Plan Gospodarki Niskoemisyjnej

dla

GMINY INOWROCŁAW

WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE

Inowroc ław, czerwiec 2015 roku

Zamawiaj ący:

GMINA INOWROC ŁAW ul. Królowej Jadwigi 43 88 – 100 Inowroc ław www.gminainowroclaw.eu e–mail: [email protected] tel.: 52 355 58 10, fax:52 354 04 90

Opracowanie:

ZAK ŁAD IN ŻYNIERII ŚRODOWISKA JACEK MIKLAS ul. Roosevelta 15 lokal 3c 88 – 100 Inowroc ław www.zis.net.pl e–mail: [email protected] tel./fax: 52 355 22 15

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław opracowano w ramach projektu pn. „Sporz ądzenie dla gminy Inowroc ław planu gospodarki niskoemisyjnej, stworzenie baz danych, przeprowadzenie szkole ń dla pracowników oraz dzia łań informacyjno – promocyjnych”.

Projekt wspó łfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko z Funduszu Spójno ści z Priorytetu IX – Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywno ść energetyczna w ramach Dzia łania 9.3 – Termomodernizacja obiektów u żyteczno ści publicznej – plany gospodarki niskoemisyjnej (PGN). Wysoko ść dofinansowania 54.366,00 z ł (85% kosztów kwalifikowanych projektu).

Wprowadzenie.

Od po łowy XX wieku obserwowane jest podwy ższenie średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi. Satelitarne pomiary temperatury, prowadzone od 1979 roku pokazuj ą, że wzrost temperatury wynosi 0,12 - 0,22°C na 10 lat. Wed ług szacunków do 2100 roku temperatura wzro śnie o 1,8 do 4 oC. Nawet je żeli wzrost nie przekroczy 1,8 oC to b ędzie wi ększy ni ż kiedykolwiek w ci ągu ostatnich 10.000 lat.

Przyczyn ą wzrostu średniej temperatury atmosfery – globalnego ocieplenia – są czynniki naturalne, takie jak wzrost aktywno ści s łońca czy wulkanów oraz antropogeniczne, wynikaj ące z dzia łalno ści cz łowieka. Wp ływ tych ostatnich, jest bezsprzeczny i zdecydowany. Wi ąż e si ę on z koncentracj ą gazów cieplarnianych wywo łuj ących efekt cieplarniany.

Efekt cieplarniany jest zjawiskiem kszta łtuj ącym warunki życia na Ziemi, gdyby nie wyst ępowa ł średnia temperatura wynosi łaby -19 oC. Wzrost jego udzia łu konsekwentnie przyczynia si ę do zmian klimatycznych, intensyfikuj ąc zjawiska pogodowe, powoduj ąc regresj ę lodowców, czy te ż zwi ększenie zasi ęgu rezerwuaru chorób zaka źnych.

W 1998 roku powo łana zosta ła do życia Mi ędzynarodowa Komisja do Spraw Zmian Klimatu (IPCC), dzia łaj ąca przy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wyniki jej prac, wywo łały dyskusj ę na temat konieczno ści przeciwdzia łania zmianom klimatycznym. Podczas II Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku przyj ęta zosta ła Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych do Spraw Zmian Klimatu. Strony, które podpisa ły Konwencj ę Klimatyczn ą zobowi ąza ły si ę, że w roku 2000 utrzymaj ą emisj ę gazów cieplarnianych na poziomie z roku 1990 oraz, że co roku b ędą si ę spotyka ć na tzw. Konferencji Stron (COP).

W 1997 roku na trzeciej Konferencji Stron COP -3 w Kioto zdefiniowano poj ęcia gazów cieplarnianych (CO2, CH4, N20, HFCs, PFCs, SF6) i uzgodniono normy w zakresie obni żenia ich emisji.

W 2002 roku decyzj ą Rady Europejskiej zatwierdzony zosta ł przez Wspólnot ę Europejsk ą Protokó ł z Kioto w celu wspólnej realizacji wynikaj ących z niego zobowi ąza ń.

Polska jest krajem cz łonkowskim Unii Europejskiej od 1 maja 2004 roku. Akcesja do UE wi ąż e si ę z konieczno ści ą wype łniania zobowi ąza ń wynikaj ących z cz łonkostwa we wspólnocie.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej stanowi element konsekwentnie wype łnianych postanowie ń Wspólnoty Europejskiej w zakresie zapobiegania zmianom klimatu.

Autorzy.

. ! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 1

STRESZCZENIE

Lokalny Plan Gospodarki Niskoemisyjnej stanowi podstawowe ogniwo Krajowego Systemu Zrównowa żonego Gospodarowania Energi ą.

Celem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest okre ślenie kierunków i dzia łań zwi ązanych z realizacj ą Pakietu Klimatyczno – Energetycznego do roku 2020 , tj:

1. Redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do emisji z roku 1990

2. Zwi ększenia udzia łu energii pochodz ącej ze źróde ł odnawialnych do 20% w bilansie energetycznym ca łej UE (dla Polski 15%)

3. Redukcja zu życia energii finalnej, poprzez podniesienie efektywno ści energetycznej o 20% do 2020r

Dnia 7 listopada 2014r. Rada Gminy Inowroc ław na podstawie uchwa ły nr XXXIX/404/2014 przyst ąpi ła do opracowywania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej stanowi podstawowy dokument w ubieganiu si ę o środki finansowe na inwestycje zwi ązane z racjonalizacj ą zu życia energii zasobów gminnych, komunalnych, spó łdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych i przedsi ębiorstw ze środków UE w latach 2014 – 2020.

Istot ą Planu jest osi ągni ęcie korzy ści ekonomicznych, spo łecznych i środowiskowych z dzia łań zmniejszaj ących emisj ę gazów cieplarnianych.

Plan gospodarki niskoemisyjnej wyznacza dla gminy Inowroc ław do roku 2020 cele strategiczne :

• rozwój gminy, przy jednoczesnym zapewnieniu utrzymania zu życia energii finalnej na dotychczasowym poziomie,

• redukcja emisji gazów cieplarnianych,

• zwi ększenie udzia łu energii pochodz ącej ze źróde ł odnawialnych,

• redukcja zu życia energii finalnej w wyniku zwi ększenia efektywno ści energetycznej,

• redukcja zanieczyszczeń powietrza.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej obejmuje wszystkie sektory (budownictwo u żyteczno ści publicznej, budownictwo mieszkaniowe, transport, o świetlenie uliczne, infrastruktur ę komunaln ą, przemys ł) i podmioty b ędące producentami, dystrybutorami i u żytkownikami energii. Uwzgl ędnione zosta ły podmioty zarówno publiczne jak i prywatne.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej okre śla dzia łania nieinwestycyjne i inwestycyjne, których wdro żenie gwarantuje realizacj ę celów strategicznych Gminy Inowroc ław w zakresie gospodarki niskoemisyjnej.

Lista dzia łań inwestycyjnych obejmuje przedsi ęwzi ęcia takie jak:

• zwi ększenie efektywno ści energetycznej i wzrost udzia łu OZE w budynkach u żyteczno ści publicznej,

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 2

• zwi ększenie efektywno ści energetycznej i wzrost udzia łu OZE w sektorze infrastruktury komunalnej,

• zwi ększenie efektywno ści energetycznej i wzrost udzia łu OZE w budynkach mieszkalnych spó łdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych, komunalnych i osób fizycznych,

• zwi ększenie efektywno ści energetycznej i wzrost udzia łu OZE w budynkach przemys łowo - magazynowych i handlowo – us ługowych,

• zwi ększenie efektywno ści energetycznej w transporcie drogowym,

• realizacja nowych obiektów kubaturowych w standardzie budynków niskoenergetycznych.

Wśród proponowanych dzia łań znajduj ą si ę mi ędzy innymi: termomodernizacje budynków, modernizacje sieci dystrybucji ciep ła, modernizacje ciep łowni i kot łowni (w tym z mo żliwo ści ą wykorzystania biomasy), budowa instalacji kolektorów termicznych i ogniw fotowoltaicznych, pomp ciep ła, modernizacja o świetlenie ulicznego, modernizacje i budowa dróg i ście żek rowerowych.

Obliczenia efektu energetycznego i ekologicznego odniesione zosta ły do roku bazowego 2013, który uznano za najbardziej reprezentatywny i gwarantuj ący rzetelno ść danych wyj ściowych do przeprowadzanie bazowej inwentaryzacji emisji CO 2 na terenie gminy.

Zu życie energii finalnej na obszarze gminy Inowroc ław w roku bazowym 2013 wynios ło 291.494 MWh/rok, za ś emisja CO 2 wynios ła 94.892 MgCO 2/rok .

Przy realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej gmina Inowroc ław jest w stanie:

• obni żyć emisj ę CO 2 w roku 2020 w stosunku do emisji z roku bazowego 2013 z 94.892 MgCO 2/rok do warto ści planowanej 70.856 MgCO 2/rok to jest o 25,3% .

• obni żyć zu życie energii finalnej poprzez zwi ększenie efektywno ści energetycznej w roku 2020 w stosunku do roku bazowego 2013 o planowan ą warto ść 21.125 MWh/rok to jest o 7,2%.

• zwi ększy ć udzia ł energii pochodz ącej ze źróde ł OZE w roku 2020 w stosunku do roku bazowego 2013 o planowan ą warto ść 20.826 MWh/rok to jest o 7,1%.

• obni żyć zu życie energii konwencjonalnej w roku 2020 w stosunku do roku bazowego 2013 o 41.951 MWh/rok to jest o 14,4%.

Podstawowym ograniczeniem w realizacji planu mog ą by ć mo żliwo ści finansowe podmiotów. Bez wyra źnego, zewn ętrznego wsparcia finansowego wiele z zaproponowanych dzia łań nie b ędzie mo żliwe.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 3

I. Cz ęść opisowa

1 WST ĘP ...... 12 1.1. PODSTAWA OPRACOWANIA ...... 12 1.2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 12 1.3. PODSTAWA PRAWNA ...... 13 1.4. SPÓJNO ŚĆ PGN DLA GMINY INOWROC ŁAW Z DOKUMENTAMI SZCZEBLA LOKALNEGO , POWIATOWEGO , WOJEWÓDZKIEGO , KRAJOWEGO I MI ĘDZYNARODOWEGO ...... 18 2 METODOLOGIA OPRACOWANIA PLANU ...... 20

2.1. STRUKTURA PGN ...... 20 2.2. METODYKA OPRACOWANIA PGN ...... 25 2.3. INFORMACJE OD DOSTAWCÓW I DYSTRYBUTORÓW NOŚNIKÓW ENERGETYCZNYCH ...... 25 2.4. DANE O OBIEKTACH U ŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ , BUDYNKACH MIESZKALNYCH , OBIEKTACH US ŁUGOWYCH , HANDLOWYCH I PRODUKCYJNYCH ...... 26 2.5. POZOSTA ŁE ŹRÓD ŁA DANYCH ...... 27 3 ANALIZA SKUTECZNO ŚCI DOTYCHCZASOWYCH DZIA ŁAŃ ...... 28

4 CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY INOWROC ŁAW ...... 32 4.1. LOKALIZACJA ...... 32 4.2. SYTUACJA SPO ŁECZNO -GOSPODARCZA ...... 33 4.3. DEMOGRAFIA ...... 35 4.4. ZABUDOWA MIESZKANIOWA ...... 35 4.5. KLIMAT I STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO ...... 39 4.5.1 Powietrze atmosferyczne ...... 39 4.5.2 Niska emisja, a zdrowie ludzi ...... 42 4.6. GOSPODARKA LOKALNA – ZAK ŁADY PRODUKCYJNE I US ŁUGOWE ...... 43 4.7. GOSPODARKA ROLNA ...... 43 4.8. GOSPODARKA LE ŚNA ...... 44 4.9. INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA I ŚRODKI TRANSPORTU ...... 45 4.9.1 Transport drogowy ...... 45 4.9.2 Transport kolejowy ...... 48 4.9.3 Transport miejski ...... 49 5 CHARAKTERYSTYKA WYKORZYSTYWANYCH NA OBSZARZE GMINY NO ŚNIKÓW ENERGETYCZNYCH ...... 50 5.1. PRODUKCJA I DYSTRYBUCJA ENERGII NA TERENIE GMINY ...... 50 5.2. ENERGIA ELEKTRYCZNA ...... 51 5.2.1 Oświetlenie uliczne ...... 54 5.2.2 Energia w budynkach mieszkalnych ...... 54 5.2.3 Energia w obiektach u żytkowo-us ługowych ...... 54 5.2.4 Energia w transporcie ...... 55 5.2.5 Energia w przemy śle ...... 58 5.3. SIE Ć GAZOWNICZA ...... 58 5.4. POZOSTA ŁE NO ŚNIKI ENERGII ...... 59 6 CHARAKTERYSTYKA G ŁÓWNYCH ODBIORCÓW ENERGII ...... 61

6.1. SEKTOR U ŻYTECZNO ŚCI PUBLICZNEJ ...... 61 6.2. ZUŻYCIE ENERGII W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH ...... 61 6.3. ZUŻYCIE ENERGII W BUDYNKACH MIESZKALNYCH JEDNORODZINNYCH ...... 62 6.4. OBIEKTY HANDLOWE , US ŁUGOWE , MA ŁE PRZEDSI ĘBIORSTWA ...... 62 6.5. PRZEMYS Ł ...... 62 6.6. OŚWIETLENIE ULICZNE ...... 62

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 4

6.7. TRANSPORT ...... 63 7 OCENA MO ŻLIWO ŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJ ĄCYCH NADWY ŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII ...... 64

7.1. ENERGIA S ŁONECZNA – KOLEKTORY TERMICZNE ...... 64 7.2. ENERGIA S ŁONECZNA - OGNIWA FOTOWOLTAICZNE ...... 67 7.3. ENERGIA GEOTERMALNA ...... 67 7.4. POMPA CIEP ŁA ...... 68 7.5. ENERGIA Z BIOMASY (POTENCJA Ł I MO ŻLIWO ŚCI JEJ POZYSKANIA NA TERENIE GMINY INOWROC ŁAW ) .. 69 7.6. ZASOBY I ŹRÓD ŁA BIOGAZU ...... 76

8 INWENTARYZACJA EMISJI CO 2 NA OBSZARZE GMINY ...... 79

8.1. ZAŁOŻENIE DO INWENTARYZACJI EMISJI CO 2 ...... 79 8.2. CHARAKTERYSTYKA KO ŃCOWYCH U ŻYTKOWNIKÓW ENERGII ...... 81 8.2.1 Budownictwo ...... 81 8.2.2 Oświetlenie uliczne ...... 86 8.2.3 Transport ...... 94 8.2.4 Infrastruktura komunalna ...... 98 8.2.5 Przemys ł ...... 101 8.3. BAZOWA INWENTARYZACJA EMISJI CO 2 – ROK 2013 ...... 102 8.4. INWENTARYZACJA EMISJI – PROGNOZA DLA ROKU 2020 ...... 107 8.5. INWENTARYZACJA EMISJI – PODSUMOWANIE ...... 110 9 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ...... 112 9.1. CELE STRATEGICZNE GMINY DO 2020 R...... 112 9.2. CELE SZCZEGÓ ŁOWE GMINY DO 2020 R...... 114 9.3. PODSTAWOWE ZADANIA GMINY ...... 115 9.4. OPIS STRATEGII ...... 115 9.5. OBSZARY INTERWENCJI ...... 116 9.6. PROJEKTOWANE WDRO ŻENIA ...... 117 9.7. CHARAKTERYSTYKA PROPONOWANYCH WDRO ŻEŃ ...... 126 9.8. OCENA EKONOMICZNA WDROŻEŃ ...... 160 9.9. EFEKT EKOLOGICZNY ...... 169 10 WDRA ŻANIE I REALIZACJA PLANU ...... 171 10.1. HARMONOGRAM (PROGRAM ) DZIA ŁAŃ ...... 171 10.2. PLAN MONITOROWANIA I KONTROLI STOPNIA OSI ĄGANIA CELU ...... 176 10.3. ANALIZA RYZYKA REALIZACJI PLANU ...... 180 10.4. KORZY ŚCI WYNIKAJ ĄCE Z WDRA ŻANIA PLANU ...... 182 11 FINANSOWANIE PRZEDSI ĘWZI ĘĆ ...... 184

II. Spis tabel Tabela 4-1 Wykaz so łectw i miejscowo ści Gminy Inowroc ław (stan na dzie ń 25.02.2015r.) ...... 33 Tabela 4-2 Wielko ść mieszkaniowego zasobu gminy w 2014 roku (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław) ...... 36 Tabela 4-3 Budynki Wspólnoty Mieszkaniowej (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław) ...... 36 Tabela 4-4 Mieszkania w budynkach szkolnych (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław) ...... 36 Tabela 4-5 Stan techniczny mieszkaniowego zasobu Gminy na dzie ń 01 stycznia 2010r. (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław) ...... 37 Tabela 4-6 Zestawienie nieruchomo ści w Gminie Inowroc ław wed ług rodzajów (m2) ...... 37

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 5

Tabela 4-7 Area ł poszczególnych klas bonitacyjnych gruntów na terenie Gminy ...... 43 Tabela 4-8 Zestawienie powierzchni wg grup i rodzajów u żytków oraz kategorii u żytkowania w Nadle śnictwie Gniewkowo na obszarze Gminy Inowroc ław ...... 44 Tabela 4-9 Wykaz dróg gminnych (stan na dzie ń 31.12.2011r.) ...... 46 Tabela 4-10 Zestawienie linii kolejowych biegn ących przez Gmin ę Inowroc ław ...... 48 Tabela 5-1 Zu życie energii elektrycznej w gminie w 2010-2011r. z podzia łem na odbiorców indywidualnych i przemys łowych ...... 51 Tabela 5-2 Realizowane inwestycje przez przedsi ębiorstwo energetyczne na terenie Gminy Inowroc ław ..... 52 Tabela 5-3 D ługo ść sieci elektroenergetycznej w gminie ...... 52 Tabela 5-4 Ilo ść przy łą czy na terenie gminy ...... 52 Tabela 5-5 Wykaz stacji transformatorowych na terenie gminy ...... 53 Tabela 5-6 D ługo ść modernizowanej sieci energetycznej na terenie gminy ...... 53 Tabela 5-7 Plany inwestycyjne na terenie gminy ...... 53 Tabela 5-8 Zapotrzebowanie na ciep ło w budynkach u żyteczno ści publicznej i zak ładów przemys łowych na terenie Gminy Inowroc ław ...... 55 Tabela 5-9 Wyniki pomiaru ruchu przeprowadzone przez GDDKiA w 2010 – średni dobowy ruch ko łowy na drogach wojewódzkich Gminy Inowroc ław ...... 56 Tabela 5-10 Wyniki pomiaru ruchu przeprowadzone przez GDDKiA w 2010 – średni dobowy ruch ko łowy na drogach krajowych w Gminie Inowroc ław w 2010 r...... 56 Tabela 5-11 Wielko ść zamówionego paliwa gazowego – najwi ęksi odbiorcy gazu w Gminie ...... 58 Tabela 5-12 Ilo ści odbiorców wraz z podzia łem na taryfy w poszczególnych miejscowo ściach Gminy Inowroc ław ...... 59 Tabela 6-1 Zasoby budownictwa wielorodzinnego na terenie Gminy Inowroc ław pod wzgl ędem powierzchni użytkowej mieszka ń m2 ...... 61 Tabela 7-1 Zestawienie % mieszka ńców (gospodarstw) w poszczególnych so łectwach zainteresowanych zainstalowaniem kolektorów s łonecznych (na podstawie przeprowadzonej ankiety) ...... 66 Tabela 7-2 Wykorzystanie biomasy do produkcji brykietów i pelletów w powiecie inowroc ławskim ...... 70 Tabela 7-3 Rodzaje i ilo ści OZE w powiecie inowroc ławskim ...... 70 Tabela 7-4 Warto ść opa łowa paliw ...... 70 Tabela 7-5 Struktura zasiewów w Gminie Inowroc ław w 2002 ...... 73 Tabela 7-6 Pog łowie zwierz ąt na terenie Gminy Inowroc ław ...... 73 Tabela 7-7 Warto ść opa łowa s łomy ...... 73 Tabela 7-8 Plony wieloletnich ro ślin energetycznych (Mg s.m./ha/rok) ...... 75 Tabela 7-9 Oszacowana ilo ść biomasy ...... 76 Tabela 7-10 Pow. gospodarstw w Gminie Inowroc ław w 2010 ...... 77 Tabela 7-11 Zale żno ść wytworzonego gazu od rodzaju zwierz ąt inwentarskich ...... 77 Tabela 7-12 Biogaz z ro ślin uprawnych ...... 78 Tabela 8-1 Warto ści wska źników emisji i warto ści opa łowe ...... 80 Tabela 8-2 Sektor budownictwo – zu życie energii finalnej ...... 82 Tabela 8-3 Sektor budownictwo – zu życie energii finalnej podzia ł na no śniki ...... 84 Tabela 8-4 Sektor budownictwo – emisja CO2 podzia ł na no śniki ...... 85 Tabela 8-5 Inwentaryzacja mocy zainstalowanych opraw o świetleniowych ...... 86 Tabela 8-6 Sektor o świetlenie uliczne – zu życie energii finalnej ...... 94 Tabela 8-7 Sektor o świetlenie uliczne – zu życie energii finalnej i emisja CO2 ...... 94 Tabela 8-8 Roczna emisja CO2 z transportu drogowego na terenie Gminy Inowroc ław (obliczenia w łasne) 95 Tabela 8-9 Zu życie paliw w sektorze transportu (obliczenia w łasne) ...... 96 Tabela 8-10 Zu życie energii ze spalania paliw w sektorze transportu (obliczenia w łasne) ...... 96 Tabela 8-11 Zu życie energii elektrycznej i emisja CO2 na uj ęciach wód ...... 98 Tabela 8-12 Zu życie energii i emisja CO2 z przepompowni ścieków ...... 99 Tabela 8-13 Zbiorcze zestawienie zu życia energii finalnej z obszaru ca łej gminy w roku bazowym 2013 ... 103 Tabela 8-14 Zbiorcze zestawienie emisji CO2 z obszaru ca łej gminy w roku bazowym 2013 ...... 105 Tabela 8-15 Prognoza zu życia energii finalnej w 2020r. na obszarze gminy ...... 108 Tabela 8-16 Prognoza emisji CO2 w 2020r. z obszaru gminy ...... 109 Tabela 8-17 Zu życie energii finalnej i emisja CO2 w roku bazowym 2013 i 2020 (prognoza) ...... 110 Tabela 9-1 Cele szczegółowe i obszary interwencji ...... 116

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 6

Tabela 9-2 Projekt wdro żeń wraz z efektem ekologicznym, ekonomicznym oraz energetycznym ...... 118 Tabela 9-3 Wska źniki ekonomiczne poszczególnych przedsi ęwzi ęć ...... 162 Tabela 9-4 Efekt energetyczny i ekologiczny realizacji PGN ...... 169 Tabela 10-1 Propozycja harmonogramu realizacji zadań ...... 172 Tabela 10-2 Wska źniki monitoringu dla sektora u żyteczno ści publicznej i infrastruktura komunalna ...... 176 Tabela 10-3 Wska źniki monitoringu dla sektora mieszkalnictwo ...... 177 Tabela 10-4 Wska źniki monitoringu dla sektora handel, us ługi, przedsi ębiorstwa ...... 179 Tabela 10-5 Wska źniki monitoringu dla sektora transport ...... 180 Tabela 10-6Analiza ryzyka realizacji planu Gmina Inowroc ław ...... 180 Tabela 10-7 Analiza ryzyka realizacji planu ...... 181 Tabela 10-8 Korzy ści spo łeczne ...... 182 Tabela 11-1 Finansowanie - Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ...... 184 Tabela 11-2 Finansowanie - Ministerstwo Środowiska ...... 187 Tabela 11-3 Finansowanie - Bank Ochrony Środowiska ...... 187 Tabela 11-4 Finansowanie - Bank Gospodarstwa Krajowego ...... 189 Tabela 11-5 Finansowanie - ESCO ...... 190 Tabela 11-6 Finansowanie - PolSeff ...... 191

III. Spis wykresów

Wykres 8.2.1-1 Zu życie energii finalnej w sektorze budownictwo ...... 82 Wykres 8.2.1-2 Rozk ład zużycia energii w budynkach na terenie gminy ...... 83 Wykres 8.2.1-3 Rozk ład zu życia energii w budynkach u żyteczno ści publicznej ...... 83 Wykres 8.2.1-4 Rozk ład zu życia energii w budynkach mieszkalnych ...... 83 Wykres 8.2.1-5 Rozk ład zu życia no śników energii finalnej w budownictwie ...... 84 Wykres 8.2.1-6 Emisja CO 2 w budownictwie ...... 85 Wykres 8.2.1-7 Rozk ład emisji CO 2 wynikaj ącej ze zu życia no śników energii finalnej w budownictwie ...... 86 Wykres 8.2.3-1 Zu życie energii finalnej ze spalania paliw w transporcie ...... 96 Wykres 8.2.3-2 Emisja CO 2 z transportu drogowego w zale żno ści od kategorii drogi ...... 97 Wykres 8.2.3-3 Emisja CO 2 z transportu drogowego w zale żno ści od kategorii pojazdu ...... 97 Wykres 8.2.3-4 Emisja CO 2 w transporcie w zale żno ści od spalanego paliwa ...... 98 Wykres 8.2-5 Zu życie energii elektrycznej dla potrzeb technologicznych infrastruktury komunalnej ...... 100 Wykres 8.2-6 Emisja CO 2 zwi ązana z potrzebami technologicznymi infrastruktury komunalnej ...... 100 Wykres 8.2.5-1 Zu życie energii finalnej w przemy śle ...... 101 Wykres 8.2.5-2 Emisja CO 2 z przemys łu ...... 101 Wykres 8.2.5-1 Bilans energetyczny Gminy Inowroc ław w roku bazowym 2013 ...... 104 Wykres 8.2.5-2 Bilans emisji CO 2 w Gminie Inowroc ław w roku bazowym 2013 ...... 106 Wykres 8.2.5-3 Bilans emisji CO 2 w Gminie Inowroc ław w roku bazowym 2013 ...... 106 Wykres 8.2.5-1 Bilans energetyczny Gminy Inowroc ław w roku 2020 - prognoza ...... 109 Wykres 8.2.5-2 Bilans emisji CO 2 w roku 2020 - prognoza ...... 110 Wykres 8.2.5-1 Udzia ł poszczególnych sektorów w bilansie energetycznym w latach 2013 i 2020 (prognoza) ...... 111

Wykres 8.2.5-2 Udzia ł poszczególnych sektorów w emisji CO 2 w latach 2013 i 2020 (prognoza) ...... 111

IV. Spis rysunków

Rysunek 2.1-1 Poszczególne procesy zwi ązane z implementacj ą SEAP/GGN ...... 21 Rysunek 2.1-2 Zakres Ustawy – Prawo Energetyczne dotycz ące planowania energetycznego ...... 24

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 7

V. Spis map

Mapa 2.5-1 Obszary dzia łań inwestycyjnych Gminy Inowroc ław ...... 29 Mapa 4.1-1 Po łożenie Gminy Inowroc ław na mapie Polski ...... 32 Mapa 4.1-2 Usytuowanie Gminy Inowroc ław na tle powiatu Inowroc ławskiego ...... 33 Mapa 4.2-1 Usytuowanie So łectw Gminy Inowroc ław ...... 34 Mapa 4.9-1 Powi ązanie Gminy Inowroc ław z Miastem Inowroc ław ...... 49 Mapa 7.1-1 Globalne nas łonecznienie na p łaszczy źnie poziomej w Polsce ...... 65 Mapa 7.3-1 Mapa wód geotermalnych w Polsce ...... 68

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 8

VII. Wykaz skrótów

B(a)P - benzo(a)piren

BIO - biomasa (drewno opa łowe)

BZ - benzyny silnikowe

EEAP - Drugi Krajowy Plan Dzia łań Dotycz ących Efektywno ści Energetycznej

EEt - miara rezultatu

ENEA - Polskie Przedsi ębiorstwo Bran ży Elektroenergetycznej

ESCO - ESCO Energy Saving Company (Firmy typu ESCO realizuj ą kompleksowe us ługi w zakresie gospodarowania energi ą)

EU ETS - Europejski System Handlu Emisjami (ang. European Directive on Emissions Trading)

EWG - Europejska Wspólnota Gospodarcza

C3 - olej opa łowy ci ęż ki

CAFE - Clean Air for Europe – dyrektywa CAFÉ w sprawie jako ści i czystszego powietrza dla Europy CFt - przep ływy gotówkowe (netto) w okresie t

CO - tlenek w ęgla

CP - ciep łownie w ęglowe

DGC - wska źnik dynamicznego kosztu jednostkowego (ang.Dynamic generation cost) Dt - decytona

EM - energia elektryczna produkcja mieszana

GBIO - biogaz

GC – gaz cieplarniany

GDDKiA – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

GJ – jednostka ciep ła (gigad żul)

GUS - Główny Urz ąd Statystyczny

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 9

GZ - gaz ziemny h – jednostka miary czasu (godzina) ha – jednostka powierzchni w hektarach i – stopa dyskontowa

I0– nak łady pocz ątkowe

IPCC - Mi ędzynarodowy Zespó ł ds. Zmian Klimatu

JST – jednostka samorz ądu terytorialnego

LED - dioda elektroluminescencyjna, dioda świec ąca (ang. Light-emitting diode)

LPG - gaz p łynny

KEt – koszty eksploatacyjne poniesione w danym roku kg - jednostka wagi (kilogram)

KIt – koszty inwestycyjne poniesione w danym roku km - wielokrotno ść metra, podstawowej jednostki d ługo ści w uk ładzie SI (kilometr) km 2 - kilometr kwadratowy

KOBIZE – Krajowy O środek Bilansowania i Zarz ądzania Emisjami kV – napi ęcie elektryczne (kilowolt) kW – jednostka mocy (kilowat)

KWG - węgiel kamienny kWh – zu życie energii (kilowatogodziny) m2 – jednostka pola powierzchni (metr kwadratowy) m3 – jednostka obj ęto ści (metr sze ścienny)

Mg – jednostka wagi (megagram, tona)

MJ – jednostka ciep ła (megad żul) mm – jednostka d ługo ści (milimetr)

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 10

MW – jednostka mocy lub strumienia energii (megawat)

MWh - jednostka energii (megawatogodziny)

MR - monitorowanie i raportowanie

MRV - monitorowanie, raportowanie i weryfikacja

MŚP – ma łe i średnie przedsi ębiorstwa

NFO ŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

NO 2 – dwutlenek azotu

NPV - wartość bieżą ca netto inwestycji (ang. Net Present Value)

O3 – alotropowa odmiana tlenu (ozon)

OLC - olej opa łowy ci ęż ki C3

OLL - olej opa łowy lekki

ON - olej nap ędowy

OZE – Odnawialne Źród ło Energii

PDK - plan dzia łań krótkoterminowych

PGN – Plan Gospodarki Niskoemisyjnej

PKB – Produkt Krajowy Brutto

PKP – Polskie Koleje Pa ństwowe

PM 2,5 - py ł zawieszony o średnicy 2,5 µm (ang.Particulate matter)

PM10 – py ł zawieszony o średnicy 10 µm (ang.Particulate matter)

PolSEFF – Program Finansowania Rozwoju Energii Zrównowa żonej w Polsce (ang.Polish Sustainable Energy Financing Facility) POP - programy ochrony powietrza

PSG – Polska Spó łka Gazownictwa Sp.z o.o.

PV - energia elektryczna z ogniw PV q – jednostka miary masy (kwintal)

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 11

r – stopa dyskonta

SD – sztuka du ża = sztuka o masie 500 kg

Seap – Plan Dzia łań na rzecz zrównowa żonej energii (ang.Sustainable Energy Action Plan) SM – spó łdzielnia mieszkaniowa

s.m . – sucha masa (masa substancji pozbawionej wody)

SO 2 – dwutlenek siarki

SOL - kolektory s łoneczne termiczne

SPBT - prosty czas zwrotu nak ładów (ang.Simply Pay Back Time)

SWOT – metoda identyfikacji s łabych i silnych stron (ang.Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats) t – jednostka czasu (rok)

TJ – jednostka miary (terad żul)

UE – Unia Europejska

US – Urz ąd Statystyczny

W – jednostka mocy (wat)

We - wska źnik emisji

WO - warto ść opa łowa

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 12

1 Wst ęp

1.1. Podstawa opracowania

Na mocy uchwa ły nr XXXIX/404/2014 z dnia 07 listopada 2014r. Rady Gminy Inowroc ław, Gmina Inowroc ław przyst ąpi ła do opracowywania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej.

Formaln ą podstaw ą opracowania jest zawarta w dniu 3 kwietnia 2014 roku umowa nr RI.I.272.27.1.2014 pomi ędzy Zak ładem In żynierii Środowiska Jacek Miklas z siedzib ą w Inowroc ławiu, a Gmin ą Inowroc ław z siedzib ą w Inowroc ławiu, na sporz ądzenie dla Gminy Inowroc ław Planu Gospodarki Niskoemisyjnej (zwanego dalej PGN ), stworzenie baz danych, przeprowadzenia szkole ń dla pracowników oraz dzia łań informacyjno – promocyjnych wraz z aneksem nr 1 z dnia 14 listopada 2014r.

Dokumentacja opracowana zosta ła zgodnie z umow ą i ze szczegó łowymi wytycznymi i zaleceniami, zakresem, problematyk ą okre ślon ą w Za łą czniku nr 9 do Regulaminu Konkursu Nr 2/PO li ś.9.3.2013 w ramach osi priorytetu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywno ść energetyczna dzia łanie 9.3, Termomodernizacja obiektów u żyteczno ści publicznej – plany gospodarki niskoemisyjnej oraz zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami prawa krajowego i wspólnotowego.

Dokumentacja wydana zosta ła w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu ma służyć.

1.2. Cel i zakres opracowania

Celem planu gospodarki niskoemisyjnej jest zaplanowanie na poziomie Gminy Inowroc ław dzia łań na rzecz realizacji pakietu klimatyczno – energetycznego do roku 2020, w szczególno ści zmierzaj ących do redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwi ększenia udzia łu energii pochodz ącej ze źróde ł odnawialnych, poprawie efektywno ści energetycznej oraz poprawie jako ści powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych st ęż eń w powietrzu i realizowane s ą programy (naprawcze) ochrony powietrza (POP) oraz plany dzia łań krótkoterminowych (PDK).

Zakres planu gospodarki niskoemisyjnej obejmuje: - inwentaryzacj ę zasobów znajduj ących si ę w administracyjnym obszarze Gminy Inowroc ław

pod wzgl ędem energoch łonno ści i okre ślenie poziomu emisji CO 2, - okre ślenie potencja łu mo żliwych oszcz ędno ści energii i kierunków dzia łań ograniczaj ących jej zu życie, - okre ślenie mo żliwych źróde ł i form finansowania inwestycji poprawiaj ących standardy energetyczne, - okre ślenie poziomu zmniejszenia emisji zanieczyszcze ń powietrza zwi ązanej ze zu życiem energii na terenie Gminy Inowroc ław, - okre ślenie form zaanga żowania mieszka ńców i u żytkowników lokalnej energii w dzia łania ograniczaj ące emisj ę zanieczyszcze ń (gazów cieplarnianych).

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 13

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej stanowi podstawowy dokument w ubieganiu si ę o środki finansowe na inwestycje zwi ązane z racjonalizacj ą zu życia energii zasobów gminnych, komunalnych, spó łdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych i przedsi ębiorstw ze środków UE w latach 2014 – 2020.

Z zapisów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko wynika, że gminy które opracowa ły PGN, czyli gminy posiadaj ące dokumenty strategiczne w zakresie ograniczenia niskiej emisji mog ą si ę ubiega ć o udzia ł w programach, których celem jest pozyskanie dofinansowania na dzia łania takie jak: - redukcja zu życia energii finalnej, poprzez podniesienie efektywno ści energetycznej (termomodernizacje budynków, modernizacja sieci dystrybucji energii, modernizacja źróde ł ciep ła, modernizacja o świetlenia ulicznego), - wzrost udzia łu Odnawialnych Źróde ł Energii (energia pochodz ąca z biomasy, słońca, ziemi, wody i wiatru), - redukcja niskiej emisji pochodz ącej z sektora mieszkaniowego i z transportu.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest dokumentem, którego zapisy b ędą ewoluowa ły w czasie. Wymaga ć b ędą ci ągłej analizy przeprowadzonych dzia łań, a tak że tempa i kierunku rozwoju gminy. Zatem PGN musi podlega ć ci ągłej kontroli i aktualizacji; obejmowa ć winien monitoring zaplanowanych dzia łań tj:

- poziom redukcji emisji CO 2 w stosunku do lat poprzednich, - poziom redukcji zu życia energii finalnej w stosunku do przyj ętego roku bazowego, - udzia ł zu żytej energii pochodz ącej ze źróde ł odnawialnych.

1.3. Podstawa prawna

Potrzeba sporz ądzenia i realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wynika ze zobowi ąza ń, okre ślonych w ratyfikowanym przez Polsk ę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno- energetycznym, przyj ętym przez Komisj ę Europejsk ą w grudniu 2008 roku, a tak że jest zgodna z polityk ą Polski i wynika z Za łożeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyj ętych przez Rad ę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku.

Za łożenia Pakietu klimatyczno-energetycznego mo żna scharakteryzowa ć nast ępuj ąco: - wzrost o 20% efektywno ści wykorzystania energii, - obni żenie o 20% emisji gazów cieplarnianych w porównaniem ze stanem z roku 1990, - osi ągni ęcie przynajmniej 20% udzia łu odnawialnych źróde ł energii pierwotnej w Unii Europejskiej.

Główne cele polityki energetycznej Polski do 2030 roku to: - dąż enie do utrzymania zero – energetycznego wzrostu gospodarczego bez wzrostu zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą, - zmniejszanie energoch łonno ści polskiej gospodarki, - zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych,

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 14

- ograniczenie emisji CO 2 do 2020 roku do poziomu ustalonego w Polsce przez UE, przy zachowaniu wysokiego bezpiecze ństwa energetycznego,

- ograniczenie emisji SO 2 i NO 2 oraz drobnoziarnistych py łów do poziomu obowi ązuj ących i projektowanych regulacji unijnych, - stworzenie systemu zarz ądzania krajowymi pu łapami emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, - zwi ększenie wykorzystania ubocznych produktów spalania, - wyeliminowanie produkcji w sektorze energetycznym trwa łych zanieczyszcze ń organicznych (dioksyn i furanów), - wprowadzanie nowych, energooszcz ędnych technologii i produktów.

W Polityce energetycznej Polski za łożono równie ż rozwój biogazowi rolniczych. Zak łada si ę, że do 2020 roku w ka żdej gminie powinna powsta ć jedna biogazownia wykorzystuj ąca biomas ę pochodzenia rolniczego.

Władze gminne odpowiedzialne s ą za: - planowanie i zorganizowanie dostawy ciep ła, energii elektrycznej i paliw gazowych na terenie w łasnej gminy, - planowanie i zorganizowanie o świetlenia dróg publicznych na obszarze gminy, - pokrycie kosztów o świetlenia ulic, placów i dróg przebiegaj ących przez obszar gminy. Gmina winna wykona ć powy ższe zadania uwzgl ędniaj ąc za łożenia polityki energetycznej pa ństwa oraz plany rozwoju lokalnego.

Poprawa efektywno ści energetycznej ogranicza wzrost zapotrzebowania na paliwo i energi ę, powoduj ąc jednocze śnie zwi ększenie bezpiecze ństwa energetycznego oraz ogranicza wp ływ energetyki na środowisko poprzez redukcj ę emisji.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław pomo że w spe łnieniu obowi ązków na łożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej, okre ślonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z pó źn. zm.).

Podstaw ą prawn ą do sporz ądzenia PGN są ni żej wyszczególnione akty prawne: • Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorz ądzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2013r. poz.594 z pó źn zm.), • Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz ądzie powiatowym (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz.595 z pó źn. zm.), • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz.1232 z pó źn. zm.), • Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale spo łecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddzia ływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z pó źn. zm.),

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 15

• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 199 z pó źn. zm.), • Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, z pó źn. zm.), • Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 184 z pó źn. zm.), • Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej (Dz.U. z 2011 r. Nr 94. poz. 551 z pó źn. zm.), • Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 - Prawo energetyczne (Dz.U. 2012, poz. 1059, z pó źn. zm.) oraz rozporz ądzeniami do Ustawy aktualnymi na dzie ń podpisania umowy i podczas jej trwania.

PGN jest dokumentem spójnym z dokumentami rangi europejskiej, krajowej, wojewódzkiej i lokalnej. Do dokumentów tych nale żą : • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/87/WE z dnia 13 pa ździernika 2003r. ustanawiaj ąca system handlu przydzia łami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniaj ąca dyrektyw ę Rady 96/61/WE, • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009r. zmieniaj ąca dyrektyw ę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/UE z dnia 23 kwietnia 2009r. w sprawie promowania stosowania energii ze źróde ł odnawialnych zmieniaj ąca i w nast ępstwie uchylaj ąca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 pa ździernika 2012r. w sprawie efektywno ści energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 pa ździernika 2014r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, • Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2009 -2012 z perspektyw ą do roku 2016, Sejm RP, Warszawa 2008, • Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014, Rada Ministrów, Warszawa 2010 (uchwa ła nr 217 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2010r. w sprawie „Krajowego planu gospodarki odpadami 2014” MP nr 101 poz. 1183),

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 16

• Ministerstwo Środowiska: Przez edukacj ę do zrównowa żonego rozwoju. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2001, • Ministerstwo Środowiska: Krajowy Program Zwi ększania Lesisto ści Aktualizacja 2003r., • Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Gospodarki: Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko Perspektywa 2020 r. – Uchwa ła nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 r. w sprawie przyj ęcia Strategii „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.” (Dz. U z 16.06.2014, poz. 469), • Ministerstwo Gospodarki: Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, Warszawa 2009 za łą cznik do Uchwa ły Rady Ministrów nr 202/2009 w sprawie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku, • Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Środowiska: Za łożenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, Rada Ministrów, 16 sierpnia 2011, • Drugi Krajowy Plan Dzia łań dotycz ący efektywno ści energetycznej dla Polski 2001 (KPD), (Ministerstwo Gospodarki 10 sierpnia 2010 – przyj ęty przez RM w dniu 17 kwietnia 2012r.), • Krajowy Plan Dzia łań w zakresie energii ze źróde ł odnawialnych (przyj ęty przez RM w dniu 7 grudnia 2010r.), • Minister Rozwoju Regionalnego: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013, Wytyczne w zakresie post ępowania w sprawie oceny oddzia ływania na środowisko dla przedsi ęwzi ęć wspó łfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych, • Regionalny Program Operacyjny Polityki Le śnej Pa ństwa, • Uchwa ła nr XLI/693/13 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 21 pa ździernika 2013 r. w sprawie przyj ęcia Strategii rozwoju województwa kujawsko- pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+, • Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020, • Program Ochrony Powietrza dla województwa kujawsko-pomorskiego za wzgl ędu na przekroczenia warto ści docelowych benzo(a)pirenu, • Uchwa ła nr XXX/537/13 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 28 stycznia 2013 r. w sprawie okre ślenia programu ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze wzgl ędu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych py łu PM10 i benzenu oraz docelowych dla arsenu i ozonu, • Uchwa ła Nr XI/135/03 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, • Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, • Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020, • Strategia rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim, kwiecie ń 2004,

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 17

• Wieloletnia prognoza finansowa województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2014-2026, • Województwo kujawsko-pomorskie zasoby i mo żliwo ści wykorzystania odnawialnych źróde ł energii – Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we W łoc ławku, • Raport o stanie województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, • Plan Zrównowa żonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Urz ąd Marsza łkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego, 2013r., • Uchwa ła nr XXXIX/404/2014 Rady Gminy Inowroc ław z dnia 07 listopada 2014r. w sprawie przyj ęcia do realizacji projektu pn. „Sporz ądzenie dla Gminy Inowroc ław Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, stworzenie baz danych, przeprowadzenie szkole ń dla pracowników oraz dzia łań informacyjno – promocyjnych”, • Uchwa ła nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław z dnia 31 marca 2014r. zmieniaj ąca uchwa łę w sprawie uchwalenia „Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy Inowroc ław lata 2010-2015”, • Uchwa ła nr XXXV/335/2014 Rady Gminy Inowroc ław z dnia 12 maja 2014r. w sprawie wyra żenia zgody na zawarcie przez Gmin ę Inowroc ław porozumienia na rzecz rozwoju Obszaru Rozwoju Spo łeczno-Gospodarczego Powiatu Inowroc ławskiego”, • Uchwa ła nr XXXIV/314/2014 Rady Gminy Inowroc ław z dnia 31 marca 2014r. w sprawie wyra żenia zgody na zawarcie przez Gmin ę Inowroc ław i Miasto Inowroc ław Porozumienia w sprawie wzajemnej wspó łpracy przy realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Inowroc ławia, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko – Pomorskiego na lata 2014-2020, • Aktualizacja programu ochrony środowiska dla Gminy Inowroc ław na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020, • Strategia rozwoju Gminy Inowroc ław na lata 2013-2020, • Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Inowroc ław, • Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012-2027, Inowroc ław 2012, • Poradnik „Jak opracowa ć plan dzia łań na rzecz zrównowa żonej energii – poradnik dla gmin” (SEAP).

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 18

1.4. Spójno ść PGN dla Gminy Inowroc ław z dokumentami szczebla lokalnego, powiatowego, wojewódzkiego, krajowego i mi ędzynarodowego

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław jest zgodny z nast ępuj ącymi dokumentami:

1) Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, Warszawa 2009 Uchwa ła Rady Ministrów nr 202/2009 w sprawie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku

Cele strategiczne i operacyjne zawarte w PGN dla Gminy Inowroc ław s ą zgodne z dzia łaniami/za łożeniami Polityki Energetycznej Polski do 2013 r.: • Poprawa efektywno ści energetycznej, • Wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii, • Rozwój wykorzystania odnawialnych źróde ł energii, w tym biopaliw.

2) Krajowy Plan Dzia łań Dotycz ący Efektywno ści Energetycznej EEAP

Cele strategiczne i operacyjne zawarte w PGN dla Gminy Inowroc ław s ą zgodne z Krajowym planem dzia łań dotycz ącym efektywno ści energetycznej: 1. Środki horyzontalne: • audyty energetyczne i systemy zarz ądzania energi ą, 2. Środki z zakresie efektywno ści energetycznej budynku: • Strategia renowacji budynków, • Dodatkowe środki odnosz ące si ę do efektywno ści energetycznej budynków, • Środki efektywno ści energetycznej w instytucjach publicznych

3) Krajowy Program Zwi ększania Lesisto ści Aktualizacja 2003

KPZL jako dokument strategiczny okre śla cel: zwi ększenie lesisto ści kraju o 30% w roku 2020 i 33% po roku 2050. Cele zawarte w PGN dla Gminy Inowroc ław s ą zgodne z Krajowym Programem Zwi ększania Lesisto ści Aktualizacja 2003 poprzez: • Ochron ę środowiska i jego zasobów, w tym zasobów le śnych, • Edukacj ę ekologiczn ą spo łecze ństwa.

4) Program Ochrony Środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko- pomorskiego na lata 2011-2014 z perspektyw ą na lata 2015-2018

Cele zawarte w PGN dla Gminy Inowroc ław s ą spójne z za łożeniami Programu Ochrony Środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2011- 2014 z perspektyw ą na lata 2015-2018. Do g ł. celów Programów Ochrony Środowiska województwa kujawsko-pomorskiego nale żą : • Poprawa jako ści środowiska, • Zrównowa żone wykorzystanie surowców, materia łów, wody i energii poprzez wykorzystanie energii ze źróde ł odnawialnych, materia łoch łonno ść , energoch łonno ść , • Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych, • Dzia łania systemowa w ochronie środowiska poprzez min. edukacj ę ekologiczn ą i udzia ł spo łecze ństwa w ochronie środowiska, aktywizacj ę rynku na rzecz ochrony środowiska.

Powy ższe cele zosta ły równie ż zawarte w „Programie ochrony środowiska dla powiatu inowroc ławskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą na lata 2016-2019” oraz w „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Inowroc ław na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020”.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 19

5) Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze wzgl ędu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych py łu PM10 i benzenu oraz docelowych dla arsenu i ozonu

W/w program zosta ł przyj ęty na podstawie Uchwa ły NR XXX/537/13 sejmiku województwa kujawsko-pomorskiego z dnia 28 stycznia 2013 r.

Gmina Inowroc ław nale ży do strefy powiatu inowroc ławskiego, która zosta ła obj ęta programem ochrony powietrza dla 15 stref województwa kujawsko-pomorskiego. W strefie tej zosta ł naruszony standard jako ści powietrza, docelowy poziom benzo(a)piranu, którego maksymalna warto ść na podstawie modelowania wynios ła 2,8 ng/m 3 (o okresie u średniania wyników pomiarów rok kalendarzowy).

Zgodnie z art.85 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony Środowiska ochrona powietrza polega na zapewnieniu jego najlepszej jako ści. Cele zawarte w PGN tj. poprzez dzia łania inwestycyjne obejmuj ące przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z popraw ą efektywno ści energetycznej i wzrostem udzia łu energii odnawialnej na terenie gminy tj.: termomodernizacje budynków, modernizacje kot łowni (w tym z mo żliwo ści ą wykorzystania biomasy), budowa instalacji kolektorów termicznych i ogniw fotowoltaicznych, pomp ciep ła, modernizacja o świetlenie ulicznego, modernizacje i budowa dróg i ście żek rowerowych spowoduj ą osi ągni ęcie korzy ści środowiskowych poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza.

6) Strategia Rozwoju Gminy Inowroc ław na lata 2013-2020

Cel strategiczny zawarty w PGN dla Gminy Inowroc ław jest spójny z za łożeniami rozwoju gminy zawartymi w Strategii Rozwoju Gminy Inowroc ław na lata 2013-2020: 1. Zapewnienie dost ępu do podstawowej infrastruktury technicznej, zw łaszcza wodno- kanalizacyjnej, 2. Zwi ększenie konkurencyjno ści gminy.

7) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Inowroc ław

Cele strategiczne zawarte w PGN dla Gminy Inowroc ław s ą spójne z za łożeniami zawartymi w Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Inowroc ław: • Kszta łtowanie kierunków rozwoju gospodarczego adekwatnych do uwarunkowa ń przyrodniczych, • Ochrona istniej ących zasobów środowiska.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 20

2 Metodologia opracowania planu

2.1. Struktura PGN

Struktur ę i metodologi ę opracowania PGN oparto na dokumencie „Jak opracować Plan Dzia łań na rzecz Zrównowa żonej Energii (SEAP) - poradnik” (ang.”How to develop a Sustainable Energy Action Plan (SEAP)-Guidebook).

Opracowanie PGN obejmuje:

1. charakterystyk ę gminy: • ocen ę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciep ło, energi ę elektryczn ą, paliwa gazowe, sta łe i ciek łe oraz inne – OZE, energia odpadowa;

• ocen ę stanu aktualnego i przewidywanych zmian emisji i imisji zanieczyszcze ń zwi ązanych z gospodarowaniem energi ą (w tym emisji gazów cieplarnianych, ocen ę emisyjno ści gospodarki lokalnej);

2. opis przedsi ęwzi ęć racjonalizuj ących u żytkowanie energii (ciep ło, energia elektryczna i paliwa p łynne i gazowe, w tym rozwój energetyki rozproszonej i energetyki prosumenckiej, niskoemisyjny transport); 3. ocen ę mo żliwo ści wykorzystania istniej ących nadwy żek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl ędnieniem energii elektrycznej, ciep ła i ch łodu wytwarzanych z odnawialnych źróde ł energii, energii elektrycznej, ciep ła u żytkowego i ch łodu wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciep ła odpadowego z instalacji przemys łowych; 4. opis przedsi ęwzi ęć zmierzaj ących do zwi ększenia zaanga żowania spo łecze ństwa w lokalne dzia łania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej (informowanie, konsultacje, aktywny udzia ł); 5. okre ślenie zakresu wspó łpracy z przedsi ębiorstwami energetycznymi, podmiotami lokalnymi (przedsi ębiorstwa, agencje energetyczne, innymi jednostkami samorz ądu terytorialnego - gmina, powiat, region); 6. ocen ę mo żliwo ści i potrzeb w zakresie wsparcia rozwoju gospodarki niskoemisyjnej (w tym finansowania przedsi ęwzi ęć , zmiany regulacji prawnych); okre ślenie mo żliwych sposobów osi ągni ęcia celu, oszacowanie kosztów proponowanych dzia łań; 7. opis dzia łań w zakresie realizacji systemu zarz ądzania energi ą wraz z narz ędziami; 8. zestaw danych i wska źników do oceny kompletno ści planu, jego zgodno ści z polityk ą kraju/regionu, zakresu planowanych dzia łań i monitorowania realizacji planu; 9. przegl ąd gminnych dokumentów planistycznych i rekomendacje w zakresie stosownych zmian; 10. okre ślenie przewidywanej wielko ści redukcji emisji do roku 2020; 11. okre ślenie harmonogramu wdra żania Planu dzia łań ( ). Na poni ższym rysunku przedstawiono procedury zwi ązane z przygotowaniem i wdra żaniem planu. Opracowanie samego planu jest tylko jednym z wielu etapów zwi ązanych z wdra żaniem systemu

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 21

redukcji emisji CO 2 poprzez redukcj ę zu życia energii na terenie gminy. Nale ży zwróci ć uwagę na ramy czasowe zwi ązane z poszczególnymi etapami.

Rysunek 2.1-1 Poszczególne procesy zwi ązane z implementacj ą SEAP/GGN

FAZA KROK RAMY CZASOWE

Zobowi ązania polityczne oraz

podpisanie Porozumienia Zaanga żowanie polityczne oraz budowanie wsparcia dla zainteresowanych powinny by ć Adaptacja struktur procesami ci ągłymi. Adaptacja administracyjnych miasta struktur administracyjnych INICJACJA mo że nast ępowa ć etapowo. Budowanie wsparcia

zainteresowanych podmiotów

Ocena obecnej sytuacji:

Gdzie jeste śmy ?

Okre ślenie wizji: Dok ąd zmierzamy ?

Opracowanie planu: enia zawrotnego

Jak to osi ągn ąć ? ęż PLANOWANIE

Zatwierdzenie i przed łożenie planu tla sprz ę

Wdra żanie

przedsi ęwzi ęć ENIE Ż Implementacja Wspó łpraca z innymi sygnatariuszami P

WDRO Porozumienia

Monitorowanie

Raportowanie

MONITORING I

RAPORTOWANIE Przegl ąd

1 rok 2 rok

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 22

Faza 1 – Inicjacja –zobowi ązanie polityczne oraz podpisanie porozumienia.

By zapewni ć sukces procesu wdra żania zapisów SEAP/PGN konieczne jest odpowiednie wsparcie polityczne na najwy ższym szczeblu. Kluczowi decydenci w ładz lokalnych powinni wspiera ć proces implementacji poprzez udost ępnienie/poszukiwanie odpowiednich środków. Kluczowe jest ich zaanga żowanie oraz akceptacja PGN zobowi ązuj ąc si ę tym samym do wdra żania przedsi ęwzi ęć ograniczaj ących emisj ę gazów cieplarnianych, zwi ększenie efektywno ści energetycznej oraz wykorzystania energii ze źróde ł odnawialnych.

Faza 1 – Inicjacja – adaptacja struktur administracyjnych gminy.

Wdra żanie przedsi ęwzi ęć wymaga wspó łpracy pomi ędzy wieloma wydzia łami lokalnej administracji odpowiadaj ącymi m.in.za ochron ę środowiska, planowanie przestrzenne, bud żet gminy, administracj ę obiektów gminnych, transport etc. Dlatego te ż wa żne jest wyznaczanie odpowiedniej struktury w urz ędzie odpowiadaj ącej za realizacj ę Planu. W szczególno ści chodzi o koordynacj ę prac pomi ędzy politykami, wydzia łami oraz jednostkami zewn ętrznymi. W strukturze Urz ędu Gminy Inowroc ław funkcjonuj ą obecnie: Referat Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, Referat Inwestycji, Gospodarki Komunalnej i Zamówie ń Publicznych, które odpowiedzialne s ą za szereg zagadnie ń zwi ązanych z niniejszym Planem.

Faza 1 – Inicjacja – Budowanie wsparcia zainteresowanych podmiotów.

Wsparcie podmiotu jest wa żne z kilku powodów: • decyzje podejmowanie wspólnie z zainteresowanymi podmiotami maj ą wi ększe szanse powodzenia, • wspó łpraca pomi ędzy podmiotami zapewnia realizacj ę d ługoterminowych dzia łań, • akceptacja planu przez podmioty zainteresowane jest cz ęsto niezb ędna do wype łnienia zobowi ąza ń.

Obecnie do podmiotów wspieraj ących PGN na terenie gminy mo żna zaliczy ć m.in.: • Wójta Gminy Inowroc ław, • Gminny Zak ład Komunalny, • jednostki sektora publicznego.

Faza 2 – Planowanie Ocena obecnej sytuacji.

W sk ład tego etapu wchodz ą wszystkie elementy formowania PGN, a w szczególno ści: • analiza regulacji prawnych oraz sytuacji politycznej gminy, • popracowanie inwentaryzacji emisji bazowej, • analiza SWOT.

Faza 2 – Planowanie – ustanowienie wizji d ługoterminowej rozwoju.

Wizja powinna by ć zgodna z kierunkami rozwoju gminy, przedstawiaj ąc sposoby osi ągni ęcia celu ograniczenia emisji CO 2 do roku 2020 o 20% wzgl ędem przyj ętego roku bazowego. Wizja winna by ć realistyczna wprowadzaj ąca jednocze śnie nowe wyzwania, wykraczaj ąca poza dotychczasowe dzia łania gminy. Cel redukcji gazów cieplarnianych jest celem ambitnym, takie te ż powinny by ć dzia łania zawarte w PGN.

Faza 2 – Planowanie – opracowanie planu.

Opracowanie PGN jest wst ępem do działań ograniczaj ących emisj ę CO 2. Plan powinien zawiera ć kluczowe dzia łania oraz ramy czasowe tych dzia łań na przestrzeni poszczególnych lat. Powinien tak że zawiera ć elementy analizy ryzyka wdra żania dzia łań zwi ązanych z implementacj ą dzia łań.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 23

Wa żne, by Plan zawiera ł szacowane koszty przedsi ęwzi ęć oraz opisywa ł mo żliwe źród ła finansowania. Plan powinien by ć zaakceptowany przez lokalnych decydentów.

Faza 2 – Planowanie – zatwierdzenie i przed łożenie planu.

Plan winien by ć zaakceptowany przez lokalne w ładze.

Faza 3 –Wdro żenie – Implementacja.

Ten etap jest najd łuższym i najbardziej skomplikowanym ze wszystkich kroków zwi ązanych z ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych. Proces implementacji powinien przebiega ć ze wsparciem organizacji wspieraj ącej wykonanie prac. Istotne jest okre ślenie odpowiedzialno ści podmiotów i środków niezb ędnych do wykonania Planu.

Faza 4 – Monitorowanie i raportowanie.

Monitoring powinien odpowiednio okre śla ć stopie ń adaptacji planu w strukturze i dzia łaniach gminy. Sygnatariusze s ą zobowi ązani do przek ładania „raportu z realizacji” ka żdego roku zawieraj ącego opis prowadzonych dzia łań. Raport z realizacji powinien zawiera ć zaktualizowan ą inwentaryzacj ę emisji CO 2. Niezb ędne jest wykorzystanie odpowiednich wska źników pozwalaj ących okre śli ć post ęp osi ągania zak ładanych celów.

Rekomendowana przez Komisj ę Europejsk ą oraz NFO ŚiGW struktura Planu wygl ąda nast ępuj ąco: • podsumowanie wykonawcze, • strategia, • inwentaryzacja emisji bazowej oraz interpretacja wyników, • planowane dzia łania – harmonogram.

Ostatni punkt sk łada si ę z 2 elementów: • dzia łań strategicznych d ługoterminowych (do roku 2020), • dzia łań krótko- i średnioterminowych.

str.: 24 ! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław

Rysunek 2.1-2 Zakres Ustawy – Prawo Energetyczne dotyczące planowania energetycznego

ZAKRES ZAKRES USTAWOWY DOBROWOLNY

Plan dzia łań Strategia Plan rozwoju dotycz ący Rozwoju Gminy przedsi ębiorstw efektywno ści energetycznych energetycznej Za łożenia do planu zaopatrzenia w

ciep ło, energi ę

elektryczn ą i paliwa gazowe Miejscowy plan lub Za łożenia do planu Plan dzia łań na Studium zaopatrzenia w rzecz Zagospodarowania ciep ło, energi ę zrównowa żonej przestrzennego elektryczn ą i energii (SEAP) Gminy paliwa gazowe

Program ochrony środowiska, Plan gospodarki

Program ochrony niskoemisyjnej powietrza

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 25

Plan winien funkcjonowa ć jako jeden z wielu dokumentów funkcjonuj ących w strukturach gminy wykraczaj ąc poza ramy ustawowe, jednak że w sposób oczywisty wpisuj ąc si ę w jej dzia łania na rzecz racjonalizacji zu życia energii. Plan spe łnia tym samym wytyczne istniej ących za łożeń do Planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe. Na schemacie (rys. 5.1-2) przedstawiono miejsce planu w strukturze dokumentów zgodnie z obecnymi wymogami Ustawy – Prawo Energetyczne. Gmina posiada „Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Inowroc ław na lata 2012 - 2027”.

2.2. Metodyka opracowania PGN

Niniejszy plan opracowano w oparciu o informacje otrzymane z Urz ędu Gminy Inowroc ław w zakresie: • sytuacji energetycznej gminnych budynków u żyteczno ści publicznej, • dzia łań prowadzonych przez gmin ę oraz planowanych inwestycjach, • danych o wykorzystaniu źróde ł odnawialnych w budynkach oraz instalacjach na terenie gminy, • podstawowych informacji o obiektach z grupy handlowo-us ługowych.

Ponadto wykorzystano nast ępuj ące dokumenty:

• Aktualizacja programu ochrony środowiska dla Gminy Inowroc ław na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020, • Strategia rozwoju Gminy Inowroc ław na lata 2013-2020, • Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Inowroc ław, • Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012-2027, Inowroc ław 2012, • Plany rozwoju miejscowo ści so łectw Gminy Inowroc ław, przyj ęte uchwa łami. • Na podstawie danych zebranych z Urz ędu Gminy oraz danych zebranych ze źróde ł

podanych w dalszej cz ęś ci niniejszego rozdzia łu oszacowano potencja ł redukcji CO 2 na terenie Gminy Inowroc ław. Informacje zawarte w poni ższych rozdzia łach s ą tak że istotne ze wzgl ędu na pozyskiwanie danych w celu monitoringu efektów wdra żania planu. Cz ęść z tych informacji nale ży pozyskiwa ć cyklicznie aktualizuj ąc inwentaryzacj ę emisji CO 2.

2.3. Informacje od dostawców i dystrybutorów no śników energetycznych Podmioty, od których uzyskano informacj ę to: • ENEA S.A. Rejon Dystrybucji Inowroc ław, • PKP Energetyka Zak ład Kujawski Bydgoszcz, • Pomorska Spó łka Gazownictwa. Sp. z o.o. Rejon Dystrybucji Gazu Inowroc ław, • Kujawsko-Pomorski Transport Samochodowy S.A. w Inowroc ławiu, • PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zak ład Linii Kolejowych Bydgoszcz.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 26

Pozyskane dane dotycz ące systemu gazowniczego: • długo ść gazoci ągów zlokalizowanych na terenie Gminy Inowroc ław, z okre śleniem ich stanu technicznego, • ilo ści i rodzaje przy łą czy gazowych, • Ilo ści odbiorców wraz z podzia łem na taryfy w poszczególnych miejscowo ściach, • zu życie gazu w latach 2013-2014 na terenie gminy.

Pozyskane dane dotycz ące systemu elektroenergetycznego: • wykaz modernizowanych stacji transformatorowych oraz wymienianych przy łą czy, • infrastruktura energetyczna na terenie Gminy Inowroc ław firmy ENEA Operator Sp. z o.o., • infrastruktura elektroenergetyczna na terenie Gminy Inowroc ław firmy PKP Energetyka S.A..

Pozyskane dane dotycz ące systemu ciep łowniczego gminy: • dane techniczne źróde ł ciep ła.

Pozyskane dane/ źród ła informacji dotycz ące transportu: • generalny pomiar ruchu w 2010 przeprowadzony przez GDDKiA, • synteza wyników pomiaru ruchu na drogach wojewódzkich w 2010r., • informacje uzyskane od GDDKiA dotycz ące budowy obwodnicy na terenie gminy oraz istniej ących i planowanych remontach/budowach nowych dróg, chodników i ście żek rowerowych na terenie Gminy Inowroc ław, • informacje o biegn ących liniach kolejowych przez teren gminy o znaczeniu krajowym i regionalnym (jedno-, dwutorowe, nr linii, ich d ługo ść , stan techniczny, elektryfikacja, linie dla ruchu towarowego, pasa żerskiego), • informacje dot. rodzajów i ilo ści pojazdów Kujawsko-Pomorskiego Transportu Samochodowego S.A. poruszaj ących si ę po terenie gminy wraz z podaniem d ługo ści tras komunikacji autobusowej w gminie, ilo ści spalanego paliwa oraz rodzajów i ilo ści no śników energii wykorzystywanych w w/w transporcie.

Uzyskane informacje zosta ły wykorzystane:

• do oszacowania emisji CO 2 z terenu Miasta i Gminy Inowroc ław, • zostan ą wykorzystane do aktualizacji inwentaryzacji emisji CO 2 w bazie danych.

2.4. Dane o obiektach u żyteczno ści publicznej, budynkach mieszkalnych, obiektach us ługowych, handlowych i produkcyjnych

Podmioty, od których uzyskano informacj ę o obiektach u żyteczno ści publicznej, budynkach mieszkalnych, obiektach us ługowych, handlowych produkcyjnych to: • Urz ąd Gminy w Inowroc ławiu, • Kujawska Spó łdzielnia Mieszkaniowa w Inowroc ławiu, • SM w Wierzchos ławicach, • SM Kujawianka w Kobylnikach, • Barbara Luijckx Sp.z o.o. Latkowo, • Gminny Zak ład Komunalny z siedzib ą w Kru śliwcu, • Przedszkola, Szko ły Podstawowe na terenie gminy, • Gimnazja w S ław ęcinku i Żalinowie, • WM Cie ślin 31, • WM Ostrowo Krzyckie 2, • WM Dom Nauczyciela Jaksice.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 27

Informacje szczególnie wa żne przy opracowaniu PGN otrzymane od w/w podmiotów to: • powierzchnia u żytkowa i zabudowy budynku, • kubatura ogrzewania, • liczba u żytkowników, • przeprowadzone/planowane przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne, • źród ło ciep ła, • moc zamówiona/zainstalowana, • zu życie ciep ła lub paliwa, • zu życie energii elektrycznej, dostawca energii, • zu życie ciep łej/zimnej wody, • rok budowy.

2.5. Pozosta łe źród ła danych

Pozosta łe źród ła danych to: • Nadle śnictwo Miradz, • Nadle śnictwo Gniewkowo, • Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Bydgoszcz, • Starostwo Powiatowe Inowroc ław, • Główny Urz ąd Statystyczny.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 28

3 Analiza skuteczno ści dotychczasowych dzia łań

Gmina realizuje i organizuje zaopatrzenie w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe na swoim terenie zgodnie z za łożeniami „Polityki Energetycznej Polski do roku 2030”, dokumentem przyj ętym przez Rz ąd Rzeczypospolitej Polskiej w listopadzie 2009r. W/w dokument wskazuje kierunki oraz cele w łaściwego planowania energetycznego na terenie gmin.

Podstawowe za łożenia to: • dąż enie do oszcz ędno ści paliw i energii w sektorze publicznym poprzez realizacj ę dzia łań okre ślonych w Krajowym Planie Dzia łań na rzecz efektywno ści energetycznej; • maksymalizacja wykorzystania istniej ącego lokalnie potencja łu energetyki odnawialnej, zarówno do produkcji energii elektrycznej, ciep ła, ch łodu, produkcji skojarzonej, jak równie ż do wytwarzania biopaliw ciek łych i biogazu; • zwi ększenie wykorzystania technologii wysokosprawnego wytwarzania ciep ła i energii elektrycznej w uk ładach skojarzonych, jako korzystnej alternatywy dla zasilania systemów ciep łowniczych i du żych obiektów w energi ę; • rozwój scentralizowanych lokalnie systemów ciep łowniczych, który umo żliwia osi ągni ęcie poprawy efektywno ści i parametrów ekologicznych procesu zaopatrzenia w ciep ło oraz podniesienia lokalnego poziomu bezpiecze ństwa energetycznego; • modernizacja i dostosowanie do aktualnych potrzeb odbiorców sieci dystrybucji energii elektrycznej, ze szczególnym uwzgl ędnieniem modernizacji sieci wiejskich i sieci zasilaj ących tereny charakteryzuj ące si ę niskim poborem energii; • rozbudowa sieci dystrybucyjnej gazu ziemnego na terenach s łabo zgazyfikowanych, w szczególno ści terenach pó łnocno-wschodniej Polski; • wspieranie realizacji w obszarze gmin inwestycji infrastrukturalnych o strategicznym znaczeniu dla bezpiecze ństwa energetycznego i rozwoju kraju, w tym przede wszystkim budowy sieci przesy łowych (elektroenergetycznych, gazowniczych, ropy naftowej i paliw płynnych), infrastruktury magazynowej, kopalni surowców energetycznych oraz du żych elektrowni systemowych.

Planowanie energetyczne gminy pozostaje w ścis łym zwi ązku z innymi planami tworzonymi przez gmin ę, planami przedsi ębiorstw energetycznych oraz innych uczestników rynku energetycznego, w tym: • strategi ą rozwoju gminy, • studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, • planami rozwoju przedsi ębiorstw energetycznych zajmuj ących si ę przesy łaniem i dystrybucj ą paliw gazowych, ciep ła lub energii elektrycznej, • planami pozosta łych przedsi ębiorstw energetycznych, odbiorców ciep ła, energii elektrycznej i paliw gazowych, spó łdzielni i wspólnot mieszkaniowych itp.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 29

Mapa 2.5-1 Obszary dzia łań inwestycyjnych Gminy Inowroc ław

Od 2008 na terenie Gminy Inowroc ław wprowadza si ę nast ępuj ące kierunki dzia łań maj ące na celu: (źród ło: Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Inowroc ław na lata 2013- 2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020):

1) Zracjonalizowa ć u żytkowanie wody, energii i surowców: • od roku 2008 do 2012 r. finansowane ze środków bud żetu Gminy oraz środków UE gazyfikacja miejscowo ści oraz cz ęś ci miejscowo ści K łopot w ramach zadania „Budowa sieci gazowniczej na terenie Gminy Inowroc ław: K łopot, Or łowo, Jacewo, Dalkowo, Marcinkowo, , , Łojewo, Dulsk, Góra, Łą kocin, P ławinek, , Tupad ły, ”. Miernikiem realizacji zadania jest zwi ększenie udzia łu paliw alternatywnych, zwi ększenie stopnia zgazyfikowania gminy i liczby osób pod łą czonych do sieci gazowej,

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 30

• od roku 2007 do 2012 r. finansowane z bud żetu Gminy oraz środków UE „Kompleksowe uzbrojenie terenów inwestycyjnych na terenie Gminy Inowroc ław”,

2) „Zracjonalizowa ć gospodark ę odpadami na terenie powiatu Inowroc ławskiego”: • w latach 2007-2010 finansowane ze środków bud żetu Gminy oraz UE zadanie „Rekultywacja wysypiska odpadów komunalnych w Karczynie”,

3) „Rozbudow ę systemu ście żek rowerowych i ci ągów spacerowych”: • w latach 2015-2020 finansowane ze środków bud żetu gminy, środków UE, WFO ŚiGW, lasów pa ństwowych zadanie „Budowa ście żki rowerowej Inowroc ław-Balczewo”. Miernikiem realizacji zadania jest zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń ze środków transportu,

4) Termomodernizacj ę budynków komunalnych w Gminie Inowroc ław: • w latach 2014-2020 termomodernizacja budynków: Centrum Integracji Spo łecznej w Łojewie, Gimnazjum im. Miko łaja Kopernika w S ław ęcinku, SP im. Or ła Bia łego w Turzanach, SP im. Ks. Kardyna ła Stefana Wyszy ńskiego w Or łowie. Miernikiem realizacji zadania jest ilo ść przeprowadzonych renowacji.

Ponadto w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Inowroc ław na lata 2013-2016 z perspektyw ą na lata 2017-2020 prowadzone s ą przedsi ęwzi ęcia w łasne i koordynowane przewidziane do realizacji maj ące na celu: 1) Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa i u żyteczno ści publicznej (emisja niska): • w latach 2013-2020 ograniczanie emisji niskiej do powietrza ze źróde ł lokalnych poprzez eliminowanie spalania odpadów w gospodarstwach domowych, • w latach 2013-2020 promowanie dzia łań na rzecz podniesienia efektywno ści energetycznej i wykorzystywania OZE (akcje informacyjne), • w latach 2013-2015 modernizacja kot łowni w ęglowych w obiektach u żyteczno ści publicznej i lokalach socjalnych nale żących do gminy.

2) Wykorzystanie energii ze źróde ł odnawialnych: • promowanie no śników czystej energii ekologicznej pochodz ących ze źróde ł odnawialnych (energia s łoneczna, wiatrowa, wodna, geotermalna) – kampanie informacyjne.

W 2015r. Gmina Inowroc ław zako ńczy ła ju ż nast ępuj ące inwestycje maj ące na celu zwi ększy ć niskoemisyjno ść Gminy (źród ło: gminainowroclaw.eu): • budowa linii oświetlenia drogowego w miejscowo ści Sikorowo, • budowa kanalizacji sanitarnej z przy łą czami domowymi w miejscowo ści Komaszyce – Trzaski, • termomodernizacja budynku GZK w miejscowo ści Tupad ły, • przebudowa dróg gminnych 150517C i 150519C Jacewo – Komaszyce – Turzany Etap I, • budowa ście żki pieszo – rowerowej na odcinku Tupad ły – Krusza Zamkowa, • wymiana starej stolarki okiennej Szko ły Podstawowej w miejscowo ści Or łowo, • wymiana okien w domu Stra żaka w miejscowo ści Gnojno, • przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści K łopot, • termomodernizacja Szko ły Podstawowej w miejscowo ści Jaksice, • budowa ście żek edukacyjnych przy budynkach Szkó ł Podstawowych w miejscowo ściach Tupad ły i Jaksice, • remont dachu gimnazjum w miejscowo ści Sław ęcinek, • instalacja gazu propanowego w miejscowo ści Jaksice.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 31

Obecnie Gmina Inowroc ław jest w trakcie realizacji nast ępuj ących inwestycji maj ących na celu zwi ększy ć niskoemisyjno ść Gminy (źród ło: gminainowroclaw.eu): • przebudowa drogi gminnej nr 150506C na odcinku ul. Krótkiej w m. Jaksice (ok.350.000,00).

W przygotowaniu Gmina Inowroc ław ma zamiar realizowa ć następuj ące inwestycje maj ące na celu zwi ększy ć niskoemisyjno ść Gminy (źród ło: gminainowroclaw.eu): • rekultywacja sk ładowiska odpadów w miejscowo ści Karczyn, • przebudowa dróg gminnych 150517C i 150519C Jacewo – Komaszyce – Turzany Etap II, • przebudowa drogi gminnej numer 150516C Jacewo – Balin Etap III.

Na terenie Gminy Inowroc ław planowane jest tworzenie nast ępnych ście żek edukacyjnych – w Balczewie, SP w Turzanach (źród ło: ZIT Inowroc ław) .

W ramach edukacji ekologicznej na terenie gminy Inowroc ław organizowane s ą przedsi ęwzi ęcia ekologiczne: „Z ekologi ą na ty”, „Dzie ń Ziemi” czy „Sprz ątanie świata”. Prowadzona jest równie ż zbiórka odpadów surowcowych (papier, szk ło, tworzywa sztuczne) oraz odpadów wielkogabarytowych, zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego oraz baterii w szko łach.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 32

4 Charakterystyka ogólna Gminy Inowroc ław

4.1. Lokalizacja

Gmina Inowroc ław usytuowana jest w po łudniowo – zachodniej cz ęś ci Województwa Kujawsko – Pomorskiego, w powiecie Inowroc ławskim, posiada status jednostki samorz ądu terytorialnego o charakterze wiejskim. Kszta łtem przypomina wielk ą odwrócon ą liter ę „C”, w środku której le ży miasto Inowroc ław.

Gmina graniczy z nast ępuj ącymi gminami:

• od pó łnocy z Gmin ą Złotniki Kujawskie oraz z Gmin ą Rojewo,

• od wschodu z Gmin ą Gniewkowo oraz z Gmin ą D ąbrowa Biskupia,

• od po łudnia z Gmin ą Kruszwica oraz z Gmin ą Strzelno,

• od zachodu z Gmin ą Pako ść oraz z Gmin ą Janikowo.

W 2009 r. powierzchnia obszaru chronionego krajobrazu wynios ła 50 ha. Na terenie gminy znajdowa ło si ę 21 pomników przyrody (źród ło: dane GUS).

Mapa 4.1-1 Po łożenie Gminy Inowroc ław na mapie Polski

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 33

Mapa 4.1-2 Usytuowanie Gminy Inowroc ław na tle powiatu Inowroc ławskiego

Obszar Gminy Inowroc ław le ży w mezoregionie Równina Inowroc ławska i Pojezierze Gnie źnie ńskie, które stanowi ą cz ęść makroregionu zwanego Pojezierzem Wielkopolskim (źród ło: Kondracki J. 2001: Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa).

Etnograficznie gmina le ży m.in.na Szlaku Piastowskim. Teren gminy przecina w jej po łudniowej cz ęś ci Dolina Noteci. Rzeka Note ć jest najwi ększym ciekiem wodnym na terenie gminy.

4.2. Sytuacja spo łeczno-gospodarcza

Gmina Inowroc ław posiada status gminy wiejskiej, swoim zasi ęgiem obejmuje 50 miejscowo ści wiejskich skupionych w 26 so łectwach, na łą cznej pow.171,05 km 2.

Liczba mieszka ńców zamieszkuj ących gmin ę – 11.346, g ęsto ść zaludnienia 65,8 os/km 2. (źród ło: dane UG Inowroc ław.)

Wykaz so łectw i miejscowo ści nale żą cych do Gminy Inowroc ław przedstawiono w poni ższej tabeli.

Tabela 4-1 Wykaz so łectw i miejscowo ści Gminy Inowroc ław (stan na dzie ń 25.02.2015r.)

Lp. So łectwo Miejscowo ść 1. 2. 3. 1 Batkowo, Popowice 2 Cie ślin Cie ślin, Mimowolna, Sójkowo 3 Czyste Czyste, Oporówek 4 Gnojno Gnojno, Kru śliwiec, 5 Góra Góra, Dulsk, P ławinek, 6 Jacewo Jacewo

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 34

Jaksice, Borkowo, , 7 Jaksice Stefanowo 8 Kłopot Kłopot 9 Komaszyce Komaszyce, Krusza Duchowna, Krusza 10 Krusza Duchowna Zamkowa 11 Latkowo Latkowo, Balin 12 Łojewo Łojewo, Ostrowo Krzyckie 13 Łą kocin Łą kocin, Karczyn Wie ś 14 Marcinkowo Marcinkowo, Balczewo 15 Miechowice Miechowice, 16 Olszewice Olszewice, Turzany 17 Or łowo Or łowo 18 Piotrkowice Piotrkowice 19 Pławin Pławin, Turlejewo 20 Rad łówek Rad łówek 21 Sikorowo Sikorowo 22 Sław ęcinek Sław ęcinek, Sław ęcin 23 Słońsko Słońsko 24 Tupad ły Tupad ły 25 Trzaski Trzaski, Jaronty 26 Żalinowo Żalinowo, Krusza Podlotowa Razem: 26 50

Mapa 4.2-1 Usytuowanie So łectw Gminy Inowroc ław

Wg ustale ń polityki przestrzennej gminy - wie ś Jaksice jest miejscowo ści ą o najwi ększej koncentracji us ług. Charakter gminy Inowroc ław – typowo rolniczy, na co wskazuje wysoki procent powierzchni użytków rolnych w powierzchni ogó łem, kszta łtuj ący si ę w 2009 r. na poziomie blisko 90%, dlatego te ż dominuj ącą ga łęzi ą gospodarcz ą jest rolnictwo (g ł. uprawa zbó ż i buraków cukrowych) oraz przetwórstwo rolne. Ponadto wyst ępuj ą tu tak że zak łady produkcyjne, us ługowe oraz podmioty o charakterze handlowym, które pe łni ą te ż funkcj ę przestrzeni inwestycyjnej dla m. Inowroc ławia, w zwi ązku jego bardzo bliskim s ąsiedztwem. W Gminie na koniec 2010 r. wg US w rejestrze REGON na 10 tys. ludno ści w wieku produkcyjnym zarejestrowane by ły 1337 podmioty gospodarcze, 2012 rok - 1342, 2013 rok – 1358.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 35

Obszar gminy sk łada si ę g łównie z równin o niskim stopniu zalesienia. Powierzchnia lasów ogó łem w gminie Inowroc ław - 303,48 ha (źród ło: dane US Bydgoszcz 2013r.).

Użytkowanie gruntów w Gminie Inowroc ław przedstawia si ę nast ępuj ąco: 5) użytki rolne ogó łem – 14 693 ha (85,9%), w tym: 6) grunty orne – 13075 ha (88,99%) 7) sady – 100 ha (0,68%) 8) łą ki trwa łe – 805 ha (5,48%) 9) pastwiska trwa łe – 713 ha (4,85%) 10) lasy i grunty le śne – 303 ha (1,77%) 11) pozosta łe grunty i nieu żytki – 2109 ha (12,33%) (źród ło: Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012-2027).

4.3. Demografia

Dane demograficzne z terenu Gminy Inowroc ław przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: 12) kobiety na 100 m ęż czyzn - 101 13) liczba osób w gminie w wieku przedprodukcyjnym – 2 217 osób 14) liczba osób w gminie w wieku produkcyjnym – 7 481 osób 15) liczba osób w gminie w wieku poprodukcyjnym – 1 840 osób 16) ludno ść w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym – 54,2 17) przyrost naturalny w gminie „13” 18) saldo migracji ogó łem w gminie „64” 19) bezrobotni zarejestrowani w gminie – 1070, w tym kobiety 54,6% 20) % podmiotów gospodarczych w gospodarce regionu – 0,5% 21) podmioty gospodarki narodowej w gminie ogółem – 1016 w tym sektor rolniczy 82, przemys łowy 135, budowlany 108 22) osoby fizyczne prowadz ące dzia łalno ść gospodarcz ą na 10tys.ludno ści - 703 (źród ło: dane US Bydgoszcz 2013r.)

Liczba ludno ści w porównaniu do lat poprzednich – 2013, 2012 przyj ęł a tendencj ę wzrostow ą.

Pozytywnym zjawiskiem jest równie ż rosn ąca liczba podmiotów gospodarczych, świadcz ąca o rozwoju gospodarczym Gminy.

4.4. Zabudowa mieszkaniowa

Na terenie Gminy Inowroc ław wyst ępuj ę zabudowa mieszkaniowa jedno- i wielorodzinna oraz zabudowa zagrodowa. Wg US w Bydgoszczy infrastruktura mieszkaniowa ogó łem w Gminie – przedstawia si ę nast ępuj ąco:

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 36

• zasoby mieszkaniowe – 3271 (2012r), 3313 (2013r.) • powierzchnia użytkowa 1 mieszkania – 91,6 m2 (2012r), 92,3 m2 (2013r.) • liczba lokali socjalnych 2013r – 21 • liczba mieszka ń oddanych do u żytkowania na 10 tys. Mieszka ńców – 31 (2010), 38 (2013)

Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław z dnia 31 marca 2014r. mieszkaniowy zasób Gminy Inowroc ław obejmuje lokale stanowi ące w łasno ść gminy, który na dzie ń 01.02.2014r. sk łada si ę z 22 budynków, w których znajduje si ę 97 lokali mieszkalnych, w tym 1 budynek Wspólnoty Mieszkaniowej.

Tabela 4-2 Wielko ść mieszkaniowego zasobu gminy w 2014 roku (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław)

Lp. Adres Ilo ść lokali W tym ilo ść Pow.lokali mieszkalnych lokali socjalnych (m2) (szt) (szt) 1. 2. 3. 4. 5. 1 Jaksice 21 11 880,20 2 Komaszyce 8 1 433,03 3 Krusza Podlotowa 4 - 130,20 4 Latkowo 8 3 280,72 5 Krusza Zamkowa 12 - 638,67 6 Trzaski 1 - 68,66 7 Łojewo 1 - 12,86 8 Marcinkowo 1 - 29,45 9 Słońsko 7 6 368,33 10 Cie ślin 2 - 82,12 11 Balczewo 2 - 93,86 12 Kłopot 2 - 108,02 13 Żalinowo 4 - 193,98 14 Góra 4 - 257,67 15 Pławin 4 - 293,75

Tabela 4-3 Budynki Wspólnoty Mieszkaniowej (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław)

Lp. Adres Lokale osób fizycznych Udzia ł Gminy Ilo ść lokali Pow.lokali Ilo ść lokali Pow.lokali (szt) (m 2) (szt) (m 2) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1 Batkowo 3 155,02 1 53,91

Tabela 4-4 Mieszkania w budynkach szkolnych (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław)

Lp. Miejscowo ść Lokale Pow.lokali Pow.cz.u żytkowej mieszkalne mieszkalnych (m 2) (szt) (m 2) 1. 2. 3. 4. 5. 1 Sław ęcinek-gimnazjum 2 119,67 649,00 2 Tupad ły-Szko ła 2 122,41 642,00 Podstawowa 3 Turzany-Szko ła 3 164,06 86,56 Podstawowa 4 Żalinowo 2 95,00 400,00 5 Jaksice-Szko ła 2 124,70 734,00

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 37

Podstawowa 6 Łojewo - CIS 4 212,15 980,00

Tabela 4-5 Stan techniczny mieszkaniowego zasobu Gminy na dzie ń 01 stycznia 2010r. (Wg za łą cznika do Uchwa ły Nr XXXIV/309/2014 Rady Gminy Inowroc ław)

Lp. Stan budynku Budynki W tym 100% W tym budynki ogó łem (szt.) Gminy WM 1. 2. 3. 4. 5. 1 Dobry 11 10 1 2 Średni 11 11 - 3 Zły - - - 4 Do rozbiórki - - -

Stan techniczny mieszkaniowego zasobu gminy ulega ci ągłej poprawie w zakresie wyposa żenia budynków w kanalizacj ę, wymiany pokry ć dachowych oraz wymian ę stolarki okienno-drzwiowej.

Tabela 4-6 Zestawienie nieruchomo ści w Gminie Inowroc ław wed ług rodzajów (m 2)

Budynki Budynki pod Pozostałe Liczba Lp. Wie ś Razem (m 2) mieszkalny (m 2) dzia ł. gosp. (m 2) budynki (m2) jednostek

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

1. Balczewo 14846,08 3854,38 2109,07 92 20809,53 2. Balin 2532,21 0 160 18 2692,21 3. Batkowo 6097,27 77,65 877,71 55 7052,63 4. Borkowo 4906,9 354 763,65 52 6024,55 5. Cie ślin 11408,85 1967,76 3409,55 156 16786,16 6. Czyste 4137,25 64 1145,5 39 5346,75 7. Dulsk 4692,42 751 592,15 57 6035,57 8. Dziennice 4676,41 245,93 935,46 38 5857,8 9. Gnojno 10486,69 105,4 2491,08 135 13083,17 10. Góra 5525,11 66,58 980,91 53 6572,6 11. Jacewo 31791,67 4758,48 11270,1 223 47820,25 12. Jaksice 33359,27 2475,96 9853,17 308 45688,4 13. Jaksiczki 3843,39 0 939,14 46 4782,53 14. Jaronty 3546,02 120 362 29 4028,02 15. Karczyn Wie ś 1501,2 0 101,9 14 1603,1 16. Kłopot 16046,53 338,67 7169,74 111 23554,94 17. Komaszyce 14843,61 459,57 1583,93 105 16887,11

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 38

18. Krusza Duchowna 6590,85 1669,11 1740,66 53 10000,62 19. Krusza Podlotowa 4601,35 1001,2 374,8 36 5977,35 20. Krusza Zamkowa 7233,72 1901,52 1851,1 60 10986,34 21. Latkowo 6017,9 1899,86 2397,88 61 10315,64 22. Łą kocin 5103,28 385 749,63 44 6237,91 23. Łojewo 13090,09 423,6 2702,42 144 16216,11 24. Marcinkowo 9107,11 1184,52 6888,33 75 17179,96 25. Marulewy 5248,05 295,23 886,99 38 6430,27 26. Miechowice 6147,46 545,8 744,06 46 7437,32 27. 2364,34 90 222,7 20 2677,04 28. Olszewice 4396,06 0 1363,65 25 5759,71 29. Oporówek 3261,18 340 421,5 37 4022,68 30. Or łowo 18988,56 1312,6 4627,58 145 24928,74 31. Piotrkowice 6096,87 1503,4 809,91 38 8410,18 32. Pławin 6176,24 93 1121,94 59 7391,18 33. Pławinek 3513,23 0 1205,18 45 4718,41 34. Rad łówek 4284,26 10,69 902,92 36 5197,87 35. Sikorowo 9571,46 2157,32 2343,77 113 14072,55 36. Sław ęcin 5959,19 2106,93 1912,12 51 9978,24 37. Sław ęcinek 12236,2 1649,56 4458,64 117 18344,4 38. Słońsko 12681,35 317,63 2462,47 114 15461,45 39. Strzemkowo 1713,21 0 64,9 15 1778,11 40. Trzaski 3727,75 0 1320,78 51 5048,53 41. Tupad ły 17849,08 3343,67 6402,04 156 27594,79 42. Turlejewo 2936,34 0 448 21 3384,34 43. Turzany 4672,42 26 1049,24 43 5747,66 44. Witowo 3563,54 0 369,85 26 3933,39 45. Żalinowo 1848,7 52,67 250 9 2151,37 46. RAZEM 363220,67 37948,69 94838,12 3209 496007,48

Dane: Urz ąd Gminy Inowroc ław 2015

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 39

4.5. Klimat i stan środowiska naturalnego

Zgodnie z klasycznym podzia łem Romera (1962) na regiony klimatyczne Polski, obszar Gminy Inowroc ław znajduje si ę w regionie klimatu Krainy Wielkich Dolin. Zró żnicowanie przestrzenne rocznych sum opadów i rozk ładu temperatur ma na obszarze regionu wyra źny charakter równole żnikowy. Przewa ża zachodni kierunek wiatru.

Gmina le ży w zachodniej, cieplejszej cz ęś ci środkowej dzielnicy klimatycznej z najmniejszymi rocznymi sumami opadów.

Parametry charakteryzuj ące klimat:

• średnia roczna temperatura wynosi 7,5ºC

• najcieplejszym miesi ącem jest lipiec – średnia temperatura 17,7ºC

• najzimniejszym – luty z temperatur ą -3,2ºC

• lata i zimy trwaj ą ok. 90 dni

• okres wegetacyjny ok. 220 dni

• dni z ca łodzienn ą temperatur ą ujemn ą jest ok. 40

• dni ze średni ą temperatur ą 25ºC – 28 dni

• pokrywa śnie żna zalega ok. 60 dni w roku

• dominuj ą wiatry zachodnie

• charakterystyczne dla regionu s ą cz ęste zmiany pogody

• najni ższe w Polsce sumy opadów (ok. 500 mm na rok), efektem tego jest stepowienie krajobrazu

• przeci ętne roczne us łonecznienie wynosi 1500-1600 godzin

4.5.1 Powietrze atmosferyczne

Wysoka i niska emisja to terminy, które okre ślaj ą źród ła zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego szkodliwymi dla środowiska gazami i py łami. W przypadku wysokiej emisji źród łem zanieczyszczenia s ą du że zak łady przemys łowe i ciep łownie, a niskiej – gospodarstwa domowe i rolne, lokalne kot łownie oraz transport. Wysoka emisja jest znacznie mniejszym problemem – zanieczyszczone powietrze wyrzucane jest na du żych wysoko ściach, przez kominy, dodatkowo wyposa żone w technologie oczyszczaj ące spaliny, w przypadku niskiej emisji zanieczyszczone powietrze emitowane jest na wysoko ści do 40 m nad ziemi ą, a toksyczne gazy i py ły kumuluj ą si ę w miejscach ich emisji, maj ą bezpo średni i negatywny wp ływ na środowisko, w tym na ludzkie zdrowie.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 40

Niska emisja przyczynia si ę do wzrostu w atmosferze st ęż eń py łów i zanieczyszcze ń gazowych. Problem niskiej emisji wyst ępuje przez ca ły rok, zw łaszcza w okresie grzewczym, w postaci smogu.

Sk ład powietrza zanieczyszczonego:

• toksyczne gazy – powstaj ące w wyniku spalania paliwa o niskiej jako ści, w przestarza łych systemach grzewczych. Zanieczyszczenia powstaj ące to tlenek w ęgla, dwutlenek w ęgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu,

• toksyczne py ły – PM 2,5 (mniejsze) i PM10 (wi ększe) – drobiny zawieraj ące metale ci ęż kie tj. kadm, o łów, chrom, rt ęć , i toksyczne zwi ązki chemiczne.

Podstawow ą rol ę w zakresie zanieczyszczenia powietrza w Gminie Inowroc ław odgrywają:

• kot łownie indywidualne budynków mieszkalnych i zagród wiejskich (niska emisja),

• mniejsze zak łady przemys łowe,

• budynki handlowe i us ługowe,

• transport drogowy (gł. emisja komunikacyjna).

Bardzo wa żnym elementem maj ącym wp ływ na jako ść powietrza w gminie maj ą:

• zak łady przemys łowe zlokalizowane na terenie miasta Inowroc ławia, które emituj ą w procesach spalania paliw do celów energetycznych i technologicznych takie zanieczyszczenia jak: dwutlenek siarki, tlenek azotu, tlenek w ęgla i py ły.

Nowe budownictwo jednorodzinne wykorzystuje mniej uci ąż liwe dla środowiska no śniki ciep ła (olej opa łowy lub gaz), a pozosta łe to tradycyjne kot łownie na paliwa sta łe (w ęgiel, mia ł w ęglowy, koks). Nieliczne budynki ogrzewane s ą elektrycznie, znikoma ilo ść za pomoc ą odnawialnych źróde ł energii.

Gmina Inowroc ław zgazyfikowana jest tylko w niewielkim stopniu, nie istniej ą te ż scentralizowane systemy ciep łownicze. Taka sytuacja wynika z wyst ępowania na terenie gminy g ł. budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego o wysokim stopniu rozproszenia. Du ży problem to spalanie w domowych piecach paliw niskiej jako ści, a tak że odpadów, w tym tworzyw sztucznych, gumy i tekstyliów. W zwi ązku z tym do atmosfery przedostaj ą si ę du że ilo ści sadzy, w ęglowodorów aromatycznych, merkaptanów i innych szkodliwych dla zdrowia ludzi zwi ązków chemicznych. Emisja taka mo że powodowa ć wyra źne okresowe pogorszenie stanu sanitarnego powietrza na terenach zasiedlonych i w ich bezpo średnim s ąsiedztwie. Mo że to by ć uci ąż liwe tak że dla mieszka ńców terenów o s łabych warunkach przewietrzania.

Najwi ększa uci ąż liwość zwi ązana z nisk ą emisj ą wyst ępuje w miejscowo ściach niezgazyfikowanych o stosunkowo zwartej zabudowie tj.: Jaksice, Tupad ły, Cie ślin, Gnojno, Kłopot, Jacewo, Sikorowo, Łojewo i S ław ęcinek.

Do powstawania niskiej emisji w du żym stopniu przyczynia si ę równie ż transport drogowy - ruch samochodowy na drogach krajowych 15 (Toru ń-Pozna ń) i 25 (Bydgoszcz-Inowroc ław) oraz wojewódzkich nr: 251 (Pako ść -Inowroc ław), 252 (Inowroc ław – Zakrzewo – Rózinowo), 400 (Wi ęcławice – Latkowo) i 412 (Tupad ły-Kobylniki).

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 41

Bior ąc pod uwag ę fakt, że wi ększo ść przejazdów prywatnych samochodów odbywa si ę na krótkich odcinkach, kierowcy staj ą si ę odpowiedzialni za zanieczyszczenie powietrza na terenie w łasnej gminy.

Do podstawowych zanieczyszcze ń gazowych emitowanych przez środki transportu poprzez spalanie paliw, ścieranie opon, hamulców i nawierzchni dróg zaliczy ć nale ży tlenki azotu, tlenek węgla, w ęglowodory i dwutlenek w ęgla oraz zanieczyszczenia py łowe zawieraj ące o łów, kadm, nikiel i mied ź. Aby zredukowa ć poziom tych zanieczyszcze ń warto zainteresowa ć si ę ekojazd ą - oszcz ędnym sposobem prowadzenia samochodu, dzi ęki któremu mo żna zmniejszy ć: • zu życie paliwa (tym samym kosztów z nim zwi ązanych nawet o 15% - 20%),

• emisj ę CO 2,

• emisj ę pozosta łych gazów cieplarnianych.

Mo żliwe obni żenie emisji ze środków transportu mo żemy osi ągn ąć równie ż poprzez tworzenie ście żek rowerowych.

Transport Kolejowy – mimo, iż intensywnie u żytkowany na terenie gminy (trasy kolejowe relacji Toru ń-Pozna ń, Tczew-Katowice), nie odgrywa tak wielkiej roli w niskiej emisji. Elektryfikacja kolei nie stanowi zagro żenia dla jako ści powietrza. Poni żej przedstawiono podmioty prowadz ące dzia łalno ść gospodarcz ą na terenie Gminy Inowroc ław, które w latach 2013-2015 posiada ły/posiadaj ą pozwolenie Starosty Inowroc ławskiego na wprowadzanie gazów i/lub py łów do powietrza : • Borowiak Sp. z o.o. Inowroc ław, • Przedsi ębiorstwo Robót Drogowych „INODROG” Sp.z o.o. Inowroc ław, • Inowroc ławskie Kopalnie Soli „SOLINO” S.A. Inowroc ław, • ZEC Sp.z o.o. Inowroc ław, • Narz ędziownia Sp.z o.o. Inowroc ław, • Zak ład Us ługowo-Handlowy Sp.z o.o. Inowroc ław, • „Grupa Kapita łowa Euro-Bud” Sp.z o.o. Wytwórni Styropianu Jaksice, • „Sweet Sit” Sp.z o.o. Latkowo, • PPHUT “KaPi” s.c. Inowroc ław, • ALSTAR Grupa Budowlana Sp.z o.o. Sp.K.Jacewo, • „DRUK-INTRO” S.A. Inowroc ław, • Zak ład Gospodarki Popio łami Sp.z o.o. Inowroc ław, • TRANSODA Sp.z o.o. Inowroc ław • BUSTER Sp.J.Inowroc ław, • PPHUT LAK-MEBEL Inowroc ław, • Drogi i Mosty H.Boczek Inowroc ław, • „W ŁOZAMOT Panel” Sp. z o.o. Oddzia ł w Latkowie, • Spó łdzielcze Przedsi ębiorstwo Wielobranżowe „AGROMET-GOP ŁO” Sikorowo, • CUIAVIA Okr ęgowa Spó łdzielnia Mleczarska Inowroc ław, • PPHU „OPAK-MET” Inowroc ław, • „INTER METAL” Sp.z o.o. Inowroc ław, • PGKiM Sp. z o.o. Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych Inowroc ław, • „REMSOD” Sp.z o.o. Inowroc ław. Dane: Starostwo Powiatowe Inowroc ław.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 42

Podstawowym krokiem do ograniczenia niskiej emisji jest opracowanie na terenie Gminy Inowroc ław kompleksowego programu naprawczego.

Mo żliwo ści ograniczenia niskiej emisji uzale żnione jest g ł. od:

• warunków lokalnych,

• warunków spo łecznych,

• warunków ekonomicznych gminy.

4.5.2 Niska emisja, a zdrowie ludzi

Zanieczyszczone powietrze wywo łane nisk ą emisj ą ma ogromne znaczenie dla zdrowia ludzi, zw łaszcza dzieci i osób starszych.

Najbardziej odpowiedzialne za zatruwanie powietrza i powstawanie smogu s ą indywidualne gospodarstwa domowe. Przyczyna le ży g łównie w nieefektywnym ogrzewaniu domów, przy pomocy przestarza łych technologii, spalaniu paliw z łej jako ści i odpadów (opakowania plastikowe, guma folia), które emituj ą szczególnie toksyczne zwi ązki do powietrza.

Zanieczyszczenia emitowane z kominów naszych domów mo żna podzieli ć na dwa rodzaje – toksyczne gazy i toksyczne py ły. Toksyczne gazy pochodz ą g łównie ze spalania paliw niskiej jako ści.

Negatywne skutki oddzia ływania niskiej emisji przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

• bóle g łowy i niepokój wywo łane g ł. SO 2, wp ływ na funkcjonowanie g łównego o środka nerwowego (PM),

• problemy z oddychaniem (O 3,PM,NO 2,SO2, B αP),

• podra żnienie oczu, nosa i gard ła,

• podra żnienie uk ładu oddechowego ( śluzówki), rozwój infekcji i zaka żeń, obni żona wydajno ść p łuc (PM, BαP),

• choroby uk ładu kr ąż enia (PM,SO 2,O 3),

• wp ływ na w ątrob ę, śledzion ę i krew (NO 2),

• wp ływ na uk ład rozrodczy (PM).

W zwi ązku z powy ższym bardzo wa żne jest u świadamianie mieszka ńców gminy poprzez prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych o szkodliwo ści niskiej emisji i mo żliwo ściach jej ograniczenia .

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 43

4.6. Gospodarka lokalna – zak łady produkcyjne i us ługowe

Zak łady produkcyjne i us ługowe to g ł. bran ża przetwórstwa rolno-spo żywczego oraz us ługi i handel.

Lokalni przedsi ębiorcy na terenie gminy: • GÓRA S.A. Inowroc ławskie Kopalnie Soli - Góra Gmina Inowroc ław • PPHU „Ta ńscy” Turzany • "Matmar-Comindex" PPH Sp. z o. o. Sław ęcinek • Wytwórnia Pasz i Koncentratów w Kruszy Podlotowej • Kopalnia Kruszywa „TRANSPOL” w Łojewie • Zak ład Produkcji Cukrowniczej Barbara Luijckx Sp.z o.o. • ALSTAL Grupa Budowlana w Jacewie • Włozamot Panel Sp.z o.o. w Latkowie • LEGRO Sp. z o.o. Sław ęcinek • CRONIMET PL Sp. z o.o. K łopot • „AGROMET-GOP ŁO” w Sikorowie • Grupa Kapita łowa Euro-Bud sp. z o.o. Wytwórnia Styropianu Jaksice

4.7. Gospodarka rolna

Gmina Inowroc ław jest gmin ą typowo rolnicz ą, o czym świadcz ą u żytki rolne zajmuj ące 85,9% pow.gminy. Na obszarze Gminy w 2010 roku funkcjonowa ło 956 gospodarstw rolnych, z czego 30% to gospodarstwa o pow. 1-5 ha. Rozwój rolnictwa zapewniaj ącego wysokotowarow ą produkcj ę zbó ż i buraków cukrowych jest nast ępstwem istniej ących dobrej jako ści gleb, wi ększ ą pow. gminy zajmuj ą czarne ziemie w łaściwe, tzn.ca łą jej cz.pó łnocn ą oraz pó łnocn-zachodni ą, du że fragmenty cz.po łudniowej gminy (wy łą czaj ąc Dolin ę Noteci) oraz cz. środkowo-wschodni ą.

W obr ębie gruntów rolnych przewa żaj ą grunty orne (88,99%) - co potwierdza rolniczy charakter u żytkowania gminy oraz w niewielkiej cz ęś ci łą ki (5,48%), pastwiska (4,85%) i sady (0,68%).

Tabela 4-7 Area ł poszczególnych klas bonitacyjnych gruntów na terenie Gminy

Lp. Klasa Area ł % 1. 2. 3. 1 I 3 2 II 27 3 III 40,0 4 poni żej IV a 15

Du że gospodarstwa zorganizowane: • „KOM-ROL” Kobylniki Sp. z o.o. • Jan Łuczak Gospodarstwo Rolne w Jacewie • Jerzy Masiota Gospodarstwo Rolne w Jaksicach

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 44

4.8. Gospodarka le śna

Gmina charakteryzuje si ę ma łym stopniem zalesienia, le ży w najbardziej bezle śnej cz ęś ci województwa, dlatego te ż na terenie gminy ustala si ę zwi ększenie lesisto ści gminy zgodnie w wyznaczon ą granic ą polno-le śną, odtwarzanie i zachowanie walorów lasu poprzez prowadzenie zrównowa żonej gospodarki le śnej. Konieczne jest zachowanie trwa łości lasów, poprawa ich stanu sanitarnego, wzbogacanie funkcji ekologicznych lasu, ograniczenie procesów wp ływaj ących niekorzystnie na środowisko le śne oraz zalesianie terenów o niskiej przydatno ści dla rolnictwa.

Wg danych US powierzchnia lasów ogó łem na terenie Gminy w 2013r. wynosi ła 303,48 ha, w tym 237,08 ha lasy publiczne, w tym w łasno ść gminy 9,2 ha i nie stanowi ą one zwartych kompleksów.

Lasy na terenie gminy administrowane s ą przez Nadle śnictwo Gniewkowo, a jedynie niewielka cz ęść w okolicy Łojewa - przez Nadle śnictwo Miradz. Podstawowy gatunek lasotwórczy w gminie Inowroc ław:

• sosna (65%),

• pozosta łe istotne gatunki drzew to topola olcha, brzoza i dąb.

Wg danych uzyskanych z Nadle śnictwa Miradz wynika, iż w granicach administracyjnych Gminy Inowroc ław znajduje si ę 62,7439 ha gruntów skarbu pa ństwa zarz ądzanych przez w/w Nadle śnictwo. W ca łości s ą to grunty sklasyfikowane jako u żytki le śne (Ls), 62,1712 ha stanowi ą drzewostany, 0,1556 ha u żytkowane jako drogi le śne, a 0,4225 ha zajmuje linia energetyczna przebiegaj ąca przez las.

W 2015 roku Nadle śnictwo nie przewiduje pozyskiwanie drewna na ww. obszarze.

Pozyskiwanie drewna na terenie Gminy Inowroc ław w Nadle śnictwie Gniewkowo – w 2015r przedstawia si ę nast ępuj ąco:

• wielko ść pozyskania drewna ogó łem to 21.085 m 3, w tym grubizna do pozyskania 19.720 m3.

Tabela 4-8 Zestawienie powierzchni wg grup i rodzajów u żytków oraz kategorii u żytkowania w Nadle śnictwie Gniewkowo na obszarze Gminy Inowroc ław

Lp. Grupy i rodzaje u żytków oraz kategoria u żytkowania Pow. ha 1. 2. 3. Ogó łem 164,5241 1. A. Grunty le śne oraz zadrzewione i zakrzewione 157,6798 I Lasy 157,6798 1.Gruntu le śne zalesione 155,4253 a) drzewostany 155,4253 2. Grunty le śne niezalesione 0,1300 a) w produkcji ubocznej 0,0000 b) do odnowienia 0,0000 c) pozosta łe – do naturalnej sukcesji 0,1300 3.Grunty zwi ązane z gospodark ą le śną 2,1245 a) budynki i budowle 0,0000 b) urz ądzenia melioracji wodnych 0,0000

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 45

c) linie podzia łu przestrzennego 0,0000 d) drogi le śne 2,1245 e) tereny pod liniami energetycznymi 0,0000 f) szkó łki le śne 0,0000 g) miejsca sk ładowania drewna 0,0000 h) parkingi le śne 0,0000 i) urz ądzenia turystyczne 0,0000 II Grunty zadrzewione i zakrzewione 0,0000 B. U żytki rolne 4,7584 I Grunty orne 1,2300 1.Role 1,2300 a) rola w uprawie 1,2300 II Sady 0,0000 III Łą ki trwa łe 3,5284 -łą ki 3,5284 IV Pastwiska trwa łe 0,0000 V Grunty rolne zabudowane 0,0000 VI Grunty pod stawami 0,0000 VII Grunty pod rowami 0,0000 C. Grunty pod wodami 0,0118 I Grunty pod wodami p łyn ącymi 0,0118 -rowy 0,0118 II Grunty pod wodami p łyn ącymi 0,0000 III Grunty pod wodami morskimi wew. 0,0000 D. U żytki ekologiczne 0,0000 E. Tereny ró żne 0,2599 -wy łączenia z produkcji (poza gruntami pod zabudow ę) 0,2599 F. Grunty zabudowane i zurbanizowane 0,0300 I Tereny mieszkalne 0,0000 II Tereny przemys łowe 0,0000 III Tereny zabudowane inne 0,0000 IV Tereny zurbanizowane niezabudowane 0,0000 V Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 0,0000 VI U żytki kopalne 0,0000 VII Tereny komunikacyjne 0,0300 G. Nieu żytki 1,7842 -bagna 1,7842 Dane: Nadle śnictwo Gniewkowo

4.9. Infrastruktura transportowa i środki transportu

4.9.1 Transport drogowy

Przez gmin ę przebiegaj ą ci ągi czterech dróg wojewódzkich:

• nr 251 relacji Kaliska – Inowroc ław; d ługo ść na terenie gminy od km 69+034 do km 71+889 • nr 252 relacji Inowroc ław – Rózinowo; d ługo ść na terenie gminy od km +707 do km 10+666 • nr 400 relacji Wi ęcławice – Latkowo, d ługo ść na terenie gminy od km 0+400 do km 1+450 • nr 412 relacji Tupad ły-Kobylniki, d ługo ść na terenie gminy od km 0+000 do km 1+807 Źród ło: GDDKiA Inowroc ław

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 46

Drogi krajowe na terenie gminy: • nr 15 – długo ść od km 192+484 do km 195+053, od gm. Strzelno do m. Inowroc ław, • nr 15 – długo ść od km 203+075 do km 206+462, od m. Inowroc ław do gm. Gniewkowo, • nr 25 – długo ść od km 178+229 do km 187+400, od gm. Złotniki do m. Inowroc ław. Źród ło: GDDKiA Latkowo

Gmina Inowroc ław posiada porozumienie z Miastem Inowroc ław w sprawie organizacji publicznego transportu drogowego. Na podstawie tego porozumienia Gmina Inowroc ław nie partycypuje finansowo w kosztach wykonywania przewozów oraz nie uczestniczy w ustalaniu rozk ładu jazdy i taryfy przewozowej.

Tabela 4-9 Wykaz dróg gminnych (stan na dzie ń 31.12.2011r.)

Lp. Nr Nazwa miejscowo ści Długo ść w ewidencyjny km 1. 2. 3. 4. 1 541001 Jaksice-Jaksiczki 1,115 2 541002 Pławin-Rad łówek 0,945 3 541003 Jaksice-Sław ęcin 4,16 4 541004 Droga nr 05607-Jaksice-droga nr 0,168 05609 5 541005 Jaksice-wie ś 0,427 6 541006 Oporówek-Borkowo 2,637 7 541007 Oporówek-droga nr 05610 0,388 8 541008 Sław ęcin-Sław ęcinek 0,873 9 541009 Sław ęcinek-Gnojno 1,974 10 5410010 Or łowo-Wi ęcławice 1,11 11 5410011 Droga nr 05619-Or łowo 1,845 12 5410012 Gnojno-Or łowo 1,504 13 5410013 Droga nr 05619-Kłopot 2,779 14 5410014 Wybrakowo-Czyste 0,852 15 5410015 Słońsko-Szad łowice-Piek ło 1,415 16 5410016 Latkowo-Dalkowo 6,008 17 5410017 Dalkowo-Komaszyce 0,618 18 5410018 Dalkowo-Jacewo 2,155 19 5410019 Inowroc ław-Turzany 4,465 20 5410020 Balczewo-Niemojewko 1,01 21 5410021 Marulewy-Komaszyce 1,144 22 5410022 Inowroc ław-Marulewy 1,603 23 5410023 Marulewy-Trzaski 1,56 24 5410024 Trzaski-Dziennice 0,811 25 5410025 Sikorowo-Jaronty-droga nr 252 2,74 26 5410026 Jaronty-Dulsk 1,405 27 5410027 Dulsk-Pławinek 2,831 28 5410028 Sikorowo-Ostrowo Krzyckie 2,256 29 5410029 Łojewo-Góra 2,914 30 5410030 Góra-Łą kocin 2,685 31 5410031 Łą kocin wie ś-droga nr 252 1,219 32 5410032 Witowy-Karczyn A 1,772 33 5410033 Droga nr 25-Tupad ły-droga nr 265 0,438 34 5410034 Tupad ły-Żerniki 1,796 35 5410035 Krusza Duchowna-wie ś 0,675

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 47

36 5410036 Batkowo-Popowice 1,765 37 5410037 Batkowo-Popowskie Huby 0,942 38 5410038 Piotrkowice-Krusza Podlotowa 2,4 Łą cznie 67,404

Źród ło: Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energie elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ławia lata 2012-2027

Stan dróg na terenie Gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco: • 40% dobry • 60% wymaga remontów

Gmina w 2015 r zako ńczy ła przebudow ę dróg: • przebudowa drogi gminnej 150510C Or łowo – Wi ęcławie • przebudowa dróg gminnych 150517C i 150519C Jacewo – Komaszyce – Turzany Etap I • przebudowa drogi gminnej 150516C Jacewo – Balin • przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści K łopot

W trakcie realizacji s ą nast ępuj ące inwestycje: • przebudowa drogi gminnej nr 150506C na odcinku ul. Krótkiej w miejscowo ści Jaksice • przebudowa drogi wewn ętrznej Góra – Arturowo

W przygotowaniu s ą nast ępujące inwestycje: • przebudowa drogi wewn ętrznej w miejscowo ści Balczewo • przebudowa dróg gminnych 150517C i 150519C Jacewo – Komaszyce – Turzany Etap II • przebudowa drogi gminnej numer 150516C Jacewo – Balin Etap III

W 2015r rozpocz ęł a si ę budowa obwodnicy Inowroc ławia, przebiegaj ąca przez gmin ę Inowroc ław. Budowa obwodnicy Inowroc ławia przebiega w ci ągu drogi krajowej nr 15 i 25. Inwestycja zak łada: • budow ę węzłów drogowych („Latkowo”, „Jacewo” i „Tupad ły”) • budow ę kilkunastu obiektów in żynierskich • przebudow ę istniej ącej sieci drogowej, budow ę chodników i zatok autobusowych

W ramach prac wykonanych zostanie równie ż wiele urz ądze ń ochrony środowiska - ogrodzenia, przej ścia dla zwierz ąt i ekrany akustyczne.

W odpowiedzi na pismo z kwietnia 2015r. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oddzia ł w Bydgoszczy informuje, i ż: • planowana d ługo ść obwodnicy przebiegaj ącej przez Gmin ę Inowroc ław wynosi: - Etap I – 0+000-4+880 (w przygotowaniu), gmina Inowroc ław - 4,9km - Etap II – 4+800 – 22+968 (w realizacji), gmina Inowroc ław – 12,3km • ilo ść pasów ruchu: 2 jezdnie po 2 pasy ruchu • prognozowany termin zako ńczenia Etapu II (w realizacji) – sierpie ń 2017.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 48

4.9.2 Transport kolejowy

Tabela 4-10 Zestawienie linii kolejowych biegn ących przez Gmin ę Inowroc ław

Ruch pa ństwowa pasażerski stan Lp. nr linii od km do km dł.(km) / ilo ść torów znaczenie linii elektryfikacja towarowy techniczny pozosta ła mieszany

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10 11.

1 131 311,48 313,34 1, 855 pa ństwowa dwutorowa magistralna tak mieszany dostateczny

2 131 319,640 321,93 2, 285 pa ństwowa dwutorowa magistralna tak mieszany dostateczny

3 131 325,150 334,77 9, 615 pa ństwowa dwutorowa magistralna tak mieszany dostateczny

4 206 1,371 1,851 0,48 0 pozosta ła jednotorowa drugorz ędna tak towarowy dostateczny

znaczenia 5 231 -0,060 2,830 2,89 pa ństwowa jednotorowa nie towarowy dostateczny miejscowego

znaczenia 6 231 2,947 5,072 2,125 pa ństwow a jednotorowa nie towarowy dostateczny miejscowego

7 353 97,190 97,912 0,722 pa ństwowa dwutorowa pierwszorz ędna tak mieszany dostateczny

8 353 102,630 106,09 3,462 pa ństwowa dwutorowa pierwszorz ędna tak mieszany dobry

9 741 -0,01 7,309 7,319 pozosta ła dwutorowa pierwszorz ędna tak mieszany dobry

10 741 7,309 8,464 1,155 pozosta ła jednotorowa pierwszorz ędna tak mieszany dostateczny

11 742 -0,203 6,578 6,781 państwowa jednotorowa pierwszorz ędna nie mieszany dostateczny

Dane: Zak ład Linii Kolejowych w Bydgoszczy

Na terenie gminy biegn ą linie kolejowe o znaczeniu pa ństwowym: • Nr 131 relacji Chorzów Batory – Tczew, łą cz ąca Górny Śląsk z zespo łem portów morskich Gda ńska i Gdyni, dwutorowa, zelektryfikowana linia magistralna,

• Nr 353 relacji Pozna ń Wschód-Skandawa, linia licz ąca si ę w ruchu pasa żerskim, o znacznej przepustowo ści, strategicznie po łożona i w dobrym stanie technicznym.

Ze wzgl ędu na po łożenie gminy, funkcjonowanie linii ma du że znaczenie ekonomiczne i spo łeczne.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 49

Mapa 4.9-1 Powi ązanie Gminy Inowroc ław z Miastem Inowroc ław

Źród ło: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Inowroc ław, 2010-cz ęść tekstowa i graficzna

4.9.3 Transport miejski

Gmina wiejska Inowroc ław zawar ła dwa porozumienia mi ędzy-gminne z Gmin ą miejsk ą Inowroc ław dot. transportu miejskiego: - w dniu 28 czerwca 2005 roku dotycz ące regularnego przewozu komunikacj ą miejsk ą na trasie Inowroc ław – Sław ęcinek – Inowroc ław, - w dniu 17 lipca 2009 roku dla linii komunikacyjnych na trasie od ul. Bagiennej poza granicami miasta Inowrocław w kierunku „Stacja Chemia”.

Na podstawie tych porozumie ń Miasto Inowroc ław przej ęł o wszystkie prawa i obowi ązki nale żne organizatorowi publicznego transportu zbiorowego na tych relacjach.

Gmina wiejska Inowroc ław nie uczestniczy w ustalaniu rozk ładu jazdy i taryfy przewozowej. Zakres przewozów wykonywanych na terenie gminy wiejskiej Inowroc ław jest niewielki i obejmuje jedynie dojazd do ko ńcowych przystanków linii wychodz ących z miasta na dwóch kierunkach. Jednak wyst ępuj ące w mie ście Inowroc ław zjawisko suburbanizacji oznacza, że w przysz łości mo że wyst ąpi ć konieczno ść rozszerzenia zakresu obecnie obowi ązuj ących porozumie ń mi ędzygminnych.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 50

5 Charakterystyka wykorzystywanych na obszarze gminy nośników energetycznych

Źród ło: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Inowroc ław, 2010-cz ęść tekstowa i graficzna

5.1. Produkcja i dystrybucja energii na terenie gminy

Na terenie Gminy brak jest scentralizowanych systemów ciep łowniczych, wynika to g łównie z wyst ępowania budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego oraz du żego rozcz łonkowania gminy. Podstawowe źród ła ciep ła w gminie to:

• indywidualne kot łownie opalane węglem, olejem opa łowym, w mniejszym stopniu gazem ziemnym i energi ą elektryczn ą,

• kot łownie wbudowane.

Energia cieplna w budynkach wykorzystywana jest g łównie do:

• ogrzewania pomieszcze ń,

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 51

• przygotowywania c.w.u.,

• przygotowywania posi łków (gospodarstwa domowe, szko ły).

5.2. Energia elektryczna

Gmina Inowroc ław znajduje si ę na terenie dzia łania firmy energetycznej ENEA Operator Sp. z o.o. Oddzia ł Dystrybucji Bydgoszcz.

Na terenie Gminy dzia ła równie ż PKP Energetyka S.A. Oddzia ł w Warszawie – Dystrybucja Energii Elektrycznej, Kujawski Rejon Dystrybucji w Bydgoszczy posiada swoj ą infrastruktur ę elektroenergetyczn ą.

Infrastruktura energetyczna na terenie Gminy Inowroc ław firmy ENEA Operator Sp. z o.o. przedstawia si ę nast ępuj ąco:

• linia WN 110kV napowietrzna – 22km

• linia SN 15kV napowietrzna – 225km

• linia SN 15kV kablowa – 37km

• linia Nn 0,4kV napowietrzna – 220km

• linia Nn 0,4kV kablowa – 61km

• przy łą cza 0,4kV – 1319szt

• stacje transformatorowe s łupowe 15/0,4kV – 175szt

• stacje transformatorowe murowane 15/0,4kV – 10szt

• stacja rozdzielnia 110/15kV zasilaj ące gmin ę – 3szt.

Dane: ENEA Operator Sp.z o.o

W ramach eksploatacji ENEA Operator Sp. z o.o. dokonuje modernizacji stacji transformatorowych i linii 15/0,4kV oraz wymiany przy łą czy wg potrzeb. Na chwil ę obecn ą nie są planowane wi ększe inwestycje na terenie Gminy. Zak łada si ę wzrost zu życia energii średnio 3-5% rocznie.

Tabela 5-1 Zu życie energii elektrycznej w gminie w 2010-2011r. z podzia łem na odbiorców indywidualnych i przemys łowych

Lp. Rok Energia zu żyta (GWh) Liczba odbiorców

Odbiorcy Odbiorcy Razem Odbiorcy Odbiorcy Razem indywidualni przemys łowi indywidualni przemys łowi

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1 2010 127,67 532,41 660,08 56 622 7259 63881

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 52

2 2011 142,45 469,81 612,26 57151 6724 63875 Dane: ENEA Operator Sp.z o.o

Tabela 5-2 Realizowane inwestycje przez przedsi ębiorstwo energetyczne na terenie Gminy Inowroc ław

Lp. Rok realizacji Zakres inwestycji

1. 2. 3.

1 2012-2015 Przebudowa linii SN 15 kV AF 1 6-35 na AF 16-70 na odcinku ok.4 km

2 2012-2015 Przebudowa linii SN 15 kV AF 1 6-35 na XRUHAKXs 3*1*240/120 na odcinku ok.6 km

3 2013-2015 Modernizacja linii napowietrznej 1.15 kV GPZ Pako ść -Inowroc ław

Źród ło: Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energie elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ławia lata 2012-2027

Infrastruktura energetyczna na terenie Gminy Inowroc ław firmy PKP Energetyka S.A. Oddzia ł w Warszawie – Dystrybucja Energii Elektrycznej, Kujawski Rejon Dystrybucji w Bydgoszczy przedstawia si ę nast ępuj ąco:

• zu życie energii elektrycznej na terenie gminy w 2014r. wynios ło oko ło 2MWh.

Tabela 5-3 Długo ść sieci elektroenergetycznej w gminie

1 Linie energetyczne SN 15kV 18.000m

2 Linie energetyczne nN 3.625m

Źród ło: PKP Energetyka S.A. Zak ład Kujawski Bydgoszcz

Tabela 5-4 Ilo ść przy łą czy na terenie gminy

1 Liczba odbiorców korzystaj ąca z sieci 0 SN 15kV

2 Liczba odbiorców korzystaj ąca z sieci 24 nN

Źród ło: PKP Energetyka S.A. Zak ład Kujawski Bydgoszcz

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 53

Tabela 5-5 Wykaz stacji transformatorowych na terenie gminy

Lp. Miejscowo ść Nr stacji transformatorowej

1. 2. 3.

1 Witowy 2-3-19

2 Witowy 2-3-20

3 Łojewo 2-3-21

4 Batkowo 2-3-27

5 Cie ślin 2-3-30

6 Cie ślin 2-3-31

7 Sław ęcinek 2-3-32

8 Borkowo 2-3-33

9 Jaksice 2-3-34

10 Jaksice-stacja 2-3-35

11 Jaksiczki 2-3-36

12 Kłopot 2-3-64 Źród ło: PKP Energetyka S.A. Zak ład Kujawski Bydgoszcz

Tabela 5-6 Długo ść modernizowanej sieci energetycznej na terenie gminy

Lp. Nazwa zadania modernizacyjnego Termin realizacji

1. 2. 3.

1 Modernizacja linii potrzeb nieatrakcyjnych 2017r. SN15 kV (LPN) od PT Karczyn do PT Inowroc ław o d ługo ści 17,1km

Źród ło: PKP Energetyka S.A. Zak ład Kujawski Bydgoszcz

Tabela 5-7 Plany inwestycyjne na terenie gminy

Lp. Nazwa zadania modernizacyjnego Termin realizacji

1. 2. 3.

1 Przy łą czenie nowego odbiorcy energii 2015r. elektrycznej: Soda Polska Ciech S.A.

Źród ło: PKP Energetyka S.A. Zak ład Kujawski Bydgoszcz

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 54

5.2.1 Oświetlenie uliczne

Na terenie Gminy Inowroc ław znajduje si ę 1325 opraw o świetleniowych.

Grupy taryfowe funkcjonuj ące na terenie gminy: • C11o – przewa żaj ąca grupa taryfowa na terenie Gminy, skierowana do Urz ędów Miast i Gmin, pobieraj ących energi ę elektryczn ą na potrzeby o świetlenia ulic i dróg, placów, parków, obiektów u żyteczno ści publicznej, budowli reprezentacyjnych), • R.

Oświetlenie jest regularnie konserwowane przez dostawc ę energii. Oświetlenie uliczne zlokalizowane jest wzd łuż ci ągów komunikacyjnych na terenie ca łej Gminy Inowroc ław.

5.2.2 Energia w budynkach mieszkalnych

Wed ług danych GUS (2011 r.) na terenie Gminy Inowroc ław znajduje si ę 2 357 budynków.

Budownictwo jednorodzinne charakteryzuj ące si ę du żym rozproszeniem korzysta g łównie z indywidualnych kot łowni opalanych w ęglem, olejem opałowym, w mniejszym stopniu gazem ziemnym, energi ą elektryczn ą czy biomas ą. W 2010 roku na terenie gminy 2302 (73%) mieszka ń by ło wyposa żone w centralne ogrzewanie, natomiast w gaz sieciowy 81 mieszka ń. Zu życie energii cieplnej oszacowano na podstawie danych otrzymanych z:

• Kujawskiej Spó łdzielni Mieszkaniowej w Inowroc ławiu

• SM w Wierzchos ławicach

• SM Kujawianka

• Wspólnoty Mieszkaniowej Cie ślin 31, Ostrowo Krzyckie 2

• Wspólnoty Mieszkaniowej Dom Nauczyciela

5.2.3 Energia w obiektach u żytkowo-us ługowych

Grupa w/w obiektów skupia w sobie wszystkie budynki i lokale pe łni ące funkcj ę u żytkow ą (szko ły, świetlice, domy kultury, biblioteki, OSP) lub us ługow ą (np. banki, sklepy, bary, sklepy, zak łady us ługowe zwi ązane z prowadzeniem prywatnej dzia łalno ści gospodarczej). Obiekty te cechuj ą si ę ró żnymi potrzebami energetycznymi pocz ąwszy od budynków o charakterze użytkowym, po us ługowe i przedsi ębiorstwa produkcyjne (du że i ma łe). Struktura w/w jest zró żnicowana i cz ęsto zmienna w czasie.

Powy ższe budynki opalane s ą g łównie olejem opa łowym, w ęglem czy energi ą elektryczn ą. Na obszarach zgazyfikowanych np. Jacewo, Latkowo budynki te zasilane s ą gazem z istniej ącego gazoci ągu.

Zu życie energii i wielko ść emisji oszacowano na podstawie opracowa ń min: „Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012-2027” oraz informacji od:

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 55

• dostawców energii cieplnej, elektrycznej i gazu ziemnego

• Urz ędu Gminy Inowroc ław

• SP im.Or ła Bia łego w Turzanach

• Gimnazjum im.M.Kopernika w S ław ęcinku

• SP im.Polskich Olimpijczyków w Górze

• SP im.W ładysława Broniewskiego w Jaksicach

• SP im.Rodu Piastów w Tupadłach

• Centrum Integracji Spo łecznej w Łojewie

• SP im.Or ła Bia łego w Turzanach

• SP im.Ks.Kardyna ła Stefana Wyszy ńskiego w Or łowie

• Gimnazjum im.Jana Paw ła II w Żalinowie

• Gminnego Zak ładu Komunalnego w Inowroc ławiu z siedzib ą w Kru śliwcu

• OSP w Jaksicach

• Domu Kultury i Rekreacji w Łojewie

Tabela 5-8 Zapotrzebowanie na ciep ło w budynkach u żyteczno ści publicznej i zak ładów przemys łowych na terenie Gminy Inowroc ław

Lp. Lata Budynki u żyteczno ści publicznej Budynki przemys łowe (GJ)

1. 2. 3. 4.

1 2013 9212,34 3138,98

2 2014 9052,10 3113,88 Źród ło: Projekt za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energie elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ławia lata 2012-2027

5.2.4 Energia w transporcie Sektor transportu obejmuje pojazdy zarejestrowane na terenie gminy oraz pojazdy przeje żdżaj ące przez gmin ę (tranzyt). Najwi ęcej wykorzystuje si ę w tej grupie olej nap ędowy, nast ępnie benzyn ę silnikow ą, na ko ńcu gaz LPG.

Z danych otrzymanych od Kujawsko-Pomorskiego Transportu Samochodowego S.A. Oddzia ł w Inowroc ławiu wynika, i ż:

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 56

• ilo ść pojazdów poruszaj ących si ę po terenie gminy Inowroc ław to autobusy marki Autosan, Man, Setra, Neoplan • no śnik energii – olej nap ędowy w ilo ści zu żytego paliwa ok. 46.000 litrów rocznie • ilo ść kilometrów miesi ęcznie 17.800 km / rocznie 213.600 • średnia ilo ść spalanego paliwa 21,5 litra na 100 km

Kujawsko-Pomorski Transport Samochodowy S.A. Oddział w Inowroc ławiu nie posiada żadnych linii komunikacyjnych na terenie Gminy Inowroc ław. Wszystkie linie s ą przelotowe.

Prognozowane średniodobowe nat ęż enie ruchu ko łowego na budowanej obwodnicy wg GDDKiA na odcinku w ęze ł Jacewo-węze ł Latkowo wynosi: • w 2016r – 9810 P/dob ę • w 2026r – 11028 P/dob ę

Tabela 5-9 Wyniki pomiaru ruchu przeprowadzone przez GDDKiA w 2010 – średni dobowy ruch ko łowy na drogach wojewódzkich Gminy Inowroc ław

Opis odcinka Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych Nr Nr Sam.c Sam.o Ci ągni Mot pkt. drogi Dł. Sam.d s.bez s.z Autob ki Nazwa Ogó łem ocy Sam.os. pom. woj. (km) ost. przyc przyc usy rolnic kle z. zep ą ze 04007 251 8,7 Pako ść -Inowroc ław 6180 37 4727 396 340 581 80 19 04010 252 23,2 Inowroc ław-Zakrzewo 2816 28 2197 208 93 214 31 45 04020 412 7,3 Tupad ły-Kobylniki 5359 54 4228 418 145 364 134 16 Źród ło: GDKiA 2010

Tabela 5-10 Wyniki pomiaru ruchu przeprowadzone przez GDDKiA w 2010 – średni dobowy ruch ko łowy na drogach krajowych w Gminie Inowroc ław w 2010 r.

Opis odcinka Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych Sam. Sam. Nr Nr Ci ąg cs.be os.z pkt. drogi Dł. Ogó ł Moto Sam. Sam. Auto niki Ogó ł Nazwa z przy pom. kraj. (km) em cykle os. dost. busy rolni em przy czep cze cz. ą 70908 15 12,6 Strzelno-Inowroc ław 9802 43 6457 1208 461 1527 93 13 23 Inowroc ław- 1041 70911 15 14,2 43 7238 1046 517 1424 117 25 19 Gniewkowo 0 Złotniki Kuj.- 70903 25 14,3 9783 23 7395 987 357 898 112 11 15 Inowroc ław Źród ło: GDDKiA 2010

W czasie pomiaru rejestracji podlega ły wszystkie pojazdy silnikowe korzystaj ące z dróg publicznych (w podziale na 7 kategorii): • motocykle • samochody osobowe • lekkie samochody ci ęż arowe (dostawcze) • samochody ci ęż arowe bez przyczep • samochody cięż arowe z przyczepami • autobusy • ci ągniki rolnicze oraz rowery.

Prognoza zwi ększenia ruchu samochodowego do roku 2020 przedstawia si ę nast ępuj ąco: • pojazdy osobowe – wzrost o 20%

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 57

• pojazdy dostawcze – wzrost o 6% • pojazdy ci ęż arowe – wzrost o 15% • autobusy – wzrost na drogach powiatowych i gminnych o 1,2% • motocykle – brak wzrostu nat ęż enia ruchu

Prognoz ę oparto na „Wymagania, za łożenia i zalecenia do analiz i prognoz ruchu GDDKiA” , wykorzystano materia ły: • Sposób obliczania wska źników wzrostu ruchu wewn ętrznego na okres 2008-2040 • Prognozy wska źnika wzrostu PKB na okres 2008-2040

Wska źniki emisji CO 2 z transportu uwzgl ędnione w obliczeniach: Wska źniki emisji: • benzyna 68,61 Mg/TJ • olej nap ędowy 73,33 Mg/TJ • gaz LPG 62,44 Mg/TJ Warto ści opa łowe: • benzyna 33,6 GJ/m 3 • olej nap ędowy 36,0 GJ/m 3 • gaz LPG 24,6 GJ/m 3 Średnia ilo ść spalanego paliwa: • sam.osobowe 6,5 l/100km • dostawcze 9,0 l/100 km • cięż arowe 30 l/100 km • autokary 25 l/100 km • motocykle 3,5 l/100 km Średnia pr ędko ść pojazdów na drogach krajowych: • sam.osobowe 60 km/h • dostawcze 50 km/h • cięż arowe 40 km/h • autokary 40 km/h • motocykle 60 km/h Średnia pr ędko ść pojazdów na drogach wojewódzkich: • sam.osobowe 45 km/h • dostawcze 40 km/h • cięż arowe 30 km/h • autokary 25 km/h • motocykle 40 km/h Średnia pr ędko ść pojazdów na drogach powiatowych: • sam.osobowe 40 km/h • dostawcze 35 km/h • cięż arowe 30 km/h • autokary 25 km/h • motocykle 35 km/h Średnia pr ędko ść pojazdów na drogach gminnych: • sam.osobowe 35 km/h • dostawcze 35 km/h • cięż arowe 30 km/h • autokary 25 km/h • motocykle 30 km/h

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 58

5.2.5 Energia w przemy śle

Gmina Inowroc ław nie nale ży do gmin szczególnie uprzemys łowionych.

W gminie dominuj ą nast ępuj ące bran że przemys łu: • przemys ł wydobywczo-przetwórczy, • przemys ł rolno-spo żywczy.

W 2013 roku podmioty w rejestrze REGON na 10 tys. ludno ści w wieku produkcyjnym– 1358. Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys. ludno ści – 881. Osoby fizyczne prowadz ące dzia łalno ść gospodarcz ą na 10 tys. Ludno ści – 703.

Podmioty gospodarki narodowej ogó łem w sektorze: • rolniczym – 82, • przemys łowym – 135, • budowlanym – 108.

5.3. Sie ć gazownicza

Operatorem sieci gazowej w gminie jest Polska Spó łka Gazownictwa Sp. z o.o. Jak wynika z informacji PSG Sp. z o.o. na terenie gminy istniej ą nowe sieci gazownicze, wprowadzenie kolejnych inwestycji uzale żnione jest od zainteresowania w łaścicieli obiektów wykorzystaniem gazu do celów grzewczych, produkcyjnych lub technologicznych.

Gmina Inowroc ław nie jest gmin ą w ca łości zgazyfikowan ą, co stanowi jej podstawowy problem. Obiekty zasilane s ą gazem z istniej ącego gazoci ągu g łównie z terenu m. Jacewo, przez które przebiega sie ć gazowa. Z gazu sieciowego w 2010 roku korzysta ło 81 mieszka ń. Najwi ęksi odbiorcy gazu w Gminie Inowroc ław to: • ALSTAL Grupa Budowlana Sp.z o.o. Sp.K. Jacewo • Zak ład Produkcji Cukierniczej Barbara Luijckx Sp.z o.o. Latkowo • Łuczak Jan Gospodarstwo Nasienne Jacewo • Agrade Sp.z o.o. Jacewo • PWiK Balin - przepompownia

Tabela 5-11 Wielko ść zamówionego paliwa gazowego – najwi ęksi odbiorcy gazu w Gminie

Lp. Odbiorca Wielko ść zamówienia Okres zamówienia (m3) 1. 2. 3. 4. 1 Łuczak Jan 53687 09-10.2009r. Gospodarstwo Nasienne 44918 09-10.2012r. Jacewo 10023 09-10.2012r. 2 Agrade Sp.z o.o. 78404 30.09-31.10.2014 Jacewo 55628 10-11.2014 3 PWiK Balin 27477 2013r. 22260 2014r. 4 Barbara Luijckx Sp.z 60751 2013r. o.o.Latkowo 52652 2014r. Dane: PSG Sp. z o.o. Zak ład w Bydgoszczy, Rejon Dystrybucji Gazu Inowroc ław

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 59

Tabela 5-12 Ilo ści odbiorców wraz z podzia łem na taryfy w poszczególnych miejscowo ściach Gminy Inowroc ław

W1-1, W1-2, W2-1, W2-2, W3-6, W3-9, W4 W5 suma miejscowo ść W1-12T W2-12T W3-12T Jacewo 17 30 96 2 2 147 Tuczno 3 7 14 1 3 28 Latkowo 0 1 2 0 1 4 Balin 3 1 1 0 1 6 Miechowice 0 2 4 0 0 6 Łą cznie 23 41 117 3 7 Dane: PSG Sp. z o.o. Zak ład w Bydgoszczy, Rejon Dystrybucji Gazu Inowroc ław

Tabela 5.3-3 Przy łą cza gazowe w gminie i ich rodzaje

Lp. Miejscowo ść 2013 rok 2014 rok Niskiego Średniego Niskiego Średniego ci śnienia ci śnienia ci śnienia ci śnienia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1 Gm. Inowroc ław 39,40m 3094m 39,40m 3155,48 Dane: PSG Sp. z o.o. Zak ład w Bydgoszczy, Rejon Dystrybucji Gazu Inowrocław

Na terenie Gminy brak jest odbiorców wysokiego ci śnienia.

Tabela 5.3-4 Sieci gazownicze w gminie

Lp. Miejscowo ść 2013 rok 2014 rok Niskiego Średniego Niskiego Średniego ci śnienia ci śnienia ci śnienia ci śnienia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1 Gm. Inowroc ław 177,97m 11704,8 177,97m 12002,24m Dane: PSG Sp. z o.o. Zak ład w Bydgoszczy, Rejon Dystrybucji Gazu Inowroc ław

Ilo ść przy łą czy gazowych w Gminie (stan na 2015r.): • niskiego ci śnienia – 6 szt. • średniego ci śnienia – 175szt. Dane: PSG Sp. z o.o. Zak ład w Bydgoszczy, Rejon Dystrybucji Gazu Inowroc ław 5.4. Pozosta łe no śniki energii

Energetyczne wykorzystanie wiatru Gmina Inowroc ław nale ży do obszarów o do ść korzystnych pod wzgl ędem zasobów energii wiatrowej. Wynika to z bada ń przeprowadzonych przez Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we W łoc ławku. Badania te w 2009 r. wykaza ły, i ż energetyka wiatrowa posiada w województwie kujawsko-pomorskim najwi ększy potencja ł energetyczny (realny do rynkowego wykorzystania) w śród wszystkich rodzajów OZE. Znaczna cz ęść województwa (obszar po łudniowy i po łudniowo-wschodni - ok. 30% powierzchni) odznacza się energi ą użyteczn ą wiatru rz ędu 1250-2000 kWh/m 2/rok, co wskazuje na dogodne warunki rozwoju energetyki wiatrowej.

Dla uzyskania realnych wielko ści energii u żytecznej z wiatru wymagane jest wyst ępowanie odpowiednio silnych wiatrów (o pr ędko ści powy żej 4 m/s) o sta łym nat ęż eniu. Ca ły powiat

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 60

inowroc ławski znajduje si ę w II strefie energetycznej wiatru, tj. w warunkach korzystnych, charakteryzuj ących si ę średnioroczn ą pr ędko ści ą wiatru 3 ÷ 4 m/s. Wyst ępuj ąca na tym obszarze energia wiatru mie ści si ę w granicach 1000 ÷ 1250 kWh/m 2/rok.

W 2012 r. na terenie gminy funkcjonowa ły 4 fermy wiatrowe z 13-ma wiatrakami o łą cznej mocy 10,7MW. Warunki i zasady lokalizacji elektrowni wiatrowych zawarte s ą w „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Inowroc ław”.

Bardzo korzystny jest rozwój ma łych turbin wiatrowych (MTW), pracuj ących przy pr ędko ści wiatru 2 m/s, na potrzeby w łaścicieli do o świetlania domów, pomieszcze ń gospodarczych czy ogrzewania.

Pozyskiwanie energii poprzez wykorzystanie si ły wiatru jest bardzo korzystne z punktu widzenia ochrony środowiska. Si łownie wiatrowe bazuj ą na odnawialnym źródle energii tym samym nie wyczerpuj ą istniej ących zasobów surowców mineralnych, nie emituj ą gazów, wy łą czaj ą stosunkowo niewielki obszar z dotychczasowego u żytkowania, a przy tym koszt ich instalacji jest stosunkowo niski. Wad ą funkcjonowania si łowni jest natomiast emisja hałasu i zagro żenie dla ptactwa wywo łane obracaj ącymi si ę łopatami wirnika.

Energetyka s łoneczna

Obecnie na terenie gminy nie s ą zainstalowane i wykorzystywane instalacje solarne do produkcji energii s łonecznej.

Energia geotermalna

Analizuj ąc potencja ł energii geotermalnej na terenie kraju, Gmina Inowroc ław po łożona jest na obszarze szczeci ńsko-łódzkim, jednym z najzasobniejszych obszarów wyst ępowania wód geotermalnych. Obecnie na terenie gminy nie jest wykorzystywany ten no śnik energii.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 61

6 Charakterystyka g łównych odbiorców energii

6.1. Sektor u żyteczno ści publicznej Do grupy tej zaliczono obiekty b ędące w zarz ądzaniu Urz ędu Gminy w Inowroc ławiu.

Uzyskane dane o: • powierzchni u żytkowej, • powierzchni zabudowy, • kubaturze ogrzewanej, • liczbie u żytkowników, • przeprowadzonej termomodernizacji, • źródle ciep ła, • zu żywanych mediach, pos łużyły do obliczenia zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki energii.

6.2. Zu życie energii w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych Budynki mieszkalne wielorodzinne ogrzewane są na terenie gminy g ł. za pomoc ą kot łowni węglowych i olejowych. Sytuacja ta wynika min. z braku istnienia sieci ciep łowniczej na terenie gminy.

Do grupy sektora mieszkaniowego zaliczono obiekty będące w zarz ądzaniu SM Kopernik w Inowroc ławiu, SM w Wierzchos ławicach, SM Kujawianka w Kobylnikach, WM Ostrowo Krzyckie, WM Cie ślin oraz WM Dom Nauczyciela.

Tabela 6-1 Zasoby budownictwa wielorodzinnego na terenie Gminy Inowroc ław pod wzgl ędem powierzchni użytkowej mieszka ń m 2

Lp. Zarz ądca Zasoby m 2 1. 2. 3. 1 Kujawska Spó łdzielnia Mieszkaniowa 789,94 m2 2 SM Wierzchos ławice 5026,46 m2 3 SM Kujawianka 109,10 m2 4 WM Ostrowo Krzyckie 353,50 m2 5 WM Cie ślin 776,50 m2 6 WM Dom Nauczyciela 585,81 m2

Źród ła ciep ła dla budownictwa wielorodzinnego:

• Kujawska Spó łdzielnia Mieszkaniowa – kot łownia olejowa • SM Wierzchos ławice – budynki w m. Gnojno – węze ł cieplny, pozosta łe budynki- ogrzewanie w łasne • SM Kujawianka – kot łownia olejowa • WM Cie ślin – kot łownia w ęglowa • WM Dom Nauczyciela – kot łownia olejowa

W obliczeniach emisji CO 2 zosta ły uwzgl ędnione nast ępuj ące czynniki: • wprowadzenie odnawialnych źróde ł energii, • termomodernizacja budynków, • modernizacja systemów o świetlenia budynków i terenów do nich przyleg łych .

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 62

6.3. Zu życie energii w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych

Zu życie energii w budownictwie mieszkaniowym jednorodzinnym oszacowane zosta ło na podstawie ankiety przeprowadzonej w śród mieszka ńców Gminy Inowroc ław, z których wynika, i ż podstawowym źród łem ciep ła dla budynków mieszkalnych s ą kot łownie w ęglowe, nast ępnie pompa ciep ła, kot łownia gazowa i olejowa. Niewielka ilo ść budynków ogrzewana jest energi ą elektryczn ą i drewnem.

Jednostkowe zapotrzebowania na ciep ło w zale żno ści od panuj ącego w danym okresie standardu energetycznego przyj ęto na podstawie danych z literatury oraz danych otrzymanych bezpo średnio od mieszka ńców gminy.

6.4. Obiekty handlowe, us ługowe, ma łe przedsi ębiorstwa

Obiekty, które omówimy w obecnym podrozdziale charakteryzuj ą si ę zró żnicowanymi potrzebami energetycznymi. Energia wykorzystywana jest do: • ogrzewania, • wentylacji, • zasilania urz ądze ń biurowych i produkcyjnych, • oświetlenia. Zapotrzebowanie na no śniki energii jest bardzo ró żnorodne, wyst ępuj ą tu takie obiekty jak: • obiekty administracyjne, • obiekty us ługowe, • budynki typu warsztaty, • hale produkcyjne, • budynki handlowe.

Do oszacowania zu życia energii i obliczenia emisji CO 2 wykorzystano nast ępuj ące materia ły: • informacje od dostawców energii elektrycznej, gazu ziemnego czy ciep ła sieciowego, • dane z GUS, • „Projekt za łożeń dla planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012–2027.

6.5. Przemys ł

Gmina Inowroc ław nie nale ży go gmin wielce uprzemys łowionych. Wa żnym natomiast o środkiem przemys łowym jest miasto Inowroc ław, gdzie wydzielone zosta ły strefy przemys łowo-sk ładowe.

6.6. Oświetlenie uliczne

Zu życie energii elektrycznej z roku na rok spada, jest to wynikiem ci ągłej modernizacji systemu oświetleniowego. Obecnie na terenie Gminy Inowroc ław znajduje si ę 1325 opraw o świetleniowych.

Oświetlenie uliczne zlokalizowane jest wzd łuż ci ągów komunikacyjnych na terenie ca łej Gminy Inowroc ław.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 63

Zu życie roczne łącznie energii na terenie Gminy to 395790 kWh/rok, w tym o świetlenie drogowe 5400 kWh/rok, oświetlenie uliczne 390390 kWh/rok, szacunkowe zu życie energii elektrycznej to 402,34 MWh.

6.7. Transport Liczba pojazdów w ostatnich latach ulega ci ągłemu wzrostowi, przy jednoczesnym zmniejszeniu energoch łonno ści oraz coraz bardziej skutecznym ograniczaniem emisji spalin.

Dane przyjęte do oblicze ń dla roku bazowego uwzgl ędniono na podstawie:

• długo ści tras komunikacji autobusowej (dane GUS) i ilo ści wozokilometrów miesi ęcznie - wska źnik 35l/100km,

• wyników pomiaru ruchu przeprowadzonych przez GDDKiA w 2010 – średni dobowy ruch,

• danych uzyskanych od prywatnych przewo źników,

• danych otrzymanych od Kujawsko-Pomorskiego Transportu Samochodowego S.A. Oddzia ł w Inowroc ławiu,

• „Projekt za łożeń dla planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012–2027.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 64

7 Ocena mo żliwo ści wykorzystania istniej ących nadwy żek i lokalnych zasobów paliw i energii

Na terenie gminy nale ży wspiera ć rozwój technologii grzewczych opartych na wykorzystywaniu odnawialnych źróde ł energii. Ze wzgl ędu na łatwo ść pozyskiwania surowców szczególnie po żą dane jest wykorzystanie do celów grzewczych oraz podgrzewania wody użytkowej, technologii opartych na spalaniu biomasy oraz indywidualnych systemach solarnych i geotermalnych.

Sposoby wykorzystania energetyki s łonecznej: 1. Konwersja fotowoltaiczna (baterie s łoneczne) • słoneczne urz ądzenia fotowoltaiczne 2. Kolektory s łoneczne • ogrzewanie pomieszcze ń mieszkalnych • ogrzewanie wody u żytkowej • podgrzewanie gruntów szklarniowych • suszenie p łodów rolnych i zió ł • podgrzewanie basenów, stawów hodowlanych

7.1. Energia s łoneczna – kolektory termiczne

Energia s łoneczna jest to energia odnawialna „czysta”, poniewa ż jej produkcja nie wi ąż e si ę praktycznie z emisj ą do atmosfery szkodliwych substancji gazowych (CO 2, SO 2).

Gmina Inowroc ław le ży w rejonie o korzystnych warunkach w skali Polski do rozwoju energetyki słonecznej, gdzie potencja ł energii u żytecznej wynosi ponad 1000 kWh/m 2. Ilo ści energii mo żliwej do pozyskania s ą wystarczaj ące dla potrzeb niskotemperaturowej konwersji fototermicznej za pomoc ą kolektorów i systemów solarnych oraz konwersji fotowoltaicznej. Oznacza to, że na terenie gminy mo żliwe jest pozyskanie s łonecznej energii cieplnej o charakterze zdecentralizowanym, realizowane g łównie dla potrzeb przygotowywania c.w.u. w instalacjach pracuj ących ca ły rok, zarówno w domach mieszkalnych, jak i w budynkach u żyteczno ści publicznej oraz w rolnictwie – w hodowli ro ślin (szklarnie), w procesach suszarniczych (suszenie ziarna zbó ż, warzyw, dosuszanie zielonek, itp.). W rachunku ekonomicznym op łacalno ść stosowania kolektorów s łonecznych do podgrzewania wody u żytkowej dla potrzeb gospodarstw domowych jest ci ągle zbyt ma ła. Rozwój systemów wykorzystuj ących energi ę s łoneczn ą hamowany jest przez wysokie koszty inwestycyjne zwi ązane z tego typu instalacjami. Za celowe uzna ć nale ży pozyskiwanie energii s łonecznej w sezonie letnim do podgrzewania ciep łej wody u żytkowej (krótszy okres zwrotu kosztów i wi ększa op łacalno ść inwestycji b ędzie w obiektach o du żym zapotrzebowaniu na ciep łą wod ę), a w okresie zimowym jako wspomaganie systemów konwencjonalnych. W analizie efektów instalacji systemów solarnych nale ży równie ż uwzgl ędni ć ekologiczny aspekt pozyskiwania energii słonecznej (zast ępowanie kolektorami s łonecznymi paliw kopalnych, redukuje emisj ę szkodliwych gazów i py łów) oraz niewielki koszt eksploatacji. Zak łada si ę, że wykorzystanie energii s łonecznej do podgrzewania wody u żytkowej na terenie gminy b ędzie mia ło charakter rozwojowy, co wynika z sytuacji ogólnokrajowej, gdzie pozyskiwanie energii słonecznej do celów energetycznych jest coraz bardziej rozpowszechniane.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 65

Mapa 7.1-1 Globalne nas łonecznienie na p łaszczy źnie poziomej w Polsce

Na podstawie powy ższych danych źród łowych, potencja ł energii s łonecznej jako promieniowanie ca łkowite dla szeroko ści geograficznej w rejonie Gminy Inowroc ław mo żna przyj ąć na poziomie 1050 kWh/ m2/rok.

Wykorzystywanie energii s łonecznej do przygotowania ciep łej wody u żytkowej powinno by ć systematycznie rozwijane w budynkach indywidualnych, wielorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz obiektach u żyteczno ści publicznej, funkcjonuj ących ca ły rok.

Potencja ł zasobów energii s łonecznej w Gminie Inowroc ław

Potencja ł teoretyczny

Założenia: • potencja ł energii s łonecznej jako promieniowanie ca łkowite dla szeroko ści geograficznej w rejonie gminy - 1050 kWh/ m2/rok, • wska źnik jednostkowy zapotrzebowania mieszka ńca na powierzchni ę kolektora słonecznego-1.8 m 2, • sprawno ść instalacji s łonecznej przy obecnie stosowanych technologiach - 52%, • liczba mieszka ńców 11.444.

Potencja ł energii, przy w/w za łożeniach wyniesie dla Gminy Inowroc ław 57252 GJ energii cieplnej.

1050 kWh/m2/rok*14.795*1,8m 2*√2*52%*3,6/1000 = 57252 GJ

Potencja ł techniczny

Za łożenia: • 70 % budynków nadaje si ę do wyposa żenia w instalacj ę kolektorów s łonecznych do ogrzewania wody, • instalacja s łoneczna wykorzysta 65% energii s łonecznej docieraj ącej do powierzchni kolektorów w skali roku, • sprawno ść energetyczna dla domów jednorodzinnych - 52%

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 66

Dla aktualnej liczby mieszka ńców 11.444 potencja ł techniczny energii s łonecznej szacuje si ę na 26050 GJ energii cieplnej.

1050 kWh/m2/rok*11.444*1,8 m 2*√2*52%*3,6/1000*65%*70% = 26050 GJ

Potencja ł ekonomiczny

Za łożenia: • 68% ankietowanych gospodarstw domowych zamieszka łych w budynkach indywidualnych jest zainteresowanych zainstalowaniem kolektorów s łonecznych do ogrzewania c.w.u., • jednostkowe zapotrzebowanie ciep ła do przygotowywania ciep łej wody (zu życie 35 l/M/dzie ń przy sprawno ści instalacji 52 %) - 4,93 GJ/M/rok.

Tabela 7-1 Zestawienie % mieszka ńców (gospodarstw) w poszczególnych so łectwach zainteresowanych zainstalowaniem kolektorów s łonecznych (na podstawie przeprowadzonej ankiety)

Lp. So łectwa bior ące udzia ł w Ilo ść m-ców bior ących % ilo ść mieszka ńców ankiecie udzia ł w ankiecie w danym (gospodarstw) so łectwie zainteresowanych zainstalowaniem kolektorów słonecznych

1 Batkowo 1 100

2 Czyste 23 83

3 Gnojno 26 69

4 Góra 2 50

5 Jacewo 11 64

6 Jaksice 5 50

7 Komaszyce 53 79

8 Krusza Duchowna 2 50

9 Latkowo 4 75

10 Łą kocin 9 22

11 Marcinkowo 6 67

12 Miechowice 2 100

13 Olszewice 13 23

14 Or łowo 12 17

15 Piotrkowice 7 86

16 Pławin 1 100

17 Rad łówek 20 100

18 Sikorowo 7 100

19 Sław ęcinek 41 98

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 67

20 Słońsko 6 100

21 Tupad ły 31 68

22 Trzaski 4 50

Wykorzystanie ciep ła s łonecznego dla aktualnej liczby mieszka ńców 14.795 do przygotowywania ciep łej wody po zainstalowaniu kolektorów s łonecznych wyniesie 24937 GJ w skali roku.

4,93 GJ/M/rok*11.444*68%*65% = 24937 GJ/rok

Potencja ł rynkowy

Za łożenia: • potencja ł ekonomiczny = potencja ł rynkowy, wykorzystanie zostanie zatem 100% potencja łu ekonomicznego, co oznacza że realizacja instalacji s łonecznej do c.w.u. spowoduje wykorzystanie ciep ła s łonecznego do przygotowywania ciep łej wody w ilo ści 24937 GJ w skali roku.

4,93 GJ/M/rok*11.444*68%*65% = 24937 GJ/rok

7.2. Energia s łoneczna - ogniwa fotowoltaiczne Energia promieniowania s łonecznego mo że by ć zamieniana bezpo średnio w energi ę elektryczn ą za pomoc ą tzw. ogniw fotowoltaicznych - element pó łprzewodnikowy, w którym nast ępuje konwersja świat ła w energi ę elektryczn ą. Technologia fotowoltaiczna to niewyczerpalne źród ło energii.

Potencja ł zasobów energii s łonecznej do produkcji energii elektrycznej w Gminie Inowroc ław

Potencja ł teoretyczny

Za łożenia: • Potencja ł energii s łonecznej jako promieniowanie ca łkowite dla szeroko ści geograficznej w rejonie gminy - 1050 kWh/ m2/rok, • wska źnik jednostkowy na mieszka ńca powierzchnia ogniw fotowoltaicznych-1m 2, • sprawno ść instalacji-10 %, • aktualna liczba mieszka ńców 11.444.

Potencja ł teoretyczny energii dla gminy wynosi 1699091 kWh.

1050 kWh/ m2/rok*√2*11.444*1m2*10% = 1699091 kWh

7.3. Energia geotermalna

Przez energi ę geotermaln ą rozumie si ę naturalne ciep ło wn ętrza ziemi, zgromadzone w ska łach i wodach podziemnych.

Inowroc ław le ży na obszarze Ni żu Polskiego, na którym zalega znaczna cz ęść zasobów wód geotermalnych. Istnieje realna mo żliwo ść pozyskiwania wody geotermalnej o temp. 58-82 ºC z g łę boko ści 1630-2250m. Wg opracowania Uniwersytetu Technicznego w Cz ęstochowie

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 68

„Potencja ł energii geotermalnej i kierunki jej wykorzystania” istniej ą ju ż projekty budowy szeregu instalacji geotermicznych na Ni żu Polskim.

Aktualnie oraz w najbli ższej perspektywie na terenie gminy nie nale ży przewidywa ć zastosowania uk ładów do wykorzystania ciep ła geotermalnego. Stanowisko takie wynika z faktu, iż brak jest szczegó łowego rozeznania co do istnienia takich z łóż na przedmiotowym terenie, ich temperatury i głę boko ści zalegania. Ewentualne inwestycje wymagaj ą oszacowania potencja łu energii wód geotermalnych za pomoc ą próbnych odwiertów, które s ą kosztowne, a tym samym niemo żliwe do sfinansowania wy łą cznie przez gmin ę. Budowa ciep łowni geotermalnej ma ekonomiczny sens w rejonach charakteryzuj ących si ę stosunkowo du żą g ęsto ści ą zabudowy, gdzie odbiór ciep ła jest sta łej mocy i w du żej ilo ści np. osiedla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej.

Szans ą na podj ęcie dzia łań w kierunku oszacowania zasobów wód i energii cieplnej w nich zawartych jest pojawienie si ę mo żliwo ści uzyskania dofinansowania takich inwestycji ze źróde ł zewn ętrznych, w tym w szczególno ści funduszy Unii Europejskiej.

Mapa 7.3-1 Mapa wód geotermalnych w Polsce

7.4. Pompa ciep ła

Pompa ciep ła jest maszyn ą ciepln ą wymuszaj ącą przep ływ ciep ła z obszaru o ni ższej temperaturze do obszaru o temperaturze wy ższej. Pompa ciep ła to urz ądzenie, które przekazuje energi ę ciepln ą pomi ędzy ró żnymi o środkami ( źród łami ciep ła) przy jednoczesnym podniesieniu temperatury czynnika odbieraj ącego ciep ło (górnego źród ła). Na terenie Gminy Inowroc ław istniej ą budynki jednorodzinne wykorzystuj ące pomp ę ciep ła do ogrzewania. Na 270 gospodarstw bior ących udzia ł w ankiecie 10 gospodarstw wykorzystuje pomp ę ciep ła do ogrzania budynku mieszkalnego jednorodzinnego (co stanowi 3,7%).

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 69

Za łożenia: • dalsze zainteresowanie mieszka ńców wykorzystaniem pomp ciep ła - 5%, • do 2020 roku powierzchnia nowych mieszka ń wyniesie 10000m2, czyli 10 budynków mieszkalnych o pow.100 m 2, które do ogrzania potrzebuj ą pompy ciep ła o średniej mocy 15 KW.

Do ogrzania w/w mieszka ń pompami ciep ła potrzebna b ędzie energia elektryczna oszacowana na poziomie 17143 kWh/rok.

10 000 m2*120 kWh/m 2/rok /3,5*5% = 17143 kWh/rok

7.5. Energia z biomasy (potencja ł i mo żliwości jej pozyskania na terenie Gminy Inowroc ław)

Biomasa – biodegradowalna cz ęść produktów i odpadów oraz pozosta łości z rolnictwa, le śnictwa i pokrewnych przemys łów jak te ż biodegradowalna cz ęść odpadów komunalnych i przemys łowych.

W zale żno ści od stopnia przetworzenia biomasy przedstawia si ę nast ępuj ące rodzaje surowców:

• surowce energetyczne pierwotne: drewno, s łoma, ro śliny energetyczne,

• surowce energetyczne wtórne: gnojowica, obornik, inne projekty dodatkowe i odpady organiczne, jak równie ż osady ściekowe,

• surowce energetyczne przetworzone: biogaz, bioetanol, biooleje, biobenzyna, wodór, biodiesel.

Pochodzenie biomasy i jej zasoby energetyczne:

• biomasa pochodzenia le śnego, drzewnego,

• biomasa pochodzenia rolnego,

• biomasa pochodz ąca z plantacji ro ślin energetycznych,

• odpady organiczne.

Energi ę z biomasy pozyskujemy w wyniku procesów spalania, pirolizy, gazyfikacji, fermentacji alkoholowej oraz wykorzystywania olejów ro ślinnych w produkcji biokomponentów do paliw.

Biomasa zawiera minimaln ą zawarto ść py łu i siarki (odpowiednio 1% i 0,01%), mo żna j ą spala ć bezpo średnio lub z domieszk ą w ęgla, który posiada znacznie gorsze parametry spalania ni ż biomasa. Mieszanie w ęgla z biomasa powoduje polepszenie parametrów spalania w ęgla, zawarto ść siarki (jej st ęż enie) ulega znacznemu obni żeniu, co wp ływa na obni żenie kosztów spalania.

Biomasa stanowi tak że podstaw ę do produkcji biopaliw p łynnych. Pomimo tego, i ż gmina ma charakter rolniczy, na terenie gminy obecnie nie istniej ą uprawy ro ślinne pod produkcj ę biopaliw, nie ma tak że podmiotów gospodarczych zajmuj ących si ę przetwórstwem biomasy do celów grzewczych.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 70

Tabela 7-2 Wykorzystanie biomasy do produkcji brykietów i pelletów w powiecie inowroc ławskim

Lp. Nazwa podmiotu Rodzaj surowca Skala Produkt produkcji ko ńcowy (Mg/rok)

1 Zak ład Ślusarski Tom- Słoma, trociny 4000 Brykiet Tech Sp. j. Marcinkowo

2 Szop s.c.Latkowo słoma 2000 Pelet

3 Krzysztof Trynkiewicz słoma 400 Brykiet Lisewo Ko ścielne

Źród ło: Dotychczasowe wykorzystanie i planowane inwestycje w odnawialne źród ła energii w woj. kujawsko-pomorskim Minikowo 2013

Tabela 7-3 Rodzaje i ilo ści OZE w powiecie inowroc ławskim

Lp. Rodzaj elektrowni Typ instalacji Ilo ść instalacji Moc (MW)

1 Elektrownia biogazowa wytwarzaj ąca z biogazu rolniczego 1 2,126

2 Elektrownia wytwarzaj ąca z biomasy odpadów 1 4,200 biomasowa le śnych, rolniczych, ogrodowych

Źród ło: Dotychczasowe wykorzystanie i planowane inwestycje w odnawialne źród ła energii w woj. kujawsko-pomorskim Minikowo 2013

Tabela 7-4 Warto ść opa łowa paliw

Lp. Rodzaj paliwa Warto ść opa łowa (MJ/kg) 1. 2. 3. 1 Słoma świe ża 12,9-14,9 2 Słoma sucha 16,1-17,3 3 Słoma rzepaku 11,5 4 Nasiona rzepaku 21,9 5 Wyt łoki rzepaku 17,5 6 Śruta poekstrakcyjna 14,9 7 Ziarno zbó ż 15,0-15,5 8 Drewno suche 15,0 9 Brykiet 19,0-21,0 10 Palety 22,0 11 Węgiel 22,7-27,5 12 Gaz ziemny naazotowany 24,7 13 Olej opa łowy 40,2-42,5

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 71

Potencja ł i mo żliwo ści pozyskiwania biomasy z ro ślin pochodzenia le śnego

Właściwo ści biomasy okre ślaj ą takie parametry jak:

• zawarto ść wilgoci,

• zawarto ść cz ęś ci lotnych,

• sk ład chemiczny substancji organicznej i mineralnej.

Powy ższe wielko ści okre ślaj ą tak że w łaściwo ści fizyczne drewna, czyli jego kaloryczno ść , g ęsto ść czy porowato ść . Warto ść energetyczna drewna jest uzale żniona g ł. od jego wilgotno ści i g ęsto ści, warto ść opa łowa odpadów drzewnych mokrych wynosi zaledwie 6-8 GJ/Mg, natomiast po podsuszeniu przy wilgotno ści 10-20% wzrasta do 14-16 GJ/Mg, 19 GJ/Mg przy ca łkowitym wysuszeniu.

Przy spalaniu odpadów drzewnych powstaje mniejsza ilo ść py łów lotnych i popio łów. Zawarto ść popio łu w zr ębkach drzewnych oraz innych odpadach drzewnych wynosi 0,5-3% i s ą to warto ści ni ższe ni ż w przypadku s łomy (4%) i w ęgla (12%). Zawarto ść siarki w zr ębkach drzewnych – do 0,05%, s łomie 0,15%, w ęgla 0,8%. Praktyczny brak zawarto ści siarki w drewnie powoduje, i ż podczas procesu spalania drewna prawie nie powstaje szkodliwy SO 2.

W ostatnim czasie zainteresowanie spalaniem drewna zacz ęł o wzrasta ć.

Mo żliwo ści wykorzystania i zwi ększenia wykorzystania biomasy na cele energetyczne:

• zwi ększenie zasobów biomasy w postaci drewna poprzez zadrzewianie nieu żytków wyselekcjonowanymi gatunkami drzew i krzewów szybko rosn ącymi,

• wdro żenie nowoczesnych, wysokosprawnych technologii spalania biomasy w kot łowniach domowych. Mo żliwo ści pozyskania drewna na cele energetyczne w Gminie

Pow. lasów na terenie Gminy – 303ha. Do obliczenia zasobów drewna z lasów na cele energetyczne pos łużymy si ę metodami opartymi na przyrostach i pozyskiwaniu drewna z lasów:

303*3,7*55%*25% = 125 m3/rok

Zak ładaj ąc, i ż ci ęż ar obj ęto ściowy drewna 0,65 Mg/m 3, otrzymujemy wynik 81 Mg/rok biomasy w postaci drewna opa łowego rocznie.

Potencja ł i mo żliwo ści pozyskiwania biomasy z ro ślin pochodzenia rolniczego

Na terenie Gminy Inowroc ław nie istniej ą biogazownie rolnicze, najbli ższa biogazownia zlokalizowana jest w Liszkowie, gmina Rojewo, granicz ąca z Gmin ą Inowroc ław, oddana do u żytku we wrze śniu 2009 roku. Instalacja ta posiada generator pr ądu o nominalnej mocy 2,1 MW energii elektrycznej, a dzia łalno ść opiera si ę g łównie na substratach ro ślinnych b ędących odpadami przemys łu spo żywczego (wywar gorzelniany, wys łodki, pulpa ziemniaczana, odpady warzywne).

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 72

Do spalania, celem produkcji „czystej energii” najlepszym materia łem pod wzgl ędem fizycznym, fitosanitarnym spo śród zbó ż jest owies. Istotne znaczenie do energetycznego wykorzystania ma równie ż słoma. Owies i jego zalety:

• zbo że jare o krótkim okresie wegetacji,

• małe wymagania glebowe(silny system korzeniowy),

• odporny na niskie temperatury-kie łkuje w temp.2-30 oC,

• może by ć uprawiany na wszystkich glebach zasobnych w wod ę,

• bardzo wysokie w łaściwo ści fitosanitarne,

• możliwo ść uprawy owsa na terenach ska żonych – nast ępuje oczyszczanie gleby z metali ci ęż kich,

• bardzo dobre parametry fizyczne, chemiczne i energetyczne tj. warto ść energetyczna 18,5 MJ/kg, kaloryczno ść 4MWh/Mg, niska wilgotno ść 10-13%, niska zawarto ść popio łu ok.0,6%, mniejsza toksyczno ść spalanych zwi ązków w procesie spalania w porównaniu z innymi surowcami.

Słoma, któr ą definiuje si ę jako „dojrza łe lub wysuszone źdźbła ro ślin zbo żowych, do celów grzewczych mo że by ć wykorzystywany ka żdy rodzaj s łomy: s łoma zbo żowa, s łoma z ro ślin motylkowych, zielarskich, traw, rzepaku.

Słoma wykorzystywana do celów energetycznych musi spełnia ć okre ślone wymogi technologiczne, gł. wysoka warto ść opa łowa i odpowiednia wilgotno ść . Warto ść opa łowa s łomy suchej jest porównywalna z warto ści ą energetyczn ą drewna i zawiera si ę w przedziale 15-18 MJ/kg, zale ży g ł. od rodzaju ro śliny z jakiej pochodzi, a tak że od zawarto ści fizycznych jak zawarto ść wody czy gęsto ść .

Lepsze efekty energetyczne uzyskuje si ę przy u życiu s łomy suchej (sezonowanej, szarej), która w porównaniu ze s łom ą żółtą zawiera mniejsze ilo ści chloru i siarki.

Innym sposobem na wykorzystanie energetyczne s łomy zbo żowej jest jej przetworzenie na brykiety lub granulat opa łowy zwany potocznie pelletami. Pod poj ęciem brykiety, rozumiane jest paliwo odnawialne w postaci walcowatych bry ł, pellety – paliwo odnawialne w postaci granulatu.

W zwi ązku ze stale malej ącym zapotrzebowaniem s łomy na śció łkę, wynikaj ącym ze spadaj ącą ilo ści ą pog łowia zwierz ąt hodowlanych wzrasta nadwy żka s łomy niewykorzystanej, ponadto podstawow ą form ą u żytkowania terenu Gminy Inowroc ław jest u żytkowanie rolnicze (dobre warunki do rozwoju rolnictwa oraz du ży udzia ł gruntów ornych), dlatego te ż gmina jest rejonem gdzie warto si ę zastanowi ć nad wykorzystaniem s łomy do celów energetycznych.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 73

Tabela 7-5 Struktura zasiewów w Gminie Inowroc ław w 2002

Przewidywane Powierzchnia L.p. Rodzaj zasiewów plony przy pow. zasiewów (ha) zasiewów q/ha 1. 2. 3. 4. 1. Pszenica ozima 3694 242 2. Pszenica jara 578 128 3. Żyto 487 11 4. Jęczmie ń ozimy 273 42 5. Jęczmie ń jary 1764 51 6. Owies 81 15 7. Pszen żyto ozime 436 29 8. Rzepak ozimy 557 223

Dane: Strategia Rozwi ązywania Problemów Spo łecznych na terenie Gminy Inowroc ław w latach 2008 – 2015, Dane GUS – Powszechny Spis Rolny 2002 r., Obliczenia własne

Tabela 7-6 Pog łowie zwierz ąt na terenie Gminy Inowroc ław

L.p. Rodzaj pog łowia Szt. 1. 2. 3. 1. Byd ło 3128 2. Krowy 1129 3. Trzoda chlewna 21325 4. Trzoda chlewna lochy 1537 5. Konie 52 6. Owce 43 7. Kury 1077261 8. Kury nioski 136594 9. Kozy 100 Dane: Dane GUS – Powszechny Spis Rolny 2002 r

Z powy ższej tabeli wynika dominacja drobiu i żywca wieprzowego w śród zwierz ąt gospodarskich.

Tabela 7-7 Warto ść opa łowa s łomy

Rodzaj s łomy Warto ść opa łowa Wilgotno ść s łomy Warto ść opa łowa słomy suchej (MJ/kg) świe żej (%) słomy świe żej (MJ/kg) 1. 2. 3. 4. Pszenna 17,3 12 – 22 12,9 – 14,9

Jęczmienna 16,1 12 – 22 12,0 – 13,0

Kukurydziana 16,8 30 – 70 3,3 – 7,2

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 74

Za łożenia:

• produkcja s łomy zbó ż podstawowych oraz rzepaku i rzepiku (64,1Mg/rok),

• zapotrzebowanie s łomy na śció łkę – byd ło 0,6Mg/rok, trzoda chlewna 0,28 Mg/rok,

• zapotrzebowanie s łomy na pasz ę - byd ło 0,6Mg/rok, trzoda chlewna 0,28 Mg/rok,

• zapotrzebowanie s łomy na przeoranie, produkcja pieczarek – 25%

• warto ść opa łowa s łomy - 14GJ/Mg

64,1-(0,88+0,88+25%) = 61,9 Mg/rok

Mo żliwo ści wykorzystania s łomy na cele energetyczne przy powy ższych za łożeniach wynosi 61,9 Mg/rok, warto ść cieplna 866,6 GJ/rok.

Potencja ł i mo żliwo ści pozyskiwania biomasy z prac piel ęgnacyjnych

Przewidywana ilo ść pozyskiwania biomasy z prac piel ęgnacyjnych (prace przy drogach, na terenach zielonych, przecinki pod liniami energetycznymi ) z uwagi na do ść du że ograniczenia tj:

• brak sta łości pozyskania surowca – prace piel ęgnacyjne s ą wykonywane z niewielk ą cz ęstotliwo ści ą i nieregularnie,

• stosunkowo ma ły potencja ł biomasy w stosunku do powierzchni,

• konieczno ść wst ępnego przygotowania biomasy np. ze wzgl ędu na jej wilgotno ść , powoduje, że w praktyce biomas ę t ę nale ży traktowa ć jako okazjonaln ą mo żliwo ść pozyskania surowca opa łowego jedynie dla odbiorców indywidualnych, ma ło istotne źród ło dla gminy w bilansie biomasy.

Potencja ł i mo żliwo ści pozyskiwania biomasy z zadrzewie ń

Biomasa z zadrzewie ń jest trudna do oszacowania, zadrzewienia te wyst ępuj ą wzdłuż tras komunikacyjnych, cieków wodnych, w śród upraw rolnych, przy budynkach gospodarczych, domostwach, czy wokó ł zak ładów przemys łowych.

Do oblicze ń dlatego te ż ograniczyli śmy si ę do drewna z piel ęgnacji drzew przydro żnych.

Za łożenia:

• długo ść dróg gminnych istniej ących 67,404 km,

• ilo ść drewna mo żliwa do pozyskania z 1km zadrzewie ń przydro żnych 1,5 Mg/rok,

• wska źnik zadrzewienia dróg 0,3.

1,5*0,3*67,404 km = 30,33 Mg/rok

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 75

Potencja ł i mo żliwości pozyskiwania biomasy z prac piel ęgnacyjnych w plantacjach sadowniczych

Mo żliwo ści pozyskiwania du żej ilo ści biomasy w w/w prac wynika z:

• sta łości zaopatrzenia w surowiec wynikaj ący z regularnych zabiegów piel ęgnacyjnych,

• du żych powierzchni sadowniczych,

• trwa łości plantacji,

• funkcjonowania w rejonach wi ększych rejonów sadowniczych.

Stwarza to korzystne warunki do tworzenia ma łych i średnich systemów pozwalaj ących na funkcjonowanie kot łowni obs ługuj ących osiedla czy budynki użyteczno ści publicznej. Minusem tych plantacji jest ich funkcjonowanie wy łą cznie na obszarach wiejskich lub w s ąsiedztwie mniejszych miast.

Na terenie Gminy Inowroc ław powierzchnia sadów wynosi 81ha. Brak jest jakichkolwiek dost ępnych informacji dotycz ących masowego wykorzystania drewna pochodz ącego z prac porz ądkowych w sadownictwie na omawianym terenie.

Zak ładaj ąc, i ż pozyskujemy rocznie w ilo ści 0,35 Mg/ha odpadów z plantacji sadowniczych - niezb ędne ci ęcia piel ęgnacyjne czy roczny przyrost biomasy, w Gminie Inowroc ław powstaje w sadach ok. 28 Mg biomasy rocznie.

Potencja ł i mo żliwo ści pozyskiwania biomasy w postaci odpadu w przetwórstwie i przemy śle

Zagadnienie to dotyczy powstaj ących odpadów na ró żnych etapach przetwórstwa i produkcji surowców ro ślinnych, w najwi ększym stopniu dotyczy przetwórstwa drewna, gdzie powsta łe odpady wykorzystywane s ą g ł. na cele grzewcze na potrzeby w łasne zak ładu. Z przetwórstwa drewna odpady te mog ą by ć przetwarzane równie ż na brykiety do kominków, jednak ich wysoka cena eliminuje mo żliwo ść ich wykorzystania do powszechnego stosowania w celach grzewczych.

Potencja ł i mo żliwo ści pozyskiwania biomasy z ro ślin energetycznych

Aby oszacowa ć potencja ł ro ślin energetycznych na wyznaczonym obszarze nale ży wzi ąć pod uwag ę area ł istniej ących plantacji wieloletnich ro ślin energetycznych oraz gruntów marginalnych. Na terenie Gminy Inowroc ław obecnie nie istniej ą w/w plantacje.

Tabela 7-8 Plony wieloletnich ro ślin energetycznych (Mg s.m./ha/rok)

Lp. Gatunek ro śliny Plon Plon uzyskiwany w praktyce reprezentatywny 1. 2. 2. 3. 1 Wierzba 8 7-20 2 Ró ża wielokwiatowa 8 6-11 3 Ślazowiec pensylwa ński 9 8-16 4 Miskant olbrzymi 10 8-20 5 Mozga trzcinowata 8 4-10 6 Rdest sachali ński 20 10-22 7 Robinia akacjowa 7 5-9

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 76

8 Topola 8 7-16 9 Brzoza 8 5-10

Potencja ł ro ślin energetycznych na terenie Gminy Inowroc ław mo żemy obliczy ć na podstawie równania: Pre = ((A re +(A gp *w re ))*Y re (Mg/rok) gdzie: Pre - potencja ł ro ślin energetycznych, Are – pow.istniej ących plantacji ro ślin energetycznych (ha), Agp – pow.gruntów przydatnych do uprawy ro ślin energetycznych (ha), wre - wspó łczynnik wykorzystania gruntów pod upraw ę ro ślin energetycznych (10%) Yre – przeci ętny plon ro ślin energetycznych (tabela powy żej) (Mg/ha/rok)

Za łożenia: • 3% użytków rolnych przeznaczonych zostanie pod plantacj ę ro ślin energetycznych • Użytki rolne w gminie – 14693 ha • Warto ść opa łow ą biomasy do oblicze ń przyj ęto na poziomie 14GJ/Mg

Z powy ższych za łożeń potencja ł ro ślin energetycznych w gminie wynosi od 353 do 882 Mg/rok, co daje nam od 4942 do 12348 GJ ciep ła/rok.

Potencja ł gminy - podsumowanie

Tabela 7-9 Oszacowana ilo ść biomasy

Lp. Źród ło biomasy Rodzaj biomasy Ilo ść biomasy Warto ść cieplna jako opa ł (Mg) biomasy (GJ) 1. 2. 4. 5. 6. 1 Słoma na cele słoma 64 867 energetyczne 2 Lasy Drewno opa łowe 81 1134 3 Ro śliny słoma 353-882 4942-12348 energetyczne 4 Sady Drewno zr ębki 28 392 5 Razem min–max 526–1055 7335–14741 Dane: Obliczenia w łasne

Warto ść cieplna biomasy mo żliwa do uzyskania z terenu Gminy Inowroc ław wynosi max 14741 GJ/rok, s ą to dane szacunkowe, oparte na otrzymanych danych i obliczeniach w łasnych. Zak ładaj ąc w przysz łości modernizacje kot łowni w gospodarstwach rolnych na wysokosprawne kot ły na s łomę, drewno czy biomas ę, mo żna przyj ąć dalszy popyt na biomas ę.

7.6. Zasoby i źród ła biogazu

Biogaz rolniczy

Gmina Inowroc ław ma charakter typowo rolniczy, na co wskazuje wysoki procent powierzchni użytków rolnych z powierzchni ogó łem (ponad 85%), dlatego te ż dominuj ącą ga łę zi ą gospodarcz ą jest rolnictwo oraz przetwórstwo rolne. Dominuj ą gospodarstwa o pow.1-5 ha. Gleby II i III klasy. Gospodaruje nimi ok. 1800 rolników.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 77

Tabela 7-10 Pow. gospodarstw w Gminie Inowroc ław w 2010

Lp. Powierzchnia (ha) Ilo ść 1. 2. 2. 1 do 1 ha w łą cznie 145 2 1-5 ha 260 3 5-10 ha 222 4 10-15 ha 108 5 15 ha i wi ęcej 221 Dane: Diagnoza strategiczna Gminy Inowroc ław

Przyjmuje si ę, że w gospodarstwach średnich mieszanych (do 50 SD sztuk du żych zwierz ąt) budowa urz ądze ń do pozyskiwania biogazu z obornika czy gnojowicy jest nieop łacalna. Nak łady inwestycyjne s ą du że, nale ży przestrzega ć utrzymania sta łej temperatury masy fermentacyjnej na poziomie 25-35 o, st ąd konieczno ść podgrzewania zim ą, instalacja winna by ć kwasoodporna, bowiem gnojowica i biogaz zawieraj ą znaczne ilo ści siarkowodoru i inne agresywne zwi ązki.

Techniczne i ekonomiczne uzasadnienie dla tego typu inwestycji jest w gospodarstwach wielkotowarowych (powy żej 100 SD), w których zamiast obornika uzyskuje si ę gnojowic ę.

Warto ść energetyczna biogazu wynosi od 19,7-25 MJ/m 3, średnia kaloryczno ść to 23 MJ/m 3.

Tabela 7-11 Zale żno ść wytworzonego gazu od rodzaju zwierz ąt inwentarskich

Ilo ść Warto ść Warto ść Przelicznik 1 SD / wytworzonego Lp. Rodzaj kaloryczna kaloryczna zwierz ę gazu KWh/m 3 GJ/m 3 m3/SDxd 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1 Ciel ęta 0,70 1,2 6,5 0,02016 2 Trzoda chlewna 0,09 1,5 6,5 0,02016 3 Kura nioska 0,01 1,8 5,7 0,02052 Dane: Instytutu Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa W–wa SD–sztuka du ża = sztuka o masie 500 kg

Potencja ł produkcji biogazu na terenie Inowroc ław:

Przy ilo ści sztuk byd ła – 3.128, potencja ł produkcji biogazu wyniesie, 1.171.248m 3/rok, 26.938.704 MJ/rok.

Przy ilo ści sztuk trzody chlewnej – 21325, potencja ł produkcji biogazu wyniesie, 1.668.041m 3/rok, 38364954 MJ/rok.

Łą czna warto ść produkcji biogazu na terenie Gminy Inowroc ław to 65.303.658 MJ/rok.

Obecnie na terenie Gminy Inowroc ław żadne gospodarstwo nie posiada instalacji do produkcji/odzysku biogazu.

Biogaz z ro ślin uprawnych

Ka żdy rodzaj biomasy ro ślinnej (oprócz ro ślin zdrewnia łych), mo że by ć wykorzystany w procesie produkcji biogazu. W zwi ązku z rolniczym charakterem Gminy Inowroc ław istnieją du że mo żliwo ści pozyskiwania biogazu z ro ślin uprawnych.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 78

Tabela 7-12 Biogaz z ro ślin uprawnych

Plon masy świe że Biogaz Energia Lp. Rodzaj 3 dt/ha m /ha GJ/ha 1. 2. 3. 4. 5. 1 Kukurydza ca ła 300-500 4 050-6 750 87-145 ro ślinna 2 Lucerna 250-350 3 960-4 360 85-94 3 Żyto 300-400 1 620-2 025 35-43 4 Pszen żyto 300 2 430 52 5 Burak cukrowy- 400-700 10 260 220 korze ń 6 Burak cukrowy- 300-500 3 375 72 li ście 7 Słonecznik 300-500 2 430-3 240 52-70 8 Rzepak 200-350 1 010-1 620 22-37 Dane: www.biogazownierolnicze.pl

Biogaz z oczyszczalni ścieków

Gmina Inowroc ław nie posiada w łasnej oczyszczalni ścieków, ścieki z terenu gminy kierowane są do oczyszczalni w mie ście Inowroc ław, ścieki z miejscowo ści Łojewo odprowadzane s ą sieci ą kanalizacyjn ą do oczyszczalni w Szarleju gmina Kruszwica. Z danych US w Bydgoszczy wynika, i ż na terenie Gminy Inowroc ław w 2013 r. liczba ludno ści korzystaj ącej z oczyszczalni ścieków wynios ła 495.

Na terenie gminy istniej ą jedynie oczyszczalnie ścieków przemys łowe, są to oczyszczalnie mech- biologiczne, odbiornikiem s ą rowy melioracyjne, nie posiadaj ą instalacji do odzysku biogazu.

Gaz ze sk ładowisk odpadów Gmina Inowroc ław nie posiada na swoim terenie czynnego sk ładowiska odpadów.

Gmina Inowroc ław jest w trakcie rekultywacji sk ładowiska odpadów w miejscowo ści Karczyn, o pow.2,91ha. Na sk ładowisku by ły unieszkodliwiane odpady z terenu Gminy Inowroc ław.

Gmina posiada kompleksowy projekt rekultywacji w/w sk ładowiska pn.: „Rekultywacja sk ładowiska odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w miejscowo ści Karczyn, gmina Inowroc ław, realizowanego w ramach Projektu Województwa kujawsko – pomorskiego pn.: „Rekultywacja sk ładowisk odpadów w województwie kujawsko – pomorskim na cele przyrodnicze” wspó łfinansowanego z Programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (Uchwa ła Nr IV/23/2015 Rady Gminy Inowroc ław z dnia 11 lutego 2015r. w sprawie wyra żenia zgody na przyst ąpienie i realizacj ę przez Gmin ę Inowroc ław wspólnie z Marsza łkiem Województwa Kujawsko – Pomorskiego projektu „Rekultywacja sk ładowisk odpadów w województwie kujawsko- pomorskim na cele przyrodnicze”).

Na terenie Gminy zlokalizowane jest tak że nieczynne wysypisko odpadów w Latkowie o pow.13ha, z czego 8ha to pow. zajmowana przez odpady, sk ładowane g ł. z m. Inowroc ław.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 79

8 Inwentaryzacja emisji CO 2 na obszarze gminy

8.1. Za łożenie do inwentaryzacji emisji CO 2 1) Emisja dwutlenku w ęgla do atmosfery z obszaru gminy okre ślona zosta ła w oparciu o inwentaryzacj ę zu życia energii w strategicznych energetycznie sektorach gospodarki.

Inwentaryzacja zu życia energii (bilans energetyczny) w poszczególnych sektorach opracowana zosta ła na podstawie danych zawartych w „Projekcie za łożeń do planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012-2027”, danych uzyskanych w wyniku ankietyzacji odbiorców ciep ła takich jak: Spó łdzielnie Mieszkaniowe, Wspólnoty Mieszkaniowe, Gminny Zak ład Komunalny z siedzib ą w Kru śliwcu, zarz ądcy nieruchomo ści, Gmina Inowroc ław, przedsi ębiorstwa produkcyjno-us ługowe, osoby fizyczne. Uzyskane dane zweryfikowane zosta ły o informacje uzyskane od dostawców energii cieplnej, elektrycznej i gazowej. W obliczeniach zu życia energii wykorzystano informacje zawarte w: • „Projekcie za łożeń dla planu zaopatrzenia w ciep ło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Inowroc ław na lata 2012-2027, • wykorzystano dane o zapotrzebowaniu na energi ę, zapotrzebowaniu na moc oraz pow. użytkowej (m 2) obiektów w poszczególnych sektorach odbiorców, • wykorzystano dost ępne dla budynków u żyteczno ści publicznej i dla budynków mieszkalnych audyty energetyczne. 2) Inwentaryzacj ę zu życia energii przeprowadzono dla sektorów gospodarki: • budownictwo: o użyteczno ść publiczna, o mieszkaniowe wielo i jednorodzinne, o handlowe i us ługowe, • oświetlenie uliczne, • transport, • infrastruktura komunalna: o stacje uzdatniania wody, o przepompownie ścieków, • przemys ł. 3) Inwentaryzacja zu życia energii obejmuje zużywane na terenie gminy no śniki energii, takie jak:

• energia elektryczna (produkcja mieszana) • ciep łownie w ęglowe • węgiel kamienny • gaz ziemny • gaz p łynny (LPG) • olej opa łowy lekki • biomasa (drewno opa łowe) • kolektory s łoneczne termiczne • benzyny silnikowe • olej nap ędowy.

4) Inwentaryzacja emisji CO 2 zosta ła opracowana w oparciu o metodologi ę monitorowania wska źników opracowan ą przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej we wspó łpracy

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 80

z Dyrekcj ą Generaln ą do spraw Energii i Biuro Porozumienia Burmistrzów (wytyczne: „How to develop a Sustainable Energy Action Plan”). Metodologia ta opisana zosta ła w poradniku SEAP pt. „Jak opracowa ć plan dzia łań na rzecz zrównowa żonego rozwoju”.

5) Inwentaryzacja emisji sk łada si ę z dwóch podstawowych elementów:

• inwentaryzacji emisji CO 2, • inwentaryzacji emisji zanieczyszcze ń ze źróde ł zlokalizowanych na terenie gminy, w tym inwentaryzacja tzw. niskiej emisji, a tak że emisji liniowej (pochodz ącej z transportu).

6) Inwentaryzacj ę zu życia energii oraz obliczenia emisji CO 2 wykonano dla roku bazowego: 2013

Podstaw ą do przyj ęcia roku 2013 jako roku bazowego by ła mo żliwość uzyskania mo żliwe jak najwi ększej ilo ści danych dotycz ących zu życia energii, b ędących podstaw ą do obliczenia emisji CO 2.

Dla okre ślenia emisji CO 2 w roku bazowym 2013 (dost ępno ść danych) pos łużono si ę wska źnikami emisji odpowiednimi dla danego no śnika energii. Warto ści wska źników emisji i warto ści opa łowe zestawiono poni żej.

WE No śnik energii WO kgCO 2/GJ Mg CO 2/MWh

EM Energia elektryczna produkcja mieszana 21,63 MJ/kg 225,59 0,812 PV Energia elektryczna z ogniw PV 0,00 0,000 CP Ciep łownie w ęglowe 21,63 MJ/kg 94,97 0,342 KWG Węgiel kamienny 25,93 MJ/kg 94,06 0,339 GZ Gaz ziemny 35,00 MJ/m 3 55,82 0,201 LPG Gaz p łynny (LPG) 92,00 MJ/m 3 62,44 0,225 GBIO Biogaz 50,40 MJ/m 3 54,33 0,196 OLL Olej opa łowy lekki 40,19 MJ/kg 73,33 0,264 OLC Olej opa łowy ci ęż ki C3 40,19 MJ/kg 76,59 0,276 BIO Biomasa (drewno opa łowe) 15,60 MJ/kg 0,00 0,000 SOL Kolektory s łoneczne termiczne 0,00 0,000 BZ Benzyny silnikowe 44,80 MJ/kg 68,61 0,247 ON Olej nap ędowy 43,33 MJ/kg 73,33 0,264

Tabela 8-1 Warto ści wska źników emisji i warto ści opa łowe

Wska źniki emisji (WE) CO 2 oraz warto ści opa łowe (WO) przyj ęto zgodnie z danymi opublikowanymi przez Krajowy O środek Bilansowania i Zarz ądzania Energi ą (KOBIZE).

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 81

8.2. Charakterystyka ko ńcowych u żytkowników energii

8.2.1 Budownictwo

Obiekty kubaturowe na obszarze administracyjnym gminy, zu żywaj ące wy żej wymienione no śniki energii podzielone zosta ły na nast ępuj ące grupy u żytkowników energii:

• budynki u żyteczno ści publicznej,

• budynki mieszkalne,

• budynki handlowo – us ługowe.

Budynki zbilansowane zosta ły pod wzgl ędem u żytkowanych no śników energii. W celu u łatwienia identyfikacji potencja łu oszcz ędno ści energii podzielono je dodatkowo na podgrupy, w których wydzielono rodzaj w łasno ści.

Wśród budynków u żyteczno ści publicznej wyró żniono podgrupy :

• budynki szkolne (przedszkola, szko ły podstawowe, gimnazja i towarzysz ące im budynki sportowe – sale gimnastyczne),

• budynki administracyjno – biurowe (budynek Urz ędu Gminy Inowroc ław, budynek administracyjny Gminnego Zak ładu Komunalnego w Kru śliwcu),

• budynki pozosta łe (dom kultury, świetlice wiejskie, ochotnicza stra ż po żarna).

Wśród budynków mieszkalnych wyró żniono podgrupy :

• budynki mieszkalne wielorodzinne stanowi ące w łasno ść gminy,

• budynki mieszkalne wielorodzinne spó łdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych

Wśród tej grupy budynków znalaz ły si ę budynki stanowi ące w łasno ść min. Kujawskiej Spó łdzielni Mieszkaniowej z Inowroc ławia, Spó łdzielni Mieszkaniowej „ROLNIK”, Spó łdzielni Mieszkaniowej z Wierzchos ławic i z Kobylnik, a tak że budynki Wspólnot Mieszkaniowych Ostrowo Krzyckie, Jaksice i Cie ślin.

• budynki mieszkalne jednorodzinne i zagrodowe.

Wśród budynków us ługowo – handlowych znalaz ły si ę pawilony handlowe, oraz firmy prowadz ące ró żnorak ą dzia łalno ść gospodarcz ą w formie us ług dla ludno ści.

Nale ży zaznaczy ć, że inwentaryzowane obiekty zrealizowane zosta ły w ró żnych technologiach i ró żnym czasie. Ró żni ą si ę równie ż w sposób zdecydowany stanem technicznym, na cz ęś ci z nich pope łnione zosta ły dzia łania termomodernizacyjne. W cz ęś ci obiektów ich w łaściciele wykonali prace termomodernizacyjne w pe łnym lub cz ęś ciowym zakresie. Wykonano takie dzia łania jak:

• modernizacja instalacji centralnego ogrzewania,

• wymiana okien i drzwi zewn ętrznych,

• ocieplenie ścian i dachu.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 82

Żaden z budynków nie zosta ł wyposa żony w nowoczesne instalacje odnawialnych źróde ł energii. W cz ęś ci budynków znajduj ą si ę źród ła ciep ła oparte o kot ły przystosowane do spalania drewna i s łomy, stanowi ą one jednak znikomy odsetek.

Poni żej zestawiono zu życie energii finalnej w roku bazowym 2013 w budynkach w zale żno ści od wykorzystywanego no śnika energii.

E

Ł ci ci ci ci Y ś ś ś ś Ł

ugowe: ł

CZNIE GMINNE SM i WM - - SZKO ŁĄ yteczno yteczno yteczno yteczno ż POZOSTA ż ż ż CZNIE ŁĄ BIUROWE publicznej - jednorodzinne RAZEM OBIEKTY Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne KUBATUROWE NA OBSZARZE GMINY: publicznej - Budynki u Budynki u Budynki u Budynki u publicznej - Budynki mieszkalne - ADMINISTRACYJNO- publicznej - wielorodzinne wielorodzinne Rodzajpotrzeb Budynki handlowo-us

MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok

Ogrzewanie i 2 106 159 608 2 874 716 3 041 145 968 149 725 3 631 156 230 wentylacja

Przygotowanie 169 13 34 216 178 611 18 832 19 622 203 20 041 ciep łej wody

Oświetlenie i 159 76 21 256 120 367 7 020 7 507 577 8 340 AGD

RAZEM: 2 434 248 664 3 346 1 015 4 019 171 820 176 853 4 411 184 611

Tabela 8-2 Sektor budownictwo – zu życie energii finalnej

Wykres 8.2.1-1 Zu życie energii finalnej w sektorze budownictwo

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 83

Wykres 8.2.1-2 Rozk ład zu życia energii w budynkach na terenie gminy

Wykres 8.2.1-3 Rozk ład zu życia energii w budynkach u żyteczno ści publicznej

Wykres 8.2.1-4 Rozk ład zu życia energii w budynkach mieszkalnych

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 84

CZNIE

ugowe:

ł SM WM ŁĄ E

-

- Ł GMINNE ci publicznej - ci publicznej - ci publicznej - ci publicznej - Y ś ś ś ś - Ł

Rodzaj CZNIE GMINY: SZKO ŁĄ

no śnika yteczno yteczno yteczno yteczno POZOSTA ż ż ż ż jednorodzinne

energii RAZEM OBIEKTY Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne wielorodzinne wielorodzinne wielorodzinne Budynki handlowo-us Budynki mieszkalne - KUBATUROWE NA OBSZARZE ADMINISTRACYJNO-BIUROWE Budynki u Budynki u Budynki u Budynki u

MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok

Energia elektryczna 14 139 produkcja 172 83 198 452 298 308 296 13 237 807 15 398 mieszana Ciep ło sieciowe z 273 - - 273 - - 1 281 - 1 281 - 1 554 ciep łowni

Węgiel kamienny 346 - 338 684 716 987 660 146 391 148 755 2 160 151 599

Gaz ziemny - 110 49 159 - - - 5 555 5 555 543 6 258

Gaz p łynny (LPG) - - 30 30 - - - 1 060 1 060 115 1 205

Olej opa łowy 1 643 56 48 1 747 - 384 67 1 973 2 424 709 4 881 lekki

Biomasa (drewno 3 639 opa łowe) ------35 3 604 77 3 716

RAZEM: 2 434 248 664 3 346 1 015 1 680 2 339 171 820 176 853 4 411 184 611

Tabela 8-3 Sektor budownictwo – zu życie energii finalnej podzia ł na no śniki

Wykres 8.2.1-5 Rozk ład zu życia no śników energii finalnej w budownictwie

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 85

CZNIE

ugowe:

ł SM WM ŁĄ E

-

- Ł GMINNE ci publicznej - ci publicznej - ci publicznej - ci publicznej - Y ś ś ś ś - Ł

Rodzaj CZNIE GMINY: SZKO ŁĄ

no śnika yteczno yteczno yteczno yteczno POZOSTA ż ż ż ż jednorodzinne

energii RAZEM OBIEKTY Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne wielorodzinne wielorodzinne wielorodzinne Budynki handlowo-us Budynki mieszkalne - KUBATUROWE NA OBSZARZE ADMINISTRACYJNO-BIUROWE Budynki u Budynki u Budynki u Budynki u

MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok MWh/rok

Energia elektryczna 139 67 161 367 242 250 240 10 750 11 483 655 12 506 produkcja mieszana Ciep ło sieciowe z 93 - - 93 - - 438 - 438 - 531 ciep łowni

Węgiel kamienny 117 - 114 232 243 334 223 49 570 50 371 731 51 334

Gaz ziemny - 22 10 32 - - - 1 116 1 116 109 1 258

Gaz p łynny (LPG) - - 7 7 - - - 238 238 26 271

Olej opa łowy 434 15 13 461 - 101 18 521 640 187 1 289 lekki

Biomasa (drewno ------opa łowe)

RAZEM: 784 104 305 1 192 485 686 919 62 196 64 286 1 709 67 188

Tabela 8-4 Sektor budownictwo – emisja CO 2 podzia ł na no śniki

Wykres 8.2.1-6 Emisja CO 2 w budownictwie

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 86

Wykres 8.2.1-7 Rozk ład emisji CO 2 wynikaj ącej ze zu życia no śników energii finalnej w budownictwie

8.2.2 Oświetlenie uliczne

Obecnie na terenie Gminy Inowroc ław znajduje si ę 1325 opraw o świetleniowych.

Oświetlenie uliczne zlokalizowane jest wzd łuż ci ągów komunikacyjnych na terenie ca łej Gminy Inowroc ław. Poni żej przedstawiono wykaz parametrów zainstalowanych opraw z podaniem ich lokalizacji i mocy zainstalowanej opraw.

Tabela 8-5 Inwentaryzacja mocy zainstalowanych opraw o świetleniowych

Adres Parametry dystrybucyjne L.p. Nazwa Moc Grupa Miejscowo ść umowna kW taryfowa Oświetlenie 1 Turzany 2,00 C11o drogowe Oświetlenie 2 Jaksice 2,00 C11o drogowe Oświetlenie 3 Stefanowo 2,00 C11o drogowe Oświetlenie 4 Turzany 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 5 Oporówek 2,00 C11o uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 87

Oświetlenie 6 Borkowo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 7 Jaksice 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 8 Olszewice 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 9 Dziennice/Dulsk 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 10 Dziennice, obw. 101 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 11 Dziennice II ST203 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 12 Gnojno 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 13 Góra I/2367 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 14 Inowroc ław 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 15 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 16 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 17 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 18 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 19 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 20 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 21 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 22 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 23 Jaksice 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 24 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 25 Jaksice 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 26 Jaronty III 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 27 Jaronty I 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 28 Jaronty V 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 29 Jaronty 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 30 Jaksiczki s łup 102 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 31 Jaksiczki 4,00 C11o uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 88

Oświetlenie 32 Karczyn Wie ś 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 33 Krusza Duchowna 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 34 Krusza Duchowna II 4,00 C11o uliczne

Oświetlenie Krusza Duchowna III 35 4,00 C11o uliczne Szosa

Oświetlenie 36 Krusza Duchowna V 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 37 Kłopot I 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 38 Kłopot II 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 39 Kłopot III 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 40 Kłopot IV 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 41 Kłopot V 4,00 C11o uliczne

Oświetlenie Krusza Podlotowa 42 4,00 C11o uliczne Ferma

Oświetlenie 43 Komaszyce 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 44 Komaszyce 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 45 Komaszyce 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 46 Komaszyce I 2396 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 47 Komaszyce II 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 48 Łą kocin 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 49 Łą kocin II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 50 Łojewo VI 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 51 Łojewo II Bloki 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 52 Łojewo III 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 53 Latkowo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 54 Latkowo 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 55 Marcinkowo II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 56 Marcinkowo II 11,00 C11o uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 89

Oświetlenie 57 Marulewy 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 58 Marulewy II 11,00 C11o uliczne Oświetlenie Miechowice II 59 4,00 C11o uliczne Szymborze Oświetlenie 60 Olszewice II 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 61 Olszewice I 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 62 Olszewice 1,00 R uliczne Oświetlenie 63 Or łowo I 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 64 Piotrkowice II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 65 Piotrkowice I 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 66 Popowice 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 67 Pławinek 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 68 Rad łówek 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 69 Rad łówek 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 70 Słońsko VII 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 71 Słońsko II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 72 Słońsko VIII 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 73 Słońsko V/25 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 74 Słońsko IV 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 75 Słońsko III 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 76 Sław ęcinek 4,00 C11o uliczne Oświetlenie Sław ęcinek 77 1,00 C11o uliczne Gimnazjum Oświetlenie 78 Sław ęcin Stacja 2 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 79 Sław ęcin I/ST105 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 80 Stefanowo 7,00 C11o uliczne Oświetlenie 81 Sikorowo III 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 82 Sikorowo IV SKR 4,00 C11o uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 90

Oświetlenie 83 Sikorowo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 84 Sójkowo I 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 85 Rad łówek 1,00 R uliczne Oświetlenie 86 Or łowo 1,00 R uliczne Oświetlenie 87 Or łowo 1,00 R uliczne Oświetlenie 88 Cie ślin St. 3059 1,00 R uliczne Oświetlenie Jaksice Stacja nr 89 1,00 R uliczne 201/6 Oświetlenie 90 Rad łówek 1,00 R uliczne Oświetlenie 91 Jacewo 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 92 Cie ślin III 11,00 C11o drogowe Oświetlenie 93 Sójkowo 1,00 C11o drogowe Oświetlenie 94 Słońsko 1 1,00 C11o drogowe Oświetlenie 95 Sław ęcinek 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 96 Sław ęcinek 2 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 97 Sław ęcinek 7 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 98 Rad łówek 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 99 Pławin 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 100 Pławin 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 101 Mimowola 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 102 Jaksiczki 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie Oporówek Nowe 103 1,00 C11o uliczne Osiedle Oświetlenie 104 Jaksice 3 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 105 Oporówek 15 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 106 Or łowo 9 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 107 Czyste 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 108 Cie ślin 5 1,00 C11o uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 91

Oświetlenie 109 Balin 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 110 Słońsko 7 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 111 Turlejewo 14 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 112 Jaksiczki 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 113 Pławin 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 114 Balczewo I 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 115 Czyste s ł. 101 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 116 Czyste 4,00 C11o uliczne

Oświetlenie Krusza Zamkowa, 117 2,00 C11o uliczne Ludzisko/ ST 9

Oświetlenie 118 Pławin 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 119 Cie ślin IV 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 120 Turlejewo 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 121 Pławin 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 122 Turlejewo 2 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 123 Strzemkowo 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 124 Krusza Podlotowa 3 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 125 Tupad ły 3 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 126 Latkowo 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 127 Krusza Zamkowa 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 128 Jaksice 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 129 Batkowo 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 130 Latkowo 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 131 Krusza Zamkowa 1 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 132 Żalinowo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 133 Tupad ły 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 134 Tupad ły I 4,00 C11o uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 92

Oświetlenie 135 Tupad ły II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 136 Krusza Duchowna 4 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 137 Turzany 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 138 Borkowo 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 139 Tupad ły I 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 140 Tupad ły II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 141 Tupad ły 1/408 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 142 Witowy 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 143 Oporówek 2 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 144 Dulsk I 3,00 C11o uliczne Oświetlenie 145 Dulsk I 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 146 Jacewo 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 147 Sikorowo 6 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 148 Marulewy 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 149 Balin 3 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 150 Sikorowo 3 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 151 Balin I 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 152 Balin I 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 153 Pławinek 2 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 154 Batkowo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 155 Batkowo I 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 156 Łą kocin Osied. Góra 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 157 Witowy PGR 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 158 Sław ęcin 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 159 Jacewo 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 160 Jacewo II 11,00 C11o uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 93

Oświetlenie 161 Balin IV 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 162 Kru śliwiec 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 163 Jacewo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 164 Pławinek 2 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 165 Balczewo II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 166 Jacewo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 167 Jacewo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 168 Dulsk 2 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 169 DULSK II 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 170 Or łowo Dz. 103/2 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 171 Ostrowo Krzyckie 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 172 Łojewo 2 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 173 Batkowo 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 174 Gnojno 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 175 Or łowo 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 176 Jaronty 4 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 177 Jaronty 1 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 178 Trzaski wie ś 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 179 Turzany Dz. 152 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 180 Trzaski 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 181 Dulsk I 1,00 C11o uliczne Oświetlenie 182 Jacewo 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 183 Miechowice 11,00 C11o uliczne Oświetlenie 184 Rad łówek ST. Nr 302 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 185 Czyste Dz. 116/1 1,00 R uliczne Oświetlenie 186 Dulsk Dz. 12/5 2,00 R uliczne

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 94

Oświetlenie 187 Gnojno Dz. 3/2 2,00 R uliczne Oświetlenie 188 Jacewo 277 2,00 C11o uliczne Oświetlenie 189 Sikorowo 4,00 C11o uliczne Oświetlenie 190 Oporówek 1,00 C11o drogowe Oświetlenie Balczewo VI, 191 2,00 C11o uliczne Balczewo,

Oświetlenie Pławinek 3 192 1,00 C11o uliczne OBW.100./ST.102

Oświetlenie Dulsk 1 OBW. 193 1,00 C11o uliczne 400./ST.405

Oświetlenie Krusza Duchowna 2 194 1,00 C11o uliczne OBW.100

Oświetlenie Sław ęcinek 4 195 2,00 C11o uliczne OBW.200./St 203

Dane: Urz ąd Gminy Inowroc ław Moc opraw Łą czna moc Zu życie Ilo ść lamp Miejscowo ść lub ulica lamp lamp roczne Sterowanie [ W ] [ szt. ] [ kW ] [ kWh ]

Sterowanie astronomiczne (system sygna łu radiowego z mo żliwo ści ą Gmina Inowroc ław 150 1 325 199 858 600 korekty in plus lub minus zaprogramowanej godziny za łą czenia)

Tabela 8-6 Sektor o świetlenie uliczne – zu życie energii finalnej

ENERGIA WE EMISJA Rodzaj źród ła energii MWh/rok MgCO 2/MWh MgCO 2/rok Energia elektryczna 859 0,812 697

ŁĄ CZNIE O ŚWIETLENIE: 859 697

Tabela 8-7 Sektor o świetlenie uliczne – zu życie energii finalnej i emisja CO 2

8.2.3 Transport

W obszarze administracyjnym gminy transport drogowy stanowi podstawow ą form ę komunikacji. Wyst ępuj ą tu drogi kategorii krajowej, wojewódzkiej, powiatowej i gminnej. W poni ższej tabeli zestawiono drogi w obszarze gminy z podzia łem na ich kategorie, z podaniem nat ęż enia ruchu drogowego na poszczególnych odcinkach, wyznaczono emisj ę CO 2 z transportu.

! Zak ład In żynierii Środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Inowroc ław str.: 95

Ilo ść Spalanie Długo ść Wska źnik Nat ęż enie spalanego Emisja ruchu paliwa odcinka paliwa na emisji CO Kategoria Kategoria drogowego (średnie) drogi odcinku (średni) 2 dróg pojazdu drogi pojazdów / 3 3 Mg l / 100km km m /rok kg CO 2/m dob ę CO 2/rok RAZEM: 191 10 975 26 042

Motocykl 43 3,80 14,80 9 2 305 20

Osobowy 6 871 6,50 14,80 2 413 2 052 4 950

Dostawczy 1 122 9,00 14,80 545 2 637 1 438

Krajowe Ci ęż arowy 491 30,00 14,80 796 2 637 2 098

Ci ęż arowy z przyczep ą 1 472 32,00 14,80 2 545 2 637 6 710

Ci ągnik rolniczy 19 22,00 14,80 23 2 637 60

Autobus 106 25,00 14,80 143 2 637 377

Motocykl 16 3,80 14,30 3 2 305 7

Osobowy 3 664 6,50 14,30 1 243 2 052 2 551

Dostawczy 329 9,00 14,30 155 2 637 408

Wojewódzkie Ci ęż arowy 242 30,00 14,30 379 2 637 999

Ci ęż arowy z przyczep ą 61 32,00 14,30 102 2 637 269

Ci ągnik rolniczy 5 22,00 14,30 6 2 637 15

Autobus 38 25,00 14,30 50 2 637 131

Motocykl 10 4,10 93,91 14 2 305 32

Osobowy 535 7,00 93,91 1 284 2 052 2 634

Dostawczy 79 10,00 93,91 271 2 637 714

Powiatowe Ci ęż arowy 29 32,00 93,91 318 2 637 839

Ci ęż arowy z przyczep ą 34 35,00 93,91 408 2 637 1 076

Ci ągnik rolniczy 12 22,00 93,91 90 2 637 239

Autobus 15 35,00 93,91 180 2 637 475

Motocykl 10 4,40 67,49 11 2 305 25

Osobowy 535 7,50 67,49 988 2 052 2 028

Dostawczy 79 11,00 67,49 214 2 637 565

Gminne Ci ęż arowy 29 35,00 67,49 250 2 637 659

Ci ęż arowy z przyczep ą 34 40,00 67,49 335 2 637 884

Ci ągnik rolniczy 22 23,00 67,49 125 2 637 329

Autobus 15 40,00 67,49 148 2 637 390

Tabela 8-8 Roczna emisja CO 2 z transportu drogowego na terenie Gminy Inowroc ław (obliczenia własne)