Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych W Gdańsku Lokalny Program Rewitalizacji - 2009
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ZAŁĄCZNIK Do uchwały nr XLVII/1308/10 Rady Miasta Gda ńska z dnia 25.03.2010 roku „Zał ącznik uchwały nr XXIII/689/04 Rady Miasta Gda ńska z dnia 29 kwietnia 2004 roku” Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gda ńsku LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI Gda ńsk, marzec 2009 Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gdańsku Lokalny Program Rewitalizacji - 2009 Koordynator Zespołu ds. Rewitalizacji: Grzegorz Sulikowski Redakcja dokumentu: Grzegorz Lechman Koordynacja prac nad dokumentem Programu: Grzegorz Sulikowski, Grzegorz Lechman, Adam Rodziewicz, Katarzyna Kownacka –Nowaczek, Zespół autorów dokumentu Programu: Grzegorz Sulikowski, Grzegorz Lechman, Piotr Lorens Katarzyna Kownacka – Nowaczek, Maria Piotrzkowska, Justyna Przybecka, Michał Kozłowski, Adam Rodziewicz, Marcin Star- czewski, Bogdan Grechuta, Ewa M ączka, Beata Ochma ńska, Sylwia Bilewicz, Liliana Ka- mi ńska, Jerzy Boczo ń, Jacek Kobiela, Sławomir Kruczkowski, Stanisław Piliczewski, Krzysz- tof Rudzi ński. Wykonanie zał ączników graficznych: Beata Ochma ńska, Adam Rodziewicz, Grzegorz Lechman 1 Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gdańsku Lokalny Program Rewitalizacji - 2009 Spis tre ści Wprowadzenie 3 1. Charakterystyka obecnej sytuacji w mie ście 15 1.1. Środowisko zbudowane 15 1.2. Gospodarka 25 1.3. Sfera społeczna 29 1.4. Sektor organizacji pozarz ądowych 36 1.5. Tabelaryczne zestawienie podstawowych danych statystycznych Gda ńska 41 1.6. Analiza SWOT procesu rewitalizacji 44 2. Nawi ązanie do strategicznych dokumentów dotycz ących rozwoju prz e- 46 strzenno społeczno – gospodarczego miasta i regionu 2.1. Stra tegia R ozwoju Województwa Pomorskiego 46 2.2. Plan Z agospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorski ego 49 2.3. Strategia rozwoju Gda ńska 53 2.4. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego 58 Miasta Gda ńska 3. Główne zało Ŝenia Gda ńskiego Programu Rewitalizacji 64 3.1. Zało Ŝenia Programu Rewitalizacji, przyj ęte w dokumencie uchwal onym 65 29 kwietnia 2004 roku 3.2. Ewaluacja zało Ŝeń programowych z 2004 - aktualizacja Programu Rewital i- 69 zacji w roku 2009 3.3. Obszary najlepiej przygotowanie do obj ęcia procesami rewitalizacji 83 3.4. Cele rewitalizacji 149 3.5. Podział na projekty i typy zada ń inwestycyjnych 15 3 3.6. Podokresy planowania i kolejno ść realizacji 168 3.7. Oczekiwane wska źniki osi ągni ęć 17 0 4. Planowane działania wraz nakładami w latach 2008 -2015 i w latach n a- 175 st ępnych na obszarze rewitalizowanym 4.1. Plan działa ń inwestycyjnych (techniczno – materialnych) 176 4.2. Plan działa ń nieinwestycyjnych (społeczno – gospodarczych) 18 0 5. Źródła realizacji planu finansowego realizacji Programu na lata 2008 - 185 2015 i na lata nast ępne 6. System wdra Ŝania 187 7. Zasady programowania, wdra Ŝania, monitorowania, komunikacji sp o- 188 łecznej i ewaluacji 7.1. Programowanie i wdra Ŝanie 188 7.2. Uspołecznienie i komunikacja społeczna 193 7.3. Monitoring 195 2 Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gdańsku Lokalny Program Rewitalizacji - 2009 Wprowadzenie Wiele dzielnic, a nawet całych miast w Polsce zagro Ŝonych jest całkowit ą de- gradacj ą społeczno-ekonomiczn ą, ze wzgl ędu na utrat ę dotychczasowych funkcji m. in.: administracyjnych, społecznych, gospodarczych oraz trendy migracyjne. Problem ten dotyczy wielu miast średniej i małej wielko ści oraz dzielnic historycznych lub robotniczych. Przejawami procesu degradacji społeczno-gospodarczej tych ośrodków jest post ępuj ąca dekapitalizacja zabudowy miejskiej i przestrzeni urbani- stycznej, niszczenie obiektów o warto ściach kulturowych, ograniczanie działalno ści gospodarczej oraz niski poziom przedsi ębiorczo ści, wynikaj ący z niskiej mobilno ści zawodowej mieszka ńców czy wreszcie zagro Ŝenie przest ępczo ści ą. Brak endoge- nicznych czynników wzrostu w powi ązaniu z niewielkim zainteresowaniem inwesto- rów tymi obszarami, wywołuje nadmierne ró Ŝnicowanie statusu materialnego oraz patologie społeczne. Cz ęsto degradacji ulegaj ą ulice i budynki jednak, gdy problemy: techniczne, społeczne i gospodarcze zdominuj ą Ŝycie wi ększego fragmentu miasta, mo Ŝemy mówi ć o degradacji okre ślonego obszaru miasta. Procesy rewitalizacji ze wzgl ędu na rozległo ść i kompleksowo ść podejmowanych działa ń, powinny by ć prowadzone w odniesieniu do poprawy stanu całych dzielnic lub osiedli. Degradacja okre ślonej dzielnicy objawia si ę narastaniem problemów gospodarczych i społecznych. Z reguły jest ona poł ączona z nieustannym pogarszaniem si ę stanu środowiska zbudowane- go, przestrzeni publicznych: ulic, placów, terenów zielonych, infrastruktury podziem- nej i nadziemnej, a tak Ŝe budynków w całym obszarze problemowym dzielnicy. Gdy problemy osi ągaj ą takie rozmiary, Ŝe samoistna poprawa sytuacji nie jest ju Ŝ mo Ŝli- wa, a obszar dzielnicy ulega post ępuj ącej marginalizacji, sytuacj ę poprawi ć mo Ŝe jedynie wdro Ŝenie kompleksowych działa ń, maj ących na celu o Ŝywienie - rewitaliza- cj ę obszarów ulegaj ących degradacji. W przypadku małych miast, zwykle wyst ępuje jeden obszar dotkni ęty proce- sami degradacji. W przypadku du Ŝych miast, obszarów takich mo Ŝe by ć wi ęcej. W odniesieniu do obszaru zdegradowanego, mo Ŝna wdra Ŝać kilka lub wi ęcej komplek- sowych projektów, których zasadniczym celem powinno by ć równoczesne o Ŝywienie społeczne, gospodarcze i przestrzenne. Warto zauwa Ŝyć, Ŝe w zdecydowanej wi ęk- szo ści problemy degradacji dotykaj ą zwłaszcza obszary historyczne, reprezentuj ące okre ślone warto ści kulturowe dla miasta i dla społecze ństwa. Niekiedy problemami dotkni ęte bywaj ą równie Ŝ obszary monofunkcyjnych struktur mieszkaniowych. Rozwój podobnej sytuacji zaobserwowa ć mo Ŝna tak Ŝe i w Gda ńsku – degradacji ulegaj ą istniej ące struktury miejskie, w tym – o wysokich walorach historyczno – kulturowych. Dzielnice te nierzadko są opuszczane przez zamo Ŝniejszych mieszka ńców, poszukuj ących bardziej bezpiecznych i lepiej wyposa Ŝonych w infrastruktur ę dzielnic, o znacznie lepszej sytuacji społecznej. 3 Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gdańsku Lokalny Program Rewitalizacji - 2009 Prowadzi to do całkowitej degradacji poszczególnych fragmentów miasta, a w konsekwencji – do niekorzystnych zjawisk w dziedzinie rozwoju urbanistycznego i społeczno – ekonomicznego. W opracowaniach dotycz ących ochrony obszarów historycznych, które pojawiły si ę po roku 1945, wyst ąpiły postulaty rewaloryzacji obszarów staromiejskich, czyli po- prawy stanu technicznego, przywrócenia utraconych walorów. Okres PRL charakte- ryzował si ę jednak marnotrawieniem przestrzeni, budowaniem jednofunkcyjnych osiedli-sypialni oraz nowoczesnych budynków w miejscu XIX i XX wiecznych kwarta- łów. Rozbite zostały historyczne układy miast, zdewastowano pozostałe zabytki, przeznaczone na mieszkalnictwo komunalne lub na siedziby instytucji publicznych. Gdy dostrze Ŝono, Ŝe zabytki kształtuj ą nie tylko przestrze ń, ale takŜe wpływaj ą na komfort Ŝycia lokalnej społeczno ści - zacz ęto z wi ększym rozmysłem wprowadza ć nowoczesn ą architektur ę w układy zabytkowe. Transformacje ustrojowe lat 90 - tych przyczyniły si ę do znacznego zró Ŝnicowania poziomu Ŝycia mieszka ńców poszcze- gólnych dzielnic. Gdy wi ększo ść mieszka ńców okre ślonego obszaru zatrudniona była w upadaj ącej gał ęzi przemysłu – upadek dotykał równie Ŝ obszaru, który zamieszki- wali. Celem „Programu Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gda ńsku – Lo- kalnego Programu Rewitalizacji” jest cykliczne diagnozowanie obszarów problemo- wych lub zagro Ŝonych wyst ępowaniem problemów degradacji, planowanie i wdra Ŝa- nie w kolejnych podokresach (2004-2006, 2007-2015, 2016-2025), działa ń maj ących na celu powstrzymanie owego procesu degradacji. Czas trwania Programu Rewitali- zacji, jego zakres i zadania b ędą okresowo weryfikowane i aktualizowane w celu osi ągni ęcia jak najlepszej efektywno ści podejmowanych działa ń, a przez to poprawy poziomu i jako ści Ŝycia mieszka ńców zamieszkuj ących zdegradowane lub zagro Ŝone degradacj ą obszary miasta. „Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gda ńsku – Lokalny Program Rewitalizacji” powstał, jako realizacja – w odniesieniu do Miasta Gda ńska – polityki pa ństwa wyra Ŝonej w Narodowym Planie Rozwoju, odnosz ącej si ę do rewita- lizacji obszarów miejskich. Plan ten został przyj ęty przez Rad ę Ministrów 11 stycznia 2003 roku, jako wytyczna do koordynacji i narz ędzie do wspomagania wysiłków sa- morz ądów i podmiotów gospodarczych w dziedzinie rozwoju ekonomicznego i spo- łecznego. Zapisy Narodowego Planu Rozwoju obj ęły odniesienia regionalne – w po- staci Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Jego swoist ą kontynuacj ą był przygotowany przez Urz ąd Marszałkowski „Program Rozwoju Woje- wództwa Pomorskiego na lata 2001-2006”, oraz projekt „Programu Rozwoju Regio- nalnego województwa pomorskiego” z 2004 r. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) był jed- nym z siedmiu programów operacyjnych, które posłu Ŝyły do realizacji Narodowego 4 Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gdańsku Lokalny Program Rewitalizacji - 2009 Planu Rozwoju - Podstaw Wsparcia Wspólnoty w latach 2004-2006 (NPR/CSF). Program ten okre ślił priorytety, kierunki i wysoko ść środków przeznaczonych na re- alizacj ę polityki regionalnej pa ństwa, które były uruchamiane z udziałem funduszy strukturalnych, w pierwszym okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Na eta- pie wdra Ŝania ZPORR był zarz ądzany na poziomie krajowym przez Ministerstwo Go- spodarki, Pracy i Polityki Społecznej, co zapewniało