rEBus INfo colofoN

KINDErvErKIEzINGEN samenstelling en tekst: ProDemos organiseert samen Bas Banning KINDErKraNt met Schooltv voor de 3e keer de Sandra Boersma landelijke Kinderverkiezingen. Berdien Jager 2012 / 3e jaargang / nummer 01 Leerlingen uit heel Nederland Suzanne van de Ven kunnen een paar dagen voor de echte verkiezingen hun stem vormgeving: N=h p=m B=p B=l m=D uitbrengen op de partij die zij het Tot en met ontwerpen beste vinden. Je kunt met jouw INtErvIEws opDrachtEN wEEtjEs puzzEls school ook meedoen aan de Kin- Druk: derverkiezingen. De uitslag wordt Dijkman, Diemen op dinsdagmiddag 11 september bekendgemaakt. Bekijk ook de ProDemos speciale verkiezingsuitzending Hofweg 1H van het Schooltv-weekjournaal 2511 AA Den Haag Tweede KamerVerKiezingen -v -B h=t oE=Ij s=D op 7 september. Op de website T 070-7504646 scholierenverkiezingen.nl vind je E [email protected] bovendien allerlei extra infor- I www.prodemos.nl Vul hier je anTwoord in: matie, quizzen en filmpjes over verkiezingen: www.scholierenverkiezingen.nl

Doolhof

aletta wil gaan stemmen. Voordat ze naar de stembus gaat, moet ze haar stempas thuis nog ophalen. als ze bij de stembus komt zonder stempas moet ze helemaal overnieuw beginnen. om bij haar doel te komen, moet aletta keuzes maken; gaat ze linksaf of rechtsaf?

stEmBus

!

stEmBus

laat ooK jouw stEm horEN! Doe mee met de kinderverkiezingen bij jou op school en misschien wint jouw partij wel de meeste zetels! 1 6

SP SGP 2 nu 7 na Partij voor de Dieren in de TWeede KAMeRVVD de VeRKieZinGen 3 wie ziT waar? 8 wie ziT waar? Pvda ChristenUnie Op dit moment zitten er tien politieke partijen in de Tweede Kamer. Ze zijn niet Zodra je weet wat de uitslag van de verkiezingen is, kun je in deze tekening allemaal even groot, want niet elke partij heeft evenveel stemmen gekregen bij zelf de nieuwe Tweede Kamer inkleuren. Kijk goed naar de oude Tweede Ka- 4 de vorige verkiezingen in 2010. In totaal zijn er 150 zetels in de Tweede Kamer. 9 mer. Welke partijen zijn gegroeid? Wie heeft er zetels verloren? Zijn er nieuwe Een zetel is een ander woord voor stoel. partijen bij gekomen? En hoe is het met jouw partij gegaan? GroenLinks CDa

5 10

D66 PVV 7

5 4 6 3 8 9

2 10 1 linKS reChTS linKS reChTS

EEN GEsprEK mEt DE voorzIttEr vaN DE twEEDE KamEr wat Is DE twEEDE KamEr?

GerDi Verbeet iS tot SePtember 2012 De Voorzit- democratie werkt. Dat ze je ook veel van leren. Het in onS LanD Wonen meer Dan 16 miLjoen menSen. om te zorGen Dat We niet met 16 miLjoen ter Van De tWeeDe kamer. We SteLDen haar Vier leren debatteren en onder- helpt ook om klassenver- menSen teGeLijk moeten oVerLeGGen, kiezen We VoLkSVerteGenWoorDiGerS. Deze VerteGen- VraGen oVer De tWeeDe kamer en Wat kinDeren handelen en compromis- tegenwoordiger te zijn en WoorDiGerS komen in De tWeeDe kamer. maar Wat Doet De tWeeDe kamer eiGenLijk? nU aL kUnnen Doen aan PoLitiek. sen sluiten. En dat ze hun om te leren hoe je moet stem laten horen via het debatteren. In de Tweede Wetten maken plannen voor het land. de Eerste Kamer het ermee controleert of de regering En doet de minister eigen- hoe iS het om in De tWeeDe kent U De namen Van aLLe tijd waarop mensen mogen jeugdparlement. Kamer wordt jaarlijks het e Tweede Kamer mag Maar ze mogen deze plan- eens zijn. Pas dan is een dat goed doet. In de ver- lijk wel goed zijn best? De kamer te Werken? 150 tWeeDe kamerLeDen? stemmen te verlagen naar Wat aDViSeert U kinDeren nationaal jeugddebat geor- Dwetten maken. Dit nen niet zomaar uitvoeren! nieuw plan een nieuwe gaderzaal van de Tweede Tweede Kamer controleert Het is een voorrecht om Ja, ik vind het belangrijk 16 jaar. Hun voorstellen Die Later De PoLitiek in ganiseerd, waar kinderen zijn regels voor ons land. wet. Kamer nodigen ze de dit. Vinden ze het werk Kamerlid te zijn en om dat ik iedereen ken. kregen geen meerderheid WiLLen Gaan? kunnen leren hoe een Meestal bedenkt de Tweede Eerst moet de Tweede ministers uit om te vertel- van de minister niet goed? hier in de Tweede Kamer VinDt U Dat kinDeren ook in de Tweede Kamer. Ook Het is belangrijk om het debat werkt. Tot slot kun Kamer de wetten niet zelf, Kamer het eens zijn met de De reGerinG ControLeren len hoe het met alle wetten Dan kunnen ze de minister te werken. Ik vind het heel zoUDen moGen Stemmen? niet alle kinderen willen jeugdjournaal goed te je, meestal al vanaf 14-15 maar doet regering dat. De wet. Meer dan de helft van De regering van ons land gaat. Zijn de problemen een standje geven of zelfs bijzonder om voorzitter te Er zijn wel eens politieke trouwens stemrecht. Ik volgen. Sommige kin- jaar, lid worden van een regering is het bestuur van de 150 Tweede Kamerleden moet er voor zorgen dat in ons land echt opgelost weg sturen. mogen zijn van de Tweede partijen geweest die heb- vind het wel heel goed deren hebben thuis een politieke jongerenpartij. ons land. Daarin zitten de moet met het plan instem- deze wetten worden uitge- door de nieuwe wet? Of is Kamerleden. ben voorgesteld om de leef- als kinderen leren hoe de kinderkrant – daar kun ministers. Zij bedenken men. En dan moet ook nog voerd. De Tweede Kamer er een betere wet nodig? vvD pvda pvv cDa sp D66 Gl cu sGp pvdD

e Partij van de Arbeid et CDA is een christelij- e Socialistische Partij roenLinks wil dat we e Christenunie is een e SgP is al in 1918 op- VLEES ZWAARDERE Dvindt dat de overheid NEDERLAND Hke partij. Het CDA vindt Dvindt dat het geld gbeter met het milieu Dchristelijke partij. De Dgericht. Het is de oud- moet zorgen dat iedereen het gezin heel belangrijk. meer gelijk verdeeld moet MEER omgaan, zodat de opwar- Christenunie wil opkomen ste politieke partij van ons MOET DUURDER STRAFFEN VOOR UIT DE EUROPESE een goed leven kan heb- De overheid moet mensen worden. De leden van de GELD VOOR ming van de aarde wordt voor kwetsbare mensen in land. De ideeën van deze WORDEN CRIMINELEN ben. Rijke mensen moeten UNIE stimuleren om elkaar te SP vinden het niet eerlijk gestopt. Ook vindt groen- de samenleving. Mensen partij komen uit de Bijbel. daarom meer belasting helpen. Mensen en orga- dat sommige mensen veel LERAREN Links het belangrijk dat moeten elkaar helpen. Ook De SgP vindt de christe- betalen dan arme men- nisaties zijn zelf verant- meer verdienen dan ande- iedereen gelijke kansen is deze partij voor bescher- lijke cultuur en tradities sen. Het is belangrijk dat woordelijk voor een goede ren. Tweede Kamerleden krijgt. groenLinks wil meer ming van het leven en dus heel belangrijk. Ze willen mensen elkaar helpen en samenleving. van de SP geven daarom Europese samenwerking. tegen abortus en eutha- dat zondag een rustdag is. elkaar met respect behan- een deel van hun loon aan nasie. Ook moeten mensen zich delen. Drie StanDPUnten de partij. Drie StanDPUnten veilig voelen Van het CDa Van GroenLinkS: 1 Het CDA wil geen cof- 1 groenLinks wil dat be- Drie StanDPUnten feeshops in de buurt IEDEREEN drijven die slecht zijn MINDER van scholen. MOET voor het milieu meer MENSEN Van De SGP: 2 Het CDA wil dat ouders belasting betalen. MOETEN ELKAAR 1 De SgP wil abortus en SALARIS VOOR langer vrij krijgen na OP Z’N 65STE euthanasie verbieden. 2 groenLinks wil dat HELPEN BANK- de geboorte van hun MET PENSIOEN meer gehandicapten 2 De SgP wil meer geld kind. een betaalde baan geven aan de politie en DIRECTEUREN Partij voor de Dieren Partij voor de Vrijheid 3 Het CDA wil dat KUNNEN krijgen. het leger. mensen met een eigen lijsttrekker: Volkspartij voor Vrijheid en lijsttrekker: D66 3 groenLinks wil dat er 3 De SgP wil dat de Eu bedrijf minder belas- Democratie lijsttrekker: meer treinen en bus- minder macht krijgt, ting moeten betalen. lijsttrekker: sen gaan rijden. zodat Nederland zelf e Partij voor de Vrijheid weer meer kan beslis- e Partij voor de Dieren Dwil meer veiligheid en sen. wil een eind maken 66 is voor samenwer- D minder buitenlanders die aan dierenleed. De leden e VVD vindt dat de king in Europa en voor in ons land komen wo- D van de Partij voor de Die- overheid zich niet teveel de euro. Er moet meer Eu- D nen. De PVV vindt dat de ren willen veel nieuwe moet bemoeien met de ropees beslist worden. Ook MEER samenwerking in Europa GEEN regels die dieren een kans economie en met het pri- wil D66 dat mensen eigen ons alleen maar geld kost. TREINEN EN ZONDAG op een beter leven geven. véleven van de burgers. De COFFEESHOPS keuzes kunnen maken. Nederland moet uit de Eu- Ook vinden ze een goede overheid moet wel zorgen Bijvoorbeeld over het einde BUSSEN ChristenUnie IS EEN ropese unie stappen. Ook is BIJ SCHOLEN zorg voor natuur en milieu voor veiligheid. Daarom Partij van de Arbeid van hun leven. D66 vindt lijsttrekker: de PVV tegen de ideeën van RUSTDAG belangrijk. Ze willen de moet de overheid overlast lijsttrekker: goed onderwijs belangrijk. de islam. opwarming van de aarde en crimineel gedrag tegen- Socialistische Partij voorkomen. gaan. Bijvoorbeeld door Drie StanDPUnten lijsttrekker: Drie StanDPUnten Drie StanDPUnten zwaardere straffen. Drie StanDPUnten Van De PVV: Van D66: Van De ChriStenUnie: Drie StanDPUnten Van De PVDa: 1 De PVV wil niet dat 1 D66 wil dat het Euro- 1 De Christenunie wil dat Drie StanDPUnten Van De PvdD: Drie StanDPUnten 1 De PvdA wil dat di- pees Parlement meer er christelijke en islami- Nederland geld geeft 1 De Partij voor de VanDe VVD: recteuren van banken Van De SP: macht krijgt. tische scholen blijven aan griekenland en Dieren wil dat vlees 1 De VVD wil dat er minder salaris krijgen. 1 De SP wil dat iedereen 2 D66 wil niet dat van bestaan. Spanje. duurder wordt. minder geld naar arme 2 De PvdA wil dat we op zijn 65e met pensi- iedereen vingerafdruk- 2 De Christenunie wil dat 2 De PVV wil veel hogere 2 De Partij voor de landen gaat. minder geld uitgeven oen kan. ken worden opgeslagen. alcohol verboden is voor straffen voor mensen Dieren wil megastallen 2 De VVD wil dat snelwe- aan het leger. 2 De SP wil dat er meer 3 D66 wil meer geld jongeren tot achttien die de wet overtreden. verbieden. gen breder worden, 3 De PvdA wil dat de goedkope huurwonin- uitgeven aan leraren in jaar. 3 De PVV wil dat men- 3 De Partij voor de zodat er minder files overheid meer vrou- gen komen. het onderwijs. 3 De Christenunie wil sen uit islamitische Dieren wil veel meer zijn. wen op topposities Christen-Democratisch Appèl 3 De SP wil dat het meer geld voor arme landen niet in Neder- zonnepanelen op ge- 3 De VVD wil dat er benoemt. land mogen komen lijsttrekker: Sybrand van Haersma openbaar vervoer door landen. Staatkundig GroenLinks bouwen. meer politieagenten op wonen. Buma de overheid geregeld Gereformeerde Partij lijsttrekker: straat lopen. wordt. lijsttrekker:

eenS NIEuwE partIjEN eenS watSTelling vIND jIj? oneenS

Hierboven staan alle partijen die nu al daan, maar kreeg toen niet genoeg 50PLuS, deze partij komt op voor kiezingen. Hij zat eerst in de kamer EENs stEllING oNEENs een plek in de Tweede Kamer hebben. stemmen voor een zetel. De Pira- oudere mensen. 50PLuS heeft al voor de PVV maar is daar opgestapt. Maar bij iedere verkiezingen doen ten Partij vindt dat je persoonlijke wel een zetel in de Eerste Kamer. Nu wil hij met zijn eigen partij De- 1. RIJKE MENSEN ZOuDEN MEER MOETEN BETALEN VOOR DE DOKTER DAN ARME MENSEN. ook nieuwe partijen mee die graag in informatie op internet goed be- 50PLuS wil dat bus, tram en metro mocratisch Politiek Keerpunt (DPK) de Tweede Kamer willen komen. schermd moet worden. Ook willen na 9:00 gratis zijn voor ouderen. in de Tweede Kamer komen. 2. DIEVEN MOETEN STRENgER WORDEN gESTRAfT. ze dat onderwijs gratis is. Piraten Partij DPk Wil je weten welke nieuwe partijen 3. DE REgERINg MOET ZORgEN DAT VLEES DuuRDER WORDT. Deze partij heeft ook met de vorige 50PLUS Ook wil met zijn er allemaal meedoen aan de verkie- Tweede Kamerverkiezingen meege- Een andere nieuwe partij is nieuwe partij meedoen aan de ver- zingen? Kijk dan op www.kiesraad.nl 4.gEEN gELD gEVEN AAN gRIEKENLAND EN SPANJE.

WIL JE EEN ECHT STEMADVIES? VuL DAN DE STEMWIJZER IN! www.stemwijzer.nl vaN 16 mIljoEN Naar 150150 stEmrEGEls DE stEmprocEDurE

Wat zijn de regels om te kunnen stemmen? 18+ We stemmen in Nederland op mensen die ons mogen vertegen- Stemmen doe je in je eentje. Je mag zelf weten op wie lIjst Y woordigen. Maar, niet iedereen 1.Je mag niet met zijn tweeën 4.je stemt. Niemand mag jou mag stemmen. Dat mogen alleen in een stemhokje staan. Alleen als dwingen om op zijn partij te stem- lIjst X mensen van 18 jaar en ouder. In 2010 mochten 12 miljoen mensen je bijvoorbeeld blind bent, mag ie- men. Het is verboden om mensen stemmen bij de verkiezingen van = 1 miljoen mand met je mee om je te helpen. om te kopen. de Tweede Kamer. = 1 miljoen Je mag maar één hokje rood Stemmen is geheim. Je hoeft JE KRIJgT EEN STEMPAS JE KIEST EEN PARTIJ gA NAAR HET STEMBuREAu JE KRIJgT EEN STEMBILJET 18+ 2.maken op het stembiljet. 5.aan niemand te vertellen op Verder mag je niets op het biljet wie je hebt gestemd, ook de poli- tekenen of schrijven, anders telt je tie niet. Je mág het natuurlijk wel STemmen iS stem niet mee. Als je per ongeluk vertellen, maar het hoeft niet. een foutje hebt gemaakt mag je een reChT, In Nederland is niemand ver- een nieuw stembiljet vragen. Het stembureau moet er geen pliChT. plicht om te stemmen. Soms 6.neutraal uitzien. De kiezers gaan mensen niet stemmen, om- Op een stembureau moeten mogen niet door het stembureau dat ze het niet belangrijk vinden 3.drie mensen aanwezig zijn beïnvloed worden. Er mogen dus 1 of omdat het slecht weer is. die regelen dat alles goed gaat. Dat geen verkiezingsposters en flyers zijn de leden van het stembureau. in het stembureau hangen. DE uITSLAg IS BEKEND! DE STEMMEN WORDEN gETELD LEVER JE STEM IN BRENg JE STEM uIT op wElKE partIj stEm jIj?

Politieke partijen maken een kies- lijst. Dat is een lijst met mensen op intervieW met met leonard, Pieter, nadine en anne. wie je kunt stemmen. De boven- uItslaG: ??? oP Wie stemmen zij? hEt stEmEXamEN ste persoon van de kieslijst heet de lijsttrekker. Politieke partijen schrijven hun plannen voor Ne- Als je nu al zou mogen stemmen, derland in een partijprogramma. voor welke partij zou je dan kie- 1. welKe uiTSpraaK iS waar? 5. wie Vormen Samen de 9. iS STemmen geheim? Nederlanders die niet weten wat zen? Je kunt stemmen voor de regering Van onS land? Nee, je moet je naam op het ze willen stemmen, kunnen dit leonard (11 jaar, uit Katwijk): Op Tweede Kamer en de Eerste De Eerste en Tweede Kamer stembiljet zetten 1 partijprogramma lezen. de VVD omdat ik Mark Rutte een Kamer De ministers en Ja, dat hoef je niemand

goede minister-president vind. Hij Leonard Pieter Ministers zijn lid van de staatssecretarissen te vertellen zorgt voor goede bezuinigingen en Tweede Kamer De koningin en de Nee, politici moeten vertel- houdt zich aan de 3% norm. Ministers zijn geen lid van ministers len op wie ze stemmen de Tweede Kamer EEN warE polItIcus! Er zijn maar 150 zetels in de Twee- Pieter (12 jaar, uit nijeveen): 6. Vanaf welKe leefTijd mag je 10. hoe oud moeT je zijn om Te (Bij 8 of meer antwoorden juist.) de Kamer. Je kunt niet iedereen groenLinks. Bij de vorige verkie- 2. heefT de Koningin in de Tweede Kamer ziTTen? mogen STemmen? die stemmen heeft gekregen een zingen heeft mijn vader daar ook STemreChT? 18 21 plaats in de Tweede Kamer geven. op gestemd, en ik ben het met Nadine Anne Ja, maar alleen voor de 21 16 Daarom wordt met een rekensom uitgerekend hoeveel procent (%) hem eens. Het is belangrijk dat we Tweede Kamer 25 18 2 van de stemmen iedere politieke de wereld schoonhouden. Nee partij heeft gehaald. Als 1/150 van Pieter: Als je dicht bij school Ja 7. waarom STemmen we meT de stemmers op iemand stemt, dan nadine (11 jaar, uit stavenissen): woont dan hoef je niet met de auto een poTlood? zit diegene in de Tweede Kamer. Ik zou SgP stemmen, omdat ik zelf te komen maar kun je beter de 3. VerKiezingen Voor de Twee- Omdat stemcomputers ook christelijk ben opgevoed en de fiets nemen. En we moeten meer de Kamer worden meeSTal niet veilig zijn EEN opKomEND talENt! SgP is een christelijke partij. geld stoppen in zonne-energie en Eens per vier jaar gehouden Zodat je de uitslag kunt (Bij 5 tot 7 antwoorden juist.) windenergie. Eens per jaar gehouden uitgummen Niet elke partij heeft evenveel stemmen gekregen. De ene partij heeft Anne (12 jaar, uit Katwijk): Ik vind Eens per vijf jaar gehouden Omdat pennen te duur zijn dus meer zetels dan de andere partij. Alle 150 Tweede Kamerleden dat een moeilijke vraag. Als kind nadine: Ik zou meer willen doen vertegenwoordigen het volk. Van 16 miljoen naar 150 dus! weet je nog niet zo goed op wie je tegen armoede. Bijvoorbeeld zor- 4. Kun je iemand anderS Voor 8. mag je STemmen alS je in de kan stemmen en welke partij het gen dat zwervers ook werk heb- je laTen STemmen? geVangeniS ziT? 3 beste is. ben. Ook vind ik dat mensen die Ja, dat heet stemmen Ja, behalve als je als extra

uit een oorlogsgebied komen in bij volmacht straf geen kiesrecht

18 10)

wat zou jij willen verbeteren aan Nederland mogen blijven. Nee, stemmen is meer hebt vertellen te niemand je hoef dat Ja, 9) hebt meer kiesrecht geen straf extra als je als ve

- behal Ja, 8)

nederland? persoonlijk Nee, gevangenen mogen zijn veilig niet stemcomputers Omdat

7) 7) 18 6) minisiters de en koningin De 5)

leonard: Leraren en politie moe- Anne: Ik vind dat er betere en Ja, alleen door je naaste niet stemmen volmacht EEN GoEDE lEErlING! Ja, dat heet stemmen bij bij stemmen heet dat Ja, 4) jaar vier per Eens 3) Ja Ja

1) 2) ten meer verdienen, in ieder geval schonere openbare toiletten moe- familieleden Ja, dat recht mag niemand Kamer Tweede de van lid geen zijn Ministers (Bij 1 tot 4 antwoorden juist.)

evenveel als andere ambtenaren. ten komen bij tankstations. van je afnemen Antwoorden: