O. G. Sosna, D. Fionik, Szczyty. Dzieje Wsi I Parafii
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Aneks I Ho³ody i Krzywa w lustracji starostwa bielskiego z 1628 roku W Archiwum G³ównym Akt Dawnych w Warszawie w dziale XVIII Metryki Koronnej, pod sygnaturê, 64, przechowywany jest fragment lustracji starostwa bielskiego z 1628 r. Jego odnalezienie nastrêcza pewnych trudnoœci, gdy¿ pod jedn¹ sygnatur¹ znajduje siê tu kilka ró¿nych dokumentów. A s¹ to lustracje: województwa rawskiego na Mazowszu, starostwa drohiczyñskiego z 1570 r., województwa podla- skiego z 1576 r. oraz województwa podlaskiego z 1664 r. Dopiero na koñcu dokumentu, w najmniej oczekiwanym momencie ujawnia siê fragment interesuj¹cej nas lustracji. W odró¿nieniu od pozosta³ych, nosi ona jednak inny charakter. Lustracje starostwa bielskiego, zawar- te w rêkopisach z 1576 i 1664 r. to ogólne, gospodarcze opisy miast, folwarków i wsi. Dokument z 1628 r. jest natomiast dok³adnym spi- sem w³aœcicieli gruntów w danych wsiach. Lustracja z 1628 r. zachowa³a siê, niestety jedynie w niewielkim fragmencie, w sygnaturze obejmuj¹cym strony 733-744. Opisane s¹ tu wsie, nale¿¹ce do folwarku U¿yki z nastêpuj¹cych wójtostw: Zu- bowskiego (Zubowo, Pilipki, Knorozy), Krzywiatyckiego (Krzywa, Pasynki, Rakowicze) oraz Ho³odowskiego (Ho³ody). Nie ma natomiast opisów dwóch innych wsi, nale¿¹cych do ostatniego z wójtostw: Ko- t³ów i Saków, poniewa¿ rêkopis na Ho³odach siê urywa. 331 [s. 743] Wojtostwo Ho³odowskie, wieœ Ho³ody, w³ók 60 Po³aæ spo³udnia 1. pusta Deniszowska bez budynku... 1 2. pusta... 0,5 Owton Kozienia iarzina... 0,25 Hryc iarzina... 0,25 3. Maxim Hadko... 1 4. Maxim iarzina... 0,25 Olexina wdowa... 0,5 Timosz Iwacowicz... 0,25 5. Stepan Fumeylik... 0,5 Ochrem... 0,25 Ten¿e iarzina... 0,25 6. Jarmoc Kozienia... 0,25 Waku³a... 0,25 Maxim... 0,25 Iarzina... 0,25 7. pusta... 0,25 Olifer iarzina... 0,25 Pusta... 0,25 Staœ Siodlarz... 0,25 8. Stefan Jadyka... 1 9. Pusta Dawidowska bez budynkow... 0,25 Martin Kozik... 0,5 Pusta... 0,25 10. Woytowskich w³ok... 2 12. pusta... 1 13. pusta... 1 14. Lewon Tarasenia... 0,25 Panas iarzina... 0,25 Stepan jadyka iarzina... 0,25 Pawluk iarzina... 0,25 15. Wasil wolny smug... 0,25 Juchim Karasenia... 0,25 332 Iwan baran... 0,25 Wasko Chruszcz... 0,25 [s. 744] 16. Olifer Samak... 0,25 Waku³a iarzina... 0,25 Horbacz... 0,5 17. Omelan Momicky... 0,25 Ten¿e iarzina... 0,25 Herman Sycz... 0,25 Konon Sycz... 0,25 18. Olisey s Parcewa... 0,25 Ochrim... 0,25 Serhey... 0,25 Choman s Parcewa... 0,25 19. Makar Semenow 0,25 Jakim Demiotow... 0,25 Chwedor... 0,5 20. Pawluk Hluc... 0,5 Nicefor s Parcewa... 0,5 21. Andrzey Rzeznik... 0,25 Wasko s Parcewa ozimina... 0,25 Lukian... 0,25 Ten¿e ozimina... 0,25 22. Chwedor Hapunowicz... 0,75 Petrasz ozimina... 0,25 23. Hric Worony... 0,25 Stefan Jadyka... 0,25 Olifir s Parcewa... 0,25 Po³uian... 0,25 24. W³ok pustych... 1 Po³aæ spu³noczy 25. Woyta w³ok... 3 28. Arnisz s Parcewa... 0,25 Ostasz Woytowicz... 0,75 29. Miko³ay Timoszow... 0,25 333 Timosz Woytowicz... 0,75 30. Andricz Kacow... 0,25 Jakim.. 0,75 31. Ten¿e... 0,5 Jadwiga... 0,25 Andrzey Rzeznik... 0,25 32. Hurin... 0,25 Jacko Horbacz... 0,5 Kondrat... 0,25 33. Kondrat Kozo³... 0,25 Swirid s Parcewa... 0,25 Chwedor Hieczenia... 0,25 Hric Weroby... 0,25 34. Miko³ay... 0,5 Wasko Korasz... 0,5 35. Anchim... 0,25 Pawluk Hlut... 0,25 Hayduk... 0,5 36. Hayduk... 0,5 pusta... 0,5 37. Maxim s Parcewa... 0,25 Jacko iarzina... 0,25 Martin po³ka zdun... 0,25 Stecko Litwin... 0,25 38. Ten¿e... 0,25 Mic Lysy... 0,25 Wasko Rekun... 0,5 39. Dawid Szewczyk... 0,5 Lukian Czaykowien... 0,25 Micha³ko... 0,25 40. Lewon... 1 41. Matfiey... 0,25 Olexa Pacenia... 0,25 Jakim Weroby... 0,25 Pusta... 0,25 42. pusta w³ok 1 43. Trochim 0,5 334 Mic s Parcewa 0,25 Timosz Koleszko... 0,25 44. Maxim Pacenia... 0,66 HricWeroby... 0,33 [s. 740] Wieœ Krzywa, w³ók 32 Po³aæ spu³noczy 1. pusta bez budynkow 0,16 Ihnatowicz 0,33 Sidko Olexicz 0,25 Demiancza 0,08 Anchim Woloska 0,08 2. Hayduk 0,5 Wawrzen 0,25 Jaroc 0,25 3. Jaronima 0,5 Sidko 0,5 4. Sidko 0,25 Suprun Dolinka 0,25 Kuzma 0,08 Matfiey 0,25 Pawluk Dudeyko 0,16 5. Andrzey Zasrapko 0,25 Szednitcza 0,25 Ten¿e Ostapko 0,16 Martin 0,16 6. Hayduk 0,5 Tichon 0,08 Hrynkowa wdowa 0,25 7. Semion Hrynienia 0,33 Martin 0,25 Onac 0,08 Chroc y Wasko 0,25 8. Olexa Makacik 0,25 335 Androcicha 0,25 Lukasz Monkowicz 0,25 Serhey 0,25 9. Moysey Bary³o 0,25 Simon 0,08 Harasim Kowal 0,08 Androcicha 0,25 Androcicha 0,25 10. Chwedor Kozo³ko 0,16 £ukian Bednarz 0,16 Andrzey Szedzolik 0,16 Stasz Sotanicz 0,25 Oxiuta 0,25 [s. 741] 11. Ten¿e Oxiuta 0,25 Kasyan y Dudeyko 0,25 Kondrat Sackwa(?) 0,25 Kuri³o y Beziuk 0,25 12. Meñ 0,16 Kowal 0,16 Jarosz 0,33 Hawri³o 0,16 Zinko ¯uk 0,16 13. Martin ¯uk 0,25 Olexy 0,25 Pilip 0,25 Onac Tur 0,08 Andrzey 0,16 14. Anchim Owerkowicz i Chwiedor 0,25 Sawko y Hawri³o 0,16 Pilip Zagonow 0,33 Ustian Chwedor 0,25 Iwan Hryszkowicz 0,25 15. Ustian 0,16 Bezuk 0,16 (...) Zayko 0,33 Hric Hley Lawnik 0,33 336 16. Wasil (...) 0,16 Woyt 0,16 Anchim Sklarz 0,16 Manowina 0,33 Iwan Motczon 0,16 17. Bezuk 0,5 Iwan Surelik 0,08 Iwan Hreszkowienia 0,08 Wasko y Chros 0,08 Sak 0,25 18. Andrzey 0,25 pusta 0,5 Ostapko Jarzina 0,08 Trochim Micko 0,08 19. Hayduk Bezuk 0,25 Woyt 0,75 20. Ten¿e (wójt) 0,25 Po³aæ spo³udnia 21. Androc Hayduk 1 22. Martisz 0,25 Anchim 0,25 Niewosa (?) 0,5 23. Iwan Szepelik 0,25 Pawluk 0,25 Hawi³o 0,25 Radko 0,08 24. Kowal 0,25 Wasko Bobka 0,25 Timosz 0,25 Anchim 0,25 25. Androcicha 0,5 Woyt 0,5 26. Woyt 1 27. Woyt 0,16 Martin Zagonow 0,33 337 Nikon 0,25 Semion 0,08 Androc 0,08 Martin 0,25 28. Andrzey Jerem 0,33 Piestasz (?) Hayduk 0,16 Matfiey 0,25 Andrzey 0,25 29. Martin 0,25 Jaronima 0,25 Androc Hrebenka 0,08 Kaliszuka 0,25 Pietrasz 0,08 30. Lukina Choæko 0,33 Ostasz (?) 0,16 Kuzma 0,16 Anchim 0,16 Nazarcza 0,16 31. Jaronima 1 Olisiey 0,33 32. Sidkowa zagonow 3 Loszak 0,25 Onac zagonow 3 Omelan 0,2 Źród³o: Archiwum G³ówne Akt Dawnych, MK dz. XVIII, sygn. 64. 338 Aneks II Akta wyœwiêcenia cerkwi i erygowania parafii w Szczytach, 1785 1. Ojciec Antoni Przybyszewski wyœwiêca cerkiew w Szczytach, 31 paŸdziernik 1785 r. Antoni Przybyszewski Archidyakon Katedralny Namiestnik w Rz¹dach Duchownych i Officia³ Brzeski i przez Podlasie Generalny Proboszcz Szereszewski Wszem w obec i ka¿demu z osobna komu o tym wiedzieæ nale¿y, lub bêdzie nale¿a³o, a mianowicie Przewielebnym XX Dziekanom, Wielebnym XX Parochom Wikaryuszom Prze³o¿onym i innym kap³a- nom Swieckiego i Zakonnego duchowieñstwa czyniemy wiadomo i¿ gdy Wielmozny ... Pan Jan Wegierski Szambelan JK Msci Maiêtnoœci Dziêcio³owa i Szczytow Dziedzic i Aktualny Possesor Duchem Na- bo¿eñstwa wzruszony, niema³ym kosztem Cerkiew na mieyscu nie- gdyœ Pogrzebow cia³ zmar³ych wiernych Chrystusowych, przy Dzie- dziczney wsi swoiey Szczytach zwaney postawi³ i t¹¿ Cerkiew na od- dzieln¹ Parochialn¹ przy nadaniu do niey nale¿ytey dla sustentacyi Parocha Exdotacyi, ufundowaæ zamyœli³, za straszne ofiary sprawowaæ, Sakramenta S.S. administrowaæ, i inne obrzêdy cerkiewne sprawowaæ pozwolili. My do takowych ¿¹dañ iako sprawiedliwych nak³onieni, a bardziey zawdziêczaj¹c wielk¹ ten Chwale Pana Boga Hoynoœæ, i przychylnoœæ Wielmo¿nego Fundatora, Sami osob¹ nasz¹ na miey- sce ziechaliœmy, a znalazszy Cerkiew przy wsi Szczyty zwaney, dosyc piêknie i przystoynie postawion¹, w o³tarzu, srebra, dzwony i inne 339 potrzeby wnêtrzne i zewnêtrzne hoynie od Fundatora opatrzon¹, do Benedytecyi Oney przyst¹piæ umyœliliœmy. Tako¿ zebrawszy Poczet Duchowieñstwa do takowego Aktu potrzebny, na dniu dwudziestym osmym mca pazdziernika roku teraz id¹cego, zacz¹wszy w naszey oso- bie Ceremonie swiêcenia Cerkwi, i te¿ pod³ug obrzêdku Cerkwi S. Wschodniey ci¹gem dokonywui¹c, po³o¿ywszy na o³tarzach w niey podniesionych konsekrowane Antyminsy, nayprzed Wielebnemu Xiê- dzu Miko³ajowi Michniakiewiczowi Klenickiemu Parochowi Mszy S. odprawienie, i Nayswiêtszey Eucharystyi Sakrament za³o¿enie zleci- liœmy. Sami zaœ w tym¿e ci¹gu smêtarz na pochowanie cia³ zmar³ych wiernych Chrystusowych poswiêciwszy odprawieniem Mszy Swiêtey spiewaney i dalszych Ceremonii dokoñczeniem w asystencyi licznie zgromadzonego duchowieñstwa ten¿e Akt solennie dokoñczyliœmy, i wszystkiem kap³anom, by iednak ci¿ prawnym sposobem od o³tarza utrzymani nie byli, w tey¿e Cerkwi obrz¹dku tak £aciñskiego iako y Greckiego Katolickiego, na po³o¿onych Antyminsach konsekrowanych Mszy Swiêtych celebrowanie, sakramentow administrowanie i inszych obrzêdow cerkiewnych sprawowanie w³adz¹ nasz¹ namiesnicz¹ pa- stersk¹ pozwoliliœmy. Dan w Dziêcio³owie dnia 31 paŸdziernika 1785 roku. Antoni Przybyszewicz, Archidiakon i officia³ 2. Akt erygowania parafii w Szczytach, grudzieñ 1785 r. Actum in Curia Regia Branscensi Feria Terta in Ciggilia Festi Sancti ... Apostoli suticet Die Vigesima Mnesis Decembris Anno Do- mini Millesiomo Septingentesiomo Ostuagesiomo 2vinto (...) Przed Wielmo¿ny w Bogu Nayprzewielebnieyszym Imc Xiê- dzem Antonim Przybyszewiczem Archidyakonem Katedralnym, Na- miestnikiem w Rz¹dach Duchownych, Officya³em Brzeskim, u w Podlasiu Generalnym, Proboszczem Szereszewskim.