(2013) : Regionalny Wymiar Przemian Polskiej
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
okladka_tom_34.ai 2014-03-13 12:12:04 C M Y CM MY CY CMY K KOMISJA OBSZARÓW WIEJSKICH POLSKIE TOWARZYSTWO GEOGRAFICZNE INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK Studia Obszarów Wiejskich tom XXXIV http://rcin.org.pl SOW_XXXIV.indb 1 20140317 12:19:05 COMMITTEE OF RURAL AREAS POLISH GEOGRAPHICAL SOCIETY STANISLAW LESZCZYCKI INSTITUTE OF GEOGRAPHY AND SPATIAL ORGANIZATION POLISH ACADEMY OF SCIENCES Rural Studies Vol. 34 REGIONAL DIMENSION OF CHANGES IN POLISH RURAL AREAS – SPATIAL AND ECONOMIC ASPECTS Marcin WÓJCIK (ed.) http://rcin.org.pl SOW_XXXIV.indb 2 20140317 12:19:06 KOMISJA OBSZARÓW WIEJSKICH POLSKIE TOWARZYSTWO GEOGRAFICZNE INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK Studia Obszarów Wiejskich tom XXXIV REGIONALNY WYMIAR PRZEMIAN POLSKIEJ WSI – ASPEKTY PRZESTRZENNO- EKONOMICZNE Pod redakcją Marcina WÓJCIKA WARSZAWA 2013 http://rcin.org.pl SOW_XXXIV.indb 3 20140317 12:19:06 STUDIA OBSZARÓW WIEJSKICH / RURAL STUDIES RADA REDAKCYJNA / EDITORIAL BOARD: Jerzy BAŃSKI Michael SOFER Polish Academy of Sciences BarIlan University Roman KULIKOWSKI Vladimír SZÉKELY Polish Academy of Sciences Slovak Academy of Sciences Toivo MUILU Antonín VAISHAR University of Oulu Mendel University of Brno Roman RUDNICKI Michael WOODS Nicolaus Copernicus University Aberystwyth University KOMITET REDAKCYJNY / EDITORIAL COMMITTEE Redaktor / EditorinChief Konrad CZAPIEWSKI Polish Academy of Sciences Zastępcy Redaktora / Deputy Editors Maria BEDNAREKSZCZEPAŃSKA Marcin WÓJCIK Polish Academy of Sciences University of Lodz Członkowie Komitetu / Committee Members Barbara SOLON (Managing Editor) Edyta REGULSKA Polish Academy of Sciences Polish Academy of Sciences Michał KONOPSKI Mirosław BICZKOWSKI (English Language Editor) Nicolaus Copernicus University Polish Academy of Sciences Krzysztof JANC Marcin MAZUR (Cartography Editor) University of Wrocław Polish Academy of Sciences RECENZENCI / REVIEWERS Anna KOŁODZIEJCZAK Adam Mickiewicz University, Poznań Konrad CZAPIEWSKI Polish Academy of Sciences Adres Redakcji / Editorial O ce 00818 Warszawa, Twarda 51/55 phone (+48 22) 697 88 34 fax (+48 22) 620 62 21 email: [email protected], www.igipz.pan.pl Skład i łamanie / Typesetting Janusz KSIĘŻAK Tytuł indeksowany w BazEkon. Pełne teksty artykułów dostępne w Repozytorium Cyfrowym IGiPZ PAN Publikacja s nansowana ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na Działalność Upowszechniającą Naukę ISSN 16424689 ISBN 9788362089260 Oddano do druku w grudniu 2013 r. Druk i oprawa: Wydawnictwo „Bernardinum” Sp. z o.o. http://rcin.org.pl SOW_XXXIV.indb 4 20140317 12:19:06 Spis treści Wprowadzenie ..................................................................................................7 Marcin WÓJCIK – Obszary versus miejsca czyli o przestrzennych formach ........ interpretacji przemian polskiej wsi ............................................................9 Aleksandra JEZIERSKATHÖLE –Modele rozwoju obszarów wiejskich ............ w ujęciu teoretycznym ............................................................................23 Wiesława GIERAŃCZYK, Wieńczysław GIERAŃCZYK – Zróżnicowanie ...... sytuacji demogra cznej i ekonomicznej obszarów wiejskich w państwach ... Unii Europejskiej ....................................................................................39 Przemysław TOMCZAK, Stanisława GÓRECKA – Przestrzenne zróżnicowanie struktury demogra cznej na obszarach wiejskich w Polsce ......................57 Mirosław BICZKOWSKI – Fundusze unijne jako czynnik rozwoju ................... regionalnego w odniesieniu do koncepcji rozwoju neoendogenicznego ...71 Roman RUDNICKI – Zmiany liczby i powierzchni gospodarstw rolnych .......... w latach 2002–2010 jako element oceny rozwoju społeczno ..................... gospodarczego w Polsce ..........................................................................87 Wieńczysław GIERAŃCZYK, Wiesława GIERAŃCZYK – Zróżnicowanie ....... rozwoju funkcji turystycznej na obszarach wiejskich w Polsce ..................... w latach 2004–2012 .............................................................................113 Maciej HUCULAK, Magdalena DEJ, Wojciech JARCZEWSKI – Powiązania ... infrastrukturalne i funkcjonalne gmin wiejskich w ramach obszaru metro politalnego – przypadek Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego .......131 Barbara SZYDA – Urbanizacja wsi w stre e wpływów miasta a polityka ............. przestrzenna władz gminnych. Studium miast Częstochowy, Kielc.............. i Radomia .............................................................................................149 Marta BICZKOWSKA – Przemiany demogra czne w stre e podmiejskiej ......... Wrocławia na przykładzie gminy Siechnice ........................................... 161 Marta GWIAŹDZIŃSKAGORAJ, Aleksandra JEZIERSKATHÖLE – .......... – Peryferyjność obszarów wiejskich województwa warmińskomazur .......... skiego a zmiany ludnościowe w latach 19882011 ................................175 Dominika STUDZIŃSKA – Wpływ funduszy unijnych na rozwój obszarów ..... wiejskich w województwie pomorskim .................................................187 http://rcin.org.pl SOW_XXXIV.indb 5 20140317 12:19:06 6 Krystyna KUROWSKA, Hubert KRYSZK – Wykorzystanie środków ................ nansowych na działania rolnośrodowiskowe w województwie ................... warmińskomazurskim w latach 2007–2013 ........................................205 Marcin FELTYNOWSKI – Planowanie miejscowe a użytkowanie terenów ........ w wybranych gminach wiejskich województwa łódzkiego ....................221 Danuta WALKIEWICZ – Przemiany wsi pod wpływem przemysłu na obszarze wiejskiej gminy Zgierz w województwie łódzkim – .................................... – wybrane aspekty przestrzenne .............................................................233 Tomasz NAPIERAŁA, Maciej ADAMIAK, Marek LAWIN – Budżet ................. samorządowy jako narzędzie stymulacji rozwoju turystyki w gminach ........ wiejskich województwa łódzkiego .........................................................247 http://rcin.org.pl SOW_XXXIV.indb 6 20140317 12:19:06 Wprowadzenie Niniejszy, 34 tom Studiów Obszarów Wiejskich poświęcony jest problematy ce struktur i procesów kształtujących wiejską przestrzeń ekonomiczną. Zbiór prac stanowi efekt konferencji naukowej „XXIX Seminarium Geogra i Wsi”, które od było się pod nazwą „Regionalny wymiar przemian polskiej wsi” w Rochnie koło Łodzi w dniach 2021 czerwca 2013 r. Organizatorem spotkania naukowego była Katedra Geogra i Regionalnej i Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego oraz Komisja Obszarów Wiejskich PTG wraz z Oddziałem Łódzkim PTG. Semi narium zostało wsparte przez instytucje rozwoju wsi i rolnictwa regionu łódzkie go, zwłaszcza przez Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Łódzkiego (Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego). Kon ferencja ta stała się interdyscyplinarnym forum wymiany poglądów, doświadczeń w zakresie badań nad regionalnym wymiarem rozwoju wsi w Polsce, przede wszyst kim w kontekście głównych trendów społecznogospodarczych, odziaływania środków zewnętrznego wsparcia oraz społecznych i politycznokulturowych czyn ników przemian. Podstawowym celem konferencji była prezentacja wyników ba dań naukowców (geografów, ekonomistów, planistów, socjologów i in.) z różnych ośrodków nad regionalnym zróżnicowaniem przemian wsi polskiej, ich uwarun kowań, mechanizmów i konsekwencji. Z uwagi na szeroką problematykę omawianych zagadnień artykuły zostały umieszczone w dwóch tomach, tj. w tomie 34 (aspekty przestrzennoekonomicz ne) i tomie 35 (aspekty społeczne i środowiskowe). Treść artykułów zawartych w niniejszym tomie stanowi zatem zestaw zagadnień, które mieszczą się w szero ko pojętej problematyce przemian ekonomicznych wsi rozpatrywanej z punktu widzenia krajowych i regionalnych struktur przestrzennych. Wpisują się zatem w tradycyjne ujęcie problematyki przemian wsi i rolnictwa, dla którego typowa jest analiza ilościowego rozkładu cech demogra cznych i ekonomicznych. Tom otwiera artykuł autorstwa Marcina Wójcika, który stanowi wprowadze nie do prac zawartych w obu tomach. Jego głównym celem jest krytyczne spojrze nie na zastosowanie kluczowych dla formułowania założeń badań i pojęć takich jak „obszar wiejski” i „wieś”, a także konsekwencji, które z tego wynikają dla innych przestrzennych form interpretacji przemian polskiej wsi ,takich jak „region” i „miej sce”. Artykuł tworzy zatem szeroką teoretyczną podstawę interpretacji zawartych w obu tomach różnych ujęć metodologicznych i metodycznych. Prace zawarte w tomie ułożono według kryterium poziomu analizy przestrzen noekonomicznej. W tomie wyróżniono zatem następujące grupy zagadnień: – problem przekształceń instytucjonalnoprawnych (formalnego kreowania ob szarów wiejskich) oraz ogólnego zróżnicowania obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej (A. Jezierska ole, W. Gierańczyk i W. Gierańczyk); http://rcin.org.pl SOW_XXXIV.indb 7 20140317 12:19:06 8 Wprowadzenie – regionalne zróżnicowanie struktur przestrzennoekonomicznych wsi w Polsce w zakresie demogra cznym (P. Tomczak i S. Górecka), wykorzystania fundu szy europejskich (M. Biczkowski), produkcji rolnej (R. Rudnicki) oraz funk cji turystycznej (W. Gierańczyk i W. Gierańczyk); – przemiany przestrzennoekonomiczne regionów miejskich na przykładzie st ref podmiejskich Krakowa (M. Huculak, M. Dej, W. Jarczewski), Wrocławia (M. Biczkowska), Częstochowy, Kielc i Radomia (B. Szyda); – wewnątrzregionalne