24 December 2008 Z To:© Ruud Kattenberg Fo

MA GAZINE VOOR ilt ZEILERS nummer 33 - 24 december 2008 Z to:© Ruud Kattenberg fo

Geniet van drie Zilte zeilverhalen: De Stilte van Liefde, 545454, Kerst 2015 - Zweet en zout: impressie Slag in de Rondte - zyGrib: weer op bestelling - Virtuele VOR is geen spelletje! - Boterletter, koud als vanouds 33/2008 Z ilt reflectie... we die jongens van Want anders, nou, dan wisten we het hypo-wel... Dan stuurden de pensioenopbouw. verantwoorde een carrière, en theekaflossing veelbelovende die in investeren moeten we dat is Het willen? niet nu dat zou wie Tja, vaarplannen onze metlaagwater inhetzand.' schrijven 'We tekst: de wel is confronterend meest het Maar strekking. prettige gelijke van woordspeling sche nauti- een met iets of wind' lopende veel met jaar 'een In vrolijke letters wensen ze ons een 'voortvarend 2009', het ankerligt. blauwewatervoor waarin boot hun in duik een nemen dragers hun En 'kerstpullen'. doos de in weer onmiddellijk toch ze verdwijnen foto de van nemen het na Direct uit. dat maakt wat maar die ze dragen. Je ziet dat die dingen veel te warm zitten, mutsen rode de van rekening voor komt kerstsfeer De is.tebekennen kerstboom waarinof sneeuw geen stranden witte van decor een in voorkeur bij en hand zelden in zwembroek, vaak met champagneglazen in de Niet op. zelf er ze staan Meestal onderweg. zeilers van probleem. Waar we moeite mee hebben zijn die kaarten rond onze computerschermen. Zij zijn ook geen deel van ons plaats een we geven lezers enthousiaste of ven watersportbedrij-leveranciers, van Die redactietafel. de Elke dag vallen er stapels kerst- en nieuwjaarskaarten op Voornemens Zilt al volgend jaar ook zo'n kaart... Eigenlijk is er maar een probleem met zulke keurige rationele overwegingen. Zonder ook maar iets aan geldigheid te verliezen zijn ze ook alle toekomstige decembers weer opnieuw te gebruiken.

Of zal 2009 het omslagpunt betekenen? Immers, die zekerheden waar we zo aan hechten sleten de afgelopen maanden sneller dan knieën op een voordek. En die carrièreplanning, spaartegoeden en pensioen-indexe- ring bleken plotseling ook flink te kunnen schavielen. Misschien moet je al die verantwoorde voornemens voor het komende jaar dus nog eens onder de loep nemen. Om je te helpen hebben we de aanleiding tot deze overpeinzing op pagina 86 en 87 gezet. Misschien sta je er volgend jaar wel tussen. Maar ook als dat niet het geval is wensen we je een fantastisch 2009.

En wijzelf, vraag je? Nee, wij kunnen nog even niet weg. Ook in 2009 moet toch iemand al jullie prachtige verhalen en foto's publiceren... ilt

33/2008Z

3 Er zijn nogal wat bijzondere foto’s voorbijgekomen in het afgelopen jaar. Als we de ‘Zilt foto van het jaar’ hadden moeten kiezen, was dat dan ook niet eenvoudig geweest. Maar dat deze foto het tot ver in de finale had geschopt, staat wel vast. Saskia van der Sluis legde het speuren naar een boei op het Wad vast. Verderop in dit nummer zie je nog meer van haar o:© Saskia van der o:©Sluis Saskia prachtige Slag in de Rondte impressie. fot

4 BUREAUBLAD

5 33/2008 Z ilt in deze Zilt... 28 18 56 46 40 22 8 4 2 Honderdduizend boten in de virtuele Volvo OceanRace.virtuele inde Volvo boten Honderdduizend is‘Het geen spelletje...’ vanSietze Ybema. 545454 beeld. en Hetverhaal inwoord wereld. de om solorace de van helft eerst de in veel gebeurde Er Vendée Globe afvalrace wordt SaskiaSlagRondteSluisde invande zeilde Op de tast over het Wad etappeOceanRace De3e Volvo vande Matchrace naar Singapore impressieEen Boterletterwedstrijd.vande Koud, nat schaakbord vanStaal.Cees door sfeer De stilte van liefde vierweken. komende de Jezilteschermvoor Bureaublad Zilt-bemanning.overpeinzingvande Een Reflectie - Henk JukkemaHenk vertelt- hetwonderbaarlijke verhaal 6 - Een prachtigEen - zeeverhaalinkerst- 60 Weer op bestelling zyGrib, een nieuwe manier om gribfiles te bekijken.

66 Zilte zintuigen - Winter in Holland

68 In de wind - Het laatste zeilnieuws van overal.

74 Aangewaaid - Jullie eigen pagina’s.

76 Zilte Spullen - Nieuws van de handel.

80 Kerst 2015 - Een kerstverhaal zonder kerstsfeer van Michiel Scholtes.

86 Kerstgroeten - De Zilt-familie is groot en wijd ver- spreid. Dus stuur je met kerst een kaartje...

88 Zilte Wereld - De ankerplaats voor dromers, thuisblijvers en zeilers onderweg. Plus: de Zilte Wereldkaart: nu online!

92 Weer en wind - Zilts zeilersweerbericht.

94 Bemanning - Zij maken Zilt. ilt

33/2008Z

7 Cees van Staal De stilte van liefde o:© Photostream fot

8 Er is geen wind, er strijkt zelfs geen zuchtje lucht over het water dat geen water is, maar de oersoep van het heelal. Het enige geluid komt van een rammelend blok dat bewogen wordt door een verre deining die nauwelijks zichtbaar is, van een heen en weer ploppend grootzeil en van een door de absolute vochtigheid uitgezette plank, die kraakt onder een kooi. Op het aanrecht en achter de wegeringen groeit de schimmel. Het licht komt van alle kanten, wordt tastbaar, je hoort de fotonen in je schedel tikken. De horizon is weggenomen door een verre damp. Je bent door een wormgat in de ruimtetijd op een waanzinnige planeet geworpen, ergens achter de Grote Magelhaense Wolk waar sterren worden geboren. Je schreeuwt een vloek over het water en hoopt op een antwoord, al is het maar een echo, maar je schreeuw draagt niet verder dan het voordek, botst dof tegen de hete luchtzuil.

Het is de vijfde dag van drijven, drijven. Driehonderdvijftig mijl achter me liggen de Canaries denk ik, schat ik, oneindig ver voor me de Kaapverdische. Volgens mijn wind- en stroomkaarten staat er een zuidwaartse stroom van ongeveer een knoop. Mijn laatste sterbestek zei me dat die knoop stroom wel zo’n beetje klopt, maar een goede controle heb ik niet, want door de hardnek- kige hittenevel heb ik slechts af en toe in de avondschemering een schamele horizon. Op de middag als ik de door mijn meridiaan gaande zon wil schieten is er altijd weer die horizon stelende nevelkooi om me heen. Achter me hangt de loglijn steil naar beneden. Gegist bestek? Er is geen gis, laat staan een bestek. Wat kan me dat bestek trouwens schelen, wind moet ik hebben, dan komt alles in orde.

Ik hoor plassen naast me aan bakboord en schrik. Het is precies het soort zee waaruit een kraak, een reuzenpijlstaartinktvis van een diepte van drie-, vier- honderd meter naar boven zou kunnen komen, want daar leven die zeemon- sters. Het was immers in deze omgeving, in zo’n zelfde windstilte meen ik me te herinneren, dat de schoener Pearl door zo’n gigantisch monster, tweemaal zo lang als het schip, werd aangevallen en omvergetrokkken. Was het niet tijdens een windstilte dat drie Canadese vissers bij Nova Scotia met bijlen en

9 messen voor hun leven vochten met een reuzenpijlstaart? Thor Heyerdahl heeft tijdens zijn vlottocht over de Pacific in een nacht ook zo’n ding in de buurt gezien. Chichester vermoedde zelfs dat een aantal verdwijningen van jachten aan die gruwelijke beesten te danken is.

Het komt door de drukkende hitte, door de geestelijke uitputting van het dagenlang drijven denk ik, dat ik voortdurend aan zo’n twintig meter lange bruine reus met tien tentakels moet denken. Het plassen komt echter niet van een kraak maar van een andere reus, een grote zeeschildpad. Als ik een polaroid zonnebril opzet, zie ik door het miljoenen zonnen weerkaatsende zeeoppervlak tientallen van die beesten zwemmen. Ze bewegen zich allemaal van zuidwest naar noordoost, naar een ver strand aan de Afrikaanse kust. Om eieren te leggen? Ik overweeg er een te spietsen met de pikhaak, maar laat het idee varen. Wat moet ik ermee, ze zijn te groot voor mijn grootste pan. Ik heb trouwens ook geen voedseltekort, het is over het drinkwater dat ik me zorgen maak. Ik heb nog maar tweehonderd liter aan boord omdat ik heb nagelaten bij te vullen op Palma, het noordelijkste van de drie groene eilanden, La Palma, La Gomera, Hierro. Tweehonderd liter was meer dan genoeg voor op z’n hoogst tien dagen zeilen had ik gedacht. Waarom dan al dat gedonder van bijvullen met een lange, veel te dikke slang waarvoor je tegen de kaai moet gaan liggen en de havenmeester een paar honderd peso’s moet geven? Twee- honderd liter is zelfs meer dan genoeg voor twintig dagen of dertig dagen als ik rantsoeneer. Waarom maak ik me dan zorgen? Omdat ik bevangen ben door de angst hier altijd rond te moeten drijven. Om me heen hangt de dreiging van een eeuwige windstilte, een absolute klimaatverandering voor komende tijden.

Mijn boot drijft de nacht in, die hier, vlak bij de evenaar, even na zes uur boordtijd over je heen valt als een zwarte deken. Weer geen horizon, geen sterren ook. Ik haal de jeneverfles van beneden en ga met een glaasje in mijn hand, af en toe nippend, op de eerste ster zitten wachten, die even snel zal komen als de nevel wegtrekt. De grote ster Sirius komt bovendrijven. Na het eten zit ik door mijn kijker naar onze eigen melkweg te kijken. Ik verbeeld me

10 dat ik het zwarte gat kan zien in het midden, in een sterrenhoop. Ik voel de röntgenstralen van zijn waarnemingshorizon, waarachter alles verdwijnt wat ooit zichtbaar was. Het absolute wegzijn in een zwart gat, waar onze god geen macht meer heeft... Ik verbeeld me te veel.

Ik besluit mezelf voor het slapengaan af te koelen met een puts water. Als ik de rubber emmer in het donkere water laat zakken ril ik van angst. Overal om me heen vermoed ik monsters. Dezelfde angst overvalt me als ik ’s nachts opsta om overboord te plassen. Het klateren van mijn urine in het stille water voel ik als een uitdaging aan alle monsters die onder mijn schip leven. Ik slaap weer in tot het licht wordt. Uitkijken en uitluisteren is hier zinloos, wie vaart hier nou? Hier drijft men. Als het licht wordt, ligt mijn boot nog steeds stil op het zwarte water dat nog geen kleur heeft gekregen van de rode zon die half boven de nevels hangt. Ik ga eieren bakken om de verveling te verdrijven, niet omdat ik honger heb. Ik heb geen honger meer. Net als een gevangene in een cel eet ik omdat ik niets anders te doen heb. Zal ik de motor starten om op vijftienhonderd toeren mijn driehonderd liter diesel op te stoken? Met dat toerental gebruik ik misschien twee tot twee en een halve liter per uur. Dat is vijf dagen varen wellicht. Als ik op die gladde zee met dat toerental vier tot vijf knopen kan maken, leg ik bijna zeshonderd mijlen af. Ik moet nog maar eens goed rekenen.

Ik draai het sleuteltje om en activeer de vier voorgloeiers boven in de cilinders. Na zes seconden draai ik de sleutel door en hoor het bekende geluid van een aanslaande diesel. Ik geef even hoge toeren om de oliedruk omhoog te brengen en de twee generatoren, een voor de startbatterij en een voor de drie lichtbatterijen, op spanning te zetten, dan terug naar duizend toeren. Ik zet hem in zijn werk en hoor meteen een scherpe tik op de relingbuis van het hek. Ik besef vloekend dat ik de loglijn niet heb ingehaald voor het starten. De schroef heeft de lijn gepakt en hem uit de haak getrokken. Ik zet de motor in neutraal, loop naar het hek en kijk in de schaduw van het schip in het water waar ik niet doorheen kan kijken.

11 Mijn schip heeft net voldoende vaart gekregen om de spiegel dwars op de zon te draaien, waardoor ik duidelijk de lijn met de propeller er nog aan, gedeeltelijk om de schroefas en om een blad gedraaid zie zitten. Dat lijntje betekent niet zoveel, maar het propellertje kan de schroef uit balans brengen. Als het blijft zitten en gaat meedraaien zouden na enige tijd de as en het eindlager zo eenzijdig belast kunnen worden dat er problemen ontstaan. Dat risico kan ik niet nemen, ik moet het water in. O Jezus, het water in. Behalve de schildpadden heb ik al die dagen geen vis gezien, laat staan een haai of een andere potentiële opeter van mijn lijf. Maar je zult het altijd zien, als ik erin ga komt er een. Hou toch op met die onzinnige angst, zeg ik tegen mezelf. Ik haal mijn bril, snorkel en voetvinnen, doe ze langzaam, te langzaam aan, bind mezelf met een lange lijn aan een kikker op het achterdek en klim langs de aangelaste treden naar beneden, het water in. Ik heb een spijkerbroek aangetrokken om mijn benen en kruis te beschermen tegen aangegroeide schelpdiertjes, mijn zeemansmes hangt aan de riem. Ik ga op het water liggen, haal diep adem door de snorkel en duik naar de schroef, waar ik met een paar sneden de logpropeller los krijg en de lijn van het schroefblad af. Zal ik, nu ik hier toch ben, voor alle zekerheid maar de staalhard vastgetrokken lijn om de anode op de as wegzagen met de kartelrand op het mes? Verbeeld ik het me, zie ik een schaduw langskomen, aan stuurboord achter het schip verdwijnen? Ik schiet naar boven, klim met adrenaline in mijn bloed de trap op. Ik sta op het dek mezelf te verwensen om mijn lafheid als ik een rugvin zie aan stuurboord. Godallemachtig, toch een haai. Niets is erger dan je angst beves- tigd te zien.

Ik start de motor weer, die ik voor het duiken voor alle zekerheid had uitgezet en begin te varen. De rugvin is verdwenen, maar even later zie ik dertig, veertig meter voor de boeg de spiegelgladde zee plotseling opstuwen in een kleine brekende golf, nog een keer en nog eens. Ik schrik, stop het schip en storm naar beneden naar de kaart, waarop ik naar een rif zoek. Er is geen rif, niet hier en honderden mijlen om me heen ook niet. Zou het de top van een door een vulkaanuitbarsting op de zeebodem ontstane berg zijn? Ik heb zoiets weleens gelezen. Ik sla mezelf woedend tegen mijn wang, zeg hardop:

12 foto:© Photostream 13 ‘Klootzak, er is geen zeegang dus kan er ook geen golf breken op welke rots of welk koraalrif dan ook.’ Dan zie ik die brekende golf weer, nu aan stuurboord en daarachter de rugvin van een haai, dezelfde haai en ik begrijp het. Ik pak de kijker en zie scholen van honderdduizenden kleine visjes, die met z’n allen, voor de haai uit, steeds zoveel snelheid maken dat ze een brekend golfje veroorzaken. Daarom had de haai geen aandacht voor mij of voor mijn schip, hij was op weg naar een massa gemakkelijker voedsel. Ik ben een overspannen angsthaas geworden.

Ik loop naar beneden om een reserveloglijn te pakken en aan te slaan. Omdat ik het stuur loslaat begint de boot op de rechtsdraaiende schroef een rondje te draaien. Ik zie me met een probleem geconfronteerd dat ik van tevoren had kunnen bedenken. Hoe dom kan ik zijn. Door de afwezigheid van wind kan het Aries-zelfstuur niet werken, terwijl ik nauwelijks een aantal dagen aan het roer kan blijven zitten zonder grote vermoeidheidspro- blemen te krijgen. Zou het mogelijk zijn het roer zodanig te trimmen en op de trim vast te zetten dat het schip op de juiste koers rechtuit blijft varen? Ik werk deze gedachte uit en kom tot de conclusie dat het theoretisch mogelijk is, mits er geen enkele verstoring door zee of wind plaatsvindt. De conse- quentie daarvan is dat ik voortdurend moet controleren wat er gebeurt, waardoor slapen onmogelijk wordt. Ik besluit te proberen te trimmen om als dat lukt het schip tijdens mijn slapen stil te leggen. Helaas, steeds als ik het roer heb getrimd en het stuurwiel heb vastgezet, loopt het schip na een te korte tijd toch weer uit zijn koers.

Ik stuur een tijdje, nadenkend over een oplossing. Onwillekeurig kijk ik naar boven en zie dat de pijl van de windaanwijzer op de top van de grote mast de neiging heeft steeds naar voren te wijzen. Ik maak een snelle berekening: als ik de motor op vijfentwintighonderd toeren zet maak ik ongeveer zeven knopen. Dat moet ook een luchtsnelheid van zeven knopen opleveren, dus dertien kilometer of iets meer dan drie en een halve meter per seconde.

14 Zou Aries daarop werken? Ik laat het grootzeil zakken om luchtverstoring te voorkomen, zet de windvaan van Aries in het zuivere midden, duw de gashendel omhoog om, als het schip voldoende vaart heeft, Aries vast te trekken. Verdomd hij doet het. Weliswaar wordt de beweging van het stuurblad verstoord door het schroefwater en zijn de correcties langzaam, waardoor het schip wat zigzagt, maar hij houdt hem min of meer op koers. Eventjes, want het schip moet wel uit de koers lopen, mijn vaartwind komt immers altijd uit de richting waarin het schip vaart. Ik kijk het een tijdje aan, waarin ik een paar keer moet corrigeren en besluit ten slotte een mok soep te gaan maken, laat hem dan maar een rondje draaien, ik moet wat eten voor het moreel.

Als ik bovenkom met de kop hete soep in mijn hand, kijk ik naar de windvaan van de Aries en daarachter naar de zee. Zie ik het goed? Ja, ja, daar is een rimpeling in het water, er komt het kleinst mogelijke windje aan uit de richting vanwaar het hoort te komen, uit het noordoosten. Zo’n windje moet een wind worden. En het wordt een wind, na vijf dagen drijven komt er wind, eindelijk de passaat. Ik voel me als een woestijnreiziger die na dagen dorst een oase vindt. Ik heb de neiging om op mijn knieën te vallen en alle goden van Jehova tot Siwa te danken.

Een kleine week later vaar ik São Vicente aan, in de Ilhas do Cabo Verde. Als ik de lange, stenen kade nader, staat er een prachtige, jonge vrouw met de kleur van een tropische houtsoort, die mijn landvastje aanpakt. Nadat ze een keurige mastworp om een bolder heeft gelegd, kijkt ze me glimlachend aan, vraagt: ‘O senhor quere aqua,’ of meneer water wil, dat ze waarschijnlijk verkoopt. Ik antwoord in mijn houtje-touwtje Portugees: ‘No obrigada, quero vinho con a senhora,’ ik wil wijn met u. Ze lacht klaterend als het water dat ze verkoopt en kijkt me aan met een belofte in haar ogen. Ik zeg: ‘Senhora, por favor vene aqui as seis horas’, wees hier om zes uur alsjeblieft, in vreselijk krom Portugees en voeg eraan toe: ‘To show me the best restaurant in town. You are my guest.’ Tot mijn verbazing antwoordt ze in even krom Engels als mijn Portugees dat ze er zal zijn.

15 foto:© Photostream 16 Ik geloof niet in haar belofte, maar ze is er om zes uur. Ik had me al gewassen, mijn beste witte spijkerbroek aangetrokken en een nog beter wit hemd. Als ik op de kaai klim via het in het beton gemetselde laddertje, pakt ze mijn hand, die ze niet meer loslaat voordat we bij het restaurant zijn. Ze vertelt me onderweg dat ze Maria Magdalena heet en ik vraag me af of ik nu moet zeggen dat mijn naam Christus is, maar laat het bij mijn echte, die in haar oren bijna even heilig moet klinken. We drinken een mooie Dão Reserva, we eten de lekkerste baccalao die ik ooit heb gegeten, ik kijk in de diepst zwarte ogen waarin ik ooit heb gekeken, pak haar hand en vraag haar of ze bij me aan boord blijft slapen. Ze knikt. Ik vraag haar waarom de liefde hier zo gemakkelijk ontstaat en ze antwoordt: ‘Omdat het leven hier zo kort is.’ Ik vraag haar: ‘Waarom ik?’ Ze zegt: ‘Omdat jij de eerste blanke man zal zijn in een bed waarin ik slaap.’ Ik vraag waarom ik de eerste blanke man zal zijn op een eiland vol blanke Portugezen. Ze antwoordt: ‘Omdat jij niet Portugees bent, jij bent een man die me nodig heeft.’ Dan sta ik op, loop om de tafel heen, mijn ziel vol wijn en liefde, kus haar voorzichtig op de mond, waarna ik terugkeer naar mijn plaats tegenover haar en zeg: ‘Ik kom uit de grote windstilte.’ Ze vraagt me dat nog eens te zeggen en ik herhaal het langzaam, leg haar uit dat dat het gebied van de grote stilte is. Ze begrijpt, ze sluit even haar schitterende ogen, kijkt me weer aan met een blik waarin ik verdrink en zegt: ‘Me give the silence of love.’

Dit verhaal De Stilte van de Liefde is afkomstig uit de nieuwe verhalenbundel van Cees van Staal. Deze publicatie in Zilt is een verkorte versie. Cees van Staal kan bogen op meer dan een halve eeuw zeilervaring en weet op meestelijke wijze zeeverhalen te vertellen. Zijn nieuwe boek bevat 16 verhalen en is uitgegeven door uitgeverij De Alk/Heijnen Watersport. ISBN: 9789059610705 Prijs: 16,90 euro.

17 Koud, nat schaakbord 44e Boterletter op de Kralingse Plas Het was koud en nat, eind november. Het weerhield een slordige 215 zeilers er niet van om mee te doen aan de 44e (!) Boterletter, de seizoensafsluiter voor open boten. Bij de RZV op de Kralingse Plas in Rotterdam, een even uniek als klassiek zeilwater. Werden de afgelopen twee afleveringen geteis- terd door te veel wind, nu was het licht weer. De zeilers zeilden er goed-gemutst rond. Letterlijk en figuurlijk.

“De Boterletter is voortgekomen uit najaarstrainingen van de FD-klasse,” vertelt RZV-wedstrijdleider Theo Smits. “Na een paar jaar is het evenement groter opgezet, voor meer klassen. Alle deelnemers kregen na afloop een boterletter mee en dat is nog steeds zo; vandaar de naam. Het is een geliefd evenement. Er is een opmerkelijke verschuiving merkbaar: o:© Laurens Morel/Morelstudio

fot steeds meer jongere zeilers doen er aan mee. De Boterletter is traditie en

18 FOTO’S LAURENS MOREL, TEKST LAURENS VAN ZIJP

hoort er gewoon bij. De zeilers vinden er gezelligheid, maar kunnen natuurlijk in de eerste plaats lekker wedstrijdzeilen.” De Kralingse Plas is apart zeilwater. Het is een veenplas die eind 19e eeuw is gegraven en één bij één kilometer groot is. Een nat schaakbord, waar je verduveld goed leert zeilen. Het water ligt in de stad en is omgegeven door bomen en hoogbouw. “De onvoorspelbaarheid van de wind is een

19 kenmerk van de Kralingse Plas,” aldus Smits, “ze zeggen wel eens 'als er ergens een raam opengaat, draait hier de wind met 30 graden.' Het is lastig water om te varen. Als je hier kunt zeilen, kun je overal goed zeilen.” Hij vervolgt: “Een hoop olympische zeilers hebben hier leren zeilen. Daan Kagchelland en - recenter – Herbert Dercksen, Margriet Matthijsse Serge Kats. Dat vind ik een interessant fenomeen.”

Net als tijdens de 6 Uren van de Nieuwe Meer (zie Zilt 32) is oud-olympiër Serge Kats ook op deze Rotterdam- se najaarsklassieker van de partij. “Het is een plas met gekke vlagen,” zegt de Lasercrack over zijn thuiswater, “door de vierkante vorm kun je met alle windrichtingen normaal varen. Ik vind dat je moet kunnen plassenzeilen, wil je een allround topzeiler worden. Als je naar het internationale veld kijkt, dan laten jongens als Robert Scheidt en Ben Ainslie, tegen wie in heb geracet, laten het niet afweten op plassen. Er is een tendens dat olympische zeilers alleen open water opzoeken, maar ik vind dat je plassenwedstrijden ook in je bagage moet hebben.” En net als in de 6 Uren pakt Kats ook in de Boterletter een overwinning. “Dat moet je in perspectief zien, hoor,” relativeert hij, “niet alle toppers waren er. Maar ja, ik vaar niet zo veel wedstrijden meer, dus als ik start, wil ik winnen. Dat zit in je...“ Goedgemutst Zaterdag was de wind flauw, zondag stond er een NO 3. Die bracht de windchillfactor stevig omlaag. Kou is een vast ingrediënt van de Boterletter. De zeilers zijn er op gekleed en gaan goedgemutst de strijd aan.

o’s:© Laurens Morel/Morelstudio Laurens Morel legde het laatste modebeeld vast. fot

20 21 foto:© Guy Salter/Ericcson Racing/Volvo Ocean 22 TEKST RUUD KATTENBERG Matchrace naar Singapore

Als het startschot valt voor de etappe van Cochin in India naar Singapore weten de acht navigators al dat er weinig eer voor hen valt te behalen. Daarvoor zal het weer tijdens de derde etappe van de Volvo Ocean Race zich te nauwkeurig houden aan zijn door de noordoostpassaat gedicteerde patroon. Omdat een straffe tegenwind de kortste route bewaakt, is het vooral VMG die de tactiek bepaalt.

23 foto:© Sander Pluijm/Team Delta Lloyd/Volvo 24 Na het passeren van Sri Lanka kiest het overgrote deel van de vloot voor een lange slag naar het noorden. De boten zeilen vrijwel altijd binnen zicht van elkaar. Alleen Bouwe Bekking's Telefonica Blue verwacht voordeel van een zuidelijker koers. Dichter bij de loxodroom levert dat dagenlang een eerste plaats in het voorlopige klassement op. Maar als de hele vloot in de buurt van de scoringspoort weer samenkomt, levert de blauwe Telefonica zijn virtuele voordeel in voor een plaats in de kopgroep. Toch lukt het de Spaanse ploeg om de maximale bonuspunten te incasseren.

video

25 Team Delta Lloyd is hekkensluiter, maar heeft een goed excuus. Een van de twee hydraulische cilinders die de kantelkiel bedient, is losgebroken van zijn bevestiging en reparatie op zee is uitgesloten. Hoewel de overgebleven cilinder in theorie voldoende is, neemt het team geen enkel risico. Door behoudend te varen met de kiel in zijn middenstand, kan een tijdrovende pitsstop achterwege blijven. De verrassende klassering waar de Iers/Nederlandse bemanning zo op hoopte, moet video plaats maken voor veilig aankomen. Na de scoringsgate komt de race in de Straat van Malakka in een nieuwe fase. Naarmate de boten dichter bij de finish komen wordt de wind lichter en onvoorspelbaarder. De hoge wal van Maleisië blokkeert de passaat en verandert de wedstrijd in weinig anders dan een loterij. Met nog slechts tweehonderd mijl te gaan ligt de hele vloot geparkeerd op slechts enkele mijlen van de Maleisische kust. Tussen twee zes-uurlijkse positierapporten wordt precies een mijl in de richting van de eindstreep afgelegd. Als de wind weer enigszins terugkomt liggen de beide Ericcson´s, Puma en Telefonica Blue boord aan boord. Het is Telefonica Blue dat het ge- vecht om elke mijl in zijn voordeel be- slist. Op de finish hebben Bouwe Bekking en zijn mannen achttien minuten voorsprong op de drie achtervolgers die o: © Dave Kneale/Volvo Ocean Race Ocean Kneale/Volvo Dave o: © fot binnen tweeënhal- ve minuut van elkaar over de streep komen. Met de overwinning noteert het Spaanse team niet alleen zijn eerste etappewinst maar houdt het ook uitdrukkelijk aansluiting met Torben Grael’s Ericcson 4 in het algemeen klassement.

26 Kijk en luister naar Wim’s verhaal

‘En daarom kies ik voor zeilen van North Sails...’

“Het in topconditie houden van je boot is de lol van iedere zeiler. Je kiest voor het beste maar ook voor het snelste. Ik denk dat North wat dat betreft de meeste know-how heeft...”

Almere, Nederland +31 (0)36 546 0190 [email protected]

Deurne, België Better by Design +32 (0)3 325 67 20 [email protected] www.northsails.com

27 foto:© Saskia van der Sluis 28 FOTO’S en TEKST SASKIA VAN DER SLUIS Op de tast over het Wad

Ontzag verdienen ze, de schippers die durven meedoen aan de Slag in de Rondte. Deze wedstrijd voor platbodems heeft na de zware editie van 2006 een aparte status binnen de bruine vloot. Toen sleepte de KNRM de ene na de andere van zijn ankers geslagen deelnemer terug naar de veilige haven. Nu verschijnen alleen de meest ervaren charterschippers aan de start voor de prestigestrijd op de Waddenzee. Ze kennen hun boot door en door en zien er niet tegenop ruim vijf dagen af te zien van het gebruik van gps, marifoon, dieptemeter en hulpmotor. Als in november het Wad er verlaten bij ligt, gooien de schepen los van de hogerwal in Harlingen. In vijf etmalen verdienen de deelnemers punten door zoveel mogelijk havens aan te doen en daar een vlag te plan- ten. Dat kan in Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog en Noordpolderzijl. De verste havens leveren de meeste punten op. Zodra de vlag wappert zeilt de boot direct weer verder. Motorgebruik is niet alleen op het Wad verboden. Ook in de havens wordt gemanoeu- vreerd onder zeil. Rustpauzes zijn er alleen als de boot ergens vastloopt en de bemanning moet wachten op een volgend tij om verder te varen. De Slag van 2008 telt zeven deelnemers. De vijfdaagse zeilmarathon ken- merkt zicht dit jaar door grauwe mist, weinig wind en weinig water. Ik vaar deze editie als bemanning op de tjalk Hollandia van schipper Evelien Prins. Vijf dagen lang is mijn wereld alleen het schip en de bemanning. Ik leef in een cocon.

29 Ombomen die kop Bonkend komt de Hollandia tot stilstand op de Blauwe Balg. De kop moet om. Mannen met lange stokken aan dek vechten om de boot op ruimer water te krijgen. “Kom op, nóg een boom erbij! En nog een man hier, vasthouden, je bent hier niet op een vakantiereisje!” De bomers zwoegen als één kracht. Hun zeilpakken dampen als de zware tjalk uiteindelijk boven de zeehondenbank tussen Ameland en Terschelling langs in dieper water raakt.

video o:© Saskia van der o:©Sluis Saskia fot

30 31 Ritselende zeilpakken in de nacht In de nacht is alles anders. Alles gaat mechanisch. Het treintje van de fok, het krikkrakken van de bakstagen. Stef peilt met de zwaarden de ondieptes. In de hectiek van het zetten van de zeilen voel ik me soms onhandig. Ik trek aan touwen, schiet ze weer op en hang ze op plekken waar ik denk dat ze vandaan komen. Het gebrek aan zicht is vermoeiend. Zeilpakken ritselen. Het is onduide- lijk wie je precies voor je hebt. Dat doet er ook niet toe. Individuen veranderen in functionele zeileenheden. Schimmige gestalten, schaduwen in de weerkaat- sing van het zoeklicht. o:© Saskia van der o:©Sluis Saskia fot

32 Ritselende zeilpakken in de nacht

33 Wachten op water Grijs in grijs. Geen kleuren vandaag. Een tij is niet genoeg om over de ondiepte in de niet betonde vaargeul te komen. Langzaam en geruisloos schuift de Hol- landia op het zand. Twee grote jongens en een klein blond meisje tillen en trekken het anker, met ketting, zo ver als nodig de bank op. Ergens onder Ameland wordt een stip steeds groter. De ankerende bemanning kijkt nauwelijks op als een eenzame wadloper voorbij komt. Als je al zolang samen bezig bent, bestaat de buitenwereld niet meer... :© Saskia van der Sluis :© Saskia foto

34 35 Uien en zweet Sokken, vieze sokken drogen op de kachel in de gang. De kapstok is niet meer te zien onder de last van overlevingspakken, zeilbroeken en zwemvesten. Hoe natter hoe zwaarder, zwaar van het zout. Benedendeks wordt gerookt, gedron- ken en gekookt. Na drie dagen wordt de lucht van uien, zweet en natte pakken steeds vertrouwder. Overleg over wat te doen als we weer drijven beheerst het dagverblijf. We weten niet wat de andere deelnemers doen. We weten alleen dat wij het meest oostelijk van alle schepen zijn, althans, dat denken we. o:© Saskia van der o:©Sluis Saskia fot

36 37 JANUARI 2009

3 januari Goofies 4, Winterserie Colijnsplaat. www.wsvnb.nl 11 januari Volvo Ocean In-portrace Singapore. www.volvooceanrace.com 11 januari Winterwedstrijd Hoorn, scherpe jachten. www.wsvhoorn.nl 11 januari 33e Winterwedstrijden Drimmelen, www.wsvbiesbosch.nl 18 januari Grevelingen Cup Port Zelande ORC, Toerklasse, First 31.7, J/80, X-35. www.grevelingencup.nl 18 januari Winterwedstrijd WSV Viking, Den Bosch, www.wsvviking.nl 18 januari Winterwedstrijd Braassem, J/22 - J/24 - ORC - Maxfun. www. braassemermeer.nl 18 januari Start VOR 4e etappe: Singapore-Qingdao, www. volvooceanrace.com 24-25 januari Isola Bella 100 km strandzeilen. Terschelling. www. strandzeilen.nl 31 januari Coldhanded Cup Lelystad, www.coldhandedcup.com

38 ZEILAGENDA

B E U R Z E N

9-17 januari London Boatshow, www. londonboatshow.com 17-25 januari Boot Düsseldorf, www.boot.de 6-11 februari Boot Holland, Leeuwarden. www.boot-holland.nl 9-15 februari Belgian Boatshow, www.belgianboatshow.com 3-8 maart Hiswa, Rai Amsterdam. www.hiswa.nl

Evenement opgeven? Mail naar [email protected]

39 foto: © Thibault Vergoz/TAAF/Vendee Globe 40 Vendée Globe wordt afvalrace wordt Globe Vendée Vendée Globe wordt afvalrace

Na de onstuimige start van de Vendée Globe, verlopen de eerste weken op zee opvallend soepel. Waar in vorige edities de Atlantische Oceaan al een serie slachtoffers maakte, blijft dat ditmaal beperkt tot het uitvallen van Jérémie Beyou. Omdat hij de schade aan de mast van Delta Dore niet zelf kan repareren, eindigt zijn race in Brazilië. Alle andere deelnemers bereiken de gevreesde breedten van de Zuidelijke Oceaan zonder al te grote incidenten. De race blijft onveranderlijk spannend. Nadat Loïck Peyron de ranglijst wekenlang aanvoer- de, wisselt de koppositie voortdurend. De leiders komen uit een tien boten grote kopgroep die binnen honderd mijl van elkaar zeilt. Opmerkelijk is dat ook Foncia bij de koplopers hoort. Na zijn herstart moest Michel Desjoyeaux bij de Canarische Eilanden nog 600 mijl goed- maken.

41 foto: ©TAAF/Vendee Globe foto: © Loïck Peyron verkeerdaf. onderzoeksteam Dominique en ankermanoeuvre Wavre, loopt de helemaal oplossingbaaieenkunnen vinden.te Hoewelwordt geholpenhij hetdoor gelukkigaf.Stamm heeft problemen metzijn roeren hooptenrustigede in Voor naar Australië kan zeilen. fixeren waarna te ook Wavre kiel wetenschappersop deeigen dekracht het lukt Fransonderzoeksstation isgevestigd. daar Kerguelen de eilanden bereikente weet waar een Wavre leiden. kan kapseizen levensgevaarlijkesituatie die makkelijk tot van DomeniqueWavre verderop gelegen Perth. overboord.Peyron richteennoodtuig zeiltenopverder naarhet2000mijl Temenos Bernard Stamm CheminéesPoujoulat is afgebrokenis waardoor kieldevrijonder boot dezwaait. Een het volgende slachtoffer. Het scharnier van de kantelkiel loopt het hulpzoeken op de Kerguelen heel wat minder belandt opdekust enloopt grote schade 42 aan boord te nemen. gehavende Stamms boot om het lukt een onderzoeksschip. Met grote moeite jaardat het eiland wordt bezocht door uitgerekendtweeeenvandekeerper van de Open 60 betekenen. Maar het is definitieve het einde datsproken zou ge- pagina). Normaal vorige (foto op zaak gaat de mast vanmastdegaatzaak ganginzet.. Zonder aanwijsbare oor- Peyron het is genoeg Wranglanger. slechtzijn,afvallerslijst uitzonderlijkwordtde snel niet condities de wel Oceaanlijkt het geluk op te zijn. Hoe- Met het binnenvaren van de Zuidelijke dieketende vanongelukken Gitana Eighty Loïck

foto: ©TAAF/Vendee Globe De koppositie is overgenomen door Jean-Pierre Dick die zijn voorsprong geleidelijk uitbouwt. Maar ook aan het geluk van Dick komt een eind. Met ruim 20 knopen raakt Paprec-Virbac een ongeïdentificeerd drijvend voorwerp, waardoor de bevestiging van een van de roeren volledig afbreekt. Omdat het onmogelijk is de race te vervolgen met slechts een roer, koerst Dick naar rustiger water in het noorden. Daar besteedt hij vrijwel zijn volledige epoxyvoorraad aan, naar wat nu lijkt, een succesvolle reparatie. Vanaf een o: Dick © Jean-Pierre 7e plaats probeert Dick weer aansluiting bij de fot koplopers te krijgen. Dicks leiding wordt aanvankelijk overgenomen door Mike Golding. Nog nooit eerder leidde de Engelsman de video race waar hij al drie keer aan deelnam. Maar pech is nooit ver weg voor de schipper die de vorige keer in het zicht van de finish zijn kiel verloor. En

foto: © Mike Golding ook dit maal is het noodlot Golding slecht gezind. Binnen vierentwintig uur nadat hij de leiding overnam, gaat de mast van Ecover overboord. Ook Golding richt een noodtuig op en is onderweg naar Perth. Alsof de lijst nog niet lang genoeg is, moet het ernstigste incident dan nog komen. Dat komt op naam van Yann Elies. De schipper van Gene- rali is aan het werk bij de boeg- spriet als de boot zich in een golf boort. Elies wordt naar achteren gesmeten en breekt zijn dijbeen. foto: Navy © Australiam Gelukkig weet hij naar binnen te

43 kruipen en alarm te slaan. Marc Guillemot verlegt zijn koers en houdt met Safran de wacht naast zijn gewon- de collega. Meer dan

o: Navy © Australiam mentale steun kan hij fot echter niet bieden en ook hulp door de lucht video is uitgesloten. Het ongeluk gebeurt zo'n 800 mijl ten zuiden van Australië, ruim buiten bereik van helikopters. Een marineschip weet Elies, die zich niet kan bewegen en enorme pijn heeft, binnen 48 uur te evacueren (foto en film). De leiding van de wedstrijd is ondertussen stevig in handen van Michel Desjoyeaux, die zijn voorsprong op Roland Jourdain en Sebastien Josse geleidelijk verder uitbouwt. Foncia is overduidelijk de snelste boot van het veld.

Of dat ook voldoende is om over twee maanden de eindoverwin- ning te kunnen claimen, valt echter nog te bezien. Na de reeks van gebeurtenissen van de afgelopen weken, ligt het voor de hand dat ook de resterende 11000 mijl nog de nodige verras- o: Desjoyeaux © Michel t o singen in petto hebben. f

44 RMC Swingthruster 30-50% meer vermogen

video

geen weerstand

zeilboot - motorboot met motorboot met boeg sterndrive - schroefas - & hekschroef boeg & hekschroef boeg & hekschroef

30-50% meer vermogen, omdat de boegschroef verder naar voren geplaatst kan worden. Ook zeer geschikt als hekschroef. De weerstand tijdens het varen is nihil omdat de schroef onzichtbaar in de romp verdwijnt. 8 modellen varierend tussen 42 en 160 kgf, voor schepen van 7,5 tot 21 meter

Importeur voor Nederland en België Technautic bv Industrieweg 35 1521 NE Wormerveer t +31 (0)75 6474545 f +31 (0)75 6213663 [email protected] WWW.TECHNAUTIC.NL onderdeel van uw schip

45 54545 tie:© Zilt Magazine Zilt tie:© illustra

Henk Jukkema

46 Een raadselachtig voorval op een decemberdag in 1990 heeft mijn leven totaal veranderd en als de slaap niet wil komen lig ik er zelfs nu, vijftien jaar later, nog vaak aan te denken. Laat ik voorop stellen - verderop wordt wel duidelijk waarom ik dit nu vertel - dat ik tijdens het voorval niet oververmoeid was of onder de invloed van drank, drugs of medicijnen.

Mijn naam is Sietze Ybema. Vroeger had ik een constructiebedrijf in Franeker en een vrouw met een gat in de hand. Mijn zoon hangt de patser uit, mijn dochter hokt met een computergoeroe ergens in België. Ik ben geen makkelijk mens, men vindt mij nogal kort voor de kop. Altijd hard werken en zij die daar anders over dachten of onder de wol kropen, zodra hen een scheet dwars zat, hebben van mij een ongeduldig, stug mens gemaakt. Drammende vakbonden en de ambtenarij met z’n stapels verlammende regeltjes hebben daarbij dapper geholpen. Mijn karakter veroorzaakt privé en zakelijk strubbelingen en op m’n zesenvijftigste heb ik schoon genoeg van de toestand. Verkoop de zaak aan een metaalbedrijf uit Noord-Holland en krijg er een flinke zak geld voor. Mijn zoon had het bedrijf in gedachten al overgenomen, maar daarvoor hangt hij teveel in de kroeg en rijdt te vaak te dure auto’s in de prak. Zijn moeder wordt razend, vooral als ik zeg dat ze nooit een poot heeft uitgestoken in de zaak en dus geen cent van de opbrengst krijgt. Tijdens ons huwelijk heeft ze altijd gezorgd voor een pijlsnelle doorstroming van de inkomsten naar exclusieve modehuizen, beautysalons en kraaiende binnenhuisarchitecten. Dat kan ze voortaan zelf gaan betalen, ze mag onze woonboerderij hebben, maar ik ga scheiden.

Ik volg een lang gekoesterde droom, koop de Poolster, een zeewaardig stalen zeiljacht van een dikke twaalf meter en ga aan boord wonen. Eindelijk vrij! Niemand zuigt me meer leeg of schrijft me de wet voor. Mijn schip is niet groot, maar ik heb eindelijk ruimte. Als ik niet over zee zwerf, is Harlingen mijn thuishaven. Maar geleidelijk verandert die vrijheid in vrijblijvende sleur. Doordeweeks naar de kroeg in welke haven dan ook, blijkt vooral ‘s winters stomvervelend, met als enige bezoekers de plaatselijke drab in de koffie met altijd dezelfde verhalen. Ik begin mezelf minder te verzorgen, meer te drinken en slaag er tenslotte volledig in om een humeurige, smoezelige man te

47 worden. Alleen met de Poolster op zee, lijkt het leven nog een doel te hebben omdat ik dan druk ben met varen en niet drink. Enfin, nu die bewuste donderdag in 1990, vlak voor Kerst. Ik ben van plan om naar Schotland te zeilen, daar zie ik wel verder. Dat geeft al aan hoe ver heen ik ben, want geen mens zeilt voor de lol in december over de Noordzee. Pure koppigheid is het, indruk willen maken op kennissen die soms aan boord komen en mij meewarig bekijken. Gaan zij de volgende dag weer naar hun werk, dan zeil ik weg naar verre, onbekende kusten. Jaja. De boot is in elk geval zeeklaar, er is genoeg proviand aan boord en met een redelijk weerbericht en hoog water vertrek ik uit Harlingen. Een waterig zonnetje in de rug en vooruit het grijze Wad. In het westen hangen wat buien boven de horizon, maar veel wind zal er niet inzitten. Bij Vlieland langs het verlaten strand bakboord uit door het Stortemelk en na de laatste boei noordwestwaarts de grijze vlakte op.

Benedendeks zet ik een cd van Bruce Springsteen op, gooi een blik bonen- soep in de pan met wat prei en worst en snijd een paar plakken van het verse brood uit Harlingen. Terwijl de soep heet wordt, werk ik de kaart bij. In het kielzog verdwijnt Vlie achter regensluiers, vooruit schuiven vaag wat schepen door de TE scheepvaartroute. Ik zet de radar bij om zeker te zijn en steek zonder probleem de shipping lanes over. Daarna is er geen land of schip meer te zien. De zuidwester duwt de Poolster comfortabel naar Schotland en de buitenwereld is in evenwicht. Ik check de radar nog eens, stel het alarm in op 2 mijl, zet de eierwekker op een half uur en ga gekleed op de kajuitbank aan de lage kant liggen. In mijn kop is de barometer al jaren gestaag aan het zakken. Vrijwel alle contacten met anderen zijn in de loop der tijd steeds oppervlakkiger geworden en behalve de zee en de boot, is mijn bestaan verder kleurloos. Onlangs zat ik in een Harlinger café aan de bar naast een lange blonde vrouw met een fascinerende doorrookte stem. Ik probeerde interessant te doen over mijn leven aan boord terwijl ze me met een ironisch lachje bekeek. Midden in mijn verhaal stond ze op, drukte haar sigaret uit, zei: “Get a life” en beende de kroeg uit. Als ik in een storm verga, zal geen mens een traan om me laten. Somber lig ik te luisteren naar het eindeloos aanzwellende en wegstervende geruis van de zee langs de romp. Soms klinkt even het zoemen van de autopilot. De Poolster wiegt me - zoals altijd op zee - zomaar dromenland in.

48 Weer ben ik het jongetje dat op een zomermiddag bij opa op de boerderij in het weiland staat. Een zwaar gonzen zwelt aan en in het westen zie ik kleine en grote zwarte stippen met witte condensstrepen tegen de blauwe hemel. Vanuit het oosten komen andere stippen en de kleine maken zich los van hun grote broers en duiken op de stippen uit het oosten, zwermen grommend door elkaar en er klinkt onschuldig, ijl getakketak. Eén stip krijgt een rookspoor, duikt huilend naar beneden, recht op me af en wordt een groot vliegtuig. Onmachtig om weg te rennen, ben ik doodsbang. Hij kan optrekken, scheert langs met stotterende motor en gehuld in vlammen. Het is weer die grijze Messerschmitt 110 met een grimmige haaienbek op z’n neus en een zwart kruis op de romp. Dan een immense vuurbal, een explosie waar de grond van trilt en een grote zwarte rookwolk die omhoog rolt.

Ik word zwetend wakker, luister naar de geluiden van de boot. Opeens spits ik mijn oren. Tussen het ruisen van de zee klinkt een vage brom en in een oogwenk sta ik aan dek. Een kille motregen heeft mijn wereld verkleind, de horizon is verdwenen. Gelukkig is er nergens een schip te zien dat op het punt staat me te overvaren. Ondertussen zwelt het geronk maar aan, komt ergens van achteren. Het is vast geen viskotter of coaster, die klinken anders. Dan zie ik hem, een schim in de nevel, die laag over zee, recht op me af vliegt, steeds groter en donkerder wordt. De angst uit mijn droom lijkt werkelijkheid te worden. Een vleugel met twee motoren boven een romp met uitkijk- koepels, onmiskenbaar een Catalina vliegboot! Wat doet dat antieke ding hier in dit weer? Ik grijp de camera die altijd naast de kajuitingang hangt, kijk en knip. Traag davert het grijsgroene toestel, met merktekens van de Royal Navy, in een flauwe bocht vlak langs. Uit de observatiekoepel komen flitsen, ik verstijf - ze schieten! - maar besef dan dat het morseseinen zijn. Wat moeten ze van me? De Catalina, twee ijle rooksporen achterlatend, verdwijnt in de mist, het geronk sterft weg, de zee is weer leeg en het lijkt alsof er niets gebeurd is.

Ik spring naar binnen, noteer - voor zover ik ze nog weet – de morsetekens, de registratieletters en pak de marifoon: “Catalina Whiskey-Quebec-Zulu, this

49 tie:© Zilt Magazine Zilt tie:© illustra

Ik spring naar binnen, noteer voor zover ik ze nog weet de morsetekens...

50 is sailing yacht Poolster, over!” Maar ook na oproepen op andere frequenties klinkt slechts zacht geruis uit de speaker. Ik noteer positie en tijd in het logboek: Passage Catalina, reg.nr. WQ Z, Britse merktekens. Morse wordt amper meer gebruikt en ik moet in de almanak opzoeken wat de punten en strepen betekenen. De ‘Cat’ heeft zoiets als S-Y-S-Y-S geseind, maar ik heb geen idee waar dat voor staat. Is het een militaire of nautische afkorting? Mijn morsekennis houdt bij S-O-S op: Save Our Souls. Camera, schrijfbloc en pen liggen klaar, maar de vliegboot blijft weg. Als het geseinde bericht voor mij bestemd is, hoe hebben ze me dan kunnen vinden in die nevel? Hadden Catalina’s al radar? Als jongen heb ik het album ‘Vliegende Vleugels’ - na lang plaatjes sparen bij Niemeijer koffie - van voor tot achter gespeld. Consolidated Vultee PBY Catalina, patrouillevliegboot, dat zag ik direct. Een Cat ontdekte het Duitse slagschip Bismarck op de Atlantic, waarna de navy de Bismarck - met vrijwel de gehele bemanning - naar de kelder schoot. Zo was het vergaan van de Engelse slagkruiser Hood gewroken.

Uren verstrijken terwijl de Poolster voortzeilt door de nevel over de loden deining en een gevoel van totale verlatenheid bekruipt me. De verweerde vliegboot, die uit een wild verleden door een gat in de tijd het heden in leek gevlogen, zocht contact, ik zocht contact, maar beiden daartoe niet in staat, vervolgen we eenzaam onze weg. Eerst dreigend, leek de vliegboot eigenlijk doodmoe, ik weet het niet beter te omschrijven. Met het afnemen van het daglicht wordt het nog kouder en in een opwelling gooi ik het roer om. Ik ga terug! Hoe krijg ik het ook in mijn kop om in december naar Schotland te zeilen! Vanwege de winterstormen eindeloos verwaaid te liggen in een gat met één pub en een paar alcoholische locals! Alsof het weer mijn beslissing goedkeurt, wordt het helder en ‘s nachts ruist de Poolster huiswaarts onder een kristalhel- dere sterrenhemel. De tocht over het Wad is ijskoud maar vredig, het vertrouwde snoer van pinkelende rode en groene boeien wijst me de weg. Achteruit op de horizon de zwaaiende lichtbundels van de vuurtorens op Vlieland en Terschelling en vooruit de wenkende geleidelichten van Harlin- gen. In de eerste morgenuren meer ik de Poolster weer af in de buitenhaven.

51 Telefoontjes naar marine en luchtmacht over een ontmoeting met een oude Catalina op de Noordzee leveren niets op. Men weet dat er nog een paar vliegen, maar er is niets bekend van een vlucht op dat tijdstip. De Brandaris heeft ook geen melding binnengekregen of iets op de radar gezien. Een dag later zijn de foto’s klaar. Op de eerste van de serie is het druipende achterstag van de Poolster te zien, maar geen vliegboot. Op de tweede veel grijze lucht, op de derde foto hetzelfde en wat verstaging, maar nergens een spoor van de grijsgroene WQ Z Catalina die toch echt vlak langs vloog en de hele zoeker vulde! Verbijsterend!

Er is nog iets vreemds. Ik heb zo’n camera die foto’s produceert met de opnamedatum en tijd in de rechter benedenhoek in van die rekenmachine- cijfertjes. Maar in plaats van datum en tijd staat daar op de eerste foto een 5, op de tweede en derde foto het getal 45. Ik heb die camera al jaren, maar hier snap ik niets van. Raadplegen van de gebruiksaanwijzing van de camera helpt niet. Wat heb ik eigenlijk op de Noordzee gezien? Is de Whiskey-Quebec-Zulu een spookkist, gedoemd om voor eeuwig boven de wereldzeeën te zwerven als een Vliegende Hollander van de twintigste eeuw? Ik heb het verhaal eens in de kroeg verteld en werd uitgelachen. “Je ziet ze weer over je glas vliegen! Lul toch niet man!” Het is beter dat ik dit voorval vergeet, het botst met mijn nuchtere verstand en druist in tegen alles wat ik kan verklaren. Ik heb iets gezien op de Noordzee, dat zich niet liet fotograferen en dat irriteert me enorm. Ik ben altijd allergisch geweest voor mafketels die geloven in vliegende schotels of in ‘meer tussen hemel en aarde’. Geen mens zal me er nog over horen.

Maanden later stuit ik in een ramsjboekhandel op een dun boekje: PBY CATALINA. Prompt spookt de Cat weer door mijn kop en ik moet het toch even inzien. Tussen een rij illustraties springt er één uit die me een schok bezorgt: Dat is’em! De WQ Z bestaat of heeft tenminste bestaan en het bijschrift vermeldt dat dit nota bene de Cat is die de Bismarck vond!

52 Catalina 1 (PBY-5) serialed W8406, WQZ of RAF 209 Squadron. With Lt (jg) Leanard B ‘Tuck’ Smith USN as co-pilot, this machine located and tracked the Bismarck on May 26, 1941.

Weer zie ik de kist voor me, de vuile waterlijn op de romp, de rooksporen op de vleugel achter de motoren. Ik koop het boekje en aan boord pak ik het scheepsjournaal met de morsenotities en de foto’s met de raadselachtige cijfers 5, 45 en 45 erbij. Voor de zoveelste keer probeer ik fris tegen het voorval aan te kijken en dan zie ik opeens een nieuwe mogelijkheid. De cijfers op de foto’s kunnen evengoed letters zijn, de 5 kan een S zijn en de 4 een Y!

Prompt valt dan nog een puzzelstukje op z’n plaats. De geseinde punten en strepen op mijn schrijfbloc vormen vrijwel zeker ook de letters S-Y-S-Y-S! Vraag niet hoe het kan, maar het bericht van de seiner is in stukjes onder op de foto’s komen te staan! Een betere verklaring kan ik niet bedenken. Maar wat betekent S-Y-S-Y-S in vredesnaam? Na talloze woordcombinaties geprobeerd te hebben, blijft er tenslotte één betekenis over die veruit het meest logisch is en die me, ondanks het ergerlijke van de zichtbare onzichtbare vliegboot, kippenvel bezorgt. Het raadsel van de Cat die ik wel degelijk vlak langs zag en hoorde vliegen, die op mijn foto’s onzichtbaar is, maar toch sporen nalaat - de letters - en dan weer opduikt in een boekje uit de ramsj, blijft onopgelost. De boodschap in morse is me wel duidelijk geworden. Ik meende zo’n beetje uitgeleefd te zijn, maar die kist vloog langs om mij door elkaar te schudden. Op die kille, nevelige Noordzee seinde iemand vanuit de langsscherende Whiskey-Quebec-Zulu:

ietze bema, ave our oul! Get yourself a life before it’s over!

53 Meteocursussen voor zeilers

Weerkaarten interpreteren Gribfiles gebruiken Routering Software en apparatuur aan boord

Ook deze winter organiseren Zilt magazine en Nimos Meteo Training weer een aantal weercursussen en workshops voor zeilers.

klik voor meer informatie

ilt magazine voor zeilers

Z 54 ZILTE KLIKS Wonen met privéhaven aan open vaarwater? advertentieOlav Cox www.hamptoncourt.nl Zeiljachtexpertise

SPECIALIST IN ZONNIGE ZEILVAKANTIE’S Griekenland Spanje Turkije Italië Slovenië Malta Kroatië Carieb Solent Run L a n ge afstand Zeezeiltraining 9-daagse training 27 maart t/m 4 april 2009

OCEANPEOPLE

Marine Communication Specialists

55 'Die etappe van China naar Brazilië, daar zie ik best wel een beetje tegenop...'

Virtuele Volvo Ocean Race is geen spelletje o:© Ruud Kattenberg fot

56 TEKST RUUD KATTENBERG

“Hé Eric, je moet wel 10 graden afvallen, hoor. Ik loop zeker een halve knoop harder...” Michel slaat de gebruikelijke begroeting maar over. Daarvoor is er te veel aan de hand. Twee uur eerder is de derde etappe van de Volvo Ocean Race van start gegaan en zijn niet alleen de acht officiële deelnemers over de streep gezeild. Ook de deelnemers aan de virtuele Volvo Ocean Race zijn op weg van India naar Singapore. De race is ongekend populair en telt inmiddels al zo'n honderdduizend boten. De schippers starten op hetzelfde moment en zeilen precies dezelfde route als de echte race en ook hun boten en zeilen komen exact overeen met die van hun natte collega's. Ze zeilen zelfs in hetzelfde weer. Tweemaal per dag krijgen de computerschippers de wind aangeleverd, zoals die zich op dat moment ook in werkelijkheid manifesteert. Inclusief de prognoses, want nog meer dan de echte race is de computerversie een tactische strijd. Eric's appartement biedt een schitterend uitzicht over het Amsterdamse IJ, maar dat is wel het laatste waar de beide mannen oog voor hebben. Ze zijn slechts geïnteresseerd in wat er zich zo'n 5000 mijl naar het oosten afspeelt.

57 Echt lekker loopt het zo kort na de start nog niet. In het voorlopige klassement staan Eric's Dagmar en Michel's Ithaka in de buurt van de tachtigdui- zendste plaats. Ze praten voor het computerscherm alleen nog maar over gennakers, Code Zero's en de voordelen van dicht onder de kust blijven. Maar niet alles wordt gedeeld, want de twee zijn overduidelijk ook concurrenten. Zoals bij de meerderheid van de deelnemers gaat het ook bij hen niet alleen om een hoge klassering in het totaalklassement. Ze willen vooral winnen van bevriende zeilers. Pas als de juiste zeilen zijn gehesen en de boten op een optimale koers liggen, kunnen we vragen wat de mannen zo boeit aan het 'spelletje'. Het blijkt een ongelukkig begin. "Het is voor het eerst dat ik het zo hoor noemen," reageert Michel oprecht verbaasd: "Zelf heb ik het nooit als een spelletje beschouwd...” Ook Eric is geen liefhebber van computergames. Hij ontdekte de race als eerste op de Volvo-site en stak al snel een aantal zeilvrienden aan. Nu bepaalt de race het ritme van hun dag. Lastig is vooral, dat er af en toe geslapen moet worden. Een onverwachte opsteker is wel dat, door de wintertijd, het weerbericht van middernacht nu een uur eerder binnenkomt. Maar het blijft link om de boot 's nachts aan zijn lot over te laten. Zo werd Eric bij het opstaan al eens geconfronteerd met een gescheurde gennaker. Overdag is Michel in voordeel. Als professioneel schipper op een megajacht in de Middellandse Zee kan hij tijdens de wintermaanden wel wat tijd vrijmaken om zijn Volvo 70 te schipperen. Eric werkt bij het financieel management van een multinational en moet het scherm van zijn werkgever noodgedwongen ook aan spreadsheets afstaan. “Maar de race draait altijd op de achtergrond mee...”

Deelname aan de virtuele Volvo Ocean Race is gratis. Alleen voor extra's als een zeilreparatiekit of de mogelijkheid om de stuurautomaat aan de wind- instrumenten te koppelen moet je een paar euro overmaken. Diegenen die het zonder die luxe doen, zoals Eric, noemen zichzelf de 'bareboat klasse'. Michel kocht voor twee tientjes in een keer alle extra's voor alle etappes. Een koopje voor negen maanden lol, vindt hij.

58 Ook aan de Vendée Globe kun je virtueel meedoen. De nonstop race rond de wereld telt zelfs ruim het dubbele aantal deelnemers van die aan de Volvo Ocean Race. Eric en Michel zijn in die wedstrijd gestart, maar haakten af omdat ze de lange rechte stukken minder spannend vonden. "Ergens halver- wege de Atlantische Oceaan hebben we met een groepje besloten onze eigen race te houden met Barbados als finish. Dat bleek op de Vendée-site gewoon te kunnen." "Ik ben toen wel gestrand op een van de Kaapverdische eilanden," bekent Eric een paar uur onoplettendheid. "Maar gelukkig kon ik met hulp van de locale bevolking weer vlot komen. We hebben toen afgesproken dat ik als straf een extra rondje om Barbados moest zeilen. Ik herinner me nog dat ik dat met een collega in de lift besprak. In het bijzijn van anderen. Die hebben nog altijd geen idee waar dat gesprek over ging." Michel vindt de Volvo-etappes ook een belangrijk voordeel hebben boven de nonstop Vendée. "Ik heb nu toch lekker tien dagen vrij gehad." Maar hoe zit het dan met de lange etappe van China naar Brazilië? "Nou, daar zie ik ook best wel een beetje tegenop. Dat is toch een week of zes..."

Het begin van de derde etappe heeft voor nogal wat tumult gezorgd. Door een onduidelijkheid in het reglement koos een aantal deelnemers ervoor om door de zeestraat tussen India en Sri Lanka door te gaan. Voor de prijs van een lastig kruisrak bracht ze dat in een erg gunstige uitgangspositie voor de rest van de etappe. De organisatie realiseerde zich haar fout en startte de race na twee dagen opnieuw ten zuiden van Sri Lanka. Tot groot onbegrip van iedereen die zich net met veel moeite langs het eiland had geworsteld. Bij gebrek aan een digitale protestkamer, kolken de internetforums nog altijd. De Virtuele Volvo Ocean Race is immers geen spelletje.

59 Weer op video bestelling zyGrib, de volgende stap in gribfiles o:© Ruud Kattenberg fot

60 TEKST RUUD KATTENBERG

Gribfiles worden meer en meer onderdeel van navigatieprogramma's. Daarbij wordt windinformatie niet langer als losse informatie behandeld, maar direct in de elektronische zeekaart getoond. In geavanceerde soft- wareversies wordt de data zelfs gecombineerd met het prestatiediagram van de boot en kan de computer moeiteloos de snelste route naar je bestemming berekenen. Ondanks die niet te stuiten ontwikkeling, blijven zelfstandige programma's die gribfiles omzetten in begrijpelijke weersinformatie buitengewoon nuttig. En niet alleen voor toerzeilers die al die geavanceerde navigatiesoftware nog te ver gaat. Om snel inzicht te krijgen in de weersontwikkeling voor de volgende dagen, zijn zelfstandige ‘gribfile-viewers' vaak handiger dan uitgebreide navigatieprogramma's. Toch is het aanbod van software op dat gebied niet groot, zeker niet als we ons tot de kosteloze oplossingen beperken. Omdat Viewfax (www.siriuscyber.net/wxfax) nog altijd veel te veel ruwe kanten heeft, voldoet eigenlijk alleen Ugrib (www.grib.us) aan de essentiële eigenschap- pen: snel, gebruiksvriendelijk en inzichtelijk. Of beter gezegd: voldeed. Want de alleenheerschappij van het door Marcel van Triest ontwikkelde programma kan wel eens flink onder druk komen door de lancering van zyGrib. Installeren De ontwikkeling van zyGrib, dat inmiddels aan versienummer 3.0 toe is, bleef lang onopgemerkt. De reden heeft niets met de kwaliteit van het programma te maken, maar alles met de wortels van de maker. De Fransman Jacques Zaninetti programmeert niet alleen in zijn moedertaal, maar ook nog eens primair voor computers die onder Linux werken. Nu er wel een keurige Engelstalige versie voor Windows beschikbaar is, stond alleen de lastige installatie nog een definitieve doorbraak in de weg. Dat laatste probleem hebben we zelf opgelost. Op www.ziltmagazine.com/software vind je de meest recente versie van zyGrib die zich helemaal automatisch op je computer installeert. Regel- matig controleren op updates is een aanrader. Hoewel het versienummer anders doet vermoeden, is zyGrib nog volop in ontwikkeling. Vrijwel elke maand brengt Zaninetti weer een verbeterde versie uit.

61 ° Nauwkeurigheid Met grote stelligheid beweren gebruikers van gribfiles soms dat het ene programma veel betrouwbaarder prognoses produceert dan het andere. Die stelling is onzin. Alle gratis, en trouwens ook de meeste betaalde, programma's laten precies dezelfde data uit het GFS-model zien. Ook zyGrib onderscheidt zich daar niet in. Geen enkel consumentenprogram- ma interpreteert de uitkomst waar computermodellen urenlang aan rekenden opnieuw. Het is slechts de manier van presenteren die verschilt. Wel van invloed zijn de keuzes die de gebruiker maakt bij het aanvragen van een gribfile. Door te kiezen voor rekenpunten om de halve graad, worden de berekeningen nauwkeuriger dan bij een graad. En ook het verkleinen van de tijdstappen leidt in principe tot een grotere precisie. Het aanvragen van zoveel mogelijk data is echter lang niet altijd nodig en met beperkte communicatiemiddelen aan boord zelfs vaak ongewenst. Voor de bespreking van zyGrib laten we dat onderwerp onbesproken en gaan we uit van het gemak van een solide internetverbinding.

62 Aan de gang Gribfiles zyGrib is op talloze manieren naar je Prognoses van het toekomsti- hand te zetten. Om aan de gang te ge weer zijn afhankelijk van kunnen gaan zijn echter maar een paar een fijnmazig netwerk van instellingen van belang. Na installatie waarnemingen van de actuele spreekt zyGrib nog alleen Frans. Via situatie. Die wereldwijde ob- Options en Language verander je dat servaties worden elke zes uur voor eens en altijd in Engels. Onder centraal verwerkt door super- Options en Units kun je de eenheid van computers die de dynamiek bijvoorbeeld windsnelheid en afstand van de atmosfeer zo nauwkeu- naar je eigen smaak instellen. Onder rig simuleren. De uitkomsten Earth en Map Quality bepaal je de reso- van die computermodellen lutie van de kaart. Resolution 5 laat de worden vervolgens weer gepu- meeste details zien. Onder Earth and bliceerd. Om die enorme da- Projection bepaal je de kaartprojectie. gelijkse in- en uitgaande Kiezen voor Mercator ligt het meest datastroom uniform en be- voor de hand. Overigens is dat een grote heersbaar te houden, werd verbetering ten opzichte van Ugrib dat door de Wereld Meteorologi- op onze breedte een nogal vertekend sche Organisatie de compu- wereldbeeld toont. tertaal Grib ontwikkeld. Gribfile aanvragen Ruwe gribfiles zijn voor ons Met de vier loepen in de bovenbalk onbruikbaar groot, omdat ze bepaal je de uitsnede van de wereld- tot wel vijftien dagen vooruit kaart. Met de linker muisknop ingedrukt elke denkbare weerparameter geef je het gebied aan waarvoor je beschrijven. Gribfile viewers weersinformatie wil binnenhalen. Klik als zyGrib filteren uit die enor- vervolgens op het icoon met de wereld- me databrei precies dat ge- bol om de gribfiles aan te vragen. In het bied, die periode en die nieuwe venster bepaal je de tijdstappen informatie die jij aangeeft. en fijnmazigheid van de rekenpunten en Daarna wordt de computertaal kies je in welke weerparameters je geïn- op allerlei manieren vertaald teresseerd bent. In zyGrib zijn dat er naar begrijpelijke grafische of veel meer dan in andere programma's. geschreven informatie. Voor deze keer laten we het even bij wind

63 en luchtdruk. In de volgende aflevering zullen we ook de andere weerdata behandelen en beoordelen op hun waarde aan boord. Als je je keuze hebt gemaakt klik je op Download Grib file, waarna het bestand wordt binnengehaald en in de kaart wordt geprojecteerd. Een van de onvol- komenheden in het programma is nog dat je telkens moet aangeven waar het bestand wordt opgeslagen. Zodra je dat hebt gedaan worden de gribfiles zichtbaar in de kaart. Werken met de prognoses In het menu GRIB data bepaal je welke weerdata worden getoond. Zorg ervoor dat Wind arrows en Wind barbs altijd is aangevinkt. Met een vinkje bij Wind map wordt de kaart ingekleurd met gebieden met gelijke windsnelheid. Hoewel een legenda ontbreekt, raak je al snel vertrouwd met de kleuren. Bovendien kun je de waarde die bij de positie van de cursor hoort ook in de linkerbalk aflezen. Als je ook Isobars activeert, zorg er dan voor dat de isobarenafstand overeen komt met die van de weerkaarten die je gebruikt. In de veel gebruikte Bracknell kaarten zijn de isobaren om de 4 Hpa getekend. Met de beide blauwe pijltjes kun je per tijdstap door de prognoses gaan. Je kunt daar ook een animatie van maken door op het raket-icoon te klikken. Wordt vervolgd Voorlopig weet je voldoende om je eerste stappen te kunnen zetten. Maar klik ook gerust op functies die nog niet aan bod kwamen. Het wijst zich vaak vanzelf en ze helpen je om vertrouwd te raken met dit prachtige programma. Volgende keer gaan we dieper in op de minder gebruikelijke weersinformatielagen van gribfiles en de meer verborgen onderdelen van zyGrib.

64 65 foto: © Ruud Kattenberg van naar antwoorden op zoek te gaan. Zintuigen in twee dimensies... schijnbaar talloze nog er onmogelijk te beantwoorden zijn vragen. Maar dat weerhoudt ons wereld er niet multimediale onze in Zelfs Hoe even gestold is.gestold even tijdelijk water het als Ze Zelfs terug. overwinteren. voor seizoen water bijzonder een het er krijgen in boot hun schippers meer steeds laten Gelukkig winterjassen. klapperende hun onder huiveren kant de op die boten van melancholie de met je associeer december in jachthaven Een IJS uk d ze He ol en tr? o kik en windstilte? een klinkt Hoe storm? een voelt Hoe zee? de ruikt 66 ZINTUIGEN

67 Afscheid Ane Ruijg Zaterdag 20 december, hield de KNRM in haar hoofdkantoor een bijzonder feestje. Misschien is het woord 'feestje' niet helemaal op zijn plaats. Want de organisatie nam afscheid van Ane Ruijg, reddingbootschipper van Terschelling. Hij gaat op 1 januari met pensioen. De KNRM zal Ane missen. Hij is een kleurrijke figuur, goedlachs en vol verhalen, die veel heeft bijgedragen aan de naamsbe- kendheid van de reddingmaatschappij. Vaker dan hij leuk vond liet hij zich om publicitai- re redenen inzetten als boegbeeld (KNRM-gala 2007; De Wereld Draait Door; enz.). Mede dankzij hem is de relatie met de bergers van West-Terschelling altijd een werkbare gebleven. Als Terschellinger boerenzoon leerde hij het zeemansvak op de sleepboot Holland van Doeksen. In 1979 kwam hij als stuurman bij de Reddingmaatschappij, waar hij later schipper werd. Met de langzame Carlot en de snelle ribs Jan van Engelenburg en Arie Visser verleende hij vele honderden malen hulp aan beroepsschepen en jachten en verrichtte hij tientallen soms spectaculaire reddingen bij stormweer. Berucht zijn de tochten waarbij hij en zijn bemanning plat of zelfs ondersteboven gingen door grondzeeën in het Stortemelk of boven de Gronden van Terschelling en toch hun missie volbrachten. Veel pleziervaarders hebben dan ook hun leven te danken aan Ruijgs doorzettingsvermogen en zeemanschap. In april van dit jaar is hij onderscheiden en werd hij Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

68 INDEWIND Vrij reizen naar de Hiswa 2009 Amsterdam RAI, de Nederlandse Spoorwegen en GVB, het openbaar vervoerbedrijf van Amsterdam, hebben de handen ineen geslagen en bieden Hiswa-bezoekers op beursdagen vrij reizen van en naar de Amsterdam RAI op basis van een geldig entreebewijs dat in de voorverkoop - vóór 27 februari - is besteld via Bij een Hiswa-toegangskaart die je in de voorverkoop aanschaft, is dus treinvervoer vanaf elk station in Nederland van en naar de Rai inbegre- pen. Plus gratis vervoer op alle bus, metro en tramlijnen in Amsterdam. Jongeren tot en met 16 jaar kunnen de Hiswa 2009 gratis bezoeken. Zij kunnen online een voordelig OV-vervoerbewijs bestellen. De droge is Hiswa is van 3 tot en met 9 maart.

Zeiltrainingscentrum in Scheveningen Scheveningen wordt de trainingsbasis van de Delta Lloyd kernploeg en de Volvo Talentploeg. Het Watersportverbond heeft hiervoor een vijfjarige overeenkomst gesloten met de gemeente Den Haag die topzeilers en toptalenten bovendien gaat helpen bij het vinden van huisvesting, trainingsvoorzieningen en studiemogelijkheden. Ook zorgt Den Haag voor faciliteiten bij grote zeilevenementen in Scheveningen. Het past in het streven van de stad om 'sportstad aan zee' te worden. Voor de voorbereiding op de Spelen van 2012 in Engeland is trainen op zout water en stroom essentieel voor de kernploegleden. Dat kan in Scheveningen beter dan in Medemblik, tot dusver het topzeil- epicentrum van de bond.

69 ‘Those magnificent men in their flying machines’ 61 Knopen en Take Off! De wedloop om als eerste de 50 knopen grens over 500 meter te doorbreken blijft onverminderd doorgaan. Op 21 december heeft l’Hydroptere weer een nieuwe poging onderno- men. Het onstuimige weer leek de Franse monstertrimaran aanvankelijk gunstig gezind. De boot accelereert snel naar 55 knopen en in een vlaag tikt het log zelfs de 61 aan. Diezelfde windvlaag is er echter ook verantwoordelijk voor dat de boot over de kop gaat. Niemand van de bemanning raakt gewond. Van een officieel record is waarschijnlijk geen sprake. Daarvoor moet de boot de snelheid minimaal 500 meter volhou- den. Het is zelfs de vraag of l’Hydroptere wel de meest opzienbarende take off kan claimen.

Daarvoor is de Sailrocket een sterke kandidaat. Het Britse team koos de kust van Namibië als de ideale plek. Hoewel het project een veel hoger knutselgehalte heeft dan dat van hun Franse concurrenten, komt de magische grens toch met elke volgende poging dichterbij. Maar daar tussendoor gaat het geregeld spectaculair mis. Op de beelden doet de koolstof snelheidsmachine zijn naam volledig eer aan door loodrecht het luchtruim te kiezen. Ook dit voorval liep met slechts materiële schade af. De Sailrocket is zelfs als weer klaar voor zijn volgende lancering en ook het l’Hydroptere team is al weer volop aan het plakken. De kans dat het bestaande record ook in 2009 overleefd is dus niet groot.

l’Hydroptere redit:© Gilles redit:© Martin-Raget c Zielhuis wil weer wind om z'n kop Zoals een voetbalcoach graag gras ruikt, zo wil Jaap Zielhuis weer wind om z'n kop. Daarom stopt de 42-jarige Zielhuis als bondscoach en gaat hij de komende jaren zeilers op het water begeleiden. De oud-Finnzeiler (Athene 2004) was de afgelopen vier jaar opperhoofd van de kernploeg. On- der zijn leiding werden tal van successen behaald, met als hoogtepunt het dubbele zilver in Qingdao. “Ik wil weer het water op,” licht Zielhuis zijn besluit toe, “ik wil dichter bij de sport staan. Ook denk ik dat een persoon op deze post een beperkte houdbaarheid heeft.” Zielhuis heeft veel ervaring als zeilcoach, eerder begeleidde hij Serge Kats (Laser) en Europe-koningin Margriet Matthijse (2 x olympisch zilver). Wie de nieuwe bondscoach wordt, is nog niet bekend.

Tweedehandsprijzen 30 procent te hoog Tijdens de prestentatie van de plannen rond de Hiswa tentoonstelling komt traditiegetrouw ook de voorzitter van de Hiswa branchevereniging aan het woord. Weinig verrassend bestempelde Luit Ezinga het komende jaar als ‘een lastige tijd die echter ook kansen biedt.’ Voor iedereen die nu zijn boot te koop heeft staan was de boodschap echter minder optimistisch. “Onze leden jachtmakelaars hoor ik roepen dat de vraagprijzen zo’n 30 procent zullen moeten dalen wil de doorstroming weer op gang komen,” stelde Ezinga. “Zonder doorstroming in de gebruikte markt blijft ook de nieuwverkoop stagneren. Op dit moment zijn wij met onze jachtmakelaars en jachtexpertisebedrijven in gesprek over hoe we in verkoop zijnde schepen bij onze leden aantrekke- lijker kunnen maken. Daarbij wordt gedacht aan garanties, al dan niet in combinatie met een verzekering en voorzien van een conditiekeuring.”

72 ININDEWINDDEWIND

Dehler in zwaar weer 'Er wordt gewerkt aan een financieel arrangement door twee banken en het wachten is op een regionale borgstelling.’ Dat zei Dehler- importeur Sjaak Haakman in Zilt 31, nog optimistisch over de situatie bij Dehler Duitsland. Het liep helaas anders. Medio december vroeg de Duitse werf surseance van betaling aan, ondanks de afgekomen bankgarantie van de deelstaat Nordrhein-Westfalen. De productie is stil komen te liggen. Wat er gebeurt met bestellingen van klanten is nog niet bekend. “We proberen nu met een aantal grote dealers een doorstart te maken,” meldt Haakman. Zijn bedrijf YEEG in Monnickendam verte- genwoordigt Dehler in de Benelux. “We hebben inmiddels overleg gehad met de curator en de banken, maar op dit moment valt er weinig concreets te melden.” Dehler leek de laatste jaren te floreren. Begin 2008 maakte de Duitse werf de overname bekend van het Belgische Etap. Die stap moest vooral de productie van nieuwe schepen stroomlijnen. En dat was hard nodig, want de Dehler groeide hard onder leiding van de Nederlandse inves- teerders, van wie Wilan van der Berg de frontman is. Juist die explosieve groei en de ontwikke- lingskosten van nieuwe modellen worden nu gezien als grootste struikelblok voor Dehler.

De afgenomen vraag naar jachten dit jaar heeft de situatie waarschijnlijk verslechterd.

Herkenning ‘Bij het zien van een van de foto’s in Zilt 31 ging er een schok van herkenning door mij heen en ook de tekst is mij uit het hart gegrepen’, mailt Henri Bögels. ‘Mijn foto is gemaakt in de Lithse Ham waar ik ieder jaar enkele keren voor anker ga op weg naar de Zeeuwse wateren. Zomers en een keer in de herfst. Sinds ik geen zeetochten meer maak is dit water mijn favoriet.’

75 Betaalbaar 'draadloos' De draadloze en op zonne-energie werkende instrumenten van Tacktick zien we zowel op maxi-racers als op eenvoudige toerboten. Het installatie- gemak en het geringe stroom- verbruik zijn de sterkste punten van dit innovatieve merk. De Britse producent komt nu met een nieuwe serie instapmodel- len waarvan de MN30 het eerste type is. Het windsysteem bestaat uit een display en een windsensor. De sensor krijgt zijn stroom van een zonnecel en stuurt de data draadloos naar het uitleesscherm. Dit scherm is in tegenstelling tot wat we van dit merk gewend zijn niet voorzien van een zonnecel. Aansluiten op een 9-volt blokbatterij is mogelijk, maar in de praktijk zal het scherm worden aange- sloten op het boordnet. De prijs voor deze set: € 547.

Voor een rokende pijp Steeds meer boten zeilen in de winter gewoon door. Bij deze die-hards is de de kachel van het Canadese merk Dickinson geliefd. Dickinson Marine heeft sinds kort een nieuwe Benelux importeur. Voor een rokende schoorsteenpijp op je kajuit- dak kun je nu terecht bij GB Trading te Lelystad.

76 ZILTE SPULLEN

Twee maal J De lengte van de twee nieuwe aanwinsten van J-boats, de J95 en J97, is bijna gelijk: net onder de tien meter. Maar daarmee houdt elke overeenkomst tussen de modellen op. De J95 is een snelle dagzeiler met een kiel- midzwaard. Nog niet eerder zagen we een J die ook op ondiep water uit de voeten kan. Met het bronzen midzwaard opgetrokken in de loden kiel is de diepgang slechts 90 cm. Varen doet de boot dan nog steeds, want 90% van het ballastgewicht zit in de kiel en slechts 10% in het midzwaard. De dubbele roeren zijn geen alledaags gezicht op een J. De in Amerika gebouwde performance boat heeft standaard een carbon mast en lijkt een lekker speeltje voor de sportieve zeiler die iets bijzonders zoekt. Wil je sportief varen, maar ook nog met de boot op vakantie dan is de J97 het bestuderen waard. Dit model is de kleinere broer van de succesvolle J109 en J122 en komt uit de werf in Frankrijk. De romp is ontwor- pen op pure snelheid, terwijl dekindeling en zeilplan het zeilen eenvoudig maken voor een kleine bemanning. Krijg je dan ook nog 1.85 meter stahoogte en een compleet interieur in een ontwerp onder de 32 voet, dan doe je het goed. De wens van J Boats Benelux om in de toekomst een grote eenheidsklasse van J97's op het water te hebben zou met deze veelzijdige boot best eens realiteit kunnen worden.

77 ZILTE SPULLEN

Nieuwe importeur voor oude bekende Een oermodel onder de windvaanstuurinrichtingen - de Aries - heeft een nieuwe importeur. Voor deze windvaan kun je voortaan terecht bij Rob Wink Serious Seatools. Het model is jarenlang enorm populair geweest, maar was de laatste tijd wat minder vaak te zien. Onduidelijkheid over de productie en distributie waren daar debet aan. Rob Wink brengt daar vast verandering in. De Aries windvaanstuurinrichting is in productie sinds 1970. De windvaan werkt op het servo pendulumsysteem. Een servoroer geeft stuurcorrecties door aan de helmstok of het stuurwiel door middel van lijnen en blokken. De Aries windvaan is geschikt voor boten van 28 tot 55 voet. Voor 3.300 euro hangt deze geruis- en energieloze automaat aan je spiegel.

Bijboot voor het echte werk AB Inflatables heeft zijn Lammina lijn vernieuwd en uitgebreid. De Lammina RIB's hebben een aluminium romp in plaats van het gebruikelijke polyester. Het lagere gewicht telt bij het aan dek te hijsen en vraagt minder motor- vermogen om op snelheid te komen. De kleinste Lammina, van 8 voet, weegt 33 kilo. Daarnaast is de sterkte van aluminium een pluspunt; een onverwachte steen of rotspunt zal minder snel tot lekkage leiden. De tubes van de Lammina zijn van vijflaags Orca neopreen-hypalon doek. Volgens de importeur duurzaam en UV bestendig. AB biedt daarom tien jaar garantie op het doek en de naden. De prijzen van de nieuwe serie beginnen bij € 2.795 voor de Lammina 8AL.

78 79 Kerst 2015

80 Kees de Bruin komt omhoog uit een diepe slaap en voelt dat er iets mis is. Zijn benen doen pijn, zijn maag zit klem in… angst? Waarvoor angst? Hij voelt de verklaring drukken tegen het vlies tussen slapen en waken. “Laat het niet knappen,” kreunt hij en hij wentelt zich door zijn pijn op zijn zij en trekt zijn knieën naar zijn kin. Maar een eerste herinnering perst zich een weg naar zijn bewustzijn: boze kreten, een schreeuw... “Ik heb het gedroomd,” zegt hij afwerend. Hij steekt zijn hoofd uit zijn slaapzak en doet zijn ogen open. Het schemert in de kajuit. Licht valt door lichtranden op de natte wand. Condens parelt op het tuiltje kerstballen in de stuurboord bovenhoek, aan bakboord hangen druppels aan de vleugel- punten van een glimlachend gouden engeltje. Plotseling klinkt ‘Jingle Bells’ luid door de kajuit en vibreert er iets achter het schot van navigatiehoek. Kees schrikt hevig. Dan weet hij het weer, de ringtone die zijn dochter miraculeus op zijn mobiel heeft gezet. Hij werkt zich uit zijn slaapzaak, slaat een fleece om en stommelt naar de navigatiehoek waar het muziekje is verstomd. Te laat. Hij kijkt op het schermpje. ‘Anna’. Hij staart naar zijn dochter’s naam. Hij gaat met het mobieltje op de bakboord bank zitten en bestudeert zijn rechterhand. De rug is ontveld, de pink gekneusd. Au. Zijn rechterknie is geschaafd, overal zitten blauwe plekken. Dan knapt ineens het vlies. Zijn angst voor weten wordt ontzetting om wat hij heeft gedaan. Kerstavond speelt zich als een film voor hem af...

Naarden. Waterkoud. Zuidwest drie tot vier. Hij gaat bij het laatste daglicht aan boord met een doos broodjes en twee flessen wijn. Hij trekt vanaf het achterdek de walstroomstekker los, verhaalt zijn boot naar de buitenste paal en zet de zeilen. Geen motor, hij zal geen motor gebruiken in deze olieverslaafde rotwereld. Helemaal alleen zeilt hij het Gooimeer op. Al voor de Hollandse Bruggen dreunen de bassen van een lifeband in een tent op het Almeerder Strand. Voor de tent schokt een mensenmassa ritmisch onder enorme terraskachels. Overal flikkerende gekleurde lampen, als een pervers betonningssysteem. Verbeten zeilt Kees door, langs de vijf windtur-

81 bines voor Muiderberg, langs de containerterminal van Pampus Vluchtha- ven. Aan bakboord staan de woontorens van Groot IJburg als gestapelde lichtjes op het donkere water. Koplampen trekken er langs de boulevard, verkeerslawaai waait over de geul. Bij IJburg-bad klinken harde knallen van vuurwerk. Hij haat vuurwerk. Even later zeilt hij tussen enorme hoekige vormen die zwart afsteken tegen de lichtzee van Amsterdam: de pilaren van de IJmeerbrug in aanbouw. Bitter drijft hij even tussen onrustige vlagen en pufjes. Dan weer blaast de wind en bruist Kees onder helling naar de duisternis. De herrie verstomt, de lichtvervuiling vervaagt en toch zakt de spanning niet uit zijn lijf. Hij verlangt naar de rust van zijn ankerplek achter Marken.

Dan hoort hij een onverwacht geluid. Aan stuurboord. Een doordringend gejank dat hij hier s’ zomers wel verwacht, maar niet op kerstavond, niet nu, niet hier. Speedboten! Jakkeraars. Klootzakken op weg van Uitdam naar Volendam om zich daar te gaan bezatten. Kees wordt duizelig van de adrenaline en moet zich stevig aan de reling vasthouden. Dan, ineens, heldere kilte in zijn hoofd. Hij weet wat hij moet doen, wat hij al heel vaak heeft gedaan in duizend fantasieën. Hij peilt twee witte lichtpuntjes, verlegt zijn koers een tikje, stroomt zijn nylon manoverboordlijn uit, de hele rol van tachtig meter en belegt het uiteinde op de achterkikker. Daar komen ze. De lichtjes vliegen over het water. Te ver? De eerste wel. Verdomme! Nee, de tweede komt dichtbij...!

82 Het gejank van de tweede speedboot verandert in een laag grommen.., dan een knal! Stilte… Een schok door de boot. Kees zeilt wel, maar zijn log zakt terug naar nul. Hij heeft een flinke speedboot gevangen. Maar hij weet niet wat te doen. Zover ging zijn verbeelding nooit. Tussen triomf en twijfel staat hij stokstijf in zijn de kuip. Als een geest klots een gele ton door de schijn van zijn heklicht; een van de plastic tonnen voor de wal van Waterland. Kees verlijert langs de ene kant, de speedboot langs de andere. Kees valt af, hangend aan de boei. Kijk, aan de andere kant doen de navigatielichtjes van de speedboot hetzelfde. Ze krijgen hem in de gaten! Ze roepen in de wind, boven het geklots… “… teringlijer… gedaan, pleur op … lijn. … betalen vuile …!” Ô God, ze zijn gevaarlijk. Onderwereld. Maffia. Ineens komt de speedboot gifgroen uit de nacht, Kees’ m.o.b.-lijn loopt van onder de speedboot snaarstrak naar die gele ton. Twee groene mannen staan te zwaaien. Zij komen dichterbij, ze raken zijn boot bijna aan. Een van de speedbootman- nen klimt op de rand van zijn boot, maakt aanstalten bij Kees aan boord te springen. Kees kijkt wild om zich heen. Hij moet zich verdedigen. “Ik wil niet dood.”

Hij krijgt de lierhendel onder zijn rechterhand en klemt hem vast. Het suist in zijn oren, angst klopt als hete lava tegen de binnenkant van zijn schedel. Voor de rest beweegt hij krachtig, doelgericht en met grote kalmte. Hij stapt in zijn stuurboordgangboord op het moment dat Speedbootman dat ook doet. Daar slaat hij Speedbootman hard op het hoofd. Het suist in Kees’ or en en Speedbootman staat er nog steeds. Kees haalt uit en slaat nog een keer. Speedbootman valt achter- over, klapt met zijn bovenlijf op de rand van de speedboot en verdwijnt vervolgens in de groene golven. “Wat doe je nou?!” gilt de tweede speedbootman. Kees antwoordt niet. Hij loopt naar achteren en pakt het vlijmscherpe mes dat altijd links om de hoek van het kajuitluik met klittenband aan het schot zit. Hij doet twee stappen naar de achterkikker en snijdt de m.o.b.-lijn door.

83 Als een zucht glijdt zijn boot vooruit. Even nog beschijnt het heklicht de boeg van de speedboot. De man in de speedboot klimt half op het dansende voordek en roept van alles naar de nacht. “Hé, wacht, je kunt niet zomaar wegvaren, je moet helpen! Hé, Klootzak…, niet wegvaren… mijn vriend! Hé… zoeken…” Een stem als een echo uit een andere wereld. Flarden van een raar lied dat Kees niet wil kennen. Hij weet alleen dat het gevaar is geweken. Hij leeft. Hij zeilt vrij. Hij gijpt en loeft op tot aandewind over bakboord. Onbewust vindt hij de weg tussen de eilanden in aanleg, langs de containerterminal. IJburg is rustig en het feest bij Muiderzand is voorbij.

Kees krijgt het koud. Hij begint te rillen, oncontroleerbaar te schudden. Na de Hollandse Bruggen trekt hij alle thermokleren en fleeces aan die hij kan vinden. Het helpt niet. Dan keert zijn angst terug, erger dan ooit, zijn hart keert zich om, al kan hij niet bedenken waar hij nog bang voor moet zijn. Hij zet een fles wijn aan zijn trillende mond, morst zich onder, gooit de lege fles overboord. Hij zeilt Naarden voorbij; niet terug naar Naarden. Ook Huizen is taboe, Waarom? Hij weet hij niet te bedenken waarom hij daar niet overnachten kan. Na de Stichtse Brug stuurt hij zuidwaarts, de Eem op. Daar kotst hij alle broodjes uit. De wind moet iets geruimd zijn, want het is net bezeild. Pas in Eembrugge maakt hij in een leeg haventje een sliplanding en trekt zijn boot in een box. Binnen pelt hij wat fleece af en kruipt in zijn slaapzak. Na honderd nachtmerries valt hij eindelijk in een droomloze slaap.

Kees is naar buiten gegaan en zit in zijn fleece en zijn onderbroek in zijn stuurboord gangboord. Hij kijkt door een waas naar de beschadigingen aan zijn romp. Hij huilt. Dan gaat opnieuw zijn mobiel. Het is Anne. Uit Peking. “Gelukkig Kerstfeest Papa.”

AESON Grenada GIEBATEAU Patagonië DRIBBEL Levkas

KLIK DRAMMER Panama HIER

WITTE RAAF Suriname WITTE RAAF Curaçao

MAMA-COCHA Nw Zeeland

MISTRAL India LINEA Gomera

86 Kerstgroeten van overzee KARNA Curaçao NEHALINNIA Levkas

LOTUS Australië

MOOD INDIGO Griekenland

WALRUS Grenada

ZEEZWALUW Israel

KLIK RHYTHM OF LIFE Gambia HIER FUTURE Indonesië

KIND OF BLUE Nw Zeeland

MARY_ELIZA Maleisië DALWHINNIE Kaap Verden

PACIFIC BLUE Patagonië NIJE FAAM Patagonië

87 Dagelijkse kost We zijn wel wat gewend, maar tijdens de donkere dagen voor Kerst komt zo’n foto toch hard aan bij de zwoegende Zilt-redactie. Rob en Jacqueline van de Mary-Eliza zijn al zo lang onderweg, dat ze nauwelijks meer opkijken van een plek als deze. Op het eiland Ouvea, bij de Iles Loyauté in Nieuw-Caledonië, ankeren ze bijna óp het witte strand. Om het allemaal nog wat erger te maken meldt Rob ook nog dat de to:© Mary-Eliza bemanning

fo baguettes daar overheerlijk zijn. Iemand nog een kerstkransje? ZILTE WERELD Zeven jaar onderweg In 2001 verruilen Jacqueline en Rob Sterenburg een lekker lopende carrière voor het leven aan boord van hun Malö 42. Jacqueline: “Rond de evenaar voelen we ons het beste thuis. We blijven anderhalf jaar hangen in de Carieb. Ik vind het heerlijk om daar zoveel medezeilers te ontmoeten met dezelfde dromen als wij.” Eenmaal in de Pacific gaan ze via Ecuador, de Galapagos en de Marquesas naar de Tuamotu’s. Rob: “Rond deze eilanden vinden we de prachtigste duikplekken. We zijn ons erg bewust hoe bijzonder ons zeilende leven is. Wat we allemaal meemaken hier in de Pacific is onvergetelijk.” Bij Tonga verliest een Deense boot zijn mast en bij gebrek aan andere mogelijkheden sleept de Mary- Eliza, onder zeil, de Deense Circe van Nuku Alofa in Tonga naar Nieuw-Zeeland over een afstand van iets meer dan 1000 zeemijl. Rob: “Hiermee bewijst onze oerde- gelijk gebouwde Malö weer eens zijn bijzondere capaciteiten.”

Nieuw-Zeeland blijkt mooi, maar wel kouder dan verwacht. Jacqueline en Rob komen pas weer op temperatuur in Fiji. Via de Loyalties en Nieuw- Caledonië zeilen ze naar Australië. Inmiddels helemaal onthaast blijven ze anderhalf jaar in OZ. De maanden die de Mary-Elize in Papua New Guinea toert, brengen de zeilers terug in het stenen tijdperk. Vervolgens varen ze via het Great Barrier Reef naar Darwin om aan de Indonesia Rally mee te doen. Jacqueline: “Over Indonesië niets dan goeds en dat geldt ook voor Maleisië waar ze nu zijn. De mix van culturen en mensen met verschillende achtergrond trekt ons beiden zeer aan. We liggen hier pal voor de poort van een heel interessant stuk Azië. De planning is dat we voorlopig in deze contreien blijven.” ZILTE WERELD

Zilte Wereldkaart nu online Nieuwe ankerplaats voor thuisblijvers, dromers en zeilers onderweg.

De wereldkaart met po- sities van Nederlandse en Belgische lange- afstandszeilers is het hart van de rubriek Zilte We- reld. Tot nu toe opende de kaart in Google Earth en was de update maan- delijks. Maar zeilers blijven zelden een maand lang op een plek. Meer tussentijdse updates zijn wenselijk, en daarom heeft de Zilte Wereldkaart nu een eigen plek online. Op de nieuwe website volgen we op dit moment maar liefst 130 boten, en dat aantal groeit nog steeds. In een oogopslag zie je waar de zeilers voor anker liggen en met een muisklik ga je door naar de website van de vertrekkers om de laatste logboekbijdragen te lezen en de jaloersmakende foto's te zien. Zo werkt het Zeilers die Nederland of België voor minimaal een jaar verlaten kunnen zich aanmelden op de nieuwe site. Velen van hen geven ons regelmatig zelf hun positie door. Die gegevens worden meestal onmiddellijk verwerkt. Van anderen raadplegen we met regelmaat hun website. Een waterdicht systeem is dat niet, we zijn afhankelijk van de frequentie waarmee de bemanning de gegevens ververst. Daarom vermelden we altijd van wan- neer het laatste positierapport dateert. Door op het icoon in de kaart te klikken, zie je om welke boot het gaat. In het venster geven we ook aanvullende informatie over de reis en de bemanning en vind je een link naar de website van de boot. In de grote kaart heb je niet alleen meer overzicht, maar kun je ook op de naam van een boot zoeken. Door de naam aan te klikken, zoomt de kaart automatisch in op de laatst bekende positie. Wekelijks vertelt Zilt huismeteoroloog Henk Huizinga hoe het zeilweer voor het komende weekend wordt. Kijk en luister naar zijn verhaal en klik daarna op je eigen vaarwater in de kaart hieronder.

Waddenzee

IJsselmeer Noordzee kust

Klik op een zeilgebied voor een Zeeuwse gedetailleerde 4-daagse prognose... Delta

Donderdag Vrijdag Zaterdag

weerkaart Zondag WEER&WIND

Weerbericht voor 25, 26, 27 en 28 december 2008

Schrale kou Eindelijk is het dan zover voor de liefhebbers van bevroren water: de schaatsen kunnen worden ondergebonden. Wel goed aankleden, want de gevoelstemperatuur voelt Siberisch aan. Donderdagmiddag +36: hogedruk is de afgelopen dagen geleidelijk naar het noorden opgeschoven en zorgt voor aanvoer van koude, droge lucht uit het Rusland. Met 10-15 knopen komt de wind uit het oosten. Vrijdagmiddag +60: weinig verandering in de situatie. De wind staat over het zuiden met 15-20 en in het noorden met 10-15 knopen uit het oosten. Zaterdagmiddag +84: het centrum van het hoog is naar het westen opgeschoven. Er is iets minder wind dan vrijdag. Zondagmiddag +120: opnieuw in de kou, met over het gehele land een wind van 15-20 knopen uit het oosten. De vrieskou houdt het vol tot het eind van het jaar.

Het Zilt weerbericht wordt verzorgd door NIMOS Meteotraining www. nimosmeteo.nl 33/2008 Z ilt bemanning Debemanning van [email protected] aan: sturen tee-mail een is bereiken, te ons om manier beste De en chat e-mail, met Skype. uitgerust we zijn verder en en kajuit- keukentafels wisselende aan we houden redactievergadering De verhaal. goed een naar onderweg of water het op boord, aan liefst het zijn We kantoor. spectaculair een in niet daarom ons Verwacht Zilt als onconventioneel even is werken van manier Onze Aan e nod van inhoudDe worden gesteld voor fouten in deze publicatie. zonder schriftelijke toestemming van de makers. De uitgever kan niet aansprakelijk Kattenberg opstappers Huizinga de kajuittafel en vele Henk Ruud Zilt aaie a o ge ekl wje odn overgenomen worden wijze enkele geen op Magazine mag van der Woerd Magazine bestaatZilt uit: Lengkeek Jimmy Sjors Nijdeken van Zijp Laurens Pieter van der Scholtes Michiel Robert Weerdt zelf. Zilt Zoekt Zeilers Abonneer je nu en ontvang gratis: -elke week het zeilersweerbericht -elke maand Zilt Magazine

Surf naar www.ziltmagazine.nl en vul je e-mailadres in of klik hier om Zilt naar een zeilvriend te sturen to:© Jan to:© Immink Jan fo