PEOWIACY I Ich Losy (Jabłonna, Chotomów, Krubin, Wieliszew)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Jacek emil SzczepańSki peOWiacY i ich losy (Jabłonna, chotomów, krubin, Wieliszew) peowiacy i ich losy (Jabłonna, Chotomów, Krubin, Wieliszew) SERia WydaWniCZa BiBlioTEKa kwartalniKa Jacek Emil Szczepański „niEpodlEgłość i pamięć” Tom i. Twórcy Polski Niepodległej, praca zbiorowa pod redakcją Jana Engelgarda, andrzeja Stawarza i Wiesława l. Ząbka, Warszawa 2008. Tom ii. Pierwsze dni wolności. Warszawa od 10 do 18 listopada 1918 r. Wybór materiałów prasowych, redakcja andrzej Stawarz, Warszawa 2008. Tom iii. Jolanta Załęczny, Powiat warszawski w latach II Rzeczypospoli- tej. Życie społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturalne, redakcja Tadeusz Skoczek, Warszawa 2015. Tom iV. Jolanta Załęczny, Tradycja patriotyczne elementem kształtowania peowiacy zbiorowej świadomości historycznej II Rzeczypospolitej, redakcja Tadeusz Skoczek, Warszawa 2017. i ich losy Tom V. Endre lászló Varga, Źródła i dokumenty do dziejów legionistów (Jabłonna, Chotomów, Krubin, Wieliszew) węgierskich służących w Legionach Polskich w latach 1914–1918, War- szawa 2018. Tom Vi. Ks. Jerzy Zając, Czasopiśmiennictwo kościelnej prowincji wileń- skiej w II Rzeczypospolitej, redakcja Tadeusz Skoczek, Warszawa 2019. Tom Vii. Janusz Szczepański, Mazowsze Północne podczas najazdu bol- szewickiego 1920 roku, redakcja Beata michalec, Tadeusz Skoczek, Redakcja Tadeusz Skoczek, Jolanta Załęczny Warszawa 2020. Tom Viii. Jacek Emil Szczepański, Peowiacy i ich losy (Jabłonna, Cho- tomów, Krubin, Wieliszew), redakcja Tadeusz Skoczek, Jolanta Załęczny, Warszawa 2020. Rada redakcyjna serii wydawniczej: dr Janusz gmitruk dr Tadeusz Samborski dr Tadeusz Skoczek dr hab. Jolanta Załęczny Warszawa 2020 Biblioteka kwartalnika „niepodległość i pamięć”, tom Viii Recenzenci publikacji: SpiS Treści prof. dr hab. adam Czesław dobroński prof. dr hab. aleksander łuczak prof. dr hab. Janusz Szczepański Wstęp ........................................................................... 9 rozdział i © Copyright by Jacek emil Szczepański, 2020 Tradycje i dążenia niepodległościowe na początku XX w. ........ 17 © Copyright by muzeum Niepodległości, 2020 Wybuch i wojny światowej ................................................ 23 Wkroczenie wojsk niemieckich w sierpniu 1915 r. początek iSBn 978-83-66640-00-9 okupacji ......................................................................... 25 Komendantura miejscowa w Jabłonnie ................................ 29 rozdział ii powstanie i działalność poW ............................................. 38 Komenda obwodów podmiejskich ................................... 44 obwód praga „a” ........................................................ 46 Utworzenie punktów organizacyjnych poW w Jabłonnie i Chotomowie .............................................................. 47 Komenda Szkół podmiejskich poW ................................ 52 Zakończenie jawnej działalności poW. lato 1917 r. ........... 58 poW w konspiracji 1917–1918 ........................................... 60 oddział poW w Jabłonnie ............................................. 60 aresztowanie Wacława Knopika i Jana Zagajewskiego .... 65 oddział poW w Chotomowie ......................................... 69 akcja ukrycia dzwonów kościelnych w Chotomowie ........ 71 Wydawnictwo muzeum niepodległości ............................ 77 ul. Skazańców 25, 01-532 Warszawa punkt organizacyjny poW w Krubinie [email protected] punkt organizacyjny poW w Wieliszewie ........................ 81 www.muzeum-niepodleglosci.pl Współpraca z sąsiednimi oddziałami poW w Henrykowie, (Unikatowy identyfikator Wydawnictwa: 42 700) nowym dworze i Zakroczymiu ........................................... 84 5 rozdział iii peowiackie biografie Rozbrojenie wojsk niemieckich w listopadzie 1918 r. ............. 90 Edward aust (poW Jabłonna) ........................................... 186 atak na „koszarkę” .......................................................... 95 Józef Barszczewski (poW Chotomów) ................................. 188 Rozbrojenie Komendantury miejscowej we wsi Jabłonna ....... 100 Stanisław Cudny (poW Chotomów) .................................... 191 Rozbrojenie garnizonu przy stacji kolejowej Zuzanna dąbrowska z Wróblewskich (poW Chotomów) ......... 194 Jabłonna (legionowo) ...................................................... 102 aleksander dłutek (poW Wieliszew)................................... 196 Konflikt pomiędzy poW i Strażą narodową .................. 109 śmierć antoniego gawryszewskiego ............................ 113 Jan dubski (poW Krubin–Kałuszyn) .................................. 201 powołanie obozu Szkolnego Wp w Jabłonnie ................ 118 leonard Faliński (poW Jabłonna) ..................................... 202 Rozbrojenie niemieckiego garnizonu w twierdzy Zegrze .......... 119 antoni gawryszewski (poW las–Zbytki) ............................. 203 Kazimierz gronek (poW Chotomów) .................................. 205 rozdział iV Jan gruczek (poW Wieliszew) ........................................... 205 niepodległości trudne początki ........................................... 131 apoloniusz Herbst (dowódca punktu organizacyjnego poW Udział peowiaków w walkach o granice w latach 1918–1921 .... 131 w Jabłonnie) ................................................................... 208 Straż narodowa .............................................................. 138 Feliksa Jakubowska z Wodzyńskich (poW Jabłonna) ............. 217 od obozu Szkolnego w Jabłonnie do koszar w legionowie ...... 143 Józef Jasiński (poW Jabłonna) .......................................... 218 grupa Jabłonna, 1919 r. ............................................... 146 Stefan Jasiński (poW Jabłonna) ........................................ 219 inspektorat piechoty legionów w Jabłonnie-legionowej, Hipolit Kałęcki (poW Krubin) ........................................... 220 1919 r. ........................................................................ 148 Wacław Knopik (poW Jabłonna) ........................................ 222 geneza polskich wojsk kolejowych w Jabłonnie ................. 151 Wybory samorządowe do gmin 1918–1919 ............................ 155 Jan Korzeń (Korzeniowski) (współpracownik poW Jabłonna) .... 223 gmina góra ................................................................ 155 maria Kossowska z Bartusiów, i voto Kiełbińska gmina Jabłonna .......................................................... 157 (poW Jabłonna) .............................................................. 225 gmina nieporęt ........................................................... 160 Stanisław Kowalik (poW Chotomów) .................................. 228 gmina Zegrze .............................................................. 161 Jadwiga Król z pietrasów (poW Chotomów) ....................... 232 Stefan Kuczyński (poW Wieliszew) .................................... 234 rozdział V leokadia Kulesza z Turskich (poW Jabłonna) ...................... 236 Etos i upamiętnienie poW ................................................ 164 antoni Kwiatkowski (poW Wieliszew) ................................ 236 Jabłonna .................................................................... 166 ignacy Kwiatkowski (poW Jabłonna) ................................. 238 Chotomów .................................................................. 171 Wieliszew ................................................................... 174 Franciszek liwski (poW Krubin) ....................................... 241 legionowo .................................................................. 175 Julian liwski (poW Krubin) ............................................. 242 michał liwski (poW Krubin) ............................................ 243 6 7 pEoWiaCy i iCH loSy Cyryl metody marszałek (współpracownik poW Jabłonna) ..... 244 Stefan nagat (poW Chotomów) ......................................... 246 WSTęp Stefan niksiński (poW Jabłonna) ...................................... 254 Eugenia nowicka z Wyszkowskich (poW Jabłonna) .............. 255 dyonizy orłowski (poW Jabłonna) ..................................... 256 Stefan pietras (poW Chotomów) ........................................ 257 listopadzie 1988 r. kwartalnik „nasze legionowo” przypo- Czesław popławski (poW Jabłonna) ................................... 258 Wmniał czytelnikom o 70. rocznicy zdobycia przez członków polskiej organizacji Wojskowej niemieckich koszar przy stacji Wacław Sokólski (poW Krubin) ......................................... 260 kolejowej Jabłonna (obecnie legionowo). artykuł kończyło Jan Trzaskoma (poW Krubin–olszewnica nowa) ................. 263 smutne memento: „dziś nawet nie znamy ich nazwisk ani miejsc piotr Trzaskoma (poW Jabłonna) ...................................... 267 ich wiecznego spoczynku. może kiedyś jeszcze odnajdziemy ich 1 apolonia Tyska z Szarlińskich (poW Jabłonna) .................... 269 rodziny i dokumenty” . Słowa te mocno utkwiły w mojej pamięci. W 1994 r. peowiaków z Chotomowa i Jabłonny przypomniał Stanisław Wilczek (poW Krubin) ....................................... 269 dr andrzej Stawarz w Zarysie dziejów Legionowa2. Wiedzę na ich Henryk Wodzyński (poW Jabłonna) ................................... 270 temat zaczerpnął z maszynopisu nieopublikowanej Monografii Konstanty Wodzyński (współpracownik poW Jabłonna) ......... 274 Miasta Legionowa3. nieco szerzej historia chotomowskiej poW polikarp Wróblewski (dowódca punktu organizacyjnego poW została przedstawiona w książce: Chotomów, Jabłonna od wieków