Gazeta Bezpłatna

8/(209) 2019

GAZETA BEZPŁATNA

DOŻYNKI

Chleba urodzaj daj Panie Polsce Błogosław każdej Rolnika pracy Wiarę, tradycję na straży postaw Niech plon owocny ziemia zobaczy.

Niech będą zawsze udane zbiory Susze, ulewy swą ręką oddal. Nad polskim ludem roztocz czuwanie Zapewnij Panie chleba urodzaj.

Niech Żniwne Święto kipi tradycją, Której hołdują Rolnicy hojnie. Dożynki – barwny korowód wieńców Tańce i śpiewy dołączą do nich.

I będzie trwało święto do nocy, Aż czas zabawy dobiegnie końca. Dożynki – mariaż „dzisiaj” z tradycją Skarbnica wiedzy życiem tętniąca.

Małgorzata Burda-Król W NUMERZE: nowy sprzęt AKTUALNOŚCI w przedsiębiorstwie 15 kolejna szansa na gospodarki komunalnej stypendium wójta 20 Dożynki wczoraj i dziś 3-8 bezpieczne wakacje. KULTURA „fakty i mity na drodze” 16 wakacyjne występy znamy zwycięzców artystyczne gminnych zawodów kryzys psychiczny 21 niejedno ma imię pożarniczych 9 17 wyłoniono dostawcę strojów ludowych XIII Regionalny nasze dzieci - 21 kongres Misyjny najcenniejszy 10-11 skarb 18 „grodziszczoki” na weselu św. marta - patronka podkarpackim 22 gospodyń domowych 11 zagroda alpakiss w rymanowie zaprasza na spotkanie 18 z alpakami nowe miejsca CIEKAWOSTKI rekreacji dla 12- mieszkańców gminy worldskills dzieje już otwarte! kazań 2019 wychodka 13 19 (nie czytać przy 23-24 jedzeniu!) nowy odcinek zostań dawcą drogi gminnej krwi OGŁOSZENIA przebudowany 14 19 brała ryba nad inwestycje w skrócie 14 zalewem 20 Ogłoszenia 25-28

WYDA REDAKT Czasopismo zarejestrowane I Ns Rej. Pr. 11/94 w. Numer zamknięto: sierpień 2019r. y. - AKTUALNOŚCI -

Dożynki wczoraj i dziś

Dożynki to radosne Święto Żniw, to czony z ziarna zżętego zboża. Symboli- mi, zwłaszcza dożynkowymi, do których święto zebranych plonów. W różnych zował on dobre plony i był ukoronowa- wesoło przygrywały wiejskie kapele. regionach Polski przyjmowało ono niem całorocznych prac w polu. W tym Opisane tu powyżej zwyczaje pojawia- różne nazwy, takie jak: obżynki, wy- miejscu zatrzymamy się na chwilę przy ją się dzisiaj tylko tu i ówdzie w obrzę- żynki, okrężne, wieniec czy wieńco- chlebie. Jak daleko sięgamy pamięcią dowości dożynkowej, ozdabiają koro- we. w przeszłość naszej narodowej kultu- wody żniwne i wydobywają z zapomnie- ry i tradycji, chleb zawsze miał w na- nia dawne obyczaje. To, co przetrwa- Żniwa były na wsi czasem największe- szej świadomości wymiar sacrum, a już ło do dziś ma swój wyraz w ludowym go wysiłku i brali w nim udział każdy, kto szczególnie w kulturze ludowej zawsze folklorze prezentowanym podczas do- tylko był zdolny do pracy. Rozpoczyna- miał swoje honorowe, należne mu miej- rocznych uroczystości dożynkowych. no je zawsze świątecznie w sobotę, czy- sce. Chleb towarzyszył rozpoczynaniu i Nikt nie zaprzeczy, iż dożynki to jedno li dzień poświęcony Matce Bożej zwa- kończeniu wszystkich najważniejszych z najpiękniejszych świąt, które w całej ny „zażynkiem”. Umieszczano wtedy prac gospodarskich. Dziś również nie swej okazałości i krasie, wciąż zachwy- w jednym rogu pola „bochen chleba” wyobrażamy sobie dożynek bez okaza- ca przepychem barwnych strojów, ży- na ozdobnej serwecie, aby „żyto było łego i pachnącego świeżością bochna wiołowym charakterem muzyki, pie- chlebne”, a gospodarz witał wszystkich chleba. Świadczy to dobitnie o ciągłości śni i tańców oraz urokiem – jedynych kosiarzy staropolskim „Szczęść Boże” polskiej kultury narodowej. w swoim rodzaju – dożynkowych wień- i częstował symbolicznie trunkiem. Zanim jednak nastąpiła huczna wiej- ców. Składane dziś u stóp ołtarza, a po- Pierwsze ścięte kłosy układano na polu ska zabawa dożynkowa, od najdawniej- tem prezentowane szerokiej publiczno- w kształcie krzyża. Pierwszego kosia- szych czasów najpierw za zebrany plon ści wieńce, to często prawdziwe dzieła rza zwano przodownikiem, zaś pierw- dziękowano Bogu. Uwity wieniec - za- sztuki niczym rzeźby czy kolorowe obra- szą kobietę żnącą sierpem, postatnicą. zwyczaj w kształcie korony lub snopa- zy. Bo życie ciągle idzie naprzód. Zmie- Istniał też zwyczaj przyjmowania do gro- był niesiony przez grupę wieńczarek i niają się problemy i treści towarzyszą- na kosiarzy młodego kosiarza, zwany uroczyście składany przed ołtarzem, ce dożynkowemu świętu, tak jak zmie- wyzwoleniem kosiarza, wilkiem, frycem a podczas nabożeństwa poświęcony. nia się otaczająca nas rzeczywistość. albo frycowaniem kosiarza. Urządzano Po wyjściu z kościoła pochód żniwia- Miejsce tradycyjnego żniwiarza z kosą, go chłopcom, którzy po raz pierwszy szli rzy szedł w stronę dworu śpiewając ra- a później kosiarką, zajął nowoczesny do kosy. Przechodzili oni szereg prób dosne pieśni dożynkowe. Jedną z nich sprzęt rolniczy ułatwiający do maksi- sprawdzających ich umiejętności ko- znamy do dziś: mum zbiór plonów. Dożynki obchodzo- szenia. Jeżeli chłopiec przeszedł je po- Otwieraj, panie szeroko wrota ne są obecnie jako święto całej gminy myślnie, świętowano w karczmie jego Niesiem ci wieniec z samego złota. lub parafii i jak Polska długa i szeroka w wyzwoliny na kosiarza. Żniwa trwały aż Plon niesiemy, plon, w gospodarza dom. miesiącach sierpniu i wrześniu brzmią do ostatniej zwózki zbiorów. Ostatnie Otwórzże nam, wielmożna pani echa dożynkowych uroczystości. kłosy albo pozostawiano niezżęte na swe pokoje, pokoje Grodziska gmina świętuje je od szere- polu albo zżynano je obrzędowo i uro- A położymy ci wielmożna pani gu już lat 15 sierpnia w dzień Matki Bo- czyście na zakończenie żniw. Nazywa- nasz wianek na stole. skiej Zielnej. To popularna nazwa Świę- no je przeróżnie: przepiórka, broda, pę- Śpiewane życzenia obejmowały rodzi- ta Wniebowzięcia NMP. W tym dniu pek, wiązka, wiązanka, garstka. Zebra- nę pana domu, ekonoma, rządcę i księ- święci się w kościołach wieńce albo ne z nich ziarno przechowywano pie- dza. Dziedzic, bądź gospodarz przyjmo- bukiety z rozmaitych zbóż, ziół, wa- czołowicie do jesieni, by służyło do no- wał ów wieniec, a uczestników dożyn- rzyw, kwiatów i owoców. Te poświęco- wego siewu, by utrzymać ciągłość we- kowego pochodu częstował smakołyka- ne w poszczególnych parafiach wieńce getacji i zapewnić kolejne bogate plony. mi ze stołu i obdarowywał czasem po- biorą później udział w gminnym świę- W niedługim czasie po zwiezieniu zbo- darkami. Tego dnia szczególnym uzna- cie dożynkowym na stadionie sporto- ża do stodół zaczynała się żywiołowa niem i względami cieszyli się ludzie, któ- wym w Grodzisku Górnym. Otwiera je zabawa dożynkowa. Każda wieś ba- rzy pracowali najszybciej i najlepiej. To zawsze barwny korowód dożynkowy ze wiła się inaczej, ale nigdzie nie mogło oni stawali się bohaterami święta do- starostami na czele, który prezentuje zabraknąć wieńca dożynkowego. Żni- żynkowego. Gdy wiejska gromada pod- się oficjalnie przed całą społecznością wiarze wykonali ciężką pracę, a na do- jadła frykasy z pańskiego stołu i nieco gminną. Po przemówieniu starosto- wód składali gospodarzowi lub dziedzi- sobie podchmieliła, zaczynała się za- wie zgodnie z tradycją wręczają włoda- cowi dar z wieńców, kwiatów, owoców bawa dożynkowa, trwająca zwykle bar- rzowi gminy symboliczny bochen chle- i orzechów oraz bochen chleba upie- dzo długo. Tańce przeplatano śpiewka- ba. Ów nowy chleb zostaje podzielony

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 3 - AKTUALNOŚCI -

i częstuje się nim wszystkich uczestni- wówczas w Grodzisku Dolnym, (co nie sali kina”. ków dożynek, by zgodnie z wymową ni- jest bliżej określone) i odbywały się na I jeszcze jedna notka z roku 1975, o in- gdy nikomu go nie zabrakło. Zaś przy- początku września. Wówczas, w cza- nym już zgoła charakterze, bo w roku niesione przez poszczególne sołectwa sach PRLu, jak można przypuszczać, 1973 zmienił się podział administracyj- wieńce upiększają i umilają tego dnia było to bardziej święto „przodowników ny kraju. W miejsce Prezydium Gmin- wszystkie sceniczne występy. A jest ich pracy”, niż całej wiejskiej społeczności. nych Rad Narodowych powołano Urzę- niemało, począwszy od miejscowej or- Przez szereg lat orkiestra wiodła dożyn- dy Gminy z funkcją naczelnika gminy, a kiestry dętej i wszystkich zespołów lu- kowy pochód na miejsce, gdzie już cze- w całej rządowej polityce nastąpiła tzw. dowych, na gościnnych występach za- kali przodujący w uprawie roślin czy ho- ”odwilż”. proszonych kapel i zespołów kończąc. dowli rolnicy, przedstawiciele władzy „Po żniwach, do niedawna naczelnik Dożynkowym poczynaniom towarzyszą i publiczność. Zasłużone osoby otrzy- gminy, a obecnie dyrektor GOK, Sta- rokrocznie różne wystawy, stoiska i po- mywały pochwały i wyróżnienia z rąk nisław Krzeszowski organizuje Gmin- kazy. Najczęściej można obejrzeć po- Przewodniczącego Prezydium Gminnej ne Dożynki. Tu korowód dożynkowy na kazy dawnego i nowoczesnego sprzę- Rady Narodowej, zaś przedstawiciele czele z orkiestrą wyrusza ze Strażac- tu rolniczego, zabytkowych samocho- władzy dostawali od rolników żniwne kiego Domu Kultury w kierunku placu dów i motocykli, starych narzędzi rol- dary. Zgodnie z założeniem każde dzia- sportowego w Grodzisku Górnym. Tutaj niczych i sprzętów gospodarskich. Mi- łanie czy wydarzenie miało być wielkie i odbywają się całe uroczystości dożyn- łośnicy osobliwości mogą podziwiać z rozmachem i pokazywać wypracowa- kowe - wręczenie artystycznie wykona- wystawy zwierząt hodowlanych, ptac- ne efekty. W kronice Orkiestry Dętej na- nych wieńców i bochna chleba z nowe- twa, koni, psów rasowych, wystawy my- trafiłam na takowy zapis z roku 1970: go zboża, pieśni dożynkowe, przemó- śliwskie, wystawy rękodzieła i twórczo- „Chociaż dawno już po żniwach, bo 13 wienia, hymny, wyróżnienia przodują- ści ludowej i wiele innych. Wydarzeniu września, ale odbywają się wielkie do- cych rolników, tusze, hejnały, dzielenie temu towarzyszą również stoiska rze- żynki. Wielkie, bo okręgowe, a może i się chlebem i czym kto mógł przy zaba- mieślnicze, gastronomiczne i różno- szersze, bo niektóre eksponaty pocho- wie dożynkowej”. rodne atrakcje dla dzieci, jak np. weso- dziły nawet z innych województw. Moż- Pisząc ten tekst o dożynkach starałam łe miasteczko, dmuchańce, kucyki czy na było podziwiać dorodne włókna lnu, się pokazać Państwu całą bogatą histo- samochodziki i tory przeszkód. Organi- krowy rekordzistki, rekordzistów bu- rię tego obrzędu zarówno dawniej, jak zatorzy starają się zapewnić wszystkim hajów, itp. Ale tyle co zdążyliśmy swo- i współcześnie. Zarówno w kontekście tego dnia wiele rozrywki, dobrej zaba- ją powinność odegrać, choć z grub- całej naszej narodowej i ludowej kultu- wy i niezapomnianych wrażeń, nie tylko sza, wszystkie te cudowności była oka- ry, jak też jej trwanie i zarazem rozwój wzrokowych czy słuchowych. zja zobaczyć namacalnie, ponieważ na gruncie rodzimej tradycji. Wszystko Będąc przy temacie dożynek warto deszcz zapędził orkiestrę pod namioty to świadczy o ciągłości i niematerialnej wspomnieć, iż grodziskie dożynki gmin- z tymi okazami. Każdy chronił się, gdzie wartości naszego dziedzictwa i naszej ne biorą swój początek pod koniec lat mógł, aż w końcu wszyscy muzykan- tożsamości. 60 – tych XX w. Obchodzone były one ci schronili się we własnym obiekcie w Małgorzata Burda-Król

4 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 5 6 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 7 8 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI -

Znamy zwycięzców gminnych zawodów pożarniczych

OSP Laszczyny z drużyn męskich i OSP Grodzisko Dolne „Miasto” z drużyn kobiecych to zwycięzcy tego- rocznych gminnych zawodów sportowo-pożarniczych, jakie odbyły się w miniony weekend 18 sierpnia na stadionie sportowym w Grodzisku Górnym.

Zawodników na murawę wprowadzi- ła Strażacka Orkiestra Dęta. W zawodach udział wzięło 13 drużyn, w tym 3 kobiece, 6 męskich i 4 Młodzieżo- we Drużyny Pożarnicze chłopców i dziewcząt: dwie z Grodziska Dolnego, po jednej z Grodziska Górnego i Lasz- czyn. Dodatkowy występ odnotowała drużyna specjalna – Dziecięca Dru- żyna Pożarnicza z Grodziska Górne- minu zawodów czuwał skład sędziow- Grodzisko Dolne „Miasto” (143,06 go. Druhowie strażacy z gminy Grodzi- ski złożony z przedstawicieli Komen- pkt). sko Dolne rywalizowali ze sobą w bie- dy Powiatowej Państwowej Straży Po- Wśród drużyn kobiecych najlepszy gu sztafetowym z przeszkodami i ćwi- żarnej w Leżajsku. czas w tym roku „wykręciły” druh- czeniu bojowym. Zawody sportowo-pożarnicze bezape- ny z OSP Grodzisko Dolne „Miasto” Nic dziwnego, że publiczność licz- lacyjnie wygrali strażacy z OSP Lasz- (129,20 pkt), które uplasowały się nie zapełniła stadion, by dopingować czyny z wynikiem 104,88 pkt, któ- przed zawodniczkami z OSP Grodzi- zmagania swoich ochotników, którzy rzy prowadzili już po ćwiczeniu bojo- sko Dolne (131,18 pkt) i OSP Wólka na co dzień czuwają nad bezpieczeń- wym, a po sztafecie pożarniczej roz- Grodziska (140,91 pkt). stwem mieszkańców gminy. Wszyst- wiali wątpliwości i tylko potwierdzili W trakcie zawodów poza konkuren- kie sekcje wykazały się dużymi umie- swój prymat w gminie. Drugie miejsce cją wystąpił młody grodziski nary- jętnościami, co pokazały w trakcie ry- zajęła OSP Grodzisko Dolne (115,80 bek strażacki, który reprezentowały walizacji. pkt), trzecie OSP Wólka Grodziska cztery Młodzieżowe Drużyny Pożarni- Oprócz szybkości w wykonywaniu za- (127,42 pkt), czwarte OSP Grodzisko cze. Zawodnicy i zawodniczki wykaza- dań liczyła się precyzja, gdyż za błęd- Górne ((127,56 pkt). Miejsca piąte i li się nie lada sprytem i pełnym pro- ne wykonania naliczane były punkty szóste przypadły kolejno jednostkom fesjonalizmem. W trakcie konkurencji karne. Nad przestrzeganiem regula- OSP Zmysłówka (130,84 pkt) i OSP młodzi strażacy zmierzyli się ze szta- fetą pożarniczą oraz musieli odpalić motopompy, rozwinąć tzw. linię wod- ną, czyli strażackie węże, a na koniec strącić strumieniami wody pachołki i wprawić w ruch obrotowy wiatraczek. Wszystkie zespoły wypadły bardzo dobrze. Zwycięskie drużyny otrzymały okaza- łe puchary oraz dyplomy. Wszystkim jednostkom dziękujemy za udział w zawodach, a zwycięzcom życzymy po- wodzenia w zawodach powiatowych, które odbędą się 1 września w Bieda- czowie. MH

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 9 - AKTUALNOŚCI -

XIII Regionalny Kongres Misyjny

W dniach od 19 do 21 lipca 2019r. dzia niż ofiary”, co należy rozumieć, że Piątkowskiego SVD i o. Stefana Kuku- w parafiach: Giedlarowa, Grodzisko Chrystusowi chodzi nie tylko o to by- ły SVD oraz sióstr: s. Agnieszki (Para- Dolne i Chałupki Dębniańskie śmy składali jakieś wielkie ofiary, ale gwaj), s. Gabrieli (Polska - tworzy audy- odbywał się XIII Regionalny Kongres przede wszystkim byśmy byli najpierw cje w Radiu Maryja – Dzieci dzieciom Misyjny, który przebiegał pod hasłem miłosierni wobec naszych braci naj- misji) i s. Hanny (Mozambik) ze Zgro- „W mocy Bożego Ducha - Bądźmy mniejszych, braci być może odmienne- madzenia Misyjnego Służebnic Ducha świadkami Ewangelii”. go koloru skóry, wiary, kultury, języka Świętego SSpS. Misjonarze niosą lu- czy sposobu bycia. Być świadkiem Je- dziom Boga. Ludzie ci w swoim pro- Pierwszy dzień kongresu otworzył ks. zusa, to znaczy BYĆ NIM W KAŻDYM stym życiu są niesamowicie życzliwi i Jan Balicki, proboszcz parafii p.w. ASPEKCIE TAK RELIGIJNYM JAK I SPO- wdzięczni Bogu za każdy dar posiłku i Św. Michała Archanioła w Giedlaro- ŁECZNYM. wody. wej. Podczas uroczystej Eucharystii o Miejscem drugiego dnia kongresu Trzeciego dnia kongresu, Mszy świętej godz. 18.00 homilię wygłosił o. Miro- była parafia p.w. Św. Barbary w Grodzi- kończącej XIII Regionalny Kongres Mi- sław Piątkowski SVD – misjonarz z Ar- sku Dolnym. Hasłem przewodnim były syjny przewodniczył ks. bp. Jan Ozga z gentyny, który mówił między innymi o słowa: „Żniwo wprawdzie wielkie, ale Kamerunu, a przyświecały nam tema- tym, że misjonarze są jak gdyby prze- robotników mało”. Co to dla nas ozna- ty: „Zaplecze dla misji, czyli głoszenie dłużeniem apostołów, którzy kontynu- cza? Chrystusowi chodzi o to, że wciąż Ewangelii w swoim środowisku...” oraz ują dzieło rozpoczęte jeszcze w cza- jest jeszcze wiele do zrobienia. I choć „Odrzucenie i przyjęcie wiary w środo- sach działalności apostolskiej Jezu- kościół ze swej natury jest misyjny i mi- wisku, w którym posługują misjona- sa na ziemi. „Także my wszyscy, któ- sjonarze posługują na wszystkich kon- rze”. rzy ten Kościół tworzymy razem wspól- tynentach, to są nadal obszary, gdzie Tradycyjnie już w czasie kongresów, nie mamy ogromne zadanie do wypeł- Dobra Nowina jeszcze nie dotarła, a ostatniego dnia homilia ma bardzo nienia nie tylko w czasie kongresu mi- ludzie jak dotąd o Bogu jeszcze nie sły- ciekawy przebieg. Misjonarze opowia- syjnego, ale także w codziennym ży- szeli. Dlatego tak ważne jest nasze za- dają jak wygląda życie misyjne w da- ciu. Mamy iść w nasze środowiska i angażowanie w dzieło misyjne i modli- nym kraju. być autentycznymi świadkami Jezusa twa o nowe powołania kapłańskie, za- Co to znaczy głosić Chrystusa w swoim i Jego Ewangelii. Nie osiągniemy owo- konne i misyjne, by nie brakowało ludzi środowisku? To być Jego świadkiem ców sami, bo sami z siebie nic nie mo- odważnych, którzy pójdą zanieść Chry- tam, gdzie żyjemy, pracujemy czy prze- żemy uczynić, ale idąc w mocy Boże- stusa na krańce świata, wypełniając bywamy na co dzień... Jestem świad- go Ducha z Nim możemy dokonać rze- testament Jezusa: *Idźcie i nauczajcie kiem Jezusa, kiedy nie wstydzę się czy niezwykłych”. Ewangelia z pierw- wszystkie narody...*. Uczestniczący w swojej wiary, kiedy żyję według deka- szego dnia kongresu nawiązywała do tym dniu mogli usłyszeć świadectwa logu, kiedy dzielę się wiarą z bliźnimi, słów Jezusa: „Chcę raczej miłosier- misjonarzy werbistów o. Mirosława gdy mówię o Jezusie, o Jego miłości w

10 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI -

domu, pracy czy szkole. Gdy nie wsty- nika i Zespołu DROGOWSKAZ. Był też dzę się krzyżyka na szyi, gdy wspie- czas na animację misyjną, którą pro- • Zakład Gospodarki Komunalnej w Grodzisku Dolnym ram misje modlitwą i ofiarą tak du- wadzili obecni misjonarze i siostry mi- • Gminny Ośrodek Kultury w Grodzisku chową jak materialną. Swoją obecno- sjonarki. Dolnym ścią zaszczycili nas tego dnia: o. Kazi- Każdy kongres jest inny, jedyny i nie- • Gminny Ośrodek Kultury w Giedlarowej • Wójt Gminy Grodzisko Dolne mierz Szymczycha SVD (Kongo) prze- powtarzalny i wnosi w nasze życie coś • Strażacy OSP Grodzisko Nowe wodniczący Episkopatu Polski ds. Mi- nowego. Jest to wspólne bycie ze sobą • Strażacy OSP Laszczyny sji, o. Piotr Adamek SVD (Chiny) oraz i świętowanie. To święto wszystkich ro- • Strażacy OSP Grodzisko Dolne • Strażacy OSP Grodzisko „Dolne „Miasto” siostry misjonarki z okolicznych miej- dzin i osób zaangażowanych w Misyj- • Strażacy OSP Chałupki Dębniańskie scowości przebywające na urlopach w ną Adopcję Serca, pomoc dzieciom na • Koło Gospodyń Wiejskich w Grodzisku Nowym rodzinnych stronach. Pięknie przygo- Madagaskarze i w Papui Nowej Gwi- • Koło Gospodyń Wiejskich w Chałupkach towana procesja z darami odzwiercie- nei, a zwłaszcza modlitwa i dobroć Dębniańskich dlała realnie udzielaną pomoc krajom wielu Serc. • Koło Gospodyń Wiejskich w Grodzisku Dolnym misyjnym przez Stowarzyszenie Missio Małgorzata Matla • Koło Gospodyń Wiejskich w Grodzisku Misericordiae i współpracujących do- Dolnym „Miasteczko” brodziejów z Polski i z zagranicy. • Szkolne Koło CARITAS przy Zespole Szkół w Grodzisku Dolnym Wspólne świętowanie z misjami i ob- Sponsorzy wspierający XXXIII Regionalny • Anna i Stanisław Bieleccy chody mijającego już 15 roku działal- Kongres Misyjny: • Grażyna i Tadeusz Lejowie • Gminna Spółdzielnia „Samopomoc • Alina i Stanisław Burdowie ności Stowarzyszenia Misyjnego za- Chłopska” w Grodzisku Dolnym • Stanisława Klin kończyło się piknikiem wokół remi- • ZPOW POLTINO sp.z o.o. w Leżajsku • Wanda i Stanisław Bechtowie zy OSP w Grodzisku Nowym, który • Wydawnictwo PRECJOZA z Częstochowy • Zespół BRZÓZANKA z Brzózy Stadnickiej • Stacja Obsługi Samochodów „CAR-TEST- • Zespół DROGOWSKAZ z Leżajska uświetniły występy: Zespołu Śpiewa- PLUS” w Grodzisku Górnym • Pielgrzymi XXXIX Pieszej Pielgrzymki na • Spółdzielnia Usług Drogowo-Rolniczych w czego BRZÓZANKA z Brzózy Stadnic- Jasną Górę kiej, Zespołu pana Kazimierza Stęp- Grodzisku Dolnym Św. Marta - patronka gospodyń domowych

Gospodynie z Grodziska Dolnego nie Łazarza. Wyznała ona wtedy wia- ścicieli zajazdów. uczestniczyły w spotkaniu integra- rę w Jezusa jako mesjasza i Syna Bo- W ikonografii św. Marta przedstawia- cyjnym zorganizowanym przez Koło żego (J11, 1 -45). Ewangelista Jan opi- na jest w skromnej szacie z pękiem Gospodyń Wiejskich w Rakszawie suje także wizytę Jezusa u Łazarza na kluczy za pasem, czasami we wspa- pod nazwą „Św. Marta – patronką sześć dni przed wieczerzą paschalną, niałej sukni z koroną na głowie. Czę- gospodyń domowych”. Przy suto za- gdzie posługiwała Marta (J12, 1 – 11). sto pojawia się na obrazach również z stawionych stołach w spotkaniu bra- Na wschodzie cześć św. Marty datuje siostrą, św. Marią. Są prezentacje, w ły udział zaprzyjaźnione Koła Gospo- się od wieku V, na zachodzie – od wie- których prowadzi smoka na pasku lub dyń Wiejskich z Rakszawy i okolic. ku VIII. Już w wieku VI istniała w Beta- kropi go kropidłem. Nawiązują one do Przedstawicielki poszczególnych nii bazylika na miejscu, gdzie miał stać legendy, iż pokonała potwora Taraska. KGW i Stowarzyszeń otrzymały wła- dom Łazarza i jego sióstr. Św. Marta Jej atrybutami są: drewniana łyżka, snoręcznie zrobione obrazy Św. Mar- jest patronką gospodyń domowych, sztućce, księga, naczynie, różaniec. ty poświęcone przez księdza tamtej- hotelarzy, kucharek, sprzątaczek i wła- MR szej parafii. Czas spotkania umilał zespół „Brzeziny” z Rakszawy.

Marta pochodziła z Betanii, miastecz- ka położonego na wschodnim zboczu Góry Oliwnej, w pobliżu wioski Betfa- ge, odległego od Jerozolimy o ok. 3 km. Była siostrą Marii i Łazarza, których Chrystus darzył swą przyjaźnią. Bar- dzo wiele razy gościła Go w swoim domu. Martę wspomina w Ewange- lii św. Jan, odnotowując wskrzesze-

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 11 - AKTUALNOŚCI -

Nowe miejsca rekreacji dla mieszkańców gminy już otwarte!

Otwarta Strefa Aktywności w Wólce Grodziskiej

Otwarte Strefy Aktywności powstały przy Orlikach w Grodzisku Nowym, Grodzisku Dolnym i Grodzisku Górnym oraz na placach zabaw przy szkołach w Wólce Grodziskiej i Opaleniskach. Gmina Grodzisko Dolne realizowała program Otwartych Stref Aktywności na które składają się siłownie plenerowe (rozlokowano 7-8 urządzeń), tzw. strefy relaksu z ławkami i stolikiem do gier planszowych (warcaby, chińczyk) oraz plac zabaw. Całość dopełnia zieleń. W ramach pozyskanych z Ministerstwa Sportu i Turystyki środków finansowych w kwocie 148 700 zł, powstały ogólnodostępne miejsca sportu, rekreacji i wypoczynku, z których w pełni mogą korzystać mieszkańcy w każdym wieku. Całkowity koszt zadania to ponad 461 tys. zł.

Otwarta Strefa Aktywności oraz plac zabaw w Grodzisku Dolnym

12 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI -

Otwarta Strefa Aktywności w Grodzisku Górnym

Otwarta Strefa Aktywności w Opaleniskach

Otwarta Strefa Aktywności w Grodzisku Nowym

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 13 - AKTUALNOŚCI -

Nowy odcinek drogi gminnej Inwestycje przebudowany w skrócie Dobiegły końca prace mające na w dwóch kierunkach. Droga zyskała celu przebudowę odcinka drogi nową podbudowę i nawierzchnię na obok urzędu gminy prowadzącej odcinku 324 metrów, a jezdnia nowe • W miesiącu sierpniu rozpo- m.in. do stacji paliw w Grodzisku oznakowanie poziome i pionowe. Wy- częły się bieżące remonty Dolnym. W wyniku przeprowadzo- konawca ułożył nowy chodnik na dłu- dróg gminnych. Zakres robót nych robót na tej drodze obowiązy- gości 232 metrów, co poprawi znacz- drogowych określiła i przyjęła wać będzie nowa organizacja ruchu. nie bezpieczeństwo pieszych. Rada Gminy. Z budżetu gminy Po przebudowie drogi zmianie uległ i funduszu sołeckiego na ten W ramach przebudowy zlikwidowano sposób parkowania przy Urzędzie cel trafi ponad 606 tys. zł. Za- mylący kierowców wjazd na parking Gminy. Parkować można prostopadle kres prac obejmuje remonty przy urzędzie, co przyczyniło się do do nowo przebudowanej drogi. ubytków nawierzchni tłucz- poprawy bezpieczeństwa ruchu dro- Koszt wykonanych prac to około 540 niowej oraz położenie asfal- gowego. Kierowcy będą mogli poru- tys. zł, z czego połowę stanowi dofi- tu. Remont obejmuje wszyst- szać się na tym odcinku drogi po szer- nansowanie z Funduszu Dróg Samo- kie sołectwa, z wyłączeniem szym 6,5 metrowym pasie, co umoż- rządowych. Laszczyn, które postanowiło liwi swobody przejazd samochodów MH przeznaczyć środki z funduszu na dodatkowe oświetle- nie na terenie miejscowości, • Gmina podpisała umowę na realizację zadania pn. „Wzrost integracji i aktywi- zacji mieszkańców Wólki Grodziskiej poprzez wykona- nie wspólnych prac polega- jących na zagospodarowaniu terenu rekreacyjno-sportowego w Wólce Grodziskiej”. W ramach realizacji zadania na boisku szkolnym w Wólce Grodziskiej zamontowane zo- staną piłkochwyty. Pomoc fi- nansowa w kwocie 10 tys. zł pochodzi z budżetu Woje- wództwa Podkarpackiego w ramach Podkarpackiego Pro- gramu Odnowy Wsi na lata 2017-2020, • Rozpoczęto prace budowlane związane z montażem trzech altan wypoczynkowych na terenie gminy: nad zbiornikiem wodnym „Czyste”, pod Krzy- żem Grunwaldu i w lesie na tzw. „Piekiełku” w Zmysłów- ce.

14 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI -

Nowy sprzęt w Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej

Od lipca bieżącego roku przedsiębior- stwo Gospodarki Komunalnej w Gro- dzisku Dolnym dysponuje nowoczesną minikoparką typu JCB 8025 z przycze- pą do transportu oraz samochodem Peugeot Partner. Zakupiony przez przedsiębiorstwo sprzęt wpłynie po- zytywnie na zakres i jakość świadczo- nych usług, o czym informuje prezes PGK Marek Ordyczyński.

„Zakup koparki i samochodu to plano- wane i bardzo potrzebne sprzęty, aby przedsiębiorstwo mogło dobrze wykony- wać swoje zadania i rozwijać się. Do tej pory nie mieliśmy własnej koparki a teraz dzięki jej posiadaniu jesteśmy bardziej mobilni i szybciej możemy reago- bre parametry techniczne z głębokością użyciu 5 przyłączy wodociągowo-kanali- wać na różne awaryjne sytuacje, które kopania do 283 cm, dzięki czemu mo- zacyjnych i usunęliśmy dwie awarie wo- występują przede wszystkim na sieciach żemy nią wykonać niemal każdą pracę dociągowe. Ze swej strony chcę podzię- wodociągowych. Zdecydowaliśmy się na na sieciach wodno-kanalizacyjnych. Już kować Wójtowi Gminy Grodzisko Dolne i zakup minikoparki, której zaletą jest to pierwsze tygodnie od kiedy posiadamy Radnym Gminy za dofinansowanie zaku- że może wszędzie wjechać nie dewastu- koparkę pokazują jak bardzo jest przy- pu koparki. Cieszę się również, że Spół- jąc terenu. Koparka posiada bardzo do- datna, ponieważ wykonaliśmy przy jej ce udało się też zakupić samochód, któ- ry będzie pełnił funkcję pogotowia wo- dociągowego na terenie naszej gminy. Jest to pierwszy samochód na potrzeby wodociągowców bo do tej pory nasi pracownicy w pracy używali swoich prywat- nych samochodów, co nie było ani pro- fesjonalne, a tym bardziej komfortowe, bo przecież w samochodzie musi znaj- dować się mnóstwo sprzętu czy części do wodociągów. Teraz w każdym czasie pracownicy dysponują wyposażonym i gotowym na wyjazd samochodem pogotowia wodociągowego, który jestem przekonany będzie również bardzo dobrze służył mieszkańcom Gminy.” PGK

Punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych - godziny otwarcia

Punkt Selektywnej Zbiorki Odpadów Komunalnych w Grodzisku Dolnym otwarty jest dwa razy w tygodniu: we wtorek w godzinach 13.00 – 17.00 i sobotę od 9.00- 13.00. Każdy mieszkaniec gminy samodzielnie dostarcza odpady (rodzaj odpadów i ich ilość określa Regulamin funkcjonowania PSZOK. Z regulaminem zapoznać się można na tablicy ogłoszeń na terenie punktu). Mieszkańcy, którzy nie mają możliwości samodzielnego dostarczenia odpadów mogą za odpłatnością zamówić transport w Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej po uprzednim zgłoszeniu i uzgodnieniu terminu transportu.

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 15 - AKTUALNOŚCI -

Bezpieczne wakacje. „Fakty i mity na drodze”

FAKT: WYPRZEDZANIE TO NAJNIE- godnia pozwala na stwierdzenie, że leży wyraźnie podkreślić, że kluczo- BEZPIECZNIEJSZY MANEWR W weekendy były najbardziej niebez- wym czynnikiem warunkującym bez- RUCHU DROGOWYM piecznymi okresami na drogach. pieczeństwo jest zachowanie czło- Wyprzedzanie pojazdem to najbar- To właśnie między piątkiem a nie- wieka, w tym przypadku kierujących dziej niebezpieczny manewr, jaki dzielą doszło do blisko połowy spo- pojazdami na których spoczywają wykonuje kierowca w ruchu drogo- śród wszystkich wypadków drogo- określone obowiązki. Pomimo wielu wym. To sytuacja, która w warun- wych. Należy podkreślić, że w zda- akcji informacyjnych i działań eduka- kach zwiększonej ostrożności, czę- rzeniach tych śmierć poniosło 330 cyjno-profilaktycznych prowadzonych sto przy dużych prędkościach, łączy osób co stanowi blisko 52% ogólnej m.in. przez Policję, duża część kie- ze sobą konieczność wykonania sze- liczby śmiertelnych ofiar. Warto za- rujących nie przestrzega elementar- regu czynności w tym samym czasie. znaczyć, że do największej liczby tra- nych podstaw bezpieczeństwa w tym W wakacje 2018 roku z powodu nie- gicznych w skutkach wypadków do- zakresie. prawidłowo wykonanego wyprzedza- chodziło w piątki. To właśnie w każdy Aby zmniejszyć ryzyko wypadku kie- nia doszło do 352 wypadków, w któ- piątek wakacji miało miejsce średnio rujący pojazdem zbliżając się do rych zginęło 56 osób a 422 zostało prawie 110 wypadków drogowych, w przejścia dla pieszych, powinien za- rannych. Należy zaznaczyć, że wśród których zginęło 10 osób. chować szczególną ostrożność i wszystkich przyczyn wypadków dro- Często wybór dnia wyjazdu bądź po- ustąpić pierwszeństwa pieszemu gowych to właśnie ten błędnie wyko- wrotu z wakacji przypada w week- znajdującemu się na przejściu. Po- nany manewr powodował największe end co poniekąd może być również nadto jeśli skręca w drogę poprzecz- prawdopodobieństwo powstania wy- podyktowane dostępnością miejsc ną, jest zobowiązany ustąpić pierw- padku ze skutkiem śmiertelnym. w hotelach, pensjonatach itp. War- szeństwa pieszemu przechodzące- Przypominamy, że kierujący pojaz- to przy tym pamiętać, że większa mu na skrzyżowaniu przez jezdnię dem jest obowiązany przed wyprze- liczba pojazdów zwiększa ryzyko wy- drogi, na którą wjeżdża. Kierujące- dzaniem upewnić się w szczególno- padku, w związku z tym zwłaszcza w mu pojazdem zabrania się w szcze- ści, czy: te dni powinniśmy jeszcze bardziej gólności: • ma odpowiednią widoczność i zwiększyć swoją czujność i ostroż- • wyprzedzania pojazdu na przej- dostateczne miejsce do wyprze- ność podczas jazdy. ściu dla pieszych i bezpośrednio dzania bez utrudnienia komukol- przed nim, z wyjątkiem przejścia, wiek ruchu, FAKT: KIERUJĄCY POJAZDAMI ZA- na którym ruch jest kierowany; • kierujący, jadący za nim, nie roz- CHOWUJĄ SIĘ NIEBEZPIECZNIE • omijania pojazdu, który jechał w począł wyprzedzania, PRZED PRZEJŚCIAMI DLA tym samym kierunku, lecz zatrzy- • kierujący, jadący przed nim na PIESZYCH mał się w celu ustąpienia pierw- tym samym pasie ruchu, nie za- Wśród tzw. niechronionych uczest- szeństwa pieszemu. sygnalizował zamiaru wyprze- ników ruchu drogowego najbardziej źródło: podkarpacka.policja.gov.pl dzania innego pojazdu, zmiany zagrożona wypadkami grupa to pie- kierunku jazdy lub zmiany pasa si. Tylko podczas wakacji 2018 roku ruchu. uczestniczyli oni w 1085 wypadkach drogowych, w których zginęło 133 FAKT: W WEEKENDY DOCHODZI osoby, a 995 zostało rannych. Więk- DO NAJWIĘKSZEJ LICZBY WYPAD- szość tych zdarzeń spowodowali kie- KÓW rujący pojazdami, którzy nie udziela- Wakacje to upragniony czas relaksu, li przysługującego pieszemu pierw- zabawy, aktywności oraz często da- szeństwa. Niestety znaczna część lekich podróży. To okres, w którym zdarzeń związanych z potrąceniem na drogach wzmaga się ruch zwią- pieszego miała miejsce na przej- zany ze zorganizowanymi bądź indy- ściach dla pieszych. widualnymi wyjazdami na wymarzo- Niewątpliwie infrastruktura drogo- ny wypoczynek. Analiza wypadków, wa, czy rozwiązania inżynieryjne sto- do których doszło w wakacje 2018 sowane w obrębie przejść dla pie- roku w ujęciu poszczególnych dni ty- szych mają duże znaczenie, ale na-

16 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI -

Kryzys psychiczny niejedno ma imię

Kryzys psychiczny (potocznie zwany stresujące w życiu człowieka może - nieokreślony niepokój, lęk kryzysem emocjonalnym lub załama- spowodować kryzys psychiczny. - rozdrażnienie, złość niem nerwowym) to ekstremalna re- Zazwyczaj człowiek nie jest w stanie - przejmujący smutek, wzmożona płacz- akcja człowieka na wydarzenie trud- „przygotować się na kryzys” ponieważ liwość ne, krytyczne w jego życiu. Kryzys za- najczęściej są to sytuacje nagłe i niespo- - strach odnośnie swojego funkcjonowa- kłóca normalne, codzienne funkcjo- dziewane. Z reguły kryzysowych sytuacji nia, przyszłości itp. nowanie osoby, powodując poczucie czy wydarzeń nie sposób uniknąć, po- - poczucie pustki i/lub straty przekroczenia jej możliwości poradze- nieważ stanowią konsekwencję nieprze- - poczucie winy, wstyd nia sobie z zaistniałą sytuacją. We- widzianych okoliczności, których specy- wnętrzna równowaga emocjonalna zo- fiką jest to, że zawodzą w nich wszelkie Warto, aby bliscy osób przeżywających staje poważnie zakłócona, a dotych- dotychczas znane i sprawdzone sposo- kryzys psychiczny zachowali czujność i czasowe metody radzenia sobie w sy- by walki z przeciwnościami. Doświad- w razie zaobserwowania niepokojących tuacjach zaskakujących lub nietypo- czenie kryzysu jest powszechne. Każdy symptomów zapewnili bliskiej osobie wych nie przynoszą rezultatów, powo- człowiek może zostać dotknięty kryzy- odpowiednie wsparcie psychologiczne. dując tym samym kolejne zaburzenia sem w trakcie swojego życia. Niezwykle ważne jest, aby osoba prze- równowagi i poczucie utraty panowa- Kryzys mogą wywołać wydarzenia o cha- żywająca kryzys nie została w tej sytu- nia nad sytuacją. rakterze przewidywalnym, ale związa- acji sama i nie była pozbawiona wspar- ne z silnym odczuwaniem wielu, czę- cia najbliższych, życzliwych jej osób. Nie- Nieprzepracowany kryzys może stać sto skrajnych emocji, np. zmiana stanu kiedy może wystarczyć wsparcie najbliż- się zalążkiem poważnych problemów cywilnego, ciąża, poród, zmiana pracy, szych, pod warunkiem, że są oni w sta- psychicznych. Może się także utrwalić i przejście na emeryturę, zmiana miejsca nie objąć osobę doświadczającą kryzy- przerodzić w formę przewlekłą, czyli de- zamieszkania. Kryzys może zostać wy- su szczególną ochroną i opieką. presję. Niezdiagnozowana i nieleczona wołany nieoczekiwanymi, nagłymi i trud- W sytuacjach, gdy kryzys dotknął więk- depresja może doprowadzić – w skraj- nymi doświadczeniami takimi jak: cho- szej grupy ludzi np. całej rodziny, małżeń- nych sytuacjach – do samobójstwa: roba własna lub bliskiej osoby, wypadek, stwa, grupy społecznej – takiego wspar- • w świecie, w którym na co dzień rozstanie, rozwód, przemoc fizyczna i cia zapewne będą potrzebowały wszyst- człowiek spotyka się z nowymi wy- psychiczna, śmierć bliskiej osoby, zagro- kie uczestniczące w nim osoby: tym sa- darzeniami, których nie jest w sta- żenie życia lub ryzyko poważnego urazu. mym mogą nie być w stanie udzielać so- nie zaplanować lub przewidzieć… Człowiek znajdujący się w stanie kryzysu bie nawzajem wystarczającej pomocy. • gdy doświadcza kontaktu z ludźmi, psychicznego może doświadczać i od- Bardzo istotne jest wówczas zapewnie- których nie zna, a od których także czuwać wielu nieprzyjemnych i dokucz- nie szybkiego i profesjonalnego wspar- sam zależy… liwych objawów (zarówno na poziomie fi- cia z zewnątrz przez specjalistów: psy- • w czasach, które wymagają szyb- zjologicznym jak i emocjonalnym). Mogą chologa, psychoterapeuty, a także leka- kich reakcji, natychmiastowych de- to być m.in.: rza psychiatry. źródło: Internet cyzji, podejmowania wysiłku ponad Nie czekaj! Daj sobie pomóc! swoje możliwości, dostosowywania się i spełniania wymagań często wy- Aktualne dane teleadresowe podmiotów, realizujących zadania kraczających ponad własne umie- z zakresu poradnictwa dotyczącego problematyki kryzysu psychicznego jętności lub kompetencje… i przemocy w rodzinie: • gdy zmiany społeczne i ekonomicz- • Ogólnopolskie Telefoniczne Centrum Wsparcia dla osób w stanie kryzysu psy- ne powodują utratę dotychczaso- chicznego – tel. 800 70 2222 wych przyzwyczajeń i stałych, zna- • Ogólnopolskie Pogotowie „Niebieska linia” - tel. 800 120 002 nych reguł zachowań… • Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Grodzisku Dolnym – tel. 17 24 29 134 • gdy zmiany następują szybko nie- malże każdego dnia, a stare i spraw- • Punkt Informacyjno-Konsultacyjny – Urząd Gminy Grodzisko Dolne, pokój nr 7, dzone sposoby radzenia sobie w sy- tel. 17 242 82 65 lub 604275390 tuacjach trudnych zawodzą… • Ośrodek Interwencji Kryzysowej przy PCPR - Leżajsk, tel. 17 242 13 00 Jeśli nie można liczyć na bezwarunko- • Ośrodek Poradnictwa Specjalistycznego i Interwencji Kryzysowej MOPS Rze- wą akceptację i wsparcie bliskich… szów, tel. 017 863 53 89 wówczas niemal każde wydarzenie • SP ZOZ Centrum Profilaktyki iT erapii Uzależnień Rzeszów, tel. 17 858 11 81

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 17 - AKTUALNOŚCI -

Nasze dzieci – najcenniejszy skarb opisem sytuacji oraz powiadomić policję lub prokuraturę. Narodziny dziecka wiążą się z ogrom- ży pewne sprawy przemilczeć. Czasem W tym miejscu należy wskazać na kil- ną radością, nowymi doświadczenia- trudno zdecydować się, co zrobić, kie- ka wybranych symptomów mogących mi, ale też wyzwaniami i ciężką pra- dy dzieciom dzieje się krzywda. Targa- świadczyć o przemocy wobec dziec- cą. Niemniej jednak wszyscy zgodzi- ją nami niepewność i wątpliwości. Mar- ka: regres w rozwoju i funkcjonowaniu my się z tym, że dziecko to pełna i pew- twimy się, że w skutek naszych działań dziecka, izolowanie się, apatia, zacho- na inwestycja w życiu. Dziecko jest da- rodzina się rozpadnie, a dziecko trafi do wania autodestrukcyjne (samookale- rem, jest dane i zadane rodzicom, aby domu dziecka. W takiej sytuacji wiele czenia, próby samobójcze), trudności ci nauczyli je radzić sobie w życiu i sta- osób dochodzi do wniosku, że najlepiej szkolne, depresja, lęk, uzależnienia, za- wiać czoła przeciwnościom losu, kie- się nie wtrącać. Pamiętajmy jednak, że burzenia snu, zaburzenia odżywiania, dy dorośnie. Członkowie rodziny są dla być może jesteśmy jedyną osobą, która moczenie się, zahamowania rozwoju fi- siebie nawzajem na tej drodze życia zauważyła, że dziecko potrzebuje pomo- zycznego, spadek wagi. ogromnym wsparciem. Dzieci potrze- cy. Zawsze możemy zwrócić się do insty- Występowanie pojedynczych objawów bują dobrego przykładu życia, aby od- tucji, które mają obowiązek sprawdzić, sugerujących doświadczanie przemo- powiedzialnie podjąć kiedyś obowiąz- co dzieje się w domu dziecka i jeśli jest cy u dzieci na ogół nie jest dowodem na ki jako rodzice i opiekunowie. Dla pra- taka potrzeba, udzielić pomocy dziecku to, że dziecko doświadcza krzywdzenia, widłowego rozwoju i relacji wzajem- i rodzicom. Ale żeby instytucje te mogły ale nasilenie się ich lub pojawienie ko- nej w rodzinie potrzebna jest bezpo- zacząć działać, muszą otrzymać infor- lejnych, zwiększa prawdopodobieństwo, średnia i otwarta relacja z Bogiem ca- mację, że rodzina potrzebuje wsparcia. że mamy do czynienia z krzywdzeniem łej rodziny, pozwalająca im docenić to Każdy z nas ma wiele możliwości, aby dziecka. co posiada. Dzieci to żywy przykład na często w sposób anonimowy poinfor- Chmura Adam to, że Bóg istnieje. Bez jego wsparcia, mować odpowiednie instytucje o sytu- Bezpłatne połączenia z by ich nie było. acji rodzinnej związanej z krzywdzeniem numerami telefonów zaufania: dzieci. Możemy o swoich podejrzeniach Życie rodzinne pisze różne scenariu- porozmawiać ze szkolnym pedagogiem • Dla Dzieci i Młodzieży - 116 111 sze, niekiedy takie o których nie chce- w szkole do której uczęszcza dziecko, • Dla Rodziców i Nauczycieli w my rozmawiać, ponieważ stanowią te- możemy powiadomić GOPS, wysłać pi- sprawach bezpieczeństwa dzieci mat taboo, co nie oznacza, że nale- smo anonimowe do sądu rodzinnego z - 800 100 100 Zagroda Alpakiss zaprasza na spotkanie z alpakami AlpaKiss Grodziska Zagroda to wyjąt- cym załamanie nerwowe, chorującym zgowym. U osób zdrowych kontakt z al- kowe miejsce, gdzie można miło spę- na depresję. Zalecana jest także dzie- paką wywołuje m.in.: wydzielanie endor- dzić czas w towarzystwie alpak. W ciom cierpiącym na całościowe zaburze- fin i poprawia nastrój. Zwierzęta są przy- ofercie Zagrody znajdują się zajęcia nia rozwojowe, z opóźnieniem rozwoju gotowane do pracy z ludźmi i otwarte na edukacyjne, rekreacyjne i terapeutycz- psychoruchowego, upośledzeniem umy- kontakt z uczestnikami. Ich wełna jest no-relaksacyjne dla placówek, szkół i słowym, deficytami uwagi, zespołem Do- hipoalergiczna i bezpieczna dla osób z przedszkoli oraz osób indywidualnych. wna, zaburzeniami integracji sensorycz- alergiami. Zajęcia prowadzi psycholog z certy- nej oraz z dziecięcym porażeniem mó- Zagroda AlpaKiss czeka na wszystkich, fikatem alpakoterapeuty i terapeuty tych małych i dużych, którzy pragną do- ręki dzieci i młodzieży. świadczyć niezapomnianych przeżyć z tymi sympatycznymi zwierzętami. Nasza Coraz bardziej popularna w Polsce staje szeroka oferta na pewno trafi w potrzeby się alpakoterapia, tj. terapia wspomaga- wszystkich zainteresowanych. jąca, która ma na celu wzmacniać efek- Zapraszamy pod adres Grodzisko Górne tywność terapii, edukacji i rehabilitacji, 475b. Więcej informacji uzyskają Pań- w której motywatorem są alpaki. Zwie- stwo pod numerem tel. 660 596 499. rzęta oddziałują na sferę psychiczną, fi- Jesteśmy także na Facebooku: Alpakiss zyczną, emocjonalną i społeczną. Alpa- Grodziska Zagroda. koterapia zalecana jest w szczególności osobom zestresowanym, przechodzą- AlpaKiss

18 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI -

w Rosji. Młodzież wylatuje 19 sierp- WorldSkills KAZAŃ 2019 nia pod opieką Lidera Zespołu konkurencji juniorskiej WorldSkills Po- Uczniowie z Koła Robotyki w Zespo- konkurencjach bierze udział 1600 land Romana Matuszka oraz Eksper- le Szkół im. prof. Franciszka Leji w zawodników oraz 1500 ekspertów z ta konkurencji Roboty Mobilne Jaku- Grodzisku Górnym, Agnieszka Pytel ponad 60 krajów. ba Polańskiego – wychowanka Koła i Paweł Danak otrzymali powołanie Nasi zawodnicy wystartują w kate- Robotyki w Grodzisku Górnym. do Reprezentacji Narodowej World- gorii juniorskiej Robotyka Mobilna w Skills Poland na mistrzostwa świa- dniach 22 – 27 sierpnia w Kazaniu RM ta w zakresie umiejętności zawodowych WorldSkills KAZAŃ 2019. To ogromne wyróżnienie do podję- cia którego intensywnie się przygo- towują.

WorldSkills to międzynarodowe, cy- kliczne wydarzenie, którego zada- niem jest promowanie umiejętno- ści zawodowych. To największe tego rodzaju zawody na świecie. Towa- rzyszą im rozmaite prezentacje, po- kazy, wystawy, konferencje i semi- naria branżowe. Inicjatywa stwarza również niepowtarzalną możliwość do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, promocji osiągnięć, a także nawiązywania kontaktów. W World- Skills KAZAŃ 2019 w 56 oficjalnych

Zostań dawcą krwi trum Krwiodawstwa i Krwiolecz- nictwa lub najbliższego Tereno- Dzisiaj, jutro, za rok... Każdy kiedyś krew masz wykonywane badania wego Oddziału Centrum, może potrzebować krwi. Nie da się laboratoryjne, • otrzymujesz czekolady jako ekwi- jej niczym zastąpić, ale można się • w dniu oddania przysługuje Ci walent kaloryczny. nią podzielić. Krew jest najcenniej- zwolnienie z pracy, udziału w za- Nie przechodźmy obojętnie obok pla- szym darem, jaki możemy ofiarować jęciach szkolnych, cówek służby krwi oraz ruchomych drugiemu człowiekowi, dlatego za- • możesz uzyskać zwrot kosztów punktów poboru. Odpowiednia stała chęcamy do honorowego oddawa- przyjazdu do Regionalnego Cen- rezerwa krwi to bezpieczeństwo nas nia krwi. Szlachetną ideę krwiodaw- wszystkich, gdyż nigdy nie wiadomo, stwa promuje gminny witacz. w jakim momencie będziemy zmu- szeni sami lub nasi bliscy z niej sko- Oddawanie krwi nie wiąże się z żad- rzystać. nym ryzykiem, jest BEZPIECZNE i nie Najbliższa placówka terenowa Re- stanowi zagrożenia dla Twojego zdro- gionalnego Centrum Krwiodawstwa i wia czy życia. Krew pobierana jest Krwiolecznictwa znajduje się w Szpi- przy użyciu sprzętu jednorazowego talu Powiatowym w Leżajsku, ul. Le- użytku, przez profesjonalny personel śna 22 (I piętro), tel. 17 2420307, go- medyczny, więc nic Ci nie grozi, a: dziny pracy 7.00-13.35; godziny reje- • ratujesz życie i zdrowie drugiego stracji dawców 7.00-10.30. człowieka, • za każdym razem gdy oddajesz MH

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 19 - AKTUALNOŚCI -

Brała ryba nad zalewem

Już po raz kolejny wędkarze z powiatu leżajskiego oraz sąsiednich powiatów stanęli do walki o Puchar Starosty Le- żajskiego. Tradycyjnie zawody odbyły się nad zbiornikiem wodnym „Czyste” w Grodzisku Dolnym, a ich organizato- rem, wzorem ubiegłych lat było Koło Wędkarskie nr 37 „Pstrąg” w Grodzi- sku Dolnym.

Zawody odbyły się w niedzielny poranek 4 sierpnia. Udział w nich wzięło 25 węd- karzy, w tym trzech juniorów. Połów od- bywał się na dwie wędki metodą dowol- ną z wyłączeniem spinningu. Starosta ufundował cztery puchary: za trzy pierwsze miejsca oraz jeden w kategorii junior. Po 4-godzinnej rywalizacji miejsca • 3 miejsce – Stanisław Czop – 4000 grillowanie. na podium zdobyli wędkarze z grodzi- pkt Zarząd Koła Wędkarskiego nr 37 skiego koła wędkarskiego. W kategorii junior puchar zdobył Bartło- „Pstrąg” w Grodzisku Dolnym składa • 1 miejsce – Marek Chmiel – 6640 miej Ner – 4540 pkt. serdeczne podziękowanie panu Staro- pkt Zawody zaszczycił swoją obecnością i ście za ufundowanie pucharów. • 2 miejsce –Sławomir Buszta – wręczył puchary Starosta Leżajski pan 4040 pkt Marek Śliż, po czym odbyło się wspólne Andrzej Sigda

Kolejna szansa na GMINNA BIBLIOTEKA PUBLICZNA W GRODZISKU DOLNYM stypendium wójta ZAPRASZA DO UDZIAŁU W KONKURSIE: Od 2013 roku uzdolnionym dzie- dyrektora szkoły. Aktualny wzór „ZBIERACTWO GRODZISKIE” ciom i młodzieży z Gminy Grodzi- wniosku oraz regulamin przyzna- sko Dolne przyznawane są sty- wania stypendium znajduje się Konkurs ma celu zebranie i pendia wójta gminy. We wrze- na stronie www.grodziskodolne. udokumentowanie różnorakich śniu rusza kolejna edycja. pl w module Polecamy mieszkań- zbiorów kolekcjonerskich com. mieszkańców Gminy Grodzisko Gminny Program Stypendialny Wnioski o przyznanie stypendium Dolne. Zapraszamy do udziału ma na celu wspieranie, docenia- przyjmowane są w sekretariacie osoby, które są w posiadaniu nie i promowanie uzdolnionych Urzędu Gminy w Grodzisku Dol- ciekawych, oryginalnych bądź uczniów, którzy osiągają wybit- nym do 20 września 2019 roku. historycznych kolekcji. Mogą to być: ne wyniki w nauce, zajęciach ar- Stypendium wypłacane jest jed- monety, medale, karty, znaczki, tystycznych i sporcie oraz zaan- norazowo za dany okres (pół- starodruki, stare przedmioty itd. gażowanych w kulturę. Zgodnie z rocze szkolne). Jego wysokość Konkurs trwa do 15 września 2019r. przyjętymi założeniami, stypen- ustalana jest zarządzeniem Wój- Więcej informacji można uzyskać dia przyznawane są dwa razy do ta w ramach środków budżeto- pod tel. 17 24 36 037 i na stronie roku. wych przeznaczonych na ten cel. www.biblioteka.grodziskodolne.pl Wniosek o stypendium może być Nagroda główna w konkursie to złożony przez rodzica, organiza- MH TABLET. cję pozarządową, trenera czy też

20 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI -

Wakacyjne występy artystyczne

Wakacje to czas kiedy wokół orga- nizowanych jest wiele imprez ple- nerowych, na które zapraszane są zespoły ludowe.

14 lipca w Tryńczy już po raz trzy- nasty odbył się Regionalny Przegląd Piosenki Biesiadnej i Gawędy, w któ- rym wśród występujących kapel, ga- wędziarzy oraz zespołów wokalno-in- strumentalnych i wokalnych zna- lazł się Zespół Śpiewaczo-Obrzędo- wy „Leszczynka” z repertuarem bie- siadnym.

21 lipca fani folkloru po raz czterna- sty spotkali się w Łące, aby zapre- zentować dorobek twórczości ludowej naszych Ojców w pieśni, tańcu i muzyce oraz podkreślić przywiąza- nie do tej bezcennej tradycji. Na scenie „Doliny Łąckiej 2019” wystąpiły kapele, wśród których znalazła się Kapela Ludowa „Grodziszczoki”.

28 lipca w Korniaktowie odbył się VI Jarmark Rękodzielników, Artystów, Rzemieślników i Hodowców, podczas którego na scenie można było usłyszeć m.in. Młodzieżową Kapelę Ludową z Grodziska Dolnego.

Wyłoniono dostawcę strojów ludowych

Ośrodek Kultury w Grodzisku Dolne w wyniku przeprowadzenia konkursu ofert na „Uszycie i dostawę strojów ludowych” – Zadanie ph. „Loboga, chłopoki, zagrojcie mi sztajera…” w ramach „Programu EtnoPolska 2019” wyłonił dostawcę: FPUH „POLONEZ II” Beata Kalita Al. T. Rejtana 51A, 35 – 326 Rzeszów

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 21 - AKTUALNOŚCI -

„Grodziszczoki” na Weselu uczniami i tak licznie zgromadzonymi gość- mi na mym wernisażu w gościnnym wnętrzu Podkarpackim w Rymanowie Ośrodka Kultury w Grodzisku Dolnym. Dziękuję Pani Katarzynie Mach-Wawrzaszek – dyrektor Ośrodka Kultury i Pani Małgorza- W niedzielę 28 lipca w Amfiteatrze manowa, Zespół Obrzędowy „Tkacze” cie Burda-Król – inicjatorce tego twórcze- nad Czarnym Potokiem w Rymano- z Wysokiej oraz Zespół „Grodziszczo- go wieczoru za tak elegancko i dostojnie wie-Zdroju odbyła się XII edycja We- ki”, który przedstawił bramę weselną, przygotowany wernisaż. Dziękuję za pięk- sela Podkarpackiego. biały wieniec oraz oczepiny. Prezenta- ną oprawę muzyczną młodym, zdolnym so- listom, którzy treścią piosenek podkreślili cje rozpoczął zwyczajowy korowód we- wymowę mych wierszy. Nie mniej serdecz- Podczas imprezy obrzęd weselny za- selny wszystkich zespołów, a zakończy- nie dziękuję panu kamerzyście i fotografom, prezentowały: Zespół Regionalny „We- ły wspólne tańce przy wtórze przybyłych którzy uwiecznili te cudowne chwile, by oca- sele Krzemienickie” z Krzemienicy, Ze- kapel. lić je od zapomnienia. Dziękuję za obdaro- spół Obrzędowy „Rymanowianie” z Ry- OK wanie mnie pięknymi kwiatami, które już stały się inspiracją do malowania. Dziękuję wszystkim, którzy włożyli wiele wy- siłku w przygotowanie tej uroczystości.

Na zakończenie chcę zadedykować Wszystkim Państwu jeden z moich ulu- bionych wierszy, określających zarazem moją tożsamość.

MY LUDZIE LWOWA

My, ludzie Lwowa Niepokorni i nieugięci Z gołębim sercem Otwartym na dłoni Z uśmiechem, co gości zawsze na twarzy. Do szpiku kości Gościnni i szczerzy. Na wskroś serdeczni i ofiarni W sercu mający coś z batiara EPILOG I PROLOG I zapłonęła życzliwa iskra Duszę artysty i pisarza. Czyjegoś serca. Choć czasem chodzimy z głową w chmurach Wśród zgiełku dnia Ożywczy wicher potargał me myśli Na wskroś ofiarnym sercem Wśród biegu dat Odpłynęły szare godziny codzienności Co odmieniają uciekający czas Kochamy swoją Ojczyznę. W wierszach i obrazach zakwitły My, ludzie Lwowa – jacy jesteśmy? Nim staniesz na drugim brzegu Barwne kwiaty z ojczystego zagonu dla Zatrzymaj się, zaczekaj na mnie u zbiegu dróg, Poruszenia wrażliwej struny czyjegoś serca. Ci przedwojenni i ci dzisiejsi? Gdzie przeszłość z teraźniejszością wzięła ślub. W symbiozie serc bratnich dusz Przedwojenni znani z literatury i opowieści Czy widzisz to zdjęcie czarno-białe? Rozpłomienione myśli A ci dzisiejsi – Tak wzruszające, sentymentalne Natchnione słowa zaplecione w strofy wiersza. Jacy jesteśmy? Tu jestem ja Wszystkie kolory tęczy Jedni wygnani, drudzy tutejsi A tu stoisz ty i ty i ty Odzwierciedlone w obrazach Choć rozdzieleni – jedno ogniwo I cała grodziska klasa III b z roku 1961/62. Pozwoliły mi poszybować daleko Nasze serca spaja. Choć minęły dziesiątki lat Na niebosiężne wyżyny najczulszych uczuć Miłość do miasta I wspomnień szkolnych Wiary w dobro człowieka Nieco zatarł się ślad Wspólnych korzeni Miłości, co nie zna granic Jednakąż tęsknotą nasze serca płoną To nie przypadek I nadziei, co zawsze cierpliwie czeka! Lecz zrządzenie boskie Za polskim Lwowem Że mogę się dzisiaj Tymi słowy pragnę wyrazić mą serdeczną I polską tu mową. W grodziskim środowisku wdzięczność i złożyć gorące podziękowanie Z przyjaciółmi spotkać. za niezapomniane chwile wzruszeń, jakich z wyrazami wdzięczności Mogę – bo na mej drodze doznałam ze spotkania z koleżanką z pracy, Anna Korczyńska-Krysa Stanęła dusza pokrewna

22 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 - AKTUALNOŚCI - Dzieje wychodka (nie czytać przy jedzeniu!)

W czasach PRL-u, ale bywało, że i póź- wieków, gdyż nawet starożytni Rzymia- którzy uznali, że czynności wydalnicze niej, toalety dla pracowników i publicz- nie odczuwali ten sam impuls, o czym należy ucywilizować wyznaczając ku ne szalety zaopatrywano w pouczenia, świadczą humorystyczne i wyuzdane temu odpowiednie miejsca z możliwo- m.in. takiej treści: „Na muszlę kloze- mozaiki odkryte przez archeologów w ścią spłukania fekaliów – 4,5 tys. lat tową nie należy wchodzić nogami, lecz rzymskich latrynach, tudzież rozmaite temu na terenie Indii w ubikacje z do- siadać jak na krześle, całym ciężarem prywatne adnotacje. stępem wody zaopatrzony był niemal ciała, tak aby pośladki całkowicie i do- Starożytnych różnił od nas stosunek do każdy dom. Niestety wraz z upadkiem kładnie przylegały do deski klozetowej. wypróżniania – nie uznawali tej czynno- Cesarstwa Rzymskiego niektóre zwy- Tułów powinien być wyprostowany, przy ści za sprawę intymną i wstydliwą, bu- czaje, w tym korzystanie z latryn, po- czym punkt ciężkości należy przenieść dowali więc olbrzymie toalety nawet z szły w Europie w zapomnienie i na wie- ze stóp na pośladki, kładąc ręce wzdłuż kilkudziesięcioma miejscami siedzą- le wieków zapanowała w tym względzie odpowiednich kolan. Należy starać się cymi jedno przy drugim, gdzie przesia- wolna amerykanka. nie zmoczyć deski moczem, w tym celu dując zbiorowo, w przerwach pomię- W średniowiecznych miastach fizjolo- należy przytrzymywać ręką narząd mo- dzy chwilami wymagającymi skupie- giczne potrzeby załatwiano bez skrępo- czowy, skierowując go do muszli. Przy nia, prowadzono towarzyskie pogawęd- wania i gdzie popadło, wszelkie nieczy- korzystaniu z pisuaru należy podejść do ki z sąsiadami obu płci. Pod rzędem stości – z nocników, rzeźni, czy z kuch- niego jak najbliżej, pochylić się lekko do siedzisk przebiegał kanał z wodą, a do ni, trafiały po prostu na ulice, a żeby nie przodu, wyjąć całkowicie narząd moczo- podcierania używano gąbek na kiju na- grzęznąć w tej cuchnącej brei, rozkła- wy, lekko nachylić się w dół i jego wylot sączonych słoną wodą, octem lub wi- dano na nich deski, które zresztą dość umieścić w świetle otworu muszli. Stru- nem. Były to przedmioty wielokrotnego często trzeba było wymieniać, gdyż mień moczu skierować w dół i oddać użytku. Rzymianie nie byli pierwszymi, szybko gniły w mieszaninie błota i mazi. mocz do ostatniej kropli. Zabrania się Przechodnie nauczeni cudzym lub nie wstrząsania narządem wydalania mo- daj Boże własnym doświadczeniem, czu poza obrębem pisuaru.” głośno oznajmiali swoją lokalizację, co Mogło by się wydawać, że przedmio- jakiś czas krzycząc „Idzie się!”, by po- tem instrukcji jest jakaś maszyna hy- wstrzymać ewentualne chluśnięcie z drauliczna, potencjalnie niebezpiecz- nocnika przez okno wprost na piechu- na przy niewłaściwej obsłudze. Powyż- ra. W niektórych miastach próbowano szy regulamin to prawdopodobnie re- regulować ten smrodliwy proceder wy- zultat urzędniczej manii obwarowy- znaczając określone pory na opróżnia- wania sztywnymi procedurami każdej nie tych naczyń. czynności. A może raczej wyraz frustra- Na zamkach instalowano wychod- cji i wkurzenia na flejtuchów załatwia- ki – drewniane ławy z okrągłą dziurą w jących sprawy na chybił trafił? Starsi środku, często mające połączenie z ka- czytelnicy zapewne pamiętają dawne nałem uchodzącym wprost do potoku. brudne dworcowe szalety, a w nich zie- Z takiego ustępu korzystał Władysław jącą dziurę w posadzce zamiast muszli, Jagiełło, o czym wspomina kronikarz dokąd udanie się było aktem absolut- Jan Długosz: „Król po jedzeniu kładł się nej konieczności niemożliwej do spro- zwykle i oddawał odpoczynkowi. Sypiał longowania. długo, a wstawszy z łóżka, szedł prosto Ściany publicznych toalet od zawsze do wychodku, gdzie długo także wysia- stanowiły pożądany materiał dla ama- dując, wiele czynności układał lub zała- torów „twórczości artystycznej”, jakby twiał, a nigdy nie był przystępniejszym długo wyczekiwane ulżenie sobie bu- i łatwiejszym jak wtedy: przeto wszy- dziło wenę wymagającą natychmia- scy korzystali zwykle z takiej pory dla stowego uwiecznienia eksplozji na- wyjednania sobie tego, co im było po- tchnienia, zazwyczaj w formie co naj- żądane”. Jak widać udzielanie audien- mniej sprośnej, jeśli nie wulgarnej. Ta- cji z wyżyn wychodka zamiast tronu nie kie zapiski i rysunki doczekały się w na- umniejszało jej rangi w oczach pod- ukach społecznych określenia – latry- władnych i dobrze służyło negocjacjom. nalia i stanowią przykład, że pewne za- Rzymska latryna i królewska toaleta Niektórzy królowie udawali się do toale- chowania nie zmieniają się z upływem ty z całym orszakiem, gdyż samotny wy-

Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 23 - AKTUALNOŚCI - pad stwarzał okazję dla knujących spi- stolce – krzesła z poręczami, miękkim W XIX wieku w miastach już nie wolno ski przeciw władcy. Henryk Walezy, król oparciem i otworem w siedzeniu, pod było wylewać zawartości nocników na Polski i Francji, w takich właśnie oko- który wstawiano naczynie. W połowie ulice, tylko w ustępie lub do rzeki (w Po- licznościach padł ofiarą morderstwa. XIX wieku pewien pastor wymyślił klo- znaniu wyłącznie przy lewej stronie mo- Ustępy nie były tak liczne w zamkach, zet ziemny- krzesło z otworem i zbiorni- stu na Warcie). Ubikacje zaopatrzone jak obecnie toalety w rezydencjach, a kiem z suchą ziemią, której odmierzo- były w beczki, które co jakiś czas wy- że zamki zazwyczaj budowano duże, na dawka po pociągnięciu za sznurek wożono. Tymczasem ludzie prości na wyjście do wygódki oznaczało dłuż- maskowała odchody. Aż do połowy XIX wsiach załatwiali się po prostu przed szą wyprawę, na którą nie zawsze wy- wieku w miastach wodę dostarczano domem. starczało chęci, a czasem, po hucz- do domów wiadrami ze studni lub czer- W czasach międzywojennych premier nej zabawie, także sił. Kucanie po ką- pano z pompy zainstalowanej w kuchni Polski Felicjan Sławoj Składkowski za- tach było więc powszechne, nie budzi- (wersja luksusowa). Brak wodociągów i troskany poziomem higieny chłopstwa, ło odrazy i sprzeciwu. W 1715 roku król kanalizacji, nie wynikający bynajmniej z doprowadził do uchwalenia prawa na- Francji wydał rozporządzenie, aby raz niewiedzy, a raczej z niedbalstwa i kon- kazującego budowę ubikacji przy każ- w tygodniu służba uprzątała nagroma- serwatyzmu, uniemożliwiał instalowa- dym domu na wsi, proponując for- dzone w korytarzach Wersalu odcho- nie spłukiwanych klozetów, chociaż wy- mę małej budki z deską z otworem w dy. Siła przyzwyczajenia, wynikająca z naleziono je już pod koniec XVI wieku. środku – odtąd przez dłuższy czas ta- ogólnoeuropejskiego przekonania, że Podejście do wypróżniania ewoluujące kie przybytki zwano sławojkami. Mimo „we Francji szcza się do komina” i za- stopniowo od braku skrępowania sta- ogromnego postępu, dziś nadal około łatwia na schodach kazała dworzanom rożytnych i średniowiecznych, zgodnie 1,2 mln Polaków nie ma łazienki, czy- ignorować znajdujące się w pałacu trzy- z zasadą wahadła osiągnęło w XIX wie- li również spłukiwanej toalety, więc ko- sta krzeseł z nocnikami. ku krańcowy biegun – wydalanie stało rzysta z podobnych ustępów. W XVI i XVII wieku, kiedy nagość za- się tabu. Mieszczaństwo i wyższe sfery, Pomysł na produkcję papieru toaleto- częto traktować z większym wstydem, ulegając wyszukanym konwenansom, wego pojawił się w USA w połowie XIX sprawy fizjologiczne uznano za rzecz uznali te czynności za nieeleganckie i wieku. Obecnie wydaje się on czymś intymną, więc wychodki wznoszono w nijak nie pasujące do wytwornych ma- zwyczajnym, powszechnym i niezbęd- miejscach ustronnych, z dala od ludz- nier. I, jakby z pretensją do Stwórcy, że nym, gdy tymczasem tylko około 30% kich oczu. W miastach wydawano roz- wyposażył człowieka w tak niesalono- ludności świata ma do niego dostęp. porządzenia, aby każdy budynek wypo- wy, ordynarny mechanizm, postanowili Dawniej korzystano z tego, co było w sażyć w ubikację z ujściem do szam- całą rzecz zataić. Wychodki z koniecz- naturze – Eskimosi z mchu i śniegu, ba. W powszechnym użyciu były nocniki ności nadal instalowali ukrywając je Arabowie z otoczaków (należało się zwane również urynałkami, garnkami gdzieś w zaułkach pięter kamienic, czy podetrzeć lewą ręką nieparzystą ilość do łóżka lub kazuarami. Trzymano je w przy dziedzińcach. Elegantki prześciga- razy), rybacy z muszli małży, poza tym z sypialni, albo w schowku, ale też niekie- ły się w prowadzeniu domów otwartych, liści, patyków, wełny, czy bawełny. dy w kredensach w jadalni, aby po wyj- często spraszając gości na obiady, ko- Pradawne wygódki stanowią pożądany ściu pań po posiłku, raczący się alkoho- lacje i popołudniowe herbatki. Można obiekt badawczy dla archeologów. Na- lem mężczyźni mogli w każdej chwili je sobie wyobrazić, że gdy gospodyni za- trafienie podczas wykopalisk na ich śla- wyjąć i skorzystać. W bogatych domach chęcała, aby jeść i pić, gość z niepoko- dy daje szansę odkrycia różnych przed- nocniki miały wyszukane formy i były jem kalkulował, czy starczy miejsca w miotów, których ówcześni ludzie pozby- wykonane z najdroższych materiałów. pęcherzu do powrotu do domu. O drogę wali się wrzucając do kloacznego dołu, Nierzadko uboższa szlachta używała do wygódki przecież nie wypadało spy- a które dzięki specyficznym właściwo- ich jako sosjerek lub waz do zupy. W tać, a gdyby się znalazł ktoś mniej skrę- ściom fizykochemicznym panującym w Ameryce przyjęły się nieco później - pe- powany i poprosił o wyjaśnienie lokali- latrynie często pozostają w nienaruszo- wien przyjezdny z Europy relacjonował, zacji przybytku, spowodowałby zmie- nym stanie. Badania z innych dziedzin że kiedy prosił, aby mu przyniesiono do szanie obecnych oraz zamieszanie, bo pozwalają z kolei określić, co ludzie je- sypialni nocnik, usłyszał w odpowiedzi, należało by zaopatrzyć delikwenta w dli i na co chorowali. żeby załatwił się przez okno, jak czynią zapałki i świecę, gdyby sprawa miała W jednym z majątków na ziemi łom- inni. Kiedy uparł się, aby mu dostarczo- miejsce wieczorową porą. Niejeden po żyńskiej na wychodku widniała taka in- no jakieś naczynie, zaskoczona gospo- prostu wolał się ewakuować z towarzy- skrypcja: „Tu jest skład wszelkich sta- dyni przyszła z imbrykiem upominając stwa, musząc się przy tym nagimnasty- rań i zabiegów ludzkich”. Polecam do surowo, żeby oddał z rana, bo będzie kować zmyślając sensowny powód, by przemyślenia. potrzebny do przyrządzania śniadania. nie obrazić gospodarzy, czemu pewnie W wielu bogatszych domach pojawia- nie służyło, że stwarzał wrażenie „jakby Małgorzata Majka ły się także tzw. sedziety, rejteradki lub kij połknął”.

24 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 25 26 Gazeta z Grodziska i okolic 8/2019 REKLAMA PŁATNA Fundusz Pożyczkowy Leżajskie Stowarzyszenie Rozwoju Niskooprocentowane Pożyczki inwestycyjne dla mikroﬁrm współﬁnansowane ze środków publicznych

Kwota pożyczki do 100 000 zł Prowizja 0% Maksymalny okres spłaty do 60 miesięcy Bezpłatna pomoc w przygotowaniu wniosku o pożyczkę Nie wymagamy wkładu własnego Czas na rozpatrzenie wniosku - do 10 dni od złożenia kompletu dokumentów 1% - 1,17% Designed by ije OPROCENTOWANIE ab / Fre epik

Leżajskie Stowarzyszenie Rozwoju Szczegółowe informacje ul. Targowa 9, 37-300 Leżajsk tel. 17 242 79 08 | [email protected] tel. 513 025 838 | 501 251 756 www.lsr.pl REKLAMA PŁATNA

- AKTUALNOŚCI -