Willem Breuker Kollektief
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
deSingel 93-94 Willem Breuker Kollektief 3 februari 94 Jazz Willem Breuker Kollektief Willem Breuker saxen klarinet André Goudbeek altsax Peter Barkema tenorsax Alex Coke saxen fluit Andreas Altenfelder trompet Boy Raaymakers trompet Gregg Moore trombone banjo Bernard Flunnekink trombone tuba Arjen Gorter bas Henk de Jonge piano Rob Verdurmen percussie inleidend gesprek door Rob Leurentop Foyer Rode Zaal 19.15 uur aanvang concert 20.00 uur pauze omstreeks 21.00 uur einde concert omstreeks 22.15 uur ism. Radio 1, In De Club Willem Breuker Kollektief Het Willem Breuker Kollektief is een ensemble dat een lem Breuker Kollektief de zogenaamde 'hogere' kunst eigen muziekvorm heeft ontwikkeld, die zich onttrekt muziek met allerlei vormen van populaire muziek. Die aan alle traditionele scheidingslijnen. In de tweede helft verbindingen verbloemt Breuker niet - hij brengt ze in van de jaren '60 begonnen Breuker en een aantal gelijk tegendeel zo helder mogelijk naar voren, vaak in abrup gestemde musici in Europa zich zelfstandiger op te te overgangen. Zijn doel is helderheid; de luisteraar stellen tegenover de Amerikaanse jazzmuziek. Behou wordt in staat gesteld te volgen wat er gebeurt. Er zijn den werden de improvisatie en de sterke persoonlijke geen dubbele bodems, geen verborgen verleiders en inbreng, maar materiaal en werkwijze kwamen los te andere trucs. Alle kaarten liggen open en bloot op tafel. staan van de Afro-Amerikaanse muziek. In de jaren '70 Wel valt er af en toe heel wat te lachen, want Breuker ontwikkelde deze geïmproviseerde muziek zich op vele schuwt de kritische ironie niet. Soms wordt deze ironie plaatsen ter wereld in vele vormen. Het aandeel van door het Kollektief met theatrale bijdragen onder Willem Breuker aan deze ontwikkeling was van beslis streept. sende betekenis. Voor hem was improvisatie niet een nieuw dogma, maar een aanleiding om de muziek van Hoewel de erkenning niet vanzelf kwam, gaf de alle plaatsen en tijden eens opnieuw te bekijken - een (inter)nationale muziekwereld zich tenslotte gewon benadering die later alom navolging vond. Met zijn nen. Het Kollektief is thans paradepaard op alle belang Kollektief introduceerde hij deze muziek in brede king; rijke festivals van moderne muziek, van Manhattan tot het orkest maakte tal van succesrijke tournees door Moskou. West- en Oost Europa, Noord en Midden-Amerika, India en de USSR. De activiteiten van het Kollektief bestrijken een zeer ruim terrein. Uitgebreid met de Mondriaan Strings Breuker formeerde het kollektief in 1974. De elfmans- voert het de werken van componisten als Gershwin, groep is het instrument waarmee hij gestalte geeft aan Weill en Satie uit. Hun partituren krijgen in de versie zijn muzikale ideeën. Gecomponeerde en geïmprovi van het Willem Breuker Kollektief een nieuwe transpa seerde aspecten nemen daarbij een evenwaardige rantie, terwijl de oorspronkelijke inzet intact wordt plaats in. Het repertoire omvat voornamelijk werken gelaten. In Nederland realiseerde het Kollektief doorde van Breuker zelf, en daarnaast ook een aantal stukken jaren heen veel theaterproducties, oa. samen met Lode- van andere leden van het orkest. Alle composities wer wijk de Boer, Dimitri Frenkel Frank, Freek de Jonge en den speciaal voor het orkest geschreven en zijn afge Ischa Meijer. Ook de thuisbasis Amsterdam wordt niet stemd op het karakter van het ensemble en van zijn vergeten - sinds 1975 organiseert het Kollektief zijn eigen leden. De geïmproviseerde partijen worden gespeeld festival, de Klap op de Vuurpijl, door de NOS vele malen door alle muzikanten van het Kollektief; zij allen zijn op Oudejaarsavond live uitgezonden. improvisatoren met ruime ervaring. Zich niet storend aan gegroeide muzikale hiërarchieën, verbindt het Wil Willem Breuker Kollektief 'België is voor ons een doorreisland' Op basis van hun activiteiten op de Belgische podia zou 'Machine Gun', een waanzinnig stuk losgeslagen im je makkelijk kunnen besluiten dat het eens zo roem provisatie waaraan ook de Antwerpse pianist Fred Van ruchte Willem Breuker Kollektief een stille dood gestor Hove meedeed. De plaat kreeg destijds als ondertitel ven is. Maar dat is een dwaling: internationaal geniet de 'Fast gun for automatic firing' mee, en dat geeft zo Nederlandse componist, saxofonist en bedenker van ongeveer weer wat er te horen is. 'Machine Gun' is een theatrale muziekhappenings nog steeds veel aanzien. stuk legende en wordt beschouwd als het startpunt van Eigenlijk groeit zijn reputatie nog naarmate we ons de Europese vrije improvisatie. Nochtans werpt Willem verder verwijderen van de historische wortels van deze Breuker terloops op: 'Dat ding is vandaag natuurlijk provo-jazz. Dat er in België al jarenlang geen podium volstrekt onbeluisterbaar geworden. Toen was het no voor hem en zijn bende wordt vrijgemaakt, kan dus dig om zoiets te maken, maar van zodra je daar geko gerust als een vergissing beschouwd worden. men bent moet je een stap verder zetten. Ik heb de Breuker: 'België is voor ons jammer genoeg een soort indruk dat Peter Brötzmann dat nooit gedaan heeft.’ doorreisland op weg naar Frankrijk of zo. Want voor Wat Breuker bedoelt met 'een stap verder' is duidelijk: muziek als de onze is er bij jullie helemaal geen organi uit zijn links-radicale gedachtengoed putte hij de ener satiestructuur. Het offensief van de improviserende gie en de wil om met zijn muziek de straat in te trekken. musici is op niets uitgedraaid terwijl wij in Nederland Hij versmolt jazz en improvisatie met theater en politie dankzij de BIM (Bond van Improviserende Musici, DW) ke actie. Aanvankelijk diende het kwartet van Misha al twintig jaar een beleid hebben dat de jazz ten goede Mengelberg daarvoor als uitvalsbasis, een groep die komt.' Een gesprek met de man die straks eindelijk nog internationaal soms veel stof deed opwaaien. Geen eens op een Belgisch podium mag. wonder want mei '68 stond voor de deur. De muziek van Breuker had in geen ander decennium De samenwerking met Mengelberg liep even later ech kunnen ontstaan dan in de woelige jaren zestig en in ter vast: 'We hadden niet echt veel meningsverschillen, geen ander land dan Nederland. Toen de internationale maar Misha is iemand die al tevreden is wanneer hij jazzscène omgespit werd door de revolutie van de free links en rechts eens een paar keer kan spelen. Ik wilde jazz en de daaropvolgende bewegingen in Chicago, meer vooruit en van alle dingen tegelijk proeven'. De kreeg de Nederlandse muziekwereld af te rekenen met wegen scheidden dus: Mengelberg leidde voortaan het een paar taaie kerels met wilde ideeën. Misha Mengel ICP-orkest (Instant Composers Pool) en Breuker ging berg, Han Bennink en Willem Breuker waren de boeg van start met het Willem Breuker Kollektief. Het Kol- beelden van een nieuwe muziekcultuur die radicaal lektief veroverde de wereld met zijn studentikoze ver tegen de gevestigde Nederlandse waarden inging. Ze smelting van jazz, Kurt Weill, chanson, theater en werden daarin gesteund door Westeuropese collega's, volksmuziek. Een wilde achtervolging tussen twee zo maakten Breuker en Bennink in 1968 deel uit van de saxofonisten kon er eindigen in een vrolijk gezongen groep van Peter Brötzmann op de legendarische kreet 'Tulpen uit Amsterdam', dat soort dingen. Het hoorde natuurlijk allemaal bij de ambiance van die tijd en je zou Niettemin is de BIM er toch in geslaagd de jazz in het procédé geen lang leven toedichten als Breuker en Nederland een officiële status te geven (wat bij ons nog zijn muzikanten het niet voortdurend vernieuwden en steeds niet gebeurd is). 'Als je hoorde wat de mensen herdefinieerden. Gaandeweg raakte hij trouwens meer van de Amsterdamse Kunstenraad van jazz vonden: die en meer bij echte theaterprojecten betrokken, of bij het dachten dat het nog een beetje studentenmuziek was. cabaret van Freek De Jonge bijvoorbeeld ('Stroman en Iets wat je in het weekend speelt, voor de lol op zondag Trawanten'). 'Die theaterstukken zijn echt wel interes middag met een biertje erbij. Gelukkig werkten sommi sant. Zo hebben we vorig jaar wel vijftig voorstellingen gen van ons ook op andere terreinen. Theo Loevendie, gedaan met Loes Luca. We stonden in alle theaters van Misha Mengelberg en ikzelf: wij schreven ook theater- het land, en het publiek dat je daar krijgt, weet totaal en toneelmuziek, en stukken voor symfonische orkes niets van onze muziek af. Ze weten niet waar het van ten. Dat konden we allemaal en daar werden wij ook daan komt en waar het eigenlijk voor stond en staat. Dat voor gevraagd. Dat heeft bij die heren uiteindelijk de is heel gek, maar het is leuk om die mensen dan stevig ogen geopend.' te verrassen.' Dankzij concrete subsidieprojecten als het Poolplan en Het succes van Breuker hangt ook samen met het het Podiumplan is er in Nederland al geruime tijd een succes van de organisatie die hij mee in het leven riep: min of meer leefbare situatie voor jazzmuzikanten. de BIM. Breuker: 'De BIM is in een stroomversnelling Maar intussen zijn ook de tijden veranderd: jazz wordt gekomen toen we in 1970 per ongeluk de Stichting Jazz in Nederland al ruim tien jaar aan het Conservatorium in Nederland konden overnemen. We gingen naar een gedoceerd en dat drukt zijn stempel op de nieuwe vergadering van die Stichting en we zeiden gewoon: generatie jazzmuzikanten in Nederland. jullie zijn platenverzamelaars, jullie kennen alle solo's van Charlie Parker uit het hoofd en jullie wisselen wat Breuker: 'Ach het is allemaal zo weinig avontuurlijk. Je materiaal uit. En één keer per jaar geven jullie een hebt nu weer een heel groot circuit van leuke bebopspe- jazzprijs weg. Maar voor de Nederlandse jazzmusici lers. En die spelen nu weer in de café’s hier in de stad doen jullie niks. Nou, die mensen waren toen zo ont voor vijfenzeventig gulden per avond. Ze vinden het zettend beledigd dat ze allemaal opgestapt zijn en ons niet eens erg als er door hun muziek heen gepraat die Stichting cadeau gedaan hebben.' Daarmee was de wordt.