.i I REGINA KERK ln TE Geschiedenis van het dorp Zweins

Het dorp Zweins, vroeger Zweinsergea Bij het graven van het huidige kanaal werd geheten, ligt enigszins ten zuiden van de in 1950-1951 de oude brug aÍgebroken, zo- rijksweg van naaÍ Leeuwarden en dat deze verbinding niet meèr bestaat. is één van de tien dorpen die de gemeente telt. Zoals uit de naam van "de tille" en aanslui- Hel inwonerstal van 100 is klein. Tegen het tende buurt reeds blijkt, speelde hel ge- einde van de 19e eeuw woonden de meesten slachl van de Kingma's een belangrijke Íol hiervan op het buurtschap Kingmatille, ge- in de geschiedenis van het dorp. Hoewel legen aan de trekvaart van Harllngen naar Kingma Stale, eertijds "Kingjum" werd ge- Leeuwarden, thans het Van Harinxmaka- noemd en oorspronkelijk een gewone boer naal. De oude trekvaart werd in 1507 door derij was, werd door goed beheer en het Hertog Georg van Saksen gegraven. sluiten van "goede" huweliken, deze State Op Kingma" of Keimpetille was oveí de ou- uiteindelijk geheel eigendom van het de trekvaart een hoge brug of tille, zodat geslacht Kingma. Vooral tiidens het leven het voor de hand lag dat juist hier een van Saeckle van Kingma, hij overleed op 12 pleisterplaats ontstond, waaÍ o.a. de paaÊ februari 1652, breidde het bezit van de King- den gewisseld en gestald konden worden. ma's zich aanzienlijk uit. Hij was medege- Om dan ook de reizigers ten dienste te kun' commiteerde in de rekenkamer van de pro- nen zijn, valt het te begriipen dat nering- vincie . ln 1700, na het overlijden doenden zich hi€r vestlgden. ln de l7e eeuw van lgralius van Kingma, ging de State over moesl men op Kingmatille tol betalen aan naar de familie Beyma thoe Kingma. Deze "de tolman". familie heeÍt ervoor gezorgd dat eí veel werkgelegenheid in het dorp kwam. De laatste bewoner van Kingma State is Julius Kingma State ! 1700. Matthijs van Beyma, die in '1847 sterÍt. Pas in 1864 wordt ten behoeve van Jhr. K.J.H. van Beyma thoe Kingma de State pu- bliek verkocht. Behalve Kingma State waren eí ook nog Rinneida en Heerema state; laatstgenoem. de werd gesticht door het geslacht Heere- ma. De state heett gelegen ten zuiden van hei keíkhoí, nu het laag aÍgegraven land. Deze werd in 1782 bewoorid door de weduwe van Vincentius Glinstra, Amelia Lycklama à Nijholt, die een herenbank in de kerk liet plaatsen. De state werd in 1814 helaas aÍ- gebroken. De kerk te Zweins Bijzonderheden en ontdek- kingen tijdens de restauratie

De kerk werd gebouwd in de jaten'1782!83 bekend. Het afbreken van deze oude bouw- Kapkonslruktie eenvoudig van een haakse bocht vooÍzien ter vervanging van een oudere (uit de'13e vallige kerk in 1782 is zeeí grondig gebeurd. De thans aanwezige ijzeren trekstangen en vervolgens ingemetseld in de muur, - eeuw)en is een eenbeukig gêbouw, dat aan Zo zelÍs dal van de fundamenten, zelfs die zijn aangebracht als vervangers van eike- bleek konstruktief slecht te zijn. De zij- beide korte zijden drieziidig gesloten is. van de toren, bij een onderzoek in mei 1979, houten trekbalken, die op dezelÍde plaat- waartse druk van de kap op de muren uitge- ln het midden op het dak een dakruiter een door het R.O.B. uit AmersÍooÍt uitgevoerd, sen voorkwamen. De aÍmetingen hiervan oeíend kon niet meer aÍdoende worden op- koepeltje. geen spoor werd teruggevonden. Voor de waren 280 x 335 mm. Vermoedelijk waren gevangen, vooral ter plaatse van de dakrui- Zoals qezeqd werd deze kerk gebouwd om fundering van de nieuwe kerk heeft men wel deze aan de noordzijde vlak langs de muur ter had dit gevolgen, die nu nog zichtbaar een voorganger te vervangen, ovêr de oude gebruik gemaakt van aÍbraakmateriaal van aígezaagd en de ijzeren trekstangen hier- zijn. Er ontstond hieÍdoor een knik in het kerk, vermoedelijk in de 13e eeuw gesticht de oude kerk. Deze oude kerk was gebouwd aan bevestigd, zodat de verbinding met de dak, waaídoor de dakruiter naar het zuiden qewijd en aan de H. Regina, is maar weiniC van gele kloostermoppen. Aan de westzijde kap via de muurplaten in stand werd gehou- ovêrhell. van de kerk stond een zadeldaktoren. den. Op 6 maart 1782 werd de bouw van de nieu- Aan de zuidzijde was dit niet mogelijk, om- Graíkeldeí we kerk aanbesteed en op 5 oktober 1783 dat deze koppen hier waren vergaan; de ge- Tijdens de restauratie deed men de ontdek- werd de nieuwe kerk ingewijd. kozen oplossing, - de trekstangen waren king dat zich onder de vloer een grafkelder De kerk is gerestaureeíd in 1978/'1980 door de Stichting Alde Fryske Tsjerken. De kerk bezit een gaaf interieur uit de bouw- tijd dat eveneens is gerestaureerd. 1979 - Kap tijdens de rcstaurctie. De preekstoel staat tegen de oostwand. Daarvóór aan weerszijden een overhuifde herenbank met tussen deze banken het doophek. Aan weerszijden van het brede middenpad een rij banken. Bij het gehele meubilair bleeÍ na de restauratie de oor- Gezicht op hel dotp Zweins in de 18e eeuw, spronkelijke kleur bewaard. De kerkruimte naar een tekening van een onbekende wordt afgedekt met een houten tongewelf tekenaaL op consoles. Na de rcstaurctie helt de dakruiter ovet naat hel zuiden. bevindt, waarvan de ingang is atgesloten door een zerk. Deze grafkelder heeÍt ioebe- hoord aan dê familie Beyma thoe Kingma en is in 1828 gesloten, nadat buiten de kerk aan dê nooÍd-oostziide een vervangende kelder was gebouwd. Eén en ander hield verband met het feit dat er van overheids- wege een verbod tot begraven in kerken was uitgevaaÍdigd. Vermeld dient nog le worden dat de kelder in de kerk opgebouwd Beeldhouwwerk zuil. Het R.O.B. is van mening dat er een is uit rode drielingen, een zeer klein Íoímaat Tijdens graaÍwerkzaamheden stu il men unieke vondst is gedaan, waarvan men ver- baksteen. De kelder is toegankêlijk via een aan de nooídkant van de kerk op enkele pla- moedt dat het Íragmenten van een doop- stenen trap, terwijl de kelder afgedekt ten zandsteen, die bii nader onderzoek de- vont betrefÍen. Als datering dient het wordt door een tonvormig gewelf De vloer len van een allaarblad blijken te ziin. Onder midden van de 15e eeuw te u/orden ge_ bestaat uit plavuizen. deze zandsteenplaten blijkt een zeer merk' noemd. De figuren die aangebracht zijn dra' waardige vondst te ziin verborgen: naar bo- gen een Bourgondische klederdracht en Doopvonl ven komen een zeventa taps toelopende moetel voordal zij werden gebakken: in Onder de banken in het zuid-westelijke deel gele kloostermoppen welke op het kopse natle klei uitgesneden zijn. De vijí figuren van de kerk werd een vloertje gevonden van eind zijn voorzien van beeldhouwwerk. Dit zijn in verschillende houdingen geplaatst, gele kloostermoppen, ca. '120 x 120 cm, met bestaat bij vijf stuks uit complete figuren de beide borstbeelden stellen waarschijn- rondom een gemetselde opstand, die aan- en bij twee uit een borstbeeld- Tevens ko- lijk heiligen vooÍ. geeÍt dat de kerkvloer op een hogeí niveau men een aantal geproÍileeÍde stenen aan Getracht zal worden er een doopvont van te heeft gelegen. De veronderstelling is, dat het licht die naaÍ alle waarschijnlijkheid reconstrueren en een plaats te geven in de dit de plaats is geweest voor het doopvont. Toegang tot de gefkelde( via stenen trap. hebben toebehoord aan êen achlkantige kerk.

4 Midden 15e eeuws beeldhouwwe* te Zweins.

Preekstoel Tijdens werkzaamheden aan de kuip van de Ook hier de bekende zgn. protestantse op. preekstoel werd geconstateerd dat deze stelling van het meubilair. We weten dat in aan de binnenkant geheel is bekleed met de meeste gevallen de verandering van het vuren delen. Bij nader onderzoek blijkt dat kerkmeubilair in de 19e eeuw oÍ in het begin de panelen aan de binnenkant verkoold van de 20e eeuw tot stand kwam, maar hier zijn, wat belekent dat er brand in de kerk is te Zweins heeft dit in de 1ge eeuw reeds geweest. plaatsgevonden. Die brand heeÍt waarschijntijk in i916 Dê kansel kwam niet tegen de zujdmuur plaatsgevonden. De kansel te Zweins is te- maar werd naaí de oosteliike koorzijde ge- gen de ooslmuur geplaatst. Hêl ;s een ei- plaatst. ken preekstoel met oesneden bloemmotje- Doophek en lezenaar dateren ook uit j783, ven op de hoeken en vervaardigd in 1783 een 17e eeuwse avondmaalstaÍel; twee door de bekende antieksnijdeí Hermanus psalmtekstborden uit 1783, oÍ deze van de Berkebijl, die ook aan het kerkinterieur te antieksnijder Beeldhouwwerk in Bout gondische klederdracht. Hermanus Berkebijl zijn is lVanlgum heeft qewerkt in 1781. niet geheel duidelijk. Het EpitaaÍ Het uuÍweík en de klok in de dakruiteÍ Het zandstenen grafteken of epitaaf in de Het 17e eeuwse torenuurwerk bevindt zich Het "Joh. Fried. Wenthin" orgel noord-oosl muur, tussen de herenbank en op een zolder in de dakruiter. De luidklok is preekstoel, voor Jaeycke Kingma van Viers' uit'1471, gegoten door Steven Butendric. overleden in 1652 en echtgenote van ten door Steven Butend0e. sen. Het oÍgel in de kerk van Zweins werd in met zijn Íraaie aamleg en rijke dispositie gedicht van ds. Deze klok die in de dakruiter hangt, is tij- lgnatius Kingma, met een 1785 gemaakt door de orgelmaker Johann tot een bescheiden orgel met klaviatuuÍ dens de oorlog 1940-1945 wel gevorderd en D. E. L. Hesenaar: ÉÍiedrich Wenthin uit Emdên. aan de zijkant. Daarbij ging een aanzienlij- can Hii haest door de bezetteÍs aÍgevoerd, maar gelukkig "Dat Godt te samen voecht, Wenthin (1746-1805) vestigde zich in ke hoeveelheid materiaal van Wenthin ver- onbeschadigd teruggekomen. J.F. wedet scheiden 1774|e Emden als orgelmaker, waar hij loren. en nenen De tekst op de klok luidt: "lk heet Regina, ik En breken's Houwliicks band in dat jaar de bouw van het orgel in de De verbouwing, die ,,eer nieuwsgierig is. betreur de doden en roep de levenden tot een van beiden, hoofdkerk van de stad Emden ter hand omvatte de volgende werkzaamheden: ge- Godes dienst Gelyck als in dit schtilt in marnet uiit nam. Hij had zijn opleiding vermoedelilk De balgenkas achter het orgel ge- Stevên Biltenduc Íecit anno MCCCCLttl. werd prcnt bij een Noord.Duits orgelmaker geno- sloopt. De onderkas werd naar achteren Een ydet die 't aenschout, gemaeckt wott ten. Veel orgels worden door hem ln het vergroot. Hierdoor werd het mogelijk in de Regina betekent (koningin) der ere van de hiet bekent: uiterste noordwesten van Duitsland ge- onderkas een magaziinbalg te plaatsen. De- een beelt van Heilige Maagd of is bedoeld als Patrones Jaeycke, dq vtouwen rcem, ln Nederland maakte hij behalve ze verving de drie spaanbalgen van Wen- van de kerk te Zwêins. maakt. het orgel van zweins ook het orgel te th in. vrcmen haet Jaeycke door wiens bedtyÍ de Nieuwolda in 1787. Vlak boven de magarijnbalg weíd de nieu- Als orqelmaker stond J.F. Wenlhin in we lade gelegd. Deze kwam in de plaats van meÍ Lyís' Wott doot een hete koorts 's zijn dagen in hoog aanzien. Zijn zoon de Wenthin-lade. Nieuw was deze lade vtucht weggetuckt Joachim zelte de oígelmakeíij na ziin overigens ook niet. ln dê kleppenkast staat aíge- En als een ionge rcos uyt't Holien vaders dood vooít. vermeld, dat de lade door Albertus van GÍui- plukt. ln het noordelijk oígellandschap van ons sen gemaakt is. Als we inventariseren, wel. Sii was door 't echtebed, geen dtie en dar' land nemen de orgels van Wenthin een ke Van Gruisen-orgels Van Dam voor 1877 met Kíngma veryeselt. tich weken aparte plaats in. Hun vormgeving wijkt ge- gesloopt heeÍt, komen we tot de veron- zyn bezweken. Maat na dat heel aÍ van wat de eigen orgelmakers in die derstelling, dat deze lade de Rugwerklade De krachten van haet líif: de Dool een eyn' zelfde tijd tot stand bíachlen. De disposi- van het Van Gruisen-orgel van Heerenveen de maeckt, ties bevatten nieuwe elementen. zoals de zou kunnen zijn. Landt in BrcuweÍs' Terwyl haet man voot't dwaÍsfluit en strijkende registêrs. Ook op haven waeckt." het gebied van de tongwerken bevatten de Op deze lade werden I registers piipwerk Ds. E.L. Heserais S.M. Wenthin-orgels nieuwe geluiden. geplaatst, vrijwel geheel bestaande uit Obvt 28 july 1652 in Schingen . Slappetery lntetieur-overzicht naat het oosten gezien, Zijn pijpfactuur is opvallend, en zeer per- h iipwerk, waarvan de klank onaan- hercnbanken, epitaal en. prcekstoeL Went in'p soonlijk. Wat aan intonatie bewaard bleef, gelast bleef. Wel veranderen veel pijpen hêeÍt een tÍeÍÍend en zeer fraai karakter. van Íunctie. Aan de linkerkant situeerde Het orgel van Zweins tenslotte bevatte wat Van Dam de klaviatuur. Hierin nam Van uitvoering betreft (vooral de klaviatuuÍ) zeer Dam materialen van Wenthin op, zoals het luxe elementen. klavier ên de knoppen. Een bestek bêtíeÍlende deze orgelbouw is Helaas raakte dooÍ deze verbouwing de re- in de archieven van de kerkvoogdii niet ge- latie tussen front en binnenwerk zoek. Het vondên- gehele binnenweík staat in feite in de on- Íol 1877 zal het orgel hoogswaarsch ijn lijk derkas, terwijl zich achter het front nauwe- in ooíspronkelijke staat bewaard zijn geble- iiks meer iels bevindl. ven. In de jaÍen vooraÍgaand aan 1877, wer- De reden voor deze inqrijpende veíbouwi4g den namelijk in de rekeningboeken van de is moeilijk na te gaan. kerkvoogdij geen posten betreÍtende het Op 10 mei 1877 werd het orgel na de veÍbou- onderhoud van het orgel aangetrofÍen. wing ingebíuik genomen. Sindsdien is er ln 1877 voerden de orgêlmakers L. van Dam nauwelijks iets veranderd. Voor enkele ja' te Leeuwarden een ingrijpe.rde veíbouwrng ren heeft de Firma Bakker en Timmenga de van het instrument uit. walsarmpjes, die door broosheid nogal Van Dam transÍormeeídê hêt Wenthin-orgel eens aÍbraken, geheel vernieuwd. De kas van het orgel is door Wenthin van ei- daarmede aan, dat er inderdaad drie liggers Dispositie en pijpwerk Een geschreven kwitantie uit 1785. kenhout gemaakt, met een achterwand van zijn geweest. Disoositie van 1785 "1785. lk ondêrgeschrêeven bekenne ont- grenen, en een grenêndak. vrijwel de gehe- De staandêrs met dwarsbalken aan de or- (volgens Knock) Dispositie thans vang 1ê hebben van E.M. van Beiima als Ad- gel-zijde le kas is, ondanks de vertimmering van van de stoel verdween, maar het Prestant I vt Prestani I vt ministÍeerende Kerkvoogd van Sweins Een 1877, nog aanwezig. Ook de kleuÍen lijken materiaal werd echleÍ írerkwaard rgerw ijs Bourdon 16 vt disc. Bourdon 16 vt disc. somma van Een duijsend en dertig Caroli, autentiek te zijn- verwerkl in de trap achter het orgel, die Holpijp 8vt Holpijp Bvt guldens tot volle betaling van het gehele Zoals gezegd, werd de kas in 1877 wat de naaí het kerkgewelf leidt. Fluit Travers B vt Octaaf 4vt nieuwe Orgel met kast in de Kerk aldaar ondêrbouw beiÍefl, naar achteren vergrool. De huidige magazijnbalg dateert uit 1877. Prestant 4 vt Viala di Gamba B vt waaraf deesen passeere voor eijndelijke en De bovenkas behield de oorspronkelijke Ook de kanalisering is oit dat jaar, geheel in Violon 4 vt Fluit Travers 4 vt absolute Qu itantie Sweins den 26 Jun ij 1785 diepte, die voor een oÍgel van 13 register eiken vervaardigd. I Gemshoorn 4 vt Gemshoorn 2yI zeer gering moet worden genoemd. ln de De schepbalgen werden bediênd met een Nassat 3 vt Trompet I vt disc. Joh. Fried. Wenthin" achterwand van de bovenkas zijn de oor- handpomp, die aan de rechterzijde uit de I Salicet 2 vt spronkelijke klêine stemluikies voor het kas steekt. Woudf luit 2 vI stemmen van de Iongwerken nog aanwez'9. De klaviatuur is door Van Dam in 1877 aan I\,4ixtuur 3,4, 5 st. Aan de linkerzijkant werd in 1877 de klavia' de iinkerzijkant aangelegd. Clairon I vt tuur aangelegd. Het oorspronkelijke pa- Oorspronkelijk bevond de klaviatuur zich Vox Angelica 8 vt neel, dat hiervoor verviel, werd aan de rech- aan de oostkant. Het Íraaie klavieÍ heeft terzijkant voor de vergroting gebruikl. Van ivoorbeleg, in twee delen opgelijmd, op de Dam vulde de linkerzijkant met een eiken ondertoetsen, ebben boventoetsen. Het luik over de diepte van de kas aan. ivoorbeleg is mel koperen penneties extra Het kastje vooÍ de klaviatuur van 1785, aan vastgezet. Het ebbenbeleg van de boven- de oostzijde van de kas, is sinds 1877 ge- toets is mel twee pennetjes bevestigd. heel leeq. De cylinderdeurtjes zijn er nog. Toetsen en klavierraam zijn van eikenhoLll. Ook het autentiek, uilnêembarê pedaal- ln de toetse,n bevinden zich van C tot ê' schot is nog aanwezig. gaatjes, waar oogjes ingeschroefd geweest De vele gebogen vormen van het front be- zijn. Dit houdt verband met het aangehan- staan uit eiken delen, soms wel 5 opelkaar, gen pedaal van Wenthin, dat bovenstaande die onderling verlijmd zijn. Er is opvallend omvang moet hebben gehad. De gaatjes lig- weinig snijwerk. De vleugelstukken zijn iet- gen ver naar achteren, hetgeen verband wat merkwaardig, hei lijkt ot ze recht afge- houdt met het houten deel, waarop de kla- zaagd zijn. viatuur ooíspronkeliik lag, de maten ziin na- De kleuren van de kas en balustíade zijn gegaan, en kloppen precies. imitatiê noten, met zwart op lijsten en pro- Het huidige aangehangen pedaal is, inclu- Íielen. De grenen achterwand bezil een sief walsbord en abstractuur, uit í877. paars-rose kleur. Oorspronkelijk bezat hêl orgel 19 of 20 re- Het Íront, een middentoren met daarnaast gisterknoppen, thans zijn nog 11 knoppen afwisselend hol en bol gebogen velden be- aanwezig. Zij wijken geheel af van het Van zit de voloende aantallen Írontpijpen: 6.7-6- Dam-beeld, en kunnen heel goed van Wen. 7 -6.7 "6. thin zijn. De orgelbank, zeet Ítaai van vorm, is zeker Volgens Knock bezat het orgel drie balgen, nog uit 1785. ln 1877 is de bank op klossen als w indvoorzien ing, helgeen spaanbalgen gezet. omdal Van Dam gewend was. zijn pe- geweest moeten zijn. dalen hoog te leggen, daardoor de bank De balgenkas werd in 1877 gesloopt, waar- ook verhoogd moest worden. :l bij ook de balgen veÍdwenen. Belangrijke delên van de balgsloel bleyen echter be- I waard. De ene zijkant was in de westwand van de kerk vêrankerd, en is daar gewoon blijven zitten. Een raamwerk van drie staan- deÍs, door dwarsbalken veÍbonden, geeft Het J. F. Wenthin oryel.

10 11 Zetk 4 De êrfgenamen van Jelger van Feytsma De graÍstenen, de rouwborden en de A(NN)O 1585 DEN 23 NOVEMBER STERF hêbben het slot, de poort, de singel en de RYURD FEIJTZIVA IELGER VAN FEIJTZMA bijbehorende landeíiien (waarvan eenige beide herenbanken ÊNDE AUCK VAN HEERMA Z(OO)N landen seer bequaem om te tichelen tot laet de kijnderkens tot my Coemen ende stien ende pannên aen de vaert gelegen) Weert hen nyêt Want sulcke is het Conync- verkochl. Naderhand is het slot afgebroken kriicke Godts Ma(cus) 10. en in 1718 was het hornleger (= het erÍ) leeg. Dit erf lag ten zuiden van de kerk en Zetk 5 het grensde onmiddelijk aan het kerkhof. A(NN)O 1588 DEN 31 MARTI STERF WIGLE l\reer naar het zuiden was toen een nieuw De graÍstenen, de rouwborden en de heíen- FEYTZI\4A IELGER VAN FEYTZIVA ENDE buiten verrezen, eveneens Groot Herema banken herinneringen aan de historie van AUCK VAN HEERI\4A ZOON genaamd. Dit was het eigendom van Johan' Zweins. Ze zijn aíkomstig van de inwoners, Voor Waer segge ick V lieden sie Wije hêt nes van deí Waeyen, píofessor in de theolo' die in hun tijd tot de "groten" van het dorp Coninckrycke Godts n(iet) en ontfanckt als gie aan de hogeschool te Franekeí. behoorden. Financieel waren zij in staat om een kindeken die en sal daer niet incoemen. in de kerk een eigen graf en een eigen zit- Herema State kwam na de dood van SY' plaats te kopen. brandt van Herema en Auck van Kamstra in oe graÍstenen behoorden merendeels bij de handen van een nicht, Auck Bockes Heíe- Herenbank van Lycklama à Niieholt beide buitenplaatsen, die eens het dorp ma, die getrouwd was met Jslger Hessels Behalve de graven in dê kerk bezaten de ei- sierden met hun singels, tuinen en bossa' van F€ytsma. zij woonden hier in 1581. Jel" genaars van Herema State ook nog een he_ ges. Het waren Herema Slale en Kingma geí werd rentmeesteÍ_generaal van de Do' renbank in de keÍk. Toen de oude kerk in State. meinen in Friesland en later ook nog griet- 1781 werd aÍqebroken en vervolgens werd man van . Hij en zijn vrouw zullen herbouwd, werd de oude Herema'bank niet Zetk 1 meestal in Leeuwarden hebben gewoond weer opgesteld. Amelia Wiskia Lycklama à ln het koor ligt de helÍt van een zandstenen en Herema State als zomerresidentie heb- Niieholt, de weduwe van Vincentius van zerk, waarop met Gotische letters staat: ben gebruikt. Hun 5 kinderen waren niet Glinstra, de eigenares van Groot'Herema, INT IAER ONS HEREN MCCCCLXXXII ,.. sterk. Drie overleden op ieugdige leeftijd en liet een herenbank vervaardigen naar de De andere helft van deze zerk, waarop de weíden hier begraven. De twee andere kin- smaak van die tiid. ln de oveíkapping pÍij- naam van de overledene vermeld stond, is deren beÍeikten de middelbare leeftijd niet. wapens van Van Glinstra ên Lyckla- vroeger helaas verloren gegaan, zodat we gedeelte ken de ln het midden van deze dtie zetk- ên gissen. is ma à Nileholt (de wapens met de haan naaí die naam kunnen lvlisschien ies stonden eens de wapens van de ouders de boom met drie cirkels)- het de zeík voor Agga van Herema, de stam- en op de hoeken de wapens van de gÍootou- vader van het Herema-geslacht, dat te ders. Tijdens de BataaÍse Republiek (1795) ZeÍk 6 Zweins heeft gewoond. Een edelman was moesten alle wapens en litels worde afge- ANNO 1590 DEN 18 AUGUS(US) STERF DE n.l. in staat om een deígelijke steen uit men vond: Alle mensen waren hakt. Want EERENTVESTEN INÍTE VAN KINGMA OLÏ Duitsland te importeren. broeders en zusteÍs en dus gelijk. Daarom INT 34 IAER Zerk 3. geen wapens en adelijke titels meer. En de ANNO 1623 DEN 6 MAIJUS STERF DE EER- Zetk 2 dorpstimmerlui kregen de opdracht ervoor gedeelte zeer grote, lraai zerk werd stuk geslagen en opgeruimd, BAR(E) TRIJ NÏIE SAECKLES D(OCHTE)R Onderste van een te zorgen, dat de tekens des onderscheids toen de erfgenamen uitgestorven waren en V{AN) SANSTRA ZIJN WIJF OLT INÍ 61 gebeeldhouwde zerk. werden weggenomen. Zo moesten ook de ... (SYBRA)NT VAN HEREMA. INT IAER de graven weÍden verkocht. De nieuwe eige. IAER, rouwbordenm die in de kerken hingen, wor' gelyck MVCL 1550) DEN XXll naars maakten korte metten met de graf- De doot die maeckt ons al ONS HEREN (= den weggenomen en verbrand, wanneer de steen; wel jammer, want deze zerk was ln allen stand tsy arm of ryck FEBRVARIJ ST(ERF). .. eigenaars ze tenminste niet zelÍ hadden schitterend gebeeldhouwd en wellicht af- want eer t gebeent oP hoope leidt Het echtpaar Sybrandt van Herema en weggehaald en op zolder bewaarden, zoals 1529 te komstig uit de werkplaats van de bekende Siet man aldaer geen onderscheyt. Auck Wigles Kamstra woonde in met sommige borden hier gebeurde. Vincent Lucasz. te Franeker. Zweins. De steífdatum van Sybrandt is niet beethouwer was niet hele' De timmerman van Zweins lnte Jellesz. Kingma bewoonde Kingma bekend en die van Auck staat op dit frag- maal deskundig, want de helmtekens, die verschillen. Zetk 3 State, dat ooíspÍonkeliik een gewone boer' ment le lezen:22 tebr. 1550. Uit boven de wapens staan en bii de wapens nog aan de rand A(NN)O 1580 DEN 19 OCTOB(ER) STERF derii was en waarin de voorouders van lnte de Íragmenten, die thans behoren, heeft hij rustig laten staan. Dit nog de LUTS IELGEB VAN FEIJTSMA ENDE AUCK een belangrijk aandeel in eigendom hadden van het kerkhot liggen, valt zelfs helmteken was bij de Feytsma's een pron' Kamslra samen te stellen. De VAN HEERI\4A DOCHT(ER) verkregen. Tenslotte was de saie helemaal naam Auck kende pauw.

12 13 het eigendom van de Kingma's geworden. lgnatius van Kingma, de zoon van vorenge, lgnatius hertrouwede in 1654 mei Ydt (oÍ: oude Kingma'wapen (2 kinkhorens en een Goed managernenl ên goede huweliiken noemde echtelieden, had een stormachtige lda) van Meynsma, een weduwe urt een pijl) opgenomen. Dit Kingma-wapen komt waren daar niet vreemd aan. Zo trouwdê ln- jeugd. Hij slL,deerde in Utrecht. waar hij een goed Katholiek geslacht. Vermoedelijk is ze ook ongeschonden voor op een stukje te met Trijnie Saecklesdr., aÍkomstig van meisje leerde kennen, dat hij met geweld met haar man Hervormd geworden. ln 1671 steen, dat eveneêns in de vloer een plaatsje hel Sand onder ltens. Haar oudeís bezaten tot zijn vrouw dacht te maken. De opzet toen ze haar levenseinde voelde naderen, kreeg. verschillende onroeíende goederen. slaagde niet en de vadeÍ diende een vorde, maakte zê haar testament. Hierin schonk Op de graven van lnte en Trijntie zal na de ring in om zijn dochter (en haar kind!) ge- ze dê kerk te Zweins een grote zilveren be- zetk I (zie foto pag. 14). dood een eenvoudig zerk zijn gelegd, tot in noegdoening te schenken. ker vooÍ het Avondmaal en een mesken Grote zerk, die voor de restauralie in de bui- 1639 hun zoon het nodig achttê deze door Van studie schijnt toen niet zo veel meer (geelkoperen) ktoon. Ze overleed in de te- tenmuur aan de zuidzijde was gemetseld. een 7êÍk te veívangen. die meeí mel,/rjn po- recht zijn gekomen, want lgnatius koos een nacht van 29 op 30 nov. 1671 en in de nachl Deze zetk hoort eigenlijk le , sitie overkwam. militaire loopbaan. Eerst werd hii brigadier van 5 op 6 dec. daarop werd ze in de graíkel' maar is op een onbekend lijdstip naar hier en veÍvolgens kolonel van een comoagnie der te BeeÍs bij haar verwanten bijgezet. overgebracht. Zetk 7 ruitêrjj. Van hem zijn nogal wat stukken lgnatius overleed in 1700 en toen kwam een be- A(NN)O 1553 DEN S IVNIJ STEBF SÊEFP A{NN)O 1652 DEN 12 FEBRUAF]I STERF waard gebleven, waaronder vrij wat proces- einde aan de constante bewoning door FETZA VAN ADELEN ENDE A(NN)O 1567 DEN E(DELEN ENDE EBENTPHESTEN) SA. sen. die hij voerde. Over het recht van visse- Kingma's van Kingma State meeÍ dan 200 DEN 4 APRIL CLAES VAN ADELEN SÍJN KELE VAN KINGMA MEDE GECOMITEER, rii in de vaart van Dronrijp naar Franeker, jaren. ZOEN DE IN DE REKEN,CAMER DESEB PROVIN. over achterstallige huren, die zijn huurboe- Omdat uit de beide hLrwelijken van lqnatius De overledene (Seerp) staat er in volle wa' ctE ren moesten opbÍengen, over het recht van geen kindeíen werden geboren, vereÍfde penrusting op afgebeeld. Met de helm en de ANNO 1626 DEN lgENIANNEVARI STERF het houden en van zwanên en ook het Slot aan aanverwante geslachtên, zoals iagen ijzeren handschoenen aan zijn voeten. ln DIE EEBBARE BUCK TOEI\4ES D{OCHTE)R, met zijn buurman, proÍ. Johannes van der Van Gemmenich {thoe Kingma), Adius en ziin linkerhand houdt hij het wapen Van VAN SLOTEN SYN WYF OVT INT 33 IAER Waeyen, die het recht had het hek van King- Van Beyma (thoe Kingma). Adelen (met sleutel en twee sterren) vast. Zyn gesturven Sybrant Kingma den 17 lu- ma te openen en langs de singel van King- Serrapius genitor probs Nicolaes Adelae lies 1615, Andris Kingma den 29 lulies 1615, ma State naar Franeker te rijden. Herenbank Beyma lhoe Kingma Hic recubanl stiÍpus regia nobililatas Trintie Kingma den 2 Aprilis 1617, Toemes ln 1651 trouwde lgnatius met Jaycke van ln 1782 werd het Kingma slot bewoond door Seerp, de vader, (en) Nicolaes, de zoon, Kinqma den 1 Augusti 1630, hier beqraven. Viersen, een dochter van Jurjen van VieÍ- de echtelieden Julius l',4atthijs van Beyma rusten hier, koninklijke adel van het sen, de muntmeester van Friesland. Hun werd rekenmeesleí (thoe Kingma) en Fokel Helena van Burma' geslacht Adelen Saeckele lntes Kingma huwel]jksgelLrk duurde maar heel kort, nog hij dus mede nia. Zij lieten toên net als de bêwoneÍs van Het geslacht Van Adelen beroemde zich er" van Friesland en stond aan de geen 33 weken, want Jaike overleed íeeds financiéle pols van onze provincie. Daar- Groot Herema een heíenbank in de kêrk op, dat ze langs vrouwelijke voorouders nog op 28 ju ni 1652. lgnatius liet in de kerkmuur gebaand bouwen. In de overkapping werden de wa- aÍsiamden van de oudfriese koning Aldgil- meê was de weg naar een hogere een monument oprichten ter harer gedach, patriciaat. pens Van Beyma en Burmania aange- les. Ook Seerp van Adelen zinspeelde in het stand, die van het Dit bracht met tenis (zie foto pag.8). zich mee. dal hij voor zich en voor /ijn ou- bracht. En in het wapen Van Beyma (2 ge- grafschriÍt nog even op deze afstamming. ders zerken in de kerk liet maken door een kruiste lisdodden en een zwaard) werd het Seerp woonde op de stins Adelen te Sêxbie- geíenommeerd zerkhouwer, Jacob Dou- wes. Diens initialen staan in de bovenrand van de door hem vervaardigde werkstuk- ken.

Zerk I A(NN)O 17OO DEN 26 NOVEMBER STÉRF DE WÊL: EDELE GESTRENGE HEER IGNA- TIUS (VAN) KINGMA BRIGADIEB COLO. NEL VAN DE RUIIER(IJ) (DEB) VEREENIG. DE NEDERLANDEN OUT SYNDE IN HET JAAR 79 IAAR DEN 28 IULY 1652 STERFT VROUW IAIKE VAN VIERSEN SYN E(DELE) D: EERSTE HUISVROUW VAN DE WEL EDELE GE. STF]ENGE HEER IGNATIUS VAN KINGMA OUTINT,.,IAAR Ondet de houlen vloet lagen de gnÍzerken.

14 15 rum. Toen hij in 1552 in zijn woonplaats op Zetk 13 de begraÍenis werd het door een paar die- Franse overheersing ze hier in de kerk heeft de uitmonsteÍing van wapenen veí- de ANNO 1645 DEN 18 DECEM BRIS STERF DÊ naars aan het hooÍd van de begraÍenisstoet laten ophangen. Dê borden hebben n.l. be- scheen, loonde hij: een harnas, een rin. EERBARE LIESBET SII/ENS DOCHTEB DIE gedragen. Was de overledene in de kerk bij- trekking op voorouders van de bewoners craech of stalenkraech, een slachsweert en HUISFROUE VAN JAN CLAESSEN OLT INT gezet, dan werd het rouwbord aan de kerk- van Kinoma State. een spijets. Voorwaar iemand, die zijn man- 35 IAER ENDE LEIT ALHIER BEGRAVEN muur gehangen. netje stond. Jan Claesz. was in 1640 boer op Groot-He- De borden waren door een kistenmaker rema state te zweins. (meubelmaker) vêrvaardigd, terwijl vervol RouwboÍd 1 Zetk'lO gens de schilder (niet de huisschilder, maar (met het wapen. waarin een dubbelkoppige A(NN)O 1652 DEN 29 DESEI\4BER STERF Zetk '14 de kunstschilder) het wapen, de heraldi' adelaar met lelie). DE EERSA(I\4EN) MAN IAN GERRIJTS VAN ANNO 1618 DEN TENIUNIUS STERF DEN sche veÍsierselen en het opschrift aan- jr. Serapius va(n) Dixtra, old in sijn 70 jear, SVEINS OVT 85 IABEN EERSAMEN MAN DOUWE ICHANNIS bracht. ov(e)rleden den 31 Julij 1669 A(NN)O 1630 DEN 18 SEPTEIVBER STERF zo(oN) our oi,lTRENT 51 |AER ENDE LEIT Nu is het met de Zweinser rouwboÍden jr. Seerp (Serapius) van Dixtra was kapitein DE EERBAR(E) LOLCK WATSES D(OCH- ALH IËR BEGRAVEN vrêemd gesteld. Want deze êrg oude bor, bij de infantêriê en bewoonde met Eybertie IE)R VAN SYN SIJF OVT 53 IAEB ANNO 1661 DEN 11 OCTOBER STERF DE den (uit de 17e eeuw) behoÍen bij mensen, van Ammama het slot Dyxtra te Huizum (te' A(NN)O 1618 DEN 27 AVGUSTIJ STERF DE EERBARE EBEL JURENS DE HUIJSVROU die niet te Zweins hebben geleeÍd en elders genwoordig Bapenburg). Vroeger hing hier EEBBARE ïRIN MAVRIS D(OCHTE)R, DE VAN IOHANNES DOUWES OUDT 44 IAER begraven liggen. Het heeft er veel van, dat ook het rouwbord van Eybertie van Amma. WELKE OI/TBEN(T) 47 IAER WEDVE GE. EN DE LEIT HIER BEGRAVEN loen de rouwborden in 1795 uit de kerken ma in de kerk. Zij overleed in maaít 1667. Dit WEEST IS VAN SALIGE GERBIT PITTERS Onbekend. Johannes Douwesz. staat in moesten woÍden veíwijderd, dat de bezitter laatste bord was toen al deÍmate slecht. OVT 84 IAER EN LEGGEN HIER BEGBA- 1640 als huurder van een boerderij te boek. van Kingma State de rouwborden van de dat het opschrift maar voor de helfl te lezen VEN hem (of haar) bekende voorouders bijeen was. De echtelieden werden te Huizum be- Trijn l\4aurusdr., denkelijk een dochter van Zerk t5 heeft gezameld, veilig op de zolders van graven en denkelijk is dit bord en het vol- Mauris Pytersz., boeí op Klein-Bryout inga ANNO 1795 DEN 20 JANUARIJ IS IN DEN het Slot heeft laten opbergên en na de gende uit de Huizumer kerk afkomstig. sate te Zweins, wordt in 1576 al als weduwe HEERE GEBUSI ANTIE JANS IN DEN OU. van Gerrit Pytersz. genoemd. Dat zii 47 ia- DERDOIVI VAN 16 JAAREN 14 WEEKEN EN ren weduwe bleef was toentertijd een bij- LEIT ALHIER BEGRAVEN zonderheid, want meestal hertrouwde een Toên eersl myn oog het ligt aan sag weduwe. Hun zoon Jan Gerritsz. is ook boer Lag ik al bloot voor deese slag te Zweins geweest. Hij trouwde met Lolck Die my onlangs getÍoffen heeít Watsesdr., een dochter van Watse Sierckz. En eens sal trefíen al wat leeft op Groot.Tamminga Sate te Peins. Antje Jansdr. werd 14 okt.'1778 geboren. Haar ouders, Jan Ymes en Antje Jarigs Zetk 'l'l huurden er een boerderij, die als nr. 4 op het ANNO 1672 den 18 MAERT lN lN DEN HEE- Stemcohier van Zweins voorkomt. RE GERUST DEN EERSAMEN I\4AN FOEKE ÏIEPKES BROUWÊR OUT INT 33 IAEFI EN, Zerk 16 DE LEIT HIER BEG RAVEN ANNO'1645 DEN 1'I APRIL IS GESTURVEN Foeke Tiepkes Brouwer is misschien de RIEMKE PIJTTERS DOCHTER DE HUIS- kleinzoon van Foecke Tjepkes ToÍman, die VROU VAN BUIERT SAECKLE Z(OON) OLT op het tolhuis aan de Harlinger Trekvaart OMTBENT 44 JAÊR LEIT HIER BEGRAVEN woonde. Ruirt Saecklesz. wordt niet genoemd bij de bewoners van boerderijen in 1640.

Zetk 12 ANNO 1632 DEN 23 MARTSY STERF DIE De rouwborden EERBARE BERBER REIN ERS DO(CHTER), Wanneer een edelman of diens vÍouw was GERRIT TYALENS WIJF OUT 55 IAER EN. overleden, werd er in de 17ê eeuw voor de DE LEIT ALHIER BEGRAVEN overledene een rouwbord vervaardigd. Dit Geíit Tjallingsz. en Berber ReineÍsdr. be- bord, ruitvormig van vorm, werd ook wel woonden een boerderij te Zweans; veÍschil. "het wapen" genoemd. Zolang de overlede- lende malen komen ze als huuÍder en eige- ne nog niel ter aarde was besteld, werd het Foto van de ze* van Seee Fetza van Adelen naar van een deel van die sate voor. rouwbord aan de poort opgêhangen en bij voot de rcstaurctie tegen de zuidmuur van de kerk

16 17 Rouwbord 2 pen Loë en dit geslacht komt in de Friese (eveneens met een dubbelkoppige adelaaí genealogie maar in paar keren voor. Vrij Het kerkzegel van Zweins en een lelie). spoedig was dan ook duidetijk, dat dit Juffrouw Írouck Van Dixira Overledên Den rouwbord werd gemaakt voor Hendrina 1e May 1677 Loë. Er zullen niet veel zijn, die vaak een kerkze- gel Frouck van Dixtra, dochter van Serapius van Hendíina van Loë trouwde 29 nov. 1661 te onder ogen krijgen. Misschien is er eên Dixtra en Eybertie van Ammama, trouwde Koevorden met Nlatthijs Aleísz. van ldsin- verzamelaaí. die als hobby heeft deze vrij in 1647 te Leeuwarden met Adigerus van ga. Hij was eerst secretaris van Barradeel onbekende herkenningstêkenen bijeen te brengen, maaí veel kans is Adíus, advocaat"fiscaal in de admiraliteit en vervolgens lid van de Staten-Generaal en er niel. Er is na van Harlingen. Ze zullen Ie Harlingen heb- raad in de admiraliteit van West-Friesland de laatsle oorlog even een poging geweest ben gewoond. Het is bekend dat Frouck bij en het Noorderkwartier. om de collectinneurs te verenigen, maar gewerkt. Wie de neiging mocht hêbben op haar ouders in de kerk te Huizum werd be- het liep op een fiasco uit. Een klein aantal het verleden neer te zien moet loch ook graven. kerkelijke gemeenten heeÍt toen ook een eens denken aan de eenzaamheid, waaro. nieuw zegel laten maken. Er moest immers veÍ vele moderne mensen klagen. Velen wil- een nieuw begin komen. Het is echter bij len vÍij zijn en schuwen tucht, maar in het RouwboÍd 5 een prille poging gebleven. oude begrip tucht zit ook het begrip leiding Eigenlijk is dit bord in het geheel geen ln het grijze verleden was dat anders. Dat en hulp, Rouwbord 3 (een gedeelte rouwbord, maar van ?) een be- hangt ook samen met de plaats van de (met (Heerma Het stempel is een wapên, waarin 2 keren een ster ên kroninO op de balustrade van kerk, die toen min of meeÍ als burgêrlijke een afbeelding van het kerk- gemeente 2 keren een bloem; een anjer?). Voss: van een oígel). stand íungêerde. Zoals wij nu een verhuis. zegel van de kleine Hervormde te JuÍfroue Maria van Adius oldt 28 ijaaren We zouden hierbij ook een pendant kunnen biljêt nodig hebben en ons op het gemeen- Zweins. We zien de toren met zadeldak en Obiil {= overleed) den 28 luni 1680 voorstellen, waarbij een rechtsgeplaatste tehuis moeten melden, zo moest men een- daarboven een open helm van zijaanzicht Maria van Adius, dochter van Adigeíus van leeuw twee alliantiewapens vasthoudt. maal naar dominee of pastooÍ. De attesta- met de helmversiering, boven op de helm de Het bord heeft na de restauratie Adius en Frouck van Dixtra, trouwde met enorm aan tie, het bewiis van lidmaatschap en ook van bijbel Gods Woord, het woord met de Bood. duidelijkheid gewonnen, Paulus van Ghemmenich, burgemeêster zodat ook de kleu- goed zedeliik gedrag moest echl zijn en schap van vrede, liefde en gerechtigheid- van Franeker, ren van bouwmeester van FÍiesland de alliantiewapens onder een helm vandaar het zegel. Op den duur werd voor Rechtsonder in ruitvorm nogmaals een en lid van de Staten-Generaal te's-Graven- met uitkomende adelaar veel sprekender dit zegel, dat eerst in was, ook wel in zand boek, het wetboek van de gerechtigheid. De hage; Paulos was een zoon van Jacobus zijn geworden. en onder een ouwel en later in lak werd qe- ontwerper van dit zegel mocht in het jaar van Ghemmênich en Catharina Saecklesdr. geven, een rubberstempel gebruikt. Ten" Íechlspíeken in de grietenij Franekeradeel Kingma. Geen wonder, dat Paulus van De wapens zijn die van de geslachtên ldsin" slotle kreeg men de gedrukte formulieren. te Zweins. Ghemmenich in 1708 als eigenaar ga (klaverblad - roos - klaverblad) en Franc- van King- Maar toên Íungeerde ook reeds de burgerlii- De ontwerper ên tekenaar van dit zegel ma State te boek staat. kena (klimmende leeuw - 3 lelies - 3 rode ke stand en had de attestatie aanmerkelijk heeít willen zeggen, dat het de taak van de Het huwelijk van Paulus hondekoppen). en N4aria bleef kin- in betekenis verloÍen. kerk en dus van de qemeente ls om mee te derloos, zodat het naar Saecke Alefsz. van ldsinga trouwde 20 Slot Paulus'broer, dec. Wij kunnen het ons haast niet meer vooÊ helpen in een wereld vol strijd, vÍede te Zacheus 1649 van Ghemmenich vererfde. met Cunira, de dochteÍ van FÍanck stellen, dat zo'n attestatie meer dan een bíengen, liefde en gerechtigheid. Regnerusz. Franckema, van secretaris Íormaliteit was, maar achter het "verhuis- De gemeentê is klein en eÍ zullen niet velê Weststellingwerf. Saecke werd advocaa! biljet" zat toch meer: de lidmaat, die de at- attestaties van dit zegelvoorzien de wereld fiscaal in de admiraliteit te Harlingen en la- testatie overreikte, gaÍ de nieuwe gemeen- ingaan. En toch. .. nee, helemaalzinloos RouwboÍd 4 is ter ook nog lid van het college van Gedepu- te de kans om zijn doopceel te lichten. het niet. U, die het stempel ziet en eÍ van (met een wapen, waarin o.a.3 rode rozen). teerde Staten, evenals Adigerus ên Adius, Blêêk allês in orde dan mocht de nieuwe leest denkt toch even: Zo zou het moelen Anno 1633 Obiit 3 febr. Aetatis suae 44 die we bij rouwbord 2 noemden. De borden ''ledemaal" naar het Avondmaal en ging zijn; allen zouden we eigenlijk vredemakers Alle rouwborden waren in de loop der tijd 4, 5 en 6 zouden wêl eens uit dê kerk te Har- voortaan de zorg van de gemeente ook naar moeten wezen ! min oÍ meer bijgewerkt. Dit was bij dit bord lingen aÍkomstig kunnen zijn, omdat de ld- hem uit. Misschien doen wij een onldekking op een vrij storend, want onder het woord Aetatis singa's daar lange jaren en in opeenvolgen- Wie even denkl aan de armenzorg of het terpenlocht in een kerkje, dat de eeuwen waren flauwties sporen van letters zicht- de geslachten hebben gewoond. ontbreken daarvan, voelt dat dit belangÍijk trotseerde. U kijkt verwonderd naar de vele baar. Bij voorzichtige verwijdering van de Saco van ldsinga en Coenira van Francke- kon zijn. Zwakke broeders, verklaarde alco- rouwborden, de paar mooie graístenen. U overschildering ter plaalse bleek, dat daar ma lieten in 1681 hun testament opmaken, holisten bijvoorbeeld oÍ liêden, die het op hebt vêel onrust achter u gelaten. ln en om "Anno '1683" stond, met kennelijk oor, ze waren in 1649 getíouwd, zodat we kun- wat men het zedeliik gebied noemde, niet de kerk is er vrede. Vooral als u de wereld spronkelijke letters en cijfers. nen aÍleiden, dat bord nÍ. 5 tussen 1649 en zo nauw namen, kwamen onder de censuur, niet meeneemt en even deze stilte ontmoet Hoewel het bord naamloos is, kan het wa- 1681 kan zijn vervaardigd. het kerkelijk toezicht en tucht te staan. Dal kan u daaruit kracht toevloeien, de "pax", pen een aanwiizing voímen. Dit is het wa- heeÍt niet altijd, maar soms toch ook wel de víede, waarvan hel zegel spreekt.

18 19 Predikantenlijst van Peins en Zweins Geraadpleegde literatuur

- - 1611 TaÍquinius Wibrandi of Tarquinius Mantgums,5 septembeÍ 1611 oveÍleden. 16'12 - 1661 Hero J. WiaÍda, 5 juli 1661 te Peins overleden. 1661 - 1672 Petrus Mestrum, was priester te Oosterend geweest en is in februari 1672 overleden. Architektenburo Fl. Kijlstra, Beetsterzwaag: omslagtekening KêÍk van Zweins. '1673-1682 Hero Wiarda, als kandidaat gekomen en vertrokken naaÍ Waaxens. 1682 - 1685 Johannes Horstenius of ter Horst, Henricus zoon, gekomen van N.H. Kerkvoogdij van Zweins. Lippenhuizen en vertrokken naar Noordwolde. 1686 - 1735 Nicolaas Weslingius, overleden te Franeker. Rijksarchief le Leeuwarden. 1735 - 1764 Jan Jillerts Jellema, als kandidaat gekomen en overleden 16 juni 1764. '1766 " 1775 Petrus Nota, gekomen van Oldeboorn en vertrokken naar Berlikum- ' Frieslandpost, mei 1981. 1775 - '1793 Benedictus Fredericus Jongsma, gekomen als kandidaat en veÍtrokken naar Oostwoud. J. Hepkema : Historische wandeling door Friesland. 1794 - 1804 Haeble Potter, gekomen als kandidaat en vertrokken naar Kaap de Goede Hoop. S. ten Hoeve : , Friese Preekstoelen. 1805 - 1827 Bernardus Bekker, gekomen van Oudehorne en overleden 12 mei 1827. '1828 - 1829 Theodorus irartinus Laurman, Hugo Martinus zoon, gekomen van J. Jongepier i Het Wenthin-orgel te Zweins. en vertrokken naar Winsum en BaaÍd. 1829 - 1832 Gerard Busscher, als kandidaat gekomen en vertrokken naar Ried. Kunstreisboek voor Nederland. 1833 - 1838 Carel Octairus Vogel, als kandidaat gekomen en vertrokken naar Oostwold en Lagemeeden. D. J. van der Meer : GraÍzerken en Rouwborden. 1838 - 1863 Bernardus Doorenbosch, als kandidaat gekomen. S. Lautênbàch : Restauratie-rapport (1979 - '1875 - 1880 R. Brink, gekomen van Ravenstein en veÍtrokken naar OosterwieÍum. 1981). 1881 ' 1884 W. C. van Senden G.H.z., gekomen van Vries en vertrokken naar Blitterswijk. Voorlopige lijst der Nederlandse lvlonumenten, deel lX, 1884 - '1929 vacant. 1929 - 1937 l\r. L. Onnes, vertrokken naar BaÍlo. G.A.Wumkes : Stads- en Dorpskroniek. 1938 - 1941 C. G. Scheepstra, vertrokken naar Cornjum.

1941 - 1948 J. G. de Jong, veÍlÍokken naar DelÍt. Foto's : Frles Museum, Prenlenkabinet. Fíiesch Dagblad, Íotograal Andringa. ln 1948 vacant, waarna de combinatie met ontstaat. U. Zwaga. 1948 - 1953 l\revÍ. de Boer. '1954 - '1958 Nlej. T. A. A. Jonker Oicarus). 1959 - 1963 H. LoÍíers. '1964 - 1968 H. S. F. Kemp, vertrokken naar Assen. Samengesteld door: U. Zwaga te Goutum. 1969. 1974 J. F. M. van Malssem, met emeritaat. 1975-1978 G. L. Y. Stokman, met emeritaat. Juni 1982. 1979 - 1981 J. Burgen, gekomen van Schiermonnikoog, wegens ziekte met emeritaat.

1982 " MevÍ. J. Schout, gekomen als kandidaat. ln de periode 1969 - 1974 is er een gecombineerde gemeente onstaan met I dorpen, te weten: Boeí, Oongjum, Peins, Bied, Schalsum, Schingen, en Zweins. De predikant(e) woont in Ried.

20 21