APPENDIX ZEVEN Scientology ■ Een echte religie Urbano Alonso Galan Doctor in de filosofie en de theologie Gregoriaanse Universiteit Rome I. INLEIDING kennis van het verschijnsel religie in het algemeen en van de verscheidenheid aan In Europa, en vooral in Duitsland, is er mogelijke vormen waarin dit verschijnsel de afgelopen jaren enige controverse rond tot uiting kan komen, ten onrechte kan lei- Scientology ontstaan waardoor er een mis- den tot een vijandige en onverdraagzame verstand lijkt te bestaan omtrent de werke- opstelling. lijke bedoelingen van deze religieuze groepering. Om deze reden heb ik besloten mijn conclusies over de Scientology religie in dit Vanuit het gezichtspunt van iemand die verslag te publiceren. Ik heb deze godsdienst vertrouwd is met filosofie en religie is er gedurende verscheidene jaren zowel in zijn geen sprake van enige polemiek. Het is formele aspecten (geschriften, boeken en echter goed te begrijpen dat het gebrek aan filosofie) als in zijn meer alledaagse 213 De Scientology kerk aspecten (ceremoniën, interne en externe contact met “het heilige”. organisatie, religieuze gebruiken en gemeenschapsactiviteiten) bestudeerd in Een verheven begrip van de zowel Italië als in andere landen (Frankrijk waardigheid van het individu, de kennis en en Denemarken). erkenning van iets dat “heilig” wordt genoemd, zijn niet uitsluitend christelijk maar behoren tot de essentie van alle reli- II. HET BEGRIP RELIGIE gies. Het Tweede Vaticaans concilie heeft dit in het document Dignitatis Humanae De theologische traditie reikt ons over geloof en zuiverheid zelf erkend. slechts weinig middelen aan om de objec- tieve kenmerken te onderzoeken die een Er zijn andere religieuze verschijnings- religie kenschetsen en haar onderscheiden vormen, zoals het boeddhisme of het van andere geloofsvormen, ideologieën of jaïnisme, die ondanks het ontbreken van sociale groeperingen. een godsidee een vorm van respect voor en verering van een “heilige goddelijkheid” in Voor dat doel hebben we begrippen en acht nemen. Deze kenmerken zijn echter een moderne basis nodig waarmee we veel algemener dan wat we kennen van de een wetenschappelijk onderbouwde visie christelijke, islamitische of joodse godheid. kunnen geven over het verschijnsel religie, zonder echter uit het oog te verliezen dat Als men vasthoudt aan een idee van het gaat om een individuele en intieme religie dat louter steunt op eigen ervaringen ervaring van spiritualiteit die zich als dus- en andere bijzonderheden, dan kan dat niet danig niet met sommige van de gebruike- anders worden bestempeld dan als een vorm lijke argumenten van andere sociale van religieus fundamentalisme die de meest wetenschappen laat analyseren. elementaire criteria van godsdienstvrijheid met voeten treedt. Deze benadering van verdraagzaamheid en interreligieuze dialoog vormt een uitdag- Zoals Max Muller betoogde, “hij die ing en een absolute noodzaak in de huidige slechts één godsdienst kent, kent er geen” samenleving, hetgeen door vooraanstaande Dit drukt deze opvatting volkomen theologen als Leonard Boff en Hans Kung nauwkeurig uit. De socioloog Durkheim zelf wordt benadrukt. verklaart de sleutel tot dit fenomeen: “...religie is een universeel verschijnsel dat Net als het woord religie (dat is afgeleid in alle bekende menselijke samenlevingen van het Latijnse re-ligare, verenigen of voorkomt...”. herenigen) een gemeenschap van personen aanduidt die door een geloof, een gebruik of Vanzelfsprekend is religie de zoektocht een vorm van verering zijn verenigd, kan van de menselijke geest om het “oneindige” ook religie op zich worden beschouwd. te kunnen begrijpen; het verlangen en de Deze gemeenschap moet vanzelfsprekend inspanning van het wezen met betrekking verenigd zijn in een zoeken naar “het god- tot zijn gevoel van onbevredigd verlangen delijke” en gedefinieerd zijn door de manier naar oneindigheid. Religie is dus een waarop zij de problemen van het menselijk absolute noodzaak, niets minder dan een leven benadert. Daarom wordt in de his- wezenlijk onderdeel van het menselijke torische analyse van religies veel aandacht bestaan. Het individu voelt die noodzaak besteed aan de ervaring en het persoonlijke om te “communiceren met het oneindige”; 214 Appendix Zeven het is de bron van wat de mens in leven leven en de uiteindelijke verwezenlijking houdt, en waar de mens in velerlei opzicht van het spirituele doel dat leidt naar het van afhankelijk is. Het sluitende bewijs doel dat Scientology haar volgelingen aan- hiervoor ligt in antropologisch onderzoek biedt. waarin bepaalde religieuze geloofs- opvattingen, of het ontbreken daarvan, een beslissende factor vormen waarmee onder- zoekers sociale en individuele gedrags- III. HET FILOSOFISCHE EN DOC- normen van gemeenschappen verklaren. TRINAIRE ASPECT Een goed begrip van een religie als Scientology is gebaseerd op de werken Scientology vereist de beoordeling van zeer van L. Ron Hubbard. Scientologen erken- verscheiden aspecten ervan, waarvan er een nen de werken en het onderzoek van haar aantal zijn aangegeven door moderne stichter, filosoof en filantroop L. Ron deskundigen op dit gebied (zie bijvoorbeeld Hubbard, als de enige bron van de Bryan Wilson, The Social Dimensions of geschriften van de religie. Sectarianism, 1990) en Eileen Barker, New Religious Movements: A Perspective to Vanaf het begin met Dianetics (zie Understand Society, 1990). Uit de vele Dianetics, de nieuwe wetenschap over men- mogelijke benaderingswijzen heb ik gese- tale gezondheid) heeft de evolutie van lecteerd wat een objectief en wetenschap- Scientology grote overeenkomsten ver- pelijk standpunt zou kunnen vormen over toond met die van het merendeel der reli- het onderwerp. Ik heb mij hiervoor gies, waaronder het christendom, het gebaseerd op de volgende aspecten. judaïsme, de islam en het boeddhisme. De geschiedenis is er één van ontdekking of • Het filosofische en doctrinaire aspect. systematische ‘openbaring’ van de ‘filosofis- Hieronder versta ik het geheel van geloof- che grondwaarheden’, die stap voor stap sopvattingen, geschriften en doctrines die worden opgebouwd en leiden tot de de drie fundamentele facetten van de opbouw van een volledig doctrinair sys- religieuze kennis bevatten, namelijk het teem. Opperwezen, de mens en het leven. De stichter wil met Dianetics de mens • Het rituele aspect. Dit omvat het verlossen van het lijden dat veroorzaakt geheel van ceremoniën, riten en religieuze wordt door zijn verstand. gebruiken, toegepast op het verschijnsel religie zoals dat door de scientologen wordt Al een aantal jaren is Dianetics het mid- ervaren. del waarmee de volgelingen van Scientology de staat van clear bereiken. • Het oecumenisch organisatorische Deze toestand, die door het boek zelf wordt aspect. Dit is van groot belang aangezien omschreven, betekent een belangrijke het de scheidingslijn vastlegt tussen religies vooruitgang in het verdwijnen van de toes- en geloofsopvattingen in wording en de tand van ongewenst lijden en verheft de reeds volledig gevormde en geëvolueerde mens tot een niveau waarop hij zijn eigen godsdiensten. spirituele zelf (thetan) beter kan ervaren. • Het aspect van de zingeving of het Als we een grondige analyse maken van de einddoel, de bepaling van de zin van het mystieke ervaringen, nirvana en de andere 215 De Scientology kerk geestestoestanden die in de meeste religies dwaalsporen die de thetan verhinderen zich worden beschreven, dan blijkt dat zij naar als zichzelf te gedragen en hem daarentegen dezelfde geestestoestand op zoek zouden een irrationeel gedrag opleggen, dat zowel kunnen zijn als de toestand die de scien- voor hemzelf als voor anderen schadelijk is tologen als staat van clear nastreven. (auditing). (Zie What is Scientology?) Later, toen Hubbard bij veel mensen de Naast een enorm aantal technische uitwerking bestudeerde van het fenomeen werken, bestemd voor de geestelijken van clear, ontdekte hij dat er een duidelijk de Scientology kerk, bestaat er ook een uit- bewijs was voor het bestaan van een spir- gebreide lijst materialen en naslagwerken itueel wezen en bovendien dat de persoon voor wie deze religie wil bestuderen. De vol- zelf een spiritueel wezen is, onsterfelijk en gende boeken zijn van bijzonder belang en met een enorm potentieel dat echter was beschrijven de grondwaarheden van gesmoord door het lijden en de ervaringen Scientology: van de “onafgebroken spiraal” van leven, dood van het lichaam, nieuw lichaam. Scientology, de grondbeginselen van het denken; Hij ontwikkelde een spirituele tech- Scientology 0-8; nologie die leidt naar de “bevrijding” van Scientology 8-8008; het wezen (thetan) uit deze spiraal en zijn Scientology: A History of Man; terugkeer naar volledig bewustzijn en spir- Dianetics 55!; ituele vrijheid. Zo ontwikkelde hij de begin- Scientology: een nieuwe kijk op het selen en praktijken van de geestelijke leven; begeleiding (auditing), die leiden naar de Science of Survival; hoogste staten van bewustzijn en zijn, De dynamische krachten van alsmede de zogenaamde OT-niveaus het leven; (Operating Thetan, omdat de thetan niet The Scientology Handbook. meer aan de noodzaak is onderworpen om zich in een lichaam te bevinden, maar ook De scientologen beschrijven hun religie buiten een lichaam werkzaam kan zijn). als “een toegepaste religieuze filosofie die de persoon in staat stelt meer over zichzelf en Dit is allemaal uitgelegd in heldere stap- het leven te weten te komen” (Technical pen die zijn beschreven in de weg (De Brug) Dictionary of Dianetics and Scientology). naar de “Totale Vrijheid”. Er moet