tussenDuin & Dijk

Natuur in Noord-Holland. Jaargang 10 4 ● 2011 het Markermeer bevroren is. (figuur 4). Uit de wijde omtrek helemaal dichtvriezen, zoals het De recreatieplas in het Geestme- pleisteren hier overdag smienten Dijkstaal bij Sint Maarten en het rambacht is ook belangrijk, alleen die tijdens het foerageren in de Keinsmerwiel ten noorden van Landschap lezen Linda Koopman de aantallen zijn hier doorgaans omgeving worden gestoord (Zo- Schagen tijdens vorst duizenden ● Foto’s: Linda Koopman. geringer. Zelf heb ik maxima geteld merdijk, 2009). Als de vorst invalt, smienten kunnen opvangen. Ik raad van 4500-5000. Dat lagere aantal vriest de Abtskolk door het zoutere iedereen aan als het vriest daar eens heeft zeker te maken met het feit, water langzamer dicht. Bovendien te gaan kijken! dat het Geestmerambacht niet in de zorgen de ganzen die in de om- kerngebieden van overwinterende geving foerageren er voor, dat de Piet Zomerdijk smienten ligt en het open water langzaam dichtvriezende wakken ’s [email protected] rond de nabijgelegen waterzuive- nachts open blijven, als zij de plas ring grote aantallen kan opvangen. gebruiken om er te slapen op het Ook kleinere plassen hebben grote moment dat de smienten vertrekken betekenis, zoals de Ursemmerplas naar de voedselgronden. Ook is er (figuur 3). Hier verblijven ze alleen een pendel naar de Noordzee, als Bronnen ● BRUNCKHORST, H., 1996. Ökologie und bij vorst. De aantallen kunnen dan de aantallen, die kunnen oplopen Energetik der Pfeifente (Anas penelope L. oplopen tot 5000. Deze vogels zijn tot meer dan 3000, te hoog wor- 1758) im schleswig-holsteinischen Watten- afkomstig uit de Eilandspolder en den voor het smalle opengebleven meer. Verlag Dr Kovac, Hamburg. Polder Mijzen, waar ze buiten de stukje water. ● ZOMERDIJK, P., 2009. Hoe komen smienten de winter door. Analyse van het vorstperioden dag en nacht kunnen Ten slotte mag in dit verband niet terreingebruik in het gebied achter de foerageren. onvermeld blijven, dat enkele Hondsbossche zeewering. Tussen Duin & Langs de Noordzeekust is de 1,5-2 diepere wielen langs de West-Friese Dijk 8(4): 10-14. meter diepe Abtskolk van belang Dijk, die pas na langdurige vorst De tuinderijen ● Ronde Hoep en Ouderkerkerplas. ● Eilandspolder, Polder Mijzen en Ursemmerplas. op de Hoogegeest

● Met heggen omheind perceel met bollen.

Vanaf Boekel, ten zuiden van , bereik je via de Hoogegeest de Buurtweg en de Startingerweg het dorp . De kavels lopen aan beide zijden van deze weg naar lager land af, zijn voornamelijk als tuinderij in gebruik en worden door dichte heggen tegen wind en vee beschermd. Op een aantal percelen staan nieuwe woningen, sommige liggen braak, zijn leeggeruimd of worden als bouwkavel te koop aangeboden. Een cultuurlandschap dat snel verandert.

Landschap meer westelijk gelegen strandwal gevonden. In februari 1932 vond Zodra er plannen waren ontwikkeld lagen Vierhuysen, Watersij, Kerk- een bloembollenkweker bij het om een aantal tuinderijkavels langs geest en Starting. Beide kwamen diepspitten in zijn tuin aan de de Buurtweg te verkopen voor bijeen in de Kerkbuurt. Aan de an- Buurtweg een leren zakje met een nieuwbouw werd in 2006 archeo- dere zijde van het Alkmaardermeer tiental zilveren munten, geslagen logisch onderzoek uitgevoerd. hoorden de Woude en nog tussen 1562 en 1572. De lintbebouwing bleek langs de bij Akersloot. Het dorp werd toen oudste strandwal van Noord-Hol- omringd door meren en moerassen Van zeevaart naar land te liggen die vanaf circa 3000 en men leefde voornamelijk van de voor Christus continu bewoond visserij, zeevaart, scheepswerven en veeteelt naar akkerbouw geweest moet zijn. In 1175 werd handel (zout en kalk), maar op de naar bollenteelt Akersloot een zelfstandige paro- hogere gronden langs de strandwal Na de drooglegging van de omrin- chie en groeide het uit tot een flink kon men landbouw en veeteelt be- gende meren in het begin van de dorp bestaande uit 15 buurten, die drijven. Door bedijkingen, ontgin- 17e eeuw leefde men in Akersloot nu nog zijn te herkennen: op de ningen, turfwinning en bebouwen voornamelijk van de veeteelt en strandwal langs het Lange Meer (nu vanaf de late Middeleeuwen kwam zuivelprodukten zoals boter en Alkmaardermeer) lagen van noord het huidige landschap tot stand. kaas. De mest verkocht men vooral naar zuid Boekel, Lamoor, Hoorne, Tijdens werkzaamheden in de aan de tuinders rond Beverwijk. Molenbuurt, Hougeest, Middel- tuinen worden wel eens bewijzen Nadat men de mest op het eigen buurt, Dam en Sluisbuurt en op de van de historie van deze regio land aanbracht en vooral na de ▶

12 ● 4 4 ● 13 ● Geruimde kavel en heggen.

● Perceel te koop.

● Krantenknipsel uit de Schager Courant. ● Proefveld met Erythronium.

open landschap. De raad besprak de In dezelfde periode kreeg de ge- voors en tegens: sommigen vonden meente ruimtegebrek voor uitbrei- dat een hoge boomsingel een goede ding van de bebouwing; 12 tot 13 afscheiding voor het vee, maar ha van de beoogde landbouwgrond anderen achtten de wegen hier te was in gebruik voor de bollencul- smal voor. Ook de kosten waren tuur en enkele grotere kwekers van belang; kon het geld niet beter zetten een nieuw bedrijf in Lim- worden besteed aan het asfalteren men op. Later zijn meerdere telers introductie van kunstmest werd de notaris om groene veilingen afgewezen. van de wegen? Een laatste voorstel verhuisd naar Noord-Brabant, de de grond geschikt voor tuinbouw. georganiseerd door de in 1905 Voor de werkloos geworden behelsde de aanplant van ligusters, Boekelermeer, ’t Zand en de Wie- Vanaf ongeveer 1850 werden in opgerichte vereniging Bloembol- arbeiders werden werkverschaf- waarvan men de kosten op f200,- ringermeer. deze tuinen, naast graan en aardap- lenkwekersbelang, een afdeling van fingsprojecten ontwikkeld. Een van tot f225,- schatte. Op één raadslid Op de kavels die nu nog als tuin pelen, vooral bieten en asperges wat nu het CNB is. de projecten bestond uit het planten na kon men zich hier wel in vinden. worden gebruikt staan in het vroege verbouwd. Gezien de advertenties Na een dip tijdens de Eerste We- van heggen ter bescherming van de Deze dichte heggen waren bij kruis- voorjaar bolgewassen. Het valt op, in de krant werd de oogst op het reldoorlog kwam de export van tuinen. In februari 1933 werd in de punten nog al eens de oorzaak van dat daar bijzondere soorten tussen land geveild (groene veiling), naar bollen weer op gang. De telers leg- raad geopperd de westzijde van de ongelukken, omdat ze het uitzicht zitten, zoals een perceel Erythro- de steden vervoerd, langs de deur den zich vooral toe op de lelieteelt Buurtweg vanaf de pastorie tot aan belemmerden. Naar aanleiding nium. De betreffende tuinder heeft en in de dorpswinkel verkocht. (vooral Lilium speciosum). de Rommeldijk te beplanten met daarvan werd in de raad meermalen deze soort als proef aangeplant en Door de agrarische crisis, die in ‘iepenvieren’ met een bescherming besproken welke heggen moesten hoewel een deel van de oogst door 1878 begon met de instorting van Crisisjaren van prikkeldraad om vraat van het worden geknipt en er werd ook muizenvraat verloren is gegaan, de graanhandel, en het grotere Tijdens de crisisjaren rond 1930 vee tegen te gaan. Dit plan is niet geklaagd over de te hoge snelheid voert hij de resterende bolletjes uit ● De Zwartedijkspolder aan de westzijde aanbod van zuivelprodukten van el- hadden de tuinders en bollenboeren conform het besluit gerealiseerd, van auto’s en motorfietsen. naar Engeland waar ze in rotstuinen van de Hoogegeest ligt beduidend lager. ders, daalden de prijzen, waardoor het zwaar. In 1933 sprak de raad want drie maanden later moesten toegepast worden. veel boeren rond 1880 overstapten zelfs van ‘de hulpeloosheid, waarin B en W toegeven, dat ze naast Na de Tweede Een aantal kavels zijn met schu- op de bollenteelt. In deze slechte het bloembollenbedrijf verkeert’ en de iepenhaag ook bomen hadden Wereldoorlog ren bebouwd en ook wordt er een periode was het moeilijk het bedrijf over een dreigende verpaupering. laten plaatsen nadat de weg was Al snel bleek de teelt van lelies heel gebruikt als caravanstalling. Vele Bronnen draaiende te houden. Zonen trokken Enkele bedrijven gingen failliet. verbreed. Enkele raadsleden waren geschikt te zijn op deze kalkarme kavels liggen braak. ● BERG, A.A. VAN DEN, 1976. Akersloot weg en arbeiders zochten werk in Veel mensen leefden van de steun. het niet met deze gang van zaken zandgrond. Om de telers goed te in- Hier en daar zijn de heggen weg- door de eeuwen heen. Akersloot. ● DORRESTEIN, T., 1982. Akersloot, dorp de opkomende industrie. Daar de gemeente deze lasten niet eens: de haag was te dicht op de formeren werd in 1947 de Leliever- gehaald, zodat de kale percelen als van wind en water. Akersloot. In 1891 werd in Akersloot een afde- kon dragen besloten B en W van weg geplant, zodat een hooiwagen eniging Akersloot opgericht en om bouwkavel kunnen worden aange- ● HACQUEBORD, P.J., 2000. Akersloot in ling van de Koninklijke Vereniging Akersloot de regering om subsidie er niet door kon en de bomen waren de bloem te promoten werd jaarlijks boden. Bij meerdere nieuwe wonin- vervlogen jaren. van Bloembollencultuur opge- te vragen en het Burgerlijk Arm- niet afgesproken. De voorzitter een lelietentoonstelling (Liliade) gen zijn de oude heggen vervangen ● HISTORISCHE VERENIGING AKERS- richt met als doel ‘de onderlinge bestuur werd te hulp geroepen om betuigde zijn spijt, maar vond dat georganiseerd. Deze groeide in de door heggen van groenblijvende LOOT: Tijdschrift De Groene Valck 1984 – 2007. belangen der bloembollencultuur de kleine bollenkwekers voor de de zaak erg werd opgeblazen. De jaren zestig uit tot een groot succes. bomen en struiken, maar er zijn ● MOOIJ, E., 2008. Het Castricumse land- en van de bloembollenhandel ondergang te behoeden. Om de hele operatie had slechts f50,60 De daarop volgende jaren kwamen nog percelen waar de heggen van schap…een geschiedenisboek. . zoveel mogelijk te bevorderen’. prijzen enigszins op peil te houden gekost en de bomen zouden worden er zo veel bezoekers op af, dat de liguster, meidoorn en haagbeuk er ● VERMEULEN, A.J.C., 1981. Akersloot, Men kweekte vooral ‘bijgoed’ zoals werden zelfs karren vol bollen verplaatst. exposanten ermee wilden stoppen; nog mooi bij staan, een herinnering een zeevarend dorp 1547–1731. Zoeter- meer. krokus, blauwe druif, scilla, ane- langs de Uiterdijk in het Alkmaar- In november kwam hetzelfde on- ze kregen nauwelijks de tijd om aan een lang vervlogen tijd. ● VESTIGIA BV, 2010. Archeologiebeleid moon, ranonkel, gladiool en lelie. dermeer gestort. derwerp weer ter tafel. De Neder- met afnemers en experts te praten. gemeente Castricum. Amersfoort. Voor tulpen, narcissen en hyacinten Een verzoek om een toeslag op de landsche Heidemij was ingescha- Na een grote stormschade in 1977 Linda Koopman was de grond minder geschikt. Om steunuitkering te verstrekken werd keld om te bepalen welke bomen werd in 1978 de laatste Liliade in [email protected] ● Historische kranten en tijdschriften. kosten te besparen werden buiten in 1939 door de minister echter het beste konden groeien in het Akersloot georganiseerd.

14 ● 4 4 ● 15 ● Geruimde kavel en heggen.

● Perceel te koop.

● Krantenknipsel uit de Schager Courant. ● Proefveld met Erythronium.

open landschap. De raad besprak de In dezelfde periode kreeg de ge- voors en tegens: sommigen vonden meente ruimtegebrek voor uitbrei- dat een hoge boomsingel een goede ding van de bebouwing; 12 tot 13 afscheiding voor het vee, maar ha van de beoogde landbouwgrond anderen achtten de wegen hier te was in gebruik voor de bollencul- smal voor. Ook de kosten waren tuur en enkele grotere kwekers van belang; kon het geld niet beter zetten een nieuw bedrijf in Lim- worden besteed aan het asfalteren men op. Later zijn meerdere telers introductie van kunstmest werd de notaris om groene veilingen afgewezen. van de wegen? Een laatste voorstel verhuisd naar Noord-Brabant, de de grond geschikt voor tuinbouw. georganiseerd door de in 1905 Voor de werkloos geworden behelsde de aanplant van ligusters, Boekelermeer, ’t Zand en de Wie- Vanaf ongeveer 1850 werden in opgerichte vereniging Bloembol- arbeiders werden werkverschaf- waarvan men de kosten op f200,- ringermeer. deze tuinen, naast graan en aardap- lenkwekersbelang, een afdeling van fingsprojecten ontwikkeld. Een van tot f225,- schatte. Op één raadslid Op de kavels die nu nog als tuin pelen, vooral bieten en asperges wat nu het CNB is. de projecten bestond uit het planten na kon men zich hier wel in vinden. worden gebruikt staan in het vroege verbouwd. Gezien de advertenties Na een dip tijdens de Eerste We- van heggen ter bescherming van de Deze dichte heggen waren bij kruis- voorjaar bolgewassen. Het valt op, in de krant werd de oogst op het reldoorlog kwam de export van tuinen. In februari 1933 werd in de punten nog al eens de oorzaak van dat daar bijzondere soorten tussen land geveild (groene veiling), naar bollen weer op gang. De telers leg- raad geopperd de westzijde van de ongelukken, omdat ze het uitzicht zitten, zoals een perceel Erythro- de steden vervoerd, langs de deur den zich vooral toe op de lelieteelt Buurtweg vanaf de pastorie tot aan belemmerden. Naar aanleiding nium. De betreffende tuinder heeft en in de dorpswinkel verkocht. (vooral Lilium speciosum). de Rommeldijk te beplanten met daarvan werd in de raad meermalen deze soort als proef aangeplant en Door de agrarische crisis, die in ‘iepenvieren’ met een bescherming besproken welke heggen moesten hoewel een deel van de oogst door 1878 begon met de instorting van Crisisjaren van prikkeldraad om vraat van het worden geknipt en er werd ook muizenvraat verloren is gegaan, de graanhandel, en het grotere Tijdens de crisisjaren rond 1930 vee tegen te gaan. Dit plan is niet geklaagd over de te hoge snelheid voert hij de resterende bolletjes uit ● De Zwartedijkspolder aan de westzijde aanbod van zuivelprodukten van el- hadden de tuinders en bollenboeren conform het besluit gerealiseerd, van auto’s en motorfietsen. naar Engeland waar ze in rotstuinen van de Hoogegeest ligt beduidend lager. ders, daalden de prijzen, waardoor het zwaar. In 1933 sprak de raad want drie maanden later moesten toegepast worden. veel boeren rond 1880 overstapten zelfs van ‘de hulpeloosheid, waarin B en W toegeven, dat ze naast Na de Tweede Een aantal kavels zijn met schu- op de bollenteelt. In deze slechte het bloembollenbedrijf verkeert’ en de iepenhaag ook bomen hadden Wereldoorlog ren bebouwd en ook wordt er een periode was het moeilijk het bedrijf over een dreigende verpaupering. laten plaatsen nadat de weg was Al snel bleek de teelt van lelies heel gebruikt als caravanstalling. Vele Bronnen draaiende te houden. Zonen trokken Enkele bedrijven gingen failliet. verbreed. Enkele raadsleden waren geschikt te zijn op deze kalkarme kavels liggen braak. ● BERG, A.A. VAN DEN, 1976. Akersloot weg en arbeiders zochten werk in Veel mensen leefden van de steun. het niet met deze gang van zaken zandgrond. Om de telers goed te in- Hier en daar zijn de heggen weg- door de eeuwen heen. Akersloot. ● DORRESTEIN, T., 1982. Akersloot, dorp de opkomende industrie. Daar de gemeente deze lasten niet eens: de haag was te dicht op de formeren werd in 1947 de Leliever- gehaald, zodat de kale percelen als van wind en water. Akersloot. In 1891 werd in Akersloot een afde- kon dragen besloten B en W van weg geplant, zodat een hooiwagen eniging Akersloot opgericht en om bouwkavel kunnen worden aange- ● HACQUEBORD, P.J., 2000. Akersloot in ling van de Koninklijke Vereniging Akersloot de regering om subsidie er niet door kon en de bomen waren de bloem te promoten werd jaarlijks boden. Bij meerdere nieuwe wonin- vervlogen jaren. van Bloembollencultuur opge- te vragen en het Burgerlijk Arm- niet afgesproken. De voorzitter een lelietentoonstelling (Liliade) gen zijn de oude heggen vervangen ● HISTORISCHE VERENIGING AKERS- richt met als doel ‘de onderlinge bestuur werd te hulp geroepen om betuigde zijn spijt, maar vond dat georganiseerd. Deze groeide in de door heggen van groenblijvende LOOT: Tijdschrift De Groene Valck 1984 – 2007. belangen der bloembollencultuur de kleine bollenkwekers voor de de zaak erg werd opgeblazen. De jaren zestig uit tot een groot succes. bomen en struiken, maar er zijn ● MOOIJ, E., 2008. Het Castricumse land- en van de bloembollenhandel ondergang te behoeden. Om de hele operatie had slechts f50,60 De daarop volgende jaren kwamen nog percelen waar de heggen van schap…een geschiedenisboek. Castricum. zoveel mogelijk te bevorderen’. prijzen enigszins op peil te houden gekost en de bomen zouden worden er zo veel bezoekers op af, dat de liguster, meidoorn en haagbeuk er ● VERMEULEN, A.J.C., 1981. Akersloot, Men kweekte vooral ‘bijgoed’ zoals werden zelfs karren vol bollen verplaatst. exposanten ermee wilden stoppen; nog mooi bij staan, een herinnering een zeevarend dorp 1547–1731. Zoeter- meer. krokus, blauwe druif, scilla, ane- langs de Uiterdijk in het Alkmaar- In november kwam hetzelfde on- ze kregen nauwelijks de tijd om aan een lang vervlogen tijd. ● VESTIGIA BV, 2010. Archeologiebeleid moon, ranonkel, gladiool en lelie. dermeer gestort. derwerp weer ter tafel. De Neder- met afnemers en experts te praten. gemeente Castricum. Amersfoort. Voor tulpen, narcissen en hyacinten Een verzoek om een toeslag op de landsche Heidemij was ingescha- Na een grote stormschade in 1977 Linda Koopman was de grond minder geschikt. Om steunuitkering te verstrekken werd keld om te bepalen welke bomen werd in 1978 de laatste Liliade in [email protected] ● Historische kranten en tijdschriften. kosten te besparen werden buiten in 1939 door de minister echter het beste konden groeien in het Akersloot georganiseerd.

14 ● 4 4 ● 15