KONIE, ŁOSIE i KAJAKI

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Publikacja opracowana przez Urząd Gminy Czosnów Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

KONIE, ŁOSIE i KAJAKI URZĄD GMINY CZOSNÓW (fot. Katarzyna Chojnacka)

2 Folder pt. „Konie, łosie i kajaki” powstał potencjału historycznego, społecznego, Zachęcamy do zapoznania się z historią dzięki wsparciu operacji „Konie, łosie, kajaki ekonomicznego, przyrodniczego regionu, korzystania z uroków Puszczy i czosnowskie przysmaki”, finansowanej i turystycznego oraz wypromowanie produktu Kampinoskiej, zgłębiania jej tajników w ramach projektu „Działalność KSOW lokalnego. i wypoczynku. Warto zobaczyć zabytkowy PROW 2014-2020 -2016 rok” w ramach kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Łomnie, Pomocy Technicznej z Programu Rozwoju Partnerami operacji są trzy prężnie zmierzyć się z historią Niepodległej Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. działające organizacje: Stowarzyszenie Rzeczpospolitej Kampinoskiej i poznać jej „Między Wisłą a Kampinosem”, bohaterów, a jeśli będziecie mieli trochę Celem operacji „Konie, łosie, kajaki Stowarzyszenie „Młodzieżowa Organizacja szczęścia – stanąć oko w oko z łosiem, i czosnowskie przysmaki” jest zrównoważony Czosnowska”, Stowarzyszenie na Rzecz niekwestionowanym królem Puszczy rozwój przy udziale różnych podmiotów Rozwoju Gminy Czosnów, które aktywnie Kampinoskiej. terenu położonego w otulinie Kampinoskiego włączyły się w realizację zadań projektowych. Parku Narodowego w pobliżu aglomeracji warszawskiej i Wisły. Ważnym zadaniem Nasza publikacja przedstawia potencjał jest tworzenie nowoczesnej wsi w oparciu turystyczny Gminy Czosnów. Przeglądając jej o dziedzictwo kulturowe, również karty dowiesz się, co warto zobaczyć, gdzie Zapraszamy do grona kulinarne: podtrzymywanie tradycji udać się na wycieczkę rowerową, pieszą Odkrywców Czosnowskich i historii niezapisanej i przekazywanej czy konną, jak spędzić aktywnie wolny czas przez najstarsze pokolenia, wykorzystanie z przyjaciółmi i rodziną. i Kampinoskich Tajemnic!

3 POŁOŻENIE – HISTORIA

Gmina Czosnów to jedna z 2478 gmin polskich, granicząca z jednej strony z Kampinoskim Parkiem Narodowym, z drugiej – Wisłą. Położna w pobliżu Warszawy, w kierunku północnym trasy E 7, zmierzającej w stronę Gdańska i Morza Bałtyckiego. Dla wielu to tylko trasa tranzytowa do piękniejszych i ciekawszych WISŁA (fot. Grzegorz Białowąs) miejsc czy to w Polsce, czy też za granicą. Warto dodać, że Czosnów leży 6 km od Lotniska Modlin, które realizuje połączenia Gmina Czosnów to miejsce To wiślane łachy, jeziora, kolorowe łąki z wieloma miastami europejskimi, takimi i zielonozłote pola. chociażby, jak Mediolan, Oslo czy hiszpańska szczególne, pełne uroku i dzikiej, Malaga. nieskażonej cywilizacją przyrody, Ścieżki rowerowe i szlaki poprowadzą tam, gdzie kończy się teraźniejszość, a zaczyna Cóż zatem ma do zaoferowania Gmina gdzie można usłyszeć śpiew przeszłość naznaczona krwią bohaterów AK. Czosnów? Czy warto ją bliżej poznać? Czym Dla aktywnych jest też wiele innych atrakcji, może zaskoczyć, doświadczonego turystę, ptaków i zobaczyć stada pasących się saren, a nawet wytropić m.in. jazdy konne, siłownie napowietrzne, mieszkańca Mazowsza czy nawet Czosnowa? wypożyczalnie rowerów i kajaków. Odpowiedź jest jedna. watahę wilków.

4 z wieżami. Teren Puszczy Kampinoskiej pożarnej. Gmina w obecnym kształcie (Wiersze, Brzozówka, Krogulec) zostały została utworzona w 1974 r. z trzech zasiedlone dopiero w XVIII w. Pierwszymi Gromadzkich Rad Narodowych (Czosnów, osadnikami byli tzw. budnicy, zajmujący Kazuń Polski i Sowia Wola). się wyrębem lasu i przemysłem leśnym (węglarze, smolarze, popielarze). Po Na uwagę zasługuje również zabytkowy odzyskaniu przez Polskę niepodległości kościół w Łomnie, projektowany przez Czosnów zaczął nabierać coraz większego Marconiego oraz cmentarz żołnierzy AK, znaczenia, stając się siedzibą urzędu gminy, a także pomnik Niepodległej Rzeczpospolitej posterunku policji i ochotniczej straży Kampinoskiej w Wierszach.

ŁANY CZOSNOWSKICH ZBÓŻ (fot. Katarzyna Chojnacka) WISŁA (fot. Grzegorz Białowąs) Najstarsze wzmianki o terenie Gminy Czosnów pochodzą z 1155 r. i dotyczą Łomny - wsi będącej własnością klasztoru kanoników z Czerwińska. W dokumentach pojawiają się również zapisy na temat Kazunia. Podaje się, że wieś założyli w XIV wieku książęta mazowieccy. Ciekawa jest również historia Czosnowa i Łosiej Wólki (dawniej Daćbóg), które już w średniowieczu należały do rodziny Czosnowskich, herbu Kolumna. Nazwa Czosnów wywodzi się od czosnku, którym to określano punkty obronne

5 OSADNICTWO MENNONICKIE Definiując osadnictwo holenderskie (olęderskie), należy stwierdzić, że ZABYTKI Wyjątkowo ciekawa jest historia północnych określało je nie tylko pochodzenie etniczne obszarów Gminy Czosnów, czyli terenów i środowisko przyrodnicze, w którym potocznie zwanych Powiślem Kampinoskim, kolonistom wypadało przygotowywać które były corocznie zalewane przez grunt pod uprawy rolnicze, ale również wzbierające wody Wisły. W XVIII wieku prawo przyniesione i stosowane przez KOŚCIÓŁ W ŁOMNIE pojawili się tu osadnicy znający zasady WG. PROJEKTU H. MARCONIEGO gospodarowania na terenach zalewowych. Byli to Holendrzy, potocznie zwani Olędrami, Miejscowością o bogatej przeszłości jest którzy przybyli do Polski w związku niewątpliwie Łomna, nazywana kiedyś z prześladowaniami religijnymi i licznymi Łomnami lub Łomnami Wielkimi. Wzmianka pogromami na tle religijnym członków sekt o wsi po raz pierwszy pojawia się w bulli nowochrzczeńców i mennonitów, powstałych papieskiej Hadriana IV z 1155 r., kiedy to w dobie reformacji religijnej. Dzięki zostaje nadana Kanonikom Regularnym wielowiekowemu doświadczeniu w walce w Czerwińsku. Nazwa pochodzi od wyrazu z zalewem wody, wyniesionemu z ojczyzny, „łomny” – łamany, kręty, zawiły i dotyczy potrafili oni poprzez stworzenie całego meandrów rzeki Wisły. W 1819 r. opactwo systemu rowów, tam i grobli, nawet całkiem czerwińskie uległo kasacie, a ziemie Łomny nieużyteczne połacie gruntów, z pozoru nabył hr. Antoni Trębicki, który wprowadził nienadające się do prowadzenia działalności nowoczesne metody upraw. W 1874 r. rolniczej i gospodarczej, doprowadzić do w Łomnie z funduszy Zofii z Rykaczewskich stanu kwitnącej kultury. Gospodarka ich Trębickiej zbudowano według projektu charakteryzowała się znacznie większą Henryka Marconiego kościół parafialny pod wydajnością, nowoczesnością oraz lepszą wezwaniem św. Mikołaja Biskupa. Kościół organizacją pracy niż gospodarka chłopów ten został wpisany do rejestru zabytków. pańszczyźnianych. ZABYTKOWY KOŚCIÓŁ W ŁOMNIE (fot. Katarzyna Chojnacka)

6 pierwszych Holendrów, prawo przez wieki Pierwszą wsią całkowicie zasiedloną przez respektowane przez strony zawierające mennonitów był, powstały w 1764 roku, kontrakty osadnicze, jako odmiana prawa Kazuń Niemiecki koło Nowego Dworu chełmińskiego oraz niemieckiego. Olędrzy Mazowieckiego. Spośród zabytków kultury osiedlani byli na tak zwanym prawie olęderskiej i mennonickiej na terenie naszej holenderskim. Stanowiło ono, że osadnicy ci gminy do dziś zachował się zbór mennonicki byli ludźmi wolnymi. z 1892 roku w Kazuniu Nowym, cmentarz mennonicki na terenach zalewanych przez Większość uczestniczących w kolonizacji Wisłę (za wałem wiślanym), oraz cmentarz olęderskiej mieszkańców była wyznania olęderski (ewangelicki) na terenie wsi Sady. ewangelickiego. Jednak charakterystyczną grupą religijną byli mennonici – odłam powstały w 1536 roku we Fryzji w Niderlandach, stworzony przez Menno ZBÓR MENNONICKI Z 1892 r. (fot. Sylwia Krawczak) Simmonsa zwolennika Lutra. Mennonici negują hierarchię kościelną, odmawiają pełnienia służby wojskowej i urzędów, odrzucają przemoc, z sakramentów uznają Ciekawym budynkiem jest również cerkiew tylko chrzest dorosłych i eucharystię. Do wybudowana ok. 1900 r. przez władze Polski mennonici przybyli w okresie, gdy była carskie na terenie jednostki wojskowej tzw. ona oazą uciekinierów, prześladowanych przedmościa kazuńskiego w Kazuniu Nowym za wiarę. Od samego początku dążyli do (d. Kazuń Niemiecki). W latach 60-tych XX połączenia i zamieszkiwania w jednej wsi. wieku cerkiew została przekształocona przez Tam, gdzie pojawiała się pierwsza rodzina wojsko w stołówkę żołnierską. W późniejszym mennonicka, z dużą pewnością przewidzieć czasie budynek służył także jako hala można było dopływ następnych. sportowa dla żołnierzy. W chwili obecnej nie CERKIEW W KAZUNIU NOWYM (teren wojskowy) jest dostępny dla turystów (teren wojskowy). (fot. Michał Dudek)

7

FORTYFIKACJE

Na terenie Gminy Czosnów znajdują się ruiny trzech umocnień wchodzących w skład wewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Modlin: Fort Dębina (fort V), Fort Małocice (fort VI), Fort Cybulice (fort VII). Budowane w latach 1911-1914 okalały Twierdzę Modlin, przyjmując na siebie pierwsze ataki. Forty nie oparły się niemieckiej ofensywie w 1915 roku, ale większe zniszczenia poczynili Niemcy, wycofując się z terenów Polski w 1918 roku, a także miejscowa ludność, która wykorzystała materiały ze schronów do budowy własnych domów. Dziś są wielką atrakcją turystyczną. Ukryte w lesie, porośnięte drzewami i mchem są pamiątką dawnych czasów. Zwłaszcza forty w Dębinie oraz w Cybulicach zachowały się w dobrym stanie. Podziemny system korytarzy tworzy rozległy i ciekawy labirynt, a na ścianach do dziś można znaleźć oryginalne rosyjskie napisy.

8 FORT V – DĘBINA (fot. Katarzyna Chojnacka)

9 Płaskorzeźba w ołtarzu głównym przedstawia płonącą, zniszczoną Warszawę MIEJSCA PAMIĘCI oraz zbombardowane Wiersze. Dekretem z dn. 28 maja 2012 r. Kazimierz Kardynał Nycz – Arcybiskup Metropolita Warszawski obrazowi umieszczonemu w ołtarzu głównym kościoła, nadał tytuł Niepokalanego Serca WIERSZE Maryji Opiekunki Niepodległości. Wnętrze Wiersze położone w Puszczy Kampinoskiej KOŚCIÓŁ W WIERSZACH (fot. Katarzyna Chojnacka) kościoła wzbogacono o pamiątki historyczne są ściśle związane z Powstaniem okresu Powstania Warszawskiego: Warszawskim. Od 1944 roku teren ten odznaczenia, krzyże, medale żołnierskie, nazywany był Niepodległą Rzeczpospolitą urny z ziemią pól bitewnych „Grupy Kampinoską. Niepodległość wywalczyli stacjonujący tu żołnierze Grupy Kampinos CMENTARZ POWSTAŃCZY W WIERSZACH AK, wzmocnieni przez oddziały Stołpecko – (fot. Katarzyna Chojnacka) Nalibockiego Zgrupowania AK. Kościół pod wezwaniem Niepokalanego Serca NMP jest szczególnie związany z walką o niepodległość Ojczyzny. Postawiony został na byłym placu apelowym partyzanckiego zgrupowania. 21 lipca 1957 r. poświęcenia kościoła dokonali Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski - ps. Radwan III w towarzystwie ks. prałata Jerzego Baszkiewicza - ps. Radwan II, powstańczy kapelani Grupy Kampinos AK. WNĘTRZE KOŚCIOŁA W WIERSZACH (fot. Katarzyna Chojnacka)

10 Kampinos” AK, tablice pamięci. Przed kościołem znajduje się pierwszy w Polsce Pomnik Anioła Stróża Niepodległości i Pomnik Męczeństwa Narodu Polskiego. 29 września 1957 r. nastąpiło uroczyste otwarcie Cmentarza Powstańczego w Wierszach, utworzonego dzięki staraniom żołnierzy AK Grupy Kampinos i miejscowej ludności. Od 2004 roku obok cmentarza stoi Pomnik Niepodległej Rzeczpospolitej Kampinoskiej, który powstał dla uczczenia 65. rocznicy Powstania Warszawskiego. Natomiast w 70. rocznicę powstała Aleja Pamięci i wystawa obrazująca działania Grupy Kampinos AK. ALEJA PAMIĘCI NIEPODLEGŁEJ RZECZPOSPOLITEJ KAMPINOSKIEJ Z GOLGOTĄ JASNOGÓRSKĄ TRZECIEGO TYSIĄCLECIA (fot. Urszula Przymus) CMENTARZ POWSTAŃCZY W WIERSZACH POMNIK NIEPODLEGŁEJ RZECZPOSPOLITEJ KAMPINOSKIEJ (fot. Katarzyna Chojnacka) (fot. Katarzyna Chojnacka)

WYSTAWA GRUPY AK W WIERSZACH (fot. Katarzyna Chojnacka)

11 PALMIRY zamordowano wielu wybitnych Polaków – wśród nich marszałka Sejmu i działacza Podczas drugiej wojny światowej ostępy ludowego – Macieja Rataja, lekkoatletę, leśne Puszczy Kampinoskiej, położone na zdobywcę złotego medalu na igrzyskach południe od Palmir, były miejscem masowych olimpijskich w Los Angeles i członka egzekucji dokonywanych przez nazistów. podziemnej Organizacji Wojskowej „Wilki” Rozstrzeliwano tu głównie osoby przywiezione – Janusza Kusocińskiego czy działacza PPS z warszawskich więzień przy ul. Pawiej i ul. – Mieczysława Niedziałkowskiego. Wśród Rakowieckiej. Podczas największej egzekucji ofiar były też osoby pochodzenia żydowskiego. w dniach 20-21 czerwca 1940 r. – w ramach W latach 1939–1943 w Palmirach akcji Ausserordentliche Befriedungsaktion – zamordowano ponad 2 tysiące osób. Niemcy zgładzili ok. 360 osób. W Palmirach

CMENTARZ MAUZOLEUM W PALMIRACH CMENTARZ MAUZOLEUM W PALMIRACH

12 CMENTARZ MAUZOLEUM W PALMIRACH

MUZEUM – MIEJSCE PAMIĘCI WALK I MĘCZEŃSTWA (fot. Katarzyna Chojnacka)

W roku 1973 w Palmirach otwarto Muzeum Budynek charakteryzuje nowoczesna Walki i Męczeństwa, gdzie można zobaczyć architektura. Duże wrażenie robią zamknięte eksponaty związane z wrześniem 1939, w przeszklonych gablotach eksponaty konspiracją i walkami partyzanckimi pochodzące z ekshumacji: modlitewniki, na terenie Puszczy Kampinoskiej oraz zdjęcia, kartki, obrączki. Z tej części muzeum dokumenty i rzeczy znalezione w czasie przez szklaną ścianę ukazuje się panorama ekshumacji. Muzeum od 1980 r. jest palmirskiego cmentarza z krzyżami oddziałem Muzeum Historycznego m. st. ustawionymi w kilku szpalerach. Wejście do Warszawy. cmentarza otwierają słowa więźnia z celi w alei Szucha: „Łatwo jest mówić o Polsce, Od 5 kwietnia 2011 r. Muzeum – Miejsce trudniej dla niej pracować, jeszcze trudniej MUZEUM – MIEJSCE PAMIĘCI WALK I MĘCZEŃSTWA Pamięci Palmiry zyskało nową siedzibę. umrzeć, a najtrudniej cierpieć”. (fot. Piotr Milczunas)

13 Bogata jest również fauna Kampinoskiego Parku Narodowego, na jego terenie bowiem PRZYRODA występują: 13 nizinnych gatunków płazów oraz 6 gatunków gadów, ponad 150 gatunków ptaków, m.in. bocian czarny, żuraw, orlik krzykliwy, bielik, derkacz. Symbolem Kampinoskiego Parku Narodowego jest łoś, KAMPINOSKI PARK NARODOWY zupełnie wytępiony w połowie XIX stulecia Gmina Czosnów leży w obszarze związanym i reintrodukowany w 1951 roku. Również ryś z Puszczą Kampinoską, na terenie objętym w 1994 r. po ok. 200 latach powrócił w ostępy najwyższą ochroną – Kampinoski Park puszczy. Narodowy (powierzchnia 357,21 km2) oraz trzy rezerwaty ochrony ścisłej: Kaliszki, Sieraków, Niepust oraz dwa rezerwaty przyrody: Ruska Kępa i Kępy Kazuńskie. Kampinoski Park Narodowy powstał 16 stycznia 1959 r. z inicjatywy Jadwigi i Romana Kobendzów. W granicach parku znajdują się rozległe obszary Puszczy KAMPINOSKI PARK NARODOWY Kampinoskiej, położone w pradolinie Wisły, (fot. Janusz Wawrzeniecki) a ukształtowane w okresie polodowcowym. Wyspy i ławice dały początek wydmom, których znajdują się gatunki reliktowe a w dawnych korytach i starorzeczach oraz charakterystyczne dla różnych stref wytworzyły się tereny bagienne. Puszcza geograficznych, m.in. chamedafne północna, Kampinoska to miejsce, gdzie możemy zimoziół północny, kosaciec syberyjski, ŁOŚ W KAMPINOSKIM PARKU NARODOWYM spotkać 50 zbiorowisk roślinnych, wśród wisienka kwaśna i wężymord stepowy. (fot. Ryszard Moch)

14 TURYSTYKA ROWEROWA (fot. Katarzyna Chojnacka)

Coraz większym zainteresowaniem cieszy się również turystyka jeździecka, czego przykładem są ośrodki jeździeckie, stadniny i stajnie, gdzie można nauczyć się jazdy konnej i przejechać się konno po okolicy. KAMPINOSKI PARK NARODOWY (fot. Anna Michalska)

Tereny Kampinoskiego Parku Narodowego oraz jego otuliny stanowią raj dla miłośników turystyki pieszej i rowerowej. TURYSTYKA KONNA (fot. Katarzyna Chojnacka)

15 Atrakcją przyrodniczo-turystyczną są również malownicze tereny otuliny Kampinoskiego Parku Narodowego. Są tu przepiękne łąki, piaszczyste tereny zwane potocznie pustyniami czy też jeziora. Największe z nich to Jezioro Dolne w Kazuniu Bielany oraz sąsiadujące ze sobą jeziora w Łomnie i Cząstkowie.

ŁĄKI KAZUŃSKIE (fot. Tomasz Zawadzki)

ŁĄKI KAZUŃSKIE (fot. Katarzyna Chojnacka) GROCHALSKIE PIACHY (fot. www.kampinoska.waw.pl)

16 JEZIORO W ŁOMNIE (fot. Grzegorz Białowąs)

JEZIORO W KAZUNIU BIELANY (fot. Piotr Potocki)

JEZIORO W CZĄSTKOWIE (fot. Aleksandra Dubicka)

17 SIŁOWNIA PLENEROWA W CZOSNOWIE W Parku im. Czosnowskich została SPORT I REKREACJA wydzielona strefa sportowa, w której znajdują się przyrządy do ćwiczeń: wioślarz, wyciąg górny, wyciskanie siedząc, biegacz, twister i wahadło, orbitrek oraz stół do tenisa PARK IM.CZOSNOWSKICH W CZOSNOWIE stołowego. Sprzęt siłowy jest dosyć prosty, angażuje on zazwyczaj ciężar własnego W 2009 r. zagospodarowano plac przez ciała. Odpowiedni jest zarówno dla dzieci, Urzędem Gminy Czosnów, dzięki dorosłych i seniorów, osób początkujących czemu powstał teren rekreacyjny dla mieszkańców. W Parku znajduje się fontanna, kolumna rzymsko-dorycka z koroną nawiązująca do herbu rodu Czosnowskich oraz rzeźba wykonana przez studentów ASP w Warszawie. Oprócz ławek, wkomponowanych w piękną zieleń, w parku PARK IM. CZOSNOWSKICH W CZOSNOWIE (fot. Katarzyna Chojnacka) znalazło się miejsce na plac zabaw dla najmłodszych z huśtawką, piaskownicą i zestawami wielofunkcyjnymi. W 2013 r. w wyniku konsultacji społecznych parkowi i zaawansowanych sportowców. Ułatwieniem została nadana nazwa imienia Czosnowskich, dla osób początkujących są instrukcje a w 2015 r. zamontowana została siłownia opisujące prawidłowy sposób korzystania ze plenerowa. sprzętu. Treningi na świeżym powietrzu przynoszą PARK IM. CZOSNOWSKICH W CZOSNOWIE więcej korzyści niż te wykonywane (fot. Katarzyna Chojnacka)

18 SIŁOWNIA W CZOSNOWIE (fot. Katarzyna Chojnacka) TENIS STOŁOWY PRZY SIŁOWNI W CZOSNOWIE BOISKO SPORTOWE W CZOSNOWIE (fot. Katarzyna Chojnacka) (fot. Katarzyna Chojnacka)

w zamkniętym pomieszczeniu. Doskonale rozgrywki towarzyskie, turnieje dzieci wpływają na poprawę krążenia krwi, i młodzieży oraz profesjonalne treningi. koordynację ruchową oraz kondycję fizyczną. PARK IM. CZOSNOWSKICH W CZOSNOWIE (fot. Katarzyna Chojnacka) PARK W KAZUNIU NOWYM BOISKO SPORTOWE W CZOSNOWIE W 2014 r. z pozyskanych środków unijnych W 2015 r. otwarto boisko sportowe zaprojektowano i wybudowano park w Czosnowie, działające w ramach w Kazuniu Nowym. W tym miejscu przed laty planowanego kompleksu sportowo- był również pięknie utrzymany ogród, ale kulturalnego – Centrum Kultury i Sportu został zniszczony i zaniedbany. Nowy park przy ul. Leśnej 3. Jest to boisko ze sztuczną został zatem na nowo zagospodarowany trawą, widownią na 726 miejsc, punktem zgodnie z sugestiami mieszkańców. BOISKO SPORTOWE W CZOSNOWIE spikerskim i parkingiem. Odbywają się W celu upamiętnienia lokalnej historii (fot. Zygmunt Szostak) tu mecze amatorskie czosnowskiej ligi, powstały trzy tablice na temat: Kazunia

19 Nowego, 2. Mazowieckiej Brygady Saperów i Pomnika Saperów. W parku znajduje się również siłownia, która przy wykorzystaniu naturalnego położenia wśród starodrzewia, zachęca do ćwiczeń. Centralnym miejscem w Kazuniu Nowym jest Pomnik Saperów, którego pomysłodawcą był ppłk Czesław Piotrowski, zastępca dowódcy brygady w Kazuniu. W maja 1957 roku po przygotowaniu projektu przystąpiono do budowy. Dolny element zawierał specjalną kryptę na umieszczenie w niej urny z prochami obrońców twierdzy kazuńskiej. Element środkowy zawierał tablicę z napisem informującym o przeznaczeniu pomnika, umieszczoną od strony frontowej tj. od drogi i bloków mieszkalnych. Na górnym elemencie pomnika umieszczono orła z rozwiniętymi do lotu skrzydłami. Pomnik ten jest symbolem bohaterskiej i ofiarnej walki za Ojczyznę podczas obrony Modlina i Kazunia przed zalewem faszyzmu niemieckiego w 1939 roku, wzniesionym w celu uczczenia pamięci poległych PARK W KAZUNIU NOWYM (fot. Katarzyna Chojnacka)

20 STREET WORKOUT Street Workout to modna i dynamicznie rozwijająca się w Polsce dyscyplina sportu. Polega na wszechstronnym treningu kalistenicznym, czyli wykorzystywaniu do ćwiczeń głównie ciężaru własnego ciała. Dzięki staraniom lokalnej grupy Street Workout Kazuń i przychylności Gminy POMNIK W KAZUNIU NOWYM (fot. Katarzyna Chojnacka) Czosnów, w Cybulicach przy ul. Leśnej, powstała 2 lata temu jedna z pierwszych profesjonalnych konstrukcji w Polsce służąca PLAC ZABAW W SOWIEJ WOLI (fot. Maciej Kiełczewski) do treningu street workout. i żyjących jeszcze bohaterów oraz ich Prowadzone są regularne zajęcia i treningi dowódcy generała Wiktora Thommee. na ogólnodostępnym sprzęcie, natomiast W dniu 21 lipca 1957 r. odsłonięto pomnik młodzi sportowcy zdobywają coraz lepsze - był to pierwszy pomnik poświęcony miejsca również w zawodach ogólnopolskich. bohaterskim obrońcom Modlina i Kazunia, żołnierzom września. W uroczystości wzięło udział około 500 byłych obrońców Modlina PLACE ZABAW i okolic. Na terenie Gminy Czosnów znajduje się dużo Urna z prochami dziesięciu żołnierzy ogólnodostępnych placów zabaw. Dzieci polskich poległych w walkach o wolność zapraszamy do korzystania z ciekawych Ojczyzny z najeźdźcą niemieckim w 1939 i bezpiecznych urządzeń, które znajdują się roku na terenie Kazunia została zamurowana w Czosnowie, w Łosiej Wolce, Łomnie Las, w podstawie pomnika. PLAC DO TRENINGU STREET WORKOUT W CYBULICACH Cybulicach Dużych, Cybulicach Małych, (fot. Jakub Krysiak) Sowiej Woli, Brzozówce, Czeczotkach.

21 miejscem pozbawionym ulicznego zgiełku _ i hałasu. GASTRONOMIA Hotel zaprasza zarówno gości podróżujących samotnie, jak i grupy zorganizowane do komfortowych pokojów jedno- NOCLEGI i dwuosobowych, do których jeśli zaistnieje taka potrzeba, można wstawić dodatkowe łóżko. W każdym z pokoi znajduje się łazienka, a do dyspozycji gości są telefon, telewizja satelitarna i darmowy dostęp do HOTEL I RESTAURACJA „U WITASZKA” Internetu poprzez Wi-Fi. Hotel u Witaszka proponuje gościom nocleg Restauracja w hotelu „U Witaszka” w komfortowych warunkach. Organizuje czynna jest od poniedziałku do czwartku również szkolenia w bogato wyposażonych w godzinach 7.00–21.00 oraz od piątku salach konferencyjnych. Przygotowuje do niedzieli między 7.00–20.00. Lokalną także przyjęcia weselne i okolicznościowe. specjalnością są przede wszystkim dania Położony w Czosnowie Hotel „U Witaszka” tradycyjnej kuchni polskiej. Ponadto można jest świetną bazą wypadową dla osób się również zapoznać z bogatą ofertą baru, ceniących uroki lokalnej przyrody czy też w którym to można smakować najbardziej chcących skorzystać z Lotniska w Modlinie popularne trunki. Sale są klimatyzowane oraz odwiedzić Twierdzę Modlin czy Nowy i przystosowane do obsługi gości Dwór Mazowiecki. niepełnosprawnych. Restauracja realizuje Hotel usytuowany jest w – leżącym na również zamówienia na potrawy wykwintne trasie łączącej Warszawę z Nowym Dworem takie jak: pieczone prosie, dania z dziczyzny, Mazowieckim – Czosnowie. Mimo bliskiego wyroby garmażeryjne oraz inne potrawy położenia węzła komunikacyjnego jest kuchni regionalnych, które przygotowywane

22 są w formie przyjęć na miejscu w restauracji, na powietrzu w ogrodzie za hotelem, bądź jako dania na wynos.

Hotel „U Witaszka” ul. W. Lercha 5, 05-152 Czosnów tel. +48 22 785-02-02, +48 728 487 210 fax +48 22 785-00-53 e-mail: [email protected] www.uwitaszka.pl

23 CHATA ZA WSIĄ – AGROTURYSTYKA Kazuń Bielany położony jest w odległości 25 kilometrów od Warszawy, w kierunku północnym, w odległości 1,5 kilometra od trasy E - 7. Gospodarstwo agroturystyczne „Chata za Wsią” usytuowane jest w pięknej okolicy, u progu Puszczy Kampinoskiej, obfitującej w jagody, jeżyny, poziomki, grzyby, itp. Do gospodarstwa można dojechać drogą nr 579. Gospodarze oferują całoroczny wypoczynek. Do dyspozycji Gości są: trzy pokoje (w każdym z pokoi znajduje się radio i tv) oraz pokój wypoczynkowy z tarasem. Zazieleniony i zadrzewiony teren wokół domu jest ogrodzony i strzeżony. Dla dzieci przygotowano plac zabaw z piaskownicą i huśtawkami. W okresie letnim dostępny jest basen dla dzieci. Na strzeżonym parkingu istnieje możliwość rozstawienia namiotów i przyczep campingowych. W gospodarstwie znajduje się skansen łowić ryby lub kąpać się w przygotowanym koni. Istnieje możliwość jazdy konnej z maszynami rolniczymi. Gospodarze do tego celu kąpielisku, przy którym z instruktorem lub przejażdżek bryczkami. organizują miły wypoczynek przy grillu, znajduje się wypożyczalnia łódek. W pobliżu Niedaleko gospodarstwa, nad krystalicznie czy ognisku. W pobliskim jeziorze można gospodarstwa usytuowana jest stadnina czystym kanałem, są żeremia bobrów.

24 W lesie znajdują się bunkry poniemieckie. W gospodarstwie organizowane są imprezy okolicznościowe, rodzinne (przyjęcia LAURENCJA FĄFARA Wspólnie z gospodarzami można zwiedzać urodzinowe, imieninowe, komunijne, okolicę i okoliczne zabytki, m. in. Twierdzę AGROTURYSTYKA sylwester, bale karnawałowe), pikniki, ul. Grupy Kampinos 29, Palmiry Modlin, która w 1939 roku najdłużej broniła spotkania integracyjne, konferencje. się przed okupantem niemieckim oraz 05-152 Czosnów lotnisko Modlin, a także Warszawę. Do tel. 22 785 03 39 dyspozycji Gości są rowery. Do dyspozycji gości: wypożyczalnia sprzętu rekreacyjnego, grill, sala telewizyjna / gier / świetlica, miejsce na ognisko. Na terenie obiektu znajduje się bar, parking, plac zabaw dla dzieci, Wi-Fi. Gospodarstwo położone na skraju Puszczy Kampinoskiej z dala od ruchliwych tras komunikacyjnych. Dojazd autobusem z Dworca Warszawa Gdańska. Gospodarstwo oferuje 3 pokoje (7 miejsc), kuchnię, łazienkę. Na miejscu można nabyć produkty: jaja, warzywa, owoce, mleko kozie. Istnieje możliwość organizacji wycieczek po najbliższej okolicy. Dodatkową atrakcją pobytu jest ognisko. Wspaniały wypoczynek CHATA ZA WSIĄ ROMAN JECHOWICZ dla ludzi oczekujących ciszy i spokoju. Kazuń-Bielany Dodatkowo gospodyni proponuje potrawy ul. Kampinoska 20 regionalne. tel. 507-544-715 Oferta całoroczna. 05-152 Czosnów www.chatazawsia.dobrynocleg.pl

25 GOŚCINIEC NA SZLAKU „Gościniec na Szlaku” znajduje się w miejscowości Palmiry, w której krzyżują się główne szlaki turystyczne Puszczy Kampinoskiej. Stąd nazwa. Z myślą o turystach, którzy Puszczę Kampinoską wybierają na miejsce swojej rekreacji właściciele uruchomili małą gastronomię. W zacisznym miejscu, z dala od zgiełku miasta, wśród zieleni można odpocząć, zjeść smaczne pierogi przygotowane na miejscu, wyśmienite pielmieni, a także naleśniki. Na każdy weekend przygotowywane są oferty dnia, w których znajdują się domowe potrawy. Gościniec zaprasza również do przestronnego ogrodu, gdzie każdy znajdzie wygodne dla siebie miejsce. Dla dzieci atrakcją będzie trampolina, piaskownica, huśtawki oraz wiele zabawek i gier na świeżym powietrzu. Rodzice w tym czasie mogą odpocząć w drewnianej altanie, rozłożyć leżaki lub pohuśtać się ze swoimi pociechami na huśtawce.

26 Na życzenie gości jest możliwość przygotowania grilla lub rozpalenia ogniska. Smakosze piwa mogą zasiąść w ogródku piwnym i spróbować wielu rodzajów tego złotego trunku. W chłodniejsze dni serwowany jest także grzaniec z pomarańczą i laską cynamonu. Nie zapomino również o czworonożnych przyjaciołach człowieka, na których czeka miska chłodnej wody. Gościniec może być zarówno początkiem jak i końcem wycieczki, ponieważ tuż obok znajduje się wypożyczalnia rowerów KAMPINOS BIKE. Podążając szlakiem atrakcji turystycznych warto również wybrać się do gościńca na wędrówkę „szlakiem kulinarnych smaków”.

GOŚCINIEC NA SZLAKU 05-152 Palmiry, ul. Kusocińskiego 25 tel. 600 765 455 e-mail: [email protected] www.naszlakupalmiry.pl www.facebook.com/naszlakupalmiry/

27 WYPOŻYCZALNIE SPRZĘTU TURYSTYCZNEGO

KAMPINOS BIKE – WYPOŻYCZALNIA ROWERÓW Bliskość Puszczy Kampinoskiej we wsi Palmiry sprawia, że wiele osób - mieszkańców Warszawy wybiera się tu na wypoczynek, chcąc odetchnąć świeżym powietrzem lub poprawić kondycję fizyczną. Puszcza Kampinoska oferuje odwiedzającym ją turystom wiele atrakcji. Dzięki dobrze rozwiniętej sieci szlaków, wycieczki rowerowe są jedną z najatrakcyjniejszych form jej zwiedzania. Chcąc uatrakcyjnić wypoczynek w Puszczy Kampinoskiej uruchomiono w 2011 r. w Palmirach wypożyczalnię rowerów i drobnego sprzętu turystycznego. Wypożyczalnia dysponuje kilkudziesięcioma rowerami różnych typów. Dzięki WYPOŻYCZALNIA ROWERÓW temu jest w stanie zaspokoić potrzeby zarówno klientów indywidualnych jak KAMPINOS BIKE i grup zorganizowanych. 05-152 Palmiry, ul. Kusocińskiego 25 Ponadto na terenie wypożyczalni można zostawić samochód na strzeżonym tel. 603 899 198 parkingu, który dla klientów wypożyczalni jest bezpłatny. e-mail: [email protected] www.kampinosbike.pl www.facebook.com/kampinosbike/

28 29 BIURO TURYSTYKI AKTYWNEJ ZLOT Biuro Turystyki Aktywnej ZLOT powstało w 1995 roku, jest organizatorem wycieczek szkolnych, zielonych szkół, kolonii i obozów dla dzieci i młodzieży oraz aktywnego wypoczynku dla dorosłych. Wieloletnie doświadczenie przy planowaniu w biurze oraz organizowaniu i realizacji programów turystycznych w terenie pozwoliło na wypracowanie odpowiednich standardów obsługi klienta indywidualnego i grupowego. Bardzo dobra znajomość krajowego rynku malownicze rzeki Mazowsza takie jak Wkra, Narew, Wisła, Bzura, Świder i inne zachęcają do turystycznego w tym bazy noclegowej, uprawiania turystyki aktywnej nie tylko wakacyjną porą i nie tylko w weekendy. transportowej oraz przewodnickiej przyczyniła się do przygotowania Biuro ZLOT dysponuje również bardzo wygodnymi 9 osobowymi busami, które idealnie sprawdzonych i atrakcyjnych ofert sprawdzają się w przypadku wyjazdów rodzinnych, transferów podróżnych z lotnisk w Modlinie turystycznych odpowiednich dla turystów i Chopina w Warszawie oraz małych imprez okazjonalnych. w każdym wieku. Od kilkunastu lat biuro prowadzi stacjonarną i mobilną wypożyczalnię rowerów i kajaków BIURO TURYSTYKI AKTYWNEJ „ZLOT” proponując swoim klientom wszelkiego typu ul. Jana Kochanowskiego 186, Łomna, 05-152 Czosnów wypady rowerowe i kajakowe. Liczne szlaki tel. + 48 22 785 01 01, + 48 22 785 04 04 rowerowe poprowadzone przez Kampinoski kom.: 601-397-791, e-mail: [email protected] Park Narodowy oraz drogi i dróżki biegnące www.zlot.pl przez okoliczne miejscowości, a także bardzo

30 31 JAZDY KONNE

STAJNIA TRUSKAWKA Stajnia jest malowniczo położona w samym sercu Puszczy Kampinoskiej. Czyste powietrze, cisza i bliskość natury nadają temu miejscu niepowtarzalny klimat. siana, spokój i poczucie bezpieczeństwa. Tutaj koń równa się wolność. Konie Interesują się nowoczesnymi metodami w Truskawce żyją w wolnym chowie, pracy z końmi, dążą do komunikacji opartej w warunkach jak najbardziej zbliżonych na wzajemnym szacunku i zaufaniu. do naturalnych. Mają do dyspozycji duży, zadrzewiony padok, ze specjalnym systemem Stajnia Truskawka zapewnia naukę jazdy ścieżek mobilizujących stado do ciągłego konnej, dbając jednocześnie o wygodę ruchu. i rozluźnienie zarówno jeźdźca, jak i konia. Właściciele stajni słuchają koni, uczą się Oferuje jazdy konne dla początkujących i przekazują swoją wiedzę innym. Marzą, i zaawansowanych, oprowadzanki dla by ich konie były równie szczęśliwe jak ich najmłodszych, ferie i wakacje w siodle, właściciele, dlatego traktują je jak partnerów zajęcia dla grup zorganizowanych, i dbają o ich naturalne potrzeby, czyli przejażdżki bryczką, szkolenia i warsztaty możliwość ciągłego ruchu, stały dostęp do oraz pensjonat dla koni.

32 STAJNIA TRUSKAWKA ul. Wolności 26, Truskawka 05-152 Czosnów www.stajniatruskawka.wordpress.com www.facebook.com/stajnia.truskawka

33 STAJNIA KONIKI MAŁE w miłej i sympatycznej atmosferze. Dla historię, przygarnięte ze „złego domu”. najmłodszych świetnymi partnerami są 4 W tutejszej stajni znalazły miłość i przyjaźń Stajnia Koniki Małe, położona w malowniczej cudowne kucyki. Gwiazdka i Emil (siostra odwdzięczając się tym samym. Dla dzieci okolicy przy Puszczy Kampinoskiej zaprasza i brat) o maści brudnokasztanowej z jasnymi starszych oraz dorosłych do dyspozycji są na przejażdżki bryczką zaprzęgniętą grzywami i ogonami chętnie pojadą na duże, bardzo spokojne konie: gniady wałach w dwa bajecznie umaszczone kuce. spacer bryczką po malowniczej okolicy i po rasy wielkopolskiej „koń profesor” oraz Zaprasza zarówno dzieci, jak i dorosłych dróżkach w Puszczy Kampinoskiej. Malinka przepiękny wałach rasy fryzyjskiej. na naukę jazdy konnej. Jazdy prowadzone i Presley to dwa kolejne kucyki bardzo są indywidualnie i profesjonalnie przyjazne i miłe, mające swoją smutną

34 STAJNIA KONIKI MAŁE Brzozówka 56 05-152 Czosnów www.koniki-male.pl [email protected] kom. +48 513-086-755

35 STAJNIA KARABELA Stajnia Karabela to nowe miejsce na jeździeckiej mapie Mazowsza w miejscowości Kazuń Bielany. Pensjonat dla koni, stajnia treningowa, szkoła jazdy konnej w najlepszym wydaniu. Stajnia zaprasza wszystkich zainteresowanych rozpoczęciem nauki jazdy konnej oraz osoby chcące doskonalić swoje umiejętności jeździeckie na naukę oraz treningi sportowe. Oferuje: naukę jazdy konnej, treningi skokowe pod okiem instruktora i sędziego stylu Polskiego Związku Jeździeckiego, treningi koni (w tym młodych koni), przygotowanie do zawodów koni i jeźdźców, pensjonat dla koni.

36 STAJNIA KARABELA ul. Jeziorna 62 Kazuń Bielany tel. 504 203 344 tel. 501 222 223 e-mail: [email protected] www.facebook.com/stajnia.karabela

37 GMINNA BIBLIOTEKA PUBLICZNA W CZOSNOWIE Kazuń Polski ul. Gminna 6, 05-152 Czosnów ul. Leśna 29 WAŻNE TELEFONY tel. 22 785 02 01 wew. 166, 05-152 Czosnów tel./faks 22 785 06 37 tel. 22 785 07 23 e-mail: [email protected] www.biblioteka.czosnow.pl Sowia Wola ul. Szkolna 102 Filia Biblioteki Izabelin – Dziekanówek 05-152 Czosnów URZĄD GMINY CZOSNÓW ul. Kampinoska 25, 05-092 Łomianki tel. 22 785 02 59 ul. Gminna 6, 05-152 Czosnów tel. 22 751-97-46 tel. 22 785-00-02, 22 785-00-58 APTEKA kom. 602 504 416 Filia Biblioteki Kazuń Polski ul. Leśna (obok Ośrodka Zdrowia), ul. Warszawska 39 fax 22 785 00 57 05-152 Czosnów email: [email protected] 05-152 Czosnów tel. 508-611-599 tel. 22 785 01 85 www.czosnow.pl fax. 22 785 01 85 KOMISARIAT POLICJI W CZOSNOWIE Filia Biblioteki w Brzozówce Brzozówka 34/1, 05-152 Czosnów Punkt Apteczny Sowia Wola ul. Lercha 1, 05-152 Czosnów ul. Sowia Wola 98 tel. 22 785 00 07 KOMUNALNY ZAKŁAD BUDŻETOWY W CZONOWIE 05-152 Sowia Wola lub 22 785 09 80 tel. 22 794 07 16 lub 600 997 241 ul. Gminna 6, 05-152 Czosnów tel. 22 785 66 30 URZĄD POCZTOWY tel./fax. 22 785 01 83 ul. Strażacka 10, 05-152 Czosnów e-mail: [email protected] SZKOŁY tel. 22 785 00 40 www.kzbczosnow.naszbip.pl ZSP w Cząstkowie Mazowieckim GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ Cząstków Mazowiecki 55 W CZOSNOWIE tel. 22 785 00 11 ul. Warszawska 59, 05-152 Czosnów OŚRODKI ZDROWIA lub 22 785 10 55 tel./fax. 22 785-05-58 email: [email protected] e-mail: [email protected], Cząstków Mazowiecki 118, 05-152 Czosnów www.zspczastkow.prohost.pl www.gopsczosnow.naszbip.pl tel. 22 785 00 15

38 ZS-P w Kaliszkach ZS-P w Kazuniu Nowym PARAFIA POD WEZWANIEM Kaliszki 170 ul. Główna 6 ŚW. MIKOŁAJA BISKUPA W ŁOMNEJ tel./fax 22 785 00 03 tel. 22 775 26 71 Łomna 20 lub 784 039 945 email: [email protected] 05-152 Czosnów email: [email protected] www.spkn.superszkolna.pl tel. 22 785 00 44 www.zspkaliszki.superszkolna.pl Proboszcz: Ksiądz Tadeusz Bazylewicz Niepubliczna Językowa Szkoła Podstawowa ZSP w Kazuniu Polskim w Kaliszkach PARAFIA NIEPOKALANEGO SERCA NMP ul. Szkolna 2 Kaliszki, ul. Akacjowa 148 W WIERSZACH tel. 22 465 57 66 tel. 533 33 77 66 lub 22 775 26 71 ul. Armii Krajowej 17 fax 22 785 07 29 email: [email protected] 05-152 Czosnów email: [email protected] www.szkola-kaliszki.pl tel. 22 794 16 43 www.zspkazunpolski.pl Proboszcz: Ksiądz kanonik Krzysztof Kłosiewicz ZSP w Łomnie Łomna 133 PARAFIE tel. 22 785 01 20 BOISKO SPORTOWE email: [email protected] PARAFIA MATKI BOŻEJ KRÓLOWEJ POLSKI ul. Leśna 3 www.szkola.lomna.pl W CZĄSTKOWIE MAZOWIECKIM 05-152 Czosnów Cząstków Mazowiecki 126 ZSP w Małocicach 05-152 Czosnów ul. Wojska Polskiego 76 tel. 22 785 02 65 tel. 22 785 00 18 Proboszcz: Ksiądz Kanonik Jan Marian Kozub BANKOMATY email: [email protected] Czosnów www.zspmalocice.superszkolna.pl PARAFIA MATKI BOŻEJ SZKAPLERZNEJ ul. Gminna 6 W KAZUNIU POLSKIM ZSP w Sowiej Woli ul. Kościelna 1 ul. Szkolna 108 Kazuń Polski tel. 22 785 02 96 05-152 Czosnów email: [email protected] tel. 22 785 07 67 www.zspsowiawola.pl Proboszcz: Ksiądz Adam Wyszyński

39 1. Urząd Gminy Czosnów, Poczta, Gminna Biblioteka Publiczna, Bankomat, Siłownia plenerowa 2. Zabytkowy kościół w Łomnie 3. Zbór mennonicki z 1892 r. 4. Kościół w Wierszach, Wystawa Grupy AK 5. Cmentarz Partyzancki, Pomnik Niepodległej Rzeczpospolitej Kampinoskiej, Aleja Pamięci Niepodległej Rzeczpospolitej Kampinoskiej 6. Cmentarz Mauzoleum, Muzeum – Miejsce Pamięci Walk i Męczeństwa 7. Łąki Kazuńskie 8. Grochalskie Piachy 9. Jezioro w Cząstkowie i Łomnie 10. Jezioro w Kazuniu 11. Gminne Boisko Sportowe 12. Park i pomnik w Kazuniu Nowym 13. Plac Street Workout 14. Hotel i Restauracja „U Witaszka”, Policja 15. Agroturystyka - Chata za Wsią 16. Agroturystyka – Laurencja Fąfara 17. Gastronomia - Gościniec na Szlaku, Wypożyczalnia rowerów – Kampinos Bike 18. Biuro Turystyki Aktywnej „ZLOT”, Wypożyczalnia kajaków i rowerów 19. Stajnia Truskawka 20. Stajnia Koniki Małe 21. Stajnia Karabela 22. Filia Biblioteki Izabelin – Dziekanówek 23. Filia Biblioteki Kazuń Polski i czytelnia internetowa 24. Filia Biblioteki Brzozówka 25. Fort Ordona 26. Fort V – Dębina 27. Fort VI – Małocice 28. Fort VII – Cybulice 29. Prochownie Zajączka 30. Cmentarz mennonicki

Szczegółowa mapa dostępna jest w Urzędzie Gminy Czosnów.

40

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich – to propozycja szeroko rozumianej współpracy i wymiany doświadczeń w zakresie rozwoju obszarów wiejskich pomiędzy wszystkimi organizacjami działającymi na obszarach wiejskich oraz na rzecz ich rozwoju.

Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w Województwie Mazowieckim, realizując założenia PROW 2014-2020 wspiera lokalne inicjatywy na obszarach wiejskich oraz propaguje regionalną kulturę i historię, podejmuje szereg działań informacyjno- promocyjnych, których celem jest aktywizacja społeczności lokalnej, wspieranie wymiany doświadczeń i dobrych praktyk oraz poszukiwanie rozwiązań innowacyjnych dla rozwoju obszarów wiejskich.

Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie ul. Skoczylasa 4, 03-469 Warszawa tel.: 22 59 79 701 Zachęcamy do odwiedzenia strony internetowej: e-mail: ksow@mazovia.pl www.mazowieckie.ksow.pl gdzie można znaleźć informacje o bieżących inicjatywach.