Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024

Kwiecie ń, 2016 r.

Zamawiaj ący : Zarz ąd Powiatu My śliborskiego Starostwo Powiatowe w My śliborzu ul. Spokojna 13 74-300 My ślibórz

Wykonawca: Green Key Joanna Masiota-Tomaszewska ul. Nowy Świat 10a/15

60-583 Pozna ń www.greenkey.pl

Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024

Wła ściciel Firmy mgr Joanna Masiota - Tomaszewska

Autorzy opracowania: mgr Joanna Walkowiak – Kierownik Zespołu Projektowego mgr Andrzej Karkowski – Specjalista ds. ochrony środowiska mgr Wojciech Paj ąk – Specjalista ds. ochrony środowiska Kwiecie ń, 2016 r.

2

Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

SPIS TRE ŚCI

SPIS SKRÓTÓW...... 5

I. STRESZCZENIE ...... 7

II. WST ĘP ...... 10

2.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 10 2.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA ...... 11 2.3. METODA OPRACOWYWANIA PROGRAMU ...... 12 2.4. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI ...... 13

III. OCENA STANU ŚRODOWISKA ...... 17

3.1. OCHRONA KLIMATU I JAKO ŚCI POWIETRZA...... 17 3.1.1. Klimat ...... 17 3.1.2. Stan jako ści powietrza atmosferycznego ...... 18 3.1.3. Sie ć gazowa ...... 21 3.1.4. System zaopatrzenia w ciepło ...... 23 3.1.5. Źródła energii odnawialnej ...... 23 3.1.6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego ...... 25 3.2. ZAGRO ŻENIA HAŁASEM ...... 26 3.2.1. Ruch drogowy jako źródło hałasu ...... 26 3.2.3. Inne źródła hałasu ...... 37 3.2.4. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem ...... 37 3.3. POLA ELEKTROENERGETYCZNE ...... 38 3.3.1. Sieci elektroenergetyczne ...... 38 3.3.2. Stacje nadawcze telefonii komórkowej ...... 39 3.3.3. Monitoring pól elektromagnetycznych ...... 39 3.3.2. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne ...... 39 3.4. GOSPODAROWANIE WODAMI ...... 40 3.4.1. Wody powierzchniowe ...... 40 3.4.2. Monitoring wód powierzchniowych ...... 42 3.4.3. Wody podziemne ...... 44 3.4.4. Monitoring wód podziemnych ...... 46 3.4.5. Systemy melioracyjne i urz ądzenia wodne ...... 52 3.4.6. Zagro żenie powodziowe ...... 52 3.4.7. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami ...... 53 3.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...... 54 3.5.1. Zaopatrzenie w wod ę...... 55 3.5.1.1. Sieć wodoci ągowa ...... 59 3.5.2. Gospodarka ściekowa ...... 60 3.5.2.1. Oczyszczalnie ścieków ...... 60 3.5.2.2. Sie ć kanalizacji sanitarnej ...... 61 3.5.2.3. Odprowadzanie wód opadowych i roztopowych ...... 63 3.5.2.4. Ścieki przemysłowe ...... 63 3.5.2.5. Systemy indywidualne gospodarki ściekowej ...... 64 3.5.3. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa ...... 65 3.6. ZASOBY POWIERZCHNI ZIEMI ...... 66 3.6.1. Regionalizacja fizycznogeograficzna ...... 66 3.6.2. Zasoby geologiczne ...... 66 3.6.3. Zagro żenia powierzchni ziemi ...... 68 3.6.4. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi ...... 70 3.7. GLEBY ...... 71 3.7.1. Analiza SWOT – gleby...... 72 3.8. GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ...... 73 3.8.1. System gospodarki odpadami komunalnymi ...... 73 3.8.2. System gospodarki odpadami gospodarczymi ...... 74 3.8.3. Poło żenie w regionie gospodarki odpadami ...... 75

3 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.8.4. Składowiska odpadów ...... 83 3.8.4. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów... 84 3.9. ZASOBY PRZYRODNICZE ...... 85 3.9.1. Flora i fauna ...... 85 3.9.3. Przyroda chroniona i jej zasoby ...... 86 3.9.3.1. NATURA 2000 ...... 87 3.9.3.2. Park krajobrazowy ...... 93 3.9.3.3. Rezerwat przyrody ...... 94 3.9.3.4. Obszar chronionego krajobrazu ...... 99 3.9.3.5. Użytki ekologiczne ...... 100 3.9.3.6. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy ...... 101 3.9.3.7. Pomniki przyrody ...... 101 3.10. ZAGRO ŻENIA POWA ŻNYMI AWARIAMI ...... 102

IV. ZAŁO ŻENIE PROGRAMOWE ...... 104

4.1. DOKUMENTY MI ĘDZYNARODOWE ...... 104 4.2. DOKUMENTY KRAJOWE ...... 106 4.3. DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE ...... 110 4.4. DOKUMENTY LOKALNE ...... 114 4.5. SYNTETYCZNY OPIS REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 124 4.6. SYNTETYCZNY OPIS UWARUNKOWA Ń WEWN ĘTRZNYCH I ZEWN ĘTRZNYCH MAJ ĄCYCH WPŁYW NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE ...... 129 4.7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO ...... 131

V. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 143

5.1. ZADANIA INWESTYCYJNE W RAMACH OKRE ŚLONEGO HARMONOGRAMU ...... 148

VI. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ...... 151

6.1. DZIAŁANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ PROWADZONE NA TERENIE POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO ...... 151

VII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI ...... 152

7.1. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO ...... 152 7.2. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIO- POMORSKIEGO ...... 153 7.3. PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH ...... 154 7.4. PROGRAM DZIAŁA Ń NA RZECZ ŚRODOWISKA I KLIMATU LIFE ...... 154 7.5. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ ...... 154 7.6. BANK OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 155

VIII. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 156

8.1. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 156 8.1.1. Instrumenty prawne ...... 157 8.1.2. Instrumenty finansowe ...... 157 8.1.3. Instrumenty społeczne ...... 158 8.1.4. Instrumenty strukturalne ...... 159 8.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 159

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA ...... 162

SPIS TABEL ...... 164

SPIS RYCIN ...... 165

SPIS WYKRESÓW ...... 166

4 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

SPIS SKRÓTÓW

Ag - srebro MWh – megawatogodzina ARiMR – Agencja Restrukturyzacji NFO ŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony I Modernizacji Rolnictwa Środowiska i Gospodarki As – arsen Wodnej w Warszawie

B(a)P – benzo(a)piren NH 4 - amoniak BMB - zło że Barnówko-Mostno- Ni – nikiel

Buszewo NO 2 – dwutlenek azotu

BZT 5 – pi ęciodobowe biochemiczne ODR - ośrodek doradztwa zapotrzebowanie na tlen rolniczego Cd - kadm OGP – Operator Gazoci ągów ChZTCr – chemiczne zapotrzebowanie Przesyłowych na tlen oznaczane metod ą OSN – obszar szczególnie nara żony dwuchromianow ą na zwi ązki azotu CO – tlenek w ęgla OSO – obszar specjalnej ochrony Cr - chrom OWO – ogólny w ęgiel organiczny Cu - mied ź OZE – odnawialne źródła energii dam 3 – tys. m 3 Pb – ołów dB – decibel PEM – pole elektromagnetyczne DK - droga krajowa PGO – plan gospodarki odpadami Dz. U. – Dziennik Ustaw PIG-PIB – Pa ństwowy Instytut Dz. Urz. Woj. – Dziennik Urz ędowy Geologiczny – Pa ństwowy Województwa Instytut Badawczy Fe - żelazo PKB - Produkt Krajowy Brutto GDDKiA - Generalna Dyrekcja Dróg PLB – - PL – obszar na terenie Krajowych i Autostrad Polski, B - skrót od ang. bird, w Szczecinie czyli ptak GPR - generalny pomiar ruchu PLH – - PL – obszar na terenie GPZ – główny punkt zasilania Polski, H - skrót od ang. GUS – Główny Urz ąd Statystyczny habitat, czyli siedlisko GZWP – główny zbiornik wód PM 2,5 - pył zawieszony zawieraj ący podziemnych cz ąstki mniejsze ni ż 2,5 Hg - rt ęć mikrometrów IMGW – Instytut Meteorologii PM 10 – pył zawieszony zawieraj ący i Gospodarki Wodnej cz ąstki mniejsze ni ż 10 JCW - jednolita cz ęść wód mikrometrów JCWP – jednolita cz ęść wód PO Ii Ś - Program Operacyjny powierzchniowych Infrastruktura i Środowisko JCWPd – jednolita cz ęść wód PO Ś – program ochrony środowiska podziemnych po ś – przydomowa oczyszczalnia KPGO - Krajowy Plan Gospodarki ścieków Odpadami poz. – pozycja KRNiGZ - Kopalnia Ropy Naftowej PPHU – Przedsi ębiorstwo i Gazu Ziemnego Produkcyjno – Handlowo - KZGW – Krajowy Zarz ąd Gospodarki Usługowe Wodnej PROW - Program Rozwoju Obszarów MEW - mała elektrownia wodna Wiejskich Mg – megagram = tona PSG – Polska Spółka Gazownictwa Mn - mangan PW-K / PWiK - Przedsi ębiorstwo MPZP - miejscowy plan Wodoci ągów i Kanalizacji zagospodarowania przestrzennego

5 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

RDO Ś – Regionalna Dyrekcja i Gospodarki Wodnej Ochrony Środowiska w Szczecinie w Szczecinie WIO Ś – Zachodniopomorski RIPOK – regionalna instalacja Wojewódzki Inspektorat przetwarzania odpadów Ochrony Środowiska komunalnych w Szczecinie RPO WZ – Regionalny Program WWA - węglowodory aromatyczne Operacyjny Województwa ze zm. – ze zmianami Zachodniopomorskiego ZZMiUW – Zachodniopomorski Zarz ąd RZSW - Rejonowy Zwi ązek Spółek Melioracji i Urz ądze ń Wodnych Wodnych w Szczecinie SM – spółdzielnie mieszkaniowe Zn - cynk SOO – specjalny obszar ochrony ZUOK - Zakład Unieszkodliwiania SOPO – System Osłony Przeciw- Odpadów Komunalnych osuwiskowej ZZDW - Zachodniopomorski Zarz ąd UE – Unia Europejska Dróg Wojewódzkich WFO ŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska

6 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

I. STRESZCZENIE

Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego na lata 2017- 2020 z perspektyw ą do roku 2024 jest dokumentem, który analizuje istniej ący stan poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego oraz przedstawia cele i zadania konieczne do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji. Maj ą one zachowa ć dobry stan środowiska, a tam gdzie konieczna jest poprawa – przedstawi ć zadania naprawcze. Program ochrony środowiska z zało żenia zakłada szeroko poj ętą ochron ę środowiska. Omawiany projekt jest kontynuacj ą dokumentu Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017- 2020, który z kolei kontynuował Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego na lata 2009-2012 z perspektyw ą na lata 2013-2016. Podczas opracowania dokumentu korzystano z dost ępnych danych, kieruj ąc si ę zasad ą, że powinny by ć one zestandaryzowane i porównywalne pomi ędzy gminami. Przy sporz ądzaniu Programu posługiwano si ę metod ą opisow ą, która polegała na charakterystyce zasobów środowiska powiatu, okre śleniu stanu środowiska przyrodniczego i jego zagro żeń (zagro żeń wewn ętrznych oraz zewn ętrznych). Do opisu posłu żono si ę danymi pochodz ącymi ze Starostwa Powiatowego w My śliborzu, poszczególnych gmin oraz z innych jednostek i podmiotów działaj ących na tym terenie. Do przeprowadzenia analizy zostały wykorzystane równie ż dane zgromadzone przez WIO Ś, GUS, dost ępn ą literatur ę tematu oraz ustalenia własne. Cele ekologiczne oraz kierunki interwencji okre ślono na podstawie zdiagnozowanego stanu środowiska przyrodniczego oraz stwierdzonych aktualnych presji na zasoby przyrodnicze występuj ących po stronie wykorzystania środowiska przez człowieka. Podstaw ą diagnozy było okre ślenie stanu aktualnego środowiska, który warunkuje odporno ść systemu przyrodniczego na jego zagospodarowanie i u żytkowanie. Powiat My śliborski poło żony jest na Pojezierzu My śliborskim stanowi ącym południowy skraj Pomorza Zachodniego i cz ęś ciowo na Nizinie Gorzowskiej, rozci ągaj ąc si ę od Odry po górn ą Płoni ę. Przez teren powiatu przepływa rzeka My śla uchodz ąca do Odry w okolicach wsi Chlewice. Podstawow ą form ą u żytkowania tego terenu s ą użytki rolne, a dalej le śne. W regionie Powiatu dominuj ą gleby polodowcowe, w śród których przewa żaj ą gleby bielicowe. Główne kierunki upraw gospodarstw indywidualnych to przede wszystkim zbo ża. Wśród pogłowia zwierz ąt gospodarskich wyróżnia si ę dominacja drobiu. Powiat ma silnie rozwini ętą sie ć hydrograficzn ą. Ciekiem wodnym o istotnym znaczeniu jest Odra, My śla i Płonia, a system uzupełniaj ą liczne jeziora. Powiat My śliborski poło żony jest głównie na kilku jednolitych częś ciach wód podziemnych Struktur ą kształtuj ącą warunki wodne w obr ębie pi ętra czwartorz ędowego jest dolina Odry. Powiat My śliborski poło żony jest w utworach dwóch głównych zbiorników wód podziemnych. Na terenie Powiatu wyst ępuj ą obszary prawnie chronione. Do wyró żnionych form nale żą : obszary Natura 2000, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne, zespół przyrodniczo-krajobrazowy oraz pomniki przyrody. Czynnikami, które mogą zagra żać jako ści środowiska są głównie czynniki antropogeniczne, w tym przede wszystkim rozwijaj ący si ę przemysł oraz działalno ść gospodarcza, rozwijaj ąca si ę zabudowa, korzystanie z zasobów środowiska (eksploatacja kopalin, pobór wód, zrzut ścieków komunalnych i przemysłowych, składowiska odpadów).

7 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Liczba mieszka ńców stałych zamieszkuj ących Powiat wynosiła na koniec roku 2014, 67 417 osób (dane GUS). Od roku 2011 liczba ludno ści analizowanego obszaru systematycznie maleje (migracje ludno ści). Bior ąc pod uwag ę zarejestrowane podmioty gospodarcze, najbardziej rozwini ętą działalno ści ą gospodarcz ą jest handel hurtowy i detaliczny. Istotne znaczenie maj ą równie ż takie działalno ści, jak budownictwo czy przetwórstwo przemysłowe. W strukturze działalno ści podmiotów gospodarczych maj ących wpływ na jako ść środowiska najwi ększy udział ma działalno ść kopal ń oraz zakładów przetwórstwa drewna. W Powiecie zaopatrzenie w wod ę pitn ą oraz na potrzeby gospodarcze opiera si ę głównie na uj ęciach wód podziemnych, które ze wzgl ędu na jako ść s ą najlepszym źródłem zaopatrzenia w wodę. Zapotrzebowanie na wod ę do celów przemysłowych pokrywane jest przede wszystkim z uj ęć własnych, zarówno uj ęć wód powierzchniowych, jak i wód podziemnych. Ogólnie stopie ń zwodoci ągowania jednostki wyniósł 97,9 %. Na terenie Powiatu funkcjonuje system zbiorowego odprowadzania ścieków komunalnych poprzez system kanalizacji sanitarnej, uzupełniony w niektórych miejscach o system kanalizacji deszczowej. Stopie ń skanalizowania kształtuje si ę na poziomie ok. 75,5 %. Oznacza to, że Powiat, a w nim poszczególne gminy b ędą jeszcze rozwija ć system kanalizacyjny dla obszarów, które b ędą spełnia ć warunki do obj ęcia ich systemem zbiorczym. Wa żnym punktem zrzutu oczyszczonych ścieków na terenie Powiatu s ą oczyszczalnie ścieków komunalnych. System odprowadzania ścieków komunalnych uzupełniony jest zbiornikami bezodpływowymi oraz przydomowymi oczyszczalniami ścieków. Na terenie Powiatu przedsi ębiorcy wytwarzaj ący ścieki przemysłowe obj ęci s ą zbiorczym systemem odprowadzania ścieków (nieczysto ści powstaj ące w zakładach kierowane s ą na oczyszczalni ę ścieków poprzez kanalizacj ę, gdzie podlegaj ą podczyszczeniu przed ich wprowadzeniem do środowiska). Niepełna kanalizacja obszaru, lokalne przekroczenia jako ści ścieków ze składowisk odpadów, prowadzona działalno ść gospodarcza, u żytkowanie rolnicze gruntów, a tak że wpływ czynników przyrodniczych ma swoje odzwierciedlenie w niezadowalaj ącej jako ści wód powierzchniowych i podziemnych. Na terenie analizowanej jednostki zorganizowana sieć ciepłownicza wyst ępuje głównie w miastach. Na pozostałych obszarach dominuj ą indywidualne systemy grzewcze, co skutkuje pojawieniem si ę problemów z tzw. nisk ą emisj ą. Mocn ą stron ą jest natomiast rozwijaj ący si ę system sieci gazowniczej i ciepłowniczej. Mimo prowadzonych licznych prac zwi ązanych z modernizacj ą zabudowy, wymian ą źródeł ogrzewania oraz rozwojem odnawialnych źródeł ciepła na terenie strefy zachodniopomorskiej nadal notuje si ę przekroczenia dopuszczalnych norm emisji benzo(a)pirenu oraz pyłu zawieszonego PM10 i 2,5. Emisja zanieczyszcze ń pochodzi równie ż z ruchu komunikacyjnego. Główny ruch samochodowy skupiony jest w ci ągu dróg krajowych, wojewódzkich i drodze ekspresowej. Sie ć drogow ą na terenie Powiatu uzupełniaj ą drogi powiatowe oraz gminne, a tak że ście żki rowerowe oraz kolej. Wzrastaj ące nat ęż enie ruchu pojazdów warunkuj ą równie ż lokalne problemy zwi ązane z emisj ą hałasu. Istotnym elementem maj ącym wpływ na jako ść środowiska jest tak że rozwijany system gospodarowania odpadami komunalnymi. Odpady komunalne z terenu Powiatu przekazywane s ą do dwóch regionalnych instalacji, z czego jedna zlokalizowana jest w m.

8 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Dalsze w gm. My ślibórz. Na uwag ę zasługuj ą równie ż konieczne do monitorowania obiekty ju ż zamkni ęte. Ostatnimi dwoma elementami stanowi ącymi zagro żenie dla środowiska na terenie powiatu s ą instalacje mog ące powodowa ć przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych oraz zakłady du żego ryzyka wyst ąpienia powa żnej awarii i miejsca mog ące by ć źródłem powa żnej awarii (gazoci ągi). Wa żnym elementem dysharmonijnym s ą tak że miejsca eksploatacji kopalin. Na tle powy ższych wskaza ń oraz zało żeń dokumentów wy ższego szczebla okre ślono dla Powiatu My śliborskiego nast ępuj ące kierunki interwencji, w ramach których przez kolejne lata b ędzie zachodzi ć konieczno ść podejmowania działa ń w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego: - zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń w zakresie emisji powierzchniowej, - zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń w zakresie emisji punktowej, - zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń w zakresie emisji liniowej, - zabezpieczenie przestrzenne obszarów pod k ątem zmniejszania emisji zanieczyszcze ń powietrza, - zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego, - zmniejszenie emisji hałasu przemysłowego, - zabezpieczenie przestrzenne obszarów pod k ątem zmniejszania emisji hałasu, - ograniczanie zagro żenia polami elektromagnetycznymi, - zabezpieczenie przestrzenne obszarów pod k ątem zmniejszania emisji pól elektromagnetycznych, - ograniczenie zasi ęgu oraz skutków powodzi, - zabezpieczenie przestrzenne obszarów pod k ątem ochrony przeciwpowodziowej, - zmniejszenie dopływu zanieczyszcze ń do wód, - racjonalne zu życie zasobów wód, - poprawa stanu jako ści wody w k ąpieliskach, - zmniejszenie dopływu zanieczyszcze ń komunalnych do wód, - wymiana infrastruktury, - poprawa stanu jako ści ujmowanej wody do zaopatrzenia ludno ści, - ograniczanie presji na wykorzystanie zasobów powierzchni ziemi, - zabezpieczenie przestrzenne obszarów pod k ątem ochrony zasobów powierzchni ziemi, - ochrona zasobów gleb przed degradacj ą mechaniczn ą, - ochrona zasobów gleb przed degradacj ą fizyko-chemiczn ą, - poprawa świadomo ści ekologicznej w śród mieszka ńców, - dostosowanie systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, - intensyfikacja działa ń zwi ązanych z unieszkodliwianiem odpadów pozakomunalnych, - ochrona obszarów i gatunków cennych pod wzgl ędem przyrodniczym, - ochrona zasobów le śnych przed ich nadmiernym u żytkowaniem i szkodnikami, - zminimalizowanie mo żliwo ści wyst ąpienia powa żnych awarii, - zwi ększenie wsparcia dla jednostek stra ży po żarnej. W odniesieniu do Programu ochrony środowiska jednostkami, na których spoczywa ć będą zadania wskazane do realizacji w ramach okre ślonych kierunków interwencji będą gminy, Powiat My śliborski oraz podmioty korzystaj ące ze środowiska i zarz ądcy infrastruktury działaj ący na terenie obszaru. Cało ściowe zarz ądzanie środowiskiem w jednostce b ędzie odbywa ć si ę na kilku szczeblach. W stosunku do niektórych zadań Powiat b ędzie pełnił tylko rol ę monitoruj ącą realizacj ę danego zadania.

9 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ka żda jednostka wskazana w harmonogramie realizacyjnym Programu ma do dyspozycji ró żne drogi finansowania poszczególnych zada ń. Do najwa żniejszych programów zalicza si ę Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, Program Działa ń Na Rzecz Środowiska i Klimatu Life. Środki finansowe mog ą by ć kierowane z Urz ędu Marszałkowskiego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, a tak że Banku Ochrony Środowiska. W procesie wdra żania Programu wa żna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Program wskazuje konieczno ść raportowania realizacji zało żeń dokumentu co dwa lata. Uzupełnieniem opracowania Programu było przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ustale ń tego projektu. Podstaw ę prawn ą do przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko stanowi ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 353 ze zm.). Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Szczecinie oraz Zachodniopomorski Pa ństwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny uzgodnili zakres prognozy oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony środowiska. Sporz ądzona w oparciu o uzgodniony zakres prognoza stanowi zał ącznik do niniejszego Programu. Projekt zostanie poddany konsultacjom społecznym, zgodnie z ustaw ą z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

II. WST ĘP

2.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA

Przedmiotem opracowania jest Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 (zwany dalej Programem lub PO Ś). Pierwszy tego typu dokument dla Powiatu opracowany był w roku 2004 - Powiatowy program ochrony środowiska dla Powiatu My ślibórz na lata 2004-2007 z perspektyw ą na lata 2008-2011. Zgodnie z dotychczas obowi ązuj ącymi podstawami prawnymi, Program był aktualizowany co 4 lata, w roku 2009 oraz w roku 2013. W zwi ązku z upływem czteroletniego okresu programowania PO Ś uchwalonego na lata 2013-2016 w roku 2016 zachodzi konieczno ść dokonania kolejnej aktualizacji tego strategicznego dokumentu. Zmiany wprowadzone ustaw ą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1101) okre śliły, że programy ochrony środowiska uchwalone w celu realizacji Polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2009– 2012 z perspektyw ą do roku 2016 (w tym obecnie obowi ązuj ący Program ochrony środowiska na lata 2013 - 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020) zachowuj ą wa żno ść na czas, na jaki zostały uchwalone, jednak nie dłu żej ni ż do dnia 31 grudnia 2016 r.

10 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Art. 14 ust. 2 ustawy zmieniaj ącej ustaw ę Prawo ochrony środowiska z roku 2014 wskazuje nast ępuj ąco: „Je żeli program ochrony środowiska, o którym mowa w ust. 1, wymaga aktualizacji, odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy uchwala nowy program ochrony środowiska uwzgl ędniaj ący cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju”. Programy ochrony środowiska s ą nadal wymaganym dokumentem, zgodnie z brzmieniem art. 14. ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska: „Polityka ochrony środowiska jest prowadzona równie ż za pomoc ą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. Projekt został sporz ądzony w oparciu o wytyczne Ministerstwa Środowiska opublikowane we wrze śniu 2015 r. Sporz ądzaj ąc dokument Programu nale żało uwzgl ędni ć wymagania tak że innych dokumentów strategicznych wy ższego szczebla, w tym przypadku dokumentacji wojewódzkich i krajowych, okre śli ć rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe. Program musi by ć zbie żny z zało żeniami najwa żniejszych projektów na ró żnym szczeblu programowania regionalnego. Opracowanie Programu pozwala na przeanalizowanie zmian, jakie zaszły w środowisku przyrodniczym w porównaniu z poprzednimi latami oraz uzupełnienie zada ń, których realizacja przyczyni si ę do ochrony środowiska Powiatu, utrzymania jego stanu na dobrym poziomie, o ile taki wynika z bada ń monitoringu środowiska oraz kontynuowania działa ń, które zmierzaj ą do jego poprawy, w sektorach, gdzie standardy jakości środowiska są nadal przekraczane.

2.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA

Powszechne zainteresowanie problematyk ą ochrony środowiska w ka żdej dziedzinie życia człowieka wymaga opracowywania syntetycznych dokumentów, które zbieraj ą informacje o stanie środowiska przyrodniczego człowieka, wyznaczaj ą obszary interwencji oraz wyznaczaj ą cele ekologiczne i kierunki działania, które prowadz ą w konsekwencji do zrównowa żonego rozwoju obszaru. Wa żne jest równie ż, aby prowadzi ć ci ągł ą aktualizacj ę i weryfikacj ę zamierzonych działa ń, dostosowywa ć je do aktualnej sytuacji i mierzy ć ich stopie ń wykonania. Przeprowadzanie analiz czasowych pozwala okre śli ć obszary, które faktycznie si ę rozwijaj ą, oczywi ście w kierunku ekologicznego rozwoju, oraz nad którymi trzeba nadal pracowa ć. Słu żą temu raporty z realizacji programów ochrony środowiska, które nale ży sporz ądza ć co dwa lata i przedstawia ć je Radzie Powiatu. Program ochrony środowiska jest dokumentem, który analizuj ąc stan aktualny środowiska życia człowieka, proponuje w konsekwencji zasady zrównowa żonego rozwoju i ochrony środowiska, wskazuje kierunki interwencji i hierarchi ę działa ń zmierzaj ących do ich wprowadzenia na terenie Powiatu My śliborskiego. Celem niniejszego Programu jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działa ń programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego jednostki, b ądź utrzymanie dobrego poziomu tam gdzie został on osi ągni ęty w wyniku realizacji zało żeń poprzednich projektów. Zawarte w nim rozwi ązania inwestycyjne oraz organizacyjne i informacyjne przyczyni ą si ę do wła ściwego, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Opracowany projekt jest wypełnieniem

11 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 obowi ązku Powiatu w zakresie sporz ądzania strategicznych dokumentów powiatowych, co pozwala władzom Powiatu na bie żą co kontrolowa ć stan środowiska oraz planowa ć na tej podstawie działania słu żą ce ochronie środowiska, a tak że daje wytyczne dla poszczególnych gmin. Przyj ęcie Programu ochrony środowiska jest form ą podejmowania strategicznej decyzji umo żliwiaj ącej realizacj ę kierunków rozwoju tego zakresu działalno ści w okre ślonej perspektywie czasowej. Wynikiem procesu planowania jest dokument zawieraj ący wizj ę rozwoju systemu zarz ądzania ochron ą środowiska, okre ślaj ący opcje i warunki rozwi ąza ń. Jest on tak że wa żnym środkiem informacji, narz ędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do rozwoju systemu w przyszło ści. Wła ściwy system zarz ądzania ochron ą środowiska musi opiera ć si ę na strategicznych wnioskach, które w tym przypadku s ą przedstawione w postaci dokumentów programowych.

2.3. METODA OPRACOWYWANIA PROGRAMU

Analiza istniej ącego stanu środowiska przyrodniczego ma na celu identyfikacj ę problemów, które dotycz ą Powiatu My śliborskiego i okre ślenia jaka jest presja człowieka na to środowisko w aspekcie wykorzystywania zasobów przyrodniczych lub rozwijania działalno ści, która oddziałuje na środowisko. Niniejszy Program stanowi szczegółow ą diagnoz ę stanu środowiska przyrodniczego, a na podstawie okre ślonych zagro żeń, przedstawia konkretne działania zmierzaj ące do poprawy jego stanu i ustala harmonogram ich realizacji. Przy opracowywaniu Programu korzystano z zapisów zawartych w dokumentach strategicznych obowi ązuj ących dla kraju i województwa oraz dokumentach strategicznych zwi ązanych z rozwojem lokalnym jednostki (o czym mowa szerzej tak że w rozdziale 9.1.4.). Opracowuj ąc strategi ę działania dla Powiatu opierano si ę na zało żeniach nast ępuj ących dokumentów: 1. Strategia Rozwoju Kraju 2020. 2. Program Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012- 2015 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2016-2019. 3. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012- 2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2023 (wraz ze sprawozdaniem z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego za lata 2011 – 2013). 4. Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020. 5. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa zachodniopomorskiego. 6. Program ochrony powietrza oraz plan działań krótkoterminowych dla strefy zachodniopomorskiej. 7. Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego.

Niniejszy dokument opiera si ę na dost ępnej bazie danych Głównego Urz ędu Statystycznego, Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie, Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie, Starostwa Powiatowego w My śliborzu, a tak że materiałach przekazanych przez poszczególne gminy Powiatu. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje uzyskane tak że od jednostek działaj ących na

12 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 omawianym terenie oraz na obszarze województwa zachodniopomorskiego (zarz ądców dróg, eksploatatorów sieci infrastruktury, zarz ądców instalacji).

2.4. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI

Powiat My śliborski poło żony jest w południowo – zachodniej cz ęś ci województwa zachodniopomorskiego. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 118 240 ha. W skład Powiatu wchodzi 5 gmin: 3 miejsko-wiejskie: D ębno, My ślibórz i Barlinek oraz 2 wiejskie: Boleszkowice i Nowogródek Pomorski. Od północy Powiat graniczy z Powiatem Pyrzyckim. Od zachodu jednostka graniczy z Powiatem Gryfi ńskim i poprzez Odr ę z Republik ą Federaln ą Niemiec. Po stronie wschodniej poło żony jest Powiat Choszcze ński, a od południa jednostka s ąsiaduje z województwem lubuskim, Powiatem Gorzowskim.

Ryc. 1. Poło żenie Powiatu My śliborskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie maps.google.pl

Na koniec roku 2014 liczba ludno ści zamieszkuj ąca Powiat wynosiła 67 417 osób (dane GUS, 2014). Od roku 2010 liczba ludno ści analizowanego obszaru systematycznie spada. W 2010 r. liczba mieszka ńców Powiatu była wy ższa o prawie 800 osób ni ż w roku 2014. Spowodowane jest to odpływem mieszka ńców (migracjami) na tereny sąsiaduj ące, do du żych aglomeracji, takich jak Szczecin i Gorzów Wlkp. oraz migracjami za granic ę. Przyczyn ą tego zjawiska jest m. in. brak miejsc pracy na rynku lokalnym oraz niedostatek lokali mieszkaniowych, w tym komunalnych.

13 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Na ujemne saldo migracji nakłada si ę tak że ujemny przyrost naturalny (w roku 2014 – minus 53 osoby), co tak że niekorzystnie wpływa na rozwój społeczno-gospodarczy jednostki. Kolejna tabela pokazuje jak kształtuje si ę liczba

Tabela 1. Liczby ludno ści Powiatu w latach 2010-2014 Liczba ludno ści (osoby) Rok Obszar miejski Obszar wiejski Razem Powiat 2010 40 344 27 871 68 215 2011 40 186 27 810 67 996 2012 40 073 27 774 67 847 2013 39 920 27 778 67 698 2014 39 731 27 686 67 417 Źródło: Dane GUS, Bank Danych Lokalnych, 2010-2014

45 000 40 344 40 186 40 073 39 920 39 731 40 000 35 000 30 000 27 871 27 810 27 774 27 778 27 686 25 000 ob. 20 000 miejski 15 000 ob. 10 000 wiejski 5 000 0 2010 2011 2012 2013 2014

Wykres 1. Zmiany liczby ludno ści w latach 2010-2014 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2010-2014

Odpływ mieszka ńców z terenu Powiatu b ędzie mie ć wpływ na stan środowiska oraz wykorzystanie istniej ącej infrastruktury i jej doci ąż enie oraz mo żliwo ści jej dalszego rozwoju. W strukturze u żytkowania gruntów najwi ększy udział zajmuj ą powierzchnie użytków rolnych – ponad 45 %, w tym gruntów ornych (prawie 37 %). Dalej, jedynie o 2 % mniej znajduje si ę powierzchni le śnych, które stanowi ą ponad 43 % całej jednostki, co jest znacznym wska źnikiem lesisto ści obszaru. W dalszej kolejno ści znajduj ą si ę grunty zabudowane i zurbanizowane, obejmuj ąc jedynie 4 % powierzchni Powiatu. Grunty pod wodami zajmuj ą około 3 % powierzchni, podobnie tereny klasyfikowane jako nieu żytki. Udział pozostałych form u żytkowania gruntów jest nieznaczny. W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółow ą struktur ę u żytkowania gruntów. Jak wynika natomiast z kolejnej ryciny obszar Powiatu jest wyra źnie podzielony pod wzgl ędem użytkowania terenu. Cz ęść północna to tereny głównie rolnicze, gruntów ornych jest tam zdecydowanie najwi ęcej. Im dalej natomiast na południe, tym zwi ększa si ę areał obszarów le śnych. Tereny zabudowane skupiaj ą si ę wokół wi ększych miejscowo ści i miast.

14 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 2. Struktura u żytkowania gruntów Powiatu My śliborskiego źródło: opracowanie własne na podstawie danych Corine Land Cover 2006 (legenda: zielony – lasy, kolor żółty – grunty orne, kolor niebieski – wody powierzchniowe, kolor czerwony – obszary zabudowane, kolor fioletowy – tereny przemysłowe)

Tabela 2. U żytkowanie terenu w powiecie my śliborskim Rodzaj u żytkowania Powierzchnia (ha) % powierzchni użytki rolne razem 54 013 45,68 grunty orne 43 606 36,88 sady 626 0,53 łąki trwałe 5 688 4,81 pastwiska trwałe 2 647 2,24 grunty rolne zabudowane 891 0,75 grunty pod stawami 274 0,23 grunty pod rowami 281 0,24 grunty le śne, zadrzewione i zakrzewione razem 51 536 43,59 lasy 50 734 42,91 grunty zadrzewione i zakrzewione 802 0,68 grunty pod wodami razem 3 619 3,06 grunty pod wodami powierzchniowymi płyn ącymi 3278 2,77 grunty pod wodami powierzchniowymi stoj ącymi 341 0,29 grunty zabudowane i zurbanizowane razem 4 801 4,06 tereny mieszkaniowe 595 0,50 tereny przemysłowe 153 0,13 tereny inne zabudowane 340 0,29 tereny zurbanizowane niezabudowane 285 0,24 tereny rekreacji i wypoczynku 206 0,17 tereny komunikacyjne - drogi 2 937 2,48 tereny komunikacyjne - kolejowe 238 0,20

15 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Rodzaj u żytkowania Powierzchnia (ha) % powierzchni tereny komunikacyjne - inne 1 0,00 użytki kopalne 46 0,04 użytki ekologiczne 456 0,39 nieu żytki 3 552 3,00 tereny ró żne 263 0,22 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2010-2014

Bior ąc pod uwag ę dane GUS dotycz ące zarejestrowanych podmiotów gospodarczych (stan na 31.12.2014 r.), na terenie powiatu my śliborskiego działało 6 878 podmiotów gospodarczych. Najbardziej rozwini ętymi rodzajami działalno ści gospodarczej prowadzonymi na terenie analizowanej jednostki s ą działalno ści z sektora handlu hurtowego i detalicznego oraz budownictwa. O połow ę mniej jest podmiotów zwi ązanych z obsług ą rynku nieruchomo ści oraz przetwórstwem przemysłowym. Najwa żniejszym gospodarczo zakładem przemysłowym na terenie powiatu jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Oddział Zielonogórski Baza Sulisław, maj ące siedzib ę w gminie D ębno. W tej jednostce działaj ą ponadto inne podmioty: 1. w bran ży przemysłu paliwowo-energetycznego: SEC Barlinek Sp. z o.o., SEC D ębno Sp. z o.o., SEC My ślibórz Sp. z o.o., Ekspedyt Ropy Naftowej, Gazu Płynnego i Siarki w Barnówku, PGNiG Zielona Góra O środek Kopal ń Gorzów Wielkopolski – Kopalnia D ębno, SKM Warsztaty Meblowe Sp. z o.o. w My śliborzu, Barlinek Inwestycje Sp. z o.o., GASPOL S.A. - Rozlewnia Gazu Płynnego (LPG) Barlinek. 2. w bran ży przemysłu elektromaszynowego: Hydro Agro Technika JANPOL Jan Kiełbasa, Zakład Ślusarski Bronisław Zmarzlik, PAWMET Zakład Produkcyjno- Usługowy Paweł Zmarzlik, HaCon Sp. z.o.o., CAPARO Forming: ZUO BOMET S.A., Holding Zremb Gorzów S.A. - Oddział METPOL Barlinek, PPUH STALMEX Łuczak Jerzy, EUROMET My ślibórz, Zakłady Urz ądze ń Okr ętowych „BOMET” S.A. 3. w bran ży przemysłu chemicznego: Fol-Tech Sp. z o.o. 4. w bran ży przemysłu mineralnego: Przedsi ębiorstwo Usługowo – Budowlano - Handlowe MALDROBUD My ślibórz. 5. w bran ży przemysłu lekkiego: WATEX Sp. z o.o. 6. w bran ży przemysłu spo żywczego: AGRO-SYSTEM My ślibórz. 7. w bran ży przemysłu drzewnego i celulozowo-papierniczego: Zakład Produkcji Drzewnej ANTA, Tadeusz Idziak, F.H.P. „CEDRUS” Sp. Jawna Czesław Waszczeniuk, Jan Kluch w D ębnie, Barlinek Inwestycje Sp. z.o.o., ESTO Sp. z.o.o., Borne Furniture Sp. z o.o. w Barlinku, Zakład Produkcji Drzewnej „STANDARD” Sp. J. Wiesława Preuss i Eugeniusz Preuss, „INEXO” Sp. z o.o. w D ębnie. 8. w bran ży rolniczej: FARM EQUIPMENT INT Sp. z o.o. Karsko, Gospodarstwo Specjalistyczne Ferma Drobiu Cezary Cała w Ro ścinie. 9. w bran ży odpadowej (odzysk odpadów): „MINERAŁY” Sp. z o. o. „SZYSZKA” Mariusz Szyszka Sp. Jawna, „EDROL” Sp. z o.o. Sitno, Z.P.H.U. „FOL-JANX” Jan Trojnar, „PT” Zakład Usługowo Handlowo Ogólnobudowlany, Waldemar Wawrzyniak GRH Krzynka, Przedsi ębiorstwo Handlowe „EKOEDWIT”, „SKOTRANS”, MDW S.A.

Poło żenie jednostki w strefie przygranicznej oraz pomi ędzy Szczecinem (od My śliborza ok. 75 km) i Gorzowem Wlkp. (od My śliborza ok. 41 km) sprawia, że jest to

16 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 atrakcyjny teren dla rozwoju inwestycji gospodarczych, gdy ż w przeci ągu ostatnich kilku lat wzrosła liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie powiatu. Poło żenie oraz rozwój gospodarczy jednostki powoduje konieczno ść rozwoju systemu komunikacyjnego. Do najwa żniejszych szlaków komunikacyjnych przebiegaj ących przez teren powiatu nale żą : droga ekspresowa nr S-3 (E-65) Świnouj ście – Lubawka, droga krajowa nr 23 My ślibórz – Sarbinowo, droga krajowa nr 26 Renice – Myślibórz – Krajnik Dolny oraz droga krajowa nr 31 Szczecin – Słubice. Na terenie Barlinka utworzono podstref ę Kostrzy ńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 33,75 ha. Natomiast na terenie D ębna utworzono KSSE o powierzchni 3,66 ha.

III. OCENA STANU ŚRODOWISKA

3.1. OCHRONA KLIMATU I JAKO ŚCI POWIETRZA

3.1.1. Klimat

Warunki klimatyczne panuj ące na terenie powiatu klasyfikowane s ą do klimatu umiarkowanego. 1 Według regionalizacji R. Gumi ńskiego powiat my śliborski poło żony jest w obr ębie regionu dzielnicy bydgoskiej. Na terenie tym przenikaj ą si ę wpływy oceanizmu atlantyckiego i kontynentalizmu wschodnioeuropejskiego. Do ść du ży jednak wpływ na ten teren maj ą cechy klimatu morskiego, co jest zwi ązane z intensywnym przemieszczaniem si ę i du żą aktywno ści ą północnoatlantyckich ni żów ośrodka barycznego. Dane dotycz ące klimatu opracowano na podstawie obserwacji prowadzonych w stacji meteorologicznej w Trzci ńsku Zdroju,. która znajduje si ę poza obszarem powiatu jednak w jego niedalekim s ąsiedztwie, dlatego mo żna przyj ąć , że reprezentuje równie ż panuj ące na jego terenie warunki klimatyczne. Parametry meteorologiczne charakteryzuj ące warunki klimatyczne tego obszaru, b ędące wynikami wieloletnich obserwacji (1957-1971 dla temperatur i opadów, oraz 1956-1981 dla pozostałych czynników) opracowane dla stacji Trzci ńsko Zdrój, oddalonej od My śliborza o ok. 17 km w kierunku północno – zachodnim, przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: - średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,9°C a w okresie wegetacyjnym, który trwa tu 215 – 224 dni wynosi 13,7°C, natomiast w okresie VI-VIII 16,6°C, - najcieplejszym miesi ącem jest lipiec (17,4°C), najzimniejszym stycze ń (-1,9°C),

- średnia liczba dni gor ących (tmax powy żej 25°C) wynosi 25, a mro źnych (tmax poni żej 0,0°C) wynosi 32, - średnia roczna suma opadów atmosferycznych wahała w granicach 341 – 736 mm (I - XII) i 247 – 656 mm (IV – IX); średnie opady z wielolecia wynosiły 536 mm (I – XII) i 355 mm (IV – IX), - średnia liczba dni z pokryw ą śniegow ą wynosi 42, - średnia długo ść okresu bezprzymrozkowego wynosi 165 – 135 dni.

1 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020

17 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Według strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 2, do najwa żniejszych negatywnych skutków zmian klimatu w skali regionalnej zaliczy ć nale ży niekorzystne zmiany warunków hydrologicznych, zwi ększenie cz ęstotliwo ści wyst ępowania ekstremalnych zjawisk pogodowych i katastrof (silne wiatry, incydentalne tr ąby powietrzne, wyładowania atmosferyczne, ulewne deszcze, wzrost okresów upalnych). Na terenie Powiatu w badanych latach 1998-2010 nie zanotowano wyst ąpienia tr ąby powietrznej. Zjawisko takie zostało jednak stwierdzone w Gryfinie w dniu 10 czerwca 2010 r., w miejscowo ści Chociwel w dniu 21 sierpnia 1999 r. oraz w Świnouj ściu w dniu 19 sierpnia 2010 r., dlatego zjawisk tego rodzaju nie mo żna wykluczy ć. Obszary zurbanizowane ze wzgl ędu na zag ęszczenie zabudowy zagro żone s ą ponadto powstawaniem tzw. wyspy ciepła, która jest efektem nadmiernej emisji energii z ró żnych źródeł. Dodatkowo wzmacnia j ą wzrastaj ąca temperatura co sprzyja stagnacji powietrza nad obszarami zabudowanymi i wzrostowi koncentracji zanieczyszcze ń powietrza. W zwi ązku z tym obszary miejskie silnie zurbanizowane, w szczególno ści miasto Dębno, My ślibórz i Barlinek, powinny podejmowa ć działania zmierzaj ące do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zwłaszcza poprzez rozwijanie odnawialnych źródeł energii oraz wła ściwe planowanie przestrzenne. Ponadto powa żnym zagro żeniem jest susza. Polska le ży w strefie klimatu przej ściowego umiarkowanego, ale pomimo to na jej obszarze wyst ępuj ą susze o ujemnych skutkach, stanowi ące powa żny problem ekonomiczny, społeczny i środowiskowy dla jednostek, gdzie powierzchnia u żytków rolnych przekłada si ę na charakter gospodarczy obszaru. Susze wywołane s ą okresem bezopadowym lub przez powtarzaj ące si ę opady mniejsze od średnich. Susza jest to stan o nieokre ślonej cz ęstotliwo ści, czasie trwania i nasileniu niemo żliwym do przewidzenia zmniejszaj ącym zasoby wodne i zdolno ść adaptacyjn ą ekosystemów.

3.1.2. Stan jako ści powietrza atmosferycznego

Powiat My śliborski znajduje się w zachodniopomorskiej strefie badania oceny jakości powietrza atmosferycznego. Zgodnie z tak przyj ętą zasad ą, jednostka podlegała rocznej ocenie jako ści powietrza jako jeden z obszarów strefy zachodniopomorskiej. Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.), wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w strefach województwa zachodniopomorskiego. Odr ębnie, dla ka żdej substancji dokonano klasyfikacji stref, w których poziom odpowiednio: − przekracza poziom dopuszczalny powi ększony o margines tolerancji - klasa C, − mie ści si ę pomi ędzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powi ększonym o margines tolerancji - klasa B, − nie przekracza poziomu dopuszczalnego - klasa A, − przekracza poziom docelowy - klasa C, − nie przekracza poziomu docelowego - klasa A, − przekracza poziom celu długoterminowego - klasa D2,

2Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030, www.mos.gov.pl/g2/big/2013_03/e436258f57966ff3703b84123f642e81.pdf

18 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

− nie przekracza poziomu celu długoterminowego - klasa D1. W roku 2014 na terenie Powiatu prowadzono badania monitoringowe jako ści powietrza w nast ępuj ących punktach: - My ślibórz – automatycznie badano warto ści benzo(a)pirenu, w tym pyłu PM 10 i PM 2,5 (ul. Za Bramk ą), - Barlinek – pasywnie badano warto ści dwutlenku azotu i dwutlenku siarki (ul. Szosa do Lipian oraz ul. Widok).

Tabela 3. Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony zdrowia w roku 2014 3

Źródło: WIO Ś Szczecin 2014

Tabela 4. Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony ro ślin w roku 2014

Źródło: WIO Ś Szczecin 2014

Ocena jako ści powietrza pod k ątem ochrony zdrowia oraz ochrony ro ślin przeprowadzona w roku 2014 dla zanieczyszcze ń, takich jak: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu i tlenek azotu, ozon, benzen, tlenek w ęgla, metale (ołów, arsen, nikiel i kadm) nie wykazała przekrocze ń w strefie, zatem zachowane s ą kryteria czysto ści powietrza ustanowione w tym zakresie. W dalszej cz ęś ci omówiono rodzaje zanieczyszcze ń, jakich przekroczenia notowano na terenie powiatu. W roku 2014 wskazano na terenie powiatu obszary z przekroczeniami normatywnych st ęż eń benzo(a)pirenu. W punkcie w My śliborzu zanotowano warto ść 4,9 µg/m 3, przy normie 1 µg/m 3). Na podstawie oblicze ń modelowych za 2014 rok WIO Ś wskazał równie ż, że ponadnormatywne ilo ści tego zanieczyszczenia mog ą by ć notowane w D ębnie oraz Barlinku. Na stanowisku w My śliborzu zarejestrowano ponadto najwi ęcej dni z przekroczeniami dopuszczalnej dobowej warto ści st ęż enia pyłu PM 10 na terenie całej strefy zachodniopomorskiej (57 dni, przy normie 35 dni). Nie notowano jednak w tym punkcie średniorocznych st ęż eń pyłu PM 10 (w My śliborzu było to 30 dni, przy normie 40 dni). Na rycinie 3 wskazano obszary przekrocze ń pyłu PM 10 na terenie miasta My ślibórz, które jest jednym z dwóch zanieczyszcze ń maj ących wpływ na jako ść powietrza na terenie jednostki.

3 brak danych monitoringowych za rok 2015

19 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Na żadnym ze stanowisk w województwie, w tym w My śliborzu, w 2014 roku nie został przekroczony poziom dopuszczalny okre ślony dla st ęż enia średniorocznego PM 2,5, jednak charakteryzował si ę on jednym z najwy ższych poziomów w województwie (24 µg/m 3, przy normie 25 µg/m 3). Wysokie warto ści st ęż eń tych dwóch zanieczyszcze ń rejestrowano w okresach grzewczych, szczególnie w styczniu, lutym, marcu, listopadzie i grudniu. Jako główn ą przyczyn ę tych przekrocze ń wskazuje si ę nisk ą emisj ę pochodz ącą z indywidualnego ogrzewania mieszka ń. Zalicza si ę j ą do emisji powierzchniowej. Najwi ększe ilo ści benzo(a)pirenu uwalnianie s ą do atmosfery podczas spalania odpadów w indywidualnych systemach grzewczych. W okresie letnim (maj-sierpień) nie odnotowano przekrocze ń poziomu dopuszczalnego przez st ęż enia 24-godzinne. W obszarach zwartej zabudowy obszarów miejskich Powiatu wyst ępuje zjawisko kumulacji zanieczyszcze ń. Proces rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń jest tam utrudniony poprzez du że zag ęszczenie źródeł niskiej emisji i brak prawidłowego przewietrzania.

Ryc. 3. Obszary przekrocze ń poziomu docelowego PM 10 w roku 2014 w My śliborzu Źródło: WIO Ś Szczecin 2014

Oprócz emisji powierzchniowej na jako ść powietrza wpływ ma równie ż emisja punktowa, czyli pochodz ąca z energetyki przemysłowej i zawodowej. Najwa żniejsze rodzaje zanieczyszcze ń z emitorów punktowych to dwutlenek azotu oraz dwutlenek siarki. Do najwi ększych podmiotów emituj ących najwi ęcej tego rodzaju zanieczyszcze ń nale żą : − SEC Sp. z o.o. My ślibórz, − SEC Sp. z o.o. Barlinek,

20 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

− SEC Sp. z o.o. D ębno, − Barlinek Inwestycje Sp. z o.o., − Borne Furniture Sp. z o.o. w Barlinku, − HaCon Sp. z o.o. Barlinek, − Zakłady Urz ądze ń Okr ętowych „BOMET” S.A. Barlinek, − PPHU „MALDROBUD” My ślibórz, − Gospodarstwo Specjalistyczne Ferma Drobiu Cezary Cała Ro ścin, − Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A. z siedzib ą w Opolu, − Hy ży Leszek Pyrmo-Chemia w Barlinku, − „Holding - ZREMB Gorzów” S.A. Oddział „Metpol – Barlinek”, − Zakład Produkcji Drzewnej „STANDARD” Sp. J. Wiesława Preuss i Eugeniusz Preuss Dębno, − „INEXO” Sp. z o.o. w D ębnie. Na emisj ę zanieczyszcze ń nakłada si ę równie ż emisja liniowa, której głównym źródeł jest transport. Emisja ta zwi ązana jest z takimi zanieczyszczeniami jak benzo(a)piren oraz dwutlenek azotu. Punkt pomiarowy NO 2 był zlokalizowany w Barlinku, zmierzone warto ści były poni żej dopuszczalnej normy (13 i 16 µg/m 3, przy normie 40 µg/m 3). Z komunikacj ą zwi ązane s ą równie ż zanieczyszczenia zwi ązkami benzenu. Zwi ększona emisja (okre ślona na podstawie bada ń modelowych) notowana była wzdłu ż najwa żniejszych ci ągów komunikacyjnych, w szczególno ści trasy S3, jednak mie ściła si ę w normie (5 µg/m 3). Istotny wpływ na wzrost emisji z transportu drogowego ma wzrost liczby pojazdów zarejestrowanych w ostatnich latach na terenie Powiatu, co tak że przekłada si ę na wzrost nat ęż enia hałasu. Nale ży mie ć na uwadze fakt, i ż dla strefy zachodniopomorskiej obowi ązuje ju ż program ochrony powietrza ze wzgl ędu na pył PM 10 i benzo(a)piren. Został on przyj ęty uchwał ą Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 29 pa ździernika 2013 r. nr XXVIII/388/13 w sprawie okre ślenia programu ochrony powietrza oraz planu działań krótkoterminowych dla strefy zachodniopomorskiej. Na wielko ść st ęż eń szkodliwych substancji w powietrzu maj ą równie ż wpływ emisje napływowe, pochodz ące z s ąsiednich obszarów, dla powiatu ma to istotne znaczenia od strony południowej i zachodniej.

3.1.3. Sie ć gazowa

Na terenie powiatu my śliborskiego wybudowane s ą gazoci ągi wysokiego ci śnienia oraz Stacja Gazowa w mie ście Barlinek. Ponadto przez północn ą cz ęść powiatu przebiega ruroci ąg Przyja źń . Rozbudow ą systemu gazoci ągów średniego i niskiego ci śnienia oraz przył ączami do odbiorców zajmuje si ę Polska Spółka Gazownicza. Spółka dostarcza gaz do powiatu od strony Gorzowa Wlkp. poprzez gazoci ąg wysokiego cie śnienia. Na terenie gmin powiatu rozmieszczone s ą stacje redukcyjno - pomiarowe dostarczaj ące gaz do mieszka ńców. Dodatkow ą działalno ść na terenie powiatu w zakresie dostarczania gazu świadczy spółka KRI S.A. Gaz dostarczany jest do miasta My śliborza oraz całej gminy. Źródło zasilania gazoci ągów dystrybucyjnych stanowi stacja redukcyjno-pomiarowa pierwszego 3 stopnia o przepustowo ści Q max 6 000 Nm /h. Zasilanie stacji w gaz pochodzi z gazoci ągu wysokiego ci śnienia relacji Wołdowo – Przelewice – Sulimierz – Lipiany - Klicko, b ędącego

21 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 własno ści ą KRI S.A. Dostawy gazu realizowane do punktu pomiarowego we Wołdowie realizowane s ą przez OGP – Gaz System S.A. Powiat posiada znaczny stopie ń zgazyfikowania, osi ągaj ący około 43 % ludno ści.

Tabela 5. Wykaz gazoci ągów wysokiego ci śnienia na terenie powiatu Nazwa Długo ść Ci śnienie Średnica gazoci ągu w powiecie projektowe Skwierzyna – Barlinek (odc. 500 14,5 km 6,3 Kłodawa - Barlinek) Barlinek – Goleniów (fragment 500 1,422 km 6,3 gaz. Barlinek- Police) Recz - 200 14,5 km 6,3 Gorzów odb. 100 3,596 km 6,3 Barlinek Źródło: OGP Gaz-System

Du ża ilo ść obiektów zwi ązanych z wydobywaniem gazu na terenie powiatu spowodowana jest dobrze rozwini ętym przemysłem wydobywczym. Głównym zarz ądc ą infrastruktury zwi ązanej z wydobyciem surowców kopalnych jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie, Oddział w Zielonej Górze. Ryc. 4. Przebieg gazoci ągów wysokiego ci śnienia Źródło: OGP Gaz-System

Ju ż w latach 70. XX wieku odkryto zło że Cychry. W 1992 r. odkryto zło że gazu ziemnego Ró żańsko, a w 1993 r. odkryto najwi ększe w Polsce zło ża ropy naftowej i gazu ziemnego Barnówko – Mostno - Buszewo o zasobach wydobywalnych 12,6 mln ton ropy naftowej i 7,65 mld m 3 gazu ziemnego towarzysz ącego ropie. Na terenie powiatu głównym zło żem eksploatowanym jest zło że Barnówko – Mostno – Buszewo. Kolejnym jest zło że Cychry. 4

4 odwiertów jest znacznie wi ęcej i maj ą ró żne numeracje

22 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.1.4. System zaopatrzenia w ciepło

Gospodark ę ciepln ą na potrzeby komunalne prowadz ą przedsi ębiorstwa będące oddziałami Szczeci ńskiej Energetyki Cieplnej zlokalizowane w My śliborzu, Barlinku oraz Dębnie. Główn ą działalno ści ą SEC jest produkcja i sprzeda ż ciepła na potrzeby mieszka ńców. Zgodnie z danymi GUS w roku 2014 eksploatowanych było 25,2 km sieci ciepłowniczej przesyłowej oraz 18,3 km podł ącze ń do budynków. W pozostałych gminach nie ma zbiorczego systemu zaopatrzenia w ciepło sieciowe.

3.1.5. Źródła energii odnawialnej

Według opracowania prof. Haliny Lorenc z IMGW, powiat my śliborski znajduje si ę w granicach III strefy energetycznej wiatru – korzystnej. W strefie III energia u żyteczna wiatru na wysoko ści 10 m wynosi 500-750 kWh/m 2/rok, natomiast na wysoko ści 30 m jest to ju ż 750-1 000 kWh/m 2/rok. Strefy energetyczne wiatru w Polsce przedstawiono na kolejnej rycinie.

Ryc. 5. Strefy energetyczne wiatru w Polsce Źródło: O środek Meteorologii IMGW

Powiat my śliborski z uwagi na g ęsto ść zabudowy oraz ochron ę krajobrazu i obszary NATURA 2000 zwi ązane z ochron ą gatunków ptaków ma mo żliwo ść lokalizacji elektrowni wiatrowych jedynie na terenach rolniczych z dala od obszarów chronionych. Zdecydowanie korzystniejszymi dla środowiska przyrodniczego oraz dost ępnymi dla mieszka ńców źródłami OZE s ą instalacje produkuj ące energi ę z wykorzystaniem promieniowania słonecznego. W Polsce istniej ą dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego. Najwi ęcej słonecznych dni wyst ępuje w miesi ącach wiosenno-letnich (kwiecie ń – wrzesie ń), w tym czasie do powierzchni ziemi trafia 80 % promieniowania rocznego. Średnia moc promieniowania słonecznego na 1 m2 powierzchni wynosi około 1 000 W/m 2.

23 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

W Polsce rocznie usłonecznienie (w zale żno ści od regionu) wynosi od 1 390 do 1 900 godzin. Przyjmuje si ę roczn ą średni ą warto ść nasłonecznienia na ok. 1 600 godzin, co stanowi 30 % – 40 % długo ści dnia. Powiat poło żony jest w regionie kraju, który charakteryzuje si ę średnimi warto ściami nasłonecznienia pozwalaj ącymi na efektywne wykorzystanie energii słonecznej za pomoc ą instalacji fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych. Nasłonecznienie dla rejonu północno – zachodniej Polski wynosi średniorocznie około 1 500 kWh/m 2. Strefy nasłonecznia kraju przedstawiono na kolejnej rycinie.

Ryc. 6. Warto ści nasłonecznienia w Polsce Źródło: O środek Meteorologii IMGW

Pompy ciepła s ą kolejnym źródłem energii odnawialnej. Stosuje si ę je do ogrzewania lub chłodzenia budynków. W pompach ciepła, jako czynnik roboczy wykorzystuje si ę gaz, który skrapla si ę przy odpowiednim ci śnieniu i temperaturze. Aby uzyska ć ciepło w tym procesie, pobiera si ę je z tzw. dolnego źródła (mo że nim by ć powietrze, grunt oraz zbiornik wodny, wody przemysłowe, ścieki), który mo że znajdowa ć si ę na powierzchni ziemi lub pod ni ą. Instalacje te s ą równie ż stosowane na terenie powiatu. Energia wód płyn ących na obszarze powiatu mo że by ć wykorzystywana do wytwarzania energii elektrycznej w małych elektrowniach wodnych (do 5 MW) 5. Zgodnie z danymi Ogólnopolskiego Samorz ądowego Serwisu Energii Odnawialnej na tym terenie aktualnie eksploatowanych jest 6 Małych Elektrowni Wodnych (MEW) o mocy do 0,3 MW: cztery zlokalizowane s ą w gminie Boleszkowice oraz dwie w gminie D ębno, wszystkie na rzece My śla. Mała Elektrownia Wodna w Namy ślinie (gm. Boleszkowice) zlokalizowana jest na ok. 6 km licz ąc od uj ścia rzeki My śli (w km 6+120). MEW Mi ędzylesie w miejscowo ści Reczyce

5 na podstawie Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020

24 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

(gm. Boleszkowice) zlokalizowana jest na ok. 12 km licz ąc od uj ścia rzeki My śli (w km 12+040). MEW w miejscowo ści Gudzisz (gm. Boleszkowice) zlokalizowana jest na ok. 13 km licz ąc od uj ścia rzeki My śli (w km 13+800). Mała Elektrownia Wodna w m. Chwarszczany (gm. Boleszkowice) poło żona jest w km 15+350 rzeki My śli. Wszystkie elektrownie wł ączone są w ogóln ą sie ć energetyczn ą. Na terenie gminy D ębno znajduj ą si ę dwie Małe Elektrownie Wodne. Jedna z eksploatowanych elektrowni znajduje si ę na rzece My śli w km 19+370 w miejscowo ści Dargomy śl. Druga funkcjonuj ąca elektrownia wodna zlokalizowana jest na rzece Myśli w km 39+000 w miejscowo ści Barnówko. Na terenie powiatu istniej ą równie ż mo żliwo ści wykorzystania biomasy na cele energetyczne ze wzgl ędu na wyst ępowanie gleb o niskiej bonitacji, która dla upraw energetycznych nie jest istotna. Przykładem mo że by ć uprawa wierzby energetycznej na terenie gminy D ębno we wsi Ró żańsko. Uprawa wierzby prowadzona jest na powierzchni 1,31 ha. Dodatkowo, ze wzgl ędu na wysok ą lesisto ść obszaru i działaj ące tu zakłady zwi ązane z przetwórstwem drewna, wiele z nich, a tak że wiele budynków mieszkalnych opalanych jest biomas ą, drewnem, trocinami i innymi pochodnymi.

3.1.6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego.

Tabela 6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego Mocne strony Słabe strony − węgiel kamienny jako główny no śnik energii cieplnej w zabudowie − przyst ąpienie do opracowania planu mieszkaniowej jednorodzinnej, spalanie gospodarki niskoemisyjnej przez gminy odpadów – problem niskiej emisji – Powiatu, przekroczenia poziomów B(a)P − dobrze rozwini ęta sie ć gazownicza, i PM 10,

trzne − dobrze rozwini ęta sie ć ciepłownicza − niska efektywno ść energetyczna ę tylko w miastach, budynków mieszkalnych spowodowana − systematyczna modernizacja i remonty zastosowaniem nieodpowiednich nawierzchni dróg, materiałów budowlanych, − bie żą ce wymiany indywidualnych źródeł − koncentracja zanieczyszcze ń wzdłu ż ogrzewania, najwa żniejszych ci ągów − systematyczne przeprowadzanie komunikacyjnych (wysoki poziom NO 2) Czynnikiwewn działa ń termomodernizacyjnych, oraz zakładów gospodarczych − obj ęcie pozwoleniami emisyjnymi i przemysłowych, du żych zakładów przemysłowych, − wzrost emisji zanieczyszcze ń − rosn ąca liczba instalacji OZE. gazowych y pyłowych na skutek rozwoju gospodarczego, − niepełna gazyfikacja powiatu. Szanse Zagro żenia − mo żliwości wsparcia przez pa ństwo i UE − wysoki koszt inwestycji w OZE, inwestycji zwi ązanych z OZE, − rosn ąca liczba pojazdów na drogach,

trzne termomodernizacj ą, rozwojem − emisja z zakładów przemysłowych ę infrastruktury (realizacja zało żeń planów zlokalizowanych w granicach Powiatu

Czynniki gospodarki niskoemisyjnej), i poza jego granicami, zewn − spadek zu życia energii i ciepła poprzez − niewystarczaj ąca kontrola osób działania edukacyjne i wzrost cen za fizycznych użytkuj ących urz ądzenia do

25 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

przesył energii i ciepła, spalania paliw stałych, przez słu żby − wymagania UE dotycz ące efektywno ści gminne, energetycznej, redukcji emisji oraz − brak środków finansowych na działania wzrostu wykorzystania OZE, naprawcze okre ślone w programie − zobowi ązanie Polski do realizacji pakietu ochrony powietrza oraz zwi ązane z tym klimatyczno - energetycznego, który zaległo ści w ich realizacji, zakłada zwi ększenie udziału energii ze − ponadlokalno ść zagro żeń zwi ązanych źródeł odnawialnych do 15 % w 2020 z zanieczyszczeniem powietrza, roku, − napływ zanieczyszcze ń spoza powiatu − rozwój technologii energooszcz ędnych i województwa. oraz ich coraz wi ększa dost ępno ść , − rozbudowa sieci gazowej, − wzrost roli środków transportu przyjaznych środowisku: rower (krótkie dystanse) i transport zbiorowy (długie dystanse). Źródło: opracowanie własne

3.2. ZAGRO ŻENIA HAŁASEM

Najbardziej uci ąż liwymi emitorami hałasu i wibracji, maj ącymi zasadniczy wpływ na klimat akustyczny w powiecie my śliborskim s ą trasy komunikacyjne i zakłady przemysłowe. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku uzale żnione s ą od źródła hałasu, pory dnia oraz przeznaczenia terenu. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014, poz. 112), na terenach zabudowy zagrodowej i wielorodzinnej, mieszkaniowo-usługowej i terenach rekreacyjnych dopuszczalny poziom d źwi ęku w porze dziennej wynosi wzdłu ż dróg 65 dB (w porze nocnej 56 dB). Natomiast dopuszczalny poziom hałasu na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (w tym tak że na terenach zwi ązanych z pobytem dzieci, szpitalami) w porze dziennej wynosi wzdłu ż dróg 61 dB (w porze nocnej 56 dB).

3.2.1. Ruch drogowy jako źródło hałasu

Główny ruch samochodowy skupiony jest w ci ągu dróg krajowych nr 23, 26 oraz 31 oraz na drodze ekspresowej S3 (E65). Ruch na głównych drogach powiatu ma charakter głównie gospodarczy. Drogi krajowe przebiegaj ą na odcinku 67,725 km. Stan ci ągów komunikacyjnych tej kategorii GDDKiA ocenia na po żą dany 6. Przez teren powiatu przebiega równie ż 7 odcinków dróg wojewódzkich: 119, 126, 127, 129, 130, 151, 156. Ich stan ZZDW ocenia w wi ększo ści jako dobry - 57 %, w stanie średnich klasyfikuje si ę pozostał ą cz ęść . Długo ść dróg wojewódzkich na terenie powiatu wynosi 90,684 km. System komunikacyjny uzupełniaj ą lokalne ci ągi, drogi powiatowe oraz gminne. Na terenie powiatu zlokalizowanych jest 432,5 km dróg powiatowych. Zarz ąd Powiatu ocenia, że wi ększo ść z tych dróg wymaga remontów. Około 95 % dróg powiatowych to drogi o nawierzchni twardej, utwardzenie konieczne jest dla około 20 km dróg powiatowych.

6 przy 3-stopniowej klasyfikacji: po żą dany / ostrzegawczy / krytyczny

26 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

System dróg powiatowych uzupełniony jest drogami gminnymi. Ogółem na terenie jednostki jest prawie 753 km dróg gminnych, w tym o nawierzchni twardej jest tylko około 25 % dróg, reszt ę stanowi ą drogi gminne gruntowe. Ponadto rozbudowuje si ę system dróg i ście żek rowerowych. W roku 2014 lokalny system komunikacyjny uzupełniało prawie 13 km ście żek rowerowych.

Realizuj ąc ustawowy obowi ązek wynikaj ący z przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego podj ął uchwał ę nr II/26/14 w sprawie okre ślenia programu ochrony środowiska przed hałasem dla Województwa Zachodniopomorskiego. Głównym celem programu jest zaplanowanie działa ń zmierzaj ących do zmniejszenia ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego na środowisko. Podstaw ą do opracowania programu były mapy akustyczne niektórych odcinków dróg w województwie. W Powiecie obj ęły one niewielki odcinek w mie ście My ślibórz na drodze krajowej. Na terenach przyległych do badanych odcinków znajduje si ę zabudowa sklasyfikowana jako mieszkaniowa jednorodzinna, mieszkaniowa wielorodzinna, mieszkaniowo – usługowa. Kolejne tabele i ryciny wskazuj ą jakie nat ęż enie ruchu notowano podczas bada ń, emisj ę i imisj ę hałasu oraz jak oceniono stopie ń nara żenia mieszka ńców na emisj ę hałasu. Uzupełnieniem danych zgromadzonych na cele opracowania mapy akustycznej s ą dane monitoringowe WIO Ś.

Tabela 7. Przekroczenia warto ści dopuszczalnych wska źnika L DWN w Powiecie

Źródło: Mapa akustyczna GDDKiA, Program ochrony środowiska przed hałasem dla Województwa Zachodniopomorskiego

27 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 8. Przekroczenia warto ści dopuszczalnych wska źnika L N w Powiecie

Źródło: Mapa akustyczna GDDKiA, Program ochrony środowiska przed hałasem dla Województwa Zachodniopomorskiego

Tabela 9. Poziomy d źwi ęku w środowisku okre ślone przez wska źnik L DWN w Powiecie

Źródło: Mapa akustyczna GDDKiA, Program ochrony środowiska przed hałasem dla Województwa Zachodniopomorskiego

Tabela 10. Poziomy d źwi ęku w środowisku okre ślone przez wska źnik L N w Powiecie

Źródło: Mapa akustyczna GDDKiA, Program ochrony środowiska przed hałasem dla Województwa Zachodniopomorskiego

W zwi ązku ze stwierdzon ą uci ąż liwo ści ą akustyczn ą hałasów komunikacyjnych Pa ństwowy Zakład Higieny opracował skal ę subiektywnej uci ąż liwo ści zewn ętrznych tego rodzaju hałasów. Zgodnie z dokonan ą klasyfikacj ą, uci ąż liwo ść hałasów komunikacyjnych zale ży od warto ści poziomu równowa żnego L Aeq i wynosi odpowiednio:

- mała uci ąż liwo ść L Aeq < 52 dB,

- średnia uci ąż liwo ść 52 dB < L Aeq < 62 dB,

- du ża uci ąż liwo ść 63 dB < L Aeq < 70 dB,

- bardzo du ża uci ąż liwo ść L Aeq > 70 dB.

28 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 7. Mapa emisji hałasu dla L dla odcinka DK 26 w My śliborzu DWN Ryc. 8. Mapa emisji hałasu dla L N dla odcinka DK 26 w My śliborzu Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl (portal map akustycznych GDDKiA) Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl (portal map akustycznych GDDKiA)

29 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 9. Mapa imisji hałasu dla L DWN dla odcinka DK 26 w My śliborzu Ryc. 10. Mapa imisji hałasu dla L N dla odcinka DK 26 w My śliborzu Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl (portal map akustycznych GDDKiA) Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl (portal map akustycznych GDDKiA)

30 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 11. Mapa obszarów zagro żonych hałasem LDWN dla odcinka DK 26 Ryc. 12. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L N dla odcinka DK 26 w My śliborzu w My śliborzu Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl (portal map akustycznych GDDKiA) Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl (portal map akustycznych GDDKiA)

31 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 13. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L DWN w Barlinku Ryc. 14. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L N w Barlinku Źródło: WIO Ś Szczecin 2014 Źródło: WIO Ś Szczecin 2014

32 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 15. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L dwn w Dębnie Ryc. 16. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L N w Dębnie Źródło: WIO Ś Szczecin 2013 Źródło: WIO Ś Szczecin 2013

33 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

W 2014 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie prowadził pomiary monitoringowe hałasu drogowego na terenie miasta Barlinek w czterech punktach pomiarowych przy: ul. Strzeleckiej, ul. 31 Stycznia, ul. Kombatantów, ul. Szosowej. W roku 2013 WIO Ś prowadził natomiast badania w D ębnie, przy ul. Mickiewicza, Kostrzy ńskiej i Kosynierów.

Tabela 11. Zestawienie uśrednionych wyników równowa żnych poziomów d źwi ęku Obliczony poziom równowa żny dla Warto ść dopuszczalna / Lokalizacja punktu normatywnego czasu odniesienia [dB] przekroczenie [dB] pomiarowego LAeqD LAeqN LAeqD LAeqN dni powszednie Barlinek 64,1 55,8 65 56 ul. Strzelecka dni weekendowe 61,2 55,2 65 56 dni powszednie Barlinek 67,5 59,0 65 56 ul. 31 Stycznia dni weekendowe 65,9 60,2 65 56 dni powszednie Barlinek 61,7 52,1 65 56 ul. Kombatantów dni weekendowe 60,4 52,4 65 56 dni powszednie Barlinek 66,2 58,1 65 56 ul. Szosowa dni weekendowe 64,6 56,7 65 56 dni powszednie Dębno 67,2 61,5 65 56 ul. Kosynierów dni weekendowe 65,7 56,9 65 56 Źródło: WIO Ś Szczecin, 2013-2014 (kolorem oznaczono przekroczenia)

Na kolejnych stronach umieszczono wyniki bada ń nat ęż enia ruchu na drogach powiatu, w tym wojewódzkich oraz krajowych.

Tabela 12. Wyniki bada ń nat ęż enia ruchu pojazdów na terenie m. Barlinek Średni ruch dobowy Liczba lekkich Liczba ci ęż kich Lokalizacja punktu (szt./24h) pojazdów (szt./24h) pojazdów (szt./24h) Barlinek 3 272 3 085 187 ul. Strzelecka Barlinek 2 769 2 476 293 ul. 31 Stycznia Barlinek 2 323 2 197 126 ul. Kombatantów Barlinek 2 048 1 942 106 ul. Szosowa Dębno 10 782 9 274 1 507 ul. Mickiewicza Dębno 8 435 7 252 1 183 ul. Kostrzy ńska Dębno 4 204 3 516 689 ul. Kosynierów Źródło: WIO Ś Szczecin, 2013-2014

34 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 13. Wyniki generalnego pomiaru ruchu (GPR) dla dróg na terenie powiatu my śliborskiego Opis odcinka Pojazdy Rodzajowa struktura ruchu pojazdów samochodowych (szt.) Pikieta ż samochod. Sam. Lekkie sam. Sam. ci ęż arowe Numer Ci ągniki Długo ść ogółem Motocykle osob. ci ęż arowe z Autobusy drogi Nazwa bez przycz. rolnicze Pocz. Ko ńc. (km) (szt.) Mikrobusy (dostawcze) przycz. SDR 26 33,2 45,4 12,2 Rów - My ślibórz 3 054 65 2 179 266 89 388 33 34 26 45,4 46,6 1,2 My ślibórz - przejście 11 831 162 9 583 1 052 244 572 167 51 26 46,6 52,6 6,0 My ślibórz - Renice 4 061 24 3 045 379 116 430 58 9 My ślibórz - 23 0,0 16,5 16,5 2 941 16 2 285 259 89 269 19 4 Barnówko 23 16,5 23,7 7,2 Barnówko - Dębno 4 595 28 3 543 549 161 278 30 6 23 23,7 24,4 0,7 Dębno – przej ście 7 262 83 6 194 533 121 302 20 9 23 24,4 32,9 8,5 Dębno - Sarbinowo 4 700 51 3 702 386 132 380 41 8 Mieszkowice - 31 77,5 83,0 5,5 1 719 45 1 347 144 37 117 16 13 Boleszkowice Boleszkowice - 31 83,0 98,7 15,7 1 190 14 874 140 29 122 3 8 Sarbinowo Mieszkowice - 126 31,9 49,0 17,2 1 489 42 1251 113 18 43 6 16 Dębno dr. pa ństwa - 127 0,0 12,8 12,8 623 10 548 40 12 5 3 5 Chwarszczany Chwarszczany - 127 12,8 20,1 7,3 1 398 32 1 202 115 25 14 4 6 Dębno 151 100,9 106,5 5,6 Pełczyce - Barlinek 3 194 51 2 626 262 70 118 54 13 151 106,5 111,4 5,0 Barlinek – przej ście 10 040 171 8 614 743 161 241 100 10 Barlinek - Łubianka 151 111,4 125,5 14,1 4 016 56 2 884 546 253 245 24 8 (gr. woj.) 156 0,0 16,1 16,1 Lipiany - Barlinek 2 246 16 1 775 166 58 193 31 7 156 16,1 25,0 8,9 Barlinek - gr. woj. 1 338 16 1 061 95 48 106 5 7 Łącznie 65 697 882 52 713 5 788 1 663 3 823 614 214 Źródło: Wyniki GPR 2010 – brak danych jeszcze z GPR za rok 2015

35 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Na lokaln ą ludno ść oddziałuje równie ż hałas pochodzenia kolejowego. Przez teren powiatu przebiega linia relacji Wrocław - Szczecin (nr 273 oraz lokalna linia nr 430, Barnówko – Kostrzyn). Na pierwszej linii kolejowej poci ągi mog ą osi ąga ć pr ędko ści w granicach 80-120 km/h, natomiast na drugiej do 40 km/h. Stacje kolejowe na terenie powiatu znajduj ą si ę w punktach: Boleszkowice, Namy ślin, Krze śnica, Cychry oraz Barnówko. Poci ągi przebiegaj ące przez ten teren to zazwyczaj szynowe składy osobowe o niewielkiej długo ści nap ędzane silnikami spalinowymi. Zasi ęg oddziaływania hałasu kolejowego jest ograniczony do niewielkiego obszaru. W gminie D ębno na odcinku Kostrzyn nad Odr ą – Barnówko odbywa si ę regularny ruch towarowy, zorganizowany na potrzeby kopalni ropy i gazu do zlokalizowanego przy stacji terminala przeładunkowego. Negatywne oddziaływanie hałasu zwi ązane jest ze zbyt blisk ą lokalizacj ą zabudowy mieszkaniowej (chronionej standardami akustycznymi). Aby ograniczy ć to negatywne zjawisko konieczne s ą przede wszystkim zmiany w planowaniu przestrzennym, aby now ą zabudow ę lokalizowa ć w oddaleniu od najbardziej uci ąż liwych odcinków tras komunikacyjnych. Poni żej przedstawiono propozycje np. dla miasta My ślibórz i fragmentu drogi krajowej nr 26.

Ryc. 17. Propozycja ochrony przed hałasem na poziomie planowania przestrzennego Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl (portal map akustycznych GDDKiA)

36 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.2.3. Inne źródła hałasu

Hałas przemysłowy jest to hałas stworzony przez źródła zlokalizowane wewn ątrz i na zewn ątrz obiektów budowlanych ró żnego typu. Bywa on najcz ęstsz ą przyczyn ą skarg ludno ści. Wynika to mi ędzy innymi z faktu, że hałasy tego typu maj ą najcz ęś ciej charakter ci ągły, cz ęsto o bardzo dokuczliwym brzmieniu. Wśród podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w powiecie dominuj ą podmioty działaj ące w handlu hurtowym i detalicznym, budownictwie oraz w przetwórstwie przemysłowym. Podmioty, którym Starosta wydał decyzj ę o dopuszczalnym poziomie hałasu to: Barlinek Inwestycje Sp. z o.o., Borne Furniture Sp. z o.o., Przedsi ębiorstwo Usługowo - Budowlano - Handlowe MALDROBUD, Farm Equipment International Sp. z o.o., Spółka Jawna F.H.P „CEDRUS”, Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „KRUBET”, Usługowy Zakład Kamieniarski Andrzej Potocki, Zakład Kamieniarsko-Betoniarski K. Jagielski w Barlinku, „GISO” G. Kujda, W. Kujda Sp. J. w D ębnie. Dopuszczalne poziomy hałasu s ą dotrzymywane przez najwi ększe zakłady. Obserwacja trendów zmian hałasu emitowanego przez zakłady wykazuje, że stopie ń zagro żenia tym rodzajem hałasu nie zmniejsza si ę. Gminy, które zapisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2015 r. poz. 199) odpowiedzialne są za ochron ę i kształtowanie ładu przestrzennego, dopuszczaj ą do powstawania zabudowy mieszkaniowej (stanowi ącej teren chroniony akustycznie) w bliskiej lokalizacji ju ż istniej ących zakładów przemysłowych.

3.2.4. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zagro żenia hałasem.

Tabela 14. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem Mocne strony Słabe strony − modernizacja i remonty nawierzchni − du że zakłady produkcyjne dróg, i przemysłowe mog ące emitowa ć − droga ekspresowa wyprowadzaj ąca ponadnormatywne nat ęż enie hałasu, ruch tranzytowy, − du że nat ęż enie hałasu − promowanie ruchu rowerowego, rozwój komunikacyjnego (droga ekspresowa, ście żek rowerowych, drogi krajowe i wojewódzkie) –

trzne − dotrzymywanie standardów przekroczenia dopuszczalnych ę akustycznych przez najwi ększe zakłady poziomów hałasu w My śliborzu, D ębnie

Czynniki przemysłowe, i Barlinku, wewn − bie żą ce opracowywanie MPZP, − brak zastosowania konkretnych − realizacja programu ochrony rozwi ąza ń na terenie analizowanej środowiska przed hałasem, jednostki, brak obwodnic − decyzje okre ślaj ące dopuszczalny (w szczególno ści w Dębnie, My śliborzu poziom hałasu dla podmiotów i Barlinku) w zakresie zagro żenia gospodarczych. hałasem. Szanse Zagro żenia − poło żenie nacisku na rozwój infrastruktury − wzrost liczby zarejestrowanych pojazdów rowerowej, w ęzłów przesiadkowych, samochodowych o ponad 1 600 szt. od trzne

ę korzystanie z komunikacji zbiorowej, roku 2013, − wspólne dojazdy do pracy, − brak funduszy na inwestycje zmierzaj ące Czynniki

zewn − rozbudowa obwodnic, do poprawy stanu środowiska − obj ęcie coraz wi ększych obszarów MPZP akustycznego,

37 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

z wytyczonymi obszarami funkcjonalnymi, − brak mo żliwo ści poprowadzenia − opracowana mapa akustyczna. obwodnic wokół miejscowo ści, − powstaj ące farmy wiatrowe. Źródło: opracowanie własne

3.3. POLA ELEKTROENERGETYCZNE

3.3.1. Sieci elektroenergetyczne

Linie energetyczne s ą źródłem emisji pól elektromagnetycznych i mog ą powodowa ć przekroczenie warto ści dopuszczalnych na terenach zamieszkałych. Najwi ększa warto ść nat ęż enia pola elektrycznego jaka mo że wyst ąpi ć pod lini ą lub w jej pobli żu nie przekracza 3 kV/m. Najwi ększa warto ść nat ęż enia pola elektrycznego, jaka mo że wyst ąpi ć pod lini ą 220 kV lub w jej pobli żu nie przekracza 6 kV/m. Maksymalne warto ści nat ęż enia pola elektrycznego pod lini ą 400 kV, na wysoko ści 1,8 m od powierzchni ziemi, wynosz ą 10 kV/m. W krajowych przepisach dopuszcza si ę wyst ępowanie pochodz ących od linii elektroenergetycznych pól elektrycznych o nat ęż eniach mniejszych od 1 kV/m m.in. na obszarach zabudowy mieszkaniowej. Z punktu widzenia ochrony środowiska człowieka istotne wi ęc mog ą by ć linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych co najmniej 110 kV, b ądź wy ższych. Zasi ęg promieniowania mog ącego wpływa ć niekorzystnie na człowieka si ęga do 40 m po obu stronach linii. Powiat myśliborski zasilany jest liniami najwy ższych napi ęć (np. linia 400 kV z Krajnik do Plewisk, przechodz ąca przez gm. My ślibórz), poprzez linie wysokiego napi ęcia o ł ącznej długo ści 112 km. Główne punkty zasilania (GPZ) dysponuj ą moc ą wyj ściow ą 146 MVA (lokalizacja w My śliborzu, Barlinku, D ębnie, Mostkowie), a na transformatorach 110/15 kV. Napi ęcie na sieciach jest redukowane do 15 kV i rozprowadzane liniami średniego napi ęcia o łącznej długo ści 694,3 km, w tym 14,5 % to linie energetyczne kablowe, a 85,5 % napowietrzne. Sieci niskiego napi ęcia jest ł ącznie 846,4 km, w tym 39,4 % to linie kablowe, a 60,6 % stanowi ą linie napowietrzne. Przez teren powiatu przebiegają linie energetyczne o napi ęciu 11- kV w nast ępuj ących lokalizacjach: - Jedwabie – Barlinek, - My ślibórz – Mostkowo, - Barlinek – Pyrzyce, - Kostrzyn – Dębno, - Kostrzyn – Witnica – odczep D ębno. Linie średniego napi ęcia budowane w ostatnim okresie wykonywane s ą jako kablowe. Trasy linii napowietrznych wytyczono w przeszło ści, maj ąc na uwadze przede wszystkim skuteczno ść zasilania. Najcz ęś ciej prowadzono je po najkrótszych trasach przecinaj ąc uko śnie pola, lasy, wsie. W rezultacie linie napowietrzne cz ęsto stanowi ą istotny element kolizyjny dla ró żnych sposobów zagospodarowania i u żytkowania terenu. Porównuj ąc zu życie energii elektrycznej w roku 2014 przez odbiorców na niskim napi ęciu, czyli 0,4 kV, z rokiem 2013 stwierdza si ę, że zanotowano spadek zu życia o 1 483 MWh (do 43 837 MWh), przy czym ilo ść odbiorców równie ż spadla o 476, do 22 493 w roku 2014.

38 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.3.2. Stacje nadawcze telefonii komórkowej

Obiektami, o istotnym z punktu widzenia ochrony środowiska, oddziaływaniu s ą m.in. stacje bazowe telefonii komórkowych i anteny nadawcze. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, pola o warto ściach wy ższych od dopuszczalnych w praktyce wyst ępuj ą w odległo ści do 25 metrów od anten na wysoko ści zainstalowania tych anten. Poniewa ż anteny s ą instalowane na dachach wysokich budynków lub na specjalnych wie żach, nie stwarzaj ą one zagro żenia dla mieszka ńców. Według analizy rozkładu pól elektromagnetycznych, obszar przekrocze ń dopuszczalnego poziomu elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego o g ęsto ści mocy 0,1 W/m 2 (szkodliwego dla zdrowia ludzi), wyst ępowa ć b ędzie na znacznych wysoko ściach: powy żej 20 m n.p.t. i maksymalnym zasi ęgu do 71 m od anten, a wi ęc w miejscach niedost ępnych dla ludzi. Na terenie Powiatu zlokalizowane s ą liczne anteny nadawcze telefonii komórkowych i co roku do Starosty My śliborskiego zgłaszane s ą kolejne instalacje.

3.3.3. Monitoring pól elektromagnetycznych

Normy środowiskowe ustanowione w celu ochrony ludno ści przed promieniowaniem elektromagnetycznym zawarte s ą w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Nadajniki stacji bazowych telefonii komórkowej wytwarzaj ą np. pola o cz ęstotliwo ściach od około 0,1 MHz do około 100 GHz. Natomiast linie i stacje elektroenergetyczne s ą źródłami pól o cz ęstotliwo ści 50 Hz. W roku 2014 WIO Ś w Szczecinie prowadził pomiary promieniowania elektromagnetycznego na terenie wiejskim, w m. Ró żańsko, w gm. D ębno. Wynik pokazał warto ść 0,3 V/m, czyli mieszcz ący si ę w normach okre ślonych przez prawo. W latach ubiegłych badania prowadzono tak że w My śliborzu i Barlinku, gdzie wyniki bada ń pokazywały odpowiednio: 0,28 V/m oraz 0,34 V/m. Na terenie województwa zachodniopomorskiego wyst ępuje jednak obszar, na którym warto ści pól elektromagnetycznych przekraczaj ą poziomy dopuszczalne i jest to teren wokół linii energetycznej Krajnik-Glinki. Na terenie samego powiatu te przekroczenia jednak nie wyst ępuj ą wzgl ędem zabudowy mieszkaniowej.

3.3.2. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji pola elektromagnetyczne.

Tabela 15. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne Mocne strony Słabe strony

− wg WIO Ś - brak przekrocze ń − obecno ść napowietrznych linii dopuszczalnych norm promieniowania trzne elektroenergetycznych najwy ższych ę elektromagnetycznego, i wysokich napi ęć , − uwzgl ędnianie w MPZP oddziaływania Czynniki − lokalizowanie nowych stacji bazowych

wewn pól elektromagnetycznych telefonii komórkowych. pochodz ących z linii 400 i 110 kV.

39 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Szanse Zagro żenia − rozpowszechnienie i rozwój telefonii − obowiązkowy monitoring PEM w ramach komórkowej oraz innych technologii trzne

ę pa ństwowego monitoringu środowiska, emituj ących promieniowanie − modernizacja sieci energetycznych przez elektromagnetyczne, Czynniki

zewn operatora. − rozbudowa mieszkalnictwa wzdłu ż linii energetycznych. Źródło: opracowanie własne

3.4. GOSPODAROWANIE WODAMI

3.4.1. Wody powierzchniowe

Powierzchnia zaj ęta pod wody powierzchniowe na terenie powiatu zajmuje około 3 % powierzchni jednostki. Powiat myśliborski w cało ści le ży w obszarze dorzecza Odry. Na tym obszarze wydzielono liczne jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych rzecznych i jeziornych: a) jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych – rzeczne: − RW60001719114 – Dopływ spod Szumiłowa, − RW60002319148 – Dopływ spod Porzecza, − RW60002119199 – Odra od Warty do Odry Zachodniej, − RW60000191259 – My śla od źródeł do wypływu z Jez. My śliborskiego, − RW60000191272 – Pr ęga, − RW60000191276 – Dopływ z jez. Postnego, − RW60000191289 – Ścieniawica ze Zb. Buszowo (stawy hodowlane), − RW600018191292 – Kosa, − RW60000191296 – Dopływ z Cychr, − RW600018191298 – Dopływ z Boleszkowic, − RW600020191299 – My śla od wypływu z Jez. My śliborskiego do uj ścia, − RW600023197651 – Płonia od Źródeł do Dopływu spod My śliborek, − RW600001912789 – Olchowy Rów, − RW600001912944 – Kanał Sienicy, − RW6000181912949 – Sienica bez Kanału Sienica, b) jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych – jeziorne: − LW10954 – Sitno Wielkie (w zlewni My śli), − LW10950 – Chłop (w zlewni My śli), − LW10936 – Będzin, − LW10957 – Jezierzyca, − LW11025 – Barli ńskie (Barlineckie), − LW10946 – My śliborskie, − LW10944 – Łubie (Lubno, Glazowskie), − LW10943 – Sulimierskie, − LW10941 – Rokitno, − LW10958 – Dobropolskie z jeziorem Golenickim, − LW10959 – Czernikowskie, − LW10945 – Renickie,

40 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

− LW10937 – Karskie Wielkie, − LW10966 – Kozie (Kozin), − LW10972 – Ostrowieckie (Ostrowiec), − LW10967 – Postne ( Śniegoszewo).

Ryc. 18. Podział powiatu na JCWP Źródło: psh.gov.pl

Rzeka Odra przepływa przez powiat, gmin ę Boleszkowice na odcinku około 11 km i stanowi jednocze śnie zachodni ą granic ą powiatu (km 622,5-633,5). W powiecie znajduj ą si ę równie ż inne cieki wodne, takie jak 7: - rzeka Kłodawka - ma ok. 27,3 km całkowitej długo ści; dopływ Warty w km 55,9 – Gorzów Wlkp., - rzeka Kosa - 13,6 km na terenie powiatu; 21 km całkowitej długo ści, dopływ rzeki My śli, - rzeka Sienica - 16,0 km na terenie powiatu, - rzeka Ścieniawica – przepływa w dolnym biegu przez stawy rybne Buszów - Wyr ąb w rejonie miejscowo ści Mostno znajdujące si ę na granicy województw, - rzeka Płonia – 15,0 km na terenie powiatu (jej zlewnia le ży w strefie ochronnej uj ęcia wody z Jeziora Miedwie dla miasta Szczecina, - rzeka My śla - 72,8 km na terenie powiatu, - kanały: Cychry, Dar, Dyszno, Dolsk, Olchów, Ró żańsko, Mystka, Buszów, Wierzbnica, Kruszwin, Bronny, Kierzków, Tarnów, Czółnów, Gi żyn, Pr ądnik, Renice, Barlinek, Nowogródek, Ł ączyna, Chocim, Marwica, Moczydło, Kłodawki. System wód powierzchniowych płyn ących uzupełniaj ą wody stoj ące, zbiorniki wodne. W powiecie myśliborskim jest ponad 40 jezior (powy żej 10 ha) o ł ącznej powierzchni ponad

7 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020

41 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

2 600 ha. Najwi ększym i najgł ębszym z nich jest Jezioro My śliborskie o powierzchni 617,7 ha i gł ęboko ści maksymalnej 22,3 m. Na terenie powiatu my śliborskiego znajdują si ę ponadto ok. 102 jeziora o powierzchni 1 ha. Pozostałymi zbiornikami wartymi wymienienia s ą: - w gminie My ślibórz - jezioro Tchórzyno (Tarnowskie), Sulimierskie Małe, Sulimierskie Du że, Sulimierskie Przednie, Golenickie (Dobropolskie), Sitno (Wielkie), Białe, Mały Chłop (Celno), Duży Chłop, Jezierzyca, Ro ścin, Pacynowo, Czółnów, Łubie, Renickie, Wierzbnickie, Rzeczyca, My śliborskie, Cymbały, - w gminie D ębno - jezioro Postne, Ostrowieckie, Warnickie (Promie ń), stawy rybne Buszów – Wyr ąb na rzece Ścieniawicy, Lipowo, Barnówko, Dolskie, Babino, Czaple, - w gminie Barlinek - jezioro Karsko Małe, Barlineckie, Uklejno, Stycko (Zauklejowskie), Sitnik (Spalonka), Sitno Moczydelskie, Suche (Portki), Okunino, bez nazwy w Mostkowie, - w gminie Nowogródek Pomorski – jezioro Paweł (Pował), Ściegie ńsko, Ciche, Karskie Wielkie, Rokitno, bez nazwy w Trzcinnej, - w gminie Boleszkowice: Staw Wysoka, Kale ńsko.

3.4.2. Monitoring wód powierzchniowych

Obecnie zakres i cz ęstotliwo ść wykonywanych bada ń wód powierzchniowych opiera się na nast ępuj ących rozporz ądzeniach: − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 22 pa ździernika 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jako ści jednolitych wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz. U. poz. 1482), − rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jako ści ą wody w k ąpielisku i miejscu wykorzystywanym do k ąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478). WIO Ś badał jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych pod k ątem: oceny elementów biologicznych, hydromorficznych, fizykochemicznych, oceny stanu ekologicznego, ogólnego stanu JCWP, stanu chemicznego JCWP, oceny spełnienia dodatkowych wymogów dla obszarów chronionych. Spo śród badanych JCWP na terenie powiatu my śliborskiego znajduj ą si ę 2 JCWP. Są to: My śla od wypływu z Jez. My śliborskiego do uj ścia oraz Płonia od Źródeł do Dopływu spod My śliborek. Rzeka My śla to JCWP silnie zmieniona poprzez mał ą retencj ę, gospodark ę stawow ą, magazynowanie wody dla celów energetycznych. Płonia nale ży do wód naturalnych. Ostatnie badania tych wód przeprowadzano w roku 2013 8. Zarówno stan, jak i potencjał ekologiczny tych wód okre ślony został na umiarkowany. Badane elementy fizykochemiczne wykazywały II klas ę czysto ści (stan/potencjał dobry), a biologiczne III klas ę. Ogólny stan całych jednolitych cz ęś ci wód został okre ślony jednak jako zły, mimo dobrego stanu chemicznego. Jednolite cz ęś ci wód wyst ępuj ące na obszarach chronionych b ądź z nimi powi ązanych podlegaj ą tak że ocenie pod wzgl ędem spełnienia dodatkowych wymaga ń okre ślonych dla tych obszarów. Badania w tym zakresie wykazały, że w JCW My śla od wypływu z Jez. My śliborskiego do uj ścia nie były spełnione wymagania dla obszaru ochrony gatunków ryb (wody przeznaczone do bytowania ryb). W wyniku przeprowadzonych ocen dla

8 brak danych za rok 2015

42 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 obszarów chronionych potencjał ekologiczny JCW zaliczono do umiarkowanego. Monitoring wód w uj ęciu regionalnym pokazany został na kolejnych rycinach.

Ryc. 19. Wyniki bada ń wód powierzchniowych – stan ekologiczny na terenie Powiatu Źródło: WIO Ś Szczecin

Ryc. 20. Wyniki bada ń wód powierzchniowych – stan chemiczny na terenie Powiatu Źródło: WIO Ś Szczecin

Ryc. 21. Wyniki bada ń wód powierzchniowych – dla obszarów chronionych na terenie Powiatu Źródło: WIO Ś Szczecin

Wody powierzchniowe stoj ące były badane w roku 2014 i były to jeziora My śliborskie i Będzin. Jezioro My śliborskie zostało sklasyfikowane w umiarkowanym stanie ekologicznym, jezioro B ędzie – w złym. W porównaniu z wynikami bada ń z lat ubiegłych jako ść wód w zbiornikach wodnych nie ulega poprawie. Inne jeziora nie były badane w ostatnich latach, a wyniki z lat ubiegłych wskazywały głównie III klas ę, w niewielu przypadkach była to II klasa oraz wody pozaklasowe.

43 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

W roku 2014 były badane równie ż osady w jeziorze My śliborskim. Wyniki wskazały na osady miernie zanieczyszczone (w klasie klasa II zanotowano bar). W klasie I mie ściły si ę wska źniki dla Ag, As, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn. Dużym obci ąż eniem dla środowiska wodnego mo że by ć zrzut oczyszczonych ścieków z oczyszczalni ścieków.

Tabela 16. Ilo ści odprowadzonych ładunków w ściekach komunalnych na terenie powiatu my śliborskiego Wska źnik (kg/rok) rok 2013 rok 2014 BZT5 30 762 26 510 ChZT 116 674 117 323 zawiesina ogólna 39 495 32 861 azot ogólny 34 046 42 092 fosfor ogólny 3 465 3 490 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2013-2014

Ponadto bezpo średnio do wód powierzchniowych lub po średnio poprzez odprowadzanie do gruntu, odprowadzane s ą wody opadowe i roztopowe. Wody opadowe i roztopowe mog ą by ć wprowadzane do odbiorników wówczas kiedy spełniaj ą nast ępuj ące parametry: zawiesina ogólna – 100 mg/l, substancje ropopochodne – 15 mg/l. Spływaj ące zanieczyszczenia z dróg i placów mog ą stanowi ć znaczne zagro żenie dla jako ści wód i gleb. Urz ądzeniami do oczyszczania wód opadowych i roztopowych s ą separatory i inne filtry oraz osadniki. Du ży udział w zanieczyszczeniu wód maj ą tak że spływy powierzchniowe, głównie z pól uprawnych zawieraj ące zwi ązki biogenne oraz środki ochrony ro ślin, o czym świadcz ą obszary zagro żone na zwi ązki azotu w północnej cz ęś ci jednostki. Nale ży podkre śli ć, że ochrona wód przed zanieczyszczeniem zwi ązanym ze spływami powierzchniowymi jest zadaniem trudniejszym od zapewnienia oczyszczenia ścieków pochodz ących ze źródeł punktowych.

3.4.3. Wody podziemne

Powiat my śliborski poło żony jest w granicach jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (JCWPd) nr 24, 25, 26, 35 i 36 (JCWPd nr 25, 36 i 35 w bardzo niewielkich fragmentach).

Ryc. 22. Podział powiatu na JCWPd Ryc. 23. Zasi ęg terytorialny JCWPd Źródło: www.psh.gov.pl Źródło: www.psh.gov.pl

44 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

JCWPd nr 24 wydzielono w północno-zachodniej Polsce. Nale ży ona do regionu Dolnej Odry. Powierzchnia JCWPd nr 24 wynosi 2 007,2 km 2. Na obszarze JCWPd 24 znajduje si ę główny zbiornik wód podziemnych - Dębno nr 134 i niewielki fragment zbiornika Barlinek nr 135. Zbiorniki zwi ązane s ą z wyst ępowaniem czwartorz ędowych utworów mi ędzy- morenowych i utworów mioce ńskich. Średnia gł ęboko ść uj ęć w zbiornikach wynosi odpowiednio: 55 m i 50 m. JCWPd nr 24 zasi ęgiem teren województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego, tj. M. Szczecin, Powiat Gryfi ński (Stare Czarnowo, Gryfino, Widuchowa, Banie, Chojna, Cedynia, Trzci ńsko Zdrój, Mory ń, Mieszkowice), Ryc. 24. Profile na JCWPd 24 Powiat Pyrzycki (Kozielice, Pyrzyce, (na terenie powiatu to nr 3 i 4) Źródło: www.psh.gov.pl Lipiany, Przelewice), Powiat My śliborski (Barlinek, Nowogródek Pomorski, My ślibórz, D ębno, Boleszkowice) oraz Powiat Gorzowski (K ętrzyn nad Odr ą, Witnica, Lubiszyn). JCWPd nr 25 obejmuje obszar regionu Dolnej Odry, maj ący powierzchni ę 1 412,07 km 2. Jest to obszar wyst ępowania wód podziemnych w utworach wodono śnych czwartorz ędu i neogenu. Ni żej le żą ce pi ętro kredy jest słabo rozpoznane. JCWPd nr 25 obejmuje swym zasi ęgiem teren województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego, tj. Miasto Szczecin, Powiat Goleniowski (Goleniów), Powiat Gryfi ński (Stare Czarnowo, Gryfino, Banie), Powiat Stargardzki (Kobylanka, Stargard Szczeci ński, Dolice), Powiat Pyrzycki (Bielice, Kozielice, Pyrzyce, Warnice, Przelewice, Lipiany) oraz Powiat My śliborski (Barlinek). JCWPd nr 36 to jednostka o powierzchni 515,42 km 2, zlokalizowana w zachodniej cz ęś ci regionu Warty. Według regionalizacji zwykłych wód podziemnych poło żona jest w granicach regionu V pomorskiego. Na jej obszarze wody podziemne rozpoznano w osadach czwartorz ędowych i mioce ńskich. JCWPd nr 26 obejmuje swym zasi ęgiem teren województwa zachodniopomorskiego oraz lubuskiego, tj. Powiat My śliborski (D ębno, Nowogródek Pomorski, Barlinek), Powiat Gorzowski (Witnica, Bogdaniec, Lubiszyn, Santok, Kłodawa) oraz Miasto Gorzów. Na terenie powiatu myśliborskiego eksploatowane s ą zwykłe wody podziemne z utworów czwartorz ędowych, trzeciorz ędowych, kredowych i jurajskich. Utrudnieniem w poborze wody ze wspomnianych utworów jest mo żliwo ść niekiedy bardzo łatwego zanieczyszczenia. Ponadto w zdecydowanej wi ększo ści uj ęć , wody z utworów czwartorz ędowych, musz ą by ć uzdatniane z uwagi na zwi ększon ą zawarto ść zwi ązków żelaza i manganu. Lokalnie istotne zagro żenie dla jako ści ujmowanych wód stanowi zwi ększona mineralizacja chlorkowa, stanowi ąca niekiedy przyczyn ę wył ączania uj ęć z eksploatacji.

45 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Zasoby wód podziemnych wyst ępuj ące w utworach trzeciorz ędowych, kredowych i jurajskich s ą wielokrotnie ni ższe. Stanowi ą one około 10 % udokumentowanych zasobów wód. Główne zbiorniki wód podziemnych w granicach powiatu my śliborskiego przedstawia rycina. Są to GZWP 134 – Zbiornik D ębno oraz 135 - Zbiornik Barlinek.

Ryc. 25. Zasi ęg Głównego Zbiornika Wód Podziemnych na tle powiatu Źródło: epsh.pgi.gov.pl/epsh

Zbiornik D ębno (GZWP Nr 134) to zbiornik o stratygrafii czwartorz ęd, neogen. Dla zbiornika opracowano „Dokumentacj ę hydrogeologiczn ą okre ślaj ącą warunki hydrogeologiczne w zwi ązku z ustanawianiem obszarów ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 134 D ębno”, która została przyj ęta zawiadomieniem Ministra Środowiska z dnia 30.09.2011 r. W dokumentacji tej dla zbiornika GZWP nr 134 zaproponowano obszar ochronny o powierzchni 44,9 km2 (całkowicie w granicach powiatu myśliborskiego). Zbiornik Barlinek (GZWP nr 135) to zbiornik czwartorz ędowy, dotychczas nie został on udokumentowany.

3.4.4. Monitoring wód podziemnych

Badania prowadzone s ą w jednolitych cz ęś ciach wód podziemnych (JCWPd), w tym w cz ęś ciach uznanych za zagro żone nieosi ągni ęciem dobrego stanu, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów nara żonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego. Badania wykonywane s ą na poziomie krajowym w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Wykonawc ą bada ń oraz oceny stanu wód w zakresie elementów fizykochemicznych oraz ilo ściowych jest Pa ństwowy Instytut Geologiczny - Pa ństwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB).

46 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Monitoring wód uzupełniony jest o monitoring wód podziemnych prowadzony w ramach monitoringu zamkni ętych mogilników orz składowisk odpadów. Zgodnie z dokumentem pn. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry dla JCWPd wyst ępuj ących na terenie powiatu my śliborskiego ich stan jest nast ępuj ący: - JCWPd nr 24 (europejski kod JCW: PLGW690024): Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego: • ocena stanu ilo ściowego – dobra, • ocena stanu chemicznego – dobra, • ocena ryzyka - niezagro żona. - JCWPd nr 25 (europejski kod JCW: PLGW690025): Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego: • ocena stanu ilo ściowego – dobra, • ocena stanu chemicznego – dobra, • ocena ryzyka - niezagro żona.

W roku 2014 PIG-PIB prowadził badania jako ści wód podziemnych na terenie powiatu w miejscowo ści Barlinek. Wyniki wskazały II klas ę czysto ści (podobne wyniki notowane s ą od roku 2008). Wśród wska źników przekraczaj ących normy dla wód przeznaczonych do spo życia przez ludzi w 2014 roku były Fe, Mn, NH 4. Stan chemiczny wód w tym punkcie równie ż oceniono na dobry. W roku 2012 wody badano w kilku innych punktach w południowej i centralnej cz ęś ci powiatu, jako ść wód klasyfikowano w klasie III (np. punkt Mostno w gminie D ębno).

Ryc. 26. Wyniki oceny jako ści wód podziemnych badanych przez PIG-PIB w ramach monitoringu diagnostycznego w 2012 roku Źródło: WIO Ś Szczecin

47 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Obszar JCWPd nr 25, w granicach której wyznaczony został obszar szczególnie nara żony na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego w zlewni rzeki Płoni (OSN nr 18), tak że obj ęty został monitoringiem. WIO Ś prowadzi badania wód podziemnych w zlewni rzeki Płoni. Badania wykonane przez WIO Ś w tym obszarze dotycz ą monitorowania zmian stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych zwi ązkami azotu. Na terenie powiatu brak jest punktów monitoringu wód podziemnych. W 2014 roku badania wykonane zostały w siedmiu punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscowo ściach: Stare Czarnowo (gm. Stare Czarnowo), Koszewko gm. Stargard Szczeci ński, Koszewo (gm. Stargard Szczeci ński), Re ńsko (gm. Warnice), Będgoszcz (gm. Bielice), Nowy Przylep (gm. Warnice). W wyniku bada ń stwierdzono, że zawarto ść azotanów w wodach podziemnych w obszarze OSN Płonia w wi ększo ści punktów pomiarowych była niska i kształtowała się w przedziale st ęż eń 0-

24,99 mg NO 3/l. Wyst ępowanie wy ższych st ęż eń azotanów odnotowano w trzech punktach pomiarowych w miejscowo ściach: Żabów, Bielice i Koszewko. Podwy ższone zawarto ści azotanów kształtuj ące si ę w przedziale st ęż eń 25-39,99 mg NO 3/l odnotowano w miejscowo ści Żabów. Zagro żenie zanieczyszczeniem wód azotanami (st ęż enia azotanów w przedziale 40-50 mgNO 3/l) stwierdzono w miejscowo ści Bielice, natomiast zanieczyszczenie wód azotanami (st ęż enia azotanów powy żej 50 mgNO 3/l) w miejscowo ści Koszewko. Silny wzrost st ęż eń azotanów zaobserwowano w trzech punktach w miejscowo ściach: Żabów, Bielice i Nowy Przylep. Z kolei silny spadek stwierdzono w dwóch punktach w miejscowo ściach: Koszewko i B ędgoszcz. W miejscowo ści Re ńsko, gdzie corocznie notowane były bardzo wysokie wahania st ęż eń azotanów, zawarto ść azotanów w 2014 roku w porównaniu do wyników bada ń z 2013 roku uległa silnemu spadkowi tj. do poziomu zbli żonego z pocz ątku okresu obserwacji (2006 rok). W pozostałych badanych punktach zawarto ść azotanów nie uległa istotnym zmianom.

48 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 27. St ęż enia azotanów w wodach podziemnych w OSN w zlewni rzeki Płonia badanych w ramach monitoringu regionalnego przez WIO Ś w Szczecinie oraz monitoringu operacyjnego przez PIG-PIB w 2014 roku Źródło: WIO Ś Szczecin

Badania jako ści wód podziemnych prowadzone s ą równie ż na terenach wokół zlikwidowanych mogilników. Celem bada ń jest ocena zanieczyszczenia wód podziemnych metalami ci ęż kimi i pestycydami oraz okre ślenie kierunku zmian w stosunku do stanu stwierdzonego bezpo średnio po likwidacji obiektów. W 2014 roku badania przeprowadzono wokół siedmiu z czternastu mogilników zlikwidowanych w 2011 roku. na terenie powiatu był to obiekt w miejscowo ści Smolnica (gm. D ębno). Zakres bada ń obejmował oznaczenia st ęż eń pestycydów chloroorganicznych oraz metali ci ęż kich. Wy ższe średnie st ęż enia badanych wska źników, przekraczaj ące warto ści progowe charakterystyczne dla dobrego stanu wód i wskazuj ące na ich słaby stan chemiczny (IV i V klasa) stwierdzono w miejscowo ści Smolnica dla β-HCH i γ-HCH (P2). Średnie st ęż enia analizowanych pestycydów odpowiadały IV klasie (wody niezadowalającej jako ści), przy czym wysokie st ęż enia ( β-HCH w V klasie, γ-HCH w IV klasie) odnotowano jedynie podczas II serii pomiarowej (jesieni ą). W 2014 roku, w porównaniu do wyników bada ń wód podziemnych wykonanych w okresie likwidacji mogilników w grudniu 2011 roku, w miejscowo ści Smolnica stwierdzono wzrost zawarto ści pestycydów (β-HCH i γ-HCH z I klasy do IV klasy). Na terenie powiatu znajduj ą si ę równie ż składowiska odpadów, które s ą poddane bie żą cemu monitoringowi w fazie eksploatacji oraz poeksploatacyjnej.

49 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

jedyna czynne składowisko odpadów w m. Dalsze jest uszczelnione geomembran ą i wyposa żone w drena ż zbieraj ący odcieki. Wyniki bada ń wód podziemnych w roku 2014 wskazuj ą, i ż st ęż enia wi ększo ści badanych wska źników kształtowały si ę w zakresie warto ści charakterystycznych dla wód o dobrym stanie chemicznym (I-III klasa). podwy ższone warto ści st ęż eń, przekraczaj ące warto ści dla III klasy i charakterystyczne dla wód o słabym stanie chemicznym (IV-V klasa) stwierdzono w zakresie przewodno ści elektrolitycznej i ogólnego w ęgla organicznego. Zamkni ęte składowiska odpadów, których eksploatacj ę zako ńczono do roku 2003 (Boleszkowice, Dalsze, D ębno, Str ąpie i Rychnów) nie spełniały wymogów prawnych ochrony środowiska, eksploatowane były bez wymaganych decyzji administracyjnych i nie posiadały zabezpieczonego podło ża. Wyniki aktualnych bada ń wód podziemnych przeprowadzonych wokół składowisk w m. Dębno, Str ąpie, Rychnów oraz Nowogródek Pomorski wskazuj ą, i ż st ęż enia wi ększo ści badanych wska źników kształtowały si ę w zakresie warto ści typowych dla wód o dobrym stanie chemicznym (I-III klasa). Podwy ższone warto ści st ęż eń, w klasie IV-V stwierdzono dla: - obiektu w Nowogródku Pomorskim – w zakresie ogólnego w ęgla organicznego (IV klasa), - obiektu w D ębnie - w zakresie ogólnego w ęgla organicznego (IV i V klasa), - obiektu w Rychnowie - w zakresie ogólnego w ęgla organicznego i przewodno ści elektrolitycznej (V klasa), - obiektu w m. Str ąpie - w zakresie ogólnego w ęgla organicznego i przewodno ści elektrolitycznej (IV-V klasa).

50 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 17. Wyniki monitoringu wód podziemnych na składowiskach odpadów

Źródło: WIO Ś Szczecin

51 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.4.5. Systemy melioracyjne i urz ądzenia wodne

Zachodniopomorski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Szczecinie (ZZMiUW) prowadzi ewidencj ę gruntów zmeliorowanych. Ze wzgl ędu na intensywn ą zabudow ę gruntów rolnych w znacznym stopniu zmniejsza si ę liczba urz ądze ń wodnych melioracji szczegółowej i powierzchnia zmeliorowana, co ma wpływ na zmian ę stosunków glebowo – wodnych. Według danych przekazanych przez ZZMiUW, na terenie powiatu my śliborskiego powierzchnia zmeliorowanych gruntów ornych i użytków zielonych wynosi 21 925,122 ha. Najwi ększe powierzchnie zmeliorowanych gruntów wyst ępuj ą na terenie gminy My ślibórz (10 172 ha). Mniejsze powierzchnie s ą w gminie Dębno – 3 426 ha, Barlinek – 3 058 ha, Nowogródek Pomorski – 3 025 ha i Boleszkowice – ponad 2 244 ha. Długo ść rowów melioracyjnych w poszczególnych gminach jest nast ępuj ąca: - w gminie My ślibórz – 306 km, - w gminie Dębno – 196,8 km, - w gminie Nowogródek Pomorski – 144,8 km, - w gminie Barlinek – 52,1 km, - w gminie Boleszkowice – 32,387 km. W ewidencji powiatu my śliborskiego, gruntów zmeliorowanych jest 2 350 ha, a długo ść rowów melioracyjnych okre śla si ę na 46,547 km. ZZMiUW w Szczecinie prowadzi w szczególno ści ewidencj ę wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, urz ądze ń melioracji wodnych i zmeliorowanych gruntów. Zarz ąd przeprowadza konserwacje urz ądze ń melioracji wodnych podstawowych będących w zarz ądzie marszałka, tj. rzek, kanałów, przepompowni melioracyjnych, jazów, stopni wodnych, przepławek, przepustów, itp. Urz ądzenia melioracji wodnych szczegółowych s ą utrzymywane przez zainteresowanych wła ścicieli gruntów, a je żeli urz ądzenia te s ą obj ęte działalno ści ą spółki wodnej – obowi ązek ich utrzymywania nale ży do tej spółki. Na terenie Powiatu My śliborskiego aktywnie działa pi ęć gminnych spółek wodnych, które swoim zasi ęgiem działania obejmuj ą teren danej gminy. Spółki te s ą zrzeszone w zwi ązek spółek tj. Rejonowy Zwi ązek Spółek Wodnych z siedzib ą w My śliborzu. Nadzór i kontrol ę nad działalno ści ą spółek wodnych sprawuje Starosta My śliborski, nad RZSW – Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego.

3.4.6. Zagro żenie powodziowe

Zagro żenie powodziowe na terenie jednostki wyst ępuje wzdłu ż rzeki Odry. Obszary zagro żone wyst ąpieniem powodzi na terenie powiatu przedstawiono na kolejnej rycinie.

52 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 28. Obszary zagro żenia powodziami na terenie powiatu my śliborskiego Źródło: mapy.isok.gov.pl

Ryc. 29. Obszary zagro żenia powodziami na terenie powiatu my śliborskiego w przypadku przerwania wałów przeciwpowodziowych Źródło: mapy.isok.gov.pl

Ponadto, zgodnie z danymi KZGW obszary gminy Barlinek w bezpo średnim sąsiedztwie rzeki Płoni, na północ od Barlinka również s ą nara żone na wyst ąpienie powodzi.

3.4.7. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gospodarowanie wodami.

Tabela 18. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami Mocne strony Słabe strony Czynniki − du ży udział wód powierzchniowych – − umiarkowany i słaby stan wód wewn ętrzne 3 % powierzchni, liczne jeziora, powierzchniowych, przekroczenia − dobry stan chemiczny badanych wód OWO (ogólny w ęgiel organiczny),

53 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

podziemnych, spełnienie wymaga ń ChZTCr, zasadowo ści ogólnej dla obszarów chronionych, i azotu Kiejhdala w roku 2013 (II − dobry stan ilo ściowy wód klasa), podziemnych, brak zagro żenia − obszary OSN w zlewni rzeki Płoni, ilo ściowego dla tych wód oraz − mo żliwo ść zanieczyszczenia wód ekosystemów od nich zale żnych, powierzchniowych i podziemnych − du ża ilo ść gruntów zmeliorowanych, przez zanieczyszczenia − poło żenie na obszarze głównych pochodzenia komunikacyjnego, ze zbiorników wód podziemnych, stacji paliw, obszarów magazynowo − zaleganie utworów - usługowych i obszarów słaboprzepuszczalnych przy eksploatacji kopalin, składowiska powierzchni gruntu, odpadów (przekroczenia dla OWO − dobra jako ść wód dostarczanych i PEW), sieci ą wodoci ągow ą, − zły stan techniczny stopnia wodnego − opracowane mapy zagro żenia na rzece Kosa, powodziowego do wykorzystania − likwidacja urz ądze ń wodnych przy opracowywaniu MPZP, prowadz ąca do podtopie ń i − dobry stan techniczny małych powoduj ąca szkody w postaci elektrowni wodnych, podmytych po ulewach piwnic − w wi ększo ści dobry stan urz ądze ń domów, zalanych pól i upraw – wodnych, zagro żenie powodzi ą, − zlikwidowane mogilniki. − rozwój zabudowy letniskowej w zlewniach jezior, bez zorganizowanej gospodarki ściekowej, − zagro żenie zanieczyszczenie substancjami ropopochodnymi (w ęglowodorami) w bezpo średnim sąsiedztwie zbiorników wodnych na terenie gminy D ębno – eksploatacja ropy naftowej, − pogarszaj ący si ę stan wód badanych na terenie zamkni ętego mogilnika, − niespełnianie wymaga ń przez oczyszczalni ę w D ębnie w roku 2013. Szanse Zagro żenia − dopływ zanieczyszcze ń spoza powiatu, − obszary nara żone na zwi ązki azotu na północy powiatu, − prowadzenie działa ń edukacyjnych dla − rosn ące zagro żenie wyst ąpienia

trzne rolników, zjawiska suszy - w ostatnich latach ę − bie żą cy monitoring środowiska obserwuje si ę nasilenie

Czynniki w zakresie OSN oraz mogilników, wyst ępowania zjawisk zewn − aktywna działalno ść spółek wodnych. ekstremalnych, takich jak długotrwałe okresy suszy oraz krótkie, nawalne opady, − zagro żenie powodziowe wzdłu ż rzeki Odry. Źródło: opracowanie własne

3.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

Podmiotami, które zaopatruj ą poszczególne gminy w wod ę oraz zajmuj ą si ę odprowadzeniem ścieków i eksploatacj ą oczyszczalni ścieków s ą nast ępuj ące firmy: 1. Przedsi ębiorstwo Wodoci ągowo-Kanalizacyjne „PŁONIA” Spółka z o.o. w Barlinku.

54 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

2. Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w My śliborzu (działa dla gminy My ślibórz i Nowogródek Pomorski w zakresie wodoci ągów). 3. Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w D ębnie (działa dla gminy Dębno i Boleszkowice). 4. Zakład Usług Komunalnych w Boleszkowicach (oczyszczalnia ścieków). 5. Gmina Nowogródek (oczyszczalnia ścieków w Karsku).

3.5.1. Zaopatrzenie w wod ę

W powiecie my śliborskim zaopatrzenie w wod ę pitn ą oraz na potrzeby gospodarcze opiera si ę głównie na uj ęciach wód podziemnych, które ze wzgl ędu na jako ść s ą najlepszym źródłem zaopatrzenia w wod ę. Zapotrzebowanie na wod ę do celów przemysłowych pokrywane jest przede wszystkim z uj ęć własnych. Bior ąc pod uwag ę specyfik ę regionu, obecnie nie obserwuje si ę potrzeby wprowadzania ogranicze ń w korzystaniu z wód powierzchniowych do celów przemysłowych. Kolejna tabela zawiera wykaz komunalnych uj ęć wód na terenie powiatu. Poza tymi uj ęciami działa równie ż szereg uj ęć zaopatruj ących w wod ę zakłady przemysłowe, produkcyjne oraz gospodarstwa rolne, osoby fizyczne czy obiekty publiczne.

Tabela 19. Wykaz komunalnych uj ęć wód Uj ęcia wód Wła ściciel/ Gł ęboko ść Wydajno ść Obsługiwane Nr studni 3 podziemnych użytkownik [m] [m /h] miejscowo ści Gmina Barlinek 42,0 50,0 SW-2, SW-3 PW-K 40,0 SW-4, SW-5 70,00 - 73,00 Barlinek „PŁONIA” 49,0 Barlinek SW-6, SW-7, - 90,00 Spółka z o.o. 41,0 SW-8 48,0 53,0 PW-K Mostkowo „PŁONIA” SW-1, SW-2 40,0 - 48,0 4,00 - 16,00 Podgórze, Pustać Spółka z o.o. PW-K Mostkowo „PŁONIA” SW-2, SW-3 47,0 - 53,0 27,00 - 40,00 Mostkowo Spółka z o.o. PW-K Moczkowo „PŁONIA” 2/1, 3 51,0 - 50,0 40,0 - 48,0 Moczkowo, ½ Dzikówko Spółka z o.o. PW-K studnia nieczynna, druga Płonno „PŁONIA” 1, 2 38,0 – 40,0 17,0 – 66,0 studnia - Płonno, Krzynka Spółka z o.o. PW-K Wilcze „PŁONIA” 1 42,3 0,7 Wilcze Spółka z o.o. PW-K Wiewiórki „PŁONIA” 1 19,3 6,0 Wiewiórki, Swadzim Spółka z o.o. PW-K Dzikowo „PŁONIA” SW-1, SW-2 37,0 - 32,0 45,00 Dzikowo, O żar Spółka z o.o. PW-K Lutówko, Janowo, Osna, Lutówko „PŁONIA” 1a, 2a 61,0 - 60,0 84,0 - 48,0 Równo, Rówenko, Spółka z o.o. Moskowo

55 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Uj ęcia wód Wła ściciel/ Gł ęboko ść Wydajno ść Obsługiwane Nr studni 3 podziemnych użytkownik [m] [m /h] miejscowo ści PW-K Brunki „PŁONIA” 1, 2 47,0 12,0 - 18,0 Brunki Spółka z o.o. PW-K St. Dziedzina, Żelice, Stara Dziedzina „PŁONIA” 2 32,0 18,0 Dziedzice, Jarz ąbki Wie ś, Spółka z o.o. Jarz ąbki Kol. Gmina SW-2, SW-3, 32,0 - 23,0 - Dziedzice 18,00 - 32,00 m. Stara Dziedzica Barlinek SW-4 28,0 PW-K SW-2, Rychnów „PŁONIA” 28,6 - 48,0 73,00 - 46,00 Rychnów, Kinice SW-4z Spółka z o.o. PW-K m. Nowa Dziedzina, Nowa Dziedzina „PŁONIA” 1, 2 43,0 – 44,00 46,0 Strapie, Żelice, Jarz ąbki, Spółka z o.o. Dziedzice, Stara Dziedzina PW-K Laskówek Laskówko „PŁONIA” 1, 2 37,0 - 46,0 6,0 - 14,0 Niepłocko Spółka z o.o. PW-K Niepłocko „PŁONIA” 1 2 2-3,0 Niepłocko Spółka z o.o. OW „Janowo” Barlinek 1 20,0 5,0 Barlinek w Barlinku PW-K Krzynka „PŁONIA” 1 - 2 70,0 - 57,0 b.d. Krzynka Spółka z o.o. Gmina Moczydło SW-1, SW-2 39,5 - 27,0 2,4 - 4,0 Moczydło Barlinek 122,00 Barlinek 115,0 - 120,0 osiedle mieszkaniowe Barlinek 1, 2, 3 103,0 Inwestycje - 123,0 Osiedle Szosowa 72,0 Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej- Barlinek SW 31,00 9,60 szpital Szpital Powiatowy w Barlinku Nadle śnictwo Moczydło SW-1 14,0 7,00 Moczydło Barlinek Gmina Boleszkowice Boleszkowice Gmina 1a, 2 57,0 - 52 44,0 - 67,0 Boleszkowice, Wierutno Chwarszczany, Reczyce, Chwarszczany Gmina 1 106,5 66,0 Gudzisz Namy ślin, Porzecze, Namy ślin Gmina 1, 2 23,0 - 19,0 49,0 - 30,0 Kale ńsko Wysoka Gmina 2, 3 48,0 - 51,0 33,0 - 85,0 Wysoka, Kolonia Wyszyna Miasto i Gmina D ębno SW-5c SW-6c SW-7b 30,0 – 40,0 – PWiK Dębno SW-8b 35,0 – 39,0 – 50,0 – 40,0 m. D ębno i Dargomy śl w Dębnie SW-10 42,2 – 40,0 SW-11 SW-9 PWiK m. Dolsk, Ostrowiec, Dolsk 2 studnie 44,0 – 44,5 27,0 w Dębnie Turze i Borne gm. D ębno PWiK Dyszno 1, 2 32,0 – 30,0 18,0 m³ Dyszno w Dębnie

56 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Uj ęcia wód Wła ściciel/ Gł ęboko ść Wydajno ść Obsługiwane Nr studni 3 podziemnych użytkownik [m] [m /h] miejscowo ści PWiK Barnówko, Wiecław, Barnówko SW-1, SW-2 25,4 – 19,0 20,0 – 26,0 w Dębnie Mostno i Łazy PWiK Cychry SW-1, SW-2 56,0 – 54,0 78,0 – 53,0 Cychry, Bogusław w Dębnie PWiK m. Grzymiradz, Grzymiradz 2 studnie 98,0 – 100,0 35,0 w Dębnie Choszczówko i Klepin PWiK Krze śnica SW-1, SW-2 70,0 – 75,0 57,0 – 18,0 Krze śnica, Młyniska w Dębnie PWiK Oborzany 2 studnie 35,0 – 52,0 34,0; 24,0 Oborzany w Dębnie PWiK Ró żańsko 1A, 2A 62,0 – 67,0 18,0 Ró żańsko w Dębnie PWiK Sarbinowo 2, 3 90,0 – 96,5 90,0 m. Sarbinowo i Suchlica w Dębnie PWiK SW-1, SW- Smolnica 62,0 – 62,5 37,0 – 42,0 Smolnica w Dębnie 2a PWiK 8,5 – Warnice 2 studnie 68,0 m. Warnice i Kr ęż elin w Dębnie 18 PWiK Wi ęcław - Mostno b.d. b.d. b.d. Wi ęcław- Mostno w Dębnie Miasto i Gmina My ślibórz 46,50 SW-1D SW- 48,00 69,5 – 73,5 – PWiK 1E SW-10A 47,00 My ślibórz, Klicko 156,0 – 52,0 My ślibórz Sp. z o. o. SW-6B SW- 26,40 My śliborzyce, D ąbrowa – 156,0 – w My śliborzu 8B SW-PI 34,00 Czółnów 43,0 – 158,0 SW-PII 36,00 34,00 PWiK My ślibórz (uj ęcie awaryjne Listomie Sp. z o. o. 1, 2 43,0 - 100,0 36,0 - 95,0 dla My śliborza) w My śliborzu PWiK Głazów Sp. z o. o. 1, 2 35,0 55,0 Głazów, Renice w My śliborzu Nawrocko, Czerników, PWiK Dalsze, Gry żyno, Wierzbnica Sp. z o. o. SW-1, SW-2 52,0 - 102,0 50,00 - 40,00 Pszczelnik, Wierzbnica, w My śliborzu Zgoda, Sobienice, Utonie m. Ławy gm. My ślibórz, m. PWiK Świ ątki, Trzcinna i Rataje Ławy Sp. z o. o. 1, 2 33,0 - 35,0 30,0 - 49,0 gm. Nowogródek w My śliborzu Pomorski PWiK Sulimierz Sp. z o. o. 1, 3 28,5 - 52,0 22,0 - 54,0 Sulimierz w My śliborzu PWiK Sarbinowo Sp. z o. o. 1 37,0 14,5 Sarbinowo w My śliborzu PWiK 10,28 m³/h – Golenice Sp. z o. o. 2 31,5 – 34,0 m. Golenice i Sarbinowo 16 m³/h w My śliborzu PWiK Kruszwin Sp. z o. o. 1, 2 67,0 – 72,0 18,0 – 28,0 Kruszwin, Listomie w My śliborzu PWiK Otanów Sp. z o. o. 1, 2 109,0 - 98,0 15,0 - 21,0 Otanów w My śliborzu

57 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Uj ęcia wód Wła ściciel/ Gł ęboko ść Wydajno ść Obsługiwane Nr studni 3 podziemnych użytkownik [m] [m /h] miejscowo ści PWiK Tarnowo Sp. z o. o. 1, 2 24,0 - 32,0 53,0 - 41,0 Tarnowo, Kierzków w My śliborzu PWiK Ro ścin Sp. z o. o. 3 125,0 67,0 Ro ścin w My śliborzu PWiK Sitno Sp. z o. o. 1A – 4 40,0 – 44,0 46,0 – 35,0 Sitno i Derczewo w My śliborzu PWiK Rów Sp. z o. o. SW-1, SW-2 51,50 - 55,00 59,00 -39,00 Rów w My śliborzu Gmina Nowogródek Pomorski Gmina Golin Nowogródek 1, 2 43,0 b.d. Golin Pomorski Gmina Karsko, Nowogródek Karsko Nowogródek SW-1, SW-2 43,0 80,0 Pomorski, Sumiak, Karlin, Pomorski Łubianka Gmina Gi żyn Nowogródek SW-1, SW-2 58,0 - 54,0 43,0 - 16,0 Gi żyn, Rokitno Pomorski Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020, pozwolenia wodnoprawne

Eksploatacja wodoci ągów w zakresie poboru ujmowanych wód w roku 2014 przedstawiała si ę nast ępuj ąco (kolejna tabela).

Tabela 20. Eksploatacja wodoci ągów gm. gm. gm. gm. gm. Ogółem Wyszczególnienie Nowogródek Barlinek Boleszkowice Dębno My ślibórz Powiat Pomorski ilo ść wody dostarczona gospodarstwom domowym 527,8 83,9 572,6 485,2 46,0 1 715,5 (dam 3) zu życie wody na potrzeby 3 216,0 - 24,0 6,0 66,0 312,0 przemysłu (dam ) zu życie wody na 1 3 26,7 28,7 27,3 23,6 13,6 23,9 mieszka ńca (m ) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014

700 572,6 527,8 600 485,2 500 400 300 200 83,9 100 46 0 gm. Barlinek gm. gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek Boleszkowice Pomorski

Wykres 2. Ilo ść wody dostarczona gospodarstwom domowym w roku 2014 (dam 3) Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS

58 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 21. Zu życie wody w Powiecie w latach 2011-2014 Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 ilo ść wody dostarczona gospodarstwom domowym 2 030,8 1 830,0 1 903,4 1 715,5 (dam 3) zu życie wody na 1 mieszka ńca 3 29,8 26,9 28,1 25,4 (m ) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2014

Zu życie wody na cele komunalne w powiecie systematycznie spada. Zgodnie z danymi GUS odnotowano spadek zu życia wody o prawie 15 % wzgl ędem roku 2011.

3.5.1.1. Sie ć wodoci ągowa

Według danych zebranych z GUS w powiecie w roku 2014 długo ść sieci wodoci ągowej wynosiła około ponad 616 km. Ogólnie stopień zwodoci ągowania wyniósł ponad 95 %, jest to bardzo wysoki poziom. Szczegóły w podziale na gminy przedstawia kolejna tabela i wykres.

Tabela 22. Dane dotycz ące sieci wodoci ągowej w powiecie my śliborskim gm. gm. gm. gm. gm. Ogółem Wska źnik Nowogródek Barlinek Boleszkowice Dębno My ślibórz Powiat Pomorski długo ść sieci 144,4 51,6 189,3 171,9 58,9 616,1 wodoci ągowej (km) ilo ść gospodarstw zwodoci ągowanych 1 894 698 2 526 2 357 48,2 7 523,2 (szt.) ilo ść osób korzystaj ących 19 551 2 601 20 510 20 194 3140 65 996 z sieci (osoby) procent zwodoci ągowania 99,0 89,3 97,9 98,9 92,6 97,9 (%) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014

99 98,9 100 97,9 98 96 94 92,6 92 89,3 90 88 86 84 gm. Barlinek gm. gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek Boleszkowice Pomorski

Wykres 3. Procent zwodoci ągowania w gminach (%) Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS

59 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.5.2. Gospodarka ściekowa

Na terenie wi ększo ści gmin zostały wyznaczone aglomeracje kanalizacyjne, w ramach których rozwija si ę system kanalizacji sanitarnej (poza gmin ą Boleszkowice). Zgodnie z ustaw ą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) przez aglomeracj ę rozumie si ę teren, na którym zaludnienie lub działalno ść gospodarcza s ą wystarczaj ąco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych. Tworzenie aglomeracji pomaga spełni ć zadania zwi ązane z uporz ądkowaniem gospodarki ściekowej oraz uszeregowa ć ich realizacj ę w taki sposób, aby wywi ąza ć si ę ze zobowi ąza ń traktatowych wynikaj ących z przyst ąpienia Polski do Unii Europejskiej. Aglomeracje kanalizacyjne wyznaczyły gminy: Barlinek (aglomeracja Barlinek), My ślibórz (aglomeracja My ślibórz), D ębno (aglomeracja D ębno), Nowogródek Pomorski (aglomeracja Karsko). Obszary tych aglomeracji wł ączone zostały do rz ądowego programu maj ącego na celu zredukowanie ilo ści ścieków komunalnych odprowadzanych do środowiska, zgodnie z wymaganiami zało żonymi w trakcie akcesji do Unii Europejskiej (Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych).

3.5.2.1. Oczyszczalnie ścieków 9

Wa żnym punktem zrzutu oczyszczonych ścieków na terenie powiatu s ą oczyszczalnie ścieków komunalnych i przemysłowych. Na terenie gminy My ślibórz eksploatowanych jest pi ęć oczyszczalni ścieków. Oczyszczalnia ścieków w My śliborzu jest główn ą i najwi ększ ą oczyszczalni ą w powiecie myśliborskim. Jest to oczyszczalnia ścieków typu mechaniczno – chemiczno - biologicznego o przepustowo ści Q=6 400 m3/d, obsługuj ąca teren miasta oraz przyjmuj ącą ścieki przywo żone beczkowozami z całej gminy My ślibórz oraz cz ęś ciowo z gminy Nowogródek Pomorski. Obiekt posiada nowoczesn ą stacj ę zlewcz ą, wyposa żon ą w sito i pras ę do skratek, z mo żliwo ści ą pomiaru ilo ści i jako ści zrzucanych ścieków oraz identyfikacj ą dostawcy ścieków. Dodatkowo na terenie gminy eksploatowane s ą trzy mechaniczno - biologiczne oczyszczalnie ścieków w miejscowo ściach: Sitno (przepustowo ść : 60 m 3/d), Sulimierz (przepustowo ść : 100 m 3/d) i Golenice (przepustowo ść : 150 m 3/d), oraz oczyszczalnia ścieków w miejscowo ści Golczew (przepustowo ść : 34 m 3/d). Główn ą oczyszczalni ą ścieków funkcjonuj ącą na obszarze gminy D ębno jest mechaniczno-biologiczna oczyszczalnie ścieków typu „HYDROCENTRUM” o przepustowo ści średnio dobowej 6 200 m 3/d. Oczyszczone ścieki s ą odprowadzane do rzeki Kosy. Oczyszczalnia składa si ę z dwóch cz ęś ci, pierwsza to oczyszczalnia mechaniczna poło żona na działce nr 902/2 przy ul. Ofiar Katynia, a druga to oczyszczalnia biologiczna poło żona na działce nr 53 przy ul. Kostrzy ńskiej. Na terenie gminy eksploatowana jest dodatkowo jedna oczyszczalnia ścieków. Jest to oczyszczalnia biologiczna BIOCLER w miejscowo ści Ró żańsko. To oczyszczalnia bez przeróbki osadu o przepustowo ści Q=35 m 3/d. U żytkownikiem tej oczyszczalni jest Nadle śnictwo Ró żańsko. W Ró żańsku działa oczyszczalnia w technologii Aqua Prim o wydajno ści 240 m 3/d. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna oparta o proces

9 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020

60 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

niskoobci ąż onego osadu czynnego, pracuj ąca wg metody SBR – sekwencyjny reaktor biologiczny. Obszar gminy Barlinek jest obsługiwany przez pi ęć oczyszczalni ścieków, tj. trzy mechaniczno – biologiczne oczyszczalnie ścieków ze wspomaganiem chemicznym oraz jedna mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków. Główna miejska oczyszczalnia ścieków w Barlinku posiada mechaniczno-biologiczny system oczyszczania z redukcj ą 3 3 zwi ązków biogennych o maksymalnej przepustowo ści 7 930 m /d (Q śrd=6 100 m /d). Pozostałe eksploatowane oczyszczalnie ścieków w gminie to: - oczyszczalnia ścieków komunalnych z technologi ą niskoobci ąż onej błony biologicznej z zatopionym zło żem w m. Dziedzice, przyjmuj ąca ścieki z m. Stara Dziedzina i Dziedzice; Q śrd = 29 m3/d, - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ze wspomaganiem chemicznym w miejscowo ści Lutówko o maksymalnej przepustowo ści 37 m 3/d, - mechaniczno - biologiczna oczyszczalnia ze wspomaganiem chemicznym w miejscowo ści Rychnów o maksymalnej przepustowo ści 71,5 m3/d, - mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia w miejscowo ści Mostkowo o maksymalnej przepustowo ści 191,0 m 3/d. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje przedsi ębiorstwo „HaCon” Sp. z o.o. przy ul. Fabrycznej, które posiada oczyszczalni ę mechaniczn ą dla ścieków sanitarnych oraz łapacz tłuszczów i olejów. Do rzeki Płoni trafiaj ą ścieki nieoczyszczone (przemysłowe). S ą one silnie rozcie ńczone wodami źródlanymi z czterech studni kopanych. Na terenie gminy Boleszkowice w m. Boleszkowice eksploatowana jest jedna gminna oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna z usuwaniem biogenów. Jej przepustowo ść wynosi 225 m 3/d. W skład urz ądze ń oczyszczalni wchodz ą: przepompownia ścieków surowych, punkt zlewny ścieków dowo żonych, krata workowa, zbiornik retencyjny ścieków surowych, 9 reaktorów biologicznych typu SBR firmy BIOVAC, dwa zbiorniki osadu nadmiernego, przepompownia ścieków oczyszczonych, stacja dozowania PIX, stacja mechanicznego odwadniania osadu typu „DRAIMAD”. Ścieki z oczyszczalni w ilo ści 100 m3/d odprowadzane s ą do rowu melioracyjnego, a nast ępnie do rzeki My śli. Na terenie gminy Nowogródek Pomorski eksploatowane s ą dwie oczyszczalnie ścieków komunalnych. Oczyszczalnia ścieków w m. Karsko to mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia. Obsługuje ona cz ęść miejscowo ści (zabudowa wielorodzinna) gminy. Oczyszczalnia ścieków w. m Golin odbiera ścieki od mieszka ńców m. Golin.

3.5.2.2. Sie ć kanalizacji sanitarnej

Według danych statystyki publicznej za 2014 r. ł ączna długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu wynosiła około 218 km. Kolejna tabela i wykresy przedstawiaj ą szczegóły dotycz ące tego zagadnienia. Zaznacza si ę znaczne zró żnicowanie pomi ędzy stopniem zwodoci ągowania jednostki, a rozwojem sieci kanalizacyjnej, która powinna by ć rozwijana w podobnym tempie.

Tabela 23. Dane dotycz ące sieci kanalizacyjnej i odprowadzania ścieków gm. gm. gm. gm. gm. Ogółem Wska źnik Nowogródek Barlinek Boleszkowice Dębno My ślibórz Powiat Pomorski długo ść sieci kanalizacyjnej (km) 55,5 24,3 98,9 29,3 10,3 218,3 ilo ść przył ączy prowadz ące do 1 317 321 1 627 1 227 216 4 708 budynków mieszkalnych

61 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

gm. gm. gm. gm. gm. Ogółem Wska źnik Nowogródek Barlinek Boleszkowice Dębno My ślibórz Powiat Pomorski i zbiorowego zamieszkania (szt.) ilo ść osób korzystaj ących 18 264 1 467 16 356 13 726 1 083 50 896 (osoby) procent skanalizowania (%) 92,5 50,4 78,1 67,2 31,9 75,5 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014

100 92,5 78,1 80 67,2 60 50,4 40 31,9 20 0 gm. Barlinek gm. gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek Boleszkowice Pomorski

Wykres 4. Procent skanalizowania w gminach (%) Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS

Sieci ą kanalizacyjn ą w roku 2014 odprowadzono 1 936 dam 3 ścieków bytowych (ścieki z budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego oraz u żyteczno ści publicznej, powstaj ące w wyniku ludzkiego metabolizmu lub funkcjonowania gospodarstw domowych oraz ścieki o zbli żonym składzie pochodz ące z tych budynków, zgodnie z ustaw ą Prawo wodne).

Tabela 24. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków komunalnych na terenie powiatu my śliborskiego Gmina 3 gm. Wska źnik (dam ) gm. gm. gm. gm. Ogółem Nowogródek Barlinek Boleszkowice Dębno My ślibórz Powiat Pomorski odprowadzone ogółem 919,0 50,0 571,0 375,0 21,0 1 936,0 w tym oczyszczane - - 3 - 0 3 mechanicznie w tym oczyszczane 9 50,0 - 4 21 84 biologicznie w tym oczyszczane z podwy ższonym 910 - 568 371 - 1849 usuwaniem biogenów Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014

Tabela 25. Ilo ść odprowadzonych ścieków w powiecie w latach 2011-2014 Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 ilo ść odprowadzonych 3 1 859 1 820 1 811,0 1 936,0 ścieków (dam ) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2014

62 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

1000 919 910 900 800 700 571 568 600 500 375 371 400 300 200 50 50 100 9 0 0 4 21 21 0 0 gm. Barlinek gm. Boleszkowice gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek Pomorski odprowadzone ogółem w tym oczyszczane mechanicznie w tym oczyszczane biologicznie w tym oczyszczane z podwy ższonym usuwaniem biogenów

Wykres 5. Ilo ść ścieków odprowadzonych ogółem w gminach (dam 3) Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS

3.5.2.3. Odprowadzanie wód opadowych i roztopowych

Sie ć kanalizacji deszczowej obsługuje obszary zabudowy mieszkaniowej i komunikacyjnej oraz tereny prowadzenia działalno ści gospodarczej. System odprowadzania wód deszczowych zako ńczony jest urz ądzeniami, takimi jak np. separatory czy osadniki, które zatrzymuj ą substancje chemiczne mog ące si ę przedosta ć do odbiornika. Eliminacja zawiesin ogólnych i węglowodorów ropopochodnych na pozostałych układach sieciowych odbywa si ę w trybie ustalania warunków przył ączenia do sieci dla poszczególnych dostawców wód opadowych. Uwzgl ędniaj ą one konieczno ść wykonania indywidualnych separatorów i osadników. Powy ższe działania zapewniaj ą dotrzymywanie standardów jako ści środowiska. Podobne rozwi ązania stosuje si ę dla zlewni z indywidualnym odwodnieniem, dla których wydawane s ą pozwolenia wodnoprawne. Wszystkie systemy s ą wyposa żone w urz ądzenia podczyszczaj ące. Sie ć kanalizacji deszczowej nie jest niestety dokładnie zewidencjonowana.

3.5.2.4. Ścieki przemysłowe

Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego mog ą powstawa ć podczas prowadzenia przemysłowej działalno ści gospodarczej (w trakcie procesu technologicznego). Cz ęść przedsi ębiorców wytwarzaj ących ścieki przemysłowe obj ętych jest zbiorczym systemem odprowadzania ścieków (nieczysto ści powstaj ące w zakładach kierowane s ą na oczyszczalni ę ścieków poprzez kanalizacj ę, gdzie podlegaj ą podczyszczeniu przed ich wprowadzeniem do środowiska). Pozostali gromadz ą ścieki w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wozami asenizacyjnymi dowo żą je na oczyszczalnie ścieków. Wśród podmiotów korzystaj ących ze środowiska, wytwarzaj ących ścieki przemysłowe znajduj ą się: prowadz ący myjnie samochodowe, np. Andalia Sp. z o.o., „Lotos Paliwa” Sp. z o.o., „Bilbaro” Roberty Bil, Farm Equipment International Sp. z o.o. (ścieki ze stanowiska do mycia i dezynfekcji samochodów ci ężarowych oraz ściek technologiczne ze

63 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 zbiornika bezodpływowego), Przedsi ębiorstwo Budowlano-In żynieryjne „KORIMEX” ( ścieki ze stacji demonta żu pojazdów w miejscowo ści Wi ęcław, do urz ądze ń kanalizacyjnych PWiK Sp. z o.o. w D ębnie), „Zakład Blacharsko – Lakierniczy, Mechanika Pojazdowa” w Barlinku (ścieki ze stacji demonta żu pojazdów w Barlinku, do urz ądze ń kanalizacyjnych nale żą cych do PW-K „Płonia” Sp. z o.o.), Bogdan Szkodzi ński Barlinek ( ścieki z terenu stacji demonta żu pojazdów wycofanych z eksploatacji, warsztatu samochodowego i wulkanizacji oraz placu składowego) oraz EKO-MY ŚL Sp. z o.o. (ścieki ze składowiska odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne wprowadzanie do urz ądze ń kanalizacyjnych).

Tabela 26. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków przemysłowych na terenie powiatu my śliborskiego Wska źnik (dam 3) Ogółem Powiat ścieki odprowadzone ogółem 196 ścieki odprowadzone do sieci kanalizacyjnej 196 ścieki odprowadzone bezpo średnio do wód lub do ziemi 0 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014

Tabela 27. Ilo ść odprowadzonych ścieków przemysłowych w powiecie w latach 2011- 2014 Wska źnik (dam 3) 2011 2012 2013 2014 ścieki odprowadzone ogółem 298 177 161 196 ścieki odprowadzone do sieci 297 177 161 196 kanalizacyjnej ścieki odprowadzone bezpo średnio 1 0 0 0 do wód lub do ziemi Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2011-2014

350 298 ścieki 300 odprowadzone 297 ogółem 250 196 200 177 ścieki 161 196 odprowadzone 150 177 do sieci 161 kanalizacyjnej 100 ścieki 50 odprowadzone bezpo średnio 1 0 0 0 do wód lub do 0 ziemi 2011 2012 2013 2014 Wykres 6. Ilo ść ścieków przemysłowych odprowadzonych w latach 2011-2014 (dam 3) Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS

3.5.2.5. Systemy indywidualne gospodarki ściekowej

Zgodnie z ustaw ą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosowa ć systemy indywidualne lub

64 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 inne rozwi ązania zapewniaj ące ochron ę środowiska. Do rozwi ąza ń takich zalicza si ę zbiorniki bezodpływowe (szamba) oraz przydomowe oczyszczalnie ścieków. Na podstawie ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czystości i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250), w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, konieczne jest wyposa żenie nieruchomo ści w zbiornik bezodpływowy nieczysto ści ciekłych lub w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków bytowych, spełniaj ące wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych. Przył ączenie nieruchomo ści do sieci kanalizacyjnej nie jest wówczas obowi ązkowe, je żeli nieruchomo ść jest wyposa żona w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków spełniaj ącą wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych. Ze wzgl ędu na niepełny stopie ń skanalizowania na terenie powiatu mieszka ńcy korzystaj ą równie ż ze zbiorników bezodpływowych w miejscach o trudnych warunkach terenowych lub nieobj ętych usieciowieniem, a tak że z przydomowych oczyszczalni ścieków.

Tabela 28. Ilo ści szamb i przydomowych oczyszczalni Gmina gm. Wska źnik (szt.) gm. gm. gm. gm. Ogółem Nowogródek Barlinek Boleszkowice Dębno My ślibórz Powiat Pomorski zbiorniki bezodpływowe 500* 331* 308* 1 069* 570 2 778 przydomowe oczyszczalnie 74* 44* 39* 135 53 345 ścieków (po ś) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014 * dane od poszczególnych gmin

3.5.3. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gospodarka wodno-ściekowa.

Tabela 29. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa Mocne strony Słabe strony − stan techniczny sytemu uzdatniania i dystrybucji wody, − brak pełnego skanalizowania obszaru, − wysoka sprawno ść oczyszczalni niewystarczaj ący odsetek osób ścieków, podł ączonych do kanalizacji (64 %), − sukcesywne podł ączanie − zwi ększaj ące si ę zu życie wody na cele poszczególnych nieruchomo ści do sieci przemysłowe, wodoci ągowej przy bardzo du żym − wzrost ilo ści odprowadzanych ścieków

trzne stopniu zwodoci ągowania, komunalnych, ę − badania jako ści wody na wodoci ągach − du ża ilo ść zbiorników bezodpływowych, publicznych wskazuj ą przydatno ść − brak aktualnych ewidencji zbiorników wody do spo życia, bezodpływowych i przydomowych − obj ęcie obszaru gmin aglomeracjami oczyszczalni ścieków okre ślaj ących kanalizacyjnymi, ich dane techniczne i stan, − budowa oczyszczalni przyzagrodowych − sie ć wodoci ągowa wykonana Czynnikiwewn tam gdzie jest to ekonomicznie z materiałów cementowo-azbestowych, uzasadnione (wzrost ilo ści przy spadku − brak pełnej ewidencji sieci kanalizacji ilo ści szamb), deszczowej, − zmniejszenie zu życia wody na − przekroczenia jako ści wód 1 mieszka ńca, monitorowanych na składowiskach − rozdział kanalizacji sanitarnej odpadów komunalnych. i deszczowej,

65 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

− zmniejszenie ilo ści ścieków przemysłowych.

Szanse Zagro żenia − mo żliwo ści pozyskania dofinansowania − brak świadomo ści poszczególnych na realizacj ę inwestycji z zakresu wła ścicieli nieruchomo ści skutkuj ący

trzne budowy kanalizacji oraz wymiany niewła ściwym zagospodarowaniem ę zbiorników bezodpływowych na powstałych nieczysto ści ciekłych,

Czynniki przydomowe oczyszczalnie, − brak uzasadnienia ekonomicznego do zewn − bie żą ce aktualizacje aglomeracji budowy sieci kanalizacyjnej na kanalizacyjnych. obszarach o małej g ęsto ści zaludnienia. Źródło: opracowanie własne

3.6. ZASOBY POWIERZCHNI ZIEMI

3.6.1. Regionalizacja fizycznogeograficzna

Zgodnie z podziałem Polski na mezoregiony fizycznogeograficzne wg Kondrackiego obszar powiatu myśliborskiego nale ży do prowincji Ni żu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich, makroregionów Pojezierze Zachodniopomorskie i Pojezierze Południowopomorskie. Obszar Powiatu My śliborskiego le ży na terenie Pojezierza My śliborskiego, poło żonego pomi ędzy dolin ą Odry, a dolin ą górnej Płoni 10 . Cały obszar nale ży zaliczy ć pod wzgl ędem morfologicznym do terenów urozmaiconych. Jego powierzchni ę stanowi zespół równin poprzecinanych wałami morenowymi o wzgl ędnej wysoko ści w stosunku do poło żonej na południu sandrowej równiny Gorzowskiej około 20 – 40 m. W poszczególnych miejscach wysoko ści te dochodz ą do 100 m. Przez powiat w poło żeniu równole żnikowym przechodzi wał pojezierza, na którym usytuowane jest miasto Myślibórz. Rze źba terenu tego obszaru powstała podczas recesji l ądolodu bałtyckiego. Na terenie powiatu mo żna spotka ć nast ępuj ące formy ukształtowania terenu: wysoczyzna morenowa, sandry, wytopiska, moreny czołowe oraz rynny glacjalne. Teren powiatu ukształtowany jest wy żynnie. Głównymi czynnikami maj ącymi wpływ na zmiany krajobrazu i przypowierzchniowej skorupy ziemskiej s ą kopalnie oraz zwi ązana z nimi infrastruktura (odwierty, ruroci ągi).

3.6.2. Zasoby geologiczne

Teren powiatu poło żony jest na terenie monokliny przedsudeckiej. Na terenie tym znajduj ą si ę liczne skały permsko – mezozoiczne le żą ce niezgodnie na pofałdowanym podło żu paleozoicznym. Tektonika monokliny ukształtowana została w fazach kimeryjskiej i laramijskiej. Ku południowemu - wschodowi utwory górnego permu, triasu i jury cieniej ą lub wyklinowuj ą si ę. Morfologia ukształtowała si ę w wyniku deglacjacji strefowej. Dodatkowo północno – wschodnia cz ęść w okolicach Barlinka poło żona jest na terenie stadiału

10 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020

66 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 pomorskiego zlodowacenia bałtyckiego. W budowie geologicznej osadów powierzchniowych bior ą udział: - piaski i żwiry wodnolodowcowe buduj ące równiny sandrowe Chłopowa i My śli oraz sandr moreny miel ęci ńskiej, - piaski, żwiry i głazy oraz gliny wałów czołowomorenowych fazy pomorskiej i subfazy miel ęci ńskiej, - gliny zwałowe oraz piaski i żwiry lodowcowe oraz piaski i mułki kemów na równinie moreny dennej, rozwini ętej na zapleczu wałów moreny czołowej, - iły, mułki i piaski jeziorno – zastoiskowe niecki my śliborskiej oraz iły zastoiskowe w niecce Jeziora Sitno, - piaski i mułki rzeczne w dolinie My śli, - namuły, torfy, gytie i kreda jeziorna w obr ębie zagł ębie ń wytopiskowych i jeziornych na wysoczy źnie i w obr ębie zastoiska my śliborskiego. Czwartorz ędow ą budow ę geologiczn ą przedstawiono na kolejnej rycinie.

Ryc. 30. Powierzchnia czwartorz ędowa okolic powiatu my śliborskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie podkładu bazagis.pgi.gov.pl/website/cbdg/viewer.htm

Na terenie powiatu myśliborskiego wyst ępuj ą głównie znaczne ilo ści złó ż gazu ziemnego, azotowego gazu ziemnego, ropy naftowej, siarki (razem ze zło żami ropy i gazu), kredy oraz piasków i żwirów. Obecnie na terenie powiatu eksploatowane są: - cztery zło ża kruszywa naturalnego tj. „Chlewice”, „Golin”, „Płonno 1” i „Namy ślin- Wielopole”, - dwa zło ża ropy naftowej tj. „Barnówko-Mostno-Buszewo” (BMB), „Gajewo”, - zło że gazu ziemnego azotowego „Cychry”, - zło ża gazu ziemnego „Ró żańsko” (eksploatowane okresowo), „BMB”, „Gajewo”.

67 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Współwyst ępuj ącą kopalin ą przy wydobyciu ropy naftowej ze zło ża „BMB” jest siarka. Perspektywiczne obszary do wydobycia torfu, gytii, kredy jeziornej s ą np. w rejonie m. Mostno, Grzymiradz, Kr ęż elin.

Ryc. 31. Lokalizacja obszarów górniczych na terenie powiatu my śliborskiego źródło: opracowanie własne na podstawie bazagis.pgi.gov.pl

3.6.3. Zagro żenia powierzchni ziemi

Ze strony działalno ści antropogenicznej podstawowym zagro żeniem dla powierzchni ziemi są wszelkiego rodzaju zadania inwestycyjne typu: rozbudowa terenów mieszkaniowych, komunikacyjnych i inwestycyjnych, eksploatacja kopalin, które b ędą oddziaływa ć na powierzchni ę ziemi w fazie realizacji. Na terenie powiatu eksploatowanych jest : cztery zło ża kruszywa naturalnego tj. „Chlewice”, „Golin”, „Płonno 1” i „Namy ślin-Wielopole”, dwa zło ża ropy naftowej tj. „Barnówko-Mostno-Buszewo” (BMB), „Gajewo”, zło że gazu ziemnego azotowego „Cychry”, zło ża gazu ziemnego „Ró żańsko” (eksploatowane okresowo), „BMB”, „Gajewo”. Współwyst ępuj ącą kopalin ą przy wydobyciu ropy naftowej ze zło ża „BMB” jest siarka. Perspektywiczne obszary do wydobycia torfu, gytii, kredy jeziornej s ą np. w rejonie m. Mostno, Grzymiradz, Kr ęż elin. Czynnikiem o pierwszorz ędnym znaczeniu w likwidowaniu ujemnych skutków prowadzonej eksploatacji jest wła ściwe i sukcesywne wykonywanie zabiegów rekultywacyjnych. Czynnikami degraduj ącymi powierzchni ę ziemi s ą równie ż czynniki przyrodnicze, w tym ruchy masowe. Pa ństwowy Instytut Geologiczny w ramach realizacji Projektu SOPO (System Osłony Przeciwosuwiskowej) przygotował wst ępne informacje dotycz ące problematyki ruchów masowych. Na mapie zostały przedstawione zasi ęgi obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych. Na terenie Powiatu My śliborskiego wi ększo ść osuwisk zlokalizowana jest w dolinie rzeki Płoni (gmina Barlinek). Najwi ęcej

68 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

terenów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych ziemi zlokalizowanych jest w dolinie rzeki Płoni, rzeki Kosy (gmina D ębno) i rzeki My śli (gmina D ębno, gmina Boleszkowice).

Ryc. 32. Zasi ęgi obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO/download

Przekształcenia powierzchni ziemi maj ą równie ż miejsce podczas zabiegów agrotechnicznych zwi ązanych z upraw ą ziemi, s ą one ograniczone głównie do cz ęś ci północnej jednostki. Według danych GUS z 2014 r. ł ączna powierzchnia gruntów rolnych na terenie powiatu wynosi 43 606 ha, co daje około 83 % powierzchni użytków rolnych. Rolnictwo stanowi zatem jeden z najwa żniejszych działów gospodarki tej że jednostki, ze wzgl ędu na do ść du ży udział u żytków rolnych, co przekłada si ę na wykorzystanie gruntów i zagro żenia jakie generuje rolnictwo.

Tabela 30. Struktura zagospodarowania u żytków rolnych powiatu my śliborskiego (ha) gm. gm. gm. Ogółem Typ gruntu gm. Barlinek Boleszko- gm. D ębno Nowogródek % My ślibórz Powiat wice Pomorski grunty orne 8 749 3 612 10 409 16 306 4 530 43 606 82,95 sady 122 46 223 187 48 626 1,19 łąki trwałe 502 562 1 033 2 469 1 122 5 688 10,82 pastwiska 620 392 489 772 374 2 647 5,04 Razem 9 993 4 612 12 154 19 734 6 074 52 567 100,00 Źródło: Powierzchnia geodezyjna kraju według kierunków wykorzystania, GUS Bank Danych Lokalnych, 2014

Kolejny wykres wskazuje, że najwi ększy udział gruntów ornych posiadaj ą gminy My ślibórz, dalej D ębno i Barlinek.

69 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

18000 16000 14000 12000 grunty orne 10000 sady 8000 6000 łąki trwałe 4000 pastwiska 2000 0 gm. Barlinek gm. Boleszko- gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek wice Pomorski

Wykres 7. Podział powierzchni u żytkowanej jako u żytki rolne w gminach źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatu

Powołuj ąc si ę na dane pozyskane na podstawie przeprowadzonego Powszechnego Spisu Rolnego prowadzonego w 2010 roku 11 łączna ilo ść gospodarstw rolnych na terenie powiatu wynosiła 2 118, które zajmowały powierzchnię wynosz ącą 52 439,66 ha. Najwi ększa liczba gospodarstw rolnych wyst ępuje na terenie gminy My ślibórz oraz Dębno. W strukturze zasiewów na terenie powiatu dominuj ą zbo ża podstawowe z mieszankami zbo żowymi. Dodatkowo do ść znaczn ą powierzchni ę zajmuj ą uprawy przemysłowe oraz rzepak i rzepik. Powołuj ąc si ę na dane uzyskane podczas prowadzenia Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 roku oszacowano, i ż ogólna liczba zwierz ąt gospodarskich na terenie gospodarstw rolnych powiatu wynosiła 8 970 DJP. Najwi ększ ą ilo ść stanowiła hodowla drobiu oraz hodowla trzody chlewnej.

3.6.4. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zasoby powierzchni ziemi.

Tabela 31. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi Mocne strony Słabe strony − zagro żenia zwi ązane ze zorganizowan ą eksploatacj ą kopalin, ze wzgl ędu na − zró żnicowanie hipsometryczne udokumentowane zasoby, i genetyczne form rze źby terenu daj ące − mo żliwo ść lokalnej - niekontrolowanej szerokie mo żliwo ści zagospodarowania eksploatacji surowców,

trzne terenu, − mo żliwo ść wyst ępowania ruchów ę − wprowadzenie do miejscowych planów masowych,

Czynniki zagospodarowania przestrzennego − wyst ępowanie zabudowy na obszarach wewn odpowiednich zapisów dotycz ących zagro żonych ruchami masowymi, terenów zagro żonych ruchami − powolna rekultywacja wyrobisk masowymi. poeksploatacyjnych, − brak rejestru terenów zagro żonych ruchami masowymi.

11 brak aktualnych danych

70 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Szanse Zagro żenia − rozwój nowych technologii poszukiwania i eksploatacji surowców mineralnych, − presja ze strony działaj ących podmiotów

trzne − prace badawcze Pa ństwowego Instytutu gospodarczych zajmuj ących si ę ę Geologicznego gwarantuj ące eksploatacj ą złó ż kopalin,

Czynniki odpowiednie rozpoznanie terenu, − wyst ąpienie historycznych zagro żeń zewn − opracowanie mapy terenów zagro żonych powierzchni ziemi. ruchami masowymi. Źródło: opracowanie własne

3.7. GLEBY

Pokryw ę glebow ą powiatu my śliborskiego tworz ą dwa rodzaje kompleksów rozmieszczonych równole żnikowo na tym obszarze. Przez środek powiatu przebiegaj ą kompleksy gleb bielicowych, rdzawych i brunatnych wytworzonych z piasków słabo gliniastych i gliniastych. Na północ i na południe od nich ci ągn ą si ę dwa pasy utworzone przez kompleksy gleb bielicowych, płowych i opadowo-glejowych. Gleby wyst ępuj ące na tym obszarze charakteryzuj ą si ę lekk ą kwasowo ści ą. Ostatnie badania jako ści gleb na terenie gmin Powiatu My śliborskiego były prowadzone w latach 2014-2015 przez Stacj ę Chemiczno – Rolnicz ą w Gorzowie Wlkp. i Szczecinie. Zbadano odczyn gleb u żytkowanych rolniczo oraz potrzeb ę ich wapnowania. Zgodnie z badaniami jako ści gleb przeprowadzonymi w tych latach przebadano łącznie 11 203,80 ha (pobrano 3 357 próbek). Wykazano, i ż ponad 40 % gleb ma odczyn lekko kwa śny, a tylko około 6 % bardzo kwa śny. Potrzeby przeprowadzenia procesu wapnowania tylko w około 14 % były konieczne oraz potrzebne. Proces wapnowania jest ograniczony w przypadku 19 % gleb znajduj ących si ę na terenie powiatu, natomiast zb ędny w przypadku około 55 % gleb. Zawarto ść składników takich jak fosfor, potas i magnez była nast ępuj ąca: - fosfor – ponad 35 % gruntów miała średni ą zawarto ść , tylko 3,3 % bardzo nisk ą, a około 44 % wysok ą i bardzo wysok ą, - potas – około 22 % ma nisk ą i bardzo nisk ą zawarto ść , około 23 % średni ą, a 32 % wysok ą, - magnes – tylko około 11 % ma bardzo nisk ą zawarto ść , około 29 % średni ą, a ponad 40 % wysoka i bardzo wysok ą. Na terenie powiatu nie wyst ępuj ą w du żym areale gleby dobre i bardzo dobre, brak jest gleb w klasie bonitacyjnej I a bardzo mało jest w II. Dominuj ą grunty orne klasy III oraz IV, V i VI.

Tabela 32. Bonitacja gruntów rolnych Klasa bonitacji I II III IIIa IIIb IV IVa IVb V VI VIZ Grunty orne - 169 - 4744 10320 - 12368 6462 7234 2194 - Sady - 9 2 116 139 3 149 88 66 21 - Łąki - 4 459 - - 3444 - - 1357 363 - Pastwiska - 3 446 - - 1255 - - 679 289 - Źródło: Starostwo Powiatowe w My śliborzu

71 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Najmniejsz ą odporno ść na chemiczne zanieczyszczenia wykazuj ą gleby lu źne i słabo gliniaste, ubogie w składniki pokarmowe, a wi ęc głównie gleby bielicowe. Gleby brunatne, zasobne w składniki pokarmowe i wod ę, s ą odporne na zagro żenia chemiczne. Podstawowym źródłem przekształce ń gleb powiatu jest działalno ść człowieka zwi ązana z rozbudow ą zabudowy na cele mieszkalnictwa oraz działalno ści gospodarczej, w tym eksploatacji kopalin. Powoduje to zmian ę struktury gleb. Działania antropogeniczne powoduj ą przechodzenie zwi ązków biogennych i innych zanieczyszcze ń bezpo średnio do gleby, wód podziemnych i powierzchniowych. Jednym z głównych czynników zmian w strukturze chemicznej gleb jest tak że rolnicze użytkowanie, w tym na terenach ogrodów działkowych. Mo że ona powodowa ć nadmierne przechodzenie składników pokarmowych, takich jak fosfor, potas i magnez, a tym samym powodowa ć powstawanie braków w zawarto ści składników przyswajalnych (dost ępnych dla ro ślin) w glebie. Natomiast przedostawanie si ę fosforu i azotu do wód powierzchniowych mo że powodowa ć ich eutrofizacj ę, co obserwuje si ę na północy powiatu. Niewła ściwe używanie nawozów naturalnych i mineralnych może spowodowa ć powa żne straty w środowisku w uj ęciu regionalnym. Dla gleb powiatu problemem s ą równie ż zanieczyszczenia pyłowe, których źródłem jest głównie rozwijaj ący si ę transport drogowy oraz działalno ść przemysłowa. Z komunikacj ą samochodow ą zwi ązane s ą takie zanieczyszczenia jak: substancje ropopochodne, metale ci ęż kie, zwi ązki azotu, w ęglowodory i inne, takie jak sól stosowana w czasie zimy, detergenty, itp. Zanieczyszczenia te wyst ępuj ą w pasach przyległych do dróg powoduj ąc lokalne zanieczyszczenia gruntu, a w przypadku gruntów podatnych na infiltracj ę, równie ż środowiska wodnego. Zanieczyszczenia mog ą spływa ć z powierzchni dróg do rowów i dalej do rzek. Z terenów utwardzonych odprowadzane s ą do ziemi wody opadowe i roztopowe. Mog ą by ć wprowadzane do odbiorników wówczas kiedy spełniaj ą nast ępuj ące parametry: zawiesiny ogólne – 100 mg/l, węglowodory ropopochodne – 15 mg/l. Urz ądzeniami do oczyszczania wód opadowych i roztopowych powinny być jednak separatory i inne filtry oraz osadniki.

3.7.1. Analiza SWOT – gleby

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gleby.

Tabela 33. Analiza SWOT – gleby Mocne strony Słabe strony − wprowadzenie w dokumentach

trzne strategicznych zapisów ę zapobiegaj ących zanieczyszczeniu gleb, − niewielkie zró żnicowanie gleb, − średnie zawarto ści składników − znikomy udział gleb kwa śnych, mineralnych w glebach, − eksploatacja kopalin. − bie żą ca rekultywacja obszarów zdegradowanych (Płonno, Kale ńsko, Czynnikiwewn Ostrowiec, Barnówko, Chlewice).

72 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Szanse Zagro żenia − zanieczyszczenia gleb na skutek − obj ęcie polskiego rolnictwa Wspóln ą prowadzenia działalno ści zwi ązanej Polityk ą Roln ą (np. Dyrektywa z eksploatacj ą kopalin,

trzne Azotanowa); − ę − rosn ące zagro żenie wyst ąpienia coraz bardziej restrykcyjne normy zjawiska suszy, środowiskowe dla zakładów − nieregularno ść opadów i przedsi ębiorców zapobiegaj ące atmosferycznych, ska żeniu gleb, − ujawnienie si ę zanieczyszcze ń − wi ększa świadomo ść ekologiczna historycznych, rolników, Czynnikizewn − stosowanie nawozów (gnojowicy), − uprawa gatunków ro ślin o niewielkich − nieprawidłowa rekultywacja wyrobisk wymaganiach glebowych. poeksploatacyjnych. Źródło: opracowanie własne

3.8. GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW

3.8.1. System gospodarki odpadami komunalnymi

Z dniem 1 lipca 2013 r. poszczególne gminy powiatu my śliborskiego przej ęły obowi ązek gospodarowania odpadami komunalnymi. Obowi ązek ten został nało żony znowelizowan ą ustaw ą z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250 ze zm.), która w sposób zasadniczy i radykalny przebudowała system prawny dotycz ący gospodarowania odpadami komunalnymi. Wszystkie gminy Powiatu musiały podj ąć decyzj ę, czy obejm ą zbiorczym systemem odbioru odpadów tylko nieruchomo ści zamieszkałe, czy równie ż niezamieszkałe. Ustawowo ka żda gmina prowadzi rejestr podmiotów, które s ą uprawnione do odbioru odpadów komunalnych z nieruchomo ści nie obj ętych zbiorczym systemem odbioru organizowanym przez dan ą jednostk ę samorz ądow ą. Aktem prawym reguluj ącym system stał si ę regulamin utrzymania porz ądku i czysto ści, który ka żda jednostka była zobowi ązana zaktualizowa ć zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami. Zestawiaj ąc dane GUS, w kolejnej tabeli przedstawiono jak kształtowała si ę sytuacja w zbiórce odpadów komunalnych w powiecie my śliborskim. Ze wzgl ędu na charakter gmin Dębno, My ślibórz i Barlinek (miejsko-wiejskie, skupienie ludno ści), na terenie tych jednostek zebrano najwi ęcej odpadów. Najmniej natomiast w gminie wiejskiej Boleszkowice.

Tabela 34. Informacje o zebranych zmieszanych odpadach komunalnych na terenie powiatu my śliborskiego Gmina Wska źnik gm. gm. gm. gm. gm. Nowogródek Ogółem Barlinek Boleszkowice Dębno My ślibórz Pomorski Powiat ilo ść zebranych odpadów 3 730,90 593,66 5 621,25 5 378,88 609,39 15 934,08 komunalnych ogółem (Mg) ogółem na 1 mieszka ńca (kg) 188,5 203,0 268,4 261,9 180,6 1 102,4 w tym z gospodarstw 3 010,48 475,82 5 055,60 3 790,12 552,58 12 884,6 domowych (Mg) odpady z gospodarstw domowych przypadaj ące na 1 152,1 162,7 241,4 184,6 163,7 904,5 mieszka ńca (kg) Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014

73 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

6000 5621,25 5378,88 5000 3730,9 4000 3000 2000 1000 593,66 609,39 0 gm. Barlinek gm. Boleszkowice gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek Pomorski

Wykres 8. Ilo ść zebranych odpadów komunalnych ogółem (Mg) Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS

6000 5055,6 3790,12 4000 3010,48

2000 475,82 552,58 0 gm. Barlinek gm. Boleszkowice gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek Pomorski Wykres 9. Ilo ść zebranych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych (Mg) Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS

300 268,4 261,9 250 188,5 203 200 180,6 150 100 50 0 gm. Barlinek gm. Boleszkowice gm. D ębno gm. My ślibórz gm. Nowogródek Pomorski

Wykres 10. Odpady z gospodarstw domowych przypadaj ące na 1 mieszka ńca (kg) Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS

Realizowany w Powiecie system odbioru odpadów prowadzi do osi ągni ęcia przez poszczególne gminy poziomów recyklingu i odzysku odpadów, jakie zostały okre ślone ustaw ą z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach. Odpady komunalne są wywo żone na składowisko odpadów w m. Dalsze oraz na stacj ę przeładunkow ą Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (ZUOK) w Długoszynie. Odpady komunalne oraz zebrane selektywnie dostarczane przekazywane s ą na lini ę sortownicz ą, na której odzyskiwane s ą surowce wtórne. Odpady nie nadaj ące si ę do recyklingu (tzw. balast posortowniczy) przekazywane s ą na składowisko.

3.8.2. System gospodarki odpadami gospodarczymi

Uzupełnieniem systemu odbioru i wła ściwego zagospodarowania odpadów, jest gospodarka wytworzonymi odpadami innymi ni ż komunalne.

74 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Zgodnie z danymi Marszałka za rok 2014 na terenie powiatu myśliborskiego w 2014 roku wytworzono ł ącznie 339 211,5313 Mg odpadów z sektora gospodarczego. Charakterystycznymi odpadami z powiatu s ą odpady z przemysłu drzewnego, odlewnictwa żelaza, odpady z oczyszczania i transportu gazu ziemnego, żużle paleniskowe, odpady z oczyszczalni ścieków oraz odpadowa tkanka zwierz ęca. Od roku 2011 obserwuje si ę wzrost ilo ści wytworzonych odpadów. Sposób postepowania z odpadami przedstawia si ę nast ępuj ąco: - 3 714,66 Mg poddano odzyskowi poza instalacjami, - 320 802,6555 Mg poddano odzyskowi w instalacjach, - 1 275,7895 Mg przekazano osobom fizycznym do wykorzystania, - 24 996,69 Mg poddano unieszkodliwieniu w instalacjach. Na analizowanym obszarze działaj ą nast ępuj ące instalacje do odzysku lub innego ni ż składowanie unieszkodliwiania odpadów komunalnych, nie będące jednocze śnie regionalnymi instalacjami przetwarzania odpadów komunalnych (sortownie, zakłady przetwarzaj ące odpady, stacje demonta żu pojazdów itp., według stanu na dzie ń 31 grudnia 2014 r.): - Zakład Blacharsko Lakierniczy Mechanika Pojazdowa Andrzej Palicki – Stacja demonta żu pojazdów wycofanych z eksploatacji, - Fol-Janx Jan Trojnar - linia do recyklingu (wytłaczarka, granulator), - firma Usługowo Handlowo-Ogólnobudowlana „Pt” Tadeusz Przybyłek (kruszarka szcz ękowa), - GRH Waldemar Wawrzyniak (ci ąg produkcyjny do produkcji palet drewnianych), - Bogdan Szkodzi ński – Stacja demonta żu pojazdów, - HaCon Sp. z o.o. (instalacja do odlewu żeliwa), - Farm Equipment International Sp. z o.o. (instalacja do odzysku odpadowej tkanki zwierz ęcej), - Przedsi ębiorstwo Budowlano-In żynieryjne „Korimex” Józef Korzeniowski - Stacja demonta żu pojazdów wycofanych z eksploatacji, - „Minerały” Sp. z o.o. (kruszarka), - „Szyszka” Mariusz Szyszka Sp.J. (rozdrabniacz), - „Eko-My śl” Sp. z o.o. – instalacja mechanicznego przetwarzania odpadów, - „Barlinek Inwestycje” Sp. z o.o. - instalacja do produkcji granulatu opałowego.

3.8.3. Poło żenie w regionie gospodarki odpadami

Regionem gospodarki odpadami komunalnymi jest okre ślony w wojewódzkim planie gospodarki odpadami, obszar licz ący co najmniej 150 000 mieszka ńców. Regionaln ą instalacj ą do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) – jest zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczaj ącej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 000 mieszka ńców, spełniaj ący wymagania najlepszej dost ępnej techniki lub technologii oraz zapewniaj ący termiczne przekształcanie odpadów lub: a) mechaniczno - biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadaj ących si ę w cało ści lub w cz ęś ci do odzysku, b) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o wła ściwo ściach nawozowych lub środków

75 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wspomagaj ących upraw ę ro ślin, spełniaj ącego wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych, c) składowanie odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno - biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych o pojemno ści pozwalaj ącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy ni ż 15 lat odpadów w ilo ści nie mniejszej ni ż powstaj ąca w instalacji do mechaniczno - biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.

Obszar 4 gmin: Boleszkowice, Balinek, My ślibórz i Nowogródek Pomorski został przypisany do Regionu Szczeci ńskiego (województwo zachodniopomorskie). Gmina D ębno została przydzielona natomiast do Regionu Centralnego utworzonego na terenie województwa lubuskiego. Według ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach wszystkie odebrane z terenu jednostki zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania maj ą by ć zagospodarowywane w RIPOK-ach wyznaczonych dla regionu, w którym znajduje si ę dana gmina. Na terenie gminy My ślibórz w miejscowo ści Dalsze funkcjonuje instalacja do unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Zarz ądzaj ącym składowiskiem odpadów jest firma EKO-MY ŚL Sp. z o.o. z siedzib ą Dalsze 36, 74-300 My ślibórz. Całkowita powierzchnia składowiska wynosi 78,2280 ha. Zgodnie z decyzj ą Starosty My śliborskiego z dnia 14 maja 2009 r. Nr GKN.III.6018R-2/09 wymieniona firma lub jej nast ępca prawny ma obowi ązek przeprowadzenia rekultywacji gruntów o powierzchni 2,99 ha, kwatery numer 1 i 2 na cz ęś ci działki numer 2/3, poło żonej w obr ębie Dalsze, w miar ę jak grunty staj ą si ę zb ędne całkowicie lub cz ęś ciowo do prowadzenia działalno ści oraz zako ńczy ć rekultywacj ę najpó źniej w terminie 5 lat od zaprzestania eksploatacji. W niniejszej decyzji okre ślono le śny kierunek rekultywacji. Powierzchnia działki nr 2/3 obr ęb Dalsze wynosi 66,3911 ha.

Kolejne tabele wskazuj ą poszczególne instalacje regionalne i zast ępcze.

76 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 35. Regionalne składowisko odpadów komunalnych w regionie szczeci ńskim

Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego (sprawozdanie z realizacji PGO dla województwa zachodniopomorskiego)

77 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 36. Zast ępcze instalacje do mechanicznego lub mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w regionie szczeci ńskim

78 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego (sprawozdanie z realizacji PGO dla województwa zachodniopomorskiego)

79 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 37. Zast ępcze składowiska odpadów komunalnych w regionie szczeci ńskim

Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego (sprawozdanie z realizacji PGO dla województwa zachodniopomorskiego)

80 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 38. Regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w województwie oddane do u żytkowania po 31.12.2013 r. – do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych

Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego (sprawozdanie z realizacji PGO dla województwa zachodniopomorskiego)

81 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 39. Regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w województwie oddane do u żytkowania po 31.12.2013 r. – do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych

Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego (sprawozdanie z realizacji PGO dla województwa zachodniopomorskiego)

Tabela 40. Zast ępcze instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w województwie, które uzyskały status instalacji zast ępczej w 2014 r.

Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego (sprawozdanie z realizacji PGO dla województwa zachodniopomorskiego)

Gmina D ębno natomiast zadeklarowała przekazywanie wytworzonych odpadów komunalnych, w celu ich zagospodarowania, do instalacji w Długoszynie, która jest instalacj ą dla regionu centralnego w woj. lubuskim. Na terenie regionu centralnego istniej ą obecnie 2 składowiska i 1 kompostownia, które spełniaj ą warunki definicji dla regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Na

82 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

terenie regionu funkcjonuj ą instalacje zast ępcze do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, które b ędą przyjmowały odpady komunalne do czasu uruchomienia instalacji regionalnej w Słubicach i Długoszynie. Funkcj ę instalacji zast ępczych w regionie centralnym pełni ć b ędą: sortownia zmieszanych odpadów komunalnych w Kunowicach oraz sortownia zmieszanych odpadów komunalnych w Długoszynie.

3.8.4. Składowiska odpadów

W kolejnej tabeli zamieszczono wykaz zamkni ętych i czynnych składowisk odpadów na terenie powiatu, wraz z ich charakterystyk ą. Obecnie na terenie powiatu zlokalizowanych jest siedem składowisk odpadów, z których sze ść jest wył ączonych z eksploatacji.

Tabela 41. Wykaz składowisk odpadów na terenie powiatu my śliborskiego Składowiska odpadów Uszczelnienia Powierzchnia Drena ż odciekowy Faza eksploatacji Monitoring Zarz ądzaj ący obiektem komunalnych podło ża ogólna [ha] powy żej podło ża Gmina Barlinek nieczynne Przedsi ębiorstwo Gospodarki Str ąpie glina 0,94 tak tak 1994-2003 Komunalnej Sp. z o. o. w Barlinku nieczynne Przedsi ębiorstwo Gospodarki Rychnów glina 1,17 tak tak 1990-2003 Komunalnej Sp. z o. o. w Barlinku Gmina Boleszkowice Boleszkowice zrekultywowane brak 2,69 brak nie Urząd Gminy Boleszkowice Gmina D ębno Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12 - Dębno zrekultywowane brak 8,49 brak tak Długoszyn Gmina My ślibórz izolacja PEHD, EKO-MY ŚL Dalsze (nowe) od 2001 roku 78,2 tak tak geowłóknina Sp. z o. o. – My ślibórz nieczynne Dalsze (stare) brak 2,03 brak nie Urz ąd Miasta i Gminy My ślibórz 1987-2002 Gmina Nowogródek Pomorski nieczynne Nowogródek Pomorski geomembrana 1,40 tak tak Urz ąd Gminy Nowogródek Pomorski 1985-2008 Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020

83 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.8.4. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów.

Tabela 42. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Mocne strony Słabe strony − dąż enie gmin do osi ągni ęcia poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania, poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami papieru, tworzyw sztucznych, − zdecydowanie najwi ększy udział szkła, metalu oraz poziomu recyklingu, w łącznej ilo ści odebranych odpadów przygotowania do ponownego u życia komunalnych zmieszanych odpadów i odzysku innymi metodami innych ni ż komunalnych, niebezpieczne odpadów budowlanych − du że koszty funkcjonowania systemu trzne

ę i rozbiórkowych, odbioru opadów, − zwi ększaj ąca si ę corocznie ilo ść − brak umiej ętno ści prawidłowej odpadów segregowanych w ogólnej segregacji odpadów przez ilo ści odebranych odpadów, mieszka ńców, − prawidłowo prowadzona gospodarka − niewielkie mo żliwo ści nakłonienia odpadami przez zakłady przemysłowe, mieszka ńców do prowadzenia

Czynnikiwewn − kontrole nieruchomo ści pod wzgl ędem selektywnej zbiórki odpadów, prawidłowo ści wypełniania obowi ązków − zwi ększaj ąca si ę ilo ść wytworzonych wynikaj ących z regulaminu utrzymania odpadów gospodarczych, porz ądku i czysto ści, − zmniejszaj ąca si ę ilo ść odzysku − jedno funkcjonuj ące składowisko odpadów. odpadów w ramach regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych, − zamkni ęte i rekultywowane składowiska odpadów (Str ąpie i Rychnów w gm. Barlinek, Boleszkowice, Dębno). Szanse Zagro żenia − wprowadzenie na terenie kraju nowych − brak wpływu gmin na efektywno ść zało żeń dotycz ących gospodarowania przetwarzania odpadów komunalnych

trzne odpadami komunalnymi (nowelizacje w RIPOK, ę ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku − skala i problemowo ść wprowadzonych w gminach), zmian w nowych przepisach − powstawanie nowoczesnych instalacji do gospodarowania odpadami komunalnymi przetwarzania odpadów komunalnych, cz ęsto prowadz ąca do nieprawidłowo ści wzmo żona kontrola WIO Ś i organów w funkcjonowaniu nowego systemu, ochrony środowiska w zakresie − powstawanie nowych podmiotów Czynnikizewn prawidłowego gospodarowania odpadami prowadz ących zbieranie i odzysk komunalnymi i gospodarczymi. odpadów. Źródło: opracowanie własne

84 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.9. ZASOBY PRZYRODNICZE

3.9.1. Flora i fauna 12

Według podziału geobotanicznego Polski dokonanego przez Pawłowskiego i Szafera (1973 r.) obszar powiatu poło żony jest na terenie Niziny Szczeci ńskiej, Pojezierza Pomorskiego, Okr ęgi: My śliborski i Brzegu Pradoliny Noteckiej, Pododdział Pas Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich w Dziale Bałtyckim. Obszar powiatu jest bardzo zró żnicowany pod wzgl ędem potencjalnej ro ślinno ści naturalnej. Do siedlisk wyst ępujących na terenie powiatu mo żna zaliczy ć: suboceaniczne acidofilne lasy bukowo - dębowe typu pomorskiego z d ębem bezszypułkowym ( Fago – Quercetum petraeae ), suboceaniczne gr ądy typu pomorskiego (Melico – Fagetum ), subkontynentalne bory mieszane d ębowo – sosnowe ( Querco – Pinetum ), żyzne buczyny ni żowe typu pomorskiego (Melico – Fagetum ), środkowoeuropejskie gr ądy w postaci nizinno- wy żynnej ( Galio – Carpinetum (colium )), subkontynentalne bory mieszane d ębowo – sosnowe ( Querco Pinetum ), ł ęgi jesionowo – olszowe ( Circaeo – Alnetum ), suboceaniczne gr ądy typu pomorskiego (Stellario – Carpinetum ), ł ęgi jesionowo – olszowe ( Circaeo – Alnetum ). Lasy zarz ądzane s ą przez pi ęć nadle śnictw: Barlinek, D ębno, Ró żańsko, My ślibórz, Choszczno. Najwi ększe zalesienie notuje si ę w gminach: Boleszkowice - 52,5 %, Barlinek - 49 % i D ębno - 49,9 % oraz Nowogródek Pomorski – 45,6 %. Jedynie w gminie My ślibórz lasy zajmuj ą 22,6 % powierzchni. Najwi ększymi kompleksami le śnymi w powiecie s ą Puszcza Barlinecka oraz kompleks le śny w okolicach D ębna. W wi ększo ści lasów prowadzi si ę intensywn ą gospodark ę le śną. Skład gatunkowy drzew zdeterminowany jest przez warunki siedliskowe, przy czym drzewa iglaste zajmuj ą ok. 70 % powierzchni. W wyst ępuj ącym naturalnym drzewostanie przewa żaj ą siedliska: bór mieszany, bór świe ży, a we wschodniej cz ęś ci powiatu równie ż las świe ży. Panuj ącym gatunkiem jest sosna, a w śród pozostałych gatunków najwi ęcej jest buka i d ębu. Stan zdrowotny lasów na terenie powiatu okre ślany jest jako dobry. Na terenie Powiatu My śliborskiego ustanowiono tak że lasy ochronne, które stanowi ą około 35 % powierzchni lasów powiatu: - w Nadle śnictwie Barlinek na powierzchni 5 616,91 ha wyodr ębniono lasy wodochronne – 5 208,30 ha, glebochronne – 169,20 ha, lasy stanowi ące ostoj ę zwierz ąt chronionych – 150,02 ha i lasy cenne przyrodniczo – 88,9 ha, - w obr ębie Nadle śnictwa D ębno na powierzchni 10 928,89 ha wyodr ębnione zostały lasy wodochronne – 9 925,42 ha, lasy w obr ębie granic administracyjnych miasta – 546,21 ha, lasy stanowi ące ostoj ę dla zwierz ąt chronionych – 423,53 ha, lasy cenne przyrodniczo – 20,12 ha i drzewostany nasienne – 13,59 ha, - na terenie Nadle śnictwa My ślibórz ochron ą jako lasy ochronne obj ęto lasy wodochronne – 226,94 ha, - w Nadle śnictwie Ró żańsko na powierzchni 391,00 ha ochron ą obj ęto lasy wodochronne – 271,68 ha i ostoje zwierz ąt chronionych – 119,32 ha. System przyrodniczy uzupełnia ziele ń urz ądzona: parki, parki podworskie, czy te ż zespoły parkowo - pałacowe, cmentarze, skwery, ziele ńce, kwietniki, aleje i szpalery, klomby, ogródki działkowe, ziele ń obiektów sportowych, itp. Na terenie powiatu jest około 50 parków podworskich, które powstały na przełomie XVIII i XIX wieku. Wi ększo ść z nich wpisana jest

12 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020

85 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 do rejestru zabytków. Na szczególn ą uwag ę zasługuj ą parki umieszczone w rejestrze zabytków: Barnówku, Dolsku, Dysznie, Dzierzgowie, Grzymiradzu, Janowie, Ostrowcu, Smolnicy, Warnicach, Wysokiej, Starej Dziedzinie, Str ąpiu, Gi żynie, Karsku, Czernikowie, Czółnowie, Dąbrowie, Derczewie, Golczewie, Golenicach, Kierzkowie, Kruszwinie oraz Nawrocku, Niepołcku, Otanowie, Pniowie, Renicach, Ro ścinie, Sitnie, Sulimierzu, Tarnowie. Według podziału zoogeograficznego Polski A.S., Kostrowickiego (1999 r.) powiat nale ży do Okr ęgu Centralnego nale żą cego do Podregionu Środkowego w Regionie Środkowoeuropejskim.

3.9.3. Przyroda chroniona i jej zasoby

Wśród najwa żniejszych form ochrony przyrody powołanych na terenie powiatu, zgodnie z ustaw ą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.) mo żna zaliczy ć: parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, u żytki ekologiczne oraz pomniki przyrody. Obszary nale żą ce do sieci Natura 2000 to: specjalne obszary ochrony siedlisk i obszary specjalnej ochrony ptaków. Przez teren Powiatu przebiegaj ą równie ż korytarze ekologiczne, które Polska Akademia nauk wyznacza jako: - Korytarz Północny - łączy Puszcz ę Augustowsk ą, Knyszy ńsk ą i Białowiesk ą na wschodzie z Cedy ńskim Parkiem Krajobrazowym na zachodzie. Przechodzi przez Dolin ę Biebrzy, Puszcz ę Pisk ą, Pojezierze Iławskie, Bory Tucholskie, Pojezierze Kaszubskie, Puszcz ę Koszali ńsk ą, Goleniowsk ą i Wkrza ńsk ą, Lasy Kraje ńskie, Wałeckie i Drawskie, Puszcz ę Gorzowsk ą, - Korytarz Północno-Centralny - łączy Puszcz ę Białowiesk ą i Mielnick ą z Parkiem Narodowym Uj ście Warty. Przechodzi przez Dolin ę Bugu, Puszcz ę Biał ą i Kurpiowsk ą, Lasy Włocławskie, Puszcz ę Bydgosk ą, Lasy Sarbskie, Puszcz ę Noteck ą, Lasy Lubuskie, Puszcz ę Drawsk ą i Lasy Gorzowskie. W ramach tych dwóch głównych korytarzy wyró żnia si ę mniejsze jednostki: Pojezierze My śliborsko – Drawie ńskie, Dolin ę Odry Południow ą oraz Dolin ę Płoni i Miedwie.

86 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 33. Korytarze ekologiczne przebiegaj ące przez powiat my śliborski Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

3.9.3.1. NATURA 2000

Na sie ć Natura 2000 składaj ą si ę dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Podstaw ą programu Natura 2000 jest Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków ma na celu protekcj ę populacji dziko wyst ępuj ących gatunków ptaków, utrzymanie i zagospodarowanie ich naturalnych siedlisk. Celem wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony siedlisk jest ochrona siedlisk przyrodniczych, populacji i siedlisk ro ślin oraz zwierz ąt, a tak że odtworzenie siedlisk przyrodniczych lub wła ściwego stanu ochrony gatunków ro ślin lub zwierz ąt. Na terenie powiatu ustanowiono 7 specjalnych obszarów ochrony siedlisk maj ących znaczenie dla wspólnoty oraz 3 obszary specjalnej ochrony ptaków, tj.: - obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty Dolina Płoni i Jezioro Miedwie PLH320006 (Zarz ądzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 4 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zada ń ochronnych), - obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty Dolna Odra PLH320037 (Zarz ądzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zada ń ochronnych, z dnia 10 grudnia 2015 r. zmieniaj ące zarz ądzenie), - obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty Gogolice – Kosa PLH320038, - obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty Jezioro Kozie PLH320010 (Zarz ądzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie i Gorzowie Wlkp. z dnia 29 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zada ń ochronnych), - obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty Ostoja Barlinecka PLH080071,

87 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

- obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty Pojezierze My śliborskie PLH320014, - obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty Jezioro Dobropolskie PLH320070, - obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Dolnej Odry PLB320003 (Zarz ądzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 30 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zada ń ochronnych), - obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Witnicko – Dębnia ńska PLB320015 (Zarz ądzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. z dnia 15 kwietnia 2015 r. w sprawie ustanowienia planu zada ń ochronnych), - obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Barlinecka PLB080001 (powołany rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133 ze zm.), obowi ązuje tak że Zarz ądzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie i Gorzowie Wlkp. z dnia 21 sierpnia 2013 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych).

Obszar Dolina Płoni i Jezioro Miedwie PLH320006 zajmuje około 20 744 ha. Obszar w powiecie zajmuje teren gminy Barlinek. Obejmuje doliny: rzeki Płoni od źródeł w rejonie Barlinka do miejscowo ści Kołbacz i jej dopływów: Strzelicy i Krzekny. Ostoja jest istotnym korytarzem ekologicznym o du żej bioró żnorodno ści i wyró żniaj ących si ę dwóch jednostkach: - źródliskowa dolina Płoni - przełom górnego odcinka Płoni przez moren ę czołow ą poro śni ęty gr ądami środkowoeuropejskimi, kwa śnymi buczynami oraz lasami mieszanymi s ąsiaduj ącymi z murawami kserotermicznymi i płatami ciepłych d ąbrów. Wyst ępuj ą tu tak że suche, piaszczyste wzgórza zaj ęte przez zbiorowiska borów mieszanych i ł ąki mezofilne ( Arrhenatherion ). Wokół bogatych w w ęglan wapnia źródeł utworzyły si ę trawertyny i torfy źródliskowe. Torfowisko w dnie doliny z udziałem ł ąk wilgotnych ( Calthion ) i zmiennowilgotnych ( Molinion ) obfituj ących w osobliwo ści florystyczne, typowe dla siedlisk zasobnych w wap ń wykorzystywane jest jako u żytki zielone. - Basen Pra-Miedwia - równiny o bardzo żyznych glebach powstałe po sztucznym obni żeniu poziomu wody wielkiego jeziora tzw. Pra-Miedwia. W gł ębszych partiach do dzi ś pozostały jeziora (typu ramienicowego) np. Miedwie, Pło ń, B ędgoszcz, Zaborsko, Żelewo i Żelewko. W rejonie jeziora Pło ń rozwin ęły si ę kompleksy bagiennych olsów i ł ęgów, a na skłonach doliny: żyznych ł ęgów wi ązowych (tak że nad Miedwiem k. Wierzchl ądu) i gr ądów. Na eksponowanych zboczach wyst ępuj ą murawy kserotermiczne (m.in. koło Przywodzia, Gard źca, O ćwieki, St. Przylepu, Gr ędźca, Turzego). Stwierdzono tu wyst ępowanie 17 rodzajów siedlisk zał ącznika I Dyrektywy Siedliskowej i 11 gatunków zał ącznika II tej Dyrektywy. Do najwa żniejszych biotopów nale żą mokradła w ęglanowe ( Caricion davallianae ), wykształcone w wodach i na brzegach jezior, lokalnie wzbogacone o gatunki halofilne (Wierzbno). Wyst ępuj ą tu najwi ększe powierzchnie w Polsce szuwarów kłociowych, najbogatsza w Polsce populacja storczyka błotnego oraz jedno z nielicznych w Polsce stanowisk turzycy Buxbaumia i marzycy czarniawej. Z zagro żeń, jakim podlega ten obszar wymieni ć nale ży: antropopresja zwi ązana z gospodark ą roln ą (zmiany intensywno ści u żytkowania ł ąk, rozszerzenie areału gruntów ornych, zaniechanie tradycyjnego, ekspansywnego u żytkowania ł ąk, eutrofizacja, m.in. bez ściółkowy chów świ ń; melioracje, spadek poziomu wód gruntowych, budowa stawów

88 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 rybnych, eksploatacja kredy jeziornej i torfu; zalesianie muraw kserotermicznych lub ich spontaniczne zarastanie. Obszar Dolna Odra PLH320037 zajmuje obszar 29 536,0 ha, w powiecie zajmuje teren gminy Boleszkowice. Dolina Odry (dwa główne kanały: Wschodnia Odra i Zachodnia Odra), to przeplataj ące si ę wzajemnie: tereny podmokłe z torfowiskami i ł ąkami zalewanymi wiosn ą, lasy olszowe i ł ęgowe, starorzecza, liczne odnogi rzeki oraz wysepki. Du ży udział w obszarze stanowi ą naturalne tereny zalewowe. Obszar ten obejmuje także odcinki strefy kraw ędziowej Doliny Odry z miejscami poro śni ętymi ro ślinno ści ą sucholubn ą (ł ącznie z murawami kserotermicznymi oraz lasami). Znajduje si ę tu 14 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG dobrze zachowanych, rzadkie i zagro żone gatunki zwierz ąt, w tym 17 gatunków z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Ciekawym obiektem jest Mi ędzyodrze, tzn. wyspa torfowa poło żona pomi ędzy Odr ą Wschodni ą i Odr ą Zachodni ą. Jest to obszar najwi ększego w Europie torfowiska fluwiogenicznego o mi ąż szo ści do 10 m, poprzecinanego sieci ą kanałów, starorzeczy, rowów i rozlewisk. Dzi ęki temu wykształciła si ę tu charakterystyczna szata ro ślinna i osiedliły liczne gatunki zwierz ąt. Z punktu widzenia ornitologicznego jest to wa żna ostoja ptasia o randze europejskiej E006, zwłaszcza dla migruj ących i zimuj ących gatunków ptaków wodno-błotnych.

Obszar Gogolice-Kosa PLH320038 zajmuje powierzchni ę ok. 1 425 ha. Poło żony jest na terenie gminy D ębno i Trzci ńsko Zdrój. Obejmuje m.in. m. D ębno oraz doliny dwóch małych rzek Kosy i My śli o długo ści 19 km; w jego skład wchodz ą te ż kompleksy eutroficznych zbiorników wodnych, szuwary, ł ąki i torfowiska niskie. W północnej cz ęś ci obszaru wyst ępuj ą równie ż zaro śla olszowe i nadrzeczne zalewane olsy. Jest to obszar zaproponowany dla ochrony najwi ększej populacji żółwia błotnego na Pomorzu Zachodnim – liczebno ść dorosłych żółwi szacuje si ę tu na ok. 30 osobników.

Obszar Jezioro Kozie PLH320010 zajmuje powierzchni ę 179,36 ha. Obszar w powiecie zajmuje teren gminy My ślibórz oraz Nowogródek Pomorski i obejmuje jezioro kredowe z pokładami kredy jeziornej - rzadki w Polsce typ zbiornika wodnego. Wokół jeziora wyst ępuje wiele ró żnorodnych przybrze żnych zespołów ro ślinnych, spo śród których najcenniejsze s ą zaro śla chronionej w Polsce brzozy niskiej i szuwar z rzadko wyst ępuj ąca w Polsce, wapniolubn ą ro ślin ą - kłoci ą wiechowat ą. Szuwar kłociowy znajduje si ę na południowym i południowo - wschodnim brzegu jeziora i sukcesywnie rozrasta si ę w stron ę lustra jeziora. Natomiast na obrze żu jeziora wyst ępuj ą liczne kalcyfilne zbiorowiska ro ślinno ści ł ąkowo - pastwiskowej. Na terenie ostoi wyst ępują 4 rodzaje siedlisk wa żnych w ochronie bioró żnorodno ści w Europie, m.in. ł ąki u żytkowane ekstensywnie i priorytetowe torfowiska nakredowe. Ostoja jest miejscem rozrodu wielu płazów, w tym kumaka nizinnego - gatunku cennego z europejskiego punktu widzenia. L ęgi odbywa tu równie ż wiele gatunków ptaków wodno-błotnych, natomiast w okresie przelotów odpoczywaj ą tu stada g ęsi i kaczek. Spo śród wa żnych dla Europy ptaków wyst ępuj ą tu: żuraw, b ąk, błotniak stawowy. Z zagro żeń, jakim podlega ten obszar wymieni ć nale ży: budow ę małych stawów rybnych na obrze żu jeziora w miejsce u żytków zielonych, brak ekstensywnych form gospodarki ł ąkowej i pastwiskowej i zwi ązana z tym sukcesja zmierzaj ąca w kierunku wykształcenia trwałych ekosystemów le śnych, brak odbudowy systemu melioracyjnego powoduj ącego wtórne zabagnienie gleb (wszczynaj ące procesy bagienne – mułotwórcze i torfotwórcze); dla utrzymania struktury ro ślinno ści ł ąkowej i pastwiskowej jest wymagana regulacja stosunków wodnych (remont rowów, modernizacja przepustów i zastawek, zdrenowanie terenu).

89 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Obszar Ostoja Barlinecka PLH080071 zajmuje obszar 26 596,40 ha i w powiecie zajmuje teren gminy Barlinek, obejmuje fragment rozległej sandrowej Równiny Gorzowskiej, poro śni ętej lasami Puszczy Gorzowskiej. Teren ma bogat ą sie ć hydrograficzn ą, przecinaj ą go dopływy Noteci Polka i Santoczna oraz dopływ Warty Kłodawka. Na terenie obszaru znajduje si ę kilkadziesi ąt jezior. Liczne s ą niewielkie oczka wytopiskowe, a tak że torfowiska. Mimo dominacji drzewostanów sosnowych, du ży jest udział buczyn i d ąbrów. Najlepiej zachowany zwarty kompleks lasów bukowych znajduje si ę na południe od Barlinka. Na mniejszych powierzchniach, w zagł ębieniach terenu, wyst ępuj ą bory bagienne i olsy, a w dolinach cieków i w okolicy źródlisk - łęgi.

Obszar Pojezierze My śliborskie PLH320014 zajmuje powierzchni ę około 4 296 ha. Poło żony jest na terenie gminy My ślibórz, Kozielice i Lipiany. Obszar ten cechuje urozmaicony krajobraz wzniesie ń morenowych i jezior, szczególn ą warto ści ą obszaru jest bogactwo siedlisk - nale ży tu wymieni ć żyzn ą buczyn ę o naturalnym charakterze ze starymi drzewostanami oraz rzadkie zbiorowiska torfowiskowe i dobrze zachowane podwodne ł ąki ramienic.

Obszar Jezioro Dobropolskie PLH320070 zajmuje powierzchni ę około 397,9 ha. Misa jeziora Dobropolskiego le ży na pograniczu gmin Trzci ńsko Zdrój i My ślibórz. Obszar obejmuje jezioro wraz z przyległymi torfowiskami oraz otaczaj ącymi je wilgotnymi ł ąkami, będące siedliskiem cennych gatunków flory i fauny. Wi ększo ść wł ączonych do ostoi lasów li ściastych to ł ęgi olszowo-jesionowe. Na terenach wy żej poło żonych znajduj ą si ę gr ądy i buczyny. Jezioro o charakterze degeneruj ącego jeziora mezotroficznego zachowało płaty podwodnych ł ąki ramienic oraz jezierzy. W bagiennej cz ęś ci nad jeziorami znajduj ą si ę osady gytii jeziornej. Du że powierzchnie zajmuj ą płaty szuwarów, turzycowiska, oraz wilgotne ł ąki. Na niewielkich wyniesieniach zachowały si ę fragmenty muraw kserotermicznych. W obszarze odnotowano obecno ść 6 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. W granicach obszaru wyst ępuj ą du że płaty ł ęgów olszowo- jesionowych z dominacj ą jesionu, płat olszyn źródliskowych zbli żonych do naturalnych oraz płaty dobrze zachowanego gr ądu powstałego spontanicznie. Du żą cz ęść obszaru zajmuje rynnowe jezioro twardo wodne z zachowanymi ł ąkami ramieniowymi.

Obszar Dolina Dolnej Odry PLB320003 to obszar o powierzchni 60 207,1 ha. Obszar w powiecie zajmuje teren gminy Boleszkowice. Obszar obejmuje dolin ę Odry, pomi ędzy Kostrzynem a Zalewem Szczeci ńskim, wraz z Jeziorem D ąbie. Rozci ąga si ę na długo ści około 150 km. W cz ęś ci uj ściowej Odra dzieli si ę na dwa główne rozgał ęzienia - Odr ę Wschodni ą i Regalic ę. Mi ędzyodrze, czyli obszar pomi ędzy głównymi odnogami (kanałami), jest płask ą równin ą z licznymi jeziorkami i mniejszymi ciekami. Jest on okresowo zalewany. Jezioro D ąbie jest rozległym, płytkim zbiornikiem zasilanym przez wody opadowe i rzeczne oraz przez wody morskie. W Jeziorze D ąbie wyst ępuje bogata ro ślinno ść wodna, a wzdłu ż brzegu du że powierzchnie zajmuj ą szuwary, ł ąki i mokradła, ł ęgi i zaro śla wierzbowe. Na wyspach rosn ą olsy i ł ęgi jesionowo-olszynowymi. Obszar charakteryzuje bogata flora ro ślin naczyniowych z licznymi gatunkami zagro żonymi i prawnie chronionymi oraz zró żnicowane zbiorowiska ro ślinne. Cały obszar jest ostoj ą ptaków o randze europejskiej. Teren szczególnie wa żny dla ptaków wodno-błotnych (zarówno w okresie lęgowym, w ędrówkowym i zimowiskowym), które wyst ępuj ą tu w olbrzymich koncentracjach, np. na jesiennym zlotowisku zbiera si ę do 9 000 żurawi. Wyst ępuj ą tu, co najmniej 34 gatunki

90 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej. Szczególne znaczenie maj ą populacje takich gatunków jak: podró żniczek, czapla siwa, bielik, kania czarna, kania ruda, krakwa, rybitwa białoczelna i rybitwa czarna, batalion, b ąk, błotniak ł ąkowy, błotniak stawowy, błotniak zbo żowy, g ąsiorek, kropiatka, puchacz, rybołów, sowa błotna, trzmielojad, derkacz, jarz ębatka, wodniczka i zielonka, zimorodek i żuraw. Wyst ępuje tu równie ż bogata fauna innych zwierz ąt kr ęgowych (w tym łosie i bobry). Najwi ększe zagro żenie dla tego obszaru to zanieczyszczenia wód produktami pochodzenia rolniczego, przemysłowego i komunalnego oraz kłusownictwo.

Obszar Ostoja Witnicko – Dębnia ńska PLB320015 to obszar o powierzchni 46 993,07 ha. Obszar w powiecie zajmuje teren gminy D ębno, My ślibórz oraz Boleszkowice. Przewa żaj ą tam bory sosnowe, ale równie ż s ą tam połacie buczyn, d ębów i olsów. Najwi ększym jeziorem jest Ostrowieckie. W środkowej cz ęś ci ostoi przepływa rzeka My śla. Rzekom towarzysz ą niewielkie starorzecza i rozległe kompleksy stawów rybnych. Teren jest w małym stopniu zurbanizowany i przekształcony antropogenicznie. Stwierdzono tu wyst ępowanie co najmniej 32 gatunków ptaków wymienionych w Zał ączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebno ść 4 gatunków: kani rudej, bielika, żurawia i derkacza kwalifikuj ą ostoj ę do mi ędzynarodowych ostoi ptaków. 13 gatunków zostało zamieszczonych na li ście zagro żonych ptaków w Polskiej czerwonej ksi ędze zwierz ąt. Ostoja jest jednym z 10 najwa żniejszych w Polsce miejsc l ęgowych żurawia, kani rudej i bielika. Wyst ępuj ą tu takie rzadkie gatunki jak: b ąk, b ączek, kania czarna, orlik krzykliwy, rybołów, siewka złota, biegus zmienny, batalion, ł ęczak, puchacz i podró żniczek. Z zagro żeń jakim ulega ten teren wymieni ć nale ży: gospodark ę le śną, wydobycie ropy i gazu na północ od obszaru, procesy odwadniania ekosystemów torfowisk niskich, mszarnych przej ściowych oraz wysokich. Rybacka penetracja jezior dzier żawionych przez PZW oraz spływ nawozów z pól nasila procesy eutrofizacji zbiorników dystroficznych i powoduje wydeptywanie stale tych samych fragmentów fitocenoz mszarnych; natomiast łowiectwo i kłusownictwo jest przyczyn ą penetrowania siedlisk. Powa żnym zagro żeniem jest rozbudowana kopalnia ropy i jej pola eksploatacyjne poło żone w pobli żu ostoi.

Obszar Puszcza Barlinecka PLB080001 zajmuje obszar 26 505,63 ha, w powiecie zajmuje teren gminy Barlinek. Obszar obejmuje fragment równiny sandrowej poro śni ętej zwartym kompleksem lasów sosnowych Puszczy Gorzowskiej (Lasów Barlineckich) z udziałem buczyn i d ąbrów. W zagłębieniach terenu (rynny polodowcowe i wytopiska) wyst ępuj ą bory bagienne i olsy, a w dolinach cieków i w okolicy źródlisk – łęgi. Obszar charakteryzuje bogata sie ć hydrograficzna: rzeki, kilkadziesi ąt jezior, niewielkimi oczkami wytopiskowymi i torfowiskami. Na terenie ostoi występuj ą licznie chronione i rzadkie gatunki 1 gatunek ptaków migruj ących, 8 gatunków ssaków, 10 płazów, 4 gadów, 2 ryb, 11 ro ślin flory naczyniowej, w tym np. ro ślina wodna - krasnorost. W okresie l ęgowym obszar zasiedlaj ą ptaki: puchacz, bielik, orlik, dzi ęcioł czarny, kania czarna, kania ruda, rybołów, bocian czarny, trzmielojad, zimorodek i żuraw. Stwierdzono tu wyst ępowanie 14 rodzajów siedlisk z zał ącznika I Dyrektywy Siedliskowej i 4 gatunki z zał ącznika II, w tym: 1 gatunek ssaka, 3 gatunki płazów i gadów (w tym żółw błotny) i 1 gatunek ro śliny oraz 20 gatunków ptaków z zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej i nie wymienione w Dyrektywie - 5 gatunków ptaków cennych i zagro żonych. Z zagro żeń, jakim podlega ten obszar wymieni ć nale ży: wycinanie starych drzewostanów, osuszanie terenów, zanieczyszczenia wód, presja turystyczna, bezpo średnie zagro żenie na skutek penetracji siedlisk (płoszenie, niszczenie gniazd), niszczenie ich przez wydeptywanie.

91 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 34. Lokalizacja obszarów Natura 2000 – PLH na terenie powiatu my śliborskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

Ryc. 35. Lokalizacja obszarów Natura 2000 – PLB na terenie powiatu my śliborskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

92 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.9.3.2. Park krajobrazowy

Na terenie powiatu myśliborskiego znajduj ą się dwa parki krajobrazowe: - cz ęść Barlinecko - Gorzowskiego Parku Krajobrazowego, - cz ęść Parku Krajobrazowego „Uj ście Warty”.

Barlinecko – Gorzowski Park Krajobrazowy – powołano rozporz ądzeniem nr 27 Wojewody Gorzowskiego z dnia 23.10.1991 r. (Dz. Urz. Woj. Gorzowskiego Nr 14 poz. 87 z dn. 29.10.1991 r.). W roku 1996 rozszerzono granice parku poprzez wł ączenie obszaru Doliny Płoni i zatwierdzenie Planu ochrony Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego - rozp. Wojewody Gorzowskiego nr 6 z dn. 18.07.1996 r. (Dz. Urz. Woj. Gorzowskiego Nr 7 poz. 61 z dn. 24.08.1996 r.). Po reformie administracyjnej rozporz ądzenia zostały zachowane przez Wojewod ę Zachodniopomorskiego Rozporz ądzeniem 2/99 z dnia 30 marca 1999 r. Obowi ązuj ące Rozporz ądzenie nr 107/2006 Wojewody Zachodnio- pomorskiego z dnia 21 lipca 2006 r w sprawie Barlinecko-Gorzowskiego Parku krajobrazowego. Obecnie na terenie gminy Barlinek znajduje si ę: cz ęść Barlinecko- Gorzowskiego Parku Krajobrazowego o pow. 10 698,9 ha i cz ęść otuliny Parku o pow. 10 181 ha. Na mocy porozumienia zawartego 14 grudnia 2004 r. pomi ędzy Wojewod ą Zachodniopomorskim i Wojewod ą Lubuskim cały Park, w tym cze ść poło żona na terenie województwa zachodniopomorskiego, zarz ądzany jest przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego. O wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych parku decyduj ą bardzo bogate i ró żnorodne lasy oraz wody - strumienie i małe rzeki meandruj ące przez kompleksy le śne i przepływaj ące przez liczne i malownicze jeziora. Przewa żaj ącą cz ęść powierzchni Parku zajmuj ą lasy (87 %), głównie bory mieszane, lasy mieszane, bory świe że i wilgotne, olsy i olsy jesionowe. Najwi ększy udział w drzewostanie lasów ma sosna, a nast ępnie buk, d ąb, olsza, świerk, brzoza i modrzew. Szata ro ślinna Parku charakteryzuje si ę du żą ró żnorodno ści ą zbiorowisk ro ślinnych, z których szczególnie cenne s ą zbiorowiska szuwarowe. Wyst ępuje równie ż wiele gatunków chronionych jak np. bluszcz pospolity, widłak go ździsty, orlik pospolity, rosiczka okr ągłolistna lilia złotogłów i inne. Ró żnorodno ść siedliskowa Parku gwarantuje wyst ępowanie bogatej fauny. Na obszarze tym żyje wiele ssaków, gadów i owadów. Szczególnie ró żnorodna jest awifauna, ze 142 gatunkami ptaków, wśród których s ą takie jak: bielik, rybołów, orlik krzykliwy, kania rdzawa, kania czarna, puchacz, bocian czarny, g ągoł, żuraw i zimorodek. Park Krajobrazowy „Uj ście Warty” – powierzchnia parku w powiecie wynosi 1 798,49 ha. Park nie posiada otuliny. Poło żony jest w dolinie Odry w gminie Boleszkowice. Pozostała cz ęść znajduje si ę w województwie lubuskim, w przyuj ściowym odcinku Warty. Głównym zadaniem parku jest zachowanie walorów nieprzekształconego obszaru doliny du żych rzek wraz z otaczaj ącymi je kraw ędziami wysoczyzn. Tereny parku znajduj ące si ę w gminie Boleszkowice podlegaj ą Zespołowi Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego. Cz ęść parku w granicach woj. lubuskiego zarz ądzana jest przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego z siedzib ą w Gorzowie Wlkp. – Park Krajobrazowy „Uj ście Warty” w Lipach (gmina Kłodawa). Na terenie Parku wyst ępuje szereg cennych zbiorowisk ro ślinnych, charakterystycznych dla dolin rzecznych. Znajduj ą si ę tu zbiorowiska bagiennej ro ślinno ści z przewag ą turzycowisk, w śród których miejscami wyst ępuj ą płaty szuwarów trzcinowych, mannowych oraz mozgowych. Obszary te stanowi ą miejsce wyst ępowania gatunków ro ślin chronionych oraz typowych dla dolin rzecznych, mi ędzy innymi rzadkiego wilczomlecza błotnego Euphorbia palustris . Interesuj ące s ą tu wyspy mineralne, głównie piaszczyska z charakterystyczn ą ro ślinno ści ą psammofiln ą (ro śnie

93 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 tu m.in. chroniona turzyca piaskowa Carex arenaria i liczne porosty). Znajduje si ę tu tak że cenny drzewostan d ębowy na siedlisku ł ęgowym. Tworz ą go kilkudziesi ęcioletnie d ęby szypułkowe Quercus robur o krótkim pniu i krzaczastej formie korony. Teren stanowi ponadto miejsce rozmna żania si ę, żerowania i odpoczynku licznych gatunków zwierz ąt, w tym rzadkich i zagro żonych jak: bóbr europejski Castor fiber , bielik Haliaeetus albicilla , nurog ęś Mergus merganser , g ągoł Bucephala clangula , czapla siwa Ardea cinerea , bocian biały Ciconia ciconia , kuna le śna Martes martes . Ponadto wyst ępuj ą tu licznie ptaki wodno-błotne, a rozległe równiny s ą żerowiskiem ptaków drapie żnych. Wa żnym elementem s ą równie ż oczka wodne stanowi ące potencjalne miejsce rozrodu i przebywania bobra oraz wielu chronionych gatunków płazów.

Ryc. 36. Lokalizacja obszaru Parków Krajobrazowych w rzucie ogólnym na tle powiatu Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

3.9.3.3. Rezerwat przyrody

Na terenie powiatu myśliborskiego znajduje si ę siedem rezerwatów przyrody, tj.: Markowe Błota, Skalisty Jar Libberta (gmina Barlinek), Cisy Boleszkowickie (gmina Boleszkowice), Czapli Ostrów (gmina D ębno), Tchórzyno, Długogóry, Jezioro Jasne (gmina My ślibórz).

94 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Rezerwat przyrody „Markowe Błota” to rezerwat ornitologiczny zajmuj ący obszar około 193,4 ha. Stanowi kompleks lasów i terenów podmokłych z bogat ą ornitofaun ą, licznymi populacjami ro ślin chronionych, zagro żonych i rzadkich takich jak: turzyca bagienna, konwalia majowa, rosiczka okr ągłolistna, nawodnik okółkowy, kruszyna pospolita, marzanka wonna, bagno zwyczajne, widłak go ździsty, widłak jałowcowaty, gr ąż el żółty, grzybie ń biały, starzec bagienny, pływacz zwyczajny, kozłek dwupienny (widłaki, rosiczka, gr ąż el żółty – Bie ńkowski 1998 r.), ro ślinno ść torfowiskowa, bagienna, zaro ślowa i le śna. Został powołany Zarz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dn. 26 stycznia 1994 r., obowi ązuje dla niego rozporz ądzenie Nr 41/2005 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Markowe Błota”. W trakcie konsultacji i opiniowania jest akt zarz ądzenia RDO Ś w sprawie rezerwatu. Rezerwat przyrody „Skalisty Jar Libberta” zajmuje powierzchni ę około 33,21 ha i jest to rezerwat krajobrazowy. Ochronie podlega tu fragment morenowego zbocza rynny polodowcowej, z gł ębokim w ąwozem, stanowisko skał wapiennych, zlepie ńców, piaskowców i głazów narzutowych. Dnem w ąwozu okresowo s ączy si ę strumie ń, ponadto w rezerwacie znajduj ą si ę liczne zagł ębienia okresowo lub stale wypełnionych wod ą. W ąwóz porasta las dębowo-bukowy. Powołany Zarz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 27 czerwca 1995 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody, obowi ązuje rozporz ądzenie Nr 69/2007 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 29 pa ździernika 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Skalisty Jar Libberta”. Obowi ązuje dla niego Zarz ądzenie RDO Ś w Szczecinie z dnia 2 lutego 2016 r. w sprawie rezerwatu przyrody. Rezerwat przyrody „Cisy Boleszkowickie” to obszar lasu i bagien o powierzchni 9,38 ha (powierzchnia zweryfikowana do 9,16 ha). Jest to rezerwat le śny i na jego terenie znajduje si ę 439 cisów naturalnie rosn ących pod okapem 150-letnich sosen. Celem ochrony jest zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych stanowiska cisów w jego ró żnych formach rozwojowych. Do gatunków chronionych na obszarze rezerwatu nale ży tak że paprotka zwyczajna, bluszcz pospolity, kruszyna, konwalia majowa. Dla obszaru obowi ązuje Rozporz ądzenie nr 37/2005 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Cisy Boleszkowickie” oraz Zarz ądzenie RDO Ś w Szczecinie z dnia 27 pa ździernika 2015 r. w sprawie rezerwatu przyrody. Rezerwat przyrody „Czapli Ostrów” jest rezerwatem typu faunistycznego i stanowi go wyspa o powierzchni 16,45 ha poło żona na Jeziorze Ostrowieckim. Wyspa pokryta jest wielogatunkowym lasem li ściastym z bardzo liczn ą koloni ą czapli siwej. Kolonia znajduje si ę w cz ęś ci centralnej wyspy na starych d ębach i brzozach. Na terenie wyspy gniazduje para bielików. Z bogatej flory wymieni ć mo żna lister ę jajowat ą, bluszcz pospolity, kalin ę koralow ą. Rezerwat jest obj ęty ochron ą cz ęś ciow ą. Rezerwat został utworzony 11.04.1985 r. oraz obj ęty jest Rozporz ądzeniem Nr 71/2007 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 29 pa ździernika 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Czapli Ostrów”. Rezerwat przyrody „Tchórzyno” to rezerwat obejmujący obszar jeziora Tchórzyno i śródle śnego torfowiska. Głównym przedmiotem ochrony jest flora terenów torfowisk powstałych w kredzie jeziornej. Na jego terenie wyst ępuje rzadka ro ślinno ść zarastaj ąca jezioro i tworz ąca podwodne ł ąki, zło żone głównie z kredotwórczych glonów – ramienic Charales . Na podstawie rozporz ądzenia Nr 46/2007 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 14 sierpnia 2007 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Tchórzyno” (Dz. Urz. Woj. Zach. Nr

95 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

91, poz. 1564) całkowita powierzchnia rezerwatu wynosi 37,18 ha. Dla obszaru obowi ązuje Rozporz ądzenie Nr 59/2007 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 12 pa ździernika 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony. Rezerwat przyrody „Długogóry” rozci ąga si ę na obszarze 120,36 ha i głównym przedmiotem jego ochrony jest buczyna pomorska oraz mieszany morenowy krajobraz. Na terenie rezerwatu wyst ępuj ą liczne oczka wodne, z ro ślinno ści ą wodn ą i przej ściowo- torfowiskow ą. Z ro ślinno ści wodnej najciekawsze są: zespół pływacza drobnego i wątrobowca. Do osobliwo ści rezerwatu nale żą liczne głazy narzutowe. Dla rezerwatu obowi ązuje Zarz ądzenie z dnia 27 pa ździernika 2015 r. w sprawie rezerwatu przyrody. Rezerwat przyrody „Jezioro Jasne” to rezerwat typu florystycznego. Na jego obszarze ochronie podlega krajobraz z zespołami ro ślinno ści wodnej – wolfii bezkorzeniowej, strome zbocza dochodz ą do 25 m wysoko ści. Zgodnie z Rozporz ądzeniem Nr 77/2007 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 31 pa ździernika 2007 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Jezioro Jasne” (Dz. Urz. Woj. Zach. Nr 113, poz. 1933) powierzchnia rezerwatu wynosi 14,79 ha. Dla rezerwatu zostało podj ęte Rozporz ądzenie nr 13/2008 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 25 marca 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony.

96 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 37. Lokalizacja rezerwatu Długogóry Ryc. 38. Lokalizacja rezerwatu Tchórzyno Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

Ryc. 39. Lokalizacja rezerwatu Jasne Ryc. 40. Lokalizacja rezerwatu Skalisty Jar Libberta Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

97 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 41. Lokalizacja rezerwatu Markowe Błota Ryc. 42. Lokalizacja rezerwatu Czapli Ostrów Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

Ryc. 43. Lokalizacja rezerwatu Czapli Ostrów Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

98 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.9.3.4. Obszar chronionego krajobrazu

Obszary chronionego krajobrazu tworzy si ę dla ochrony wyró żniaj ących si ę krajobrazowo terenów o zró żnicowanych ekosystemach, warto ściowych ze wzgl ędu na mo żliwo ść zaspokajania potrzeb zwi ązanych z turystyk ą i wypoczynkiem lub pełnion ą funkcj ą korytarzy ekologicznych. Na terenie powiatu myśliborskiego zlokalizowane s ą 3 Obszary, powołane z mocy rozporz ądzenia Wojewody Gorzowskiego oraz uchwały Nr XXXII/375/09 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 15 wrze śnia 2009 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Zach.pom. Nr 66 poz. 1804 ze zm.). Najnowszy akt prawny dotycz ący obszarów to uchwała Nr XXVI/361/13 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniaj ąca uchwał ę Nr XXXII/375/09 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 15 wrze śnia 2009 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Zacho. Nr 66, poz. 1804 ze zm.) oraz obwieszczenie Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie obszarów chronionego krajobrazu. Obszar Chronionego Krajobrazu „A” D ębno-Gorzów zajmuje 11 060 ha powierzchni i obejmuje gminy Boleszkowice i D ębno. Obszar rozci ąga si ę wzdłu ż dolin rzecznych My śli i Kosy. Charakteryzuje si ę ponadregionalnymi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi Równiny Gorzowskiej z prawobrze żnym dopływem Odry - dolin ą i zboczami rzeki My śli oraz ł ącz ącą si ę z ni ą rzek ą Kos ą. Wyst ępuj ą tutaj liczne zbiorniki wodne (rynnowe jeziora dystroficzne i mezotroficzne), mokradła, torfowiska mszarne z mało przekształcon ą antropogenicznie szat ą ro ślinn ą, zbiorowiska le śne o charakterze naturalnym oraz stanowiska unikalnej flory i fauny. Celem utworzenia obszaru była równie ż ochrona jednej z najwi ększych ostoi żółwia błotnego, ochrona stanowisk l ęgowych ptaków wodno- błotnych i drobnych ptaków wróblowatych, lasu i dolin rzecznych oraz ochrona siedlisk ptaków chronionych ochron ą strefow ą. Obszar Chronionego Krajobrazu „B” My ślibórz zajmuje obszar 21 564,3 ha i obejmuje gminy My ślibórz, Nowogródek Pomorski oraz D ębno. Utworzenie tego obszaru zapewniło ochron ę warto ściowych ekosystemów przyrodniczych i przyrodniczo- rekreacyjnych Pojezierza My śliborskiego. Teren Obszaru rozci ąga si ę na ekosystem doliny My śli oraz akweny polodowcowych jezior rynnowych (jezioro Zielin, Dolskie, Postne) poł ączone ciekami wodnymi. Wyst ępuj ą tutaj du że deniwelacje terenu oraz malownicze formy krajobrazowe i geomorfologiczne (sandry, moreny czołowe i denne, równiny jeziorne). Obszar obejmuje swoimi granicami obszary górnego biegu rzeki My śli razem z licznymi torfowiskami i jeziorami, w tym Jeziorem My śliborskim. Celem utworzenia było zachowanie naturalnego ci ągu rynnowego jeziorno-bagiennego z mozaik ą zbiorowisk ro ślinno ści le śnej o niepowtarzalnych walorach krajobrazowych i wysokiej warto ści kulturowej, zachowanie ró żnorodno ści ekosystemów wodnych, bagiennych i l ądowych, naturalnych zbiorowisk bagiennych lasów, stanowisk gatunków chronionych, rzadkich i zagro żonych, fitocenoz siedlisk obj ętych prawn ą ochron ą krajow ą i Dyrektyw ą Siedliskow ą, stanowisk l ęgowych ptaków wodno-błotnych oraz siedlisk ptaków chronionych ochron ą strefow ą. Obszar Chronionego Krajobrazu „C” Barlinek obejmuje powierzchni ę 13 172 ha i znajduje si ę na terenie gminy Barlinek, My ślibórz, Nowogródek Pomorski oraz Pełczyce. Obszar ten stanowi otulin ę Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. Zajmuje urozmaicony teren z licznymi bezodpływowymi jeziorkami i rynnami polodowcowymi. Ekosystemy rozmieszczone s ą mozaikowo, z przewag ą u żytków rolnych. Spotyka si ę tu równie ż mokradła, zbiorowiska le śne o charakterze naturalnym oraz godne zachowania

99 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 stanowiska unikalnej flory i fauny. Flora ro ślin naczyniowych odznacza si ę udziałem wielu gatunków chronionych i zagro żonych, takich jak: ramienica zwyczajna, gr ąż el żółty, grzybienie białe, kruszczyk błotny, rosiczka okr ągłolistna, pierwiosnek lekarski, kalina koralowa. Szczególnym walorem tego obszaru jest fauna zwi ązana z wodami, obejmuj ąca zarówno bezkr ęgowce jak i kr ęgowce. Wyst ępuj ą tutaj mi ędzy innymi stanowiska l ęgowych ptaków wodno-błotnych, siedliska gatunków chronionych obj ętych ochron ą strefow ą.

Ryc. 44. Lokalizacja obszarów chronionego krajobrazu Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.gdos.gov.pl

3.9.3.5. Użytki ekologiczne

Użytki ekologiczne s ą to niewielkie obszarowo, lecz zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów, maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej. Przedmiotem takiej ochrony na terenie powiatu jest wiele obszarów o łącznej powierzchni 496,54 ha. Cel ochrony to zachowanie cennych pod wzgl ędem przyrodniczym obiektów, takich jak naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, płaty nieu żytkowanej ro ślinno ści, stanowiska chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmna żania lub sezonowego przebywania. Wśród u żytków ekologicznych ustanowionych na terenie powiatu znajduj ą si ę obszarów głównie w obr ębie Lasów Pa ństwowych, a tak że na jeziorach jako wyspy.

100 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

- na Jeziorze Barlineckim obj ęto ochron ą 4 wyspy, na Jeziorze Ostrowieckim – 3, na Jeziorze Sitno Wielkie – 2 oraz po jednej na Jeziorze Golenickim i Karskim Wielkim, - na terenie gminy Barlinek zostało powołanych dziewi ęć u żytków ekologicznych: „Wyspy na Jez. Barlineckim”, „Mochortowskie Mokradła”, „Rychnowskie Bagno”, „Oku ńska Rynna”, „Mochordowskie Mokradło”, „Mokradło Okno”, „Zadrzewienia Rychnowskie”, „Łubianka”, „Roztopowa rynna”, „Okunie i Moczydło”, - na terenie gminy D ębno istnieje 18 u żytków ekologicznych, w śród najwa żniejszych są: „ Śródle śne zapadlisko”, „Olchowy las”, „Brzezina bagienna pod Sulisławiem”, „Dolski mszar”, - na obszarze gminy Nowogródek Pomorski znajduj ą si ę 22 u żytki ekologiczne, najwa żniejszym s ą „Torfianki przy Sumiaku”.

3.9.3.6. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy

Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Porzecze”, poło żony jest na terenie gm. Boleszkowice. Zajmuje on obszar 143 ha. Celem ochrony jest zachowanie w stanie naturalnym ł ąk, bagien, starorzeczy, zbiorników wodnych, wydm oraz terenów zalesionych na terenie zalewowym dolnego odcinka Odry. Wyst ępuje tam du ża liczba ptactwa wodno- błotnego wymagaj ąca skutecznej ochrony. Został powołany Rozporz ądzeniem Nr 7 Wojewody Gorzowskiego z dnia 23 kwietnia 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Gorzowskiego nr 6/92, poz. 53) i zmienione przez Rozporz ądzenie Nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego wydanych przez Wojewod ę Gorzowskiego, Wojewod ę Koszali ńskiego, Wojewod ę Pilskiego, Wojewod ę Słupskiego oraz Wojewod ę Szczeci ńskiego obowi ązuj ących na obszarze województwa zachodniopomorskiego (Zacho.1999.7.71).

3.9.3.7. Pomniki przyrody

Celem ochrony pomników przyrody jest zachowanie, ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych, tworów przyrody odznaczaj ących si ę indywidualnymi i niepowtarzalnymi cechami. W poni ższej tabeli przedstawiono szczegółowy wykaz pomników przyrody. Na terenie powiatu wyst ępuj ą 424 pomniki przyrody, zgrupowane w 40 stanowiskach. Najcz ęś ciej s ą to drzewa pomnikowe, rzadziej gniazda (orła bielika, bociana czarnego), głazy narzutowe, skały piaskowe. Najliczniej wyst ępuj ą drzewa pomnikowe, których jest 393 sztuki. W tym: d ąb 367 sztuki, lipa drobnolistna – 12 sztuk oraz buk – 7 sztuk. Ponadto znajduj ą si ę na tym obszarze gniazda orła bielika (8 sztuk) i bociana czarnego (4 sztuki). Do pomników przyrody na tym obszarze zalicza si ę tak że 16 skał oraz torfowisko, ro ślinno ść wodn ą i źródlisko.

3.9.4. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zasoby przyrodnicze.

101 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 43. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze Mocne strony Słabe strony − ustanowienie na obszarach − teren zurbanizowany i przekształcony o najwi ększej warto ści przyrodniczej antropogenicznie, form ochrony przyrody, − − fragmentacja siedlisk, obj ęcie cz ęś ci analizowanej jednostki − formami powierzchniowymi ochrony brak aktualnej inwentaryzacji przyrody, przyrodniczej, − du że zakłady przemysłowe emituj ące trzne − formy ochrony przyrody zwi ązane ę z zasobami wodnymi i siedliskami zanieczyszczenia, działalno ść lądowymi, eksploatacji kopalin na du żych powierzchniach, − dobry stan zdrowotny lasów, − brak planów ochrony dla wszystkich − du ża lesisto ść obszaru, form ochrony przyrody, które tego − ustanowienie lasów ochronnych, wymagaj ą, − skuteczny system wykrywania po żarów Czynnikiwewn − mo żliwo ść zniszczenia siedlisk lasów przez nadle śnictwa, − nietoperzy podczas modernizacji bie żą ce wykonywanie zabiegów zabudowa ń, zwalczaj ących i ograniczaj ących − spontaniczna sukcesja ro ślinna, organizmy szkodliwe oraz zabiegów zwi ększanie si ę udziału gatunków ochronnych na uprawach le śnych synantropijnych. przeciw jeleniowatym i dzikom Szanse Zagro żenia − ograniczanie lokalnych źródeł zanieczyszcze ń powietrza, gleby i wód, − wła ściwa piel ęgnacja szaty ro ślinnej, wzbogacanie gleb środkami − zanieczyszczenie powietrza glebotwórczymi (kompost), − atmosferycznego, gleby i wód, przebudowa drzewostanów w kierunku − trzne eutrofizacja siedlisk, ę bardziej odpornych na − zanieczyszczenia gatunków oraz penetracja turystyczna wpływaj ąca na cz ęstotliwo ść wyst ępowania po żarów uzupełnienia gatunkami rodzimymi, lasów, − zapewnienie odpowiedniego poziomu − brak funduszy na inwestycje bezpiecze ństwa po żarowego obszarów zmierzaj ące do poprawy stanu fauny le śnych, i flory, Czynnikizewn − opracowywane pozostałe plany − wyst ępowanie chorób i szkodników ochrony, lasów. − realizacja działa ń edukacyjnych dot. obszarów Natura 2000, − realizacja inwestycji maj ących rozwija ć infrastruktur ę turystyczn ą. Źródło: opracowanie własne

3.10. ZAGRO ŻENIA POWA ŻNYMI AWARIAMI

Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska mianem powa żnej awarii okre śla si ę zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. W przypadku wyst ąpienia awarii Powiat oraz inne organy administracji maj ą obowi ązek zabezpieczenia środowiska przed awariami. Główne obowi ązki administracyjne ci ążą na władzach wojewódzkich i stra ży po żarnej. Na terenie powiatu znajduj ą si ę dwa zakłady kwalifikowane jako zakłady du żego ryzyka: KRNiGZ D ębno w Barnówku oraz Rozlewnia gazu LPG GASPOL w Barlinku.

102 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Działaj ą na tym terenie równie ż du że zakłady przemysłowe, takie jak: Barlinek Inwestycje Sp. z o.o. w Barlinku, HaCon Sp. z.o.o. oraz Ekspedyt kolejowy w Barnówku. Kopalnia Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego D ębno jest zakładem du żego ryzyka wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej gdzie prowadzona jest eksploatacja zło ża ropy naftowej. W procesie eksploatacji produkowane s ą: ropa naftowa, gaz ziemny, gaz płynny propan-butan, siarka. Zaliczenie do kategorii zakładów o du żym ryzyku powa żnej awarii nast ąpiło z uwagi na wyst ępowanie na obiekcie substancji niebezpiecznej – LPG, płynnej mieszaniny gazów propan - butan) w ilo ści przekraczaj ącej okre ślon ą w odpowiednim rozporz ądzeniu warto ść progow ą. KRNiGZ D ębno posiada opracowan ą i wdro żon ą dokumentacj ę wymagan ą dla zakładów o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej. W pobli żu kopalni i w odległo ści, na której mo że wyst ąpi ć oddziaływanie niebezpieczne w przypadku emisji LPG nie ma zabudowa ń mieszkalnych czy obiektów użyteczno ści publicznej, które mog ą by ć nara żone na bezpo średnie szkody. W procesie technologicznym wyst ępuj ą równie ż inne substancje chemiczne. S ą to m.in. ropa naftowa, gaz ziemny, siarka oraz dodatki chemiczne stosowane w procesie wydobycia i oczyszczania ropy naftowej. W nieoczyszczonej ropie wyst ępuje siarkowodór, który w procesie technologicznym jest przetwarzany na siark ę. Przedstawione powy żej substancje wyst ępuj ą w ilo ściach nie stwarzaj ących zagro żenia dla ludno ści poza obszarem zakładu. Ropa naftowa i gaz ziemny transportowane s ą z odwiertów za pomoc ą ruroci ągów. Ruroci ągi technologiczne poprowadzone s ą ze zło ża Cychry do O środka Centralnego w Barnówku. Podobne przebiegaj ą na odcinku od O środka Centralnego Barnówko do Ekspedytu Barnówko. Posiadaj ą one wyznaczon ą 30 metrow ą stref ę ochronn ą, której środkiem jest o ś ruroci ągu. Poza ruroci ągami do transportu ropy naftowej, na terenie powiatu znajduj ą si ę te ż gazoci ągi. Głównymi s ą dwie nitki ł ącz ące Kopalni ę Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego (KRNiGZ) Zielin z O środkiem Centralnym Barnówko. Posiadaj ą one przekroje 150 mm (dwie nitki) i 100 mm (jedna nitka). We wszystkich nitkach (poza ruroci ągiem Barnówko-Gorzów dla elektrociepłowni) utrzymywane jest ci śnienie gazu rz ędu 11 MPa. Strefy ochronne dla poszczególnych nitek gazoci ągów zostały ustalone na etapie projektowania i maj ą rozmiary zgodne z podstawowymi wymaganiami. Na terenie powiatu wyst ępuj ą równie ż ruroci ągi słu żą ce do przesyłania płynu zło żowego, który mo że zawiera ć siarkowodór w st ęż eniu wi ększym ni ż 2 % obj ęto ści. Ruroci ągi te posiadaj ą strefy ochronne zgodne z ww. Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. (Dz. U. Nr 109 z 2002r.). Zgodnie z tym rozporz ądzeniem obowiązuj ą nast ępuj ące strefy ochronne: 50 metrów od wolnostoj ących domów mieszkalnych, 200 metrów od terenów zwartej zabudowy. Natomiast Rozlewnia Gazu LPG Barlinek to zakład nale żą cy do przedsi ębiorstwa GASPOL S.A. w Warszawie. Główne zagro żenia mog ące wyst ąpi ć w zakładzie to: ska żenie toksyczne gazami po żarowymi, ska żenie ekologiczne, po żar oraz wybuch. Zgodnie z danymi Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w ostatnich latach na terenie powiatu myśliborskiego nie zanotowano żadnych powa żnych awarii oraz zdarze ń o znamionach powa żnej awarii. Innym typem zagro żeń na terenie powiatu s ą zagro żenia pochodz ące z komunikacji. W efekcie du żego i stale rosn ącego nat ęż enia przewozów materiałów, stanu technicznego dróg oraz niejednokrotnie fatalnego stanu technicznego taboru ci ęż arowego ro śnie ryzyko zagro żenia. Bior ąc pod uwag ę wymienione czynniki, za potencjalne źródło awarii mo żna zatem uzna ć równie ż ci ągi komunikacyjne oraz stacje paliw jako miejsca wypadków drogowych i zagro żeń produktami ropopochodnymi dla gleb i wód.

103 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

3.10.1. Analiza SWOT – zagro żenia powa żnymi awariami

W kolejnej tabeli przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji zagro żenia powa żnymi awariami.

Tabela 44. Analiza SWOT – zagro żenia powa żnymi awariami Mocne strony Słabe strony − znaczne nat ęż enie ruchu tranzytowego, − aktualne procedury kryzysowe − du ża liczba podmiotów nara żonych na opracowywane przez Stra ż Po żarn ą trzne wyst ąpienie awarii (stacje benzynowe, ę i Starostwo Powiatowe, a tak że zakłady magazyny substancji niebezpiecznych) du żego ryzyka,

Czynniki − − zakłady o du żym ryzyku wyst ąpienia wewn droga ekspresowa wyprowadzaj ąca ruch awarii, poza centra miejscowo ści. − ropoci ągi, gazoci ągi wysokiego ci śnienia. Szanse Zagro żenia − opracowywanie przez prowadz ących − duże nat ęż enie ruchu samochodowego zakłady przemysłowe planów operacyjno- trzne na szlakach komunikacyjnych ę ratowniczych oraz zewn ętrznych planów zwi ększaj ące zagro żenie wyst ąpienia operacyjno-ratowniczych przez

Czynniki awarii,

zewn Komendanta Wojewódzkiego Pa ństwowej − obszar przygraniczny. Stra ży Po żarnej. Źródło: opracowanie własne

IV. ZAŁO ŻENIE PROGRAMOWE

Realizuj ąc lokaln ą polityk ę ochrony środowiska niniejszy program ochrony środowiska, a w nim harmonogram realizacyjny, sporz ądzony został z uwzgl ędnieniem celów zawartych w strategiach i programach (operacyjnych i rozwoju), wynikaj ących z ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 r. poz. 1649 ze zm.). W ka żdym z tych dokumentów znajduje si ę szereg zapisów, które były baz ą dla potrzeb opracowania celów oraz kierunków działa ń niniejszego Programu. Wiele z zaproponowanych zada ń w zało żeniu powinno by ć realizowanych przez jednostki samorz ądowe, rzadko kiedy przez Powiat (w swoich kompetencjach nie posiada wiele mo żliwo ści inwestycyjnych, organizacyjnych, czy te ż administracyjnych mog ących mie ć bezpo średni wpływ na stan środowiska i jego popraw ę) lub przez jednostki działaj ące na tym terenie oraz w regionie. Powiat My śliborski będzie w nich cz ęsto pełni ć funkcje nadzoru działalno ści, b ędzie wspiera ć działalno ść w charakterze administracyjnym lub b ędzie bezpo średnio współdziała ć, jedynie w konkretnych zadaniach b ędzie współfinansowa ć lub finansowa ć zało żone zadania.

4.1. DOKUMENTY MI ĘDZYNARODOWE

Punktem wyj ścia dla rozwa żań zgodno ści zało żeń PO Ś z innymi dokumentami jest omówienie dokumentów ustanowionych na szczeblu mi ędzynarodowym do realizacji, których Polska jest zobowi ązana. W 1992 roku opracowany został jeden z najwa żniejszych dokumentów, zwi ązanych ze zrównowa żonym rozwojem tzw. „Agenda 21" - Światowy

104 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Program Rozwoju Zrównowa żonego . Dokument ten zwraca szczególn ą uwag ę na konieczno ść ochrony zasobów naturalnych i racjonalnego gospodarowania nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego rozwoju . Kolejnym najbardziej rozpowszechnionym dokumentem mi ędzynarodowym, który narzuca Polsce działania w zakresie ochrony środowiska jest Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu. Stanowi znaczny post ęp w zakresie walki z globalnym ociepleniem, poniewa ż zawiera cele wi ążą ce i ilo ściowe , zwi ązane z ograniczeniem i redukcj ą emisji gazów cieplarnianych . Obecnie priorytetowe dla Polski jest dostosowanie swoich działa ń do polityki Unii Europejskiej. Główne zało żenia polityki Wspólnoty w zakresie środowiska naturalnego okre ślone s ą w Traktacie Ustanawiaj ącym WE w Tytule XIX - Środowisko Naturalne . Jego realizacja powinna si ę przyczyni ć do zachowania, ochrony i poprawy jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji w ró żnych regionach Wspólnoty - ale równie ż do ochrony zdrowia ludzkiego . Kolejnym wa żnym dokumentem, wyznaczaj ącym ramy realizacji polityki wspólnotowej w zakresie ochrony środowiska jest Program Działa ń Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie Środowiska . W chwili obecnej obowi ązuje ju ż 7 Program, który okre śla działania polityki UE w dziedzinie ochrony środowiska i polityki klimatycznej na najbli ższe siedem lat (od roku 2013). Okre śla on nast ępuj ące cele priorytetowe: - ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego Unii, - przekształcenie Unii w zasobooszcz ędn ą, zielon ą i konkurencyjn ą gospodark ę niskoemisyjn ą, - ochrona obywateli Unii przed zwi ązanymi ze środowiskiem presjami i zagro żeniami dla zdrowia i dobrostanu, - maksymalizacja korzy ści z prawodawstwa środowiskowego, doskonalenie wiedzy i bazy dowodowej w zakresie środowiska i ochrony klimatu, - zabezpieczenie inwestycji ekologicznych i wspieranie zrównowa żonych miast, - lepsze uwzgl ędnianie w działaniach bardziej spójnej polityki środowiskowej i efektywne podejmowanie wyzwa ń mi ędzynarodowych, dotycz ących środowiska i klimatu. Jednym z kluczowych elementów programu jest tak że adaptacja do zmian klimatu , powi ązana z wieloma innymi aspektami środowiskowymi, takimi jak ochrona gleby, zrównowa żone środowisko miejskie, zrównowa żona ochrona wód i środowiska morskiego . Program ochrony środowiska to dokument, który powinien opiera ć si ę tak że na strategicznych dokumentach programuj ących nie tylko działania w zakresie stricte ochrony środowiska, ale równie ż szeroko rozumianego rozwoju społeczno-gospodarczego. Tym samym kolejnym unijnym dokumentem maj ącym znaczenie dla rozwoju pa ństw członkowskich jest unijna strategia wzrostu na okres od 2010 do 2020 r., Europa 2020 . Strategia ta ma pomóc skorygowa ć niedoci ągni ęcia europejskiego modelu wzrostu gospodarczego i stworzy ć warunki, dzi ęki którym b ędzie on bardziej inteligentny, zrównowa żony i sprzyjaj ący wł ączeniu społecznemu. Działania podejmowane s ą w ramach 5 obszarów: − zatrudnienie, − badania i rozwój, − zmiany klimatu i zrównowa żone wykorzystanie energii, − edukacja, walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

105 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

4.2. DOKUMENTY KRAJOWE

W dalszej cz ęś ci zostały przytoczone najwa żniejsze strategiczne dokumenty krajowe, które wytyczaj ą drog ę do zrównowa żonego rozwoju.

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” – jest to dokument powstały na bazie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r. Okre śla on główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a tak że kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzgl ędnieniem zrównowa żonego rozwoju. Głównym celem dokumentu Polska 2030 jest poprawa jako ści życia Polaków mierzona wska źnikami jako ściowymi, a tak że warto ści ą oraz tempem wzrostu polskiego PKB. Projekt kładzie nacisk na jednoczesny rozwój w trzech strategicznych obszarach: konkurencyjno ści i innowacyjno ści gospodarki, równowa żenia potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywno ści i sprawno ści pa ństwa. Strategia proponuje kierunki inwestycji przeprowadzonych do 2030 roku, które s ą podporz ądkowane schematowi trzech strategicznych obszarów, w skład których wchodzi: konkurencyjno ść i innowacyjno ść gospodarki, równowa żenie potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywno ść i sprawno ść pa ństwa . Z kolei średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 to główna strategia rozwojowa Polski do 2020 r. Wskazuje najwa żniejsze zadania pa ństwa, które nale ży zrealizowa ć w najbli ższych latach, by przyspieszy ć rozwój Polski. Strategia proponuje podej ście dwukierunkowe, polegaj ące na usuwaniu barier i słabo ści polskiej gospodarki oraz wykorzystaniu jej mocnych stron. Dokument wyznacza trzy obszary, na których powinny zosta ć skoncentrowane fundusze na polityk ę rozwoju: - konkurencyjna gospodarka, - spójno ść społeczna i terytorialna, - sprawne i efektywne pa ństwo.

Wdro żenie Strategii „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” przyczyni si ę do rozwoju nowoczesnego, przyjaznego środowisku sektora energetycznego, zdolnego zapewni ć Polsce bezpiecze ństwo energetyczne. Głównym celem Strategii jest stworzenie warunków dla rozwoju konkurencyjnego i efektywnego sektora energetycznego przy jednoczesnym poszanowaniu zasad zrównowa żonego rozwoju i dbało ści o środowisko naturalne. W śród wa żnych wyzwa ń, które stoj ą przed sektorem energetycznym wymienione zostały m.in. zmniejszenie energochłonno ści polskiej gospodarki poprzez modernizacj ę energetyki i ciepłownictwa, dywersyfikacj ę struktury wytwarzania energii poprzez wdro żenie i rozwijanie energetyki j ądrowej oraz zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Strategia za kluczowe dla rozwoju polskiej gospodarki i sektora energetycznego uznaje stymulowanie „zielonego” wzrostu gospodarczego poprzez wyeliminowanie barier prawnych i administracyjnych, wykorzystanie innowacyjnych i przyjaznych środowisku technologii w rozwoju sektora energetycznego oraz konsekwentne i ustawiczne prowadzenie działa ń zwi ększaj ących konkurencj ę na rynku energetycznym .

Z kolei Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” ma na celu stworzenie wysoce konkurencyjnej gospodarki (innowacyjnej i efektywnej) opartej na wiedzy i współpracy. Cel główny b ędzie realizowany w oparciu

106 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 o cztery cele szczegółowe: - dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki, - stymulowanie innowacyjno ści poprzez wzrost efektywno ści wiedzy i pracy, - wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców, - wzrost umi ędzynarodowienia polskiej gospodarki.

Rozwój transportu jest jednym z podstawowych środków do osi ągni ęcia celów rozwojowych zakładanych zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i poziomie krajowym. Przyj ęcie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektyw ą do 2030 roku) zobowi ązało Polsk ę do realizacji ambitnych celów okre ślonych na poziomie UE, w tym celów w zakresie energii i klimatu oraz celów w zakresie transportu (np. stworzenie inteligentnej, zmodernizowanej i w pełni wzajemnie poł ączonej infrastruktury transportowej, zapewnienie skoordynowanej realizacji projektów infrastrukturalnych w ramach sieci bazowej TEN-T, koncentracja na transporcie w miastach, które s ą źródłem zag ęszczenia ruchu i emisji ).

Głównym celem opracowania Strategii zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 jest okre ślenie kluczowych kierunków rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa, a tym samym wła ściwe adresowanie zakresu interwencji publicznych finansowanych ze środków krajowych i wspólnotowych. Długookresowy cel główny zdefiniowano w strategii w nast ępuj ący sposób: poprawa jako ści życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównowa żonego rozwoju kraju . D ąż enie do osi ągni ęcia celu głównego będzie realizowane poprzez działania przypisane do pięciu celów szczegółowych: - Cel 1. Wzrost jako ści kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsi ębiorczo ści na obszarach wiejskich. - Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dost ępno ści przestrzennej. - Cel 3. Bezpiecze ństwo żywno ściowe. - Cel 4. Wzrost produktywno ści i konkurencyjno ści sektora rolno-spo żywczego. - Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich.

Kolejny dokument to Polityka energetyczna Polski do 2030 roku , której cel główny stanowi tworzenie warunków dla stałego i zrównowa żonego rozwoju sektora energetycznego, przyczyniaj ącego si ę do rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienia bezpiecze ństwa energetycznego pa ństwa oraz zaspokojenia potrzeb energetycznych przedsi ębiorstw i gospodarstw domowych. Wyznaczono w niej trzy cele operacyjne, maj ące słu żyć realizacji celu głównego : zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego kraju; zwi ększenie konkurencyjno ści i efektywno ści energetycznej gospodarki narodowej w ramach rynku wewn ętrznego energii UE; ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko .

Dzi ęki Krajowemu Programowi Ochrony Powietrza w Polsce samorz ądy lokalne zyskaj ą nowe narz ędzia wspieraj ące ich działania w dziedzinie ochrony powietrza. To wa żne, gdy ż jego jako ść zale ży od wielu działa ń b ędących w gestii ró żnych resortów i instytucji.

107 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Projekt aktualizacji PO Ś realizuje równie ż wytyczne Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych , w zakresie rozwijania sieci kanalizacyjnej zgodnie z zało żeniami aglomeracji kanalizacyjnych: − konieczno ść osi ągni ęcia standardów jako ści ścieków odprowadzanych do środowiska wodnego z oczyszczalni ścieków zgodnie z wymaganiami zał ącznika 1 do rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, − zapewnienie 75 % redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych pochodz ących z całego terytorium pa ństwa w celu ochrony wód powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacj ą, − wyposa żenie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej zapewniaj ące obsług ę mieszka ńców w dostosowaniu do wyst ępuj ących potrzeb i uwarunkowa ń ekonomicznych, a w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, stosowanie systemów indywidualnych, − odpowiednie i zgodnie z ustaw ą o odpadach i rozporz ądzeniami wykonawczymi do tej ustawy, zagospodarowanie w środowisku osadów powstaj ących w oczyszczalniach ścieków.

W nawi ązaniu do strategicznych dokumentacji o charakterze krajowym, niniejszy dokument opiera si ę tak że o zapisy Strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030 .Głównym celem Strategii jest zapewnienie zrównowa żonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społecze ństwa w warunkach zmian klimatu. Plan zakłada nast ępuj ące kierunki działa ń w odniesieniu do poszczególnych sektorów (z zaznaczeniem uszczegółowienia ich i wdro żenia na poziomie regionalnym i lokalnym): 1. Zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska. 2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. 3. Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu. 4. Zapewnienie zrównowa żonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzgl ędnieniem zmian klimatu. 5. Stymulowanie innowacji sprzyjaj ących adaptacji do zmian klimatu. 6. Kształtowanie postaw społecznych sprzyjaj ących adaptacji do zmian klimatu.

Celem nadrz ędnym Programu ochrony i zrównowa żonego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej oraz Planu działa ń na lata 2014-2020 jest poprawa stanu ró żnorodno ści biologicznej i pełniejsze powi ązanie jej ochrony z rozwojem społeczno- gospodarczym kraju. Celem dalekosi ęż nym tworzenia Krajowego planu gospodarki odpadami jest doj ście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównowa żonego rozwoju, w którym w pełni realizowane s ą zasady gospodarki odpadami, a w szczególno ści zasada post ępowania z odpadami zgodnie z hierarchi ą post ępowania z odpadami, czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadów, a nast ępnie kolejno przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku (czyli wykorzystanie odpadów), unieszkodliwianie, przy czym najmniej po żą danym sposobem ich zagospodarowania jest składowanie. Realizacja tego celu umo żliwi osi ągni ęcie innych celów takich, jak: ograniczenie składowania

108 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 odpadów, w szczególno ści odpadów ulegaj ących biodegradacji, ograniczenie zmian klimatu powodowanych przez gospodark ę odpadami czy te ż zwi ększenie udziału w bilansie energetycznym kraju energii ze źródeł odnawialnych poprzez zast ępowanie spalania paliw kopalnych spalaniem odpadów. W zwi ązku z powy ższym, uwzgl ędniaj ąc polityk ę ekologiczn ą pa ństwa, przyj ęto nast ępuj ące cele główne: - utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyra żonego w PKB; - zwi ększenie udziału odzysku, w tym w szczególno ści odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymogami ochrony środowiska; - zmniejszenie ilo ści wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, - wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, - utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami (BDO).

Kolejny dokument, Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów ma na celu zapobieganie powstawaniu odpadów, co powinno by ć postrzegane jako istotny element w kontek ście realizacji celu strategicznego, przy zachowaniu swobody działalno ści gospodarczej i podejmowanych wyborów w granicach obowi ązuj ącego prawa. Zapobieganie powstawaniu odpadów powinno by ć wynikiem działa ń ukierunkowanych na kompleksow ą popraw ę efektywno ści przy uwzgl ędnieniu efektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych. Cele te odnosz ą si ę do zapobiegania powstawaniu odpadów, natomiast działania słu żą ce realizacji tych celów podejmowane s ą na poziomie wyrobów, materiałów, substancji

Dokumenty strategiczne wskazuj ą drog ę rozwoju dla kraju. Bior ąc pod uwag ę okres programowania PO Ś konieczne staje si ę równie ż odniesienie do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 – 2020 . Głównym celem programu na kolejne lata jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej spójno ści terytorialnej i społecznej. Do głównych priorytetów PO Ii Ś zalicza si ę: I. Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki. II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego. IV. Infrastruktura dla miast. V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce. VI. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach. VII. Poprawa bezpiecze ństwa energetycznego. VIII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury. IX. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. X. Pomoc techniczna.

Głównym celem Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 jest wzrost konkurencyjno ści rolnictwa z uwzgl ędnieniem celów środowiskowych. PROW 2014 – 2020 realizuje wszystkie sze ść priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020: 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i le śnictwie oraz na obszarach wiejskich.

109 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

2. Zwi ększenie rentowno ści gospodarstw i konkurencyjno ści wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównowa żonego zarz ądzania lasami. 3. Wspieranie organizacji ła ńcucha żywno ściowego, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, dobrostanu zwierz ąt oraz zarz ądzania ryzykiem w rolnictwie. 4. Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów zwi ązanych z rolnictwem i le śnictwem. 5. Promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wspieranie przechodzenia w sektorach rolnym, spo żywczym i le śnym na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmian ę klimatu. 6. Promowanie wł ączenia społecznego, zmniejszania ubóstwa oraz rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

4.3. DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE

Podstawowym dokumentem szczebla wojewódzkiego jest Program Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012 – 2015 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2016 – 2019 przyj ęty uchwał ą Nr XII/142/11 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 20 grudnia 2011 r. Naczeln ą zasad ą przyj ętą w programie jest zasada zrównowa żonego rozwoju, która umo żliwia zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny zgodny z ochron ą walorów środowiska. W zwi ązku z tym nadrz ędnym celem programu jest: Rozwój gospodarczy regionu przy zachowaniu i ochronie warto ści przyrodniczych oraz racjonalnej gospodarce zasobami. Dokument wytycza nast ępuj ące cele długoterminowe i krótkoterminowe: 1. Cel długoterminowy do roku 2019 - Kontynuacja działa ń zwi ązanych z popraw ą jako ści powietrza oraz wzrost wykorzystania energii z odnawialnych źródeł Cele krótkoterminowe do roku 2015: - Opracowanie i realizacja programów słu żą cych ochronie powietrza - Spełnienie wymaga ń prawnych w zakresie jako ści powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych - Zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii 2. Cel długoterminowy do roku 2019 - Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych oraz ochrona jako ści wód podziemnych Cele krótkoterminowe do roku 2015 - Poprawa jako ści wód, osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych - Zwi ększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami zjawisk ekstremalnych - Zapewnienie dobrej jako ści wód u żytkowych i racjonalne ich wykorzystywanie - Przywrócenie i ochrona ci ągło ści ekologicznej koryt rzek 3. Cel długoterminowy do roku 2019 - Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód przej ściowych i przybrze żnych oraz skuteczna ochrona linii brzegowej Cele krótkoterminowe do roku 2015

110 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

- Osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód przej ściowych i przybrze żnych, w szczególno ści zatrzymanie eutrofizacji tych wód - Zatrzymanie procesów degradacji brzegu morskiego i ochrona linii brzegowej 4. Cel długoterminowy do roku 2019 - Stworzenie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju oraz hierarchi ą sposobów post ępowania z odpadami Poza celem długoterminowym powy żej KPGO 2014 wyznacza cele główne (długoterminowe) o nast ępuj ącym brzmieniu: a) Utrzymanie tendencji oddzielania wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyra żonego w PKB b) Zwi ększenie udziału odzysku, w szczególno ści recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak równie ż odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska c) Zmniejszenie ilo ści odpadów kierowanych na składowiska odpadów d) Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów 5. Cel długoterminowy do roku 2019 - Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i zrównowa żone u żytkowanie zasobów przyrodniczych Cele krótkoterminowe do roku 2015 - Pogł ębianie i udost ępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa - Stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narz ędzi dla ochrony przyrody - Ochrona ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie wła ściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagro żonych - Ochrona walorów krajobrazowych i ładu przestrzennego w strefie brzegowej Morza Bałtyckiego - Wykorzystanie funkcji lasów jako instrumentu ochrony środowiska - Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów le śnych - Edukacja le śna społecze ństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zró żnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych - Identyfikacja zagro żeń lasów i zapobiegania ich skutkom 6. Cel długoterminowy do roku 2019 - Zrównowa żone wykorzystanie zasobów przyrodniczych w rozwoju turystyki Cele krótkoterminowe do roku 2015 - Wdro żenie zasad turystyki zrównowa żonej na obszarach chronionych - Promocja przyrodniczych walorów turystycznych województwa 7. Cel długoterminowy do roku 2019 - Poprawa klimatu akustycznego poprzez obni żenie hałasu do poziomu obowi ązuj ących standardów Cele krótkoterminowe do roku 2015 - Rozpoznanie i ocena stopnia nara żenia mieszka ńców województwa na ponadnormatywny hałas - Ograniczenie uci ąż liwo ści akustycznej dla mieszka ńców 8. Cel długoterminowy do roku 2019 - Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Cel krótkoterminowy do roku 2015 - Monitoring poziomów pól elektromagnetycznych

111 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

9. Cel długoterminowy do roku 2019 - Minimalizacja skutków wyst ąpienia powa żnych awarii przemysłowych oraz ograniczenie ryzyka ich wyst ąpienia Cel krótkoterminowy do roku 2015 - Zmniejszenie zagro żenia oraz minimalizacja skutków w przypadku wyst ąpienia awarii - Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych - Wykreowanie wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacji wyst ąpienia zagro żeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych 10. Cel długoterminowy do roku 2019 - Zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi Cel krótkoterminowy do roku 2015 - Minimalizacja strat w eksploatowanych zło żach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego 11. Cel długoterminowy do roku 2019 - Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem oraz rekultywacja terenów zdegradowanych Cele krótkoterminowe do roku 2015 - Cel Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalno ści gospodarczej - Opracowanie strategii zagospodarowania urobków z prac pogł ębiarskich w ramach rozbudowy i modernizacji infrastruktury portowej - Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych 12. Cel długoterminowy do roku 2019 - Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców województwa Cele krótkoterminowe do roku 2015 - Kształtowanie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców województwa w zakresie ochrony powietrza i gospodarki odpadami - Kształtowanie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców województwa w zakresie zu życia wody oraz jej zanieczyszcze ń - Tworzenie proekologicznych wzorców zachowa ń, zwłaszcza w śród dzieci i młodzie ży, w odniesieniu do pozostałych komponentów środowiska - Wzmocnienie systemu zarz ądzania środowiskiem.

Naczeln ą zasad ą przyj ętą w Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2023 jest zasada zrównowa żonego rozwoju, która umo żliwia zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny, zgodny z przyj ętym Prawem ochrony środowiska. W zwi ązku z tym, nadrz ędnym celem Planu jest: Stworzenie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju i opartego na hierarchii sposobów post ępowania z odpadami komunalnymi . Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami przyjmuje si ę nast ępuj ące główne cele w zakresie gospodarki odpadami: - Cel 1. Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyra żonego w PKB. - Cel 2. Zwi ększenie udziału odzysku, w szczególno ści recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska. - Cel 3. Zmniejszenie ilo ści odpadów kierowanych na składowiska odpadów. - Cel 4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.

112 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Kolejnym strategicznym dokumentem jest Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 , która stanowi wytyczne dla powiatowej Strategii i dokumentów gminnych. W Strategii do roku 2020 okre ślono nast ępuj ące cele: 1. Wzrost innowacyjno ści i efektywno ści gospodarowania. 2. Wzmacnianie mechanizmów rynkowych i otoczenia gospodarczego. 3. Zwi ększanie przestrzennej konkurencyjno ści regionu. 4. Zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami. 5. Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczno ści. 6. Wzrost to żsamo ści i spójno ści społecznej regionu.

Przechodz ąc do projektów wojewódzkich ukierunkowanych typowo na ochron ę środowiska, analizie poddano zapisy w zakresie wdra żania takich dokumentów jak: program ochrony środowiska przed hałasem czy program ochrony powietrza.

Sejmik województwa uchwał ą Nr II/26/14 z dnia 19 grudnia 2014 r. przyj ął Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa zachodniopomorskiego . Program ma na celu okre ślenie niezb ędnych priorytetów i kierunków działa ń, których zadaniem jest zmniejszenie uci ąż liwo ści oraz ograniczenie nadmiernego poziomu hałasu na obszarach dróg i linii kolejowych na terenie województwa zachodniopomorskiego. Proponowane działania naprawcze, których wykonanie jest niezb ędne do polepszenia stanu akustycznego środowiska powinny obejmowa ć przede wszystkim ograniczenie warto ści oraz zasi ęgu uci ąż liwo ści akustycznej. Z uwagi na mnogo ść inwestycji prowadzonych i planowanych przez zarz ądzaj ącego drogami, w zakresie hałasu drogowego pochodz ącego od dróg krajowych i autostrad zalecono realizacj ę jedynie zada ń dodatkowych. Zadania dodatkowe powinny by ć realizowane w sposób ci ągły. W ramach zada ń dodatkowych zalecono nast ępuj ące działania: 1. Utrzymanie nawierzchni w dobrym stanie technicznym – działanie, którego celem jest niedopuszczenie do pogorszenia si ę klimatu akustycznego. 2. Egzekwowanie dopuszczalnych pr ędko ści – nadmierna pr ędko ść jest jednym z głównych czynników powoduj ących nadmiern ą emisj ę hałasu. Systematyczne (przez cały okres trwania Programu) kontrole pozwolą na znacz ące ograniczenie pr ędko ści na drogach, a tym samym popraw ę klimatu akustycznego.

Przechodz ąc do programu zwi ązanego z ochron ą powietrza, PO Ś musi realizowa ć zało żenia Programu ochrony powietrza oraz plan działa ń krótkoterminowych dla strefy zachodniopomorskiej , o którym mowa w pkt 3.1.2. niniejszego opracowania. Podstawowymi działaniami wskazanymi do realizacji na terenie całej strefy zachodniopomorskiej s ą: - działania w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno – bytowej i technologicznej) – pierwotnej i wtórnej w zakresie aerozoli, - działania w zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej) – pierwotnej i wtórnej - działania w zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – energetyczne spalanie paliw, - działania w zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – źródła technologiczne, - działania w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy,

113 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

- działania w zakresie planowania przestrzennego, - działania w zakresie ograniczania emisji powstałej w czasie po żarów lasów i wypalania ł ąk, ściernisk, pól, - działania w zakresie ograniczania emisji niezorganizowanej pyły zawieszonego PM 10 z placów budowy.

4.4. DOKUMENTY LOKALNE

Opracowywany Program ochrony środowiska dla Powiatu My śliborskiego uwzgl ędnia równie ż zapisy dotychczasowego Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 , poniewa ż wa żnym aspektem prowadzenia polityki zrównowa żonego rozwoju jest ci ągło ść podejmowanych działa ń, w miejscach gdzie przynosz ą one wymierne korzy ści.

Tabela 45. Konieczno ść kontynuacji dotychczasowego PO Ś Cele ekologiczne Stopie ń kontynuacji Spełnienie wymaga ń prawnych w zakresie jako ści powietrza poprzez ograniczenie konieczna emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych intensyfikacja działa ń konieczna Zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii intensyfikacja działa ń Poprawa jako ści wód, osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód konieczna powierzchniowych i podziemnych intensyfikacja działa ń kontynuacja działa ń na Zwi ększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami zjawisk ekstremalnych obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Zapewnienie dobrej jako ści wód u żytkowych i racjonalne ich wykorzystanie obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Budowa systemu gospodarki odpadami zgodnego z wymaganiami KPGO 2014 obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Prawidłowa gospodarka odpadami komunalnymi obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Prawidłowa gospodarka odpadami niebezpiecznymi obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Pogł ębianie i udost ępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych obecnym poziomie brak potrzeby Stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narz ędzi dla ochrony przyrody wzmocnienia działa ń Ochrona ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub kontynuacja działa ń na odtworzenie wła ściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków obecnym poziomie zagro żonych kontynuacja działa ń na Ochrona ró żnorodno ści le śnej obecnym poziomie Wdro żenie zasad turystyki zrównowa żonej na obszarach chronionych oraz kontynuacja działa ń na promocja przyrodniczych walorów turystycznych obecnym poziomie konieczna Rozpoznanie i ocenia stopnia nara żenia mieszka ńców na ponadnormatywny hałas intensyfikacja działa ń konieczna Ograniczenie uci ąż liwo ści akustycznej dla mieszka ńców intensyfikacja działa ń Ochrona mieszka ńców przed negatywnym oddziaływaniem pól kontynuacja działa ń na elektromagnetycznych obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Monitoring pól elektromagnetycznych obecnym poziomie Zmniejszenie zagro żenia oraz minimalizacja skutków w przypadku wyst ąpienia kontynuacja działa ń na awarii obecnym poziomie Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych kontynuacja działa ń na

114 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Cele ekologiczne Stopie ń kontynuacji obecnym poziomie Wykreowanie wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacji wyst ąpienia kontynuacja działa ń na zagro żeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych obecnym poziomie Minimalizacja strat w eksploatowanych zło żach oraz ochrona środowiska przed kontynuacja działa ń na negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego obecnym poziomie Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów konieczna działalno ści gospodarczej intensyfikacja działa ń kontynuacja działa ń na Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Kształtowanie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców obecnym poziomie Tworzenie proekologicznych wzorców zachowa ń, zwłaszcza w śród dzieci kontynuacja działa ń na i młodzie ży, w odniesieniu do pozostałych komponentów obecnym poziomie kontynuacja działa ń na Wzmocnienie systemu zarz ądzania środowiskiem obecnym poziomie Źródło: opracowanie własne

Jednym z najwa żniejszych lokalnych dokumentów strategicznych, na których opiera si ę projekt PO Ś jest równie ż Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego . Nadrz ędnymi celami operacyjnymi dla tego dokumentu s ą nast ępuj ące cele: 1. Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. 2. Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. 3. Rozwini ęta lokalna gospodarka. 4. Społecze ństwo ludzi wykształconych i ustawicznie edukuj ących si ę dla osobistego rozwoju i osi ągni ęcia sukcesu w warunkach konkurencji. 5. Społeczno ść powiatu zintegrowana i stale buduj ąca swoj ą lokaln ą to żsamo ść . 6. Społecze ństwo informacyjne.

Poni żej zamieszczono tabelaryczne zestawienie celów ekologicznych wyznaczonych dla powiatu my śliborskiego ze wskazaniem ich nawi ązania do celów ekologicznych w dokumentach strategicznych wyznaczonych na poziomie mi ędzynarodowym, krajowym, wojewódzkim i lokalnym.

115 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 46. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla mi ędzynarodowego Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści W zakresie Agendy 21 zgodno ść z celem: − ochrona zasobów naturalnych i racjonalne gospodarowanie nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego rozwoju W zakresie Protokołu z Kioto zgodno ść z celem: − ograniczenie i redukcja emisji gazów cieplarnianych W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: poprawa standardów − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji w ró żnych zgodno ść jako ści powietrza poprzez regionach Wspólnoty z celami stał ą redukcj ę emisji W zakresie Programu Działa ń Wspólnoty Europejskiej zgodno ść z celem: wy ższego pyłów, gazów − przekształcenie Unii w zasobooszcz ędn ą, zielon ą i konkurencyjn ą gospodark ę niskoemisyjn ą szczebla − ochrona obywateli Unii przed zwi ązanymi ze środowiskiem presjami i zagro żeniami dla zdrowia i dobrostanu − lepsze uwzgl ędnianie w działaniach bardziej spójnej polityki środowiskowej i efektywne podejmowanie wyzwa ń mi ędzynarodowych, dotycz ących środowiska i klimatu − adaptacja do zmian klimatu W zakresie programu Europa 2022 zgodno ść z celem: − zmiany klimatu i zrównowa żone wykorzystanie energii ochrona zasobów wód W zakresie Agendy 21 zgodno ść z celem: powierzchniowych − ochrona zasobów naturalnych i racjonalne gospodarowanie nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego i podziemnych / rozwoju zgodno ść zwi ększenie W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: − z celami bezpiecze ństwa zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji w ró żnych wy ższego powodziowego / regionach Wspólnoty szczebla rozbudowa systemu W zakresie Programu Działa ń Wspólnoty Europejskiej zgodno ść z celem: wodoci ągowo- − zrównowa żona ochrona wód i środowiska morskiego kanalizacyjnego W zakresie Agendy 21 zgodno ść z celem: − ochrona zasobów naturalnych i racjonalne gospodarowanie nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego rozwoju zgodno ść W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: z celami ochrona gleb − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji w ró żnych wy ższego regionach Wspólnoty szczebla W zakresie Programu Działa ń Wspólnoty Europejskiej zgodno ść z celem: − ochrona gleby

116 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści W zakresie Agendy 21 zgodno ść z celem: − ochrona zasobów naturalnych i racjonalne gospodarowanie nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego zgodno ść racjonalne rozwoju z celami gospodarowanie W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: wy ższego zasobami geologicznymi − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji szczebla w ró żnych regionach Wspólnoty W zakresie Agendy 21 zgodno ść z celem: − ochrona zasobów naturalnych i racjonalne gospodarowanie nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego zgodno ść ochrona zasobów rozwoju z celami przyrodniczych W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: wy ższego − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji szczebla w ró żnych regionach Wspólnoty zminimalizowanie zgodno ść uci ąż liwego hałasu W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: z celami i utrzymanie jak najlepszej − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzględnieniem ró żnorodno ści sytuacji wy ższego jako ści stanu w ró żnych regionach Wspólnoty szczebla akustycznego środowiska zgodno ść ochrona mieszka ńców W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: z celami przed polami − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji wy ższego elektromagnetycznymi w ró żnych regionach Wspólnoty szczebla zgodno ść W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: skuteczny rozwój systemu z celami − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji gospodarki odpadami wy ższego w ró żnych regionach Wspólnoty szczebla zgodno ść przeciwdziałanie W zakresie Traktatu Ustanawiaj ącego WE zgodno ść z celem: z celami wyst ępowaniu powa żnych − zachowanie, ochrona i poprawa jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji wy ższego awarii w ró żnych regionach Wspólnoty szczebla Źródło: opracowanie własne

117 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 47. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla krajowego Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: − sprawne i efektywne pa ństwo W zakresie Strategii „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” zgodno ść z celem: − zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii / zmniejszenie energochłonno ści polskiej gospodarki poprzez modernizacj ę energetyki i ciepłownictwa W zakresie Strategii innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” zgodno ść z celem: − wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców W zakresie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku zgodno ść z celem: − stworzenie inteligentnej, zmodernizowanej i w pełni wzajemnie poł ączonej infrastruktury transportowej, koncentracja na transporcie w miastach, które s ą źródłem zag ęszczenia ruchu i emisji poprawa standardów zgodno ść W zakresie Strategii zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 zgodno ść z celem: jako ści powietrza poprzez z celami − ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich stał ą redukcj ę emisji wy ższego pyłów, gazów W zakresie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku zgodno ść z celem: szczebla − ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko W zakresie Krajowego Programu Ochrony Powietrza w Polsce zgodno ść z celem: − poprawa jako ści życia mieszka ńców, szczególnie ochrona ich zdrowia i warunków życia, z uwzgl ędnieniem ochrony środowiska, z jednoczesnym zachowaniem zasad zrównowa żonego rozwoju W zakresie Strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 zgodno ść z celem: − zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska − rozwój transportu w warunkach zmian klimatu − kształtowanie postaw społecznych sprzyjaj ących adaptacji do zmian klimatu W zakresie PO Infrastruktura i Środowisko zgodno ść z celem: − zmniejszenie emisyjno ści gospodarki / ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu / poprawa bezpiecze ństwa energetycznego W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: zgodno ść zwi ększenie − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa z celami bezpiecze ństwa W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: wy ższego powodziowego − sprawne i efektywne pa ństwo szczebla ochrona zasobów wód W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: zgodno ść powierzchniowych − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa z celami

118 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści i podziemnych W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: wy ższego − sprawne i efektywne pa ństwo szczebla W zakresie Strategii innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” zgodno ść z celem: − wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców W zakresie Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych zgodno ść z celem: − konieczno ść osi ągni ęcia standardów jako ści ścieków odprowadzanych do środowiska wodnego z oczyszczalni ścieków − zapewnienie 75 % redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych pochodz ących z całego terytorium pa ństwa w celu ochrony wód powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacj ą W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: − sprawne i efektywne pa ństwo W zakresie Strategii „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” zgodno ść z celem: zgodno ść rozbudowa systemu − wykorzystanie innowacyjnych i przyjaznych środowisku technologii z celami wodoci ągowo- wy ższego kanalizacyjnego W zakresie Strategii innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” zgodno ść z celem: − wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców szczebla W zakresie Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych zgodno ść z celem: − wyposa żenie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej zapewniaj ące obsług ę mieszka ńców w dostosowaniu do wyst ępuj ących potrzeb i uwarunkowa ń ekonomicznych, a w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, stosowanie systemów indywidualnych W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa zgodno ść W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: z celami ochrona gleb − sprawne i efektywne pa ństwo wy ższego W zakresie Strategii innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” zgodno ść z celem: szczebla − wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa zgodno ść racjonalne W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: z celami gospodarowanie − sprawne i efektywne pa ństwo wy ższego zasobami geologicznymi W zakresie Strategii innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” zgodno ść z celem: szczebla − wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców ochrona zasobów W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: zgodno ść przyrodniczych − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa z celami

119 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: wy ższego − sprawne i efektywne pa ństwo szczebla W zakresie Strategii innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” zgodno ść z celem: − wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców W zakresie Programu Ochrony i zrównowa żonego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej zgodno ść z celem: − poprawa stanu ró żnorodno ści biologicznej i pełniejsze powi ązanie jej ochrony z rozwojem społeczno-gospodarczym kraju W zakresie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich zgodno ść z celem: − odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów związanych z rolnictwem i le śnictwem W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa zminimalizowanie W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: zgodno ść uci ąż liwego hałasu − sprawne i efektywne pa ństwo z celami i utrzymanie jak najlepszej W zakresie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku zgodno ść z celem: wy ższego jako ści stanu − stworzenie inteligentnej, zmodernizowanej i w pełni wzajemnie poł ączonej infrastruktury transportowej, koncentracja szczebla akustycznego środowiska na transporcie w miastach, które s ą źródłem zag ęszczenia ruchu i emisji W zakresie PO Infrastruktura i Środowisko zgodno ść z celem: − infrastruktura dla miast / rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: zgodno ść ochrona mieszka ńców − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa z celami przed polami W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: wy ższego elektromagnetycznymi − sprawne i efektywne pa ństwo szczebla W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: − sprawne i efektywne pa ństwo zgodno ść W zakresie Krajowego planu gospodarki odpadami zgodno ść z celem: skuteczny rozwój systemu z celami − zwi ększenie udziału odzysku, w tym w szczególno ści odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymogami ochrony gospodarki odpadami wy ższego środowiska szczebla − zmniejszenie ilo ści wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, − wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów W zakresie Krajowego programu zapobiegania powstawaniu odpadów zgodno ść z celem: − kompleksowa poprawa efektywno ści przy uwzgl ędnieniu efektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych przeciwdziałanie W zakresie Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści” zgodno ść z celem: zgodno ść wyst ępowaniu powa żnych − efektywno ść i sprawno ść pa ństwa z celami

120 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści awarii W zakresie Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 zgodność z celem: wy ższego − sprawne i efektywne pa ństwo szczebla Źródło: opracowanie własne

Tabela 48. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla wojewódzkiego Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: − kontynuacja działa ń związanych z popraw ą jako ści powietrza oraz wzrost wykorzystania energii z odnawialnych źródeł W zakresie Programu ochrony powietrza oraz plan działa ń krótkoterminowych dla strefy zachodniopomorskiej zgodno ść poprawa standardów z celem: zgodno ść jako ści powietrza z celami − działania w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno – bytowej poprzez stał ą redukcj ę wy ższego i technologicznej) – pierwotnej i wtórnej w zakresie aerozoli emisji pyłów, gazów szczebla − działania w zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej) – pierwotnej i wtórnej − działania w zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – energetyczne spalanie paliw − działania w zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – źródła technologiczne − działania w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy − działania w zakresie planowania przestrzennego zwi ększenie bezpiecze ństwa W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: powodziowego − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami zgodno ść ochrona zasobów wód z celami powierzchniowych wy ższego i podziemnych W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: szczebla rozbudowa systemu − osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych oraz ochrona jako ści wód podziemnych / osi ągni ęcie wodoci ągowo- i utrzymanie dobrego stanu wód przej ściowych i przybrze żnych oraz skuteczna ochrona linii brzegowej kanalizacyjnego W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: zgodno ść − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami z celami ochrona gleb W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: wy ższego − ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem oraz rekultywacja terenów zdegradowanych szczebla

121 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Cele projektu PO Ś dla Ocena Cele dokumentów wy ższego szczebla powiatu my śliborskiego zgodno ści W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: zgodno ść racjonalne − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami z celami gospodarowanie W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: wy ższego zasobami geologicznymi − zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi szczebla W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: zgodno ść ochrona zasobów − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami z celami przyrodniczych W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: wy ższego − ochrona dziedzictwa przyrodniczego i zrównowa żone u żytkowanie zasobów przyrodniczych szczebla W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: zminimalizowanie − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami uci ąż liwego hałasu zgodno ść W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: i utrzymanie jak z celami − poprawa klimatu akustycznego poprzez obni żenie hałasu do poziomu obowi ązuj ących standardów najlepszej jako ści stanu wy ższego akustycznego W zakresie Programu ochrony środowiska przed hałasem dla województwa zachodniopomorskiego roku zgodno ść szczebla środowiska z celem: − utrzymanie nawierzchni w dobrym stanie technicznym / egzekwowanie dopuszczalnych pr ędko ści W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: zgodno ść ochrona mieszka ńców − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami z celami przed polami W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: wy ższego elektromagnetycznymi − ochrona przed polami elektromagnetycznymi szczebla W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: zgodno ść skuteczny rozwój − stworzenie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju oraz hierarchi ą sposobów z celami systemu gospodarki post ępowania z odpadami wy ższego odpadami W zakresie Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: szczebla − stworzenie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju i opartego na hierarchii sposobów post ępowania z odpadami komunalnymi W zakresie Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020 zgodno ść z celem: zgodno ść przeciwdziałanie − zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami z celami wyst ępowaniu W zakresie Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego zgodno ść z celem: wy ższego powa żnych awarii − minimalizacja skutków wyst ąpienia powa żnych awarii przemysłowych oraz ograniczenie ryzyka ich wyst ąpienia szczebla Źródło: opracowanie własne

122 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 49. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla lokalnego Cele projektu PO Ś dla powiatu Cele dokumentów wy ższego szczebla Ocena zgodno ści my śliborskiego poprawa standardów jako ści W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zgodno ść z celami powietrza poprzez stał ą redukcj ę − Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. wy ższego szczebla emisji pyłów, gazów − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: ochrona zasobów wód zgodno ść z celami − Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. powierzchniowych i podziemnych wy ższego szczebla − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zwi ększenie bezpiecze ństwa zgodno ść z celami − Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. powodziowego wy ższego szczebla − Wysoka jako ść życia mieszkańców powiatu. W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: rozbudowa systemu wodoci ągowo- zgodno ść z celami − Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. kanalizacyjnego wy ższego szczebla − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zgodno ść z celami ochrona gleb - Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. wy ższego szczebla racjonalne gospodarowanie W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zgodno ść z celami zasobami geologicznymi - Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. wy ższego szczebla W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zgodno ść z celami ochrona zasobów przyrodniczych − Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. wy ższego szczebla − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. zminimalizowanie uci ąż liwego hałasu W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zgodno ść z celami i utrzymanie jak najlepszej jako ści − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. wy ższego szczebla stanu akustycznego środowiska ochrona mieszka ńców przed polami W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zgodno ść z celami elektromagnetycznymi − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. wy ższego szczebla W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: skuteczny rozwój systemu zgodno ść z celami − Czyste i dobrze zagospodarowane środowisko przyrodnicze. gospodarki odpadami wy ższego szczebla − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. przeciwdziałanie wyst ępowaniu W zakresie Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego zgodno ść z celem: zgodno ść z celami powa żnych awarii − Wysoka jako ść życia mieszka ńców powiatu. wy ższego szczebla Źródło: opracowanie własne

123 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

4.5. SYNTETYCZNY OPIS REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

W celu przeanalizowania aktualno ści celów wyznaczonych w dot ąd obowi ązuj ącym programie ochrony środowiska oraz problemów środowiskowych na terenie powiatu my śliborskiego dokonano przegl ądu ostatniego raportu z wykonania programu ochrony środowiska dla powiatu i skupiono si ę głównie na roku 2013 13 . Zaproponowany harmonogram realizacyjny wynika z wniosków płyn ących z oceny realizacji dot ąd obowi ązuj ącego PO Ś. Jak wynika z analizy ostatniego raportu z realizacji programu ochrony środowiska wi ększo ść zada ń w nim zaplanowanych została zrealizowana, zarówno przez samorz ąd powiatowy, jak i wskazane samorz ądy gminne i inne podmioty gospodarcze. Przykładowo:

1. z zakresu ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA zrealizowano inwestycje zwi ązane z bie żą cą rozbudow ą sieci wodoci ągowej (w ka żdej gminie), a tak że sieci kanalizacyjnej (np. w gminie Barlinek, Boleszkowice, Nowogródek, a w gminie D ębno na obszarach le żą cych w granicach Natury 2000). Inwestycje były prowadzone albo przez jednostki samorz ądowe albo przez działaj ące w ich imieniu zakłady. Rozwijana była sie ć kanalizacyjna i deszczowa (np. rozdział kanalizacji ogólnospławnej w gminie My ślibórz), co ma znacz ący wpływ na długofalow ą popraw ę jako ści wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Potwierdzaj ą to przeprowadzone inwestycje. Wa żniejsz ą inwestycj ą była budowa oczyszczalni ścieków w Ró żańsku wraz z sieci ą kanalizacji sanitarnej. Rozwijano tak że system indywidualnego odbioru ścieków, np. poprzez dotacje z Gminy Dębno na przydomowe oczyszczalnie ścieków. Konieczne s ą jednak dalsze działania w zakresie oczyszczania odprowadzanych wód, gdy ż stan jako ści wód powierzchniowych nie uległ znacz ącej poprawie. W szczególno ści wyró żni ć w tym temacie nale ży działania podejmowane w ramach kanalizacji deszczowej, a konkretnie rozbudowy systemu urz ądze ń oczyszczaj ących ścieki opadowe i roztopowe, które nios ą ze sob ą cz ęsto du ży ładunek zanieczyszcze ń. Powiat w tym zakresie mo że podejmowa ć działania administracyjne poprzez wydawane pozwolenia wodnoprawne. Natomiast inwestycje le żą po stronie gestorów sieci. Ze wzgl ędu na notowane wska źniki zanieczyszcze ń wód w zakresie eutrofizacji konieczne s ą dalsze działania inwestycyjne i informacyjne na przykład dla rolników. Oprócz działa ń inwestycyjnych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej prowadzone były równie ż liczne działania dotycz ące melioracji i utrzymania urz ądze ń wodnych. 2. z zakresu POWIERZCHNIA ZIEMI – KOPALINY i GLEBY zaplanowane działania realizowano głównie w oparciu o działania wynikaj ące z zada ń własnych gmin, a tak że współprac ę z przedstawicielami ODRów w zakresie edukowania rolników oraz bie żą cą ochron ę powierzchni ziemi na poziomie opracowywanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Na poziomie gminnym okre ślane s ą zasady wykorzystania przestrzeni w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, co zabezpiecza cenne zasoby gleb przez zmian ą u żytkowania.

13 Zarz ąd Powiatu My śliborskiego jest obecnie na etapie sporz ądzania raportu za lata 2014-2015

124 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Wszelkie działania zwi ązane z rekultywacj ą gruntów prowadzone były przez główny podmiot gospodarczy prowadz ący eksploatacj ę kopalin, KRNiGZ D ębno . 3. z zakresu PRZYRODA zrealizowano wi ększo ść działa ń zwi ązanych z utrzymaniem lasów i terenów cennych pod wzgl ędem przyrodniczym. Utrzymanie zasobów le śnych było prowadzone w oparciu o działania nadle śnictw oraz Starosty. Konieczna jest jednak dalsza realizacja działa ń, celem ci ągłego zwi ększania poziomu lesisto ści obszaru. Ze wzgl ędu na bie żą ce opracowywanie planów ochrony dla obszarów chronionych konieczna jest współpraca przy ich tworzeniu oraz egzekucja zapisów. 4. z zakresu POWIETRZE ATMOSFERYCZNE / ENERGIA ODNAWIALNA najwa żniejszymi zrealizowanymi inwestycjami były praktycznie wszystkie zaplanowane termomodernizacje, wymiany instalacji, kotłów oraz wiele dodatkowych działa ń, takich jak ocieplenia budynków, remonty dachów na budynkach u żyteczno ści publicznej, dotacje dla mieszka ńców, zmiany w układach technologicznych podmiotów gospodarczych. Cel ten był tak że realizowany poprzez bie żą ce modernizacje ci ągów komunikacyjnych, które zapobiegaj ą wtórnemu pyleniu z dróg oraz wspomagany przez akcje ekologiczne i informowanie mieszka ńców. Działania jednostek przyczyniaj ą si ę do popularyzacji, a tym samym wzrostu ruchu rowerowego. Nast ąpił tak że wzrost długo ści czynnej sieci gazowej oraz centralnych systemów zaopatrywania w energi ę ciepln ą. Jednym z wa żniejszych działa ń, które na bie żą co jest podejmowane to ograniczanie emisji przemysłowej przez KRNiGZ D ębno. 5. z zakresu HAŁAS w trakcie realizacji są praktycznie wszystkie zaplanowane działania zwi ązane z budow ą, rozbudow ą, modernizacj ą dróg wszystkich kategorii. Wszelkie działania inwestycyjne, w poł ączeniu z lokalnym planowaniem przestrzennym na poziomie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego przyczyniają si ę do stopniowej realizacji wytycznych programu ochrony przed hałasem. Konieczna jest jednak dalsza realizacji działa ń ze wzgl ędu na notowane przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych. 6. najmniej inwestycji zaplanowanych było z zakresu PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE i były to w wi ększo ści zadania poza kompetencjami powiatu i gmin. Cel jest realizowany na bie żą co poprzez wła ściwe wprowadzanie zapisów zwi ązanych z ograniczeniem ekspozycji mieszka ńców na emisj ę pól elektromagnetycznych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. WIO Ś w swoich badaniach monitoringowych nie stwierdził w okresie sprawozdawczym przekrocze ń emisji tych pól. 7. z zakresu ODPADY na bie żą co s ą realizowane działania zwi ązane z gminnymi obowi ązkami zwi ązanymi z rozwojem systemu odbioru odpadów komunalnych i selektywnej zbiórki. W trakcie realizacji s ą jednak jeszcze działania dotycz ące rekultywacji zamkni ętych składowisk odpadów, realizowane przez podmioty zarządzaj ące tymi obiektami.

125 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 50. Efekty realizacji dotychczasowego PO Ś, bazuj ące na informacjach zawartych w ostatnim dwuletnim raporcie z wykonania PO Ś (za lata 2012-2013) Zakładany priorytet Podj ęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wska źnikiem Obszar interwencji – ochrona klimatu i jako ści powietrza - realizacja przez SEC inwestycji zwi ązanych z: modernizacj ą kotłów i rozbudow ą węzłów cieplnych, wymian ą sieci Efekty pozytywne: ciepłowniczej, nowymi przył ączami, modernizacj ą systemu - wzrost ilo ści zanieczyszcze ń zatrzymanych oczyszczania gazów, w urz ądzeniach do redukcji zanieczyszcze ń pyłowych, - termomodernizacje budynków (w trakcie, np. szpital w D ębnie, - wzrost ilo ści zanieczyszcze ń zatrzymanych POPRAWA JAKO ŚCI budynki spółdzielni mieszkaniowych w Barlinku, Zespół Szkół w urz ądzeniach do redukcji zanieczyszcze ń gazowych, POWIETRZA ORAZ Ponadgimnazjalnych w My śliborzu i Barlinku), - rozwój transportu rowerowego, WZROST - rozbudowa sieci gazowniczej, - wzrost długo ści sieci gazowej i ludno ści korzystaj ącej WYKORZYSTANIA - rozwój energii odnawialnej, np. farma wiatrowa w Dębnie, z sieci gazowej oraz ciepłowniczej, ENERGII Boleszkowicach, utrzymywanie MEW, zmiany w MPZP - zwi ększaj ąca si ę ilo ść energii produkowanej z OZE. Z ODNAWIALNYCH w Barlinku i Nowogródku Pomorskim pod farmy wiatrowe, ŹRÓDEŁ promocja OZE, Brak zmian lub post ępuj ąca presja: − - remonty i modernizacje dróg (w trakcie), utrzymuj ący si ę stan jako ści powietrza, − - budowa dróg rowerowych (w trakcie, np. w gminie D ębno), zwiększaj ąca si ę emisja zanieczyszcze ń do atmosfery, - modernizacje układów technologicznych przez podmioty − brak środków finansowych na dotacje dla mieszka ńców, gospodarcze, instalacje odpylaj ące, − brak nowych pojazdów transportu o niskiej emisji spalin. - rozwój sieci monitoringu powietrza w My śliborzu. Obszar interwencji – zagro żenia hałasem - opracowanie mapy akustycznej i programu ochrony środowiska przez hałasem, - podejmowane w ramach bie żą cych potrzeb zmiany Brak zmian lub post ępuj ąca presja: POPRAWA KLIMATU organizacyjne w ruchu kołowym (spowolnienie ruchu na drodze - zwi ększenie liczby pojazdów, AKUSTYCZNEGO wojewódzkiej w Barlinku), w gminie D ębno przewidziano - brak nowych obwodnic, POPRZEZ OBNI ŻENIE budow ę obwodnicy, rozpocz ęcie inwestycji w zakresie budowy - brak wyprowadzenia ruchu tranzytowego poza obszar NAT ĘŻ ENIA HAŁASU DO obwodnicy My śliborza, projekt obwodnicy Nowogródka głównych miejscowo ści, POZIOMU Pomorskiego, - notowane ci ągłe przekroczenia emisji hałasu na głównych OBOWI ĄZUJ ĄCYCH - lokowanie w ramach bie żą cych potrzeb elementów ci ągach komunikacyjnych w D ębnie, Barlinku STANDARDÓW infrastruktury ograniczaj ącej emisj ę hałasu, i My śliborzu. - opracowywane na bie żą co miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, - bie żą ce kontrole WIO Ś oraz decyzje wydawane przez Starost ę. Obszar interwencji – pola elektromagnetyczne OCHRONA PRZED - bie żą cy monitoring emisji przez operatorów i WIO Ś, Efekty pozytywne: POLAMI ELEKTRO- - lokalizacja stacji nadawczych poza terenami zabudowy - brak przekrocze ń poziomów emisji pól

126 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Zakładany priorytet Podj ęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wska źnikiem MAGNETYCZNYMI mieszkaniowej, np. w D ębnie. elektromagnetycznych.

Brak zmian lub post ępuj ąca presja: - brak bie żą cych pomiarów w tych samych punktach. Obszar interwencji – gospodarowanie wodami Efekty pozytywne: - utrzymywanie si ę zadowalaj ącego i dobrego stanu wód podziemnych, - rozwój systemu sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, - zmniejszenie ilo ści ładunków zawiesiny w ściekach - budowa oczyszczalni ścieków w Ró żańsku, przystosowanie komunalnych oraz brak ścieków przemysłowych oczyszczalni ścieków komunalnych w My śliborzu do funkcji wprowadzanych do gruntu, oczyszczalni gminnej, budowa obiektu w Barlinku, modernizacja - wzrost długo ści sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, OSI ĄGNI ĘCIE obiektu w Karsku i D ębnie, wzrost liczby przył ączy, wzrost procentu skanalizowania I UTRZYMANIE DOBREGO - dotacje dla mieszka ńców na przydomowe oczyszczalni ścieków, i zwodoci ągowania jednostki, zwi ększenie liczby ludno ści STANU WÓD - rozwój systemu kanalizacji deszczowej, budowa separatorów korzystaj ących z sieci wodno-kanalizacyjnej, POWIERZCHNIOWYCH w ci ągach dróg, - zwi ększenie przepustowo ści oczyszczalni ścieków ORAZ OCHRONA - bie żą ce prace modernizacyjne na urz ądzeniach wodnych przez z podwy ższonych stopniem usuwania biogenów. JAKO ŚCI WÓD spółki wodne, PODZIEMNYCH Brak zmian lub post ępuj ąca presja: - stabilizacja poziomu wody-jezioro Rokitno, - utrzymuj ący si ę zły stan wód powierzchniowych, - aktualizacja planu gospodarowania wodami na obszarze - wahaj ące si ę, bez mo żliwo ści oceny trendu, wska źniki dorzecza Odry, dotycz ące ładunków zanieczyszcze ń odprowadzanych - wyznaczanie terenów zalewowych w MPZP. w ściekach komunalnych (długofalowo wzrost BZT5, ChZT, azotu ogólnego i fosforu ogólnego), - wzrost ilo ści pobranej wody i ilo ści odprowadzonych ścieków. Obszar interwencji – zasoby geologiczne ZRÓWNOWA ŻONA - prowadzenie bie żą cego monitoringu nielegalnej eksploatacji Efekty pozytywne: GOSPODARKA kopalin, - zako ńczone rekultywacje gruntów.

ZASOBAMI - rekultywacja cz ęś ci zło ża Golin, rekultywacja gruntów w obr ębie Brak zmian lub post ępuj ąca presja: NATURALNYMI Karsko, Płonno, Chlewice, Kale ńsko. - post ępuj ąca presja na eksploatacj ę kopalin. Obszar interwencji – gleby OCHRONA GLEB PRZED - prowadzenie działa ń edukacyjnych dla rolników, Efekty pozytywne: NEGATYWNYM - opracowanie przez RZGW projektu planu wyst ępowania zjawisk - zako ńczone rekultywacje gruntów.

ODDZIAŁYWANIEM ORAZ suszy, jako podstawa do opracowania planu przeciwdziałania Brak zmian lub post ępuj ąca presja: REKULTYWACJA skutkom suszy w obszarze regionów wodnych Dolnej Odry - brak terenów zdegradowanych i zdewastowanych, TERENÓW i Przymorza Zachodniego oraz Uecker oraz planu - brak rekultywacji obszarów uznanych za zdegradowane,

127 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Zakładany priorytet Podj ęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wska źnikiem ZDEGRADOWANYCH przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Warty - obszary nara żone na zwi ązki azotu, (w trakcie), - niski stopie ń kwasowo ści gleb. - rekultywacja składowiska odpadów komunalnych przy ul. Dargomyskiej w D ębnie, - bie żą ce działania maj ące na celu odkwaszanie gleb. Obszar interwencji – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Efekty pozytywne: - prowadzono edukacj ę mieszka ńców, - zmniejszenie ilo ści zebranych zmieszanych odpadów - bie żą ca realizacji wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, komunalnych, - rozbudowa instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania - zwi ększenie ilo ści zebranych odpadów w sposób STWORZENIE SYSTEMU odpadów wraz z produkcj ą paliwa alternatywnego, o cz ęść selektywny, GOSPODARKI biologiczn ą stabilizacji odpadów, w ramach budowy zakładu - zmniejszenie si ę liczby nielegalnych wysypisk odpadów ODPADAMI, ZGODNEGO w m. Dalsze, (np. w gminie D ębno). Z ZASAD Ą - w trakcie realizacji dostosowywanie nowego systemu odbioru ZRÓWNOWA ŻONEGO odpadów komunalnych od mieszka ńców, Brak zmian lub tendencja negatywna: ROZWOJU - zakup pojemników do odbioru odpadów biodegradowalnych, - taka sama liczba czynnych składowisk odpadów, - prowadzono demonta ż i unieszkodliwiania wyrobów - brak rekultywacji czynnych składowisk odpadów, zawieraj ących azbest, - zwi ększenie si ę ilo ści gospodarczych odpadów - rekultywacja składowiska w Boleszkowicach. wytworzonych, - zmniejszenie si ę procentu odzysku odpadów. Obszar interwencji – zasoby przyrodnicze Efekty pozytywne: OCHRONA DZIEDZICTWA - prowadzenie bie żą cego utrzymanie lasów przez nadle śnictwa, - zwi ększenie lesisto ści, PRZYRODNICZEGO - realizowanie Krajowego programu zwi ększania lesisto ści, - wi ększa ilo ść zalesie ń, I ZRÓWNOWA ŻONE udzielanie dotacji na zalesienia przez ARiMR, - zwi ększenie liczby form ochrony przyrody.

UŻYTKOWANIE - prowadzenie działania edukacyjno-informacyjne, Brak zmian lub tendencja negatywna: ZASOBÓW - rozwój form ochrony przyrody (nowe użytki ekologiczne),\ - brak zmian składu gatunkowego lasów, PRZYRODNICZYCH - plany ochrony dla obszarów Natura 2000. - brak planów ochrony dla wszystkich obszarów chronionych (parki krajobrazowe). Obszar interwencji – zagro żenia powa żnymi awariami MINIMALIZACJA SKUTKÓW WYST ĄPIENIA - prowadzenie bie żą cych kontroli na terenie jednostki, POWA ŻNYCH AWARII - bie żą ca edukacja mieszka ńców w zakresie post ępowania Efekty pozytywne: PRZEMYSŁOWYCH ORAZ w sytuacjach kryzysowych, - brak zdarze ń maj ących cechy powa żnych awarii. OGRANICZENIE RYZYKA - wspieranie jednostek stra ży po żarnych. ICH WYST ĄPIENIA Źródło: opracowanie własne

128 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

W harmonogramie realizacyjnym zaplanowanych było wiele działa ń i inwestycji spoza kompetencji samego powiatu, nale żą cych do samorz ądów gminnych, ale tak że do innych jednostek, tj. nadle śnictw, eksploatatorów infrastruktury czy najwi ększych podmiotów gospodarczych. Program ochrony środowiska zakładał równie ż podejmowanie wielu działa ń organizacyjnych, administracyjnych, tak że w koordynacji z ró żnymi jednostkami działaj ącymi na terenie Powiatu. Były one realizowane w miar ę mo żliwo ści finansowych oraz kompetencyjnych samego samorz ądu. Wa żna jest kontynuacja wielu z tych działa ń, ale tylko w zakresie mo żliwo ści kompetencyjnych, finansowych i koordynacyjnych samorz ądu powiatowego. Samorz ąd powiatowy odpowiedzialny jest w szerokim zakresie za ustalanie zasad korzystania ze środowiska, tak wi ęc współpraca czy wytyczanie działa ń programowych dla innych jednostek jest wa żnym elementem niniejszego Programu. Wszystkie wskazane obszary interwencji oraz słabe strony i zagro żenia wynikaj ące z analizy SWOT powinny stanowi ć wytyczne dla dokumentów gminnych.

4.6. SYNTETYCZNY OPIS UWARUNKOWA Ń WEWN ĘTRZNYCH I ZEWN ĘTRZNYCH MAJ ĄCYCH WPŁYW NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

Uwarunkowania wewn ętrzne i zewn ętrzne maj ące wpływ na środowisko przyrodnicze jednostki zostały wyszczególnione w poszczególnych rozdziałach tematycznych niniejszego opracowania. Powiat posiada bardzo dobrze rozwini ętą sie ć wodoci ągow ą i niepełn ą sie ć kanalizacyjn ą, jak równie ż dobrze zorganizowany system gospodarki odpadami oparty o dwie regionalne instalacje, jedn ą na terenie samego powiatu, w m. Dalsze, drug ą w województwie lubuskim. Zurbanizowany krajobraz trzech najwi ększych miast powiatu: Dębna, My śliborza i Barlinka oraz licznych terenów eksploatacji surowców jest urozmaicony przez tereny le śne, tereny u żytkowane rolniczo oraz liczne zbiorniki wodne. Funkcjonowanie du żych zakładów przemysłowych, w tym zwi ązanych z eksploatacj ą kopalin na terenie powiatu to jedno z najwa żniejszych uwarunkowa ń wewn ętrznych wpływaj ących na stan środowiska. Na jako ść zasobów przyrodniczych, a tak że funkcjonowanie człowieka w tym środowisku wpływ maj ą tak że przebiegaj ące ci ągi komunikacyjne. Ze wzgl ędu na jako ść środowiska pozytywnym działaniem jest ci ągły rozwój sieci gazowniczej oraz w miejscu zag ęszczenia zabudowy, rozwój sieci ciepłowniczej. Pozytywnym uwarunkowaniem wewn ętrznym jest tak że rozwój odnawialnych źródeł energii oraz systemu ście żek rowerowych. Poło żenie powiatu na tle województwa, kraju i obszaru przygranicznego stanowi podstaw ę do rozwa żań na temat uwarunkowa ć zewn ętrznych jednostki. Poło żenie jednostki, w tym najwi ększych miasta, cz ęsto warunkuje ich stan środowiska oraz konieczno ść podejmowanych działa ń ekologicznych. Poło żenie komunikacyjne pomi ędzy Szczecinem, a Gorzowem Wlkp. oraz notowane tendencje urbanizacyjne wskazuj ą na post ępuj ącą presj ę w zakresie rozbudowy systemu infrastruktury komunikacyjnej. Uwzgl ędniaj ąc zmniejszaj ącą si ę ilo ść mieszka ńców jednostki nale ży mie ć jednak na uwadze ci ągły rozwój jednostki, a co z tym zwi ązane wła ściwe planowanie przestrzenne ograniczaj ące rozprzestrzenianie si ę zabudowy na terenach do

129 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 tego niewła ściwych, bliskich liniom energetycznym, drogom szybkiego ruchu, obszarom działalno ści gospodarczej, czy zagro żonym ruchom masowych lub podtopieniami. Dla standardów jako ści powietrza zagro żeniem dla jednostki mo że by ć niska emisja z zabudowy jednorodzinnej. Na jako ść wód notowanych w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie powiatu ma wpływ nie tyle sama działalno ść podmiotów działaj ących w granicach powiatu, ale równie ż wszystkich działa ń i presji (punktów odprowadzania ścieków, u żytkowania rolniczego) wyst ępuj ących wzdłu ż całej rzeki Odry, My śli oraz Płoni, co przekłada si ę na jako ść wód w tym rejonie. Niezaprzeczalnym jest tak że presja działa ń po stronie Niemiec na stan i jako ść środowiska w zakresie powietrza atmosferycznego czy zasobów wodnych po stronie powiatu my śliborskiego. Na tle uwarunkowa ń wewn ętrznych i zewn ętrznych warto wymieni ć najwa żniejsze problemy jednostki na polu kształtowania i ochrony środowiska. Przedstawiono je w kolejnej tabeli.

Tabela 51. Najwa żniejsze problemy powiatu my śliborskiego z perspektywy zapisów niniejszego dokumentu jako wskazania dla gminnych programów ochrony środowiska

Stan aktualny Cel poprawy Przekroczenia dopuszczalnych norm powietrza w zakresie st ężeń benzo( α)pirenu i pyłu PM 10 Brak przekrocze ń oraz PM 2,5, a tak że zwi ększone ilo ści NO 2 w strefie zachodniopomorskiej Mała liczba instalacji OZE Zwi ększenie udziału OZE Poprawa jako ści jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych, zmniejszenie ładunku Zły i umiarkowany stan wód powierzchniowych zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w tym zanieczyszcze ń komunalnych powoduj ących eutrofizacj ę Obj ęcie mo żliwie wszystkich mieszka ńców sieci ą Brak pełnego skanalizowania jednostek kanalizacji sanitarnej, tam gdzie znajduje to uzasadnienie ekonomiczne i ekologiczne Przewaga zmieszanych odpadów komunalnych Zwi ększenie udziału odpadów zbieranych w ogóle zebranych odpadów w sposób selektywny Wprowadzanie nowoczesnych rozwi ąza ń Du ży udział ruchu tranzytowego w organizacji ruchu, rozbudowa obwodnic Niewystarczaj ące ograniczenia przestrzenne Zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego i organizacyjne powoduj ące przekroczenia i ograniczenie liczby osób nara żonych na dopuszczalnych norm emisji hałasu wzdłu ż ponadnormatywn ą emisj ę hałasu głównych ci ągów komunikacyjnych Zagro żenia ze strony obiektów du żego ryzyka Bie żą cy monitoring podmiotów gospodarczych wyst ąpienia awarii Poprawa bezpiecze ństwa poprzez zakaz Wyst ępowanie obszarów predysponowanych do zabudowy na obszarach wyst ępowania ruchów wyst ępowania ruchów masowych masowych Znaczna presja na zagospodarowanie złó ż Bie żą ca rekultywacja gruntów kopalin poeksploatacyjnych Źródło: opracowanie własne

130 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

4.7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO

W celu wytyczenia najwa żniejszych kwestii dotycz ących działa ń programowych dla Powiatu My śliborskiego wynikaj ących z analizy stanu i zagro żeń środowiska jest okre ślenie obszarów interwencji dla jednostki, czyli obszarów nadal stwarzaj ących problemy. W oparciu o przeprowadzon ą analiz ę stanu środowiska i infrastruktury Powiatu, wskazano 10 obszarów interwencji, w ramach których wyznaczono 10 celów do realizacji. Cele b ędą realizowane poprzez kierunki interwencji i konkretne zadania według schematu:

OBSZAR INTERWENCJI

CEL EKOLOGICZNY

KIERUNEK INTERWENCJI

ZADANIA

131 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 52. Cele, kierunki interwencji i zadania przewidziane do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) brak środków mo żliwie wszystkie termomodernizacja budynków organy gmin, finansowych, brak liczba wykonanych termomodernizacji budynki publiczne, użyteczno ści publicznej i brak danych Starosta, SEC, SM, programów dotacyjnych, obiektów [szt.] komunalne, zbiorowego zbiorowego zamieszkania gminy skomplikowane zamieszkania procedury dotacyjne zmniejszenie liczby kotłownie ogółem [szt.] 53 brak środków kotłowni indywidualnych organy gmin, wymiana indywidualnych finansowych, brak liczba zlikwidowanych indywidualnych zwiększenie liczby wła ściciele źródeł ciepła w budynkach brak programów dotacyjnych, palenisk domowych / kotłowni zlikwidowanych kotłowni nieruchomo ści, jednorodzinnych mo żliwo ści skomplikowane zast ąpionych niskoemisyjnymi źródłami oraz wymiana na obiektów oszacowania procedury dotacyjne ciepła [szt.] niskoemisyjne źródła brak mo żliwo ści kontrola obowi ązków brak mo żliwości

emisji pyłów, gazów gazów pyłów, emisji administracyjnych, brak

ę mieszka ńców w zakresie liczba skontrolowanych nieruchomo ści okre ślenia warto ści brak danych organy gmin podstaw do użytkowania indywidualnych i podj ętych działa ń [szt.] docelowej, w ramach przeprowadzenia źródeł ciepła bie żą cych potrzeb kontroli redukcj

ą brak środków wsparcie osób fizycznych brak mo żliwo ści finansowych, brak ch ęci i prawnych w zakresie liczba udzielonych dotacji [szt.] brak danych okre ślenia warto ści organy gmin ci powietrza ci powietrza zmniejszenie współpracy, brak ś instalacji OZE docelowej emisji programów dotacyjnych zanieczyszcze ń sprzeda ż energii cieplnej w ci ągu roku 1. 180 471,0 zwi ększenie warto ści w zakresie ogółem [GJ] emisji w tym budynki mieszkalne [GJ] 135 426,0 zwi ększenie warto ści powierzchniowej w tym urz ędy i instytucje [GJ] 45 045,0 zwi ększenie warto ści długo ść sieci cieplnej przesyłowej [km] 25,2 zwi ększenie warto ści długo ść sieci cieplnej przył ączy do ci powietrza poprzez stał poprzez ci powietrza 18,3 zwi kszenie warto ci

ś ę ś budynków i innych obiektów [km] ochrona klimatu i jako i klimatu ochrona kubatura budynków ogrzewanych 3 2860,7 zwi ększenie warto ści rozbudowa systemu centralnie ogółem [m ] gazowniczego w tym budynki mieszkalne ogółem [m 3] 1397,5 zwi ększenie warto ści brak mo żliwo ści i ciepłowniczego w miejscach w tym budynki mieszkalne komunalne PSG, SEC przestrzennych 3 355,5 zwi ększenie warto ści gdzie jest to ekonomicznie [m ] i technicznych uzasadnione w tym budynki mieszkalne spółdzielni 3 887,8 zwi ększenie warto ści mieszkaniowych [m ] w tym budynki mieszkalne prywatne [m 3] 151,7 zwi ększenie warto ści długo ść czynnej sieci gazowej ogółem poprawa standardów jako standardów poprawa 309,835 zwi ększenie warto ści [km] długo ść czynnej sieci gazowej 115,858 zwi ększenie warto ści przesyłowej [km] długo ść czynnej sieci gazowej 193,977 zwi ększenie warto ści rozdzielczej [km]

132 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) czynne przył ącza gazowe do budynków 3 414 zwi ększenie warto ści mieszkalnych i niemieszkalnych [szt.] odbiorcy gazu [os.] 9 852 zwi ększenie warto ści odbiorcy gazu ogrzewaj ący mieszkania 3 414 zwi ększenie warto ści gazem [os.] zu życie gazu [m 3] 4 491,7 zwi ększenie warto ści zu życie gazu na ogrzewanie mieszka ń 3 106,7 zwi ększenie warto ści [m 3] 7 kontroli brak mo żliwo ści kontrola podmiotów opartych na brak mo żliwo ści administracyjnych, brak gospodarczych w zakresie liczba skontrolowanych podmiotów analizie bada ń Starosta, okre ślenia warto ści podstaw do zmniejszenie dotrzymywania zapisów i podj ętych działa ń [szt.] automonitorin- Marszałek, WIO Ś docelowej przeprowadzenia emisji decyzji administracyjnych gowych w roku kontroli zanieczyszcze ń 2014 w zakresie brak mo żliwo ści monitorowanie zgłaszanych emisji punktowej 18 brak mo żliwo ści administracyjnych, brak instalacji technologicznych, liczba zgłoszonych instalacji [szt.] (do ko ńca okre ślenia warto ści Starosta prawdziwo ści danych z których emisja nie wymaga 2014 r.) docelowej wskazywanych pozwolenia w zgłoszeniu brak mo żliwo ści zmniejszenie liczba przeprowadzonych modernizacji brak środków emisji brak danych okre ślenia warto ści finansowych, odległe bie żą ca modernizacja układu ci ągów komunikacyjnych zanieczyszcze ń docelowej zarz ądcy dróg w czasie terminy komunikacyjnego w zakresie drogi o nawierzchni twardej [km] 599,6 zwi ększenie wska źnika realizacji zało żonych emisji liniowej drogi o nawierzchni gruntowej [km] 586,1 zmniejszenie wska źnika inwestycji brak środków finansowych, zabezpieczenie przedłu żaj ące si ę przestrzenne procedury obszarów pod obj ęcie całej jednostki powierzchnia obj ęta miejscowymi opracowywania planów kątem miejscowymi planami 100 % powierzchni planami zagospodarowania brak danych organy gmin zagospodarowania zmniejszania zagospodarowania powiatu przestrzennego [ha] przestrzennego, brak emisji przestrzennego aktualnych studium zanieczyszcze ń uwarunkowa ń powietrza i kierunków zagospodarowania zminimal brak mo żliwo ści izowanie zmniejszenie budowa obwodnic brak mo żliwo ści administracyjnych, brak enia enia

ż uci ąż - emisji hałasu w miejscach gdzie jest to 2. długo ść wybudowanych obwodnic [km] 0 okre ślenia warto ści zarz ądcy dróg środków finansowych, liwego komuni- ekonomicznie i przestrzennie docelowej skomplikowana hałasem hałasem hałasu kacyjnego mo żliwe zagro własno ść gruntów i utrzy-

133 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) manie podejmowanie działa ń brak mo żliwo ści brak egzekwowania liczba przeprowadzonych zmian jak naj- organizacyjnych zwi ązanych brak danych okre ślenia warto ści zarz ądcy dróg przepisów przez organizacyjnych [szt.] lepszej z utrzymaniem ruchu docelowej użytkowników dróg jako ści brak mo żliwo ści stanu administracyjnych, brak akusty- środków finansowych, cznego brak mo żliwo ści organy gmin, przedłu żaj ące si ę zwi ększenie długo ści ście żek środo- długo ść ście żek rowerowych [km] 12,9 okre ślenia warto ści Starosta, zarz ądcy procedury wyznaczania rowerowych wiska docelowej dróg przebiegu tras, brak mo żliwo ści rozwoju ście żek w dogodnych miejscach brak mo żliwo ści przekroczenia kontrola w zakresie administracyjnych, brak wielko ść i miejsca notowanych na drogach w zale żności od Starosta, dopuszczalnych norm emisji środków, brak podstaw przekrocze ń hałasu [dB, opis] krajowych bie żą cych potrzeb Marszałek, WIO Ś hałasu komunikacyjnego do przeprowadzenia i wojewódzkich kontroli brak mo żliwo ści brak mo żliwo ści liczba skontrolowanych podmiotów zmniejszenie kontrola w zakresie brak danych okre ślenia warto ści administracyjnych, brak i podj ętych działa ń [szt.] Starosta, emisji hałasu dopuszczalnych norm emisji docelowej środków, brak podstaw Marszałek, WIO Ś przemysłowego hałasu przemysłowego ilo ść wydanych decyzji okre ślaj ących w zale żno ści od do przeprowadzenia obecnie 9 dopuszczalny poziom emisji hałasu [szt.] bie żą cych potrzeb kontroli brak środków finansowych, przedłu żaj ące si ę zabezpieczenie procedury przestrzenne obj ęcie całej jednostki powierzchnia obj ęta miejscowymi opracowywania planów obszarów pod miejscowymi planami 100 % powierzchni planami zagospodarowania brak danych organy gmin zagospodarowania kątem zagospodarowania powiatu przestrzennego [ha] przestrzennego, brak zmniejszania przestrzennego aktualnych studium emisji hałasu uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania brak mo żliwo ści liczba skontrolowanych podmiotów ochrona brak danych okre ślenia warto ści i podj ętych działa ń [szt.] brak mo żliwo ści miesz- monitoring emisji pól docelowej WIO Ś administracyjnych, brak pola ka ńców elektromagnetycznych wyniki pomiarów warto ści brak utrzymywanie si ę ograniczanie środków elektro przed promieniowania elektromagnetycznego przekrocze ń poni żej dopuszczalnej zagro żenia 3. mag- polami [V/m] normy 7 V/m normy polami elektro- netycz- elektro- brak mo żliwości magnetycznymi ne mag- kontrola zgłaszanych instalacji 64 brak mo żliwo ści administracyjnych, brak netycz- wytwarzaj ących pola liczba zgłoszonych instalacji [szt.] (do ko ńca 2014 okre ślenia warto ści Starosta, WIO Ś wskazywania nymi elektromagnetyczne u Starosty) docelowej prawdziwych danych w zgłoszeniach

134 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) brak środków finansowych, zabezpieczenie przedłu żaj ące si ę przestrzenne procedury obszarów pod obj ęcie całej jednostki powierzchnia obj ęta miejscowymi opracowywania planów kątem miejscowymi planami 100 % powierzchni planami zagospodarowania brak danych organy gmin zagospodarowania zmniejszania zagospodarowania powiatu przestrzennego [ha] przestrzennego, brak emisji pól przestrzennego aktualnych studium elektromagnetyc uwarunkowa ń znych i kierunków zagospodarowania wzrost długo ści i liczby ograniczenie zmodernizowanych ZMiUW, wła ściciele 100 % wszystkich zasi ęgu oraz (odbudowanych) urz ądze ń długo ść i liczba zmodernizowanych gruntów odnosz ący brak środków brak danych istniej ących urz ądze ń skutków melioracji wodnych urz ądze ń melioracji wodnych korzy ści finansowych melioracji wodnych powodzi szczegółowych z u.m.w.sz. i podstawowych brak środków stwa powodziowego powodziowego stwa

ń finansowych, przedłu żaj ące si ę zabezpieczenie obj ęcie całej jednostki procedury przestrzenne miejscowymi planami powierzchnia obj ęta miejscowymi opracowywania planów obszarów pod zagospodarowania 100 % powierzchni planami zagospodarowania brak danych organy gmin zagospodarowania kątem ochrony przestrzennego uwzgl ędniaj ąc powiatu przestrzennego [ha] przestrzennego, brak przeciw- mapy zagro żenia aktualnych studium powodziowej powodziowego 4. bezpiecze kszenie uwarunkowa ń i ę kierunków zwi zagospodarowania kontrola podmiotów 10 brak środków gospodarczych w zakresie brak mo żliwo ści WIO Ś, organy gospodarowanie wodami wodami gospodarowanie liczba skontrolowanych podmiotów (do ko ńca roku finansowych, brak dotrzymywania zapisów okre ślenia warto ści gmin, Starosta, i podj ętych działa ń [szt.] 2014 przez mo żliwo ści okre ślenia decyzji administracyjnych docelowej Marszałek Starost ę) sprawcy (pozwolenia na zrzut ścieków) zmniejszenie brak mo żliwo ści dopływu organy gmin, realizacja współpracy brak mo żliwo ści porozumienia zanieczyszcze ń poprawa jako ści wód w obszarze Starosta, ponadregionalnej w zakresie brak danych okre ślenia warto ści ponadregionalnego, do wód współpracy organizacje ochrony zasobów wodnych docelowej brak środków

i podziemnych i podziemnych pozarz ądowe finansowych powierzchniowych powierzchniowych

ochrona zasobów wód wód zasobów ochrona edukacja rolników w zakresie brak mo żliwo ści brak świadomo ści liczba przeprowadzonych akcji Ośrodki Doradztwa stosowania nawozów brak danych okre ślenia warto ści mieszka ńców, brak edukacyjnych [szt.] Rolniczego sztucznych docelowej środków finansowych

135 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) kontrola podmiotów brak mo żliwo ści 6 gospodarczych w zakresie brak mo żliwo ści administracyjnych, brak liczba skontrolowanych podmiotów (do ko ńca roku RZGW, Starosta, dotrzymywania zapisów okre ślenia warto ści podstaw do i podj ętych działa ń [szt.] 2014 przez Marszałek decyzji administracyjnych docelowej przeprowadzenia Starost ę) (pozwolenia na pobór wód) kontroli

długo ść sieci wodoci ągowej [km] 616,1 zwi ększenie wska źnika

liczba gospodarstw zwodoci ągowanych 8 523 zwi ększenie wska źnika rozbudowa sieci [szt.] zarz ądcy brak środków racjonalne wodoci ągowej infrastruktury finansowych zu życie liczba osób korzystaj ących z sieci [osób] 65 996 zwi ększenie wska źnika zasobów wód procent zwodoci ągowania [%] 97,9 zwi ększenie wska źnika

niewystarczaj ąca wody na potrzeby gospodarki narodowej 7 521,8 zmniejszenie wska źnika świadomo ść i ludno ści [dam 3] zarz ądcy zmniejszenie zu życia wody na ekologiczna cz ęś ci infrastruktury, cele komunalne mieszka ńców, podmioty i przemysłowe wodochłonne zu życie wody na potrzeby przemysłu gospodarcze 3 312,0 zmniejszenie wska źnika technologie [dam ] przemysłowe

poprawa stanu kontrola w zakresie brak funduszy na powiatowa jako ści wody dotrzymywania zapisów ilo ść wykazanych narusze ń (szt. opis) brak brak narusze ń inwestycje inspekcja sanitarna w kąpieliskach decyzji administracyjnych w infrastruktur ę długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej [km] 218,3 zwi ększenie wska źnika liczba przył ączy prowadz ące do niewystarczaj ąca ilo ść środków finansowych, rozbudowa sieci kanalizacji budynków mieszkalnych i zbiorowego 4 708 zwi ększenie wska źnika zarz ądcy ciekowa ciekowa brak uzasadnienia ś zmniejszenie sanitarnej zamieszkania [szt.] infrastruktury ekonomicznego i dopływu liczba osób korzystaj ących z sieci [osób] 50 896 zwi ększenie wska źnika gowo- technicznego 5. ą zanieczyszcze ń procent skanalizowania [%] 75,5 zwi ększenie wska źnika komunalnych do wód brak środków wodoci

kanalizacyjnego kanalizacyjnego rozbudowa sieci kanalizacji długo ść wybudowanej sieci kanalizacji zarz ądcy dróg, finansowych, brak

rozbudowa systemu systemu rozbudowa deszczowej i urz ądze ń deszczowej i zamontowanych urz ądze ń brak danych zwi ększenie wska źnika podmioty uregulowania stanu oczyszczaj ących [km / szt.] gospodarcze prawnego sieci gospodarka wodno- gospodarka kanalizacji deszczowej

136 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) brak bie żą cych działa ń po stronie samorz ądów gminnych, brak środków likwidacja zbiorników organy gmin, finansowych, brak liczba podj ętych kontroli i zlikwidowanych bezodpływowych i kontrola 2 788 zwi ększenie wska źnika wła ściciele koordynacji systemu zbiorników [szt.] mieszka ńców nieruchomo ści rozwoju kanalizacji i rozbudowy systemów indywidualnego odbioru ścieków brak środków likwidacja sieci wodoci ągowej wymiana zarz ądcy finansowych, z materiałów cementowo- długo ść zlikwidowanej sieci [km] brak danych 100 % infrastruktury infrastruktury pozostawianie w gruncie azbestowych sieci poprawa stanu kontrola podmiotów brak środków jako ści brak przekrocze ń gospodarczych w zakresie liczba podj ętych kontroli i podj ętych powiatowa finansowych, brak ujmowanej wody brak danych dopuszczalnych dotrzymywania zapisów działa ń naprawczych inspekcja sanitarna mo żliwo ści modernizacji, do zaopatrzenia wska źników decyzji administracyjnych czynniki zewn ętrzne ludno ści kontrola podmiotów Starosta, brak mo żliwo ści 0 gospodarczych w zakresie brak możliwo ści Marszałek, Minister administracyjnych, brak ograniczanie liczba skontrolowanych podmiotów (w zakresie dotrzymywania zapisów okre ślenia warto ści Środowiska, podstaw do presji na i podj ętych działa ń [szt.] kompetencji decyzji administracyjnych, w docelowej Okr ęgowy Urz ąd przeprowadzenia wykorzystanie Starosty) tym rekultywacji gruntów Górniczy kontroli zasobów rachunek ekonomiczny powierzchni zmniejszenie wydobycia ilo ść wydobytych surowców: 696,53 mln m 3 Starosta, inwestora, ci ągłe ziemi zmniejszenie wska źnika surowców mineralnych mln m 3 + tys. Mg 186,09 tys. Mg Marszałek zapotrzebowanie na surowce nieodnawialne brak środków 6. finansowych, zabezpieczenie przedłu żaj ące si ę

geologicznymi geologicznymi przestrzenne obj ęcie całej jednostki procedury

zasoby geologiczne geologiczne zasoby obszarów pod miejscowymi planami powierzchnia obj ęta miejscowymi opracowywania planów 100 % powierzchni organy gmin, kątem ochrony zagospodarowania planami zagospodarowania brak danych zagospodarowania powiatu Starosta zasobów przestrzennego uwzgl ędniaj ąc przestrzennego [ha] przestrzennego, brak powierzchni zło ża kopalin aktualnych studium racjonalne gospodarowanie zasobami zasobami gospodarowanie racjonalne ziemi uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania ochrona brak środków wykonanie rejestru osuwisk i zasobów gleb finansowych, brak obszarów nara żonych na 7. przed wykonanie rejestru brak posiadanie rejestru Starosta szczegółowych bada ń

gleb gleb wyst ępowanie ruchów gleby gleby degradacj ą geologicznych i ochrona ochrona masowych mechaniczn ą gruntowych

137 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) rekultywacja obszarów zarz ądzaj ący zmniejszenie obecnej powierzchni długotrwała eksploatacja zdegradowanych przez 78,0 całkowita rekultywacja składowiskami składowisk odpadów [ha] obiektów składowanie odpadów odpadów długi okres realizacji rekultywacji i brak efektów etapu podmioty biologicznego, rekultywacja obszarów gospodarcze, zró żnicowane formy powierzchnia zrekultywowanych zdegradowanych przez 55,9143 100 % wła ściciele własno ści gruntów obszarów [ha] eksploatacj ę surowców nieruchomo ści, zdegradowanych Starosta utrudniaj ące skuteczne prowadzenie działa ń, niewystarczaj ąca ilo ść środków finansowych edukacja rolników w zakresie brak mo żliwo ści liczba przeprowadzonych akcji Ośrodki Doradztwa brak środków stosowania nawozów brak danych okre ślenia warto ści edukacyjnych [szt.] Rolniczego finansowych sztucznych docelowej ochrona brak mo żliwo ści udzielanie dotacji dla rolników liczba udzielonych dotacji brak środków zasobów gleb brak danych okre ślenia warto ści organy gmin na badania jako ści gleb i przeprowadzonych bada ń [szt.] finansowych przed docelowej degradacj ą brak środków fizyko- finansowych, brak brak mo żliwo ści chemiczn ą odbudowa urz ądze ń melioracji liczba odbudowanych urz ądze ń świadomo ści potrzeby brak danych okre ślenia warto ści wła ściciele gruntów szczegółowych melioracji szczegółowej [szt.] odbudowy, rozproszona docelowej odpowiedzialno ść za realizacj ę działa ń brak środków kontynuacja działa ń brak mo żliwo ści liczba przeprowadzonych akcji organy gmin, finansowych, brak w zakresie potrzeb segregacji brak danych okre ślenia warto ści edukacyjnych [szt.] RIPOK świadomo ści odpadów komunalnych docelowej poprawa mieszka ńców świadomo ści 8. ekologicznej wśród kontynuacja działa ń brak mo żliwo ści odpadów odpadów brak mo żliwo ści mieszka ńców administracyjnych i kontroli liczba skontrolowanych nieruchomo ści administracyjnych, brak brak danych okre ślenia warto ści organy gmin w zakresie prawidłowego i podj ętych działa ń [szt.] mo żliwo ści dotarcia do docelowej gospodarki odpadami odpadami gospodarki gospodarka odpadami odpadami gospodarka gospodarowania odpadami nieruchomo ści skuteczny rozwój systemu systemu rozwój skuteczny i zapobieganie powstawaniu powstawaniu i zapobieganie

138 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) brak wystarczaj ących środków pochodz ących dostosowanie weryfikacja systemu z opłaty za systemów liczba podj ętych zmian systemowych - brak mo żliwo ści gminnego zbierania odpadów zagospodarowanie gospodarowania zaktualizowanych aktów prawa brak danych okre ślenia warto ści organy gmin komunalnych do faktycznych odpadów, brak odpadami miejscowego [szt.] docelowej potrzeb mo żliwo ści odbioru komunalnymi odpadów od wszystkich nieruchomo ści ilo ść zdemontowanego brak środków brak danych 100 % i unieszkodliwionego azbestu [Mg] finansowych, brak świadomo ści mieszka ńców kontynuacja działa ń organy gmin, o szkodliwo ści azbestu, zwi ązanych Starosta, brak pewno ści z unieszkodliwianiem brak mo żliwo ści liczba zgłoszonych prac budowlanych wła ściciele uzyskania dotacji na wyrobów zawieraj ących brak danych okre ślenia warto ści intensyfikacja [szt.] nieruchomo ści działania zwi ązane azbest docelowej działa ń z usuwaniem wyrobów, zwi ązanych brak mo żliwo ści z unieszkodliwia uzyskania dotacji na niem odpadów nowe pokrycie dachowe poza- brak mo żliwo ści liczba skontrolowanych podmiotów brak mo żliwo ści komunalnych brak danych okre ślenia warto ści i podj ętych działa ń [szt.] administracyjnych, brak docelowej kontrola podmiotów podstaw do brak warto ści docelowej gospodarczych w zakresie ilo ść wytworzonych odpadów Starosta, przeprowadzenia 339 211,53 (wskazane zmniejszenie dotrzymywania zapisów gospodarczych [mln Mg] Marszałek, WIO Ś kontroli, wska źnika) decyzji administracyjnych niekontrolowane brak warto ści docelowej ilo ść odzyskanych odpadów zwi ększanie ilo ści 324 517,31 (wskazane zwi ększenie gospodarczych [%] odpadów wska źnika) zwi ększenie powierzchni obszarowych utrzymanie wska źnika brak środków ochrona 51 659,86 form ochrony przyrody [ha] lub zwi ększenie finansowych, brak ch ęci obszarów organy gmin, rozbudowy obszarów, i gatunków rozbudowa terenów czynnych organy powołuj ące 9. brak mo żliwo ści cennych pod biologicznie zwi ększenie liczba punktowych form utrzymanie wska źnika formy ochrony zasoby zasoby

niczych niczych 424 realizacji działa ń ze ochrona ochrona przyrod- zasobów zasobów wzgl ędem ochrony przyrody lub zwi ększenie przyrody

przyrodnicze przyrodnicze wzgl ędu na własno ść przyrodniczym gruntów

139 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) brak środków finansowych, brak ch ęci rozbudowy obszarów, brak mo żliwo ści organy gmin, przeci ągaj ące si ę rozbudowa infrastruktury liczba wybudowanej infrastruktury [opis] brak danych okre ślenia warto ści podmioty procedury na terenach rekreacyjnej docelowej gospodarcze obszarów chronionych, brak mo żliwo ści realizacji zało żenia na terenach chronionych aktualizacja inwentaryzacji brak aktualnych organy gmin, brak środków przyrodniczej dla ka żdej wykonanie inwentaryzacji aktualna inwentaryzacja inwentaryzacji RDO Ś finansowych jednostki brak środków finansowych, przedłu żaj ące si ę wykonanie planów ochrony procedury sporz ądzania liczba obowi ązuj ących planów ochrony RDO Ś, organy dla obszarów obj ętych 11 15 dokumentów, brak [szt.] gmin formami ochrony przyrody weryfikacji stopnia wdra żania zało żeń, brak znajomo ści zało żeń dokumentów 141 Marszałek, brak mo żliwo ści ograniczenie do minimum (do ko ńca roku Starosta, organy administracyjnych, brak liczba wydanych zezwole ń [szt.] minimalizacja wycinki drzew 2014 przez gmin, konserwator podstaw do wydania Starost ę) zabytków negatywnej decyzji kontrola zało żeń planu brak notowanych Nadle śnictwa, brak mo żliwo ści liczba podejmowanych działa ń [szt., opis] brak danych urz ądzania lasu nieprawidłowo ści RDLP administracyjnych zmniejszenie liczby brak mo żliwo ści liczba po żarów [szt., powierzchnia] brak danych 0 stra ż po żarna notowanych po żarów ograniczenia po żarów kontynuacja działa ń brak mo żliwo ści brak środków ochrona zwi ązanych z utrzymaniem liczba podejmowanych działa ń [szt., opis] brak danych okre ślenia warto ści finansowych, zasobów i ochron ą lasów docelowej wieloczynnikowe le śnych przed zagro żenia ze strony ich nadmiernym wska źnik lesisto ści [%] 41,9 zwi ększenie wska źnika zagro żeń biotycznych Starosta, RDLP, użytkowaniem i abiotycznych, 49 528,48 nadle śnictwa, i szkodnikami powierzchnia lasów (w tym publicznych nara żenie zasobów (48 884,37 / zwi ększenie wska źnika wła ściciele lasów zwi ększenie lesisto ści powiatu i prywatnych) [ha] le śnych na czynniki 644,11) meteorologiczne (susze, powierzchnia gruntów zalesionych 7,86 opady nawalne, silne zwi ększenie wska źnika (w tym publicznych i prywatnych) [ha] (7,86 / 0,0) wiatry) i biologiczne (choroby, szkodniki)

140 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

wska źnik obszar kierunek warto ść podmiot Lp. inter- cel zadania ryzyka realizacji interwencji nazwa bazowa warto ść docelowa odpowiedzialny wencji (rok 2014) kontrole zakładów mog ących brak mo żliwo ści Starosta, brak mo żliwo ści liczba skontrolowanych podmiotów zminimalizo- mie ć negatywny wpływ na brak danych okre ślenia warto ści Marszałek, stra ż administracyjnych, brak i podj ętych działa ń [szt.] wanie stan środowiska docelowej po żarna WIO Ś, podstaw do mo żliwości i bezpiecze ństwa zakłady przeprowadzenia liczba zgłosze ń awarii [szt.] 0 utrzymanie wska źnika wyst ąpienia mieszka ńców przemysłowe kontroli zagro- przeciw- powa żnych brak mo żliwo ści bie żą cy monitoring ruroci ągów długo ść skontrolowanego gazoci ągu [km, Gaz System S.A. nieuchwycenie miejsc żenia działanie awarii brak danych okre ślenia warto ści powa ż- wyst ę- przesyłowych opis nieprawidłowo ści] w Warszawie uszkodzenia gazoci ągu 10. docelowej nymi powaniu brak mo żliwo ści awaria powa żny kontynuacja dofinansowania liczba dotowanych jednostek zakres organy gmin, brak środków brak danych okre ślenia warto ści mi ch awarii Stra ży Po żarnej pomocy [szt., opis] Starosta finansowych zwi ększenie docelowej wsparcia dla współdziałanie w zakresie jednostek stra ży brak mo żliwo ści doskonalenia systemu organy gmin, brak środków po żarnej liczba podejmowanych działa ń [szt., opis] brak danych okre ślenia warto ści zarz ądzania kryzysowego Starosta finansowych docelowej i edukacji mieszka ńców Źródło: opracowanie własne

141 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Zadania własne Powiatu to przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji samorz ądu. Natomiast zadania koordynowane to pozostałe zadania zwi ązane z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które s ą finansowane ze środków gmin, przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, b ądź instytucji działaj ących na terenie regionu, a które Powiat b ędzie cz ęś ciowo finansował, kontrolował, b ądź monitorował. Proces zarz ądzania środowiskiem w postaci planowania konkretnych inwestycji niew ątpliwie spoczywa głównie na władzach samorz ądowych. Władze Powiatu pełni ą w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedn ą z wa żniejszych jest funkcja regulacyjna, na któr ą składaj ą si ę akty prawa lokalnego – uchwały oraz decyzje administracyjne zwi ązane odpowiednio z okre ślonymi obszarami zagadnie ń środowiskowych. Władze pełni ą równie ż funkcje wykonawcze i kontrolne. Po żą dane jest, aby władze Powiatu pełniły równie ż funkcje wspieraj ące dla podmiotów zaanga żowanych w rozwój obszaru oraz funkcje kreuj ące działania ukierunkowane na popraw ę środowiska przyrodniczego.

142 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

V. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Wyznaczone cele ekologiczne, a w ich ramach działania, jakie nale ży podj ąć w zakresie ochrony środowiska na terenie Powiatu My śliborskiego, stanowi ą podstaw ę dla realizacji konkretnych inwestycji i przedsi ęwzi ęć na przestrzeni kilkunastu lat. Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na tym terenie.

Tabela 53. Harmonogram realizacji zada ń własnych przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania obszar podmiot odpowiedzialny szacunkowe koszty lp. zadania źródła finansowania interwencji (wraz z jednostkami współodpowiedzialnymi) realizacji bud żet jednostki ( środki termomodernizacja budynków Starosta - w odniesieniu do budynków powiatowych brak szczegółowych własne) + WFO ŚiGW + użyteczno ści publicznej i zbiorowego (organy gmin, SEC, SM) danych kosztowych NFO ŚiGW + PO Ii Ś + inne zamieszkania programy kontrola podmiotów gospodarczych Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych w zakresie dotrzymywania zapisów koszty administracyjne ochrona klimatu (Marszałek, WIO Ś) danych kosztowych decyzji administracyjnych 1. i jako ści monitorowanie zgłaszanych instalacji powietrza brak szczegółowych technologicznych, z których emisja nie Starosta koszty administracyjne danych kosztowych wymaga pozwolenia bud żet jednostki ( środki bie żą ca modernizacja układu brak szczegółowych własne) + WFO ŚiGW + zarz ądcy dróg komunikacyjnego danych kosztowych NFO ŚiGW + PO Ii Ś + inne programy bud żet jednostki ( środki budowa obwodnic w miejscach gdzie jest brak szczegółowych własne) + WFO ŚiGW + zarządcy dróg to ekonomicznie i przestrzennie mo żliwe danych kosztowych NFO ŚiGW + PO Ii Ś + inne programy podejmowanie działa ń organizacyjnych brak szczegółowych zarz ądcy dróg koszty administracyjne zagro żenia zwi ązanych z utrzymaniem ruchu danych kosztowych 2. hałasem bud żet jednostki ( środki zwi ększenie długo ści ście żek Starosta (w zakresie dróg powiatowych) brak szczegółowych własne) + WFO ŚiGW + rowerowych (organy gmin, zarz ądcy dróg) danych kosztowych NFO ŚiGW + PO Ii Ś + inne programy kontrola w zakresie dopuszczalnych Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych koszty administracyjne norm emisji hałasu komunikacyjnego (Marszałek, WIO Ś) danych kosztowych

143 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

obszar podmiot odpowiedzialny szacunkowe koszty lp. zadania źródła finansowania interwencji (wraz z jednostkami współodpowiedzialnymi) realizacji kontrola w zakresie dopuszczalnych Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych koszty administracyjne norm emisji hałasu przemysłowego (Marszałek, WIO Ś) danych kosztowych kontrola zgłaszanych instalacji pola elektro- brak szczegółowych 3. wytwarzaj ących pola Starosta, WIO Ś koszty administracyjne magnetyczne danych kosztowych elektromagnetyczne kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania zapisów Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych koszty administracyjne decyzji administracyjnych (pozwolenia na (RZGW, Marszałek, organy gmin, WIO Ś) danych kosztowych zrzut ścieków) gospodarowanie realizacja współpracy ponadregionalnej Starosta (w zakresie koordynacji) brak szczegółowych 4. koszty administracyjne wodami w zakresie ochrony zasobów wodnych organy gmin danych kosztowych kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania zapisów Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych koszty administracyjne decyzji administracyjnych (pozwolenia na (Marszałek) danych kosztowych pobór wód) gospodarka rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej zarz ądcy dróg brak szczegółowych 5. środki własne wodno-ściekowa i separatorów (podmioty gospodarcze) danych kosztowych kontrola podmiotów gospodarczych Starosta (w zakresie kompetencji) w zakresie dotrzymywania zapisów brak szczegółowych (Marszałek, Minister Środowiska, Okr ęgowy Urz ąd koszty administracyjne decyzji administracyjnych, w tym danych kosztowych Górniczy) zasoby rekultywacji gruntów 6. geologiczne obj ęcie całej jednostki miejscowymi planami zagospodarowania Starosta (w ramach opiniowania) brak szczegółowych koszty administracyjne przestrzennego uwzgl ędniaj ąc zło ża (organy gmin) danych kosztowych kopalin wykonanie rejestru wykonanie rejestru osuwisk i obszarów nara żonych na Starosta 70 000,00 środki własne 7. gleby wyst ępowanie ruchów masowych rekultywacja obszarów zdegradowanych Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych koszty administracyjne / przez eksploatacj ę surowców (podmioty gospodarcze, wła ściciele nieruchomo ści) danych kosztowych środki własne kontynuacja działa ń zwi ązanych gospodarka Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych koszty administracyjne / z unieszkodliwianiem wyrobów odpadami (organy gmin, wła ściciele nieruchomo ści) danych kosztowych środki własne zawieraj ących azbest 8. i zapobieganie kontrola podmiotów gospodarczych powstawaniu Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych w zakresie dotrzymywania zapisów koszty administracyjne odpadów (Marszałek, WIO Ś) danych kosztowych decyzji administracyjnych

144 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

obszar podmiot odpowiedzialny szacunkowe koszty lp. zadania źródła finansowania interwencji (wraz z jednostkami współodpowiedzialnymi) realizacji kontynuacja działa ń zwi ązanych brak szczegółowych koszty administracyjne / zasoby z utrzymaniem i ochron ą lasów Starosta (w zakresie kompetencji) danych kosztowych środki własne 9. przyrodnicze (RDLP, wła ściciele lasów) brak szczegółowych koszty administracyjne / zwi ększenie lesisto ści powiatu danych kosztowych środki własne kontrole zakładów mog ących mie ć Starosta (w zakresie kompetencji) brak szczegółowych negatywny wpływ na stan środowiska (Marszałek, stra ż po żarna WIO Ś, zakłady koszty administracyjne danych kosztowych i bezpiecze ństwa mieszka ńców przemysłowe) zagro żenia kontynuacja dofinansowania Stra ży Starosta brak szczegółowych 10. powa żnymi środki własne Po żarnej (organy gmin) danych kosztowych awariami współdziałanie w zakresie doskonalenia Starosta brak szczegółowych koszty administracyjne, środki systemu zarz ądzania kryzysowego (organy gmin) danych kosztowych własne i edukacji mieszka ńców Źródło: opracowanie własne

Tabela 54. Harmonogram realizacji zada ń koordynowanych (monitorowanych) przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania szacunkowe koszty lp. obszar interwencji zadania podmiot odpowiedzialny źródła finansowania realizacji środki własne, WFO ŚiGW, wymiana indywidualnych źródeł ciepła brak szczegółowych organy gmin, wła ściciele nieruchomo ści, obiektów NFO ŚiGW, POIi Ś + inne w budynkach jednorodzinnych danych kosztowych programy bud żet jednostki ( środki wsparcie osób fizycznych i prawnych brak szczegółowych własne) + WFO ŚiGW + organy gmin, SEC w zakresie instalacji OZE danych kosztowych NFO ŚiGW + PO Ii Ś + inne programy ochrona klimatu kontrola obowi ązków mieszka ńców 1. i jako ści koszty w zakresie u żytkowania organy gmin koszty administracyjne powietrza administracyjne indywidualnych źródeł ciepła rozbudowa systemu gazowniczego środki własne, WFO ŚiGW, brak szczegółowych i ciepłowniczego w miejscach gdzie PSG, SEC NFO ŚiGW, POIi Ś + inne danych kosztowych jest to ekonomicznie uzasadnione programy obj ęcie całej jednostki miejscowymi brak szczegółowych planami zagospodarowania organy gmin koszty administracyjne danych kosztowych przestrzennego

145 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

szacunkowe koszty lp. obszar interwencji zadania podmiot odpowiedzialny źródła finansowania realizacji obj ęcie całej jednostki miejscowymi brak szczegółowych 2. hałas planami zagospodarowania organy gmin koszty administracyjne danych kosztowych przestrzennego monitoring emisji pól brak szczegółowych WIO Ś koszty administracyjne elektromagnetycznych danych kosztowych pole elektro- 3. obj ęcie całej jednostki miejscowymi magnetyczne brak szczegółowych planami zagospodarowania organy gmin koszty administracyjne danych kosztowych przestrzennego edukacja rolników w zakresie brak szczegółowych Ośrodki Doradztwa Rolniczego środki własne stosowania nawozów sztucznych danych kosztowych obj ęcie całej jednostki miejscowymi planami zagospodarowania brak szczegółowych organy gmin koszty administracyjne przestrzennego uwzgl ędniaj ąc mapy danych kosztowych zagro żenia powodziowego środki własne, WFO ŚiGW, brak szczegółowych rozbudowa sieci wodoci ągowej zarz ądcy infrastruktury NFO ŚiGW, POIi Ś, PROW, gospodarowanie danych kosztowych 4. RPO wodami zmniejszenie zu życia wody na cele brak szczegółowych środki własne, środki zarz ądcy infrastruktury, podmioty gospodarcze komunalne i przemysłowe danych kosztowych zewn ętrzne wzrost długo ści liczby koszty administracyjne, środki zmodernizowanych (odbudowanych) ZMiUW, wła ściciele gruntów odnosz ący korzy ści brak szczegółowych wojewody, środki własne urz ądze ń melioracji wodnych z u.m.w.sz. danych kosztowych wła ścicieli gruntów szczegółowych i podstawowych poprawa stanu jako ści wody kontrola w zakresie dotrzymywania zapisów decyzji brak szczegółowych koszty administracyjne w kąpieliskach administracyjnych danych kosztowych środki własne, WFO ŚiGW, brak szczegółowych rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej zarz ądcy infrastruktury NFO ŚiGW, POIi Ś, PROW, danych kosztowych RPO likwidacja zbiorników bezodpływowych brak szczegółowych koszty administracyjne / gospodarka organy gmin, wła ściciele nieruchomo ści 5. i kontrola mieszka ńców danych kosztowych środki własne wodno-ściekowa likwidacja sieci wodoci ągowej brak szczegółowych zarz ądcy infrastruktury środki własne z materiałów cementowo-azbestowych danych kosztowych kontrola w zakresie dotrzymywania kontrola w zakresie dotrzymywania zapisów decyzji brak szczegółowych koszty administracyjne zapisów decyzji administracyjnych administracyjnych danych kosztowych

146 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

szacunkowe koszty lp. obszar interwencji zadania podmiot odpowiedzialny źródła finansowania realizacji rekultywacja obszarów brak szczegółowych zdegradowanych przez składowanie zarz ądzaj ący składowiskami odpadów środki własne danych kosztowych odpadów edukacja rolników w zakresie brak szczegółowych Ośrodki Doradztwa Rolniczego środki własne 6. gleby stosowania nawozów sztucznych danych kosztowych udzielanie dotacji dla rolników na brak szczegółowych organy gmin środki własne badania jako ści gleb danych kosztowych odbudowa urz ądze ń melioracji brak szczegółowych wła ściciele gruntów środki własne szczegółowych danych kosztowych kontynuacja działa ń w zakresie potrzeb brak szczegółowych organy gmin, RIPOK środki własne, WFO ŚiGW segregacji odpadów komunalnych danych kosztowych gospodarka kontynuacja działa ń administracyjnych odpadami brak szczegółowych i kontroli w zakresie prawidłowego organy gmin środki własne 7. i zapobieganie danych kosztowych gospodarowania odpadami powstawaniu weryfikacja systemu gminnego odpadów brak szczegółowych zbierania odpadów komunalnych do organy gmin środki własne danych kosztowych faktycznych potrzeb rozbudowa terenów czynnych organy gmin, organy powołuj ące formy ochrony brak szczegółowych środki własne biologicznie przyrody danych kosztowych brak szczegółowych środki własne, środki rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej organy gmin, podmioty gospodarcze danych kosztowych zewn ętrzne wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej brak szczegółowych zasoby organy gmin, RDO Ś środki własne 8. dla ka żdej jednostki danych kosztowych przyrodnicze zmniejszenie ilo ści notowanych brak szczegółowych stra ż po żarna środki własne po żarów danych kosztowych wykonanie planów ochrony dla brak szczegółowych obszarów obj ętych formami ochrony RDO Ś, organy gmin koszty administracyjne danych kosztowych przyrody zagro żenia bie żą cy monitoring gazoci ągu brak szczegółowych 9. powa żnymi Gaz System S.A. w Warszawie środki własne przesyłowego danych kosztowych awariami zasoby zmniejszenie wydobycia surowców brak szczegółowych 10. użytkownicy złó ż środki własne geologiczne mineralnych danych kosztowych Źródło: opracowanie własne

147 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

5.1. ZADANIA INWESTYCYJNE W RAMACH OKRE ŚLONEGO HARMONOGRAMU

W kolejnej tabeli zestawiono wykaz zaplanowanych na kolejne lata wdra żania Programu Ochrony Środowiska inwestycji i przedsi ęwzi ęć wynikaj ących z Wieloletnich Prognoz Finansowych poszczególnych gmin i Powiatu. Nale ży podkre śli ć, że s ą to tylko inwestycje zaplanowane na najbli ższe lata. Tak wi ęc lista przedsi ęwzi ęć nie jest zamkni ęta, a wytyczone cele ekologiczne dla Powiatu, a po średnio tak że dla samych gmin daj ą wytyczne i podstaw ę do tego, aby zaplanowa ć inne zadania, w tym inwestycyjne, w celu poprawy stanu środowiska w obszarach interwencji.

Tabela 55. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zada ń programu ochrony środowiska dla Powiatu My śliborskiego Planowane Planowane Cel ekologiczny Jednostka Rodzaj inwestycji Planowane wsparcie finansowe lata koszty (zł) Termomodernizacja budynku Zespół Szkół Powiat 15% Ponadgimnazjalnych nr 3 przy ul. Strzeleckiej b.d. 1 200 000,00 dofinansowanie 85% RPO WZ w My śliborzu Termomodernizacja budynku Regionalnej Placówki Opieku ńczo - Terapeutycznej w D ębnie i Powiatowej Powiat 15% b.d. 1 050 000,00 Placówki Opieku ńczo - Wychowawczej w D ębnie przy dofinansowanie 85% RPO WZ ul. Mickiewicza Termomodernizacja budynku Młodzie żowego O środka Powiat 15% b.d. 1 850 000,00 Wychowawczego w Renicach dofinansowanie 85% RPO WZ Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Powiat 15% poprawa b.d. 1 650 000,00 Powiat w Smolnicy dofinansowanie 85% RPO WZ standardów jako ści My śliborski Termomodernizacja budynku Domu Pomocy Powiat 15% powietrza poprzez b.d. 1 336 000,00 Społecznej w My śliborzu przy ul. Celnej dofinansowanie 85% RPO WZ stał ą redukcj ę Podł ączenie ogrzewania budynku wolnostoj ącego emisji pyłów, (siłownia) przy ul. Zachodniej 4 do sieci w budynku gazów głównym szkoły (Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr b.d. 30 000,00 środki własne 1 m. Juliusza Słowackiego w D ębnie) (dostawa ciepła SEC) Przył ączenie Domu Pomocy Społecznej do miejskiej b.d. 1 136 000,00 środki własne sieci ciepłowniczej Termomodernizacja budynku biurowego w Barlinku b.d. 90 000,00 środki własne ul. Lipowa 3 (budynek w trwałym zarz ądzie) Gmina Budowa budynku socjalnego - Niskoenergetyczne 2016-2019 2 800 000,00 środki własne Dębno budynki u żyteczno ści publicznej Gmina Przebudowa z termomodernizacj ą budynku świetlicy b.d. 300 000,00 planowane pozyskanie środków z funduszu

148 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Planowane Planowane Cel ekologiczny Jednostka Rodzaj inwestycji Planowane wsparcie finansowe lata koszty (zł) My ślibórz wiejskiej w Ławach UE Termomodernizacja budynku „B” Gimnazjum b.d. 125 000,00 RPOWZ 2014-2020 Termomodernizacja budynku Gimnazjum b.d. 304 500,00 RPOWZ 2014-2020 Remont i termomodernizacja dachu budynku 1-go b.d. b.d. środki własne Maja 19 w My śliborzu Termomodernizacja budynku świetlicy wiejskiej b.d. 92 500,00 środki własne w My śliborzycach Remont budynku Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Program Ministra Kultury i Dziedzictwa b.d. b.d. Publicznej w My śliborzu Narodowego Gmina Monta ż mikroinstalacji b.d. 300 000,00 NFO ŚiGW / RPO Nowogródek Termomodernizacje budynków u żyteczno ści publicznej b.d. 510 000,00 NFO ŚiGW / RPO Pomorski Przebudowa drogi powiatowej nr 2113Z z uj ęciem m. Powiat 10,39% Nowogródek Pomorski i Sumiak wraz z towarzysz ącą b.d. 2 310 000 dofinansowanie gminy 25,98% infrastruktur ą drogow ą na dł. 2,1 km PROW 63,63% Powiat 10,39% Przebudowa drogi powiatowej nr 2111Z w ci ągu ulicy b.d. 480 000,00 dofinansowanie gminy 25,98% Barlineckiej w m. Nowogródek Pomorski PROW 63,63% Powiat 7,5% Modernizacja drogi powiatowej nr 1575Z na odcinku b.d. 1 550 000,00 dofinansowanie gminy 7,5% w m. Mostkowo Interreg 85% zminimalizowanie Powiat 7,5% uci ąż liwego hałasu Modernizacja dróg powiatowych nr 2130Z i 2146Z b.d. 4 500 000,00 dofinansowanie gminy 7,5% i utrzymanie jak w m. Ró żańsko Powiat Interreg 85% najlepszej jako ści My śliborski Powiat 25% stanu dofinansowanie gminy i inne 25% akustycznego Przebudowa drogi powiatowej nr 2110Z na dł. 0,55 km b.d. 585 000,00 Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej środowiska Infrastruktury Drogowej na lata 2016-2020 50% Powiat 25% dofinansowanie gminy i inne 25% Przebudowa dróg powiatowych nr 2116Z i 2158Z w m. b.d. 4 500 000,00 Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Płonno Infrastruktury Drogowej na lata 2016-2020 50% Przebudowa drogi powiatowej nr 2125Z z uj ęcie m. Powiat 25% b.d. 2 400 000,00 Dalsze dofinansowanie gminy i inne 25%

149 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Planowane Planowane Cel ekologiczny Jednostka Rodzaj inwestycji Planowane wsparcie finansowe lata koszty (zł) Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej na lata 2016-2020 50% Rozbudowa Trasy Pojeziernej (Tysi ąca Jezior) - Gmina budowa ście żki rowerowej Barlinek – Pełczyce – b.d. b.d. b.d. Barlinek Choszczno Gmina Budowa ście żki rowerowej Sarbinowo – Suchlica – 2016-2018 655 500,00 b.d. Dębno Duszaty ń - Suchlica Zespół Szkół i Placówek w Smolnicy - Rewitalizacja ochrona zasobów Powiat parku z przeznaczeniem na wiejskie centrum rekreacji, b.d. b.d. b.d. przyrodniczych My śliborski teren zielony szkoły oraz kontynuacja rozbudowy XIX- wiecznego parku b ędącego atrakcja turystyczn ą Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w m. b.d. 4 231 200,00 Gmina + PROW Gmina Boleszkowice ochrona zasobów Boleszkowice Modernizacja i rozbudowa stacji uj ęć wody w m. b.d. 400 000,00 b.d. wód Namy ślin powierzchniowych Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków b.d. b.d. POIi Ś i podziemnych Gmina w My śliborzu My ślibórz Przebudowa i rozbudowa stacji uzdatniania wody b.d. b.d. POIi Ś w My śliborzu Budowa kanalizacji sanitarnej w m. Chwarszczany, Gmina Gudzisz, Reczyce, Namy ślin, Kale ńsko, Porzecze, b.d. 3 708 703,00 Gmina + PROW Boleszkowice Chlewice Uzbrojenie terenów przemysłowych przy ul. Kolejowej 2016-2020 132 000,00 b.d. rozbudowa i Usługowej w D ębnie Gmin ą Uzbrojenie terenów inwestycyjnych przy systemu 2016-2017 800 000,00 b.d. wodoci ągowo- Dębno ul. Dargomyskiej w D ębnie kanalizacyjnego Inwestycje zwi ązane z gospodark ą wodno-ściekow ą 2016-2019 1 922 500,00 b.d. Budowa piaskowników 2016-2019 200 000,00 b.d. Budowa kanalizacji sanitarnej Golenice - My ślibórz b.d. b.d. POIi Ś Gmina Budowa kanalizacji deszczowej w My śliborzu b.d. b.d. RPOWZ 2014-2020 My ślibórz Budowa kanalizacji deszczowej w My śliborzu b.d. b.d. RPOWZ 2014-2020 Źródło: WPF gmin i Powiatu, ankiety do podmiotów i instytucji

150 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

VI. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

Podstawowym celem edukacji ekologicznej jest upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdro żenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej, czyli korzystaj ącej z ró żnych dziedzin nauki i poruszaj ącej ró żne aspekty życia społecznego. Wa żnym celem jest równie ż kształtowanie pełnej świadomo ści i budzenie zainteresowania społecze ństwa sprawami środowiska, rozpatruj ąc jego walory w ramach ekonomii, ekologii i warto ści społecznych. Ponadto nale ży umo żliwi ć ka żdemu człowiekowi zdobywanie wiedzy i umiej ętno ści niezb ędnych dla poprawy stanu środowiska i zach ęca ć mieszka ńców do anga żowania si ę w sprawy ochrony środowiska i wła ściwego korzystania z jego zasobów. Edukacja ekologiczna jest koncepcj ą kształcenia i wychowywania społecze ństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „my śle ć globalnie, działa ć lokalnie” . Wa żnym elementem jest ł ączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczn ą oraz działaniami praktycznymi. Obejmuje ona uwzgl ędnianie, we wszystkich działaniach, tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Zagadnienia szeroko poj ętej ekologii, powinny dociera ć do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W zwi ązku z tym wa żne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w jak najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć informacj ę ekologiczn ą. Niewiele osób rozumie, jaki wpływ na stan i jako ść środowiska maj ą zachowania poszczególnych osób, rodzin i grup społecznych, jak równie ż ich przyzwyczajenia, styl życia, sposoby wypoczynku lub od żywiania. Dlatego te ż edukacja ekologiczna, wspomagaj ąca zrozumienie zale żno ści mi ędzy człowiekiem, jego wytworami i przyrod ą, obejmowa ć musi wszystkich ludzi bez wyj ątku, w pierwszej kolejno ści najmłodszych, którzy mog ą skutecznie przekazywa ć osobom starszym wzorce zachowa ń proekologicznych. Jedynie wspólny wysiłek wszystkich ludzi razem i ka żdego z osobna, podejmowany codziennie, w ka żdym miejscu: w domu, w pracy, podczas wypoczynku, jest w stanie zahamowa ć degradacj ę środowiska, wpłyn ąć na popraw ę jako ści życia i zdrowia oraz zapewni ć perspektywy godziwego funkcjonowania przyszłym pokoleniom. Akcje ekologiczne powinny by ć prowadzone cyklicznie oraz anga żowa ć coraz wi ęcej mieszka ńców. Wa żne jest tak że, aby Powiat działał wspólnie z innymi jednostkami w zakresie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i infrastruktury komunalnej. Współpraca pozwala na osi ągni ęcie szerszych celów, pozyskanie wi ększych środków finansowych na inwestycje.

6.1. DZIAŁANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ PROWADZONE NA TERENIE POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO

Edukacja ekologiczna prowadzona jest na ró żnych szczeblach i przez ró żne jednostki: poszczególne gminy, Powiat, placówki o światowe, Nadle śnictwa, RIPOK, podmioty gospodarcze i przedsi ębiorstwa. Gminy Powiatu My śliborskiego prowadz ą szereg ekologicznych przedsi ęwzi ęć : - organizacja Dnia Ziemi, Akcji Sprz ątania Świata,

151 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

- prowadzenie wraz z placówkami o światowymi licznych konkursów, akcji oraz programów ekologicznych zwi ązanych z tematyk ą poprawy systemu gospodarki odpadami oraz ochron ą środowiska przyrodniczego, np.: - program ekologiczny na terenie Gminy D ębno „ żyj z przyroda w zgodzie” realizowany w Zespole Ekonomiczno-Administracyjnym Szkół w D ębnie, w ramach którego realizuje si ę tre ści dotycz ące optymalizacji zu życia wody oraz poprawy jako ści środowiska, - placówki o światowe uczestnicz ą akcjach ekologicznych pn. „Zielona szkoła” organizowanej przez Celowy Zwi ązek Gmin CZG-12, polegaj ącej na zbieraniu surowców wtórnych przez młodzie ż i propagowanie selektywnego zbierania odpadów, - na terenie placówek o światowych działaj ą tak że Szkolne Koła Ligi Ochrony Przyrody współpracuj ące z Celowym Zwi ązkiem Gmin CZG-12, - prenumerowanie czasopism ekologicznych oraz przyrodniczych, - utrzymywanie ścisłej współpracy z placówkami o światowymi poprzez zapewnienie im mo żliwo ści do prowadzenia edukacji ekologicznej (wspieranie szkół w potrzebne pomoce naukowe wykorzystywane podczas realizacji przedsi ęwzi ęć ), - udział pracowników samorz ądowych w licznych zaj ęciach terenowych organizowanych przez placówki o światowe oraz koła przyrodnicze, - udost ępnianie oraz popularyzowanie informacji zwi ązanych z działaniami poszczególnych gmin na rzecz poprawy środowiska przyrodniczego, - tworzenie ście żek edukacyjnych o tematyce przyrodniczej, np., - promowanie energii odnawialnej.

VII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI

Po uzyskaniu przez Polsk ę członkostwa w Unii Europejskiej pojawiły si ę nowe mo żliwo ści i szanse na lepszy rozwój gospodarczy zgodny z ide ą ekorozwoju. Uzyskanie funduszy pochodz ących ze źródeł unijnych b ądź innych organizacji mi ędzynarodowych jest obecnie mo żliwe poprzez przyst ępowanie zainteresowanych stron do konkretnych programów i projektów. Bardzo wa żnym jest, aby władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy, a tym samym wykorzystały szans ę na rozwój zrównowa żony swojego regionu i polepszenie w nim warunków życia ludno ści. Aktualne programy tzn. na lata 2014 - 2020, dotycz ące działa ń w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, dzi ęki którym mo żliwe jest uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe, zostały ju ż zatwierdzone przez Komisj ę Europejsk ą.

7.1. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO

Źródłem funduszy na ochron ę środowiska jest przede wszystkim Program Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020. To wła śnie z niego b ędzie dotowanych najwi ęcej inwestycji z zakresu ochrony środowiska. Głównym celem programu jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej

152 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 spójno ści terytorialnej i społecznej. Cel ten zostanie oparty na równowadze oraz wzajemnym uzupełnianiu si ę działa ń w trzech podstawowych obszarach: 1. czystej i efektywnej energii, w tym efektywno ści energetycznej, ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, rozwoju energii ze źródeł odnawialnych oraz integracji i poprawy funkcjonowania europejskiego rynku energii; 2. adaptacji do zmian klimatu oraz efektywnego korzystania z zasobów, wzmocnieniu odporno ści systemów gospodarczych na zagro żenia zwi ązane z klimatem oraz zwi ększeniu mo żliwo ści zapobiegania zagro żeniom (zwłaszcza zagro żeniom naturalnym) i reagowania na nie; 3. konkurencyjno ści, w tym wnoszeniu istotnego wkładu w utrzymanie przez UE prowadzenia na światowym rynku technologii przyjaznych środowisku, zapewniaj ąc jednocze śnie efektywne korzystanie z zasobów i usuwaj ąc przeszkody w działaniu najwa żniejszych infrastruktur sieciowych. Do głównych priorytetów PO Ii Ś zalicza si ę: I. Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki. II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego. IV. Infrastruktura dla miast. V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce. VI. Poprawa bezpiecze ństwa energetycznego. VII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury. VIII. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. IX. Pomoc techniczna.

7.2. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

W zakresie ochrony środowiska wa żny jest tak że Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego. Wsparcie w ramach Programu b ędzie koncentrowa ć si ę na trzech głównych obszarach: gospodarka, infrastruktura, społecze ństwo. Dofinansowanie zostanie przeznaczone przede wszystkim na: - rozwój konkurencyjnych i nowoczesnych przedsi ębiorstw, inwestycje w mikro, małe i średnie przedsi ębiorstwa, - rozwój współpracy nauki z gospodark ą, - budow ę systemów zintegrowanego transportu publicznego, - modernizacj ę energetyczn ą budynków, - zwi ększenie produkcji energii z OZE, - ochron ę środowiska i zapobieganie zagro żeniom, - zrównowa żony transport, - inwestycje maj ące na celu efektywniejsze wykorzystanie kapitału ludzkiego na rynku pracy, - działania powoduj ące wzrost szans na zatrudnienie dla osób dotkni ętych lub zagro żonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, - podniesienie jako ści edukacji na ka żdym poziomie nauczania, - rozwój usług publicznych.

153 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

7.3. PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

Głównym celem Programu jest wzrost konkurencyjno ści rolnictwa z uwzgl ędnieniem celów środowiskowych. PROW 2014 – 2020 realizuje wszystkie sze ść priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020: 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i le śnictwie oraz na obszarach wiejskich. 2. Zwi ększenie rentowno ści gospodarstw i konkurencyjno ści wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównowa żonego zarz ądzania lasami. 3. Wspieranie organizacji ła ńcucha żywno ściowego, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, dobrostanu zwierz ąt oraz zarz ądzania ryzykiem w rolnictwie. 4. Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów zwi ązanych z rolnictwem i le śnictwem. 5. Promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wspieranie przechodzenia w sektorach rolnym, spo żywczym i le śnym na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmian ę klimatu. 6. Promowanie wł ączenia społecznego, zmniejszania ubóstwa oraz rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

7.4. PROGRAM DZIAŁA Ń NA RZECZ ŚRODOWISKA I KLIMATU LIFE

Środki Programu działa ń na rzecz środowiska i klimatu LIFE ustanowionego na lata 2014 - 2020 będą dystrybuowane w ramach dwóch podprogramów: 1. Działania na rzecz środowiska, gdzie wsparcie mog ą uzyska ć przedsi ęwzi ęcia dotycz ące ochrony środowiska i efektywnego gospodarowania zasobami, przyrody i ró żnorodno ści biologicznej oraz zarz ądzania i informacji w zakresie środowiska. 2. Działania na rzecz klimatu, w którym wspierane mog ą zosta ć inicjatywy dotycz ące łagodzenia i dostosowania do skutków zmiany klimatu oraz zarz ądzania i informacji w zakresie klimatu. Beneficjentami programu mog ą by ć podmioty zarejestrowane na obszarze Unii Europejskiej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFO ŚiGW) będzie pełnił funkcj ę krajowego punktu kontaktowego dla programu LIFE. Wzorem lat poprzednich, przedsi ęwzi ęcia realizowane przez beneficjentów z Polski, oprócz dofinansowania ze środków LIFE, b ędą mogły uzyska ć dodatkowe wsparcie finansowe pochodz ące ze środków NFO ŚiGW. Szczegółowe informacje dotycz ące zasad przygotowania wniosków publikowane będą na stronie NFO ŚiGW.

7.5. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie oferuj ą mo żliwo ść dofinansowania szerokiej gamy projektów w ramach różnych programów priorytetowych

154 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 ogłaszanych cz ęsto jako konkursy. S ą tak że podmiotami, które koordynuj ą dofinansowanie z innych instrumentów finansowych. Działanie jednostek opiera si ę na Wspólnej Strategii Działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2013 - 2016 z perspektyw ą do 2020 roku. Zgodnie z ni ą, misj ą instytucji jest skuteczne wspieranie działa ń na rzecz środowiska , natomiast celem generalnym jest Poprawa stanu środowiska i zrównowa żone gospodarowanie jego zasobami przez stabilne, skuteczne i efektywne wspieranie przedsi ęwzi ęć i inicjatyw słu żą cych środowisku. Zakłada si ę, że osi ągni ęcie celu generalnego b ędzie realizowane w ramach czterech priorytetów środowiskowych tj.: 1. ochrona i zrównowa żone gospodarowanie zasobami wodnymi, w tym: − poprawa jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, − efektywne i racjonalne korzystanie z zasobów wodnych, − adaptacja sektora gospodarki wodnej do zmian klimatycznych. 2. racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi, w tym: − minimalizacja składowanych odpadów, − wykorzystanie odpadów komunalnych oraz osadów ściekowych na cele energetyczne, − promowanie ponownego wykorzystania i recyklingu, − racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin. 3. ochrona atmosfery, w tym: − poprawa jako ści powietrza, − wspieranie rozproszonych odnawialnych źródeł energii. 4. ochrona ró żnorodno ści biologicznej i funkcji ekosystemów, w tym: − utrzymanie i odbudowa ekosystemów i ich funkcji, − ochrona korytarzy ekologicznych, − zapewnienie zrównowa żonego rozwoju le śnictwa, gospodarki rolnej i rybackiej. Dodatkowo, Fundusze co roku ogłaszaj ą list ę programów priorytetowych na rok kolejny, które pomagaj ą im zrealizowa ć zadania zgodnie z przyj ętą Strategi ą. Strategie NFO ŚiGW, jak i WFO ŚiGW w Szczecinie, a tak że listy priorytetowe zamieszczone s ą na ich stronach www (www.nfosigw.gov.pl i www.wfosigw.szczecin.pl).

7.6. BANK OCHRONY ŚRODOWISKA

Jednostki samorz ądowe, a tak że osoby prawne i fizyczne mog ą korzysta ć tak że z dotacji i preferencyjnych kredytów, oferowanych oraz finansowanych ze środków Banku Ochrony Środowiska. Udziela on nast ępuj ących kredytów proekologicznych: − Kredyt Dom EnergoOszcz ędny. − Słoneczny EkoKredyt. − Kredyt z Dobr ą Energi ą. − Kredyty z dopłatami NFO ŚiGW. − Kredyty na urz ądzenia i wyroby słu żą ce ochronie środowiska. − Kredyt EkoMonta ż. − Kredyty na zaopatrzenie wsi w wod ę. − Kredyt EnergoOszcz ędny. − Kredyt EkoOszcz ędny.

155 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

− Ekologiczne kredyty hipoteczne. − Kredyt z Klimatem. − Kredyty we współpracy z WFOSiGW. − Kredyt EKOodnowa dla firm (ze środków Banku KfW). − Kredyty z linii kredytowej NIB.

Wśród wielu mo żliwych źródeł finansowania inwestycji, jednostki samorz ądowe, ka żdorazowo i indywidualnie powinny dopasowywa ć system mo żliwo ści finansowania do danej inwestycji i przedsi ęwzi ęcia.

VIII. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

8.1. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA

Warunkiem realizacji Programu ochrony środowiska jest ustalenie systemu zarz ądzania tym Programem. Zarz ądzanie Programem odbywa si ę z uwzgl ędnieniem zasad zrównowa żonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz ądzania zgodne z kompetencjami i obowi ązkami podmiotów zarz ądzaj ących. W odniesieniu do Programu ochrony środowiska jednostk ą, na której spoczywa ć będą główne zadania zarz ądzania b ędzie Powiat My śliborski. Mimo to cało ściowe zarz ądzanie środowiskiem w Powiecie b ędzie odbywa ć si ę na kilku szczeblach. Oprócz szczebla powiatowego jest jeszcze poziom poszczególnych gmin, a tak że wojewódzki oraz jednostek organizacyjnych, obejmuj ących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska. Instytucje działaj ące w ramach administracji, a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa maj ą głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez: − racjonalne planowanie przestrzenne, − kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, − porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, − instalowanie urz ądze ń i instalacji ochrony środowiska. Na innych zasadach odbywa si ę natomiast zarz ądzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze środowiska. Kieruj ą si ę one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, cho ć powszechne staje si ę tak że uwzgl ędnianie głosu opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz ądzane środowiskiem odbywa si ę przez: − dotrzymywanie wymaga ń stawianych przez przepisy prawa, − porz ądkowanie technologii i re żimów obsługi urz ądze ń, − modernizacje stosowanych technologii, − eliminowanie technologii uci ąż liwych dla środowiska, − instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, − stała kontrola zanieczyszcze ń. Instrumenty słu żą ce do zarz ądzania Programem Ochrony Środowiska wynikaj ą z obowi ązuj ących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, o utrzymaniu

156 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024 czysto ści i porz ądku w gminach, o lasach, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo wodne itp.) i mo żna je podzieli ć na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.

8.1.1. Instrumenty prawne

Instrumentami prawnymi s ą wszystkie konkretne rozwi ązania ukierunkowane na osi ągni ęcie celu ekologicznego, z których Powiat mo że korzysta ć i jednocze śnie maj ą one odniesienie prawne – wynikaj ą z obowi ązuj ących przepisów prawnych. Instrumenty prawne daj ą jednostkom samorz ądu terytorialnego i instytucjom działaj ącym w ochronie środowiska mo żliwo ść nało żenia na podmioty okre ślonych obowi ązków i postanowie ń. Do instrumentów prawnych zalicza si ę: − pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, − decyzje zwi ązane z gospodark ą odpadami, − koncesje geologiczne, − raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniejących inwestycji, − uchwały zatwierdzaj ące plany zagospodarowania przestrzennego, − decyzje o warunkach zabudowy lub ustalaj ące lokalizacje inwestycji celu publicznego, − strategiczne oceny oddziaływania inwestycji oraz opracowywanych planów i programów na środowisko. Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli kontrola jako ści stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jako ści środowiska, jak te ż w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących, czyni ą je instrumentem o znaczeniu prawym.

8.1.2. Instrumenty finansowe

Posiadanie odpowiednich środków finansowych na realizacj ę Programu jest niezb ędnym warunkiem wdro żenia polityki środowiskowej Powiatu. Do instrumentów finansowych mog ących by ć źródłem realizacji przedsi ęwzi ęć proekologicznych zalicza si ę: − opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszcze ń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchni ę, z której odprowadzane s ą ścieki, − administracyjne kary pieni ęż ne, − odpowiedzialno ść cywilna, karna i administracyjna, − kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska, − pomoc publiczna na ochron ę środowiska w postaci preferencyjnych po życzek i kredytów, dotacji, odrocze ń, rozło żenia na raty i umorze ń płatno ści wobec bud żetu pa ństwa i funduszy ekologicznych, zwolnie ń i ulg podatkowych.

157 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

8.1.3. Instrumenty społeczne

Uzgodnienia ze społecze ństwem poprzez udział społecze ństwa w podejmowaniu decyzji i uchwalaniu dokumentacji s ą wa żnym elementem skutecznego zarz ądzania, opartego o zasady zrównowa żonego rozwoju i uwzgl ędnianie racji społecznych. Mo żna je podzieli ć na: 1. Narz ędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie si ę poprzez działanie”. Mo żna w nich wyró żni ć dwie kategorie dotycz ące: − działa ń samorz ądów (dokształcanie profesjonalne i system szkole ń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), − powi ąza ń mi ędzy władzami samorz ądowymi, a społecze ństwem (udział społecze ństwa w zarz ądzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomo ści – kampanie edukacyjne). 2. Narz ędzia dla formułowania, integrowania i wdro żenia polityk środowiskowych: − środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, − strategie i plany działa ń, − systemy zarz ądzania środowiskiem, − ocena wpływu na środowisko (udział społecze ństwa w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko), − ocena strategii środowiskowych. 3. Narz ędzia wł ączaj ące mechanizmy rynkowe w realizacje zrównowa żonego rozwoju: − opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), − regulacje cenowe, − regulacje u żytkowania, oceny inwestycji, − środowiskowe zalecenia dla bud żetowania, − kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. 4. Narz ędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównowa żonego rozwoju: − wska źniki równowagi środowiskowej, − ustalenie wyra źnych celów operacyjnych, − monitorowanie skuteczno ści procesów zarz ądzania. Kolejnym, bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Podstaw ą jest tu rzetelne i ci ągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie si ę władz samorz ądów lokalnych ze społecze ństwem na drodze podejmowanych działa ń inwestycyjnych. Wa żna dla ochrony środowiska jest równie ż współpraca pomi ędzy słu żbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Wzajemne relacje powinny opiera ć si ę na partnerstwie, które b ędą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć . Niezb ędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna obj ęła swym zasi ęgiem wszystkie grupy społecze ństwa. Bardzo wa żną spraw ą jest wła ściwe, rzetelne i odpowiednio wczesne informowanie tych mieszka ńców, których planowane inwestycje b ędą dotyczyły w sposób bezpo średni. Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane, bowiem dobra i wła ściwa informacja pot ęguje proces edukacji.

158 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

8.1.4. Instrumenty strukturalne

Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2011 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.), polityka ochrony środowiska to zespół działa ń maj ących na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Jest ona prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, a tak że za pomoc ą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Do instrumentów strukturalnych nale żą wszelkie programy strategiczne, np. strategie rozwoju, plany rozwoju lokalnego wraz z programami sektorowymi, a tak że program ochrony środowiska i to one wytyczaj ą główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego, infrastrukturalnego i ochrony środowiska. Nadrz ędnym dokumentem niniejszego projektu powinna by ć Strategia rozwoju, któr ą Powiat posiada - Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego. W programach tych powinny by ć uwzgl ędnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczone pewne ramy tego rozwoju, warunkowane trosk ą o stan środowiska. Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie Powiatu wymaga podejmowania pewnych działa ń w okre ślonych dziedzinach gospodarki, jak i codziennego życia jego mieszka ńców. Ka żda jednostka decyduje o kształtowaniu swojej przestrzeni geograficznej, sposobie zarz ądzania środowiskiem i tworzeniu lepszego modelu życia swoich mieszka ńców. Program ochrony środowiska jest jednym z elementów prowadzenia ekorozwoju Powiatu, który powinien nawi ązywa ć do: − programów ekologicznych wy ższego szczebla, − lokalnych warto ści zasobów i zagro żenia środowiskowego, − lokalnej świadomo ści, ch ęci i mo żliwo ści działania. Lokalny rozwój powinien nast ępowa ć bez degradacji zasobów przyrody i jej ekosystemów oraz uwzgl ędnia ć warunki przyrodnicze i społeczne. Podstawowe zało żenie ekorozwoju wymaga zast ąpienia filozofii maksymalnego zysku, filozofi ą wspólnego interesu. Dlatego tak wa żne jest współdziałanie samorz ądu i mieszka ńców (wspomniane wcze śniej rozmowy z mieszka ńcami i edukacja ekologiczna). Nie tyle na poziomie Powiatu, ale w szczególno ści na poziomie poszczególnych gmin tej jednostki, wspólny interes jest szczególnie wa żny i musi uwzgl ędnia ć potrzeby wszystkich mieszka ńców. Jest to model życia, w którym ludzie staraj ą si ę żyć w zgodzie z przyrod ą i mie ć wpływ na otaczaj ącą ich rzeczywisto ść społeczn ą i gospodarcz ą. Dobre warunki środowiskowe wpływaj ą na rozwój gospodarczy Powiatu i popraw ę warunków zdrowotnych. Drog ą ich osi ągni ęcia powinien by ć program ekorozwoju jednostki, którego cz ęś ci ą jest Program ochrony środowiska oraz przestrzeganie jego zało żeń.

8.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

W procesie wdra żania Programu wa żna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Z tego wzgl ędu wa żne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie którego b ędzie mo żliwe dokonanie oceny procesu wdra żania oraz b ędą mogły by ć dokonane modyfikacje Programu. Monitoring powinien by ć sprawowany w nast ępuj ących zakresach:

159 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

− monitoring środowiska, − monitoring programu, − monitoring odczu ć społecznych.

Monitoring środowiska System kontroli środowiska jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska i mo że by ć traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najwa żniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych s ą w znacznym stopniu dost ępne jako wielko ści mierzone w ramach istniej ących systemów kontroli i monitoringu.

Monitoring Programu Najwa żniejszym wska źnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zada ń. Organ stanowi ący Powiatu co dwa lata ma mo żliwo ść oceny stopnia wdro żenia Programu, natomiast na bie żą co b ędzie kontrolowany post ęp w zakresie wykonania przedsi ęwzi ęć zdefiniowanych w Programie. Okresowa ocena realizacji przedsi ęwzi ęć przewidzianych do realizacji w harmonogramie PO Ś i analiza wyników tej oceny stanowi wkład dla listy przedsi ęwzi ęć , obejmuj ących kolejne okresy realizacji zada ń. Cykl ten musi si ę powtarza ć co kilka lat, co zapewni ci ągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osi ągni ęcia zaplanowanych zamierze ń nale ży dokona ć analizy sytuacji i pozna ć jej przyczyny. Stały monitoring wdra żania zapisów Programu mo że opiera ć si ę na tzw. cyklu Deminga. Opiera si ę na ci ągłym monitorowaniu zaplanowanych działań w my śl nast ępuj ącego ci ągu przyczynowo – skutkowego: 1. Zaplanuj - zaplanuj lepszy sposób działania, lepsz ą metod ę. 2. Wykonaj, zrób - zrealizuj plan na prób ę. 3. Sprawd ź - zbadaj, czy rzeczywi ście nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty. 4. Zastosuj - je śli nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty, uznaj go za norm ę (obowi ązuj ącą procedur ę), zestandaryzuj i monitoruj jego stosowanie.

160 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 45. Cykl Deminga przeniesiony na poziom opracowywania PO Ś Źródło: opracowanie własne

Monitoring odczu ć społecznych Monitoring odczu ć społecznych jest sprawowany na podstawie bada ń opinii społecznej i specjalistycznych opracowa ń słu żą cych jako ściowej ocenie udziału społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a tak że ocenie odbioru przez społecze ństwo efektów Programu, mi ędzy innymi przez ilo ść i jako ść interwencji zgłaszanych do organów kontrolnych w stosunku na naruszania norm środowiskowych.

161 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA

Wybrane akty prawne:

Stan prawny na kwiecie ń 2016 r.

Regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska zawarte s ą w wielu ustawach i aktach wykonawczych (rozporz ądzeniach). Do najwa żniejszych z nich, w kontek ście realizacji niniejszego Programu, nale ży zaliczy ć: − ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.), − ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.), − ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2015 r. poz. 2100 ze zm.), − ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.), − ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm. ), − ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250 ze zm.), − ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383 ze zm.), − rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2014 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 995), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1800), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 85), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2003 r. Nr 192 poz. 1883).

Literatura i wybrane dokumenty programowe:

− Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, wrzesie ń 2015 r., − Światowy Program Rozwoju Zrównowa żonego „Agenda 21” (1992 r.), − Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu (1997 r.), − Traktat Ustanawiaj ący WE Tytuł XIX - Środowisko Naturalne, − 7 Program Działa ń Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie Środowiska (2013 r.), − Europa 2020,

162 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

− Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009 – 2012 z perspektyw ą do roku 2016, − Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu – KLIMADA, − Strategia Rozwoju Kraju 2020, − Program Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012- 2015 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2016-2019, − Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012- 2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2023, − Sprawozdanie z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego za lata 2011 – 2013, − Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa zachodniopomorskiego, − Program ochrony powietrza oraz plan działa ń krótkoterminowych dla strefy zachodniopomorskiej, − Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego 2020, − Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, − Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla POWIATU MY ŚLIBORSKIEGO na lata 2013 – 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020, − Strategia Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu My śliborskiego, − raporty i informacje o stanie środowiska województwa zachodniopomorskiego, WIO Ś Szczecin, − plany ochrony dla obszarów Natura 2000, rezerwatów przyrody, − standardowe formularze danych dla obszarów NATURA 2000.

Materiały przekazane przez instytucje:

- Starostwo Powiatowe w My śliborzu, - Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, - gminy Powiatu (Boleszkowice, D ębno, My ślibórz, Nowogródek Pomorski, Barlinek), - Generaln ą Dyrekcj ę Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Szczecinie, - Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie, - Zarz ąd Dróg Powiatowych w My śliborzu, - Pa ństwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w My śliborzu, - Zachodniopomorski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Szczecinie, - Enea Operator S.A. Gorzów Wlkp., - Gaz System SA Operatora Gazoci ągów Przesyłowych, - Regionaln ą Dyrekcj ę Ochrony Środowiska w Szczecinie, - Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno - Rolnicz ą w Szczecinie i Gorzowie Wlkp., - Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, - Wojewódzk ą Inspekcj ę Ochrony Środowiska w Szczecinie, - Pa ństwow ą Powiatow ą Stra ż Po żarn ą w My śliborzu.

163 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

SPIS TABEL

Tabela 1. Liczby ludno ści Powiatu w latach 2010-2014 ...... 14 Tabela 2. U żytkowanie terenu w powiecie my śliborskim ...... 15 Tabela 3. Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony zdrowia w roku 2014 ...... 19 Tabela 4. Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego ze wzgl ędu na poszczególne zanieczyszczenia pod k ątem ochrony ro ślin w roku 2014 ...... 19 Tabela 5. Wykaz gazoci ągów wysokiego ci śnienia na terenie powiatu ...... 22 Tabela 6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego ...... 25

Tabela 7. Przekroczenia warto ści dopuszczalnych wska źnika L DWN w Powiecie ...... 27 Tabela 8. Przekroczenia warto ści dopuszczalnych wska źnika L N w Powiecie ...... 28 Tabela 9. Poziomy d źwi ęku w środowisku okre ślone przez wska źnik L DWN w Powiecie ...... 28 Tabela 10. Poziomy d źwi ęku w środowisku okre ślone przez wska źnik L N w Powiecie ...... 28 Tabela 11. Zestawienie u średnionych wyników równowa żnych poziomów d źwi ęku ...... 34 Tabela 12. Wyniki bada ń nat ęż enia ruchu pojazdów na terenie m. Barlinek ...... 34 Tabela 13. Wyniki generalnego pomiaru ruchu (GPR) dla dróg na terenie powiatu my śliborskiego ....35 Tabela 14. Analiza SWOT – zagro żenia hałasem ...... 37 Tabela 15. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne ...... 39 Tabela 16. Ilo ści odprowadzonych ładunków w ściekach komunalnych na terenie powiatu my śliborskiego ...... 44 Tabela 17. Wyniki monitoringu wód podziemnych na składowiskach odpadów ...... 51 Tabela 18. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami ...... 53 Tabela 19. Wykaz komunalnych uj ęć wód ...... 55 Tabela 20. Eksploatacja wodoci ągów ...... 58 Tabela 21. Zu życie wody w Powiecie w latach 2011-2014 ...... 59 Tabela 22. Dane dotycz ące sieci wodoci ągowej w powiecie my śliborskim ...... 59 Tabela 23. Dane dotycz ące sieci kanalizacyjnej i odprowadzania ścieków ...... 61 Tabela 24. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków komunalnych na terenie powiatu my śliborskiego ...... 62 Tabela 25. Ilo ść odprowadzonych ścieków w powiecie w latach 2011-2014 ...... 62 Tabela 26. Informacje o ilo ściach odprowadzonych ścieków przemysłowych na terenie powiatu my śliborskiego ...... 64 Tabela 27. Ilo ść odprowadzonych ścieków przemysłowych w powiecie w latach 2011-2014 ...... 64 Tabela 28. Ilo ści szamb i przydomowych oczyszczalni ...... 65 Tabela 29. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa ...... 65 Tabela 30. Struktura zagospodarowania u żytków rolnych powiatu my śliborskiego (ha) ...... 69 Tabela 31. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi ...... 70 Tabela 32. Bonitacja gruntów rolnych ...... 71 Tabela 33. Analiza SWOT – gleby ...... 72 Tabela 34. Informacje o zebranych zmieszanych odpadach komunalnych na terenie powiatu my śliborskiego ...... 73 Tabela 35. Regionalne składowisko odpadów komunalnych w regionie szczeci ńskim ...... 77 Tabela 36. Zast ępcze instalacje do mechanicznego lub mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w regionie szczeci ńskim ...... 78 Tabela 37. Zast ępcze składowiska odpadów komunalnych w regionie szczeci ńskim ...... 80 Tabela 38. Regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w województwie oddane do użytkowania po 31.12.2013 r. – do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych ...... 81 Tabela 39. Regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w województwie oddane do użytkowania po 31.12.2013 r. – do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych ...... 82 Tabela 40. Zast ępcze instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w województwie, które uzyskały status instalacji zast ępczej w 2014 r...... 82 Tabela 41. Wykaz składowisk odpadów na terenie powiatu my śliborskiego ...... 83

164 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Tabela 42. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 84 Tabela 43. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze ...... 102 Tabela 44. Analiza SWOT – zagro żenia powa żnymi awariami ...... 104 Tabela 45. Konieczno ść kontynuacji dotychczasowego PO Ś ...... 114 Tabela 46. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla mi ędzynarodowego ...... 116 Tabela 47. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla krajowego ...... 118 Tabela 48. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla wojewódzkiego ...... 121 Tabela 49. Zgodno ść celów ekologicznych zaproponowanych w PO Ś z dokumentami strategicznymi szczebla lokalnego ...... 123 Tabela 50. Efekty realizacji dotychczasowego PO Ś, bazuj ące na informacjach zawartych w ostatnim dwuletnim raporcie z wykonania PO Ś (za lata 2012-2013) ...... 126 Tabela 51. Najwa żniejsze problemy powiatu my śliborskiego z perspektywy zapisów niniejszego dokumentu jako wskazania dla gminnych programów ochrony środowiska ...... 130 Tabela 52. Cele, kierunki interwencji i zadania przewidziane do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji ...... 132 Tabela 53. Harmonogram realizacji zada ń własnych przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania ...... 143 Tabela 54. Harmonogram realizacji zada ń koordynowanych (monitorowanych) przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania ...... 145 Tabela 55. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zada ń programu ochrony środowiska dla Powiatu My śliborskiego ...... 148

SPIS RYCIN

Ryc. 1. Poło żenie Powiatu My śliborskiego ...... 13 Ryc. 2. Struktura u żytkowania gruntów Powiatu My śliborskiego ...... 15 Ryc. 3. Obszary przekrocze ń poziomu docelowego PM 10 w roku 2014 w My śliborzu ...... 20 Ryc. 4. Przebieg gazoci ągów wysokiego ci śnienia ...... 22 Ryc. 5. Strefy energetyczne wiatru w Polsce ...... 23 Ryc. 6. Warto ści nasłonecznienia w Polsce ...... 24

Ryc. 7. Mapa emisji hałasu dla L DWN dla odcinka DK 26 w My śliborzu ...... 29 Ryc. 8. Mapa emisji hałasu dla L N dla odcinka DK 26 w My śliborzu ...... 29 Ryc. 9. Mapa imisji hałasu dla L DWN dla odcinka DK 26 w My śliborzu ...... 30 Ryc. 10. Mapa imisji hałasu dla L N dla odcinka DK 26 w My śliborzu ...... 30 Ryc. 11. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L DWN dla odcinka DK 26 w My śliborzu ...... 31 Ryc. 12. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L N dla odcinka DK 26 w My śliborzu ...... 31 Ryc. 13. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L DWN w Barlinku ...... 32 Ryc. 14. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L N w Barlinku ...... 32 Ryc. 15. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L dwn w D ębnie ...... 33 Ryc. 16. Mapa obszarów zagro żonych hałasem L N w D ębnie ...... 33 Ryc. 17. Propozycja ochrony przed hałasem na poziomie planowania przestrzennego ...... 36 Ryc. 18. Podział powiatu na JCWP ...... 41 Ryc. 19. Wyniki bada ń wód powierzchniowych – stan ekologiczny na terenie Powiatu ...... 43 Ryc. 20. Wyniki bada ń wód powierzchniowych – stan chemiczny na terenie Powiatu ...... 43 Ryc. 21. Wyniki bada ń wód powierzchniowych – dla obszarów chronionych na terenie Powiatu ...... 43 Ryc. 22. Podział powiatu na JCWPd ...... 44 Ryc. 23. Zasi ęg terytorialny JCWPd ...... 44 Ryc. 24. Profile na JCWPd 24 ...... 45 Ryc. 25. Zasi ęg Głównego Zbiornika Wód Podziemnych na tle powiatu ...... 46 Ryc. 26. Wyniki oceny jako ści wód podziemnych badanych przez PIG-PIB w ramach monitoringu diagnostycznego w 2012 roku ...... 47

165 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu My śliborskiego Green Key na lata 2017-2020 z perspektyw ą do roku 2024

Ryc. 27. St ęż enia azotanów w wodach podziemnych w OSN w zlewni rzeki Płonia badanych w ramach monitoringu regionalnego przez WIO Ś w Szczecinie oraz monitoringu operacyjnego przez PIG-PIB w 2014 roku ...... 49 Ryc. 28. Obszary zagro żenia powodziami na terenie powiatu my śliborskiego ...... 53 Ryc. 29. Obszary zagro żenia powodziami na terenie powiatu my śliborskiego w przypadku przerwania wałów przeciwpowodziowych ...... 53 Ryc. 30. Powierzchnia czwartorz ędowa okolic powiatu my śliborskiego ...... 67 Ryc. 31. Lokalizacja obszarów górniczych na terenie powiatu my śliborskiego ...... 68 Ryc. 32. Zasi ęgi obszarów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych ...... 69 Ryc. 33. Korytarze ekologiczne przebiegaj ące przez powiat my śliborski ...... 87 Ryc. 34. Lokalizacja obszarów Natura 2000 – PLH na terenie powiatu my śliborskiego ...... 92 Ryc. 35. Lokalizacja obszarów Natura 2000 – PLB na terenie powiatu my śliborskiego ...... 92 Ryc. 36. Lokalizacja obszaru Parków Krajobrazowych w rzucie ogólnym na tle powiatu ...... 94 Ryc. 37. Lokalizacja rezerwatu Długogóry ...... 97 Ryc. 38. Lokalizacja rezerwatu Tchórzyno ...... 97 Ryc. 39. Lokalizacja rezerwatu Jasne ...... 97 Ryc. 40. Lokalizacja rezerwatu Skalisty Jar Libberta ...... 97 Ryc. 41. Lokalizacja rezerwatu Markowe Błota ...... 98 Ryc. 42. Lokalizacja rezerwatu Czapli Ostrów ...... 98 Ryc. 43. Lokalizacja rezerwatu Czapli Ostrów ...... 98 Ryc. 44. Lokalizacja obszarów chronionego krajobrazu ...... 100 Ryc. 45. Cykl Deminga przeniesiony na poziom opracowywania PO Ś ...... 161

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Zmiany liczby ludno ści w latach 2010-2014 ...... 14 Wykres 2. Ilo ść wody dostarczona gospodarstwom domowym w roku 2014 (dam 3) ...... 58 Wykres 3. Procent zwodoci ągowania w gminach (%) ...... 59 Wykres 4. Procent skanalizowania w gminach (%) ...... 62 Wykres 5. Ilo ść ścieków odprowadzonych ogółem w gminach (dam 3) ...... 63 Wykres 6. Ilo ść ścieków przemysłowych odprowadzonych w latach 2011-2014 (dam 3) ...... 64 Wykres 7. Podział powierzchni u żytkowanej jako u żytki rolne w gminach ...... 70 Wykres 8. Ilo ść zebranych odpadów komunalnych ogółem (Mg) ...... 74 Wykres 9. Ilo ść zebranych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych (Mg) ...... 74 Wykres 10. Odpady z gospodarstw domowych przypadaj ące na 1 mieszka ńca (kg) ...... 74

166