29 EN ROUTE 30 EN ROUTE SPECIAL DE FRANSE WESTKUST

Cap Gris-Nez saint-omer

Wimereux Boulogne-sur-Mer Equihen-Plage hardelot

- La Côte d’ Opale -plage

De westelijke kustlijn van Frankrijk biedt een enorme diversiteit aan landschappen, dorpen en monumenten. In deze special maken we in drie sprongen kennis met dit fascinerende landsdeel. Zo volgen we de nieuwste ontwikkelingen bij de Mont Saint-Michel en brengen we een bezoek aan het schilderachtige Saint-Savinien-sur- Charente. Maar we beginnen in het noorden, bij de Opaalkust, waarover Victor Hugo schreef: Ik ben werkelijk elke dag opnieuw onder de indruk van al dat moois dat God hier creëerde in het groen en het blauw..

TEKST: ANDY ARNTS BEELD: SUSAN ARNTS / PAS-DE- TOURISME / FLICKR 31 EN ROUTE 32 EN ROUTE SPECIAL DE FRANSE WESTKUST

4

5

2

6 7

1 3

e vele borden met KEEP de Krijtperiode. Ze bieden een wijds belvedère over La RIGHT! geven al aan dat het Manche (het Kanaal) en bij helder weer kun je vanaf departement Pas-de-Calais hier de Engelse kustlijn met de krijtrotsen van Dover veelvuldig wordt bezocht door zien liggen. Op de top van de – met de auto bereikbare Engelse toeristen. Niet verwon- – Cap Blanc-Nez verheft zich de Obélisque à la Dover derlijk, want via de Eurotun- Patrol 2 . Deze gedenknaald werd in 1922 opgericht 8 9 10 nel onder het Kanaal reis je in ter ere van de samenwerking tussen de Franse en Britse slechts 35 minuten van Fol- Marine tijdens de Eerste Wereldoorlog. Aan de over- D kestone naar Calais. Maar ook kant van het Kanaal, in Saint Margaret’s at Cliffe bij d’Azur uitblinkt in felle kleuren, kenmerkt de Opaal- Even verderop, aan de promenade Jean Muselet, langs de vanuit Nederland is Pas-de-Calais snel te bereiken: Dover, staat hetzelfde monument. kust zich door zachte pasteltinten 5 . Hetzelfde zien boulevard Gambetta, vinden we de ‘Étals de Poissons’ een autorit van Utrecht naar Calais duurt slechts Dat Cap Blanc-Nez ook tijdens de Tweede we terug in de sfeer. Het is hier rustiger, gemoedelijker, 8 een aaneenschakeling van viskramen waar vis wordt drieënhalf uur. Wereldoorlog een belangrijk strategisch punt was, authentieker. De ontdekking van de Opaalkust is een verkocht die een uur eerder nog in de Atlantische Oce- Dat de streek toch wat minder door ons wordt daarvan getuigen de vele bunkers 3 die we overal in de verademing: brede zandstranden, ongeschonden fin aan rondzwom. Verser kan het niet. Tussen de visventers bezocht, komt puur door onbekendheid. Maar wie duinen tegenkomen en die getekend zijn door de vele de siècle-architectuur en de oneindige rijen badhokjes in staan de reuzenbeelden van de zeeman Batisse en zijn eenmaal met de Opaalkust heeft ken- bombardementen. Ze staan er als versteende herinne- die elk een eigen naam dragen, zoals ‘La petite ferme’ vrouw Zabelle, sinds 1923 de symbolen van de stad. DE ONGEREPTHEID nisgemaakt, is verkocht. Niet voor niets ringen in uitgestrekte weilanden waarin dieren (Schotse of ‘Antoinette’. Ze worden niet alleen als kleedhokje Tijdens processies en andere optochten paraderen hun schreef de al eerder geciteerde Victor Hugo Hooglanders en vooral schapen) worden ingezet voor gebruikt, maar ook als bergruimte waar men strand- mobiele dubbelgangers 9 door de stad en vermaken zij VAN DE STREEK VAN DE in 1837 over de streek van de twee kapen, een milieuvriendelijk onderhoud van het landschap. stoelen voor zet om met vrienden of dorpsgenoten een het publiek met hun houterige geschommel en gedans. TWEE KAPEN IS VAN even onder Calais: De weg loopt dwars Samen vormen ze een baken in een landstrook van 23 praatje te maken. Je verwerft zo’n badhokje dan ook Tegenover de ‘Étals de Poissons’ steken we de door enkele van de mooiste landschappen ter km met beschermde biodiversiteit, vissersdorpen en niet zomaar. Dat recht is alleen aan de bewoners voor- drukke boulevard over naar de oude wijk ‘La Beurière’, EEN ONGEKENDE wereld met prachtige glooiende heuvels en goed geconserveerde villa’s uit de belle époque. behouden. Ook de kleuren zijn aan regels gebonden: met zijn smalle hoge trappen en kleine visserswonin- SCHOONHEID onmetelijke vergezichten. Bijna tweehonderd alleen blauw en wit zijn toegestaan. gen. In de rue du Mâchicoulis bevindt zich museum jaar later is dat nog altijd zo. De ongerept- ‘La maison de la Beurière’, dat een prachtig beeld geeft heid van het gebied is van een ongekende schoonheid. Van Cap Blanc-Nez en de 16 km verderop gelegen Cap Batisse en Zabelle van het leven van een maritieme familie rond 1900. Vanaf dit punt beginnen we onze kustroute, waarna Gris-Nez volgen we de D940 in zuidelijke richting. We vervolgen onze weg opnieuw via de D940, die alle Van hieruit is het nog een flinke klim naar de we afzakken naar Wimereux, Boulogne-sur-mer en Le De weg wordt heuvelachtig met weelderig begroeide plaatsen langs de Opaalkust met elkaar verbindt, en Vieille Ville 10 . We nemen dan ook de auto naar de Touquet, om vervolgens te eindigen in het achterland duinen. Nog altijd valt de sublieme ongereptheid van rijden in een kwartiertje van Wimereux naar Boulogne- Grande Rue. Zodra we de poort (Porte des Dunes) van Saint-Omer en ‘Le Marais Audomarois’. de streek op. Pas na de vissersdorpen sur-Mer 6 , de grootste vissershaven van Frankrijk. Het door zijn, betreden we een compleet andere, rustieke en verandert de stilte van het duinland- is een stad die symbool staat voor de veelzijdigheid van wereld die omringd wordt door ‘Les Remparts’, de best De twee kapen schap in de bruisende levendigheid van een badplaats: Pas-de-Calais. Vlak bij het goudgele, met een kaars- bewaarde 13e-eeuwse beschermingsmuren van Noord- Les Deux-Caps, bestaande uit Cap Blanc-Nez en Cap Wimereux 4 . rechte rij badhokjes afgebakende strand 7 , staat de Frankrijk met een totale lengte van 1 km. Binnen zien Gris-Nez, behoort tot Les Grands Sites de , Al bij het binnenrijden zien we dat dit geen zui- trots van de stad: Nausicaá, het grootste centrum over we o.a. een 17e-eeuws klooster (thans bibliotheek), een label dat aan slechts tien locaties in Frankrijk is delijke kustdorp is. De bouwstijl is anders, het strand het maritieme leefmilieu in Frankrijk, toegespitst op de het 12e-eeuwse belfort (op de werelderfgoedlijst van toegekend. De kliffen 1 dateren uit het Juratijdperk en is anders en vooral het licht is anders. Waar de Côte ontdekking van de onderwaterwereld (zie pagina 38). UNESCO) en het kasteelmuseum. 33 EN ROUTE 34 EN ROUTE SPECIAL DE FRANSE WESTKUST

11

12 13 14

DE AQUARIA VAN Villa Wilhelmine de Franse luchtvaartpionier Louis Blériot op 25 juli Onze volgende halte heet Hardelot, op 1909 vanaf hier voor het eerst met een vliegtuigje het NAUSICÁA WORDEN slechts 14 km van Boulogne. Deze kleine Kanaal over vloog. BEVOLKT DOOR 35.000 kustplaats wordt gedomineerd door impo- sante villa’s die rond 1900 zijn gebouwd en Le Touquet-Paris Plage VISSEN EN ANDERE op wonderbaarlijke wijze twee wereldoorlo- De aanwezigheid van zoveel kapitale art nouveau- en ZEEDIEREN, VAN gen hebben overleefd. Eén daarvan is Villa art deco-villa’s aan de Côte d’Opale is te danken aan Wilhelmine 11 , ontworpen door architect de Engelsen, die aan de overkant van het Kanaal hun MICROS COPISCH Louis-Marie Cordonnier, die ook tekende sterke pond gretig investeerden in onroerend goed. We PLANK TON TOT voor het Vredespaleis in Den Haag. Het zagen het al in Wimereux en Hardelot, maar nog veel dak van de villa – nog altijd in het bezit van duidelijker zien we het terug in het mondaine Le Tou- GROTE HAAIEN de familie Cordonnier – is duidelijk gemo- quet, waar je in elke straat wel enkele parels van victori- delleerd naar het hoedje van onze vroegere aanse architectuur kunt ontdekken 12 . Het hoogtepunt vorstin. Om de hoek, aan de avenue Guy Barbe Blan- van de stad is echter het hôtel de ville uit 1931, dat met che vinden we nog meer architectonische hoogstandjes zijn 38 m hoge klokkentoren en overkapte entree veel uit dezelfde periode, waaronder Villa le Bon Gîte. weg heeft van een kathedraal en sinds 1997 terecht op Via de avenue de la Lande bereiken we vervolgens de monumentenlijst staat 13 . het strand, waar een gedenksteen eraan herinnert dat Meer Engelse invloeden komen we tegen in het

Et en plus ...

PARC BAGATELLE MONTREUIL-SUR-MER zeer smakelijke streekbieren zijn o.a. Ch’ti, Een populair pretpark zoals we ze in Nederland Anders dan de naam doet vermoeden, ligt Blanche de , 2 Caps, La Goudale en helaas niet meer hebben. In Bagatelle stap het omwalde stadje Montreuil niet aan zee, Saint-Omer. Nausicaá je een kleine 40 jaar terug in de tijd, met een maar 17 km landinwaarts. Je waant je hier Nausicaá is een spectaculair ontdekkings- Daarnaast ligt de nadruk op voortplanting Nausicaá vrolijke draaimolen, lachspiegels en een mini- in een prachtig authentiek Bourgondisch centrum voor zeemilieu en één van de meest en het kweken van onder meer koraal. Het Boulevard Sainte-Beuve BP189 reuzenrad. Geen lange wachtrijen. Families bergdorp. De bovenstad is een goed bewaard bezochte toeristische trekpleisters van Europa. immense gebouw (het voormalige van 62203 Boulogne-sur-Mer vermaken zich in traag voortgedreven oldti- gebleven citadel uit 1567, die Victor Hugo De aquaria worden bevolkt door 35.000 vissen Boulogne) heeft een bijzondere sfeer. Dankzij [email protected] mers op een rail. Uit de speakers galmt ‘Sweet inspireerde tot zijn meesterwerk ‘Les Misé- en andere zeedieren, van microscopisch plank- uitgekiende belichting ontstaat de illusie dat www.nausicaa.fr Home Alabama’ van Lynyrd Skynyrd (uit 1974!) rables’. Elke zomer vindt in de citadel een ton tot grote haaien. Sinds de oprichting in de bezoeker zich voortdurend onder water en iedereen vindt het prachtig. Baggy, de mas- licht- en klankspel plaats dat de toeschou- 1991 heeft het centrum al 12 miljoen bezoekers bevindt. Twee opmerkelijke cijfers: cotte van het park, is ook heerlijk gedateerd wers mee terug neemt naar de wereld van mogen ontvangen. Dat heeft vooral te maken en daarom zo beminnelijk. Niettemin gaat het Hugo’s beroemde roman. met de opzet van het centrum: Nausicaá wil • De aquariums en bassins van Nausicaá park met z’n tijd mee: in 2012 werd Le Triops meer zijn dan alleen een aquarium en vervult bevatten in totaal 4,5 miljoen liter water. gebouwd, een razendsnelle achtbaan waarin je LES BIÈRES DU NORD-PAS-DE-CALAIS ook een educatieve functie, door de bezoe- • Per jaar wordt er 23 ton voedsel door de niet op de rails rijdt, maar eronder hangt. Wijngaarden zul je in de regio Nord-Pas-de- kers bewust te maken van het belang van een zeedieren soldaat gemaakt. Daarvan nemen RD 940, 62155Merlimont Calais niet aantreff en. Daarentegen is de harmonieus samenleven met de zee. de zeeleeuwen 15 ton voor hun rekening. www.parcbagatelle.com streek een bierland bij uitstek. Populaire en 36 EN ROUTE SPECIAL DE FRANSE WESTKUST

15 16 prestigieuze hotel Westminster, waar in september Belgische grens. Een stadje met een Frans-Vlaamse het jaarlijkse Concours d’Elégance (een wedstrijd met uitstraling dat gedomineerd wordt door de schitterende oldtimers) van start gaat en waar de hele stad voor Onze-Lieve-Vrouwekathedraal 15 , waar men 300 jaar uitloopt. over gedaan heeft. De kerk is een De al eerder genoemde veelzijdigheid van de zuiver voorbeeld van Scheldego- JE ZIET INWONERS DOOR Opaalkust is ook in Le Touquet aanwezig. Door het tiek, met veel licht, ontstaan in centrum en langs de rand van de stad zijn meerdere de tijd dat het godsbeeld een DE STRATEN LOPEN MET wandelroutes uitgezet die weer een heel ander beeld humaner karakter kreeg. FEESTELIJK OPGEMAAKTE geven en die ook te combineren zijn. Een zeer fraaie Binnen hangt een Rubens, route is ‘L’Argousier’ (13 km), die langs de uitgestrekte maar wat nog veel meer indruk MANDEN MET SCHAAL- EN kustlijn voert, door duinen kronkelt en via een den- maakt is ‘De heilige van de SCHELPDIEREN, ZOALS BIJ nenbos, het Parc Nature de la Baie de 14 , de schoentjes’: het graf van Saint jachthaven en het moerasgebied weer in het centrum Erkembode. Deze bisschop van ONS BLOEMSTUKKEN OF uitkomt. Th érouanne stierf in 742 en In dat centrum is het goed vertoeven. Met opval- werd in de kerk begraven. Zijn FRUITMANDEN WORDEN lende regelmaat zie je inwoners door de straten lopen porfi eren zerk is bezaaid met INGEPAKT met feestelijk opgemaakte manden met schaal- en kinderschoentjes 16 . schelpdieren, zoals bij ons bloemstukken of fruitman- Volgens de overlevering zou de heilige namelijk zijn den worden ingepakt. Ze komen allemaal bij Perard uitgestrekte bisdom te voet zijn afgereisd. Al spoedig vandaan, hét visrestaurant van Pas-de-Calais en ver na zijn overlijden kwam de schoentjescultus op gang. daarbuiten. Hun zelfgemaakte vissoep is een begrip en Tot op de dag van vandaag brengen ouders kinder- zelfs in Nederland verkrijgbaar. Naast het restaurant is schoentjes naar het graf van le saint qui fait marcher, een prachtige viswinkel en een oesterbar gevestigd. in de hoop dat hij hun kind probleemloos helpt leren lopen. De heilige van de schoentjes We combineren het bezoek aan de kathedraal met Tijdens ons bezoek aan de Côte d’Opale mogen we een stadswandeling door het historische Saint-Omer niet nalaten om ook het achterland te verkennen. We met zijn elegante gevels. De stad bezit majestueuze doen dat in Saint-Omer, op slechts 40 km van de herenhuizen, kerken, hofj es, een aangenaam stadspark

La Coupole & Planétarium 3D Op 5 km van Saint-Omer vinden we een van de meest indrukwekkende overblijfselen van de Tweede Wereldoorlog in Europa. Deze immense bunker, in 1943-1944 door de Duitsers gebouwd, moest de lanceerbasis worden van V2-raketten naar Londen. De geallieerden waren er echter net op tijd bij om een ramp te voorkomen. La Coupole werd zwaar gebombardeerd en in de zomer van 1944, na de landing in Normandië, verlaten. Na jarenlange leegstand werd het gevaarte in 1997 getransformeerd in het ‘Centre d’Histoire et de Mémoire’. Onder de koepel met een doorsnede van 72 m, een dikte van 5,5 m en 55.000 ton beton beleef je de geschiedenis opnieuw door middel van moderne audiovisuele technieken, exposities en licht- en geluidseff ecten. Naast de bunker is een groot 3D Planetarium gebouwd, dat onder meer fi lms toont over reizen naar de maan en wandelen op Mars. De link tussen de bunker en het planetarium is ingenieur Wernher von Braun, een van de leidende fi guren bij de ontwikkeling van rakettechnologie in Duitsland en de Verenigde Staten. Hij stond zowel aan de basis van de ontwikkeling van de eerste ballistische raket (de Duitse V2), als de eerste Saturnus-maanraket. 37 EN ROUTE 38 EN ROUTE SPECIAL DE FRANSE WESTKUST OU MANGER & DORMIR

Hôtel Atlantique & Liègoise Zonder meer het best gelegen hotel in Wimereux. Inslapen met 17 18 het geluid van de golven en ontwaken met het vrolijke gelach van zeemeeuwen. De hotelkamers bieden de unieke mogelijkheid om een ‘couche de soleil’ mee te maken. Het gastronomische restaurant en de indrukwekkende ruïne 17 van wat ooit de Saint- (5 miljoen per jaar!) en witlof. Het is een uniek gebied ‘Liègoise’ is een absolute aanrader: strak en smaakvol interieur en Bertin abdij is geweest. Vergeet ook niet om binnen te in het Regionale Natuurpark van de ‘Caps et Marais fantastische oesters. gaan bij het Musée de l’hôtel Sandelin. Tijdens de mid- d’Opale’, met een uitzonderlijke fl ora en fauna in een 6, rue Notre Dame, 62930 Wimereux deleeuwen was Saint-Omer één van de belangrijkste verrassend ecosysteem. We vinden hier 400 planten- Tel. +31-(0)3-21324101, Fax +31-(0)3-21874617 Vlaamse steden aan de rand van de Artois, en dat zien soorten, waarvan 38 beschermd. De grote biodiversiteit [email protected], www.atlantic-delpierre.com we hier terug in de unieke collectie Romaanse moza- van het milieu en de landschappen trekt veel diersoor- ieken, beeldhouwwerken, wandtapijten en edelsmeed- ten aan: in de laatste 20 jaar zijn er 220 vogelsoorten Perard werken. Daarnaast bezit het museum schilderijen van gespot en heeft er zich een kolonie van 200 paren grote eind 16e eeuw tot begin 19e eeuw, waaronder een werk aalscholvers gevestigd. Een lust voor het oog én voor de maag. Van heinde en verre komt men al van Jan Steen. De polders 18 zijn te bezoeken met een overdekte sinds 1963 naar Perard vanwege het zeebanket en de vermaarde vissoep. elektrische boot, die geruisloos over de kanalen glijdt Het op de belle époque geïnspireerde interieur is door de jaren heen De Audomarois-polders om de natuur niet te verstoren. Met een beetje geluk onveranderd gebleven. Naast het restaurant zijn een prachtige viswinkel Tot slot gaan we naar het even buiten de stad gelegen komen we tijdens de rondvaart de postbode nog tegen, en een oesterbar gevestigd. ‘Marais Audomarois’, de enige polder in Frankrijk waar die zijn beroep noodgedwongen met een bootje moet 6, rue de Metz – 62520 Le Touquet nog tuinbouw is: op 440 hectaren wonen en leven hier uitvoeren. De brievenbussen staan er dan ook gewoon [email protected] zo’n 40 tuinders. Samen telen ze minstens 50 verschil- aan het water, wat de kans op ongewenste reclamefol- lende soorten groenten, voornamelijk bloemkool ders meteen een stuk kleiner maakt ... en route Restaurant Histoire Ancienne In het centrum van Calais, aan de drukke rue Royale. Bijzonder Pratique sfeervolle brasserie (met een knipoog naar de art deco) en een meer dan voortreff elijke (authentieke) keuken voor betaalbare prijzen. TOERISTISCHE DIENST MUSÉE DE L’HÔTEL SANDELIN EVENEMENTEN PAS-DE-CALAIS 2014 Aanraders: Confi t de canard en Tournedos de cochon du pays. PAS-DE-CALAIS 14, rue Carnot - 62500 Saint-Omer Juni – La fête du Crabe in Audresselles 20, rue Royale - 62100 Calais Route de la Trésorerie Openingstijden: wo t/m zo 10-12 u / 14-18 u Juli – La fête de la Moule in Wimereux [email protected], www.histoire-ancienne.com 62126 [email protected] Augustus - Les Pianos Folies (internationaal +33 (0)3 21 10 34 60 www.musenor.com/Les-Musees/Saint-Omer- pianofestival) in Le Touquet Hôtel Saint Louis [email protected] Musee-de-l-Hotel-Sandelin September - La fête des 2 Caps bij Cap Gris-nez www.pas-de-calais-tourisme.com Meer info: www.cote-dopale.com Een voormalig postkantoor met 30 kamers en een OP STAP MET EEN GREETER rustige tuin, op 10 minuten lopen van het toeristische VILLA WILHELMINE Een Greeter is een ‘local’, een inwoner van VAN DEN HELDER NAAR centrum van Saint-Omer. Beveiligde privéparking. 11, avenue des Cygnes Pas-de-Calais, die je wegwijs maakt in zijn of BOULOGNE-SUR-MER Familiale sfeer. Het restaurant heeft een traditionele 62152 Neufchâtel-Hardelot haar dorp of stad en passies deelt rondom Met de fi ets naar de Opaalkust? Dan kan keuken in combinatie met heerlijke streekproducten. Bij het plaatselijke Offi ce de Tourisme (476, verschillende thema’s: lokale geschiedenis, natuurlijk ook. De LF1 Noordzeeroute loopt Ook groepen zijn welkom. avenue François I) is een routekaartje gastronomie, natuur, ambachten, etc. vanaf Den Helder over Vlissingen en Breskens, 25, rue d’ - 62500 Saint-Omer verkrijgbaar waarop de belangrijkste villa’s Kijk voor meer informatie over Greeters op: door Belgisch Vlaanderen en Frans Flandres Tel +33-(0)3-21383521 staan aangegeven. www.greeters62.com naar Boulogne-sur-Mer. http://goo.gl/Ha0p4u www.nl.hotel-saintlouis.com