sign in sign up
<<
Home , Gale Gordon

| Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

#47

Film FunVIERDE JAARGANG

Lucille Ball Van der Valk Van den Hout ‘Marilyn’ IM Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Afgelopen zomer werd bekend dat een Tekst en foto’s: Thys Ockersen/Still-photo biofilm zal worden gemaakt over

Gastredacteuren: de vrouw die dertien Emmy- Film Fun Peter Cuijpers, Ruud den Drijver, nominaties kreeg en er vier Michael Helmerhorst, Wim Jansen, Thomas Leeflang, Hans van Pelt, won, die als eerste vrouw Film Fun is een tijdschrift van Bram Reijnhoudt. Thys Ockersen Vormgeving: Hille Tymstra een eigen studo runde en de dat maandelijksverschijnt wereld aan ‘t lachen maakte: en geleverd wordt aan een Thys Ockersen Films select gezelschap Wilhelminaweg 54 geïnteresseerden. 2042NR ZANDVOORT ßthysockersenfilms.com Dit is nummer 47 [email protected] 4e jaargang - november 2017 De Film Fun-uitgaven kunnen ©2016: Thys Ockersen Films/Film Fun LUCILLE hier worden gedownload.

INHOUD Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM BALL

DE NEDERLANDSE TELEVISIE is vorig jaar zonder veel rumoer de 65 jaar gepasseerd. In 2011, toen de zestig werd bereikt, was dat wel anders. In kranten verschenen do-you-remember-achtige verhalen, ver- lucht met foto’s van een jonge Mies Bouwman, een vrolijke Swiebertje en een goedmoedige Pater Leo- pold Verhagen. Via legio herdenkingsprogramma’s kon gekeken worden naar een rondspringende Wil- lem Ruis, een parmantige Jos Brink die de koningin waarachtig een wangkus durfde te geven en een quasi serieuze Fred Oster bij een hamsterdoolhof. Maar Lucille Ball, om wie in die zes decennia met tus- senpozen het meest is gelachen voor de buis, schit- terde door afwezigheid.

door Thomas Leeflang

De shows van Lucille Ball werden opgenomen met een ‘live’ publiek.

Oktober 2017 3 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Lucille Balls oeuvre wordt na haar dood nog kennen gaf het welletjes te vinden en het rus- steeds gewaardeerd. Op YouTube worden alle tiger aan te willen doen, stond op de omslag afleveringen van haar tv-shows het meest be- van ‘s werelds bekendste programmablad TV keken, de ‘merchandising’ rond Lucille Ball Guide: ‘Het einde van een tijdperk: Lucy stopt duurt onverminderd voort, dvd’s met hon- na 23 jaar!’ derden afleveringen van , The Lucy In totaal had Lucille Ball op dat moment Show en Here’s is Lucy zijn in de VS nog steeds 495 ‘telecasts’ gemaakt, onderverdeeld in 179 bestsellers. Tegelijkertijd blijven kleine lokale delen vanI Love Lucy (1951-1957), 156 van tv-stations in Amerika Lucy met succes uit- de serie (1961-1968), 144 van zenden. Nu zijn er vergevorderde plannen Here’s Lucy (1968-1974) en 16 Lucy Specials voor een biografische film, met Cate Blan- (1953-1986). Onder Lucy-fans is uitgerekend chett in de rol van Lucy. Naar een acteur voor dat als het tv-oeuvre van de roodharige comé- de mannelijke hoofdrol, die van Lucy’s echt- dienne aan één stuk zou worden uitgezonden, genoot Desi Arnaz wordt nog gezocht. De daarmee bijna tien dagen en vijftien uur ge- film zal worden geproduceerd door de kinde- moeid zou zijn. ren van de twee. In het omroepmuseum in New York is Lucil- le Ball al decennia de attractie. Voor de kassa’s NEDERLAND van het Broadcast Museum aan 1 East 53rd Op maandag 30 augustus 1993 was Lucy, na Street stonden lang elke dag mensen in de rij jaren afwezigheid, terug op de Nederlandse om binnen, tegen betaling van de ‘suggested televisie met haar aanstekelijke gezinsbeslom- contribution’ van drie dollar, op grootbeeld- Lucille Ball als secretaresse van ‘private eye’ Mark Stevens in The Dark Corner, een B-film uit 1946. meringen. ’s Morgens om half negen startte de ’flat screen’ de Top Ten Lucy Show te kunnen NCRV op Nederland 1 met de heruitzending bekijken. Tegenwoordig is zoals gezegd het van de eerste van honderd afleveringen van de gehele oeuvre van Lucille Ball op dvd te koop, Met groot gemak sluit ze zichzelf op in een ‘Koningin van de B-film’, een glamourachtige serie I Love Lucy: Lucy Thinks Ricky Is Trying de dvd-boxen behoren al jaren tot constante stoombad of komt met haar grote teen vast sexy filmster’ is Lucille Ball nooit geworden. To Murder Her, die op 8 september 1951 op ‘good sellers’. te zitten in het afvoerputje van een doucheca- Op 28 november 1976 zond CBS de ‘special’ het Amerikaanse CBS-netwerk in première bine. Maar met hulp van haar man, of door in- CBS Salutes Lucy uit, geproduceerd door haar ging. B-FILMS terventie van de buren, of (later, in Here’s Lucy tweede man Gary Morton. De tv-shows van de nagelbijtende neurotica Voordat Lucille Ball met de tv-serie I Love met medewerking van haar kinderen Lucy & Lucille bekende in dat tv-programma:. ‘Mijn kwamen in Nederland in de jaren zestig van Lucy begon deed ze als Liz Cooper voor CBS Desi junior), komt alles weer op zijn pootjes succes kwam laat, mijn kinderen Desi en Ric- de vorige eeuw al wekelijks op het scherm via Radio van 1948 tot 1951 de ‘sitcom’-serie My terecht. ky kreeg ik laat, alles gebeurt bij mij laat. Het NCRV en Vara en in 1986 nog even via Sky Favorite Husband. Haar bijna vijfhonderd tv- Lucille Ball was veertig jaar toen ze via de lijkt wel of mijn eerste twintig jaar in Holly- Channel. Deze keer zond de NCRV I Love programma’s hebben allemaal ongeveer de- tv aan haar zegetocht begon, ze had er op dat wood nooit hebben bestaan.’ Lucy elke dag uit, zodat men in een paar zelfde opbouw: Lucy is een onhandige, snel in moment al een carrière in de filmindustrie maanden door de geplande honderd afleve- paniek rakende huisvrouw die luidkeels rea- opzitten van zo’n twintig jaar. Ze oogstte van Het verhaal gaat dat toen Lucille Ball in 1942 ringen heen was. geert op een, meestal uit een misverstand of 1933 tot 1951 vooral waardering als decora- bij RKO als edelfigurante tegen haar zin werd Lucille Balls oeuvre is onvoorstelbaar groot door haar onbeholpenheid, ontstane dwaze tieve ‘bit player’ in 76 speelfilms van RKO, uitgeleend aan MGM, ze woedend zou zijn en van een hoog niveau. Toen ze in 1974 te situatie. MGM en Columbia. Haar bijnaam was zelfs weggelopen onder het uitroepen van: ‘Ik kóóp

4 Film Fun #46 Oktober 2017 5 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

LINKS: Lucille Ball met haar man Desi Arnaz bij het hek van hun nieuwe studio. Na de scheiding kocht Lucille de aandelen van Desi en nam de leding over. Naast haar ei- gen shows werd er o.m. Star Trek opgenomen.

PAGINA HIERNAAST: Lucille in de dertigste aflevering van I Love Lucy, getiteld Lucy does a tv-commercial. Bij de eerste uitzending in 1953 werd de aflevering gezien door 68 procent van de Amerikaanse tv-kijkers.

vraag of de studio’s nog wel zoveel geld waard waren: ‘Grijp je kans Cubaan, anders ben ik je voor en maak ik er een parkeergarage van!’ Met haar echtgenoot Desi Arnaz, zoon van een burgemeester van Santiago, startte Lucille in de RKO-studio’s het facilitaire tv- en filmbe- drijf Desilu (van Desi en ‘Lu’-cille), een maat- schappij die binnen een jaar zou uitgroeien tot een ‘multimillion-dollar-company! Door Lucille en Desi, hun vaste tekstschrijvers Jess Oppenheimer, Madalyn Pugh en Bob Car- roll, hun trouwe tegenspelers Vivian Vance en en chef-cameraman Karl Freund (die in de jaren twintig in Duitsland die hele tent hier nog een keer!’ Inderdaad na- bij de UFA in Babelsberg nog werkte met en men Lucille Ball en haar Cubaanse man Desi voor regisseurs als Fritz Lang, F.W. Murnau Arnaz (19171969) in augustus 1958 het RKO- en Erich Pommer), door dat team werd voort- studiopark aan North Gower Street 780 in aan in de RKO-studio’s met elan gewerkt aan Hollywood over van Teleradio Pictures, een The Lucy Show. onderafdeling van de General Tire & Rubber Company, die de gebouwen in 1957 van RKO ZAKELIJK had gekocht. Behalve met een groot komisch talent was Lu- Teleradio maakte er een paar films waarop cille Ball ook begiftigd met een uitstekend za- veel geld werd verloren en wilde vlug van de kelijk inzicht. In 1951 sloot CBS een contract RKO-studio’s af. De vraagprijs voor de gebou- met tabaksmogul Philip Morris. Voor 30.000 leedvermaak werd beschreven in de bestseller eigenlijk iets zag in die rare ‘situation comedy’ wen met alles er open er aan was 6.500.000 dollar zou de sigarettenfabrikant steeds een CBS: Reflections in a Bloodshot Eye: het com- rond een Amerikaanse huisvrouw met een dollar. Met hulp van de Bank of America halfjaar exclusief als sponsor optreden van I munications empire’ verkocht voor een appel vent met een mallotig Spaans accent, een rare konden Lucille en Desi zich, na betaling van Love Lucyy. Vervolgens nam CBS een in haar en een ei de internationale uitzendrechten van orkestleider die als ontdekking van Xavier 6.150.000 dollar, eigenaars noemen van RKO. geschiedenis nog steeds als een enorme blun- I Love Lucy aan het duo Ball & Arnaz. Cugat als Latijns-Amerikaans musicus in de De voormalige baas van RKO, Howard Hug- der bekend staande beslissing, een misser die Dat kon omdat niemand bij CBS noch bij de VS nauwelijks enige naamsbekendheid had. hes, riep toen Desi Arnaz hem belde met de door Robert Metz in 1975 met ingehouden twee concurrerende netwerken ABC en NBC Omdat er in het seizoen 1951/1952 twee tv-

6 Film Fun #46 Oktober 2017 7 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

I Love Lucy, afleve- ring 4, seizoen 3: te duur zijn, de kemphanen namen genoegen Equal Rights (1953) met de titel I Love Lucy een vondst van CBS- secretaresse Roxanne Howard, die haar ‘brain wave’ onderbouwde met de stelling dat de ‘I’ in de titel I Love Lucy immers stond voor Mr. Arnaz. CBS schatte, wegens het ontbreken van ‘preview’-gegevens omtrent I Love Lucy de impact’ van de serie helemaal verkeerd in. Al na een paar weken waren de kijk- en waarde- ringscijfers uitstekend en gingen excelsior! De humor van Lucille Ball, die de bijnaam ‘the clown with glamour’ kreeg, viel bij de tv-kij- der mevrouw MacGillcuddy consequent Mic- kers meteen in de smaak. Wat de CBS-mana- key genoemd, is een mini-Desi, een overactief gers tegen hadden op I Love Lucy bleek juist buitenbeentje dat de hele dag onverdroten op de aantrekkingskracht te zijn. een drumstel zit te rammen. De rol van Ricky werd gespeeld door de vijfjarige Keith Thibo- GEKIBBEL deaux, ‘world’s tiniest professional drummer’. Het alledaagse geruststellende gekibbel van Vooral het Spaanse accent van Desi, waar de het echtpaar Desi en Lucy Ricardo, hun zoon- zélf nota bene vaak met een licht uitheemse tje Ricky en hun buren, de familie Mertz, de tongval converserende CBS-vips zoveel moei- kijkers vonden het allemaal buitengewoon te mee hadden, was binnen een maand in heel grappig. Amerika in het straatjargon opgenomen. De basisstructuur van I Love Lucy was een Sponsor Philip Morris wilde I Love Lucy het simpele: Lucy wil graag bij de film en Desi is liefst live uitzenden en was vooral gebaat bij voor 150 dollar per week rumbabandleider in een heldere ontvangst in . Daar nachtclub ‘Tropicana’. Ricky, door Lucy’s moe- zaten de meeste sigarettenrokers, in die stad series op de ‘pilot’ waren afgewezen nam CBS I Love Lucy voorlopig maar even als stoplap. In plaats dat Lucille en Desi blij waren met die beslissing, waren ze behoorlijk in hun wiek geschoten. William S. Paley, de grote baas van CBS, veranderde persoonlijk de titel van de serie in The Lucille Ball Show, terwijl Lucille en Desi The Desi Arnaz & Lucille Ball Show in gedach- ten hadden. Uiteindelijk werd een compromis In de Nederlandse uitgave van het Amerikaanse blad Mad verscheen in de jaren 1960 een parodie op I Love Lucy. gesloten: het zou toch allemaal maar van kor- De klassieke titel van de serie

8 Film Fun #46 Oktober 2017 9 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

leefde de beoogde doelgroep voor de reclame- voorkwam dat, ze had de publieke opinie mee, de Com- spots. De crew en de cast van de serie zouden missie kon maar beter van deze beeldbuislieveling af- dan wel moeten uitwijken naar de studio’s van blijven. De temperamentvolle Desi Arnaz dreigde zelfs CBS in New York, iets waar Lucille en Desi tegen de communistenjagers gerichte tv-spots te zullen aanvankelijk tegen protesteerden. laten maken. Die spotjes wilde hij elke dag, via de drie Het ‘levende publiek’ kon daar plaatsnemen grote netwerken, Van kust tot kust’ laten uitzenden in voor een ‘vierde doorzichtige wand’, zoals dat door hem gekochte ‘prime time’ zendtijd. De slogan ook is bij een toneelvoorstelling. Fotografie, voor die campagne stond al vast: ‘Alleen Lucy’s krullen mise-en-scène, belichting, montage en conti- zijn rood!’ nuïteit werden uitgevoerd als een gewone tv- Lucille en Desi hadden zowel de financiële middelen studioproductie. Alleen waren de tv-camera’s als de benodigde know-how om zo’n curieus gevecht vervangen door 35mm-filmcamera’s. De tech- een poosje vol te kunnen houden. Ze wisten zich in nisch gezien schitterende filmkopieën gingen hun geplande openbare verdediging gesteund door ‘s keurig in trommels naar de verschillende uit- werelds beste copywriters en niet te vergeten door hun zendposities. cameraman Karl Freund, die in het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw bij de UFA-studio vóór zijn ‘COMMUNIST’ vestiging in de VS al bewees dat hij een boodschap in Lucille Desirée Ball verliet in 1925 als teen- een griezelig suggestieve beeldgrammatica kon over- ager het ouderlijk huis in Jamestown om on- brengen. der de naam Diane Belmont als fotomodel te gaan werken. Haar vader overleed tien jaar BLIJDE VERWACHTING eerder, haar moeder, Desirée Evelyn Hunt, De commissieleden kozen eieren voor hun geld, de BOVEN: Het registratieformulier waarop Lucille (toen nog met één ‘l’) keek nauwelijks naar Lucille om. Grootvader in 1936 te kennen gaf dat ze van plan was op de communistische par- zaak van ‘kameraad’ Lucille Ball (en die van legio andere Fred Hunt, een hardwerkende meubelma- tij te stemmen in de ‘primary’. vermeende aanhangers van Moskou in Hollywood) ver- ONDER: Lucille legt in 1953 aan verzamelde journalisten in de tuin van ker en abonnee op het socialistische dagblad haar huis, gezeten naast Desi, uit dat ze nooit lid is geweest en nooit dween in de doofpot. Lucille Ball was intussen zwanger Daily Worker, ontfermde zich over zijn klein- gesteld heeft op de commuistische partij, maar alleen haar opa een van Ricky junior. Producent Jess Oppenheim buitte dat plezier wilde doen. dochter. Om hem een plezier te doen, zei ze in blijde verwachting zijn van Lucille Ball goed uit door later, koos ze voor de communistische partij van Lucy Ricardo op de tv ook een aanstaande moeder toen ze op het registratieformulier voor lokale moest op vrijdag 4 september 1953 verschij- te maken. verkiezingen moest opgeven tot welke partij nen voor een delegatie van de Commissie Tot vlak voor de bevalling kwam de hoogzwangere ze gerekend wilde worden voor on-Amerikaanse Activiteiten. In kamer Lucy gewoon elke week op de tv, de geboorte van Ricky 215 in een gebouw aan de Hollywood Bou- junior werd ‘nation wide’ gevolgd, de kijkcijfers waren se tv-kijkers geworden en genoot Dat brak haar in 1953, eenmaal beroemd ge- levard 7046 werd Lucille ondervraagd door extreem hoog, het publiek leefde intens mee. als zodanig bepaalde privileges. Als worden, nog op. Walter Winchell vertelde in William A. Wheeler. Het scheelde niet veel Toen het kereltje een paar dagen oud was, liet Lucy/ zij op CBS’ te zien was, keek geen zijn nieuwsrubriek voor ABC Television, de of ook Lucille’s naam kwam terecht op de be- Lucille haar zoon al op de tv aan haar trouwe fans zien. mens meer naar ABC en NBC. De concurrent van CBS, dat Lucille Ball lid was ruchte Zwarte Lijst. Het publiek zag en maakte geen onderscheid meer tus- publieke opinie in die dagen: ‘Lu- geweest van de communistische partij en Werken in Hollywood zou voor haar dan sen Lucy Ricardo van de tv en de werkelijke Lucille Ball. cille Ball een communist? Nou en?! diverse kranten namen het bericht over. Ze onmogelijk zijn geweest. Lucille’s populariteit Ze was onherroepelijk de lieveling van de Amerikaan- Wij houden toch van haar!’

10 Film Fun #46 Oktober 2017 11 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Lucille Ball in de filmmusical Mame als de glamoureuze en extravagante ‘auntie Mame’.

MUSICAL EN SCHEIDING tv-kroost. De combinatie Lucille Ball/Vivian In 1960 onderbrak Lucille Ball voor een kor- Vance werkte perfect. Vivian was een soepele te periode haar tv-werk om in New York op te straight man, een zichzelf wegcijferende aan- treden in de musical Wildcat. Daar ontmoette gever, als dat tenminste zo gezegd kan worden ze haar tweede echtgenoot, Gary Morton. Op van een komediante. 8 november 1962 nam Lucille de aandelen Lucy & Viv vormden de nieuwe Zasu Pitts & Desilu over van haar inmiddels ex-echtgenoot Patsy Kelly, die eens door Hal Roach werden en ex-zakelijk partner Desi Arnaz. Op aan- gelanceerd als de vrouwelijke Laurel & Hardy. dringen van Gary Morton en CBS begon ze in 1961 aan een nieuwe tv-serie: The Lucy Show. ‘MAME’ Dit keer zonder Desi Arnaz maar met Vivian Tot 1967, het jaar waarin Gulf and Western Vance als haar vriendin Vivian Bagley en Gale (c.q. Paramount) Desilu voor zeventien mil- Gordon als Mr. Mooney. joen dollar van haar kocht, was Lucille Ball Lucy en Viv zijn weduwen, Lucy heeft twee directrice van het produktiebedrijf waar de kinderen (Chris en Jerry) en Viv één (Sher- bekendste tv-series van Amerika (en dus van man). De show werd op een gegeven moment de wereld) werden gemaakt. Lucille richtte herdoopt in Here’s Lucy en Lucille’s echte kin- meteen een kleinere productiemaatschappij BOVEN: Vivian Vance was Lucy’s vriendin Ethel Mertz in I Love Lucy en Lucy’s vriendin Vivian Bagley in Here’s Lucy. ONDER: Gale Gordon deed in Here’s Lucy zijn intrede als Lucy’s bankier Mr. Mooney. deren, Desi junior en Lucy, spelen dan haar op, Lucille Ball Productions Inc.

12 Film Fun #46 Oktober 2017 13 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Het maandblad LIFE vierde de terugkeer van Lucille in Here’s Lucy met een cover in januari 1962.

In 1974 speelde ze de titelrol in de groots op- ratie op 26 april 1989) kreeg de zichtbaar ont- gezette filmmusical van Warner Bros. Mame. roerde komediante tijdens de Oscar-uitrei- De film trok in Nederland weinig of geen pu- kingen nog een staande ovatie van collega’s. bliek, zelfs oprechte Lucy-fans negeerden hier Intuïtief voelde men aan dat dit wel eens een haar uitstapje naar de cinematografie. In de definitief afscheid zou kunnen zijn van deze VS liep Mame daarentegen prima, daar wil- sympathieke en talentrijke collega. den Lucy-fans haar wel op het grote scherm Vier dagen later overleed Lucille Ball. zien. Iemand die al vroeg in de gaten had dat Lu- Meer dan drieduizend bekende actrices en cille het in de showbusiness wel zou redden, acteurs deden in de loop van de jaren mee aan was de komiek Eddie Cantor. In Roman Scan- haar tv-series, het was altijd een eer door Lu- dals uit 1933 was ze een lid van het showbal- cille Ball te worden uitgenodigd. Sterren van let. Het scenario vermeldde een ‘pie-throwing het witte doek traden vaak in de malste rollen act’ waarbij een slagroomtaart in het beteu- met Lucille op: Charles Boyer, Orson Welles, terde gezicht van één van de Berkeley-girls te- Buster Keaton, Betty Grable, Maurice Cheva- recht moest komen. Vrijwilligers voor! Geen lier, Rudy Vallee, Tennessee Ernie Ford, Bob van de meisjes voelde er iets voor die ondank- Cummings, Fred MacMurray, John Wayne, bare taak op zich te nemen. Alleen Lucille Ball enzovoorts. Lucy’s tv-shows bevatten veel stapte resoluut naar voren. Waarop Cantor hoogtepunten, haar imitaties van Harpo Marx, riep: ‘Dat is de juiste instelling, noteer haar Charlie Chaplin, Tallulah Bankhead en een naam, zij komt er wel!’ Andrew Sister waren briljant en zijn als ‘klas- Hij heeft gelijk gekregen: de nalatenschap siekers’ bijgezet in de televisiegeschiedenis. van de voormalige filmfigurante Lucille Ball Een paar maanden voor haar dood (ze over- bedroeg 75 miljoen dollar. De Amerikaanse zender CBS zendt het jaarlijks twee ingekleurde I Love Lucy -afleveringen uit als een ‘special’. Het be- leed, achtenzeventig jaar oud, na een hartope- —Thomas Leeflang gon in 2013 met ‘The Italian Movie’ en ‘Christmas Episode’ (BOVEN) met v.l.n.r.: Vivian Vance als Lucy’s vriendin Ethel Mertz , Lucille als Lucy Ricardo, Desi Arnaz als Desi Ricardo en Willam Fawley als Fred Mertz, Ethels echtgenoot. ONDER: In 2016 werden vier afleveringen uitgezonden, waaronder die met John Wayne als gast (aflevering 2 van seizoen 5 met opnieuw Vivian Vance en William Fawley).

14 Film Fun #46 Oktober 2017 15 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

hadden geen problemen met elkaar. Bill had wel voortdurend ruzies en discussies over geld met George. George werd dan WIM LINDNER boos en dacht dat ik de schuld was van alle ellende. De oplossing was natuurlijk een andere productieleider, maar dat was in die De laatste der tijd niet zo eenvoudig. British Unions— ik had daar op de set ook vaak moeilijkhe-

Mohikanen THYS OCKERSEN den mee. Wel veel steun van een geweldige cameraman, Gerry Fisher. Ik had dus feite- lijk een prachtige job, maar kon de credit DEEL 7: De Van der Valk-verfilmingen. niet krijgen. Ik was geen union member. George heeft uiteindelijk geprobeerd de boel de boel te laten en te vertrekken met achterlating van onbetaalde rekenin- In onze serie gesprekken tussen Thys Ockersen Van der Valk 1 gen. De Amerikaanse producent, Howard en Wim Lindner gaat het deze keer over het Wolfgang Kieling was net bekend gewor- Barnes, had de productie een keer bezocht werk van de laatste als productieleider bij den door de Hitcock-film Torn Curtain uit tijdens de opnamen. Hij vond mij prima. verfilmingen van detectiveboekjes van Nicolas 1966. Een uitstekend acteur die buitenge- Ik denk dat hij van Bill gehoord had dat ik Freeling (die een tijd in Nederland woonde) over woon vriendelijk was, zeer prettig om mee feitelijk de productie deed. Ik heb Howard Inspecteur Van der Valk. te werken. De (uitvoerend) producent was toen een brief geschreven over mijn pro- De verhalen speelden zich altijd in Nederland George Willoughby. Er was op de productie bleem met George. Howard greep in en af. Er was ook een Britse tv-serie met Barry een ‘completion bond’ afgesloten en dat had George werd zo mak als een lam. Alles is Foster als Van der Valk, maar omdat de Britse duidelijke gevolgen. toen keurig betaald, behalve dat George tv-films zo slecht met de locaties omgin≠gen— ‘Film Finance’ vertrouwde vermoedelijk mij persoonlijk voor een paar weken loon je ging van de Leidsestraat meteen naar het niet al te zeer op de reputatie van George: ze heeft opgelicht. Ik had er toen zo schoon Rembrandtsplein—werden ze nooit in ons land hadden een permanente toezichthouder bij genoeg van dat ik het maar heb gelaten uitgezonden. Dit verhaal gaat over de twee de productie in Amsterdam. voor wat het was. Ik denk niet dat George bioscoopfilms en de twee Duitse tv-films waar De Engelse productieleider was altijd min me ooit nog zal betalen. Wim bij betrokken was. of meer dronken en kampeerde de hele dag in een café vrijwel naast het productie kantoor. Dat was dus Van der Valk Nummer 1. Een im Lindner: De Van der Valk-films roe- Daar had hij ook een aardige dame ontdekt uit geweldige job, oeverloos gezeur met schar- pen bij mij zeer gemengde gevoe­lens op. het oudste beroep van de wereld, waar hij veel relaar George en goed samengewerkt met WLaat ik proberen ze op een rijtje te zet- tijd mee doorbracht. Gerry Fisher, waar ik nog een film mee heb ten. Het begon met Amsterdam Affair. Regie: Kortom, ik deed de productie. gedaan. Gerry O’Hara (1968). Naar het boek Love in De toezichthouder, William ‘something Amsterdam van Nicolas Freeling. Met Wolf- or other’— ik ben zijn naam vergeten, dus Amsterdam Affair is tot dusver niet op dvd verschenen, maar er gang Kieling as Van der Valk. gewoon Bill, was zeer tevreden met mij en wij zijn piratencopieën in omloop. Op deze ‘screengrabs’ van boven naar benden: Wolfgang Kieling, Kieling met Guy Deghy en tweemaal Catherine Schell.

16 Film Fun #46 Oktober 2017 17 Ron Perlman en Selma Blair in Hellboy. Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Van der Valk 2 mij aan en zeiden: er zijn een paar mensen die Van der Valk und das Mädchen. Regie: wij direct uit de productie willen zetten. Regel Peter Zadek (1972). Productie IDUNA FILM jij dat of moeten wij het doen. Ik had zoiets München. Producenten: Ernst Liesenhoff en als: Nederland is en klein land en dan wordt Lord Michael Birkett. Van der Valk werd ver- hun reputatie misschien zo geschaad dat het tolkt door Frank Finlay. ze te lang zal achtervolgen. Laat mij ze waar- schuwen, zodat ze zelf ‘vrijwillig’ op kunnen Ik had met deze productie in eerste instan- stappen. Men zei toen, als je het zo wilt rege- tie niets van doen. De heer Liesenhoff was len dan moet je dat doen. Maar, denk niet, dat te rade gegaan bij een Nederlandse produ- ze je dankbaar zullen zijn. Je hebt er op die cent die behalve in Amsterdam ook kantoor manier en paar vijanden bij. hield in München en die had een Nederlandse Als wij het doen, dan heb jij er niets mee crew voor hem geregeld waar ik niet toebe- te maken. Ik heb mijn methode gevold en de hoorde. Op de eerste draaidag werk ik gebeld heren hadden gelijk. Ik had er inderdaad een door Lord Michael Birkett die mij per direct len dan moet je dat doen. Maar, denk niet, dat wilde spreken. We hebben elkaar ontmoet ze je dankbaar zullen zijn. Je hebt er op die en hij vroeg of ik de productie onmiddellijk manier en paar vijanden bij. Als wij het doen, wilde overnemen. Er waren, kort tevoren, een dan heb jij er niets mee te maken. Ik heb mijn paar dingen aan het licht gekomen die niet methode gevolgd en de heren hadden gelijk. door de beugel konden. Lord Birkett was toen Ik had er inderdaad een paar vijanden bij. in Engeland gaan informeren naar productie mensen in Nederland en mijn naam dook op. Peter Zadek was een opgewonden standje. Hij Ik heb op de tweede draaidag de productie had voortdurend aanmerkingen en de men- overgenomen. Ik heb tegen de mensen gezegd sen die hij in de Art Department uit Duits- als je niet met mij wilt werken, dan moet je land had meegenomen waren bang voor hem. nu opstappen. De crew was niet mijn keuze, Als er weer eens iets niet goed was, lieten maar ik vind dat medewerkers niet het slacht- ze mij de kastanjes uit het vuur halen, ook offer mogen worden van ruzie aan de top. Één als ik er niets mee te maken had. Ik had dus iemand wilde niets met mij te maken hebben vele halve en hele ruzies met Peter Zadek. Van der Valk und das Mädchen. Frank Finlay met figuranten op een Amsterdamse brug. en is toen opgestapt, nadat hij alle kleren door Bovendien moest ik puin ruimen ten aanzien elkaar op een grote hoop had gegooid. Een van afspraken en zogenaamde regelingen die valse-nichtenstreek. door mijn productievoorgangers in de pré- Veel heibel dus, veel ruzie, veel gedoe, veel bij het ontbijt op Peter Zadek af om afscheid te Ik heb toen Nan Roeterdink gebeld en die productie waren afgesproken. Er waren zaken problemen. We hadden ook een paar scènes nemen. Die dag was bedoeld als reisdag naar heeft de boel perfect opgepakt. Zij was de met “kick-backs” en dergelijke. Die productie in België die door mij waren voorbereid en er Duitsland en voor mij als ‘wrap-up’-dag in beste wardrobe-dame in Nederland. Ik had stonk. Ik heb me absoluut gek gewerkt om was één draaidag in Duitsland. Met die dag België en dan (voor mij) naar huis. Peter keek haar bij Rudolf Meyer leren kennen. Nan en alles wat krom was weer recht te breien. Ik had ik geen bemoeienis, aangezien die was mij stomverbaasd aan en riep: ‘Maar je komt ik hebben meerdere films samen gedaan. geloof dat mij dat gelukt is. Ik kan ook zeggen voorbereid door Iduna Film in München. toch mee naar Duitsland?’ Ik zei: ‘Nee, dat Na een paar dagen spraken de producers dat de productie ‘on time, on budget’ was. Op mijn laatste draaidag (in België) ging ik is door Iduna voorbereid en ik ga naar huis.’

18 Film Fun #46 Oktober 2017 19 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

enorme heibel. Maar goed, het was zoals het was en Peter en ik hebben als goede vrienden afscheid genomen. We heb- ben elkaar stevig omarmd en geknuffeld, zoals dat gaat bij vrienden voor het leven. Met Liesenhoff heb ik nog meerdere malen contact gehad. Zadek heb ik nooit meer gezien en Lord Michael Birkett ook nooit meer.

Van der Valk 3 Van der Valk und die Rei- chen. Regie: Wolfgang Peter- sen, 1973 (later regisseur van Das Boot.) Van deze film is maar een betrekkelijk klein deel in Nederland gedraaid. Ik her- Judy Winter en Frank Finlay in Van der Valk und die Reichen. inner mij geen gedoe, geen ruzies, geen moeilijkheden; spot. We hebben samen veel plezier gehad. keling van een script. Fons en ik hebben toen eigenlijk herinner ik me er Een leuk mens en geweldig om mee en voor in het kader van die zoektocht een reis naar vrijwel niets van. Zo zie je, te werken. Frankrijk gemaakt. We hadden ergens buiten geen problemen is ook weer Parijs een afspraak en moesten overnachten. niet goed. Wel was het leuk Van der Valk 4 We waren niet van plan om echt geld uit te om Frank Finlay weer te zien. Because of the Cats. Regie: Fons Radema- geven— dat hadden we ook niet (ik zeker Hij speelde weer Van der Valk. kers (1973). Bryan Mar­shall is Van der Valk. niet) en we zijn toen voor een nacht neerge- Finlay als Piet van der Valk in zijn tweede film over de Amsterdamse inspecteur van politie, schepping van auteur Nicolas Freeling. Tussendoor speelde Finlay ook de musketier Porthos in Frank had een bril met bij- Met deze film heb ik in een zeer vroeg sta- streken in een dorpje (waar??? - ik weet het The Three Musqueteers van Richard Lester. zonder dikke glazen. Zonder dium ‘iets’ te maken gehad. Fons en ik hadden niet meer).. Er was nog maar één kamer, heel die bril was hij vrijwel blind. af en toe contact en toen hij een (niet Neder- Frans met een soort familiebed. Peter begon direct om Herr Liesenhoff te krijsen en toen die Hij repeteerde heel precies landse, maar internationale) Van der Valk In Frankrijk had je toen hotelletjes waar kwam begon hij een enorme tirade: of Liesenhoff helemaal en vlak voor de opname zette wilde maken spraken we daarover. soms hele families in één kamer sliepen in gek geworden was. Nu hadden ze eindelijk de beste produc- hij die bril dan af en speelde Via een Amerikaans/Frans contact van mij een enorm bed voor Joost mag weten hoeveel tieman van Europa en dan liet Liesenhoff die gaan. Of Lie- een perfecte scène. Zeer knap. (Hamilton Keener) hebben we een Franse personen. We hebben in dat hotel ook gege- senhoff van de ratten gebeten was, enzovoorts. enzovoorts. Hij had een groot gevoel voor producent, Pierre Gurgo-Salice, bereid ten. Als nagerecht werd er een stenen pot met Ik dacht toen, nu is Peter inderdaad gek geworden. Een humor en vooral ook voor zelf- gevonden om geld te investeren in de ontwik- houten lepel op tafel gezet en je werd veron-

20 Film Fun #46 Oktober 2017 21 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Cover Pinguin Book 1975

Fons Rademakers dersteld om één lepel met creme-fraiche op zou de film gemaakt worden. Fons vertelde mij je bordje te scheppen. Niet zo met deze twee dat hij me graag voor de productie wilde, maar Hollandse veelvraten. dat Lily (Lily Veenman, oftewel Lily Radema- We hebben onder veel geknor, van vooral kers, zijn vrouw) mij onder geen voorwaarde Fons, de hele pot leeg gelepeld (‘Godver- bij de crew wilde. De haat van Lily voor mij domme, wat is dat lekker’ ‘Dat mag ik niet dateert nog van de filmDe Dans v.d. Reiger, van Lily.’) waar ik de productieleider was. Dus ook bij Bovendien hebben we toen ook tamelijk deze film, geen gedoe, geen ruzie, maar ook veel wijn ingenomen, zodat we met dikke geen werk. buiken en half dronken in ons reuzenbed zijn Jammer, ik had graag met Fons nog een gestapt. film gemaakt. De Van der Valk-films roepen De kamer was volgeplakt met een behang bij mij zeer gemengde gevoelens op. Ik heb met kleine bloemetjes. Het behang liep door geprobeerd ze op een rijtje te zetten. over het plafond en was ook op de kastdeur —Wim­ Lindner geplakt en op de ingangdeur. Overal kleine (Wordt vervolgd) bloemetjes. We werden de volgende dag wak- ker met een kater en in een inferno van bloe- metjes. Wat volgde was een eindeloze periode van gedoe met scriptversies en gehannes met acteurs etcetera. Op een bepaald moment was het zover en

22 Film Fun #46 Oktober 2017 23 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

MARILYN

In Niagara ging de nova stralen, een balsemend en hemelachtig licht, een hoogtezon voor vrijgezellenkwalen. Maar na The misfits was haar taak verricht.

Het popje was gezien, dus kastje dicht, want Marilyn, die was voor ons, modalen, slechts netvliesbeeld en onderhuids bericht. Haar gloed bleef hangen in verblufte zalen.

Een filmidool verdwijnt in een gezin, of laat zich lang als maintenee betalen, maar later eindigt het publiek gewin en zal de aardse roem zich niet herhalen.

Slechts haar iconen blijven fascineren, geen overdosis kan ze nu nog deren.

—Peter Cuijpers

24 Film Fun #46 Oktober 2017 25 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Op de vraag: ‘Hallo, hallo, wie Willem van den Hout stinkt daar zo?’ antwoordt tot de werkte vóór de oorlog als dag van vandaag elke Nederlander Persvoorlichter bij Philips en zonder nadenken: ‘Het mannetje stapte eind 1938 over naar de Schrijver van de radio!’ Een goed beklijvende afdeling Reclame Buitenland. slagzin, bedacht door Willem van In die functie maakte hij voor bestseller den Hout (1915–1985), de meest non- Philips dienstreizen naar de VS. conformistische nationaalsocialist van Daar deed hij inspiratie op voor ‘Amerika Filmt’ Nederland, begiftigd met een soort de bestseller Amerika Filmt, die karakterloze genialiteit. onder zijn pseudoniem Willem maakte gehaaide Onder het pseudoniem Willem W. W. Waterman verscheen. Waterman publiceerde hij in 1939 het Zijn passie voor film en jazz nazipropaganda bekende boek Amerika Filmt. ontstond in die tijd.

door VANAF BEGIN 1944, in het vierde Thomas Leeflang moest De Gil-krant geloofwaardig ingedeeld zeer anti-semitisch stuk ‘Oh, die dat Breda was bevrijd. In bezet gebied namen jaar van de bezettig, verscheen ongecensureerd overkomen. De héérlijke Joden!’ werd opgenomen. veel Duitsers en NSB’ers—‘labbekakken’ vol- onder redacteurschap van de even produc- eerste paar nummers, die 6 cent kostten, wer- Willem van den Hout veranderde de ‘tone gens De Gil-krant—meteen de benen. tieve als talentrijke auteur Willem van den den geredigeerd door Louis Thijssen, journa- of voice’ en zette op een kolderieke manier ‘Dolle Dinsdag’ is sindsdien een gevleugelde Hout in een oplage van meer dan 100.000 list van de pro-Duitse Haagse krant De Resi- met cartoons, foto-onderschriften, artikelen uitdrukking geworden voor de gebeurtenis- exemplaren tweemaal per maand het sati- dentiebode. Thijssen verzon de naam De Gil. en korte berichten zowel de pro-Duitse als sen van destijds. Een heel nummer wijdde De rische blad De Gil - Neoliterair orgaan voor Of hij zich liet inspireren door het schilderij de anti-Duitse lezers op het verkeerde been. Gil-krant aan Dolle Dinsdag. Het nationaal- nuchter Nederland, waarin opgenomen de De Schreeuw van Edvard Munch, is niet meer Menigeen moet even hebben gedacht met een socialistische Duitsland verheerlijkende boek Gil-Club, platform voor schuchter Nederland. te achterhalen. Nederlandse versie van een Amerikaans blad ‘Ik was er zelf bij’ van de geslepen demagoog De Geallieerden werden er Met de komst van Wil- van doen te hebben. De opmaak versterkte dat Max Blokzijl werd gepersifleerd in een adver- in op de hak genomen, maar lem van den Hout, die zijn idee, er stond zelfs een lezenswaarige rubriek tentie voor een nieuwe publicatie: ‘Ik was er ook de bezetter en aanhang sporen had verdiend op de in: Van Jazz tot Swing. ‘Entarte Musik’ nota zelf gloeiend bij’, geschreven door Max Lino- kregen de nodige vegen uit reclame-afdeling van Phi- bene. leum. de pan. lips, kreeg De Gil vanaf In De Gil-krant werden de alliterende bij- De Gil-krant werd gedrukt bij de drukkerij Een geraffineerde propa- nummer 4 (21 maart 1944) namen ‘Dolle Dinsdag’ en ‘Duizelige Dins- van De Residentiebode en bekostigd en gecon- gandatruc van de Duitsers. ineens ‘Schwung’: het oogde dag’ gebezigd voor dinsdag 5 september 1944: troleerd door de eerder genoemde dr. Haagn, In opdracht van dr. Erwin direct professioneler, de ‘Generale Repetitie – Dure les van Dollen hoofd van het Referat Aktiv Propaganda van Haagn, die in 1942 van de inhoud werd ‘beter’ en de Dinsdag’. En: ‘Wij kunnen Duizeligen Dinsdag het Rijkscommissariaat. Haagn was geen Hauptabteilung Volksauf- prijs verhoogd tot 15 cent. niet anders zien dan als een zeer geslaagde vriend van Mussert, Willem van den Hout kon klärung und Propanda in Van den Hout kon, zoals hij Generale Repetitie van beide zijden’. Op ongehinderd van leer te trekken tegen Land- Berlijn naar het Propagan- later verklaarde, niet voor- maandag 4 september 1944 had Radio Oranje, wacht, NSB, Jeugdstorm en andere Neder- daministerie aan de Kneu- komen dat in nummer 4 van het radiostation van de Nederlandse regering landse nationaalsocialisten die langzaamaan terdijk in Den Haag kwam, De Gil nog een voor zijn tijd in ballingschap in Londen, onterecht gemeld uit de gratie van de Duitsers waren geraakt.

26 Film Fun #46 Oktober 2017 27 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

Volgens hetzelfde recept als het satirische nazi-blad De Gil realiseerde Van den Hout in opdracht van Erwin Haagn midden juli 1944 een zogenaamd illegaal radioprogramma geti- teld Radio De Gil-Club. De indruk moest wor- den gewekt dat het via een geallieerde zender werd uitgezonden. Dat laatste is niet gelukt, want in dat geval zou het immers alleen te beluisteren zijn geweest op niet ingeleverde radiotoestellen en zelf in elkaar geknutselde kristalontvangertjes. Het pseudo-illegale programma werd vooraf opgenomen en kon in eerste instantie weke- lijks op donderdagavond via de distributiera- dio beluisterd worden. Maar er waren weken waarin Radio De Gil-Club zich drie- tot vier- maal op willekeurige avonden meldde. Tussen negen en tien uur ’s avonds sloot de Neder- landse Omroep af en in dat laatste uur werd Radio De Gil-Club ingezet. Als openings-tune fungeerde een fragment Tot groot genoegen van de lezers die anti- In Amsterdam was De Gil-krant heel populair. uit Rhapsody in Blue van Gershwin en Radio Duits waren, tot nog groter ongenoegen van Er werden daar naar schatting tienduizenden Gil-Club sloot af met een gedeelte uit Good de Nederlandse nationaalsocialisten. Mus- exemplaren van elk nummer verkocht. Een Morning Blues van Count Basie. In menige sert en de zijnen ergerden zich hevig aan De groot gedeelte van het publiek, pro- en anti- huiskamer werd de volumeregelaar van de Gil. Protesteren bij de Duitse instanties, was Duits, dacht aanvankelijk te maken te hebben distributrieradio helemaal open gedraaid zinloos. Bovendien bevatte De Gil-krant geen met een neutraal ongecensureerd satirisch omdat er ineens ‘swingmuziek’ was te horen. redactie-adres, alleen een Haags postbus- tijdschrift, een illegaal blad dat aan de aan- Dat was nog eens wat anders dan Zarah Lean- nummer. De WA van de NSB kon dus geen dacht van de Duitsers was ontsnapt en ‘per der of het orkest van Will Glahé. verhaal halen bij de De Gil-redactie. De post- ongeluk’ in de kiosken terecht was gekomen. Radio De Gil-Club paaide het publiek vooral bus stond op naam van ene F. Zadelhoff, een De taak van het blad was dat bij de lezer, zon- met jazzplaten, die werden afgewisseld met bode van het Rijkscommissariaat die om de der dat hij er zelf erg in had, de gedachte zou gefingeerde nieuwsberichten. Willem van paar dagen twee- tot driehonderd ingezonden postvatten dat een bevrijd Nederland hem den Hout en medepresentarice Leonie (soms brieven ophaalde. De meeste brieven waren geen enkel voordeel zou bieden. Die opzet Phyllis) Miller (ware naam Nanda de Marez anoniem, maar er waren er ook die met naam faalde, De Gil-krant schoot zijn doel voorbij, Oyens) noemden met dik aangezette Angel- en adres waren ondertekend en tekeer gingen het blad stichtte verwarring aan beide kanten. saksische tongval de namen en de kwailiteiten tegen de bezetter. Het is niet bekend of er ooit Nerveuze hilarieit bij ‘de goeden’, woede bij van Louis Armstrong, ‘captain’ Glenn Miller, repressailles tegen hen zijn genomen. Nederlandse nationaalsocialisten. de al genoemde Count Basie, Benny Good-

28 Film Fun #46 Oktober 2017 29 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

BOVEN: Omslag van het eerste deel van de Bob Evers-serie. Frans Mettes maakte deze cover. MIDDEN: Assistentie... wij zinken” was een van de tientallen luister- spele, gescxhreven in 1942 en ‘43. Deze titel werd uitgezonden op 7 juli 1942. ONDER: Betaling aan Willem van den Hout voor een ander luisterspel. (Bron: Bob Evers Nieuwsbrief nr. 40 ISSN 1386-6451)

commissariaat stond Van den Hout bekend als onbetrouwbaar, hij werd beschouwd als een meeloper, een goed te gebruiken brood- schrijver en dito radiomaker die goed aan de Duitsers verdiende. Na van mei 1945 tot februari 1948 in voor- Van den Hout in de periode dat hij arrest te hebben gezeten kon Willem van onder het pseudoniem Willy van den Hout daarna al spoedig zijn carrière als der Heide begon aan de jeugd- boekenreeks ‘Bob Evers’ schrijver met succes voortzetten. Ondanks (1949 tot 1978 - 34 titels) een ‘beroepsverbod’ van tien jaar lukte het hem onder tal van pseudoniemen zowel man, Tommy Dorsey, Harry James, Arti Shaw De in toenemende mate optredende wrevel boeken als losse bijdragen voor kranten, en andere jazzgiganten. Ook nu werd er een die het blad toch al binnen het Rijkscommis- weekbladen, gedenkboeken en radioteksten postbus geopend, ditmaal in Hilversum waar sariaat en de Nederlandse nationaalsocialis- te leveren. In de periode van begin 1942 tot reacties van ‘swingvrienden’ welkom waren: ten opwekte was de oorzaak van het na het eind 1943 werden van hem al ruim dertig ‘Gil mee! Schrijf aan Postbus Twee!’. Dolle Dinsdag-nummer van 15 september hoorspelen via Hilversum 2 uitgezonden. Radio De Gil-Club had meer luisteraars dan 1944 opheffen van De Gil-krant. Dat gebeurde Zijn bestseller Amerika filmt uit 1939 haalde de De Gil-krant lezers. Wat we nu weten over onder het mom van papierschaarste, terwijl de na 1945 onder zijn bekendste pseudoniem de inhoud is wat er door luisteraars ‘van toen’ kranten, zij het in afgeslankte vorm, konden Willem W. Waterman meerdere drukken; over is verteld en opgeschreven en het raad- blijven verschijnen. Radio De Gil-Club liet de voor de bekende Bob Evers-serie koos hij als plegen van bewaard gebleven opnamen uit bezetter merkwaardig genoeg ongemoeid, het auteursnaam Willy van der Heide. het omroeparchief. Van het tijdens de bezet- ‘illegale’ station bleef tot eind maart 1945 ‘in Ondertussen was de rust in Hilversum ting alleen al hebben kunnen luisteren naar de lucht’. teruggekeerd, de Zuiveringscommissies Engelse en Amerikaanse muziek moet een waren ontbonden. De radio tijdens de oor- heilzame werking zijn uitgegaan. Willem van den Hout kon na de bevrijding de log speelde geen rol meer in het omroepbe- Men kon, ook al betrof het nazi-proga- Commissie voor de Perszuivering er uiteinde- stel. Dat was toen. Over naar nu. ‘Willem van ganda, niet wachten op het nieuwe nummer lijk van overtuigen dat hij ‘in hart en nieren’ Oranje was bekeerde moslim’ luidde de kop van De Gil-krant en de volgende uitzending anti-Duits en pro-Amerikaans was geweest, boven een artikel in het ‘satirische online van Radio De Gil-Club. Iedereen wist dus op nooit toetrad tot de NSB en een niet onge- magazine’ De Speld van 28 september 2008. den duur wel dat de Duitsers er achter zaten. vaarlijke dubbelrol vervulde als redacteur van De Speld is inmiddels genomoneerd voor de Maar toch. Blad en radioprogramma hadden De Gil-krant en samensteller en presentator Willem W. Waterman Prijs. desalniettemin iets aantrekkelijks. van Radio De Gil-Club. Binnen het Rijks- —Thomas Leeflang

30 Film Fun #46 Oktober 2017 31 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM HOLLYWOOD UITSPRAKEN

Dominique Wilms

32 Film Fun #46 Oktober 2017 33 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

I N M E M O R I A M I N M E M O R I A M

kleurenfilmTom Jones was opmerkelijk. Hij beperkte zich niet tot films in Engeland, maar UMBERTO LENZI N Massa, It, 6-8-1931 ? 9-10-2017,Rome filmde ook in Griekenland, India , Duitsland en Nederland (de Duitse tv-filmVan der Valk Was een filmenthousiasteling op school en organiseerde filmclubs. und das Mädchen in 1975). Zijn liefde voor Griekenland uitte zich vooral met de fotografie Hij ging in Rome naar de Centro Sperimentale di Cinematografica. voor Zorba the Greek waarmee hij een Oscar won. Zijn laatste film was in 2001 de Turkse film In 1956 maakte hij de korte film I ragazzi di trastevere als eindexa- Aci Gonul. Toen hij stopte ging hij met zijn vrouw Nadia op Kreta wonen niet ver van de loca- menfilm. Hij werkte als journalist voor verschillende kranten. Zijn tie waar Zorba the Greek was opgenomen. officiële filmdebuut als regisseur was in 1960 Queen of the Seas die hij in Griekenland maakte maar nooit uitgebracht werd. Hij zou ROBERT GUILLAUME N Robert Peter Williams, St.Louis, Missouri, 30-11-1927 een regisseur worden van populaire actie films waarvoor hij vaak ? 24-10-2017, LA zelf het scenario schreef : Il trionfo di Robin Hood, Zorro contro Maakte zijn acteerdebuut in 1966 in de tv-filmPorgy in Maciste (met Pierre Brice), Sandokan, de tijger van Ceylon (met Steve Reeves), De gladiator van Wien. Hij kreeg regelmatig werk in tv-films en tv-series, Messalina (met Richard Harrison) en de namaak James Bond-films Superseven Chiama Cairo en maar brak pas door in 1977 met de persiflage op soap- Le spie amano i fiori. Elk jaar maakte hij drie of vier actiefilms in elk genre. Tot 1992. Toen stierf series Soap, waarin hij de brutale butler Benson speelde. het pulpgenre uit en werden de budgetten steeds lager. Hij ging voor de tv werken, maar ontdekte Een rol die een doorbraak betekende ten opzichte van dat zijn werk vaak niet werd uitgezonden. Hij maakte zo´n zestig films die altijd populair waren de traditionele rollen van gedweeë Afro-Amerikanen en geld opbrachten. Hij was een vakman zonder een groot filmmaker te zijn. Hij was getrouwd in films en op tv. Hij was niet de enige, want Sherman met scriptgirl Olga Pehar die in 2015 overleed Hemsley in The Jeffersonshad ook al een rol die afweek van de stereotype zwarte rollen. Beide karakters kwamen uit de koker van de progressieve WALTER LASSALLY N Berlijn, 18-12-1926 ? 10-2017, Kreta producer Norman McLear die ook All in the family produceerde. Na drie jaar hield Soap op Was protestants, maar van joodse afkomst. De familie en kon Guillaume zijn rol voortzetten in de spin-offBen - verhuisde in 1939 naar Engeland voor de Nazi’s. Zijn son die acht jaar liep. Die rol van de butler bracht hem vader maakte in Engeland industriële films en documen- ook bekendheid buiten Amerika. Robert Guillaume zou taires. Hij begon zijn carrière als fotograaf en daarna als gestadig blijven werken en kreeg zelfs in 1989 zijn eigen ’clapper boy’ in de Riverside studio’s. Was vanaf 1946 tv-show The Robert Guillaume show. Hij was tegelijker- actief als cameraman van documentaires en korte speel- tijd een bekende Broadway-acteur in musicals. Hij zat films en ook als assistent cameraman bij grote speelfilms in Phantom of the Opera en volgde Bill van Dijk op in zoals They made me a criminal (van Alberto Cavalcanti), Cyrano. Hij maakte zijn laatste (korte) film in 2013,Off Guillaume als butler Benson in de eesret aflevering vanSoap , met (v.l.n.r.)Cathryn Damon en Katherine Helmond. Dancing the Beach. Overleed ten gevolge van prostaatkanker. with crime (van JP Carstairs). Saints and Sin- ners (van Leslie Arliss). Begin jaren zestig kreeg MAUD LINDER N 27-6-1924 ? 25-10-2017 hij de kans om een paar belangrijke films te Dochter van de grote Franse komiek Max Linder (1883-1925) maken van een filmer die behoorde bij The die met zijn vrouw op zijn 41e zelfmoord pleegde. Hij was New Wave‘, Tony Richardson. Zijn zwart-wit een inspiratiebron voor Charlie Chaplin. fotografie viel op bij de realistische filmsA Maud begon als journaliste en assistent-regisseur van Jean- taste of honey en The loneliness of the long dis- Paul Le Chanois en Gilles Grangier, maar haar hele leven Albert Finney en Hugh Griffith wachten op Walter Lassally voor tance runner, maar ook zijn fotografie van de een opname van Tom Jones. stond verder in dienst van het erfgoed van haar vader. In 1963 maakte ze En compagnie de Max Linder die bestond uit drie

34 Film Fun #46 Oktober 2017 35 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

I N M E M O R I A M I N M E M O R I A M

moet bekopen. Ze zou daarna toch weer veel films in Duitsland maken en overstappen naar de tv toen de commerciële filmindustrie een malaise doormaakte. In 2015 zat ze nog in een speelfilmDie abhandene Welt van Margarethe von Trotta. Een tijdje terug moest ze na een val in een verzorgingshuis

LINKS: Max Linder met zijn worden opgenomen en ze overleed tenslotte vanwege die vrouw Hélène Peters. val. Ze had een kind met Reinl en was daarna nog twee keer RECHTS: Max Linder met getrouwd. Haar derde man was George Robotham, een Charles Chaplin. Amerikaanse football-speler die gespecialiseerd was als lange films van haar vader: Sept ans de malheur; L’etroit mousquetaire en Soyez ma femme. stuntman en vooral scènes onder wate deed. Soms speelde

In 1983 kwam ze met L’homme au chapeau de soie die meer over haar vaders leven en car- hij kleine rollen. Hij regisseerde in 1977 een film met Karin Karin Dor met Sean Connery in You only live twice. rière ging en een groots onthaal in Cannes dat jaar ten deel viel. Intussen had ze in 1970 een Dor, Dark Echo mobiel museum opgericht, ‘Le Museobus Linder’, waarmee het werk van Max Linder vooral in kleine plaatsen in Frankrijk bekeken kon worden. In 2008 werd ze geëerd met de Prix BRAD HARRIS N Idaho, 16-7-1933 ? 7-11-2017 Henri Langlois voor haar werk aangaande de restauratie van haar vaders films en in 2011 Hij zat op UCLA waar hij football speelde en economie stu- werd ze voorzitster van het ‘Instituut Max Linder’. deerde. De studie was zijn ondergrond om in de bankier busi- ness van de familie te komen . Maar hij werd stuntman in Hol- KARIN DOR N Wiesbaden, 22-2-1938 ? 6-11-2017, München lywood (o.a. bij de Elvis Pressley-filmsLove me tender en Jail- Ze had een toneel- en balletopleiding en ging in films figureren house Rock) en hij deed stunts voor Richard Jaeckel bij Cowboy in 1953. Haar eerste film wasDer letzte Walzer van de succes- en 3.10 to Yuma. Hij ging naar Italië om stuntcoördinator te volle Oostenrijkse regisseur Harald Reinl, met wie ze een jaar zijn bij een Italiaans-Duitse film. Hij kreeg uiteindelijk een later trouwde. Dat verzekerde haar een toekomst als jeugdige hoofdrol in Goliath contro i giganti. vedette in de Duitse film. Het waren de populaire films waar ze Zijn knappe uiterlijk en zijn in terecht kwam zoals Die Zwillinge vom Zillertal, Das Blaue atletische gestalte maakte Meer und Du, Almenrausch und Edelweiss. Haar rollen werden hem uitermate geschikt pas interessanter in de jaren zestig met de Edgar Wallace-Krimis om in de rij van stoere jon- en de Karl May-films.The face of Fu gens die nodig waren voor Manchu met Christopher Lee was een de “zwaard en sandalen”-films. Anderen waren: Mickey Britse-Duitse coproductie. Hargitay, Reg Lewis, Richard Harrison, Mark Forrest, In 1967 kwam de internationale door- Ed Fury, Gordon Mitchell, Peter Lupus. Hij zat later in braak als de sexy, maar gevaarlijke, Helga Brandt, medewerkster spionagefilms en spaghetti westerns. Eind jaren tachtig van Blofeld (Donald Pleasence) in de Bond-filmYou only live twice. speelde hij voor tv in Dallas en Falcon Crest. Ze verleidt en bedreigt James Bond (Sean Connery), maar wordt Hij was van 1967-1969 getrouwd met de Tsjechische uiteindelijk voor de piranha’s gegooid door Blofeld. Een jaar later actrice Olga Schoberova (beter bekend als Olinka Berova) zat ze met Robert Wagner in de tv-serie It takes a thief en werd die in Limonade Joe en The vengeance of She zat. In Three Giants of the Roman Empire ze door Alfred Hitchcock uitgekozen voor de rol van een mooie Ze hadden een dochter Sabrina. Cubaanse in Topaz die de revolutie verraadt en dat met haar leven

36 Film Fun #46 Oktober 2017 37 Lucille Ball | Van der Valk | Marilyn | van den Hout | IM

I N M E M O R I A M

JOHN HILLERMAN N Denison,Texas, 20-12-1932 ? 9-11-2017, Houston, Texas VOLGENDEHANGING IS A MAANDLIVING Had vanaf 1970 een bescheiden filmcarrière met films alsLaw - man, The Last Picture Show, Paper Moon, Whats up Doc?, The INDe beulFILM van FUNEngeland 48 thief who Came to Dinner. En tv-series: Ellery Queen ,The Betty White Show, The love boaten Mannix. Totdat hij terecht kwam in 1980 in de serie Magnum P.I met Tom Selleck als een detec- tive in Hawaii die op het landgoed Tar- zan woont, waar een bekakte Brit de door de manager is. John Hillerman zette eeu- wen perfect die Engelsman Jonathan Higgins neer en sprak zo goed heen Engels dat hij ooit een brief van een Britse Lord kreeg die schreef: “You’re a credit to the Britisch Empire!” Hij kreeg voor die rol een Golden Globe en een Prime Time Emmy Award en ook veel nomi- naties. De serie liep tot en met 1988. Hij leerde zijn Britse accent door naar opnamen van Laurence Olivier te luisteren. Hij was actief tot 1996. Hij had een natuurlijke dood.

KEITH BARRON N Yorkshire, 8-8-1934 ? 5-11-2017, GB Acteur en tv-presentator die voornamelijk bekend was bij het Britse publiek. Begon te acteren bij het Sheffield Reportary Theatre waar hij zijn vrouw Mary ontmoette die daar decorontwerpster was. Hij raakte bekend door zijn rol op tv van de vlotte detective Sergeant Swift in de serie The odd man.Hij zat verder onder andere in Z–cars, The New Aven- gers, Duty Free, A Touch of Frost, TARZAN Dr. Who, Coronation Street, Upstairs Downstairs en The professionals. Zijn lange carrière—van 1960 tot 2016— door de eeuwen heen bestond voornamelijk uit tv-werk. Keith Barron (rechts) in 2008naast David Jason als rechercheur Jack Frost in A Touch of Frost.

38 Film Fun #46 Oktober 2017 39