Genealogysk Jierboekje 1985
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
GENEALOGYSK JIERBOEKJE 1985 Nr. ûnder redaksje fan Y. Brouwers, J.A. Kuperus, R. van der Ley, D.J. van der Meer en T.G. Nijboer yllustrator en heraldysk meiwurker: P. Bultsma De ôfdieling fan de FRYSKE RIE FOAR HERALDYK stiet op harsels en fait buten ferantwurdlikens fan de redaksje ] ' Genealogysk Wurkferbân fari de Fryske Akademy Ljouwert, 1985 © Fryske Akademy - Ljouwert/Leeuwarden ISBN 90-6171-651-9/CIP Printe by Offsetprinterij „Fedde Dykstra B.V.", Ljouwert Fan dit boek mei neat fermannichfâldige en/of iepenbier makke wurde troch printsjen, foto- kopiearjen, it meitsjen fan mikrofilm of op hokker oare wize dan ek, sûnder dat de útjouwer yn 't foar syn tastimming jûn hat. 2 GENEALOGYSK WURKFERBAN FAN DE FRYSKE AKADEMY FERSLACH OER IT JiER 1984/1985 It is in tradysje fan it Genealogysk Wurkferbân om elts jier te begjinnen mei in reiske. De ôf- rûne jierren binne ferskate tsjerken ensafh. besocht. It bestjoer komt daliks nei ôfrin fan in seizoen byinoar en dan wurdt it programma foar it nije seizoen yn elkoar set. It wurdt fan sels wol wat slimmer om elts jier wat nijs út te sykjen. Op 25 augustus 1984 gie it reiske nei de tsjerken fan Wurdum en Aldeboarn. Oan de igge fan de Boarn by Aldeskou (by Jirnsum) waard tee dronken. De Wurdumer tsjerke waard krekt restaurearre. De Boarnster tsjerke moat nochris opknapt wurde. Beide tsjerken da- tearje út de 13de ieu. Der wiene sa'n 50 leden oanwêzich. De earste gearkomste wurdt meastal folie mei in lezing. Op 15 septimber 1984 wiene mefr. Kok-Draijer en de hear C. Bouma ree om ús wat te fertellen oer de famylje Kalma. Hja binne al in set dwaande mei dy famylje; meikoarten komt der in boek fan út. Op dy middei wiene 48 leden oanwêzich. Sneon 27 oktober 1984 wie in fragemiddei, der waarden sa'n 60 fragen steld! Ek 60 leden wiene der dy middei bywêzich. Op 1 desimber 1984 waarden twa koarte ynliedings halden fan de hearen K. Terpstra en D.J. van der Meer. De earste spruts oer „Hoyte Roucoma en syn kronyk fan Dronryp", de léste oer de famyljes Aylva en Herwey yn Ternaard; 54 leden wiene oanwêzich. Op 19 jannewaris 1985 kaam it Genealogysk Jierboekje 1984 út. Der stiene wer in tal moaie bydragen yn, ek waarden wer wapens registrearre. Sûnt 1982 wurdt it Genealogysk Jierboekje yn twa aparte dielen splitst, foaryn it Genealogyske part, efteryn it Heraldyske part. 51 leden wennen de oanbie- dingsgearkomste by. Op 2 maart 1985 waard in foardracht opmakke fan kandidaten foar ìt haadbestjoer fan de Fryske Akademy. De ôfgeande leden Ten Hoeve en De Jager kinne neffens ús wol wer op 'en nij beneamd wurde. Teffens wie it de twadde fragemiddei. Der waarden sa'n 80 (!) fragen steld. Op dy middei wiene 74 leden oanwêzich. Op 13 april 1985 kamen fiif sprekkers foar it buordsje. De hear J.A. Zwart hat it hân oer houliken yn de 17de ieu. De hear G.R. Groustra spruts oer de rûmtefearder David Leestma en de hear A. Hu- malda hie it oer de famylje Humalda. In koarte ynlieding fan T. Hoekstra gie oer âlde gebrû- ken op in boerepleats. De middei waard besletten mei in koart ferhaal fan W. Bouma oer in foarmem fan syn frou. Der wiene 63 leden oanwêzich. De léste gearkomste yn it ferslachjier 1984/1985 wie in middei foar de Heraldyk op 11 maaie 1985. Earst wie der noch gelegenheid om fragen te stellen op genealogysk mêd — der wie ne 18 fragen; de rest fan de middei wie dus foar de Fryske Rie foar Heraldyk. De hear DJ. van der Meer hat in ynlieding halden oer De Adel yn Fryslân, yn 't algemien, en de hear A.B. Dull tot Backenhagen spruts oer: Het componeren in de Heraldiek gaat door; 39 leden wiene oanwêzich. Der waard wer grêfstienne-ûndersyk dien troch D.J. van der Meer. Yn it ôfrûne jier kamen der yn twa tsjerken grêfsarken bleat: yn Easterein en yn Hjerbeam. Yn Easterein wiene de sarken al yn 1910 beskreaun. Neier ûndersyk dêre levere in stien op fan Benedictus Ger- brandtsz. en in stien, makke troch „Hein", deselde as de Ontwerper fan de kreake dêre. De sarken fan Hjerbeam wiene net bekend, len sark komt út it atelier fan Vincent Lucasz. (1558). De skriuwer hie yn de útnoeging foar ien fan 'e gearkomsten frege om gegevens út famylje-bibels; inkelde leden reagearren dêrop en sa krige hy wat gegevens. Dy wurde sam- mele en oardere, sadat se meikoarten op de lêsseal fan it Ryksargyf komme te stean. 3 Oan it begjin fan it seizoen kaam it seisde dieltsje út fan „Ferbân yn ús wurk", ditkear giet it om de neiteam fan Karel de Grutte. Ek dit boekje waard gearstald troch myn foargonger: A. de Vries. It ledebestân rûn foar it earst mei 10 leden werom. It Genealogysk Wurkferbân telt op it stuit 440 leden. It bestjoer fan it wurkferbân kaam wer geregeld gear. Op dit plak wolle wy de froulju fan de administraasje fan de Fryske Akademy betankje foar it protte wurk, dat ferset wurde moast foar ús Genealogysk Wurkferbân. Want sy hawwe it drok hân mei it typwurk en it ferstjoeren fan de útnoegings nei de 440 leden. KI.J. Bekkema Den 29 April 1682 heeft sich den gehelen dach tot Harlingen ontrent de haven oock wel in den mondt van de haven een groot zeegedierte laten sien van velen een walruisch geoordeíelt] soo dat sommige daer nae geschoten híebbenj in't aensien van vele lieden heeft h[et] gedierte sich laten sien. (Oantekening op 'e léste side fan it âldste doop- en trouboek fan Kimswert.) 4 ROLLEMA INLEIDING Hoe de naam Rollema in mijn familie is ontstaan, valt nog niet met zekerheid te zeggen. Een bijzonderheid is echter wel, dat mijn voorgeslacht onder meer heeft gewoond in de dor pen Idaard en Warga; tussen deze twee dorpen in ligt het dorpje Aegum met daarin de boerderij Rollema. Het aardrijkskundig woordenboek van Van der Aa schrijft hierover: „Rollema, voormalige state, deze state was het stamhuis van het geslacht der Rollema's, van welke een, Tjomme Wybes Rollema, een der ondertekenaars van het verbond der Edelen geweest is, zij schijnt echter in het midden der zeventiende eeuw niet meer door dit geslacht te zijn bezeten ge weest, daar wij vinden, dat Grietman Karel Roorda haar den 7 januari 1668 aan zijne nicht Bauck van Velsen vermaakte". Het stemkohier uit 1640 omschrijft de state als volgt: „Rollema, groot 44 pondematen, ei gen aan Abraham Roorda en zijn broeders kinderen"; meyer van de state was Eelcke Gerrits met echtgenote (Ytie Meinerts)1. In 1698 is de state eigen aan de kinderen van Capitein Bei- lanus voor 4/5 deel, en vrouw Eitsma, wed. W.: de Heer He×an, voor 1/5 deel met als mey er: Aege Sytzes cum uxore; in 1728 eigen aan Jhr. Tjallingh Willem van Camstra, grietman van Idaarderadeel, met als meyer nog steeds Aege Sytzes2. Daar ik geen aansluiting heb kunnen vinden met een van de bovenstaanden en ook niet met Rollema's te Sneek en Bolsward, zal de genealogie Rollema beginnen met Mr. Douwe Aelt- ses, schoolmeester en dorpsrechter te Idaard, omstreeks 1624 geboren en te Idaard begra- Brandewijnskom Rollema + Kingma. ven in 1698. Hij is 40 jaar schoolmeester geweest te Idaard en was gehuwd met Trijntje Claeses. Haar zuster Geertje Claeses zou gehuwd zijn met Ds. Dirk Jans Couperus, voorvader van de schrijver Louis Couperus3. Ymke Douwes, zoon van Douwe Aeltses, was schoolmeester te Beers en is mogelijk bezit- 5 ter geweest van een zilveren brandewijnskom, tegenwoordig eigendom van het Frans Halsmuseum te Haarlem. Deze kom geeft als eigenaren aan: D.W. Rollema en B.l. Kingma; mogelijk is destijds bij de gravure een fout met de voorletters gemaakt. Deze brandewijnskom is gemerkt onder op de bodem: Haarlem, Hollandse Leeuw, jaarletter F (1716) en bloem in ovaal (meesterteken). Ymke Douwes was gehuwd met Baefke Yntes Kingma, uit wie de Weidumer Kingma's ont sproten. Grietje Kingma, de vrouw van notaris Ottema uit Leeuwarden, stamde in regel rechte lijn af van Ymke Douwes en heeft de zilveren brandewijnskom in bezit gehad . Indien Ymke Douwes inderdaad de eigenaar van deze kom is geweest, is hij de eerste in on ze'familie, die de naam Rollema heeft gevoerd. De state Rollema is ook nog in het bezit geweest van de grietman Hobbe Baerd van Sminia, in 1840 woonachtig te Bergum. Deze schreef onder het pseudoniem H. Rollema vele boeken5. Anno 1985 bevindt zich te Aegum nog steeds de plaats Rollema, die in de loop der eeuwen uiteraard diverse malen is verbouwd. De dorpen Aegum, Idaard en Warga, ongeveer 9 kilometer ten zuiden van Leeuwarden, be hoorden voor 1984 tot de gemeente Idaarderadeel, eertijds (voor het eerst in 1276) Echta- werderadeel genoemd. De gemeente Idaarderadeel was na diverse droogleggingen tussen 1744 en 1880 6874 ha groot; bij de volkstelling in 1744 had deze gemeente 2610 inwoners. Speciaal te Idaard, Warga en Aegum bestaan de'gronden het meest uit weilanden, wat tot gevolg had, dat velen hier het beroep van boer uitoefenden. Tijdens de restauratiewerkzaamheden aan de hervormde kerkte Idaard kwam uit de kerk de grafsteen te voorschijn van Douwe Aeltses met als jaartal: 1698. Helaas is van deze steen de helft verdwenen, niettemin heeft de heer D. van der Meer uit Roordahuizum, gezien het op schrift van deze steen, kunnen bevestigen, dat de steen aan Mr. Douwe Aeltses heeft toe behoord. De grafsteen is buiten de kerk op het kerkhof gelegd. Naast de boerderij Rollema te Aegum staat een kerktoren, die gebouwd is in de 13de eeuw en in 1983 is gerestaureerd.