Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 43

ISSN 1644-0749 ISSN 2450-0771 (online) http://wydawnictwo.uwm.edu.pl Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 14(3) 2015, 43–59

ROZPOZNANIE SKUTECZNOŒCI POZYSKANIA I EFEKTYWNEGO WYKORZYSTANIA UNIJNEGO WSPARCIA NA PRZEDSIÊWZIÊCIA INFRASTRUKTURALNE W GMINACH – STUDIUM PRZYPADKÓW

Ma³gorzata Dudziñska Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie

Streszczenie. Akcesja Polski do Unii Europejskiej umo¿liwi³a gminom pozyskiwanie œrodków na rozwój spo³eczno-gospodarczy i podnoszenie konkurencyjnoœci. Gminy mog¹ realizowaæ inwestycje znacznie przekraczaj¹ce ich mo¿liwoœci finansowe ograni- czone poziomem osi¹ganych dochodów. Wielkoœæ uzyskanego przez jednostki samorz¹- du terytorialnego (JST) wsparcia w porównaniu z innymi grupami biorców powoduje, ¿e s¹ one najwiêkszym biorc¹ unijnej pomocy. St¹d istotne wydaje siê zarówno rozpo- znanie uwarunkowañ skutecznego pozyskania, jak i efektywnego wykorzystania unijne- go wsparcia w³aœnie przez tê grupê beneficjentów. W artykule zobrazowano tak¿e wp³yw realizacji analizowanych przedsiêwziêæ na przestrzeñ wiejsk¹. Obszar badañ obejmowa³ trzy gminy po³o¿one w województwach podlaskim, warmiñsko-mazurskim i zachodniopomorskim, które charakteryzowa³y siê podobn¹ liczb¹ mieszkañców. W pra- cy pos³u¿ono siê jakoœciowymi metodami, a szczególnie metod¹ analizy i konstrukcji lo- gicznej, w tym identyfikacji. S³owa kluczowe: gmina, programy operacyjne, œrodki z UE

WPROWADZENIE

Akcesja Polski do Unii Europejskiej umo¿liwi³a JST pozyskanie œrodków wspieraj¹- cych rozwój spo³eczno-gospodarczy i podnosz¹cych ich konkurencyjnoœæ [Standar i Pu- œlecki 2011]. Fundusze pomocowe stanowi¹ dla JST szansê na realizacjê zarówno przed- siêwziêæ infrastrukturalnych, jak i projektów zwi¹zanych z rozwojem spo³ecznoœci lokalnych [Zawora 2012]. Dziêki funduszom unijnym JST s¹ w stanie realizowaæ inwestycje

Adres do korespondencji – Corresponding author: Ma³gorzata Dudziñska, Katedra Analiz Geoinformacyjnych i Katastru, Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie, ul. R. Pra- wocheñskiego 15, 10-720 Olsztyn, e-mail: [email protected] ©Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2015

Administratio Locorum 14(3) 2015 44 Ma³gorzata Dudziñska znacznie przekraczaj¹ce ich mo¿liwoœci finansowe ograniczone poziomem osi¹ganych do- chodów. Dotyczy to zw³aszcza gmin wiejskich [Perek i Zawojska 2011]. Czêsto mo¿liwoœæ pozyskania œrodków z UE decyduje o wyborze rodzajów inwestycji realizowanej przez gminy [Grzebyk 2009]. Mimo wielu krytycznych pogl¹dów na temat znaczenia œrodków pomocowych UE oraz ich wielkoœci (z uwzglêdnieniem wielkoœci p³aconej przez Polskê sk³adki cz³onkowskiej), mo¿na stwierdziæ, i¿ jest to w obecnej sytuacji finansowej Polski najistotniejszy instrument polityki rozwoju regionalnego i lokalnego. Fundusze polityki spójnoœci stanowi¹ swego rodzaju instrument koncentracji œrodków, które sprzyjaj¹ re- alizacji inwestycji zwiêkszaj¹cych potencja³ rozwojowy [Wyszkowska 2010]. Samorz¹dy dotychczas wykaza³y siê bardzo du¿¹ mobilizacj¹ w pozyskiwaniu fundu- szy unijnych. Ka¿de z województw, 98% powiatów oraz 78% wszystkich gmin w Polsce uzyska³o wsparcie z funduszy unijnych na realizowane projekty [Przegl¹d regionalny nr 2... 2008 r.]. Wielkoœæ uzyskanego przez JST wsparcia w porównaniu z innymi grupami benefi- cjentów powoduje, ¿e s¹ one najwiêkszym biorc¹ unijnej pomocy. St¹d istotne wydaje siê zarówno rozpoznanie uwarunkowañ skutecznego pozyskania, jak i efektywnego wy- korzystania unijnego wsparcia w³aœnie przez tê grupê beneficjentów [Wyszkowska 2010], które najczêœciej gminy przeznacza³y na realizacjê inwestycji [Zawora 2012].

CELE I METODY

Celem opracowania jest ocena skali wykorzystania œrodków pomocowych Unii Euro- pejskiej na realizacje przedsiêwziêæ infrastrukturalnych (bez inwestycji pod drogi) przez trzy samorz¹dy gmin wiejskich z trzech województw: warmiñsko-mazurskiego, podlaskie- go i zachodniopomorskiego, które znajduj¹ siê w trzech rejonach NUTS 1 Polski (odpo- wiednio: pó³nocnym, wschodnim i pó³nocno-zachodnim). W artykule zobrazowano tak¿e wp³yw zrealizowanych przedsiêwziêæ na przestrzeñ wiejsk¹. W pracy pos³u¿ono siê jakoœciowymi metodami, a szczególnie metod¹ analizy i kon- strukcji logicznej, w tym identyfikacji [Dawidowicz i róbek 2012]. Poprzez analizê i prze- wa¿nie now¹ konstrukcjê metoda ta scala treœci badanego problemu, pozwalaj¹c wysu- n¹æ nowe optymalne rozwi¹zanie. Zastosowano te¿ metodê analizy porównawczej i metodê monograficzn¹ – analizy literatury, dokumentów i przepisów prawnych dotycz¹- cych odnoœnej problematyki [Dudziñska i Kocur-Bera 2014]. Badania podzielono na trzy etapy. Na etapie I ustalono podobieñstwa i ró¿nice miê- dzy analizowanymi jednostkami badawczymi. Na etapie II przedstawiono rodzaje pozy- skanych projektów inwestycyjnych wspó³finansowanych ze œrodków UE przez obiekty ba- dawcze i ich porównanie. Na etapie III zaprezentowano zaœ wp³yw zrealizowanych projektów na przestrzeñ wiejsk¹. Etapem koñcz¹cym badania by³o wyciagniêcie wniosków.

Etap I. Ustalono podobieñstwa i ró¿nice miêdzy analizowanymi jednostkami badawczymi

Obiektami badawczymi s¹ gminy wiejskie Raczki, Prostki i Banie. Po³o¿one s¹ one na obszarach wiejskich, w których wiêkszoœæ ludnoœci utrzymuje siê z rolnictwa, a w gminie Prostki i Banie dodatkowo z leœnictwa.

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 45

Gminy Raczki i Prostki s¹ po³o¿one w pó³nocno-wschodniej czêœci Polski, zaœ gmina Banie w pó³nocno-zachodniej. Obszar gminy Raczki znajduje siê na pograniczu dwóch makroregionów: Pojezierza Litewskiego i Pojezierza Mazurskiego. Na zachód od rzeki Czarnej Hañczy oraz na po- ³udnie od Puszczy Romnickiej znajduje siê obszar z urozmaicon¹ rzeŸb¹ terenu w po- staci rynien polodowcowych z du¿¹ liczb¹ jezior. Gmina jest podzielona na 34 so³ec- twa (36 wsi). Pod wzglêdem liczby ludnoœci jest najwiêksza w powiecie suwalskim [PRLGR1 2011]. Charakteryzuje siê jednak niskim wskaŸnikiem gêstoœci zaludnienia – 42 osoby/km2 – 6027 mieszkañców, z czego ponad 2300 (1/3) osób mieszka w samych Raczkach. Obszar gminy Raczki charakteryzuje siê gorszymi od przeciêtnych w kraju warunkami glebowo-klimatycznymi. Agroklimat wyró¿nia siê wyraŸnie skróconym okresem wegeta- cyjnym, a silne urzeŸbienie terenu powoduje intensywny sp³yw powierzchniowy i bez- powrotnie utratê czêœci korzystnych dla rolnictwa wód opadowych. Ogólny wskaŸnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (rzeŸba terenu, agroklimat, warunki wodne, glebowe) wynosi 56,0 pkt, wskaŸnik ten dla Polski – 66,6 pkt). W gminie rozwija siê drobna dzia³alnoœæ gospodarcza, nie ma tam ¿adnych zak³adów przemys³owych. Gmina stwarza ciekawe mo¿liwoœci inwestowania w turystykê wodn¹, agroturystykê oraz rolnictwo ekologiczne i przemys³ spo¿ywczy [Aktualizacja programu ochrony... 2015]. Obszar gminy Prostki zaliczany jest do jednego makroregionu – Pojezierza Mazur- skiego i dwóch mikroregionów – w zachodniej czêœci s¹ to Wzgórza Dybowskie, we wschodniej – Obni¿enie Selmenckie. Najwiêksz¹ miejscowoœci¹, pe³ni¹c¹ rolê oœrodka gminnego, s¹ Prostki (o liczbie mieszkañców oko³o 2800 osób, co stanowi 35% populacji gminy) [PRLGP2 2004]. Gmina charakteryzuje siê dobrymi warunkami glebowymi, w czêœciach pó³nocno-za- chodniej oraz wschodniej wystêpuj¹ zwarte, du¿e kompleksy gleb ¿yznych IIIa, IIIb i IVa. W mniejszych kompleksach w ca³ej gminie, a przede wszystkim w jej czêœci po³u- dniowo-œrodkowej i wschodniej, wystêpuj¹ gleby klasy IVb, w czêœci œrodkowej i po³u- dniowo-zachodniej przewa¿aj¹ gleby s³absze V i VI klasy. Gmina Banie zajmuje powierzchniê 206 km2, na której znajduje siê 19 miejscowoœci zgrupowanych w 15 so³ectwach. Gmina swoim obszarem obejmuje trzy mezoregiony wchodz¹ce w sk³ad podprowincji Pobrze¿y Po³udniowoba³tyckich. Œrednia gêstoœæ za- ludnienia wynosi 31 osób na 1 km2. Liczba mieszkañców poszczególnych wsi wchodz¹- cych w sk³ad gminy jest zró¿nicowana i jedynie wieœ Banie mo¿na uznaæ za du¿¹, pod- czas gdy pozosta³e to ma³e i œrednie miejscowoœci. U¿ytki rolne w gminie zajmuj¹ oko³o 12 636 hektarów, co stanowi 61,40% ca³ej powierzchni gminy. Wiêkszoœæ z nich jest wykorzystywana jako grunty orne. U¿ytki leœne zajmuj¹ obszar o powierzchni 5595 ha, co stanowi 27,14% powierzchni. Na terenie gminy wystêpuj¹ gle- by ¿yzne, przewa¿nie od 3. do 5. kompleksu przydatnoœci rolnej. Obszar gminy charakteryzuje siê wystêpowaniem gleb, które pod wzglêdem bonitacji gruntów ornych zakwalifikowano do klas IIIb–Vlz, a pod wzglêdem bonitacji u¿ytków zielonych do klas II–Vlz. Warunki gruntowe sprzyjaj¹ produkcji rolniczej. W odniesieniu do gruntów ornych gleby dobre – o wysokich klasach bonitacyjnych (III i IV) zajmuj¹

Administratio Locorum 14(3) 2015 46 Ma³gorzata Dudziñska niemal 60% ich ca³kowitej powierzchni. Gleby s³abe i najs³absze (klasy V i VI) stanowi¹ pozosta³¹ czêœæ powierzchni gruntów ornych – jest to obszar ok. 5000 ha [Strategia Roz- woju Gminy Banie 2015]. Zestawienie porównawcze analizowanych gmin przedstawio- no w tabeli 1.

Tabela 1. Charakterystyka analizowanych gmin Table 1. Comparison of characteristics for municipalities

Gmina Banie Nazwa atrybutu Gmina Raczki Gmina Prostki Municipality The attribute name Municipality Raczki Municipality Prostki Banie

1234 Województwo podlaskie warminsko- zachodniopo- Vo ivo d s hip Podlasie -mazurskie morskie Warmia-Mazury West Pomeranian Powiat – Province suwalski e³cki gryfiñski Typ gminy – Type of municipality wiejska wiejska wiejska Powierzchnia – Surface 142,25 km2 230,47 km2 205,81 km2 Liczba so³ectw/liczba miejscowoœci 34/36 40/44 15/19 The number of municipal subdivision/number of villages Liczba ludnoœci – The number of people 6 027 7 505 6 442 Gêstoœæ zaludnienia – Density of population 42 osób/km2 32 osób/km2 31 osób /km2 U¿ytki rolne [%] – farmland in [%] 73% 66% 60% Liczba bezrobotnych zarejestrowanych 3,6 13,9 9,3 The number of registered unemployed Liczba pracuj¹cych na 1000 ludnoœci 75 87 51 The number of working on the 1000 population Ludnoœæ w wieku produkcyjnym 3 767 4 820 4 184 The working age population Wydatki gminy na jednego mieszkañca 3 236 3 656 3 430 Expenditure municipalities per capita Dochody ogó³em gminy [z³] 18 616 tys. 28 217 tys. 20 929 tys. Total revenue of the municipality [z³] 3 089 z³/os 3 760 z³/os 3 249 z³/os Dochody w³asne gminy i w przeliczeniu na 5 467 tys. 8 946 tys. 8 252 tys. mieszkanca [z³] 907 z³\/os 1 192 z³/os 1 280 z³/os Own revenues municipality per capita [z³] Subwencje w przeliczeniu na mieszkañca [z³] 8 806 tys. 10 833 tys. 6 997 tys. Subsidies per capita [z³] 1 461 z³/os 1 443 z³/os 1 086 z³/os

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 47

cd. tabeli 1 cont. table 1

1234 Œrodki z bud¿. pañstwa lub inne przekazane jako 655 tys. 1 628 tys. 374 tys. wspó³finansowanie progr. i proj. realizowanych 109 z³/os 217 z³/os 58 z³/os z udz. œr. z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoœci UE [z³] Funding of programs and projects implemented with the participation of structural funds and the Cohesion Fund of the EU [z³] ród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych z GUS na rok 2014 – Urz¹d Statystyczny w Bia- ³ymstoku. 2015, Urz¹d Statystyczny w Olsztynie. 2015, Urz¹d Statystyczny w Szczecinie. 2015, Bank danych lokalnych. 2015 Source: Own study based on data from the Central Statistical Office – Urz¹d Statystyczny w Bia- ³ymstoku. 2015, Urz¹d Statystyczny w Olsztynie. 2015, Urz¹d Statystyczny w Szczecinie. 2015, Bank danych lokalnych. 2015

Etap II. Projekty inwestycyjne wspó³finansowane ze œrodków UE realizowane na obszarze analizowanych gmin

Jako podstawê analizy przyjêto dwa okresy absorpcji œrodków unijnych, tj. lata: 2004–2006 – pierwszy okres finansowy cz³onkostwa Polski w UE oraz 2007–2013 – drugi okres finansowy (tab. 2). W gminie Raczki w badanym okresie zrealizowano 12 projektów wspó³finansowa- nych ze œrodków UE. Trzy projekty by³y realizowane w pierwszym, a dziewiêæ w drugim okresie programowania. W latach 2004–2006 analizowana gmina uzyska³a wspó³finanso- wanie do projektów o ³¹cznej wartoœci 1228 tys., a dofinansowanie wynios³o 768 tys., co stanowi³o 62% kosztów zrealizowanych inwestycji (tab. 2). W drugim okresie programo- wania w gminie Raczki zrealizowano projekty wspó³finansowane o wartoœci 28 698 tys., a dofinansowanie stanowi³o 69% kwoty. Najwiêksze dofinansowanie otrzyma³a gmina z programu operacyjnego infrastruktura i œrodowisko – 7899 tys. Wsparcie obejmowa³o trzy projekty realizuj¹ce „Zrównowa¿ony rozwój rejonu rzeki Rospuda”, a dofinansowa- nie wynios³o a¿ 85% kosztów zrealizowanych inwestycji. Analizowana gmina otrzyma³a równie¿ du¿¹ pomoc z Regionalnego programu operacyjnego Warmii i Mazur, jednak do- finansowanie wymaga³o od niej wiêkszego udzia³u œrodków w³asnych, gdy¿ dofinanso- wanie z tego programu wynosi³o 63% (tab. 2). W gminie Prostki zrealizowano spoœród analizowanych gmin najmniejsz¹ liczbê pro- jektów wspó³finansowanych z UE. W pierwszym okresie programowania nie zrealizowa- no ¿adnego zadania, zaœ w latach 2007–2013 – 8 projektów (tab. 2). Gmina otrzyma³a z realizacji projektów dofinansowanie na kwotê 8790 tys. i wynosi³o ono 62% kosztów zrealizowanych projektów. Gmina skorzysta³a z trzech programów operacyjnych: Progra- mu rozwoju obszarów wiejskich, Regionalnego programu operacyjnego „Warmia i Ma- zury” oraz Programu operacyjnego „Innowacyjna gospodarka”. Najwiêksze dofinansowanie pozyskano z Regionalnego programu operacyjnego „Warmia i Mazury”, które wynosi³o

Administratio Locorum 14(3) 2015 48 Ma³gorzata Dudziñska d 2013 Aplication Przeznaczenie i adaptacja – A – Phase Raczki system szamb sewage of – construction w Raczkach – etap A Dom Spotkañ M³odzie¿y Raczki in Centre Cultural Municipal the of – renovation Spotkañ Domu do Europejskiego wyposa¿enia – zakup w Raczkach M³odzie¿y in Centre Cultural Municipal the for equipment of – purchase Raczki of Liczba projects Number projektów fund.] [tys. [tys. z³/ 596 /342 1 przy³¹czami z wraz sanitarnej – kanalizacji budowa 632 /426 2 Europejski w Raczkach: Oœrodka Kultury Gminnego – remont [thous. [thous. zl/ /amound /amound of /kwotê dof.] Va lue o f p r o j. Wartoœæ proj. Program operacyjny Program Operational programme Operational Zintegrowany program „Obszary regionalnego wiejskie” Integrated Regional “Rural areas” Restrukturyzacja i modernizacja sektora¿ywnoœciowego oraz Rozwój obszarów wiejskich 2004–2006 Restructuring Programme Food Rural and Sector Development operacyjny rozwoju operacyjny Programme Operational Operational Sectoral the of Modernisation and Fund Fundusz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego European Regional Development Fund Europejski Fundusz Rolnej European Agricultural Orientacji i Gwarancji i Orientacji Guarantee Fund wa Zestawienie przedsiêwziêæ infrastrukturalnych wspó³finansowanych z funduszy unijnych pozyskanych przez Gminê Prostki, Raczki, Banie w latach 2004–2013 Financial finansowa Perspekty- perspecitive 12 3 4 5 6 7 Com- Gmina munity Raczki 2004–006 Tabela 2. Table 2. List of infrastructural ventures co-financed from European funds by Raczki, Prostki and Banie Districts between 2004 an

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 49 cd. tabeli 2 cd. tabeli cont. table 2 table cont. – adjusting the water and wastewater management in Raczki in management wastewater and water the – adjusting podstawowej szkole przy szkolnego placu – zagospodarowanie i gimnazjum and wSchool Raczkach. Primary at the school the of square the of – renovation Raczki in School Middle Suwalki of province the in – Internet obszarach na przyrody ochrony projekt (Zintegrowany ratowniczy brigade fire volunteer the for equipment specialized of – purchase the in Sucha Wieœ „Sustainable w Dowspudzie; œcieków development oczyszczalni of the gminnej area– rozbudowa of the Dowspuda) river in plant Rospuda” treatment sewage of – expansion w miejscowoœci grawitacyjno-t³ocznej sanitarnej – kanalizacji budowa Jaœki Sucha Wieœ, Ma³e Raczki, Jaœki Wieœ, Sucha Raczki, Ma³e in system sewage of – construction w miejscowoœciach: œcieków oczyszczalni – przydomowych budowa Bolesty ChodŸki,Rudniki Bakaniuk, Koniecbór, Stoki, Kurianki (95 szt.) Pierwsze Rudnik Bolesty the towns: in plants of sewage treatment – construction i ChodŸki, Bakaniuk, Koniecbór, Stoki, Kurianki Pierwsze (95 pcs.) chronionych Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego) Pojezierza chronionych 2– regulacja gospodarki wodno-œciekowej w Raczkach w wodno-œciekowej Rospuda”: rzeki gospodarki rejonu regulacja rozwój 2– 3„Zrównowa¿ony 3 310/ /1 777 9 301/ /7 899 279/234 1 sprzêt w specjalistyczny OSPWieœ Sucha jednostki – doposa¿enie 477/406 1 szans” równych Internet – „Suwalski Program rozwoju Program Rural Development Programme operacyjny Program „Innowacyjna gospodarka” Economy Innovative Programme Regionalny program podlaskiego the Podlaskie Voivodeship operacyjny Program „Infrastruktura i œrodowisko” The Operational „Infrastructure Programme obszarów wiejskich obszarów województwa operacyjny for Programme Operational Environment” and Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich European Agricultural Rural for Fund Development Europejski Fundusz European Social Fund Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego European Regional Development Fund Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego European Regional Development Fund Spo³eczny 12 3 4 56 7 Raczki 2007–2013

Administratio Locorum 14(3) 2015 50 Ma³gorzata Dudziñska cd. tabeli 2 cd. tabeli cont. table 2 table cont. rekultywacjê brzegów i zabezpieczenie szlaku wodnego w szlaku miejscowoœci brzegów rekultywacjê i zabezpieczenie Raczki Raczki) (in Valley Rospuda biodiversity of – conservation Raczek – I etap rewitalizacji nadrzecznej trasy – przebudowa routes river of – banks reconstruction river of – reclamation i bibliotekê przez szko³y Internetu libraries and to schools connections Internet of – execution Prostki, w miejscowoœci sanitarna kanalizacja i wodoci¹gowa – sieæ Bogusze Ostrykó³, Prostki, in system sewerage and supply water of – execution Lipiñskie Small and Bogusze oraz w Prostkach œcieków oczyszczalni przebudowa – i budowa w Prostkach sanitarnej kanalizacji in plants treatment wastewater of reconstruction and Prostki – construction in system sewage a sanitary of construction and Prostki – Orlik 2012” – Orlik 2012” – „Orlik Prostki in fields sports of – construction w Prostkach E³k rzekê przez pieszych dla k³adki – remont Prostki in Elk river the across footbridge the – of Prostki, repair w miejscowoœci przy³¹czami z wodoci¹gowej sieci – wykonanie Mi³usze Bobry, NiedŸwiedzkie, NiedŸwiedzkie, Prostki, in system supply water the of – implementation Bobry, Mi³usze trasy odcinków trzech oœwietlenie i – odcinków dwóch budowa w Kmicica” miejscowoœci Prostki„Szlakiem turystyczno-przyrodniczej routes of sections three and lighting of sections two of – construction tourist Prostkiin Ostrykó³, Lipiñskie Ma³e oraz kanalizacja i sieæ wodoci¹gowa we wsi we wodoci¹gowa sieæ i kanalizacja oraz Ma³e Lipiñskie Ostrykó³, 3– projekt umo¿liwiaj¹cy korzystanie z szerokopasmowego dostêpu do dostêpu szerokopasmowego z korzystanie umo¿liwiaj¹cy projekt 3– 11341/ /7197 1 250/709 2 poprzez Rospudy doliny bioró¿norodnoœci restytucja i – zachowanie 2 126/979 4 boisko w „Moje Prostkach sportowych boisk – kompleksu budowa PO „Ryby” The draft of „Fish” rozwoju Program Rural Development Programme Regionalny program i Mazury” the and Warmia Mazury obszarów wiejskich obszarów „Warmia operacyjny for Programme Operational Europejski Fundusz Rybacki European Fisheries Fund Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich European Agricultural Rural for Fund Development Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego European Regional Development Fund 12 3 4 56 7 Raczki 2007–2013 Prostki 2007–2013

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 51 e I g e g cd. tabeli 2 cd. tabeli j cont. table 2 table cont. u ulic we wsi g o boiska skie scowoœci Banie scowoœci j g j ne i Sportu w Baniach w Sportu i scowooci scowooci Banie j y wie yj w ci¹ w y j stem in Banie – sta Banie in stem w¹ w mie owe o w Piasecznie y y g g s ki, Kultur ki, y y wa Banie in w Piasecznie w st j y we wsi Baniewice i Swobnica i Baniewice wsi we y w œwietlic w j j ne skie minie Prostki j yj g i wodoci¹ i j i wie sca do k¹pieli w mie sca do k¹pieli j j the river T river the kulturalne y y i o Centrum Tur Centrum o of Prostki of j oraz budowa wielofunkc budowa oraz g i rekreac i j y o boiska o sportowe boiska c j wizac fiñskim e and water suppl e water and g y y y i sanitarne g j ne skie j yj narodowe wie y y kulturalne ospodarowania Skwerku nad T nad Skwerku ospodarowania y g wowania trad wowania fiñskie wanie wanie szans – Internet w y o w D³usku Gr o w D³usku y y g scowoœci scowoœci Banie j ospodarowanie terenu mie terenu ospodarowanie równ konanie za konanie g y y – remont œwietlic – remont w mie – budowa wielofunkc – budowa Banie in culture of house the of – modernization Baniewice and Swobnica and Baniewice kanalizac – przebudowa Miêdz utworzenie – b square the of – development Banie in beach the of – development baz warunków – polepszenie – construction of a sports field in Piaseczno in a of field sports – construction – za w celu kult villa the in recreation and base cultural of the of – Modernization – etap I Banie sewa of – reconstruction in a of sports field construction rural and room common the of – denovation D³usko Gr – Internet in the municipalit the in – Internet Piaseczno rural of activation of centre the of establishment – The Sport and Culture Tourism, for Centre International the of establishment – in Banie – w sportowe 8 – poprawa baz /1841 4307/ 109/82 1 akt centrum – utworzenie 614/614 1 – w ia” g ia g y y n u obszarów u yj ospodarka” j g na Initiative y yj wa wa Wspólnotowa y ram operac ram ramme ram rozwo ramme ramme INTERREG III INTERREG ramme A at skich j g g g g g j Pro Rural Development Pro Pro Inic „INTERREG III A – Polska Meklembur Innovative Econom Innovative „Innowac Pro Polska–Meklembur Pro wie Communit o o g g ional ional ionalne ionalne ricultural g g g g g ski Fundusz ski Fundusz ski Fundusz ski u Re u Re Obszarów u j j j j j j na Rzecz na y skich j Europe European Re European Re Rozwo Rural for Fund Development Development Fund Development Fund Development Rozwo Europe Rozwo Roln A European Wie Europe 12 3 4 56 7 Prostki 2007–2013 Baniue 2004–2006 Banie 2007–2013

Administratio Locorum 14(3) 2015 52 Ma³gorzata Dudziñska cd. tabeli 2 cd. tabeli cont. table 2 table cont. naturalnych oraz sprzêtu przeciwdzia³anie specjalistycznego zakup powa¿nymand i OSP Banie w obiektu Baniach in awariomprzebudowê Brigade Fire poprzez Volunteer the of building the of – reconstruction the purchase of equipment specialized zakup oraz odpadów w Kunowie sk³adowiska – rekultywacja odpadów BIO odpadów w i gminie zbiórki do selektywnej pojemników Banie separate for containers of purchase and Kunów in landfill – reclamation waste collection and waste BIO Banie thein Municipality gminy i miasta Mark Ladin, Brussow, Carmzow–Wallmow, Banie, Cedynia, Chojna, Gryfino, Ko³baskowo, German and Stare Polish the Czarnowo i Trzciñsko-linking infrastructure Zdrój technical of – modernization municipalities and cities Mark Ladin, Brussow,Banie, Cedynia, Carmzow–Wallmow,Chojna, Gryfino, Ko³baskowo, Stare Czarnowo i Trzciñsko- Zdrój Schenkenberg, Schönfeld, Mescherin, Angermünde, Schwedt/Odra, Angermünde, Mescherin, Schönfeld, Schenkenberg, Schwedt/Odra, Angermünde, Mescherin, Schönfeld, Schenkenberg, 1– modernizacja infrastruktury technicznej ³¹cz¹cej polskie i niemieckie i polskie ³¹cz¹cej technicznej infrastruktury modernizacja 1– 1890/ /1582 1212/850 2 zagro¿eñ skutków ograniczenie bezpieczeñstwa, stanu – zwiêkszenie Inicjatywa Wspólnotowa Inicjatywa „INTERREG IVA” “INTERREG” Programme Regionalnego Regionalnego programu województwa zachodniopomorskiego the West Pomeranian Vo ivo d e s hip Community Initiative Community operacyjnego for Programme Operational Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego European Regional Development Fund Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego European Regional Development Fund own compilation own opracowanie w³asne opracowanie 12 3 4 56 7 Banie 2007–2013 ród³o: Source:

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 53

7197 tys. i obejmowa³o trzy projekty zwi¹zane z realizacj¹ sieci internetowej, wodoci¹go- wej i kanalizacyjnej oraz przebudow¹ i budow¹ oczyszczalni œcieków (tab. 2). W trzeciej z analizowanych gmin – Banie w latach 2004–2013 zrealizowano doœæ du¿¹ liczbê projektów (a¿ 12) z udzia³em œrodków z UE. W pierwszym okresie programowania zrealizowano wprawdzie tylko jeden projekt, ale w drugim – a¿ 11, a ³¹czna kwota dofi- nansowania wynosi³a 4355 tys. z³ (tab. 2). Najwiêcej projektów, bo a¿ osiem, zrealizowa- no z Programu rozwoju obszarów wiejskich, a suma dofinansowania wynosi³a 1841 tys. z³. Nie mniejsz¹ kwotê dofinansowania otrzyma³a gmina na realizacjê projektu z programu operacyjnego „Interreg IV A”, Program operacyjny celu 3 „Europejska wspó³praca tery- torialna” – „Wspó³praca transgraniczna” krajów Meklemburgia-Pomorze Przednie/Bran- denburgia i Rzeczpospolita Polska (województwo zachodniopomorskie), która wynosi³a 1582 tys. z³. Celem dzia³ania by³o intensywniejsze powi¹zanie wewnêtrzne regionu poprzez rozszerze- nie i udoskonalenie ofert turystycznych oraz umo¿liwienie dotarcia do wspólnych dla re- gionu miejsc aktywnoœci i wypoczynku po obu stronach granicy. Najwiêksz¹ kwotê dofinansowania na realizowanie projektów otrzyma³a gmina Raczki, zaœ najmniejsz¹ gmina Banie. Przeliczaj¹c kwotê na mieszkañca i powierzchniê gmi- ny, kwota dofinansowania wynosi dla jednostki samorz¹du terytorialnego z województwa podlaskiego odpowiednio – 1957 z³/os. i 83 tys. z³/km2, z warmiñsko-mazurskiego – 1171 z³/os. i 38 tys. z³/km2, zachodniopomorskiego – 676 z³/os. i 21 tys. z³/km2. Wysokoœæ uzyskanego dofinansowania w gminie Raczki jest prawie 3-krotnie wiêksza ni¿ w gminie Banie, przeli- czaj¹c na mieszkañca i prawie 4-krotnie wiêksza w przeliczeniu na powierzchniê gmin. Gmina Raczki ma najmniejsz¹ powierzchniê spoœród analizowanych gmin i uzyska³a najmniejszy dochód na mieszkañca ogó³em i w³asny w 2014 r. Otrzyma³a jednak najwiêk- sze dofinansowanie ze œrodków UE w badanym okresie. Mimo i¿ w pierwszym okresie gmina Prostki nie wykazywa³a aktywnoœci w pozyski- waniu œrodków na realizacjê inwestycji z udzia³em funduszy z UE, w kolejnym okresie programowania czêœciowo nadrobi³a zaleg³oœci i pozyska³a doœæ znaczn¹ kwotê dofinan- sowania, która w przeliczeniu na jednego mieszkañca wynosi prawie 1/3 dochodów ogó- ³em na mieszkañca gminy z 2014 r. Inwestycje, które by³y wspó³finansowane ze œrodków UE i realizowane najczêœciej we wszystkich trzech gminach, zwi¹zane by³y z gospodark¹ wodno-œciekow¹. Gmina Raczki zrealizowa³a szeœæ projektów z tego zakresu, a finansowanie pochodzi³o z: –Zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego „Obszary wiejskie” (budowa kanalizacji w Raczkach – etap A), –Programu rozwoju obszarów wiejskich (regulacja gospodarki wodno-œciekowej w Raczkach), –Programu operacyjnego „Infrastruktura i œrodowisko” (budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-t³ocznej w miejscowoœciach Ma³e Raczki, Sucha Wieœ, Jaœki i rozbudowa gminnej oczyszczalni œcieków oraz budowa przydomowych oczyszczalni œcieków). Ogólna suma zdobytego przez gminê Raczki dofinansowania na realizacjê zadañ zwi¹zanych z gospodark¹ wodno-œciekow¹ wynosi³a 9517 tys., co stanowi³o prawie 81% ca³ej kwoty dofinansowania pozyskanego przez ni¹ na inwestycje infrastrukturalne w la- tach 2004–2013.

Administratio Locorum 14(3) 2015 54 Ma³gorzata Dudziñska

W gminie Prostki na realizacjê gospodarki wodno-œciekowej pozyskano fun- dusze z PROW 2007–2013 (wykonanie sieci wodoci¹gowej z przy³¹czami w miejsco- woœciach Prostki, NiedŸwiedzkie, Bobry, Mi³usze) i Regionalnego programu operacyj- nego „Warmia i Mazury” (dwa projekty – sieæ wodoci¹gowa i kanalizacja sanitarna w miejscowoœciach Prostki – Ostrykó³ – Lipiñskie Ma³e, kanalizacja i sieæ wodoci¹gowa „Bogusze” oraz budowa i przebudowa oczyszczalni œcieków w Prostkach oraz kanaliza- cji sanitarnej w Prostkach). Równie¿ w tej JST wielkoœæ wsparcia na wymienione dzia³a- nia by³a najwiêksza, wynosi³a 7461 tys. z³, co stanowi³o 85% uzyskanego dofinansowa- nia z UE. W gminie Banie zrealizowano tylko jeden projekt – „Przebudowa kanalizacji sanitar- nej i wodoci¹gowej – w ci¹gu ulic we wsi Banie – etap I” z programu operacyjnego – PROW 2007–2013. Dofinansowanie na to dzia³anie wynosi³o 646 tys. z³ i stanowi³o 15% kwoty uzyskanego dofinansowania. Inne, podobne dzia³ania, które realizowano w badanych gminach, dotycz¹ projektów zwi¹zanych z realizacj¹ Internetu (gmina Raczki i Prostki z Programu operacyjnego „In- nowacyjna gospodarka”) oraz z budow¹ lub remontem centrów kultury (gmina Raczki i Banie – Restrukturyzacja i modernizacja sektora ¿ywnoœciowego oraz Rozwój obszarów wiejskich 2004–2006 i PROW 2007–2013).

Etap III. Wp³yw zrealizowanych projektów na przestrzeñ wiejsk¹

Wed³ug K³odziñskiego [2008], obszary wiejskie przez ostatnich kilkadziesi¹t lat uleg³y znacznym pozytywnym przeobra¿eniom zarówno dziêki œrodkom przedakcesyjnym, œrod- kom przyznanym pañstwom cz³onkowskim, jak i funduszom pochodz¹cym z innych pañstw. Inwestycje przeprowadzane w gminach i wspó³finansowane z funduszy UE w ró¿nym stopniu realizowa³y cele zawarte w ich strategiach [Kutkowska i Struœ 2011]. Inwestycje w analizowanych gminach mia³y g³ównie charakter infrastrukturalny. Zwi¹zane by³y m.in. z budow¹ wodoci¹gów, kanalizacji sanitarnych i oczyszczalni œcie- ków, tak wiêc by³y zgodne z realizacj¹ celu œrodowiskowego zrównowa¿onego rozwoju gminy. Na obszarach wiejskich obserwuje siê ró¿nice miêdzy d³ugoœci¹ sieci wodoci¹gowej a kanalizacyjnej. Ten wynik przek³ada siê na jakoœæ ¿ycia mieszkañców wsi. Udzia³ lud- noœci obs³ugiwanej przez sieæ kanalizacyjn¹ jest prawie o po³owê ni¿szy od tego wskaŸ- nika obliczonego dla sieci wodoci¹gowej. Ta dysproporcja stanowi barierê dla rozwoju spo³eczno-gospodarczego i mo¿e stanowiæ zagro¿enie dla degradacji œrodowiska. Tylko równomierny rozwój obu sieci oraz trzeciego elementu – oczyszczalni œcieków przyczyni siê do poprawy ¿ycia ludnoœci oraz stanu œrodowiska przyrodniczego [Bañski i Czapiew- ski 2008, Standar i in. 2013]. Obecnie w analizowanych gminach, zw³aszcza w Raczkach i Prostkach obserwuje siê szczególny rozwój obu tych sieci w realizowanych projektach. Niemniej rozwój ten nie odbywa siê równomiernie w ca³ej gminie, a najczêœciej w jej czêœci centralnej, przy miej- scowoœciach gminnych (rys. 1.).

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 55

Administratio Locorum 14(3) 2015 56 Ma³gorzata Dudziñska

Rys. 1. Rozmieszczenie na obszarach analizowanych gmin zrealizowanych projektów wspó³fi- nansowanych z UE: a – gmina Raczki, b – gmina Prostki, c – gmina Banie Fig. 1. Distribution of the realized projects in the areas of the analyzed districts co-financed by the European Union: a – municipality Raczki, b – municipality Prostki, c – munici- pality Banie ród³o: opracowanie w³asne Source: own compilation

Nierównomierny rozwój obu sieci jest zjawiskiem powszechnym i wynika z polityki inwestycyjnej gmin polegaj¹cej na wyposa¿eniu nowych obszarów i likwidacji czêœci starych urz¹dzeñ [Myna 2003, Rakowska i Wojewódzka-Wiewiórska 2010, Dolata 2011]. W gminie Raczki projekty wspó³finansowane ze œrodków UE s¹ po³o¿one g³ównie w centralnej czêœci gminy w miejscowoœci gminnej i jej s¹siedztwie. Jedynie przydomo- we oczyszczalnie œcieków zlokalizowane s¹ na obszarze ca³ej gminy (rys. 1). Podobnie na obszarze gminy Prostki projekty realizowane s¹ w centralnej czêœci gmi- ny i na obszarze wzd³u¿ drogi krajowej E65 E³k–Grajewo (rys. 1). W gminie Banie projekty realizowane s¹ na wiêkszej powierzchni gminy w czêœci centralnej i po³udniowej (rys. 1). W analizowanych gminach wdra¿ane projekty wpisuj¹ siê w przestrzeñ wiejsk¹ iwp³ywaj¹ na zmianê trajektorii rozwoju danej gminy i stanowi¹ now¹ podstawê gospo- darki lokalnej.

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 57

WNIOSKI

1. W badanych gminach ró¿na by³a aktywnoœæ i skutecznoœæ, a co za tym idzie – skala uzyskanych œrodków finansowych na realizacjê projektów inwestycyjnych wspó³- finansowanych z UE. Gmina najmniejsza o najni¿szym dochodzie na osobê uzyska³a naj- wiêksz¹ kwotê wsparcia i zrealizowa³a 12 projektów (1957 z³/mieszkañca, 83 tys. z³/km2 po- wierzchni gminy). Kutkowska [2015] uwa¿a, i¿ powodów zró¿nicowania w siêganiu po œrodki europejskie upatrywaæ nale¿y w ograniczeniach finansowych zwi¹zanych z ko- niecznym wk³adem w³asnym oraz ró¿nym doœwiadczeniem urzêdników gminnych w po- zyskiwaniu wsparcia unijnego. Niewykluczone, ¿e równie¿ w³adze gminne z ró¿n¹ aktyw- noœci¹ i determinacj¹ dzia³a³y na rzecz pozyskiwania œrodków unijnych. 2. Lata 2004–2006 by³y dla w³adz gmin okresem pierwszych doœwiadczeñ zwi¹zanych z pozyskiwaniem pieniêdzy z funduszy unijnych. Nie wszystkie gminy wykorzysta³y ten okres i pozyska³y œrodki na realizacje projektów. Przyk³adem jest gmina Prostki, która nie zrealizowa³a przedsiêwziêcia infrastrukturalnego wspó³finansowanego ze œrodków UE w tym czasie. 3. Fundusze unijne wp³ynê³y na podniesienie poziomu ¿ycia mieszkañców obszarów wiejskich, zwiêkszaj¹c dostêpnoœæ do najpotrzebniejszych elementów infrastruktury technicznej, spo³ecznej i poprawiaj¹c parametry przestrzeni wiejskiej. Na obszarze anali- zowanych gmin zrealizowano m.in. projekty sieci infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. 4. Najwiêksze œrodki z UE pozyskiwa³y analizowane gminy na realizacjê gospodarki wodno-œciekowej. Inwestycje by³y finansowane z kilku programów operacyjnych (gmina Raczki otrzyma³a dofinansowanie w kwocie 9517 tys. z³, co stanowi³o 85% uzyskanego dofinansowania, gmina Prostki – 7461 tys. z³, co stanowi³o 82% kwoty dofinansowania, gmina Banie – 646 tys. z³ – 15% uzyskanego dofinansowania). Realizowane te¿ by³y pro- jekty zwi¹zane z sieci¹ internetow¹, budow¹ i remontem domów kultury, przeciwdzia³a- niem zagro¿eniom np. wodnym czy w³aœciwemu zagospodarowaniu skwerów, k¹pielisk, placów, boisk itp. 5. Dziêki skutecznemu aplikowaniu w³adz gmin o œrodki unijne, zwiêkszy³ siê dochód gmin i mog³y one zrealizowaæ wiêcej inwestycji infrastrukturalnych.

PIŒMIENNICTWO

Aktualizacja Programu ochrony œrodowiska dla gminy Raczki na lata 2009–2012 z uwzglêdnie- niem perspektywy na lata 2013–2016, 2009, www.bip.raczki.pl/upload/zal_uchw_ XXVIII_140_09.doc (dostêp: 15.12.2015 r.). Bank Danych Lokalnych, http://bdl,stat.gov.pl (dostêp: 20.12.2015 r.). Bañski, J., Czapiewski, K.£. (2008). Identyfikacja i ocena czynników sukcesu spo³eczno-gospo- darczego na obszarach wiejskich. Zespó³ Badañ Obszarów Wiejskich. IGiPZ PAN, Warszawa, 28–32, 39, 60–64. Dawidowicz, A., róbek, R. (2012). Determination of model attributes of a cadastral system in the light of recent scientific advancements. Reports and materials of the Polish Real Estate Scientific Society. Journal of the Polish Real Estate Scientific Society 20(4), 5–18.

Administratio Locorum 14(3) 2015 58 Ma³gorzata Dudziñska

Dolata, M. (2011). Stan i zmiany wyposa¿enia obszarów wiejskich w infrastrukturê ochrony œrodowiska naturalnego. Problemy Rolnictwa Œwiatowego 11(26), 51–63. Dudziñska, M., Kocur-Bera, K. (2014). Land consolidation as the driving force behind ecological and economic development of rural areas. The 9th International Conference Environmental Engineering – Selected Papers, Vilnius, III, 1–7, http://leidykla.vgtu.lt/conferences/ENVI- RO_2014/Abstracts/5/204.html (dostêp: 20.11.2015 r.). Grzebyk, M. (2009). Dzia³alnoœæ inwestycyjna miasta Rzeszów w latach 2004–2006. Problemy ekonomii, polityki ekonomicznej i finansów publicznych. Red. Soko³owski J., Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroc³awiu 39, 59–67. K³odziñski, M. (2008). Czynniki warunkuj¹ce wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich w Polsce. Centr. Bibl. Roln., Rolniczy Magazyn Elektroniczny, 27. Kutkowska, B., Struœ, M. (2011). Wykorzystanie funduszy strukturalnych UE do realizacji celów rozwojowych na przyk³adzie wybranych gmin Dolnego Œl¹ska. Wieœ i Rolnictwo 3, 156–181. Myna, A. (2003). Problemy zaopatrzenia ludnoœci w wodê i usuwania œcieków na obszarach wiejskich. Wspó³czesne przekszta³cenia i przysz³oœæ polskiej wsi. [Red.] Górz, B., Guzik, C. Studia Obszarów Wiejskich 4, 70–72. Perek, A., Zawojska, A. (2011). Fundusze unijne jako Ÿród³o finansowania inwestycji na obsza- rach wiejskich na przyk³adzie gmin powiatu tomaszowskiego w latach 2005–2009. Rocznik Nauk Rolniczych, seria G, t. 98, z. 3. PRLGP2 – Program rozwoju lokalnego gminy Prostki na lata 2005–2015, aktualizacja 2011 – Za³¹cznik do Uchwa³y XXXIX/197/05 z dnia 6 maja 2005 r. Rady Gminy Prostki. PRLGR1– Plan rozwoju lokalnego gminy Raczki na lata 2004–2013, 2004, www.bip.raczki.pl/ upload/u114_zal_PRL.doc (dostêp: 15.12.2015 r.). Przegl¹d Regionalny nr 2. Doœwiadczenia i szanse regionów, Ministerstwo Rozwoju Regionalne- go, Departament Koordynacji Programów Regionalnych [2008]. Warszawa. Rakowska, J., Wojewódzka-Wiewiórska, A. (2010). Zró¿nicowanie przestrzenne obszarów wiej- skich w Polsce – stan i perspektywy rozwoju w kontekœcie powi¹zañ funkcjonalnych. Eks- pertyza wykonana na zamówienie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. SGGW, Warszawa. Standar, A., Puœlecki, Z.W. (2011). Ocena zastosowania œrodków polityki regionalnej Unii Euro- pejskiej przez samorz¹dy gminne województwa wielkopolskiego. Wyd. Uniwersytetu Przy- rodniczego w Poznaniu. Standar, A., Œredziñska, J., Zagrodnik, M. (2013). The significance of the authorities’ activity for the absorption of the EU funds and its influence on a local development. The example of the Szamocin Commune. Journal of Agribusiness and Rural Development 3(29), 1–14. Strategia Rozwoju Gminy Banie na lata 2015–2020, 2015, www.bip.banie.pl/dokumenty/7370 (dostêp: 15.12.2015 r.). Urz¹d Statystyczny w Bia³ymstoku, http://bialystok.stat.gov.pl (dostêp: 20.12.2015 r.). Urz¹d Statystyczny w Olsztynie, http://olsztyn.stat.gov.pl (dostêp: 20.12.2015 r.). Urz¹d Statystyczny w Szczecinie, http://szczecin.stat.gov.pl (dostêp: 20.12.2015 r.). Wyszkowska, D. (2010). Pozyskiwanie œrodków pomocowych Unii Europejskiej przez gminy województwa podlaskiego. Gospodarka Narodowa 10, 97–112. Zawora, J. (2012). Wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej do finansowania zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego. [W:] Wp³yw funduszy unijnych na dzia³alnoœæ gospodarcz¹, Nie- równoœci spo³eczne a wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 27, 136–147.

Acta Sci. Pol. Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzystania unijnego wsparcia... 59

SOCIAL AND SPATIAL CONDITIONING OF ARABLE FARMS AS THE CRITERION OF SELECTING A PLACE FOR THE REALIZATION OF JOINING AGRICULTURAL LANDS

Summary. The accession of Poland to the European Union enabled districts to raise funds for social-economic development and increase competitiveness. Districts can carry out investments that substantially exceed their financial opportunities that are determi- ned by their income. The amount of the support taken by self-government units, in comparison to other beneficiaries, make the units the biggest recipients of European help. Hence, it is reasonable to recognize the conditioning of effective raising as well as effective use of European support by that group of beneficiaries. The article presents the influence of the realization of investments in rural areas. The research involved 3 di- stricts located in Podlaskie Voivodeship, Warmian-Masurian Voivodeship and West Po- meranian Voivodeship, which have similar amount of inhabitants. The research was con- ducted with the use of qualitative methods, in particular the analysis and logical construction, including the identification. Key words: European Union, structural Funds, rural commune

Zaakceptowano do druku – Accepted for print: 15.10.2015

Do cytowania – For citation: Dudziñska, M. (2016). Rozpoznanie skutecznoœci pozyskania i efektywnego wykorzysta- nia unijnego wsparcia na przedsiêwziêcia infrastrukturalne w gminach – studium przy- padków. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 14(3), 43–59.

Administratio Locorum 14(3) 2015