Metamorfoza Miasta Grodzisk Mazowiecki 1989-2018
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Andrzej Stawarz METAMORFOZA MIASTA GRODZISK MAZOWIECKI 1989-2018 GRODZISK MAZOWIECKI 2018 Wydawca: Urząd Miejski w Grodzisku Mazowieckim ul. T. Kościuszki 32a 05-825 Grodzisk Mazowiecki tel. 22 755 55 34 e-mail: [email protected] www.grodzisk.pl Projekt, przygotowanie do druku, druk: db Print Polska Sp.z o.o. ul.Chrzanowska 32 05-825 Grodzisk Mazowiecki www.dbprint.pl Nakład: 500 szt. ISBN 978-83-64209-05-5 WSTĘP rodzisk Mazowiecki wkroczył w nowy etap swoich dziejów w latach 1989-1990 w związku z niezwykle doniosłymi zmianami w naszym państwie. Jednym z najbardziej znaczących osiągnięć związanych z demokratyzacją ustroju Rzeczypospolitej okazało się urzeczywistnienie idei samorządności. Niniejsza książka jest próbą opisania zmian, Gjakie dokonały się w tym mieście, ośrodku gminy, a od 1999 r. także powiatu, w ciągu trzech dekad na przełomie XX i XXI w. Podzieliłem treść tej książki na dwie części. W pierwszej z nich zawarta została faktografia pracy lokalnego samorządu terytorialnego, który uzyskał w roku 1990 nowe podstawy prawne na mocy ustawy oraz po raz pierwszy od 1939 r. mandat w pełni demokratyczny do sprawowania władzy w mieście i gminie. To bardzo ważne wydarzenie, które dało ogromną szan- sę na zapoczątkowanie o wiele bardziej dynamicznego i nowoczesnego rozwoju miasta i gminy niż to miało miejsce kiedykolwiek w przeszłości. Zapewne grodziszczanie są dumni z wielu osiągnięć, jakie miały miejsce w mniej lub bardziej odległych czasach. Jednakże z całą odpowiedzialnością można powiedzieć, że dorobek poprzednich pokoleń został w ciągu ostatnich 30 lat skutecznie pomnożony z wielką korzyścią ogółu dzisiejszych mieszkańców. Swój udział w tworzeniu nowego miasta w nowej rzeczywistości, bo tak to trzeba określić, ma zarówno samorząd, jak i obywatele, którzy w kolejnych kadencjach ten samorząd kształtowali, recenzowali i wspierali, mając swój znaczny udział w tworzeniu dochodów budżetowych. Kluczową sprawą stało się po 1989 r. wypra- cowanie wizji rozwoju miasta i stworzenie takiego prawa stanowionego lokalnie, które skutecznie realizacji tej wizji służyło i należy mieć nadzieję, że będzie służyło w dalszej perspektywie. Jednak należy pamiętać, że bez wybrania ludzi odpowiednio przygotowanych do pełnienia w sposób od- powiedzialny i zaangażowany funkcji w samorządzie nawet najśmielsze wizje i projekty trudno realizować z dobrym skutkiem. W drugiej części książki znajdzie Czytelnik charakterystykę najważniejszych dziedzin życia miasta i jego mieszkańców. Kolejne rozdziały poświęcone zostały sprawom kształtowania prze- strzeni miasta, rozwoju gospodarczego i społecznego, przemian w oświacie, kulturze i sporcie, życiu religijnemu, problematyce ochrony środowiska, a na koniec dziedzictwu. Stosunkowo słabe zaawansowanie badań nad historią współczesną miasta nie pozwala na omówienie szer- szego spectrum przemian, jakie dokonały się w ciągu ostatnich 30 lat. Zatem niniejsza pu- 3 Wstęp blikacja jest zasadniczo zarysem najnowszej historii Grodziska Mazowieckiego, w niektórych sprawach zapewne tylko wstępem do badań, które zostaną podjęte w przyszłości. Już podczas gromadzenia informacji o współczesnym mieście zorientowałem się, iż Grodzisk Mazowiecki stał się w stosunkowo krótkim czasie miastem niezwykłym pod wieloma względami. Zazwyczaj socjologowie i ekonomiści używają w takich wypadkach terminu „atrakcyjność”. Faktycznie kilka opracowań naukowych, powstałych głównie za sprawą badaczy z Wyższej Szkoły Rozwoju Lokalnego w Żyrardowie oraz Szkoły Głównej Handlowej, w latach 90. XX i początkach XXI w. dotyczyło problematyki atrakcyjności Grodziska Mazowieckiego z uwagi na lokalizację, dostęp- ność komunikacyjną, nowe inwestycje itp. Jak się jednak okazuje także i inne względy w coraz większym stopniu zaczęły dookreślać atrakcyjność miasta, skoro inwestorzy, także z kapitałem zagranicznym, tutaj właśnie budowali nowe zakłady, a w coraz większym stopniu przybysze osiedlali się w samym mieście czy na jego wiejskich obrzeżach. Zachodzące w dosyć szybkim tempie zmiany w wielu dziedzinach życia stały się swoistym wyzwaniem, zarówno dla władz samorządowych, jak i ogółu mieszkańców. Z jednej strony wyzwaniem jest ciągłe dbanie o co- raz lepszą jakość życia całej społeczności w warunkach nieustannego podnoszenia standardów cywilizacyjnych, z drugiej zaś koniecznym stało się ciągłe modyfikowanie i unowocześnianie instytucji, które zapewniają mieszkańcom realizowanie ich aspiracji życiowych, wielu potrzeb, w tym związanych z edukacją, kulturą, sportem czy rekreacją, najlepiej na miejscu czy też w bliskiej okolicy miasta. Jest to zadanie o tyle trudne, bowiem Grodzisk Mazowiecki znajduje się bardzo blisko wielkiej metropolii Warszawy, która generuje bardzo wiele ofert we wszystkich dziedzinach życia. Zatem druga część książki, może cokolwiek pośrednio, przybliży Czytelników do odpowiedzi na pytanie – jak to się stało, że Grodzisk Mazowiecki zdołał w ciągu niedługie- go czasu znaleźć sposób na przełamanie niegdysiejszego kompleksu bycia w praktyce niemal wyłącznie „sypialnią” Warszawy. Może też ta część książki stanie się pewnym przyczynkiem do dalszych rozważań, dyskusji, jak i studiów naukowych, poświęconych problematyce tożsamości społeczno-kulturowej współczesnego Grodziska Mazowieckiego. Zasadniczą podstawę źródłową książki stanowią dokumenty archiwalne i materiały infor- macyjne Rady Miejskiej, Urzędu Miejskiego, Urzędu Stanu Cywilnego, kilku innych instytucji, w tym będących jednostkami organizacyjnymi prowadzonymi przez samorząd gminy. Oparłem się też na tej literaturze naukowej i popularnonaukowej, która dotyczyła w większym czy mniej- szym stopniu różnych dziedzin życia miasta. Ponadto nie mogłem pominąć ogromnej liczby in- formacji zawartych w kolejnych rocznikach miejscowej prasy. Skorzystałem też z wiedzy kilkuna- stu kompetentnych mieszkańców miasta, którzy udostępnili mi posiadane informacje, w formie pisemnej czy też ustnie. I jeszcze jedno źródło, z którego w coraz większym stopniu korzystają badacze, to strony internetowe wielu różnych instytucji i organizacji, a także zawierające opra- cowania naukowe w postaci artykułów i raportów z badań. Książka została przygotowana przeze mnie w ciągu jednego roku. Napisałem ją bardziej z my- ślą o tych Czytelnikach, którzy kochają swoje miasto i lubią czytać publikacje temu miastu po- święcone, chociaż niekoniecznie książki o charakterze ściśle naukowym. Mając to na uwadze nie zdecydowałem się na syntetyzowanie danych statystycznych w formie tabel i wykresów. Niemniej w samym tekście nie można było w ogóle zrezygnować z informacji statystycznych, np. dotyczą- cych demografii, budżetów gminy, skali pomocy społecznej czy innych dziedzin życia miasta. Zre- 4 Wstęp dukowałem w znacznym stopniu ilość przypisów, by nie zakłócać Czytelnikom lektury. Zasadniczo przypisy pełnią rolę odnośników do źródeł cytowanych wypowiedzi i ważniejszych dokumentów, w kilku przypadkach stanowią krótki komentarz. Doboru ilustracji dokonałem korzystając z zaso- bów Wydziału Promocji Urzędu Miejskiego, Rady Miejskiej, a także Galerii Edukacyjno-Etnogra- ficznej „Radogoszcz”. Ponadto zdjęcia ze swoich zbiorów prywatnych udostępnili: Urszula Sowina i Euzebiusz Sowa, Wojciech Hardt, Andrzej Okurowski. Książka nie mogłaby powstać bez pomocy jakiej udzieliło mi wiele osób, służąc wskazaniem źródeł informacji, konsultacjami, podzieleniem się wiedzą o różnych aspektach życia miasta i jego mieszkańców. W szczególności bardzo serdecznie dziękuję Burmistrzowi Grzegorzowi Benedyk- cińskiemu, Burmistrzowi I kadencji Euzebiuszowi Sowie, Przewodniczącej Rady Miejskiej Joan- nie Wróblewskiej, Wiceprzewodniczącemu Rady Miejskiej Andrzejowi Okurowskiemu, radnej I kadencji Urszuli Sowinie, zastępcy Burmistrza Tomaszowi Krupskiemu, sekretarz Gminy Marii Grabowskiej, naczelnikom wydziałów Urzędu Miejskiego – Urszuli Chrzanowskiej, Anecie Caban, Pawłowi Dąbrowskiemu, Janowi Pazio, Łukaszowi Kapuściakowi, głównemu specjaliście Mag- dalenie Okrasa, podinspektorowi – koordynatorowi Zespołu ds. Rewitalizacji Grażynie Kopeć, dyrektorowi Biura Oświaty Ewie Burzyk, inspektorom Biura Rady Miejskiej Małgorzacie Bugale i Bożenie Marędziak, dyrektorowi Biblioteki Publicznej Dorocie Olejnik, dyrektorowi Ośrodka Kultury Pawłowi Twardochowi, dyrektorowi Ośrodka Pomocy Społecznej Rafałowi Szczepaniako- wi, kierownikowi USC Agnieszce Bielanowskiej, przewodniczącemu Rady Powiatu Grodziskiego Jerzemu Terlikowskiemu, wiceprzewodniczącemu Rady Powiatu Grodziskiego Michałowi Śliwiń- skiemu, sekretarzowi Starostwa Powiatu Grodziskiego Joannie Damaziak, radnemu Rady Powia- tu Grodziskiego Wojciechowi Hardtowi, Dominice Rakowieckiej (Samodzielne Stanowisko ds. Promocji Powiatu), proboszczowi parafii pw. św. Anny ks. prałatowi Eugeniuszowi Dziedzicowi, Honorowemu Obywatelowi Grodziska Mazowieckiego Januszowi Sobierajowi, Przewodniczącemu NSZZ „Solidarność” (Oddział w Grodzisku Mazowieckim) Januszowi Grudniewskiemu, specjali- ście ds. historii miasta Łukaszowi Nowackiemu, kierownikowi Biura Rejonowego Cechu Rzemiosł Różnych Annie Stasiak. Mam nadzieję, że lektura tej książki pozwoli Czytelnikom spojrzeć w szerszej perspektywie na zakres, charakter i istotę przemian jakie w ciągu zaledwie trzech dekad dokonały się w Gro- dzisku Mazowieckim, jak i na terenach wiejskich gminy. Żyjąc na co dzień w coraz szybciej zmieniającej się rzeczywistości, zatracamy niejednokrotnie pamięć o tym w jakim stanie, w jakiej kondycji społecznej, ekonomicznej, kulturowej było miejsce, w którym mieszkamy – przed 10, 20 czy 30 laty. Niech ta książka pobudzi refleksję nad tym co