Kwartalnik Spoůeczno-Kulturalny
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
KOCIEWSKI NR (98) MAGAZYN3 lipiec • sierpieý • wrzesieý 2017 REGIONAPL ISSN 0860-1917 CENALNY 3,00 zã Kwartalnik spoÙeczno-kulturalny Koncert specjalny z okazji 10-lecia Festiwalu, 2011 rok; fot. Ireneusz JĊdruch Projekt muzyczny z okazji 15-lecia Festiwalu. Na fotografii chór Nieboskáonni”, Maágorzata Kornas i zespóá festiwalowy, 2016 rok; fot. Ireneusz JĊdruch Wystawa „Grzegorz Ciechowski w obiektywie Mirosáawa StĊpniaka”, 2015 rok; fot. Józef Golicki W NUMERZE 2 OD REDAKCJI 3 WYDARZYŁO SIĘ NA KOCIEWIU... 4 Dariusz Wałaszewski • IN MEMORIAM (cz. II ostatnia) KOCIEWSKI 7 Tomasz Jagielski KOCIEWIACY U LANDOWSKIEGO 8 Wanda Gronkiewiczówna KARTKI Z PAMIĘTNIKA MAGAZYN 11 Piotr Wróblewski UROCZYSTOŚĆ UPAMIĘTNIAJĄCA 75. ROCZNICĘ ZAMACHU NA HITLERA 12 Małgorzata Kruk • O ZABYTKACH ARCHITEKTONICZNYCH KOCIEWIA REGIONALNY 13 Ryszard Szwoch • MŁODZI PUBLICYŚCI Kwartalnik społeczno-kulturalny O KOCIEWIU 14 Marta Sikorska • BARTEL MAŁY – HISTORIA Nr 3 (98) lipiec • sierpień • wrzesień 2017 • PL ISSN 0860-1917 I DZIEŃ DZISIEJSZY LEŚNICZÓWKI 16 Michał Kargul WYDANO ZE ŚRODKÓW BUDŻETU MIASTA TCZEWA PRAWDZIWA HISTORIA KOCIEWIA – czyli nie dajmy się zmamić publicystycznym RADA PROGRAMOWA fantazjom (cz. II ostatnia) Kazimierz Ickiewicz – przewodniczący 19 Piotr Kajzer Jerzy Cisewski, Czesław Glinkowski, Józef Golicki, Jan Kulas, NAGRODZENI REMUSOWĄ KARĄ prof. Maria Pająkowska-Kensik, Józef Ziółkowski 20 Monika Jabłońska NARODOWE CZYTANIE WESELA REDAKCJA 22 Edmund Zieliński Halina Rudko redaktor naczelna POMORSCY RYBAŁCI NA MAŁYM EKRANIE Marcin Kłodziński opracowanie grafi czne, łamanie Halina Rudko i korekta 23 Marcin Kłodziński CZYTELNICZA LOKOMOTYWA NIE ZWALNIA WYDAWCA 27 Szymon Skowroń • MAGICZNY KAMIEŃI DZIK Kociewski Kantor Edytorski 27 Martyna Bulicka i Aleksandra Korda Sekcja Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej MAGICZNA MUSZLA im. Aleksandra Skulteta w Tczewie 30 Tomasz Jagielski • MAŁA STACJA KOLEJOWA dyrektor dr Krzysztof Korda Z WIELKĄ HISTORIĄ ADRES REDAKCJI I WYDAWCY 31 Iwona Kitta 83-100 Tczew, ul. J. Dąbrowskiego 6, tel. (058) 531 35 50 POETYCKO W GNIEWSKIEJ KSIĄŻNICY www.mbp.tczew.pl www.facebook.pl/mbptczew 32 Magdalena Gornowicz e-mail: [email protected] KAPELE W SZLACHCIE 33 Jan Kulas Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów, zmiany tytułó w ANNA ANDRZEJEWSKA (1929-2015) oraz poprawek stylistyczno-językowych w nadesłanych tekstach. 35 Jan Wespa • GODNI UPAMIĘTNIENNIA JAN I MARIA WESPOWIE Teksty oraz zdjęcia zamieszczone w niniejszym 37 Wiesław Karpusiewicz • PRZYDOMOWY numerze zostały przekazane przez autorów WARZYWNIK I DZIEDZICTWO KULINARNE nieodpłatnie. – CZYLI GROCH Z KAPUSTĄ Wszystkie zdjęcia Jacka Cherka znajdują się w zbiorach 39 Jan Kulas • PROFESOR JAN STRELAU Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tczewie – HONOROWY OBYWATEL MIASTA TCZEWA NAŚWIETLENIE, MONTAŻ I DRUK 41 Tadeusz Magdziarz • WĘDRÓWKA NKK TRSOW Wydawnictwo „Bernerdinum” Sp. z o. o. PINCZYN – ZBLEWO ul. Biskupa Dominika 11 44 Jarosław Wojciechowski • UNIKATY Z KOCIEWIA 83-130 Pelplin OKRASZONE KOCIEWSKIM KOROWODEM Nakład: 500 egz. 45 Edward Odya • BOGACZ JI BIYDAK Objętość: 6 ark. druk. 46 Wasza Rozalija • BREWERIE PSZI PSISANIU, JI NIY ANO ŁOTIM! 47 Kazimierz Ickiewicz • DROGA NAD BAŁTYK 48 Józef Golicki • SŁOWO WSTĘPNE NA OKŁADCE 48 Maria Pająkowska-Kensik • ŻYCIE WŚRÓD Spotkanie Kociewiaków przy ławeczce SŁÓW MARKA BIEGALSKIEGO Romana Landowskiego Fot. Jacek Cherek Wewn. III str. okładki NOWOŚCI WYDAWNICZE Z KOCIEWIA KMR 1 Od redakcji Szanowni Czytelnicy, Gdyby zebrać wszystkie artykuły, które do tej pory znalazły się na łamach naszego „Magazynu”, zajęłyby one blisko pięć tysięcy zapisanych kart. Tak powstała książka pewnie wymagałaby osobnej półki na bibliotecznym regale. Nawet gdyby postawić ją na podłodze, choć nie dorównywałaby wzrostem dorosłemu człowiekowi, robiłaby wrażenie. Samo jej podniesienie nie byłoby łatwym zadaniem. Równie trudne byłoby zebranie w jednym miejscu wszystkich autorów publikujących w naszym kwartalniku. Nie tylko dlatego, że teksty otrzymujemy nawet z zagranicy. Większym problemem by- łoby znalezienie pomieszczenia odpowiednich rozmiarów. W samej tczewskiej książ- nicy, która gości naszą redakcję, nie ma sali mogącej pomieścić ponad sześćset osób. Tylu właśnie autorów na przestrzeni ponad trzydziestu lat zostawiło swoją cząstkę pomiędzy słowami, które kierowali za naszym pośrednictwem do Państwa. Ale na- wet gdyby udałoby się nam wynająć szkolną salę gimnastyczną, z każdym nowym numerem byłoby nam coraz ciaśniej, dzięki tym, którzy odkrywają nadal w sobie Kociewie. Biorąc pod uwagę podane wyliczenia statystyczne, przytłaczające liczby, które za- wierają w sobie, mogłoby się wydawać, że osiągnęliśmy już bardzo wiele. Po dłu- giej i mozolnej pracy, wspierani życzliwością autorów i czytelników, dotarliśmy na szczyt, z którego już nie zejdziemy. Opublikowaliśmy już najważniejsze teksty, two- rząc niepodważalny kanon kociewskiego regionalizmu. Świat liczb potrafi być jed- nak przewrotny. Wszystkie te cyfry, w które próbowaliśmy ubrać nasz kwartalnik nie tworzą bilansu zamknięcia. Wręcz przeciwnie. Pomimo tysięcy godzin spędzonych nad przygotowywaniem kolejnych numerów, pamiętając wszystkie zwycięstwa i po- rażki, wierzymy, że to dopiero początek naszej drogi. Doceniając ogrom pracy zro- bionej przez naszych poprzedników i przez nas, z nadzieją patrzymy na przyszłość, czekając na teksty o Kociewiu, którego jeszcze nie znamy. Takiego, którego jeszcze nie ma. Będziemy je poznawać razem, przez kolejne pięć tysięcy stron i z setkami nowych autorów. Halina Rudko Marcin Kłodziński 2 KMR Wydarzyło się na Kociewiu... ► Kociewie, 16 czerwca ► Smętowo Graniczne, 29 lipca W malownicze strony naszej „małej Ojczyzny” dotar- Nudy nie uświadczyli również goście koncertu „Smę- ły jedne z najpiękniejszych i najstarszych włoskich jedno- towo – wspólnie tworzymy to miejsce”, zorganizowa- śladów marki MOTO GUZZI. Ponad stu motocyklistów nego przez miejscowy Gminny Ośrodek Kultury Sportu z Polski, Włoch, Austrii, Niemiec i Białorusi, biorących i Rekreacji. O zabawę zadbali tacy wykonawcy jak: Andre, udział w 18. Międzynarodowym Zlocie MOTO GUZZI Coolers, Power Play. Fani trochę cichszych form zabawy Club Poland, postanowiło odwiedzić Kociewie w swojej mogli wziąć udział w towarzszącym koncertowi pikni- drodze do Borów Tucholskich. Jako pierwsi te dzieła sztu- ku pn. „Życie to radość”, na którym nie zabrakło atrakcji ki motoryzacji mogli podziwiać mieszkańcy Pelplina, gdy skierowanych do najmłodszych, a wśród nich szczególnym ich właściciele prezentowali ich urodę przed Bazyliką Ka- powodzeniem cieszyło się malowanie twarzy. W pamię- tedralną, perłą sztuki sakralnej. Na spotkania z włoskimi ci uczestników pikniku z pewnością pozostanie również motocyklami zaproszono również mieszkańców Owidza mecz, rozegrany pomiędzy młodymi piłkarzami miejsco- i Starogardu, gdzie uczestnicy zlotu również dotarli, mogąc wej Pogoni a ich rodzicami. podziwiać piękno kociewskich bezdroży. ► Gniew, 11-13 sierpnia ► Iwiczno, 5 lipca Na trzy dni Gniew stał się światową stolicą muzyki go- Tajniki naszej kuchni regionalnej stanęły otworem spel. Stało się tak za sprawą XXI Międzynarodowego Fe- przed uczestniczkami warsztatów kulinarnych, które zosta- stiwalu Muzyki Chrześcijańskiej Gospel, którego gród nad ły zorganizowane w świetlicy im. Izydora Gulgowskiego, Wisłą był gospodarzem. Kilka tysięcy osób z całego świata w ramach cyklu spotkań „Smaki Kociewia”. Udział w nich wzięło udział w tym niecodziennym wydarzeniu muzycz- wzięły najmłodsze mieszkanki Iwiczna. W rolę ich mento- nym, przysłuchując się kunsztowi wykonawców, prezen- rek i nauczycielek wcieliły się natomiast członkinie miej- tujących swój talent na trzynastu koncertach. Na scenach scowego Koła Gospodyń Wiejskich. Głównym bohaterem przygotowanych w Gniewie i okolicznych miejscowościach dnia były słynne kluski. Młode adeptki sztuki kulinarnej zaprezentowali się m.in.: Anna Serafińska, Wayne Elling- wykazały się wrodzonym talentem, zachwycając wszyst- ton, Krzysztof Iwaneczko, Marek Bałata, Grzegorz Wilk kich smakoszy. Ci ostatni z pewnością będą czekali na ko- i Adam Krylik, a także chór i orkiestra symfoniczna Ogólno- lejne dzieła uczestniczek warsztatów. kształcącej Szkoły Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Gdańsku oraz Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych ► Zblewo, 15 lipca im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy. Równie duże zainte- Moc atrakcji czekała na uczestników XIX Festynu Ko- resowanie wzbudziły trzydniowe warsztaty muzyczne. Ich ciewskiego. Zblewo przywitało wszystkich swoich gości uczestnicy wzięli udział w niedzielnym koncercie finało- m.in. pysznymi regionalnymi daniami, przygotowanymi wym, zatytułowanym „Credo in Misericoriam Dei”. i serwowanymi przez członkinie Koła Gospodyń Wiej- skich. Festyn kusił jednak nie tylko pysznymi, kociewski- ► Huta Kalna, 27 sierpnia mi potrawami. Przekonali się o tym szczególnie najmłodsi Niestraszny okazał się upał, który nie zdołał przeszko- goście zblewskiej imprezy. Czekały na nich dmuchańce, dzić mieszkańcom Huty Kalnej i przyjezdnym gościom, jak i okazały park rozrywki, a także przygotowane przez którzy wzięli udział w dorocznym festynie dożynkowym. zaproszonych animatorów gry, zabawy oraz turnieje. Tych W miejscowej remizie OSP, w pobliżu której odbywały się ostatnich nie zbrakło również dla trochę starszych uczest- uroczystości, nikt nawet nie pomyślał, by gasić entuzjazm ników Festynu. Duże zainteresowanie wzbudziły m.in. świętujących. Na zorganizowanym w ramach festynu pik- pokazy siłaczy – czyli „Starcia Gigantów”, w którym rolę niku rodzinnym