Türk Cumhuriyetleri Ve Topluluklari Yilliği
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TÜRK CUMHURİYETLERİ VE TOPLULUKLARI YILLIĞI 2013 AZERBAYCAN • KAZAKİSTAN • KIRGIZİSTAN • KKTC ÖZBEKİSTAN • TÜRKİYE • TÜRKMENİSTAN TÜRK TOPLULUKLARI TÜRK DÜNYASI KURUMLARI ANKARA, 2015 TÜRK CUMHURİYETLERİ VE TOPLULUKLARI YILLIĞI 2013 AZERBAYCAN • KAZAKİSTAN • KIRGIZİSTAN • KKTC ÖZBEKİSTAN • TÜRKİYE • TÜRKMENİSTAN TÜRK TOPLULUKLARI • TÜRK DÜNYASI KURUMLARI EDİTÖRLER DOÇ. DR. M. TURGUT DEMİRTEPE DR. MURAT YILMAZ YAYIN KOORDİNATÖRÜ HALİL ULUSOY TEKNİK REDAKSİYON DOÇ. DR. M. AKİF OKUR M. KÜRŞAT BİRİNCİ Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Yıllığı 2013 / editör: Murat Yılmaz, Turgut Demirtepe . – Ankara : Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2015 648 s: 16x24 cm. – (Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi inceleme-araştırma dizisi; yayın no: 18 ISBN: 978-9944-237-24-6 1.Türki Cumhuriyetler – Almanaklar I. Yılmaz, Murat II. Demirtepe, Turgut 909.04943 İLETİŞİM Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı Taşkent Caddesi, Şehit H. Temel Kuğuoğlu Sokak, No: 30 Bahçelievler / ANKARA / TÜRKİYE Tel: +90 312 216 06 00 • Faks: +90 312 216 06 09 www.ayu.edu.tr • [email protected] TASARIM & BASKI SFN Televizyon Tanıtım Tasarım Yayıncılık Ltd. Şti. Cevizlidere Cad. 1237. Sok. No: 1/17 Balgat / ANKARA Tel: +90 312 472 37 73-74 www.sfn.com.tr İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER Ön Söz ........................................................................................................................VI I. BÖLÜM TÜRK CUMHURİYETLERİ.........................................................................................1 AZERBAYCAN ...........................................................................................................3 ÖZET ...............................................................................................................4 İÇ POLİTİKA ...................................................................................................6 DIŞ POLİTİKA ...............................................................................................17 EKONOMİ .....................................................................................................38 SOSYAL DİNAMİKLER ............................................................................. 58 KAZAKİSTAN .......................................................................................................... 69 ÖZET .............................................................................................................70 İÇ POLİTİKA .................................................................................................72 DIŞ POLİTİKA ..............................................................................................83 EKONOMİ .....................................................................................................97 SOSYAL DİNAMİKLER ..............................................................................111 KIRGIZİSTAN ......................................................................................................... 127 ÖZET ...........................................................................................................128 İÇ POLİTİKA ...............................................................................................130 DIŞ POLİTİKA ............................................................................................ 147 EKONOMİ ...................................................................................................162 SOSYAL DİNAMİKLER ............................................................................ 175 KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ............................................................. 187 ÖZET ...........................................................................................................188 İÇ POLİTİKA ...............................................................................................190 DIŞ POLİTİKA ...........................................................................................209 EKONOMİ ...................................................................................................215 SOSYAL DİNAMİKLER ...........................................................................226 III ÖZBEKİSTAN ........................................................................................................235 ÖZET ..........................................................................................................236 İÇ POLİTİKA ..............................................................................................238 DIŞ POLİTİKA ...........................................................................................253 EKONOMİ .................................................................................................. 267 SOSYAL DİNAMİKLER ........................................................................... 277 TÜRKİYE ................................................................................................................293 ÖZET ..........................................................................................................294 İÇ POLİTİKA ..............................................................................................296 DIŞ POLİTİKA ........................................................................................... 327 EKONOMİ ..................................................................................................346 SOSYAL DİNAMİKLER ........................................................................... 372 TÜRKMENİSTAN ..................................................................................................401 ÖZET ..........................................................................................................402 İÇ POLİTİKA ..............................................................................................404 DIŞ POLİTİKA ............................................................................................419 EKONOMİ .................................................................................................. 434 SOSYAL DİNAMİKLER ........................................................................... 447 II. BÖLÜM TÜRK TOPLULUKLARI ........................................................................................469 MİLLETLER MESELESİ ÇERÇEVESİNDE RUSYA TÜRKLERİ ........ 470 ASİMİLASYON İLE DİRENİŞ ARASINDA ÇİN’DE TÜRK TOPLULUKLARI: UYGUR TÜRKLERİ ÖRNEĞİ .....................499 TÜRK ASILLI AMERİKALILAR ve ABD’DEKİ SOSYO-POLİTİK KONUMLARI ..............................................................................................516 AVRUPA’DAKİ TÜRKLER ........................................................................535 ORTADOĞU TÜRKLERİ .........................................................................554 III. BÖLÜM TÜRK DÜNYASI KURUMLARI ........................................................................... 575 TÜRK KONSEYİ (TÜRK KENEŞİ) .......................................................... 576 TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER PARLAMENTER ASAMBLESİ (TÜRKPA) ...................................................................................................589 IV ULUSLARARASI TÜRK KÜLTÜRÜ TEŞKİLATI (TÜRKSOY) .................................................................................................593 ULUSLARARASI TÜRK AKADEMİSİ ....................................................599 TÜRK İŞBİRLİĞİ VE KOORDİNASYON AJANSI BAŞKANLIĞI (TİKA) ...........................................................................................................607 YUNUS EMRE ENSTİTÜSÜ ....................................................................611 HOCA AHMET YESEVİ ULUSLARARASI TÜRK-KAZAK ÜNİVERSİTESİ ...........................................................................................616 KIRGIZİSTAN-TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ ................................621 YAZARLAR ............................................................................................................. 627 V ÖN SÖZ ÖN SÖZ 1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılması uluslararası sistemde sismik bir depreme yol açarken Türk Dünyası açısından da pek çok sonuç doğurdu. İsmail Gaspıralı ve diğer öncü Türk aydınlarının bir asır öncesinde dillendirdiği, ancak yaşa- nan tarihî süreç nedeniyle akim kalan “Dilde, Fikirde ve İşte Birlik” anlayışının somuta geçebilmesi için yeni bir fırsat penceresi açıldı. Geçen 22 yıllık süre içinde Türk Cum- huriyetleri arasındaki ilişkiler önemli bir mesafe kaydetmekle birlikte gelinen noktanın beklentileri karşılayamamasında uluslararası faktörler kadar bu cumhuriyetlerin kendi öncelikleri ile imkan ve kabiliyetlerinin sınırlılığı etkili oldu. Bu durum, süreç içinde idealleri gerileten ulus-devlet ekseninde tanımlanmış çıkar eksenli pragmatik bir ilişki biçimini ortaya çıkardı. Kuşkusuz bu görüntü, Türk Cumhuriyetleri arası ilişkilere idea- lizm penceresinden bakan ve bu cumhuriyetlerin birbirleriyle olan ilişkilerinin - sözge- limi - Almanya ya da Japonya ile olan ilişkileri ile aynı çerçeve içinde değerlendirileme- yeceğini savunanlar açısından belli ölçülerde hayal kırıklığına yol açtı. Bununla birlikte mevcut durumun ne olduğunun tespiti, idealler doğrultusunda atılacak adımları tayin etme ve sorunlar karşısında bunları aşmaya yönelik yol güzer- gahı belirleme adına oldukça önemli. Bu bağlamda, Türk Cumhuriyetleri arasındaki ilişkilerin hayırhah temennilerin temelinde değerlendirmelere konu yapılmaksızın objektif bir gözle ve çok yönlü bir bakış açısıyla ele alınması gerekiyor. Mevcut denk- lem