(001-006) Primeras Fundear 10

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

(001-006) Primeras Fundear 10 LOS EFECTOS ECONÓMICOS DE LA EXPO ZARAGOZA 2008 Libros FUNDEAR LOS EFECTOS ECONÓMICOS DE LA EXPO ZARAGOZA 2008 José María Serrano Sanz, U. de Zaragoza y Fundear (Coordinador) Ana Gómez Loscos, Fundear y U. de Zaragoza Luis Pérez y Pérez, CITA y U. de Zaragoza Jaime Sanaú Villarroya, U. de Zaragoza Isabel Sanz Villarroya, U. de Zaragoza Fundación Economía Aragonesa Zaragoza 2009 © de la edición, Fundear 2009 © del texto, los autores, 2009 Edita: Fundear ISBN: 978-84-613-2505-4 Depósito Legal: Z-2268-2009 Diseño Gráfico: Batidora de Ideas Imprime: INO Reproducciones, S.A. Las opiniones vertidas en esta colección de Libros Fundear son responsabilidad de los autores. Se autoriza la reproducción parcial para fines docentes o sin ánimo de lucro, siempre que se cite la fuente. Los efectos económicos de la EXPO Zaragoza 2008 Índice Prólogo: Juan Alberto Belloch Julbe, Alcalde de Zaragoza . 7 Introducción . 9 Primera Parte: La Exposición Internacional de 2008 . 21 1. Precedentes . 23 2. De la candidatura a la inauguración . 37 3. La oferta: tres meses de muestra . 51 4. La demanda: los visitantes y su perfil . 69 Segunda Parte: Los efectos económicos . 85 5. La economía aragonesa . 87 6. Los grandes eventos y la economía . 113 7. Efectos estáticos de la Expo 2008 . 137 8. Efectos dinámicos de la Expo 2008 . 159 Conclusiones . 171 Anexos . 177 Referencias bibliográficas . 197 Índice de Planos, Cuadros y Gráficos . 203 5 Prólogo Prólogo Juan Alberto Belloch Julbe Alcalde de Zaragoza Zaragoza es mejor. El año 2008 ha significado un renacimiento del carácter fundacional de la ciudad. Nacida en la confluencia de tres ríos con vocación de estructurar un amplio territorio, Caesaraugusta ha afronta- do su tercer milenio confirmando sus vínculos con el agua y fortaleciendo su condición estratégica de punto de encuentro entre diferentes pueblos y culturas. La ciudad despidió el siglo XX generando una ilusión, buscando con- sensos, aunando voluntades, creando un proyecto de ciudad catalizado por la candidatura de Zaragoza para la Exposición Internacional de 2008. A finales de 2004, se cumplió el primer objetivo: Zaragoza convenció al Bureau Internacional des Expositions en Paris y se impuso a Tesalónica y Trieste para ser la sede de la Exposición Internacional. En el 2005 se constituyó la Sociedad Estatal Expoagua Zaragoza 2008 para el desarrollo de la exposición y se reformuló el Consorcio Expo Zaragoza 2008 para coordinar el Plan de Acompañamiento que supondrá una inversión notablemente superior a la de la propia Expo y dejará a la ciu- dad dotada para nuevos desafíos y retos. Inmediatamente se emprendió la tarea de construir las infraestructuras y equipamientos necesarios en ape- nas dos años y medio y de definir y programar los contenidos expositivos y los espectáculos capaces de atraer el interés de millones de personas de todo el mundo. Zaragoza dejó de ser la ciudad de paso equidistante de Barcelona y Madrid para convertirse en un punto de encuentro internacional. Participaron más de 100 países, además de la totalidad de las comunida- des y ciudades autónomas españolas, organizaciones internacionales, empresas y ONGs. 7 J.M. Serrano Sanz (Coord.), A. Gómez Loscos, L. Pérez y Pérez, J. Sanaú e I. Sanz El legado de la Exposición es impresionante en todas las dimensio- nes, muchas de ellas intangibles pero no por ello menos significativas y valiosas. Se cerraron los cinturones viarios, se construyeron tantos puentes como en sus dos milenios de historia, se construyó una nueva terminal para el aeropuerto y se puso en marcha una línea ferroviaria de cercanías. Las infraestructuras viarias extienden sus largos tentáculos en red a los princi- pales centros demográficos y de actividad del cuadrante nororiental de la Península Ibérica. Las riberas del Ebro forman un corredor verde y azul de más de diez kilómetros. Los sotos y jardines, los quioscos, las obras de arte, los carriles bici y paseos peatonales continuos por ambas orillas, los nuevos puentes y pasarelas, los embarcaderos y centros lúdicos y deportivos pueblan las ori- llas de lo que fue en otro tiempo un temido y olvidado curso fluvial. El Canal Imperial de Aragón ha revestido sus orillas de un parque lineal constituyen- do el eje estructural de la red de espacios verdes de la ciudad por el sur. El recinto de la Exposición se transforma en un parque empresarial integrado en un sistema de equipamientos culturales. Pabellón Puente y la Torre del Agua albergarán programas museísticos, el Pabellón de España el Instituto Internacional del Cambio Climático, y el Palacio de Congresos y el Acuario ya desarrollan su actividad. El legado intelectual se ha recogido y sistematizado en la Caja Azul, que hace accesibles miles de documentos —textos, presentaciones, vídeos, fotografías, noticias, y demás obras —surgido de conferencias, talleres, debates y actuaciones diversas celebradas en la Tribuna del Agua o deriva- das de sus diversos instrumentos. Constituye un amplio y variado acervo de divulgación y consulta para expertos, estudiantes periodistas y gran público. La ciudad inicia los preparativos para un nuevo encuentro, Expo Paisajes 2014, que trata de destacar la situación estratégica de España en el mundo frente a los nuevos desafíos de la producción agrícola, las energí- as renovables y la biodiversidad en el escenario del cambio climático y la crisis económica mundial. Una nueva ciudad se vislumbra, más integrada, más compleja, con mayor capacidad de intercambio, más sostenible, entrenada para nuevos retos, orgullosa de si misma y de sus capacidades, sin complejos, sin deter- minismos fatales, intercultural y abierta. 8 Introducción Introducción La Exposición Internacional Zaragoza 2008 “Agua y desarrollo sosteni- ble” se ideó desde la convicción de que ayudaría a la ciudad a dar pasos decisivos en su modernización y su proyección, pero también desde la pre- sunción de que sus efectos directos sobre la economía aragonesa serían posi- tivos y no desdeñables. Medir esos efectos es el objeto del presente libro. Zaragoza en la era de las Exposiciones A mediados del XIX Europa no sólo era recorrida por un fantasma que atemorizaba, como dijera Carlos Marx, sino también por una idea que inspi- raba confianza, el progreso. Sólo tres años después de los trastornos del 48, precisamente el 1 de mayo de 1851, abría sus puertas en Londres la “Gran Exposición de los trabajos de la industria de todas las naciones”, la que es generalizadamente considerada la primera Exposición Universal. Había habi- do otros certámenes anteriores en diversos países, incluida España, pero aquélla resultó incomparable y abrió una nueva era que llega hasta hoy. A Londres acudieron 25 países a exhibir sus productos y la muestra tuvo seis millones de visitantes, unas cifras insólitas hasta entonces. En Londres se alzó un edificio emblemático, el Crystal Palace, inaugurándose así una asociación entre Exposiciones, arquitectura y urbanismo que alcan- za también a nuestros días. Pero Londres encarnó sobre todo, la idea de que la cooperación entre países diversos, al servicio del progreso, era un horizonte posible y deseable; otro principio vivo en la cultura de las Exposiciones. Laureano Figuerola, un economista español que visitó Londres, creía haber participado en una nueva cruzada convocada por la religión del progreso. Y Emilia Pardo Bazán, medio siglo más tarde, al visitar el certamen de 1900 en París anota que “vengo a ella con la fe en el pro- greso que siempre me alentó”. Tanto éxito multiplicó las muestras en los años siguientes, así como la atención a ellas dedicada. Francia, en particular, acogió la idea con singular 9 J.M. Serrano Sanz (Coord.), A. Gómez Loscos, L. Pérez y Pérez, J. Sanaú e I. Sanz entusiasmo y convirtió a París en la ciudad de las Exposiciones durante la segunda mitad del XIX; se celebraron nada menos que 5: en 1855, 1867, 1878, 1889 y 1900. Por eso no es de extrañar que a comienzos del XX Fran- cia protagonizara también los intentos de institucionalizar y regular la organi- zación de estos eventos, finalmente alcanzada en 1928 y que el Bureau International des Expositions (BIE), naturalmente, tenga su sede en París. Pero no sólo París, otras ciudades participaron también desde media- dos del XIX del entusiasmo por las Exposiciones. Tras Viena en 1873, Filadelfia fue en 1876 la primera ciudad no europea en organizar una mues- tra, para conmemorar el centenario de la independencia de los Estados Unidos. Y Barcelona en 1888, fue la primera ciudad española sede de una Exposición, según el cómputo actual del BIE. Llegado el siglo XX continuó el mismo frenético ritmo de certámenes hasta la primera guerra mundial que, en muchos sentidos, representó el final de aquella fe confiada o incluso ciega en el progreso, de que se hablaba hace un momento: Saint Louis, Lieja, Milán, Bruselas, Turín y Gante fueron las citas de aquellos tres lustros. El epílogo en 1915 lo puso San Francisco, cuando los Estados Unidos aún se veían ajenos al conflicto iniciado tras Sarajevo. Después no hubo nada hasta 1929, precisamente el año de la otra crisis económica, y en Barcelona, aunque con el discreto apoyo de Sevilla. La depresión no fue un obstáculo; por el contrario pareció un estímulo, pues en los treinta se celebraron exposiciones en Chicago, Bruselas, Estocolmo, París, Helsinki y hasta Lieja y Nueva York nada menos que en un mismo año, en 1939. Si el término de la primera guerra mundial había paralizado largos años las exposiciones, el final de la segunda representó todo lo contrario, pues entre 1947 (París) y 1958 (Bruselas) se celebraron otras once. Para entonces el BIE había ordenado las muestras (en realidad desde los años treinta) y primaban las especializadas. En todo caso continuaba la fiebre de las exposiciones que ya no amainaría. Desde el comienzo de los años sesen- ta hasta Zaragoza 2008 se organizaron veinticuatro, incluída Sevilla-92.
Recommended publications
  • Floriade , Verleden, Heden En Toekomst. Een Analyse Van Het Grootste Evenement Van Nederland
    Floriade , verleden, heden en toekomst. Een analyse van het grootste evenement van Nederland 5-10-2015 International Destination Strategies Floriade , verleden, heden en toekomst. Inleiding Pagina 2 1. Floriade 1960 Rotterdam 3 2. Floriade 1972 Amsterdam 3-4 3. Floriade 1982 Amsterdam 5-6 4. Floriade 1992 Zoetermeer 7-9 5. Floriade 2002 Hoofddorp 10-13 6. Floriade 2012 Venlo 14-17 7. De bouw kosten van het tentoonstelling platform voor een Floriade 18-20 8. De Floriade en de begrippen “omzet, verlies en winst” 21-23 9. De oorzaken van dalende bezoekersaantallen van Floriade’s sinds 1992 24-31 10. De economische motivatie om een Floriade te organiseren 32-34 11. Financiële en organisatorische evaluaties van Floriades 35-37 12. De NTR 38-40 13. De kandidaten Floriade 2022 41 14. De politieke motivatie om een Floriade te organiseren 42 15. De Floriade 2022 Almere 43-49 16. De toekomst van de Floriade 50 Slotopmerkingen 51 Uitgave 4, Oktober 2015 Pagina 1 Floriade , verleden, heden en toekomst. Inleiding De Floriade is het grootste evenement met betalende bezoekers van Nederland en tevens de enige door de BIE (Bureau International des Exposition, Paris) erkende wereldtentoonstelling, welke elke 10 jaar in ons land plaats vindt. De afgelopen 34 jaar is ondergetekende in diverse functies betrokken geweest bij de Floriades 1982, 1992, 2002 en 2012. Mede op basis van deze ervaring is dit document opgesteld. Het doel van het document is een beter inzicht te geven in de problematieken welke spelen met betrekking tot de organisatie van een Floriade en hoe deze worden veroorzaakt.
    [Show full text]
  • Floriade. Verleden, Heden En Toekomst. Een Casestudie Van Een Nederlandse Wereld Tuinbouw Tentoonstelling
    Floriade. Verleden, heden en toekomst. Een casestudie van een Nederlandse Wereld Tuinbouw Tentoonstelling. 1-6-2016 FLORIADE. VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST. INHOUD 1. Inleiding ......................................................................................................................................................... 3 2. Samenvatting. ................................................................................................................................................ 4 3. De Internationale Bloemententoonstellingen Flora. .................................................................................... 12 4. De Floriade 1960. ......................................................................................................................................... 13 5. Floriade 1972 Amsterdam ............................................................................................................................ 14 6. Floriade 1982 Amsterdam ............................................................................................................................ 16 7. Floriade 1992 Zoetermeer ............................................................................................................................ 19 8. “Lessons learned” van Floriade 1992 ........................................................................................................... 24 9. Floriade 2002 Hoofddorp ............................................................................................................................
    [Show full text]
  • Floriade: Een Spiegel Van De Tijdgeest
    Floriade: een spiegel van de tijdgeest ‘Mister Floriade’. Zo kun je Michiel gerust noemen. Niet alleen was hij hoofdontwerper van de Floriade in 1992 in Zoetermeer, door de jaren heen heeft hij zich ook grondig verdiept in deze en andere nationale maar vooral internationale tentoonstellingen. Momenteel doet hij zelfs een promotieonder- zoek naar wereldtentoonstellingen. Voor de aanloop naar de Floriades duikt Mi- chiel een flink eind terug in de tijd. 1796 is het eerste jaartal dat hij noemt. De eerste nationa- le expositie in Frankrijk, vertelt hij. Ook daarna worden volgende edities in met name dat land gehouden. De nationale exposities vormen de opstap naar de internationale, de zogenaamde wereldtentoonstellingen. Engeland, koploper in de industriële ontwikkeling, organiseert in 1851 de eerste. In het Londense Hyde Park schetsen diverse landen een beeld van hun economsche, sociale, culturele en technische ontwikkeling. Deze en volgende wereldtentoon- stellingen leveren landmarks op als het Crystal Palace in Londen, de Eiffeltoren in Parijs en het Atomium in Brussel. Toezicht op frequentie De wereldtentoonstellingen zijn zo’n succes dat in 1928 een bureau wordt opgericht dat toezicht moet gaan houden op de inhoud en frequentie van de tentoonstellingen. Dit Bureau International des Expositions (BIE) hanteert twee typen tentoonstellingen: in- ternationale met een zeer brede invulling (A-categorie) en thematische (B-categorie). Jaarlijks mogen er maximaal één A- en één B-wereldtentoonstelling worden gehouden Floriade 1960, Rotterdam. en een land mag niet vaker dan eens in de tien jaar een wereldtentoonstelling organise- ren. Om deze reden vinden de Floriades om ‘Jullie moeten er wel voor zorgen dat ik binnen de tien jaar plaats.
    [Show full text]
  • Het Floriade Paviljoen Het Ontwerp Van Een Biologisch Afbreekbaar Bouwwerk
    Het Floriade Paviljoen Het ontwerp van een biologisch afbreekbaar bouwwerk Studenten Inge Dijkstra 310272 Willemke Snijders 304214 Afstudeerverslag 16-06-2011, Groningen Het Floriade Paviljoen Het ontwerp van een biologisch afbreekbaar bouwwerk Studenten Inge Dijkstra 310272 Willemke Snijders 304214 Afstudeer verslag Het Floriade paviljoen Thema 4.3 & 4.4 februari’11 / juni’11 Opleiding Bouwkunde/ Architectuur 1e fase Afstudeerbegeleider Dhr. Robert Ovbiagbonhia Lezer Dhr. Ron de Vrieze Opdrachtgevers DAAD Architecten, Hanzehogeschool Groningen & Zernikeplein 11 Atelier D 9747 AS Groningen Studiejaar 2010-2011 16-06-2011, Groningen De scriptie is samengesteld in opdracht van: Hanzehogeschool Groningen, Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele techniek Zernikeplein 11, 9747 AS Groningen & DAAD Architecten Paltz 21 9411 BM Beilen Afb. 2. | Inge en Willemke Begeleider: Dhr. Robert Ovbiagbonhia Zernikeplein 11, kamer B1.56 +31 (0) 50 595 46 26 Lezer: Dhr. Ron de Vrieze Zernikeplein 11, kamer B1.59 +31 (0) 50 595 40 13 Studenten: Inge Dijkstra 310272 Beekland 9 9302 GM Roden +31 (0) 6 29 41 86 88 Willemke Snijders 304214 Frederiksplein 2 9724 NH Groningen +31 (0) 6 42 55 60 15 Eindredactie: I. Dijkstra | W. Snijders Vormgeving: I. Dijkstra | W. Snijders Keywords: Natuurlijke principes, het paviljoen, biologisch afbreekbaar Copyright © 2011 © Auteursrechten voorbehouden aan I. Dijkstra | W. Snijders, Groningen: Dit verslag is onderdeel van het afstudeerproject ‘Het Floriade paviljoen‘ in opdracht van de Hanzehogeschool Groningen en DAAD Architecten. Verveelvoudigen is toegestaan, mits de auteurs en het afstudeerproject als bron worden vermeld. Inge Dijkstra & Willemke Snijders Thema 4.3 & 4.4 | Afstudeer project het Floriade paviljoen 16-06-2011, Groningen Voorwoord . Het onderzoek is gedaan ter afronding van de opleiding Bouwkunde, met de afstudeer Ons dankwoord gaat tevens uit naar een aantal medewerkers van de Hanzehogeschool richting architectuur 1e fase, aan de Hanzehogeschool Groningen.
    [Show full text]
  • De Floriade Is Het Grootste Evenement Van Nederland Met Entree
    De Floriade is het grootste evenement van Nederland met entree betalende bezoekers en tevens de enige, door de BIE (Bureau International des Exposition, Paris) erkende Wereldtentoonstelling, welke sinds de jaren 60, elke 10 jaar in ons land plaats vindt. De afgelopen 34 jaar ben ik in verschillende functies, in de praktijk, betrokken geweest bij de Wereld Tuinbouw Tentoonstelling Floriade 1982, 1992, 2002, 2012 en de kandidaatstelling van een aantal gemeenten voor de Floriade 2022. (http://www.slideshare.net/HansVanDriem;) Sinds de jaren 90 ben ik door diverse hbo-opleidingen gevraagd om als gastdocent, praktijkcolleges te geven over het fenomeen Wereldtentoonstelling en de Floriade. Tijdens deze colleges bleek er géén casestudie te bestaan over alle aspecten van de Floriade, welke studenten kunnen gebruiken voor studiedoeleinden. Naar aanleiding hiervan is het bijgaande document geschreven, welke op de eerste plaats dient als een aanzet voor voortgezet onderzoek door hbo studenten over de Floriade. Bevindingen van studenten en docenten zullen in deze casestudie continue verwerkt worden. Het is dus een dynamisch document en er zullen diverse versies verschijnen. Dit is de editie 3 van 30 juni 2016. Ik hoop dat door dit document onder de studenten, docenten en eventueel andere geïnteresseerden, een openhartige discussie zal ontstaan over het juiste concept voor een toekomstige Floriade, zodat dit belangrijke evenement voor de promotie van de BV Nederland, behouden blijft. Hans van Driem. Epe, 30 juni 2016 www.destination-strategies.com. 1. SAMENVATTING. De Floriade is voortgekomen uit de Flora Tentoonstellingen welke tussen 1910 en 1953 in Nederland hebben plaats gevonden. In 1960 werd de eerste Floriade georganiseerd door J.
    [Show full text]
  • Floriade 2022 Almere
    FLORIADE 2022 ALMERE POLITICI ALS THEMAPARK EXPLOITANTEN Leesttijd 25 minuten Versie 6 Epe 7 mei 2021 Hans van Driem 1 1. Inleiding. Indien in 2012 burgemeester Annemarie Jorritsma en wethouder Duivesteijn hadden voorgesteld, dat ze namens de gemeente Almere en andere overheden € 160 miljoen belastinggeld* wilden gaan investeren in een themapark over “Greening” en gedurende 6 maanden exploitatie in 2022 deze investering wilden terugverdienen, dan waren ze direct met ziekteverlof gestuurd. Terecht zou de gemeenteraad de vraag gesteld hebben: a. Is dit wel een kerntaak voor het gemeentebestuur van Almere? b. Bezitten politici wel de nodige kennis om zo’n themapark te ontwikkelen? c. Is het financiële risico niet veel te groot, om zo’n investering in zo’n korte periode van 6 maanden geheel terug te verdienen? d. Zijn 2 miljoen consumenten in de 21e eeuw wel geïnteresseerd om een educatief themapark over “Greening” te bezoeken à circa € 30 p.p? Maar toen beide bestuurders de magische woorden “Wereld Tuinbouw Tentoonstelling en Floriade ” uitspraken, werden de gemeenteraadsleden betoverd en speelden ze van harte mee in de opvoering van het sprookje “De nieuwe groene kleren van de keizer”. Helaas werd het sprookje al gauw een nachtmerrie toen bleek dat beide politici als onervaren themapark exploitanten, de verkeerde locatie hadden uitgekozen. Hierdoor moest het Groene Hart van Almere verdwijnen; werd de ontwikkeling van het terrein vele tientallen miljoenen duurder door o.a. uitkoop van bestaande bedrijven. Moet de Floriade bezoeker in 2022, de fijnstof en lawaai producerende A6 oversteken, die dwars door de tentoonstelling loopt. Onwetend over het feit dat zelfs Disney worstelt met de keuze van aansprekende thema’s en attracties, om de verwende recreant te verleiden tot een bezoek, maakten de Almeerse politici vervolgens de fout door te kiezen voor het thema “Greening”.
    [Show full text]
  • KAREN TAMBAYONG VANCOUVER, 16Th MARCH 2016 HISTORY
    A CELEBRATION OF GREEN CITIES KAREN TAMBAYONG VANCOUVER, 16th MARCH 2016 HISTORY The National Garden Show International Horticultural Exposition Duration : 187 days Duration : 165 days Area : 21 Ha Area : 35 Ha Visitors : 1,6 Million Visitors : 5,0 Million BUGA Hannover, 1951 IGA Hamburg, 1953 Garden Show was first introduced to create parks HISTORY Floriade 1960 Theme : International Horticulture Duration: 185 days from March, 25th to October, 31th 1951 Area: 28.4 ha Visitors: 3 Million Present: Urban Park (Het Park) FLORIADE 1960 - Rotterdam The first Horticultural exposition approved by AIPH as A1 Exposition The Green City concept was already implemented as a strategy to acquire large areas EXPO (A1) Year Country City Name 2022 The Netherlands Almere-Amsterdam Floriade Amsterdam Almere 2022 2019 China Beijing International Horticultural Exhibition 2019 Beijing 2016 Turkey Antalya Expo 2016 Antalya 2012 Netherlands Venlo International Horticultural Exhibition Region Venlo Floriade 2012 2006/2007 Thailand Chiang Mai Royal Flora Ratchaphruek 2003 Germany Rostock IGA 2002 Netherlands Haarlemmermeer-Amsterdam Floriade 1999 China Kunming International Garden Festival 1993 Germany Stuttgart IGA 1992 Netherlands zoetermeer Floriade 1990 Japan Osaka International Gardens and Greenery Exposition 1984 United Kingdom Liverpool International Garden Festival 1983 Germany Munich IGA 1982 Netherlands Amsterdam Floriade 1980 Canada Montreal Floralies Internationales des Montreal 1974 Austria Vienna Wiener Internationale Gartenschau 74 1973 Germany Hamburg
    [Show full text]