska Torowa Dobra Woda Podole PIO Wodna Łazy Podlubień

TRKOWSKA Cicha

Widok Kurnędz Miła Dąbrowa Nadpiliczna Milejowska Krzewiny Komorniki Łazy Kol. 742 Góra Strzelecka Św. J Wschodnia Szkolna ana Targowa Plac Targowy Malinowa Plac Straży Osiedle Widok

wa OPOCZYŃSKA

ska Akacjowa Rynek orco Poł Polna órna Dw udnio akow wa Stacja Meteo G Karolinów Kr Łączna Biała Częstochowska drzeczna Stacja Doświadczalna a Oceny Odmian N Sadowa Plac ia Klementynów zejazd ks. r kan. Garncarska P A. Grochowskiego Kuligowsk Parafialna a Kwiatow Wschodn Piotrów Taraszczyńska a Dorotów Wapienna KONECKA Adelinów 17 Stycznia Słoneczna

Kamienna 4 Spacerowa 74 Wa pienna Mikołajów Ogrody Rudnickiego Osiedle Na Skarpie Winduga Cmentarna Podkurnędz Bilska Wola Kol. Podwłodzimierzów

Przydziałki

Piaskowa Studziennic Barbary

Żwirowa ka Kopalnia Dolna

uchatka Pilica Salkowszczyzna Kubusia P

Kopalnia Górna Dom Dziecka Spis ulic Kopalnia Górna A K O Akacjowa D4 Kamienna D4 Ogrody D4 Szkolna D3 Al. Cystersów D2 Kirasjerów D2 Opacka D3 Św. Jana D3-4 Klasztorna D3-4 Opoczyńska D4-F3 B Klonowa B3 T Barbary D4 Konecka D-F4 P Taraszczyńska D4-5 Basztowa D2 Kopalnia Dolna D4 Parafialna D3 Targowa D3-4 Błonie C3 Kopalnia Górna D4-5 Parkowa C-D3 Targowy Pl. D3-4 5 Brzozowa B3 Krakowska D4 Piaskowa D4 Tarkowa C2 Królowej Jadwigi C-D2 Piastowska C1 Topolowa B3 C Krótka C3 Piotrkowska B2-D3 Torowa C-D3 Chrobrego C2 Książęca C1 Podkurnędz D4-5 Cicha D3 Ks. kan. A. Grochowskiego Pl. D4 Podole B3-C3 U Cmentarna C4-5 Kubusia Puchatka E4 Podwłodzimierzów A3-B2 Ustronna D2 Cystersów Al. D2 Kuligowska D4 Polna C4 Częstochowska D4 Kwiatowa D4 Połaniecka D2 W lecznica dla zwierząt Legenda Południowa ABC-4 Wapienna D4 D L Przejazd D4 Wąska C3 drogi krajowe kościół bank Dobra Woda D-F3 Leśna B-C3 Przydziałki D4-5 Wczasowa D1-2 Dworcowa D4 Letniskowa D1 Psarskiego B3 Widok D3 Lipowa B3 Wodna D3 drogi wojewódzkie muzeum szkoła F R Wschodnia D4 Fosa C2 Ł Romańska D2 Wspólna C2 drogi lokalne zabudowania przemysłowe policja Łączna D4 Rudnickiego D4 Wycieczkowa C-D2 N G Łąkowa C2 Rycerska C2 Wykopaliskowa C2 NE Warszawa Garncarska D4 Łokietka W. D2 Rynek D4 Wypoczynkowa D1-2 ścieżki przystanek PKS ośrodek zdrowia NW Góra Strzelecka D-E3 Łowiecka C2 E Łódź W Górna D4 S Z

granica miasta stacja benzynowa hotel SE Grodzka D2 M Sadowa D4 Zakątna C1 SW S SulejówSulejów Grunwaldzka D2 Malinowa C4 Słoneczna D4 Zakole C2 Mauretańska D2 Sobieskiego J. C2 Zamkowa D2 granica gminy restauracja informacja turystyczna H Mieszka I D2 Spacerowa D4 Zamurowa C1 Herbowa C1 Milejowska C3-4 Sportowa C2 Zielona C2 lasy przystań ośrodki wypoczynkowe Huzarska D2 Miła E3 Sprawiedliwego K. D2 Staropiotrkowska D3 J N Starorzeczna C2 łąki apteka poczta Jagiellończyka K. D2 Nadpiliczna D3 Straży Pl. D4 Jagiełły W. D2-3 Nadradońka D3 Studziennicka D4 cmentarz urząd miejski basen Jaśminowa C2 Nadrzeczna D4 17 Stycznia D4 Jeziorna C2

Cn Mn Yn Bn Cn Mn Yn Bn

Oddajemy w Państwa ręce kolejny przewodnik z Piotrkowa Tryb. do Sulejowa, która zapewniła doskonały dostęp która nosi wyraźne ślady przeprowadzonego z wysoką precyzją Innymi cennymi zabytkami na Dziś Sulejów jest siedzibą władz gminy i jedynym miastem mapę po Sulejowie i okolicach. do wielu rynków zbytu. W 1927 r. Sulejów odzyskał prawa miejskie. zabiegu chirurgicznego. Trepanacji dokonano za pomocą wiertła, terenie miasta i gminy są: powiatu piotrkowskiego. Na obszarze 189,45 km2 zamieszkuje Okres intensywnego rozwoju w tragiczny sposób przerwał specjalnej piłki stalowej i kleszczy kostnych. • Neogotycki kościół pw. św. 15.850 osób, w samym Sulejowie - 6.359. Mam nadzieję, że spotkania z historią starą i nową, uczestnictwo wybuch II wojny światowej. W wyniku bombardowania w dniu 4 • W czasie potopu szwedzkiego, uchodząc przed wszędzie Floriana w Sulejowie z 1903 Gmina zlokalizowana jest w niedalekiej odległości od w różnorodnych formach aktywnego wypoczynku oraz poznawanie września 1939 roku zginęło co najmniej 800 osób, a większość nacierającym wrogiem, zatrzymał się tutaj przez kilka dni król Jan roku, który powstał w miejscu wielkomiejskich ośrodków przemysłowych i regionalnych: 57 km od niepowtarzalnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych budynków została zniszczona. Ogółem w działaniach wojennych Kazimierz. W odwecie Szwedzi złupili i zniszczyli miasto wraz starszych budowli z lat Łodzi, 14 km od Piotrkowa Trybunalskiego i 73 km od Kielc. Sulejowa oraz okolic będzie o wiele łatwiejsze właśnie dzięki tej Sulejów stracił prawie 3.000 mieszkańców oraz ponad 80% z klasztorem, a życie straciło wielu zakonników i mieszczan. 1279–1291 oraz z roku 1640. Odległość z Sulejowa do Warszawy wynosi 150 km. publikacji. zabudowań. • Przez lata Sulejów był miastem granicznym. Przebiegała tu Trójnawowa budowla na planie Gmina ma korzystne położenie komunikacyjne. Przebiegają tu Do lektury zachęcam także inwestorów, których mogę zapewnić bowiem - i to niemal przez środek miasta - granica państwowa prostokąta została wzniesiona ważne drogi krajowe: nr 12 Łask – Radom, nr 74 Sulejów – Kielce o przychylności władz dla działań, które służą rozwojowi Ważne i ciekawe wydarzenia wiążące się z historią Sulejowa: pomiędzy Prusami i Austrią ustanowiona przez zaborców po w stylu neogotyckim wg projektu oraz droga wojewódzka nr 742 Piotrków – Włoszczowa. Na terenie gospodarczemu naszej gminy, zwłaszcza tych realizowanych • W 1318 roku odbył się w Sulejowie wiec generalny królestwa, ostatnim rozbiorze Polski. Feliksa Nowickiego. gminy funkcjonuje dobrze zorganizowana komunikacja w branży turystycznej i wypoczynkowej oraz w nieuciążliwych dla w którym uczestniczył Władysław Łokietek. Na wiecu zdecydowano • W czasie wojen napoleońskich w 1809 roku kwaterował w kla- Do cenniejszych zabytków autobusowa. środowiska branżach usługowych i produkcyjnych. wysłać prośbę do papieża Jana XXII, „aby ten ratując kraj od zguby”, sztorze gen. Henryk Dąbrowski. znajdujących się w świątyni Zapraszam pozwolił na koronację króla Władysława Łokietka celem • Budowa kolei wąskotorowej, która połączyła Sulejów z Piotr- należą: późnobarokowy ołtarz Kościół pw. św. Floriana w Sulejowie Burmistrz Sulejowa zjednoczenia Królestwa Polskiego. kowem Tryb., pochłonęła aż 343.993 ruble i 71 kopiejek, a jej boczny pochodzący z XVIII Stanisław Baryła • Cotygodniowe targi – odbywające się każdą środę w Sulejowie, rozpoczęcie wymagało osobistej zgody cara Mikołaja II. wieku z obrazem Matki Bożej ustanowił w roku 1388 król Władysław Jagiełło. • Sulejów był jedną z aren z Dzieciątkiem, empirowa Sulejów należy do najstarszych osad nad Pilicą. Według podań • Widoczne do dziś uszkodzenie jednej z kolumn przy drzwiach śmigłowcowych mis- chrzcielnica z początku XIX nazwę swą zawdzięcza Sulejowi, który w XI wieku miał tu wejściowych do kościoła w klasztorze trzostw świata w 1981 wieku, a w dzwonnicy dzwon ojcowiznę. cystersów jest „dziełem” rycerzy króla roku. z połowy XVII wieku. Pierwsza historyczna wzmianka o Sulejowie pochodzi z roku Władysława Jagiełły, który odwiedził • Klasycystyczna kaplica cmen- 1145. Falsyfikat trzemeszeński informuje, że istniała tu przeprawa Sulejów w 1410 roku w drodze na Zabytki tarna z I poł. XIX wieku przez rzekę Pilicę, przy której pobierano dla księcia cło. W 1176 największą ze średniowiecznych bitew – Najcenniejszym zabyt- w Sulejowie, roku książę Kazimierz Sprawiedliwy osadził na ziemi sulejowskiej bitwę z Krzyżakami pod Grunwaldem. kiem w skali kraju i Eu- • Kaplica pw. Najświętszej Marii francuskich cystersów i od tego czasu wszystkie dobra należały już Kolumna posłużyła rycerzom do ostrzenia ropy jest romański kościół Panny w Sulejowie ufundowana do opactwa cystersów. mieczy. pw. św. Becketa z początku przez rodzinę Ligęzków w 1644 r., Cystersi wybudowali kościół i klasztor w pobliżu rzeki, co • Być może właśnie w Sulejowie dokonano XIII w. i kapitularz Opactwo Cystersów której wnętrze urządzone jest Zalew Sulejowski w połączeniu z korzystnym położeniem na skrzyżowaniu dróg pierwszej w Polsce trepanacji czaszki. Było należący do Cystersów w stylu gotyckim i rokokowym. z Wielkopolską, Mazowszem i Małopolską oraz bogactwem to prawdopodobnie ok. 700 lat temu. wraz z budynkami gospo- • Opactwo Norbertanów z ba- Gmina Sulejów jest terenem o charakterze rolniczo- zasobów naturalnych sprzyjało rozwojowi miasta i jego gospodarki. W roku 1854 pod posadzką klasztornego darczymi, w których rokowym kościołem pw. św. Kościół pw. św. Małgorzaty w Witowie turystycznym. Wielką atrakcją turystyczną Sulejowa i okolic są lasy, Z czasem, m.in. dzięki przywilejom nadawanym przez kolejnych kapitularza odkryto średniowieczną czaszkę, obecnie mieści się hotel. Małgorzaty i Świętego Augustyna zbiorniki wodne i rzeki, w tym powstały na Pilicy w latach władców, cystersi zbudowali wielką potęgę ekonomiczną, co nie Kościół pw. św. Tomasza Becketa Według legendy pod w Witowie wraz z bramą 1969–1974 sztuczny zbiornik – Jezioro Sulejowskie. przekładało się jednak na wzrost znaczenia przyklasztornej osady, Opactwem znajdują się wjazdową z XV w., w którym Walory krajobrazowe i przyrodnicze spowodowały, że gmina która prawa miejskie uzyskała pomiędzy rokiem 1279 a 1296. lochy, które prowadzą aż znajduje się uznawany za Sulejów stała się atrakcyjnym miejscem rekreacji i wypoczynku. Głównym rzemiosłem mieszkańców Sulejowa była eksploatacja do Piotrkowa Tryb. cudowny obraz Zwiastowania Obecnie funkcjonuje tu kilkanaście ośrodków wypoczynkowych, puszczańskich lasów i przerób drewna oraz wypalanie wapna. We wnętrzu kościoła Matki Bożej. Od ponad 200 lat gospodarstwa agroturystyczne, camping i pola biwakowe oraz Najazd szwedzki, inne wojny oraz pożary przyczyniły się do uwagę przyciągają stalle obraz ten stanowi cel licznych hotele. Wiele atrakcji czeka na amatorów żeglarstwa i innych znacznego zniszczenia miasta i zubożenia mieszkańców. W latach w stylu barokowym, pielgrzymek. Na uwagę zasługują sportów wodnych, wędkarzy oraz chętnych do jazdy konnej. trzydziestych XVIII wieku rozpoczął się trwający ponad 150 lat u podnóża których znaj- też: chrzcielnica z 1646 roku oraz W ostatnim czasie coraz większą popularnością cieszą się spływy regres miasta. Doprowadziło to do utraty praw miejskich w 1870 dują się piękne lwy Tryptyk św. Stanisława z 1585 kajakowe. roku. rzeźbione w drewnie, roku. Lokalna gospodarka odrodziła się w końcu XIX w. Sulejów stał służące w średniowieczu • Drewniany kościół cmentarny Ochronie środowiska przyrodniczego i krajobrazu służy się ważnym ośrodkiem przemysłu wapienniczego i drzewnego. jako schodki do stalli. pw. św. Marcina w Witowie istniejący od 1994 roku Sulejowski Park Krajobrazowy. Jego Wapno transportowano z Sulejowa drogą wodną Pilicą oraz Istotnym elementem są wzniesiony przed 1657 rokiem. powstanie to efekt współpracy gmin nadpilicznych, Piotrkowa Tryb. drogami lądowymi przy pomocy zaprzęgów konnych. W 1901 r. również odrestaurowane Jego wyposażenie pochodzi nie- i Tomaszowa Mazowieckiego. W Parku rośnie wiele gatunków rozpoczęło działalność przedsiębiorstwo „Kopalnie i piece wapienne 22-głosowe organy z XVII mal w całości z ponorbertań- chronionych roślin. Spotkać można tu również kilkadziesiąt drzew Sulejów”. Rok później uruchomiono kolejkę wąskotorową wieku. skiego XVII-wiecznego kościoła. Baszta bramna w Witowie pomnikowych.

Na terenie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody, ścieżki edukacyjne, osada leśna „Koło”, stadnina koni oraz mini zoo na Podklasztorzu. Przez teren gminy przebiega licząca ogółem 68,5 km edukacyjno- przyrodnicza ścieżka rowerowa im. Zygmunta Goliata, która została uruchomiona w 2004 roku. Jej trasa rozpoczyna się w Piotrkowie Trybunalskim, biegnie przez Sulejów, Smardzewice, Tomaszów Maz. i Wolbórz – obejmując najciekawsze obszary wokół zbiornika sulejowskiego.

W Sulejowie realizowano zdjęcia m.in. do takich filmów i seriali telewizyjnych, jak: • „Potop” – w reżyserii Jerzego Hoffmana z udziałem m.in. Daniela Olbrychskiego, Tadeusza Łomnickiego, Kazimierza Wichniarza; • „Wierna rzeka” – w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego z udziałem m.in. Olgierda Łukaszewicza, Franciszka Pieczki, Małgorzaty Pieczyńskiej; • „Pan Wołodyjowski” – z udziałem m.in. Tadeusza Łomnickiego; • „Janka” – wielokrotnie emitowany serial dla młodzieży; w roli Zalew Sulejowski tytułowej Agnieszka Krukówna; • „Prywatne śledztwo” – z udziałem m.in. Romana Wilhelmiego, Odwiedzając Sulejów, szczególnie w sezonie letnim, warto wziąć • „Naznaczony” – serial z udziałem m.in. Piotra Adamczyka, udział w jednej z wielu imprez kulturalnych i rozrywkowych, którego emisja planowana jest na początek 2009 roku. zwłaszcza takich jak: • letnie koncerty muzyczne realizowane w ramach „Wędrownego Festiwalu Filharmonii Łódzkiej Kolory Polski”, • Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej, • Dni Sulejowa (lipiec), • Festyn Rodzinny (sierpień).

Ciekawą ofertą imprez kulturalnych i rozrywkowych dysponują także: Miejski Ośrodek Kultury oraz Biblioteka Publiczna wraz z filiami i Gminne Centrum Informacji.

W polskiej kulturze Sulejów zapisał się jako miejsce urodzin i lat Urząd Miejski młodości Lucjana Rudnickiego, pisarza i działacza politycznego – 97-330 Sulejów, ul. Konecka 42 autora biograficznej powieści „Stare i nowe”. Malownicze, województwo: łódzkie, powiat: piotrkowski tel. (0-44) 610 25 00 / 610 25 01, fax (0-44) 616 25 51 sulejowskie plenery gościły wielu znanych filmowców i aktorów. e-mail: [email protected]

Cn Mn Yn Bn