DOCSLIB.ORG

Armia Ludowa W Powstaniu Warszawskim 1944 

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Armia Ludowa W Powstaniu Warszawskim 1944  Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 944 Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 1944 Antoni PRZYGoŃSKi Armia Ludowa wAntoni Powstaniu Przygoński Warszawskim 944 Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 1944 Warszawa 008 4 Antoni PRZYGoŃSKi Komitet Redakcyjny: Tadeusz Pietrzak – przewodniczący Zofia Dąbrowska Krystyn Dąbrowa Lech Kobyliński Ryszard Zelwiański © Copyright by PW-H „GRAF” – H. Czerski and Antoni Przygoński ISBN 978-8-98211-0-6 Panu Profesorowi Adamowi Koseskiemu składamy serdeczne podziękowanie za udzielenie pomocy w wydaniu niniejszej książki Autor i Komitet Redakcyjny Wydawca: Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Handlowe „GRAF” – Henryk Czerski 04-663 Warszawa, ul. Błękitna 87A tel. 0-22 812 60 55 Druk: Przedsiębiorstwo Poligraficzno-Wydawnicze „GRAF” 04-663 Warszawa, ul. Błękitna 87A tel./fax 0-22 812 60 55, 0-501 376 898 e-mail: [email protected] Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 944 5 Spis treści Cz. I Organizacja. Udział w walkach. Żołnierze. Współdziałanie z AK ... 7 Wstęp .............................................................................................. 9 Armia Ludowa w Warszawie przed wybuchem powstania ............ 11 Armia Ludowa (AL) ................................................................ Dowództwo Główne AL ........................................................ 15 Sztab Główny AL ................................................................... 15 Obwód I Warszawski ............................................................. 20 Okręg 1 Warszawa ........................................................ 20 Okręg 2 Warszawa Lewa Podmiejska ............................. 27 Okręg 3 Warszawa Prawa Podmiejska ........................... 29 Udział Armii Ludowej w powstaniu warszawskim 1944 ................ 33 Wola ...................................................................................... 35 Stare Miasto ........................................................................... 4 Żoliborz ................................................................................ 65 Mokotów, Ochota, Praga ...................................................... 111 Śródmieście ......................................................................... 129 Zakończenie ................................................................................ 273 Cz. II Słownik Żołnierzy AL uczestników Powstania Warszawskiego 1944 ................................................................... 285 Wstęp .......................................................................................... 287 Słownik: A [1–44] ................................................................. 291 B [45–179] ............................................................. 294 C [180–223] ........................................................... 304 D [224–294] ........................................................... 307 E [295–300] ........................................................... 312 F [301–337] ............................................................ 312 G [338–431] ............................................................ 315 H [432–451] ............................................................ 322 I [452–463] ........................................................... 324 6 Antoni PRZYGoŃSKi J [464–534] ........................................................... 325 K [535–778] ........................................................... 331 L [779–824] ........................................................... 347 Ł [825–854] ........................................................... 350 M [855–971] ............................................................ 352 N [972–1040] .......................................................... 361 O [1041–1075] ......................................................... 364 P [1076–1180] ........................................................ 366 R [1181–1243] ........................................................ 373 S [1244–1460] ....................................................... 378 Ś [1461–1469] ....................................................... 394 T [1470–1501] ........................................................ 395 U [1502–1506] ....................................................... 397 V ............................................................................ 98 W [1507–1639] ........................................................ 398 Z [1640–1684] ....................................................... 407 Ż [1685–1701] ........................................................ 411 Zestawienie źródeł ....................................................................... 413 A. Archiwalia .............................................................................. 413 B. Źródła publikowane ................................................................ 415 C. Pamiętniki, wspomnienia, relacje ............................................ 419 D. Opracowania ......................................................................... 431 Bibliografia prac autora ................................................................ 437 Wykaz skrótów ............................................................................ 49 Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 944 7 Cz. I Organizacja Udział w walkach Żołnierze Współdziałanie z AK 8 Antoni PRZYGoŃSKi Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 944 9 Wstęp Studiami nad historią powstania warszawskiego autor tej książki zajmu- je się od 1957 r. Bibliografia jego najważniejszych prac będących rezultatem tych studiów znajduje się w zestawieniu źródeł. W latach 1969-1974 powstała jego obszerna monografia o udziale Armii Ludowej w powstaniu warszawskim 1944, która z różnych względów nie została opublikowana. Zebrana wów- czas bogata dokumentacja posłużyła do napisania także obecnej pracy. Obie one różnią się jednak od siebie. Tamta jest szeroko zakrojonym omówieniem tematu na tle całego powstania warszawskiego, ta stanowi raczej jego informa- cyjno-kronikarskie ujęcie. Przy założeniu, że książka będzie miała charakter informacyjny, autor zdecydował się na przedstawienie udziału AL w powstaniu w każdej z dzielnic z osobna. W przeciwieństwie do Armii Krajowej, Armia Ludowa została bo- wiem zaskoczona przez bieg wydarzeń, nie miała wpływu na ich rozwój, a jej dowódcy i szeregowi żołnierze musieli działać w doraźnie zaistniałej sytuacji. Podział Warszawy objętej powstaniem na odosobnione ośrodki walki, nieko- rzystny także dla AK, dla AL miał daleko idące ujemne następstwa. Spowodo- wał on, że jej zwartość organizacyjna w skali całego miasta uległa zerwaniu, a jej mobilizujące się z wielkim trudem sztaby i oddziały organizowały się w każdym z tych ośrodków odrębnie. Pomimo dążenia dowódców AL do zmiany tego stanu rzeczy, utrzymywał się on do końca powstania. Działalność Armii Ludowej i związanych z nią organizacji (KRN, PPR, RPPS, ZWM) została więc omówiona w następujących rozdziałach: Wola, Sta- re Miasto, Żoliborz (wraz z Puszczą Kampinoską), Mokotów, Ochota, Praga (w jednym rozdziale) oraz Śródmieście. To ostatnie z Powiślem i Czerniako- wem Górnym. Nietrudno zauważyć, że przy takiej strukturze książki, chrono- logia mogła być zachowana tylko wewnątrz poszczególnych rozdziałów i nie udało się uniknąć pewnych powtórzeń i nawiązań. Jest ich jednak niewiele. Niezbędne okazało się też podanie we wstępnym rozdziale podstawowych informacji o powstaniu Armii Ludowej, jej dowództwie, strukturze organiza- cyjnej i politycznym uwarunkowaniu. Omówiono tam też podstawową pro- blematykę dotyczącą Obwodu Warszawskiego AL (jego okręgu stołecznego oraz obu okręgów podmiejskich), zwłaszcza w lipcu 1944 r., bezpośrednio przed wybuchem powstania sierpniowego w Warszawie. Każdy z rozdziałów kończy się wykazem składu zgrupowań Armii Ludowej walczących w danej dzielnicy, z podaniem obsady personalnej ich dowództw, oddziałów i służb. Działalność Armii Ludowej w poszczególnych ośrodkach powstania jest ze zrozumiałych względów omawiana w powiązaniu z działalnością AK, Delegatury Rządu, a także PAL, KB oraz innych organizacji biorących udział w powstaniu. Aby uniknąć konieczności nadmiernego wchodzenia w proble- matykę ogólną powstania warszawskiego, każdy z rozdziałów rozpoczyna się bardzo zwięzłą charakterystyką danej dzielnicy, dotyczącą jej topografii, or- ganizacji oraz miejsca w układzie całości sił powstania. Takiej charakterystyki 0 Antoni PRZYGoŃSKi pozbawiona jest tylko Wola, która nie zdążyła zorganizować się w powstaniu, a większość jej terytorium znajdowała się przez cały czas we władaniu Niem- ców. Poza rejonem ulicy Okopowej, gdzie walczyło zgrupowanie Kedywu Komendy Głównej AK, jej obrona zakończyła się faktycznie już 6 sierpnia. Książka w drugiej swej części zawiera Słownik żołnierzy AL uczestni- ków powstania warszawskiego 1944 roku. Jest w nim 1701 not personalnych tych żołnierzy, traktujących prawie wyłącznie o ich działalności w powstaniu. Słownik ten powstał w trakcie prac nad książką i jest z nią integralnie związa- ny, chociaż stanowi też samodzielną wyodrębnioną pozycję, z własnym wstę- pem edytorskim. Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 944 11 Armia Ludowa w Warszawie przed wybuchem powstania Antoni PRZYGoŃSKi Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 944 Armia Ludowa (AL) W obliczu zbliżania się do granic Polski frontu wschodniego, pod koniec 1943 r. nastąpiła konsolidacja sił rewolucyjnych. W wyniku porozumienia się komunistów (PPR), części lewicowych socjalistów (RPPS) i radykalnych ludo- wców (opozycja SL) powstała Krajowa Rada Narodowa (KRN). Uznała się ona za drugi, obok Delegatury
Load more

Recommended publications
  • Anti-Zionism As a Multipurpose Policy Instrument: the Anti-Zionist Campaign in Poland, 1967–1968 Dariusz Stola
    The Journal of Israeli History Vol. 25, No. 1, March 2006, pp. 175–201 Anti-Zionism as a Multipurpose Policy Instrument: The Anti-Zionist Campaign in Poland, 1967–1968 Dariusz Stola This article outlines the anti-Zionist campaign in Poland between 1967 and 1968, in particular its evolution from a Cold War anti-Israel policy in reaction to the Six Day War into a domestic anti-Jewish campaign. It focuses on the factors that influenced the top decision makers in launching the campaign, and its images of the enemy. The campaign was a peculiar combination of two patterns of symbolic aggression that belong to historically hostile camps: communist hate campaigns and anti-Semitism of the nationalist right. Notwithstanding its irrational components (i.e. anti-Jewish resentments and prejudices which fed much of its dynamics), the campaign appears to have been an effective policy instrument that achieved desirable results for the decision makers and instigators. Introduction: Anti-Zionism in Communist Poland before 1967 The noisy hate campaign that erupted in Poland in March 1968, known as “the anti- Zionist campaign,” became the symbol of communist Poland’s attitude towards the Jews and Israel.1 However, before the campaign, the Polish communist regime had not displayed greater anti-Jewish or anti-Israel tendencies than other Soviet satellites; it had appeared even friendlier (or less hostile) than most of the regimes in the Soviet bloc, the Soviet one in particular.2 In the early postwar years, the new Polish government tolerated semi-legal Jewish emigration channels and acted favorably in the international arena; it even provided military training for Zionist organizations.
    [Show full text]
  • Acta 120.Indd
    October Revolution Day in the Polish People’s Republic Acta Poloniae Historica 120, 2019 PL ISSN 0001–6829 Bartłomiej Gajos https://orcid.org/0000-0002-9995-9072 Centre for Polish-Russian Dialogue and Understanding Tadeusz Manteuffel Institute of History, Polish Academy of Sciences INCONVENIENT ANNIVERSARY. OCTOBER REVOLUTION DAY IN THE POLISH PEOPLE’S REPUBLIC, 1957–67 Abstract This article shows how the leaders of the Polish United Workers’ Party (PZPR) tried to incorporate the October Revolution into the Polish culture of remembrance. The author concentrates his attention on two round anniversaries (in 1957 and 1967) and describes the limits, zig-zags, and paradoxes of the offi cial politics of memory conducted by the PZPR. He argues that although the Soviet leaders conceived the anniversaries of the October Revolution as a means of strengthening the friendship between the nations, in the case of Poland, they created an oppor- tunity to advance arguments for easing Soviet domination. The author also points out that both the Soviet and Polish cultures of remembrances shared one feature in common: by the late 1960s, the theme of the Second World War started to overshadow all other events from the past, including fi rst and foremost the October Revolution. Keywords: politics of memory, Polish People’s Republic, October Revolution, memory studies, Soviet Union, Gomułka I INTRODUCTION On the occasion of the fi ftieth anniversary of the October Revolution, Polish historians published a book with more than seven thousand short biographies of Polish revolutionaries who had fought on the side of Bolsheviks during the 1917–22 Civil War.1 Fifty years later, one of 1 Lidia Kalestyń ska, Aleksander Kochań ski, and Wiesława Toporowicz (eds.), Księga Polaków uczestników Rewolucji Październikowej 1917–1920.
    [Show full text]
  • The Politics of the Second World War in Communist Poland
    Studies in Contemporary History 4 4 Studies in Contemporary History 4 Joanna Wawrzyniak Joanna Wawrzyniak Veterans, Victims, and Memory Wawrzyniak Joanna In the vast literature on how the Second The Author Veterans, Victims, World War has been remembered in Joanna Wawrzyniak is Deputy Director of Europe, research into what happened the Institute of Sociology at the University in communist Poland, a country most of Warsaw, where she also heads the Social and Memory affected by the war, is surprisingly scarce. Memory Laboratory. She has published The long gestation of Polish narratives extensively on the relationship between of heroism and sacrifice, explored in history and memory in Poland, the uses The Politics of the Second World War this book, might help to understand of oral history, and the current state why the country still finds itself in a of memory studies in Central-Eastern in Communist Poland ‘mnemonic standoff’ with Western Europe. Recently she was a visiting Europe, which tends to favour imagining fellow at Freiburg Institute for Advanced the war in a civil, post-Holocaust, human Studies and at Imre Kertész Kolleg in Jena rights-oriented way. The specific focus of (Germany). this book is the organized movement of war veterans and former prisoners of Nazi camps from the 1940s until the end of the 1960s, when the core narratives of war became well established. Veterans, VictimsVeterans, and Memory ISBN 978-3-631-64049-4 Joanna Wawrzyniak - 978-3-653-99681-4 Downloaded from PubFactory at 01/11/2019 11:05:35AM via free access
    [Show full text]
  • Polska 15.Indd
    Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały XV/2017 Jarosław Pałka Dom Spotkań z Historią w Warszawie Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografi i Zarys treści: Artykuł jest zarysem biografi i Zygmunta Duszyńskiego, wiceministra obrony naro- dowej i szefa Głównego Inspektoratu Szkolenia z końca lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesią- tych. Ten przedwojenny ofi cer rezerwy, w czasie okupacji niemieckiej był bliskim współpracowni- kiem Mariana Spychalskiego w podziemnej komunistycznej partyzantce (Gwardia Ludowa/Armia Ludowa). W 1947 r. jako jeden z najmłodszych ofi cerów Ludowego Wojska Polskiego otrzymał szlify generalskie i dowodził dywizją piechoty, walczył z sukcesami z podziemiem niepodległościowym. W czasie czystek stalinowskich odsunięty został na „boczny tor”. Gdy w 1956 r. władzę objął Włady- sław Gomułka, Duszyńskiego mianowano zastępcą szefa Sztabu Generalnego, a w 1959 r. wicemi- nistrem obrony narodowej, zastępcą Spychalskiego. Był on także członkiem KC PZPR. Duszyński postrzegany był jako wysokiej klasy generał, fachowiec, w przypadku wybuchu III wojny światowej miał zostać dowódcą Frontu Polskiego działającego w ramach Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w ofensywie przeciwko państwom NATO. W połowie lat sześćdziesiątych odsunięty został od władzy w wyniku rozgrywek w kierownictwie partii i wojska (konfl ikt pomiędzy „puławia- nami” i „natolińczykami” oraz „partyzantami”). Słowa kluczowe: PRL, Ludowe Wojsko Polskie, biografi a, generalicja, Układ Warszawski, Polska Zjednoczona
    [Show full text]
  • Jarosław Pałka Generał Zygmunt Duszyński – Dowódca Polskiego Frontu Nadmorskiego
    Jarosław Pałka Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii Polska 194445 – 1989 15, 261-314 2017 Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały XV/2017 Jarosław Pałka Dom Spotkań z Historią w Warszawie Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografi i Zarys treści: Artykuł jest zarysem biografi i Zygmunta Duszyńskiego, wiceministra obrony naro- dowej i szefa Głównego Inspektoratu Szkolenia z końca lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesią- tych. Ten przedwojenny ofi cer rezerwy, w czasie okupacji niemieckiej był bliskim współpracowni- kiem Mariana Spychalskiego w podziemnej komunistycznej partyzantce (Gwardia Ludowa/Armia Ludowa). W 1947 r. jako jeden z najmłodszych ofi cerów Ludowego Wojska Polskiego otrzymał szlify generalskie i dowodził dywizją piechoty, walczył z sukcesami z podziemiem niepodległościowym. W czasie czystek stalinowskich odsunięty został na „boczny tor”. Gdy w 1956 r. władzę objął Włady- sław Gomułka, Duszyńskiego mianowano zastępcą szefa Sztabu Generalnego, a w 1959 r. wicemi- nistrem obrony narodowej, zastępcą Spychalskiego. Był on także członkiem KC PZPR. Duszyński postrzegany był jako wysokiej klasy generał, fachowiec, w przypadku wybuchu III wojny światowej miał zostać dowódcą Frontu Polskiego działającego w ramach Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w ofensywie przeciwko państwom NATO. W połowie lat sześćdziesiątych odsunięty został od władzy w wyniku rozgrywek w kierownictwie partii i wojska (konfl ikt pomiędzy „puławia- nami” i „natolińczykami” oraz „partyzantami”). Słowa kluczowe: PRL, Ludowe Wojsko Polskie, biografi a, generalicja, Układ Warszawski, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza Keywords: Polish People’s Republic, Polish People’s Army, biography, generals, Warsaw Pact, Polish United Workers’ Party W badaniach nad historiografi ą powojennej Polski zwraca uwagę stosunkowo słabo rozwinięta biografi styka w ogóle, a już w szczególności dotycząca dowód- ców Ludowego Wojska Polskiego.
    [Show full text]