Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Zakrzówek

WÓJT GMINY ZAKRZÓWEK

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ZAKRZÓWEK

(TEKST JEDNOLITY) PROJEKT

UCHWAŁA Nr XVI/74/2000 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 28 lutego 2000 r., ze zmianami uchwalonymi: - Uchwałą Nr XX/86/2008 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 24 czerwca 2008 r. zmiany tekstu uchwalone Uchwałą Nr XX/86/2008 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 24 czerwca 2008 r. wprowadzono czcionką pochyłą oraz przekreśleniem niepogrubionym (treści nieaktualne)

- Uchwałą Nr ……………….. Rady Gminy Zakrzówek z dnia ……………………….. r. zmiany tekstu przyjęte Uchwałą Nr ...... Rady Gminy Zakrzówek z dnia ...... wprowadzono czcionką w kolorze czerwonym oraz przekreśleniem i podkreśleniami (treści nieaktualne)

Zakrzówek, 2016 1

SPIS TREŚCI

WSTĘP 1. Cel i zadania Studium 2. Przedmiot i zakres studium I. ZAŁOŻENIA STRATEGII ROZWOJU I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA 1. Uwarunkowania regionalne determinujące sposób rozwoju i zagospodarowywania gminy 2. Główne przesłanki i cele strategii 3. Główne kierunki zagospodarowania 4. Założenia Strategii rozwoju województwa lubelskiego na lata 2014 – 2020 5. Założenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (PZPWL) II. ZASADY POLITYKI PRZESTRZENNEJ 1. Zasady ogólne 2. Zasady polityki przestrzennej w układzie strefowym Strefa I Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego I.1. Obszary ochrony zasobów przyrodniczych I. 2. Obszary wzmacniania struktury i odporności środowiska przyrodniczego I. 3. Obszary chronione i wskazane do objęcia prawną ochroną I. 4. Obszary wskazane do objęcia ochroną planistyczną Strefa II Ochrony Zabytkowego Krajobrazu Kulturowego II.1. Zabytki o wartościach kulturowych– wpisane do Rejestru Zabytków Nieruchomych „A” II.2. Zabytki wskazane do ujęcia w Gminnej Ewidencji Zabytków II.3. Nieruchome zabytki archeologiczne II. 4. Proponowana ochrona planistyczna - Projektowana Strefa Ochrony Konserwatorskiej Krajobrazu Kulturowego Strefa III Ochrony i kształtowania fizjonomii krajobrazu kulturowego III.1. Strefa ochrony krajobrazu otwartego przed zabudową III.2. Dominanty III.3. Punkty widokowe z otwarciami widokowymi III.4. Strefa rehabilitacji III.5. Obszary ochrony i kształtowania zieleni Strefa IV Strefa polityki rozwoju IV.1. Obszary rozwoju rolnictwa IV.2. Obszary rozwoju gospodarki leśnej IV.3. Usług i przedsiębiorczości IV.4. Obszary rozwoju mieszkalnictwa IV.5. Obszary rozwoju komunikacji IV.6. Obszary rozwoju systemów infrastruktury technicznej IV.7. Energetyka alternatywna – Odnawialne Źródła Energii (OZE) 3. Uwzględnienie potrzeb obronności i bezpieczeństwa państwa 4. Parametry i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów – ustalenia wiążące przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego 5. Charakterystyka i kierunki zagospodarowania w podziale gminy na miejscowości - ustalenia wiążące przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego 6. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym

7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa 8. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej 9. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne 10. Obszary narażone na niebezpieczeństwo osuwania się mas ziemnych oraz niebezpieczeństwo powodzi 11. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny 12. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 z późn. zm.) 12. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji 13. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych 14. Obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie III. PODSTAWY ROZWOJU I ZAŁOŻENIA PROGRAMU ZAGOSPODAROWANIA 1. Główne czynniki rozwojowe i przekształcenia struktury gminy 2. Podstawy programowe zagospodarowania 3. Zasady rozwoju programu zagospodarowania 4. Standardy programowe kształtowania jakości życia w obszarze gminy IV. PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA 1. Charakterystyka gminy 2. Uwarunkowania kulturowe 3. Środowisko przyrodnicze 4. Struktura przestrzenna 5. Gospodarka rolna 6. Komunikacja 7.INFRASTRUKTURA TECHNICZNA V.INFORMACJE OGÓLNE I FORMALNO-PRAWNE 1. Podstawy opracowania 2. Opinie i wnioski do studium 3. Zespół autorski

WSTĘP

Redakcja Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek miała miejsce w 1999 r. i została zatwierdzona Uchwałą Nr XVI/74/2000 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 28 lutego 2000 r. Opracowanie zostało wykonane przez Pracownię Urbanistyczno-Architektoniczną WIDOK z siedzibą w Lublinie. Pierwsza zmiana Studium została przyjęta Uchwałą Nr XX/86/2008 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 24 czerwca 2008 r. i również opracowana została przez ww. pracownię. Analiza aktualności Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek wykazała częściową aktualność obowiązującego studium. Zgodnie z Uchwałą Nr XXI/125/2012 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 26 lipca 2012 r. w sprawie aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Przyjmując ustalenia analizy aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek, Rada Gminy podjęła Uchwałę Nr XXI/126/2012 z dnia 26 lipca 2012 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania stanowi dokument niezbędny w pracy samorządu gminnego dla realizacji krótkoterminowych i długoterminowych zadań w zakresie gospodarki przestrzenią, przekładającej się na podstawowe aspekty życia gminy. Projektowana zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek obejmuje zakresem zmiany w części tekstowej i graficznej „studium”. Przystępując do opracowania zmiany, przeanalizowano Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek zatwierdzone Uchwałą Nr XVI/74/2000 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 28 lutego 2000 r., zmienione Uchwałą Nr XX/86/2008 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 24 czerwca 2008 r. w odniesieniu do dokumentu „Analiza aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek”. W drodze analizy wywnioskowano, że Studium zachowuje aktualność w zakresie merytorycznym: zasad polityki przestrzennej w układzie strefowym, w zakresie podstawy rozwoju i założenia programu zagospodarowania oraz podstawowych uwarunkowań rozwoju i zagospodarowania gminy Zakrzówek, wobec czego w redagowanej zmianie Studium skupiono się na aktualizacji zagadnień odnoszących się do obowiązujących przepisów odrębnych, sformułowano szczegółowe zasady i wskaźniki zagospodarowania dla poszczególnych sposobów zagospodarowania terenów oraz dokonano charakterystyki z określeniem kierunków zagospodarowania gminy w podziale na miejscowości, stanowiące ustalenia wiążące przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Zgodnie z §8 ust. 1 i 2 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wprowadzone zmiany studium, polegające na uzupełnieniu go o pojedyncze ustalenia o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym są zgodne z obowiązującym prawem i podlegają przepisom ww. ustawy. Wprowadzone zmiany wykłada się do publicznego wglądu w formie ujednoliconego projektu studium z wyróżnieniem projektowanej zmiany. Tekst zmiany w postaci aktualizacji obowiązującego studium oznaczono czcionką koloru czerwonego, natomiast treści nieaktualne – skreślono i podkreślono. Zawartość studium jest zgodna z zakresem przedmiotowym wskazanym w art. 10 ust.1 i ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2015 r. poz. 199 z późn. zm.) oraz z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233).

1. Cel i zadania Studium

Celem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest rozpoznanie aktualnych uwarunkowań oraz określenie kierunków polityki przestrzennej gminy.

1.1. Zadaniem studium jest:

=> zidentyfikowanie kompleksowych uwarunkowań rozwojowych gminy, rozpoznanie potrzeb oraz problemów do rozwiązania, => określenie podstawowych funkcji terenu i zasad ich przekształceń, w tym szczególnie pożądanej weryfikacji istniejącego i planowanego zagospodarowania, => stworzenie podstaw do aktualizacji i koordynacji planów miejscowych, => stworzenie podstaw merytorycznych prowadzenia negocjacji w zakresie ponadlokalnych zadań publicznych, => określenie podstaw formułowania strategii i programów dot. realizacji określonych celów i zadań wynikających z polityki samorządu.

1.2. Studium określa warunki godzenia interesu publicznego lokalnego i ponadlokalnego oraz interesów indywidualnych, występujących w obszarze gminy

2. Przedmiot i zakres Studium

2.1. Przedmiotem opracowania studium jest gmina Zakrzówek w granicach administracyjnych. Zakres analiz i studiów został poszerzony o obszar powiązań zewnętrznych, funkcjonalnych i przyrodniczo-krajobrazowych. Opracowanie ma charakter kompleksowy i obejmuje zagadnienia: - gospodarki przestrzennej, - strategii gminy, w tym m.in. hierarchie celów, - preferencje kierunków rozwoju prowadzących do aktywizacji procesów społeczno-gospodarczych, - poprawy struktury ekonomicznej,

2.2. Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym studium określa politykę przestrzenną gminy, uwzględniając występujące na jej obszarze uwarunkowania lokalne i regionalne. W odniesieniu do gminy Zakrzówek obejmują one: - położenie gminy w obszarach podlegających ochronie środowiska, - elementy rozwoju regionalnego układu komunikacyjnego oraz infrastruktury technicznej, - kształtowanie zagospodarowania uwarunkowane ekologicznie, - ochronę wartości i krajobrazu kulturowego, - warunki dostosowania wymogów gospodarki przestrzennej do standardów ekologicznych i prawnych.

Niniejsza zmiana studium posiada charakter aktualizacji: 1. tekstu studium z 2000 r. (wraz ze zmianą z 2008 r.), zawierającego opis uwarunkowań oraz ustalenia określające kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy, 2. rysunku studium określającego kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy.

Głównym celem zmiany studium jest: 1. doprowadzenie do zgodności z obowiązującymi przepisami prawa, 2. doprowadzenie do spójności z dokumentami planistycznymi wyższego rzędu, 3. zaktualizowanie uwarunkowań wynikających z opracowania ekofizjograficznego podstawowego z 2013 r. sporządzonego dla obszaru gminy Zakrzówek, 4. zaktualizowanie kierunków polityki przestrzennej, wynikające z potrzeb rozwojowych Gm. Zakrzówek:

- uwzględnienie wnioskowanych zamierzeń inwestycyjnych dot. pojedynczych nieruchomości położonych w granicach obszarów istniejącej zabudowy lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie, obejmujących nowe tereny zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, rzemiosło i nieuciążliwe usługi (Bystrzyca, Rudnik Pierwszy, Rudnik Drugi, Studzianki, Sulów, Góry, Rudki, Zakrzówek, Zakrzówek- Wieś), - wyznaczenie nowych terenów zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej w postaci stref osadniczych w bezpośrednim sąsiedztwie głównych ciągów komunikacyjnych (Bystrzyca, Majorat, Lipno, Góry, Zakrzówek-Wieś) oraz w rejonie centrum Zakrzówka, - wyznaczenie strefy aktywności gospodarczej oraz terenów usługowych w bezpośrednim sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 842 (w miejscowości Zakrzówek – Majdan–Grabina) oraz drogi powiatowej nr 2289L (w miejscowości Bystrzyca), - wyznaczenie terenów produkcyjno-usługowych w Rudniku Drugim, - wyznaczenie terenów specjalistycznych gospodarstw hodowlanych (Zakrzówek Nowy, Rudnik Drugi, Sulów), 5. uzupełnienie ustaleń wiążących przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, obejmujące parametry i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, 6. uzupełnienie ustaleń wiążących przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, obejmujące charakterystykę i kierunki zagospodarowania w podziale gminy na miejscowości.

Kształtując kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek przyjęto priorytety: - ochrony ładu przestrzennego, - ochrony zasobów środowiska naturalnego i kulturowego, - rolniczego charakteru gminy i stworzenia perspektyw rozwoju dla osiągnięcia wizerunku gminy nowoczesnej, przyjaznej dla mieszkańców i inwestorów.

2.3. Studium jest opracowane w formie: Redakcja Studium: 2.3.1. Pierwsza edycja Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek sporządzona została w trybie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 89, poz. 415 z dnia 25 sierpnia 1994 r.), zatwierdzona Uchwałą Nr XVI/74/2000 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 28 lutego 2000 r. Studium składa się z: a. dokumentu będącego załącznikiem uchwały Rady Gminy, który obejmuje: • tekst ustaleń studium, dotyczący strategii i strefowej polityki przestrzennej gminy, • rysunek w skali 1: 25 000, będący integralną częścią ustaleń studium,

b. dokumentacji zawierającej: • część opisową, na którą składa się: 1/ Stan istniejący zagospodarowania, 2/ Studia problemowe uwarunkowań i kierunków rozwoju oraz zagospodarowania przestrzennego w ujęciu działowo-branżowym, 3/ Synteza studium. Dokumentacja formalno-prawna: • część graficzna: 1/ Stan istniejący zagospodarowania gminy, 1999 r. skala 1: 1 0 000 2/ Studium ekologii krajobrazu: • Uwarunkowania przyrodnicze skala 1: 10 000, • Kierunki kształtowania struktury ekologicznej skala 1: 10 000, 3/ Zewnętrzne powiazania gminy skala 1 :50 000, 4/ Studium wartości kulturowych - waloryzacja i diagnoza skala 1: 10000, 5/ Studium uwarunkowań rozwoju rolnictwa skala 1 :25 000, 6/ Stosunki własnościowe 1: 10 000, 7/ Komunikacja: • Układ komunikacyjny - stan istniejący i prawny, skala 1: 10 000, • Diagnoza układu komunikacyjnego skala 1 :25 000, • Uwarunkowania istniejące i prawne skala 1: 25 000, • Koncepcja rozwoju komunikacji skala 1 :25 000 (kalka), 8/ Studium uwarunkowań rozwoju elektroenergetyki: • Stan istniejący, skala 1: 10 000, • Koncepcja rozwoju elektroenergetyki skala 1 :25 000, 9/ Studium uwarunkowań rozwoju infrastruktury technicznej: • Stan istniejący skala 1: 10 000, •Koncepcja rozwoju infrastruktury technicznej, skala 1: 25 000, 10/ Projekt studium - rysunek w skali 1: 25 000 z opiniami • Uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy.

2.3.2. I zmiana Studium sporządzona została w trybie przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717), przyjęta została Uchwałą Nr XX/86/2008 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 24 czerwca 2008 r.

2.3.3. Zmiana Studium sporządzona w trybie przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2015 r. poz. 199 z późn. zm.) przyjęta została Uchwałą Nr ……….. Rady Gminy Zakrzówek z dnia ……….. 2016 r.

Niniejsza zmiana Studium obejmuje: 1/ zmiany ustaleń w tekście jednolitym Studium, w tym syntezę ustaleń zmiany Studium i uzasadnienie przyjętych rozwiązań, stanowiący załącznik nr 1 do uchwały, 2/ zmiany w rysunku Studium w skali 1: 25 000, stanowiący załącznik nr 2 do uchwały, 3/ rozstrzygnięcie o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu zmiany Studium, stanowiący załącznik nr 3 do uchwały.

Na potrzeby przedmiotowej zmiany Studium wykonano: 1/ opracowanie ekofizjograficzne /podstawowe/, 2/ prognozę oddziaływania na środowisko, 3/ bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę.

2.4. Niniejszy dokument studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania obejmuje: a. część dyrektywną - jako ustalenia do realizacji w planach miejscowych oraz do wszelkich działań dotyczących gospodarki przestrzennej (Rozdz. I-II),

b. część postulatywną - programową i uwarunkowań koncepcji , stanowiącą podstawę określania szczegółowych uwarunkowań i zadań, w realizacji głównych założeń studium (Rozdz. III-IV), c. część formalną (rozdz. V).

2.5. Horyzont czasowy wyraża długookresową strategię polityki przestrzennej, został określony umownie na ok. ,,15 - 20 lat" . Obejmuje okres realizacji stopniowych przekształceń i rozwoju układu urbanistycznego ośrodka gminnego oraz struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy. Wobec wielu niewiadomych dotyczących tempa zmian ekonomicznych - koncepcja urbanistyczna i programowa zapewnia możliwość realizacji różnych sekwencji rozwojowych.

I. ZALOŻENIA STRATEGI ROZWOJU I KIERUNKOW ZAGOSPODAROWANIA

1. Uwarunkowania regionalne determinujące sposób rozwoju i zagospodarowania gminy 1.1. Usytuowanie w regionie, uwarunkowania wewnętrzne i demografia

1/ Gmina Zakrzówek jest położona w strefie pogranicza dwóch makroregionów: Wyżyny Lubelskiej i Roztocza, w obrębie trzech subregionów: Wzniesień Urzędowskich, Padołu Zamojskiego oraz Wyniosłości Giełczewskiej. Obszar gminy niemal w całości leży w zlewni rzeki Bystrzycy (dopływu Wieprza). 2/ Gmina leży w południowo-zachodniej części województwa lubelskiego w powiecie kraśnickim, jest usytuowana w odległości ok. 10-15 km od miasta Kraśnika oraz ok. 40 km na południe od centrum województwa Lublina. 3/ Obszar gminy graniczy z siedmioma gminami tj. Bychawa, Kraśnik, Strzyżewice, Wilkołaz, Szastarka, Batorz i Zakrzew. Gmina zajmuje powierzchnię 9 908 ha, co stanowi 0,4% powierzchni województwa (w nowych granicach administracyjnych) oraz 9,9 % powierzchni powiatu kraśnickiego. Kraśnik stanowi ośrodek administracyjno-usługowy o randze regionalnej. Skupia obiekty i urządzenia programu obsługi ludności tzw. III poziomu (ponadlokalne). 4/ Siedzibą władz gminnych jest miejscowość Zakrzówek, położona w centralnej części gminy. W skład gminy wchodzi 16 sołectw: Bystrzyca, Góry, Józefin, Lipno, Majdan-Grabina, Majorat, Rudki, Rudnik Pierwszy, Rudnik Drugi, Studzianki, Studzianki-Kolonia, Sulów, Świerczyna, Zakrzówek, Zakrzówek Nowy, Zakrzówek-Wieś. Na kierunku północ-południe gminę przecina rzeka Bystrzyca. 5/ Według danych GUS, w roku 2013 gmina liczyła 6885 osób.

Liczba ludności Gminy Zakrzówek w latach 2010-2014 2010 2011 2012 2013 2014 Ludność ogółem 6847 6850 6890 6882 6807

Na przełomie ostatnich lat obserwuje się wahanie liczby mieszkańców gminy Zakrzówek. Czynnikami wpływającymi na rozwój demograficzny gminy są: przyrost naturalny i migracja. Rosnąca pozycja gminy oraz bliskie sąsiedztwo miasta Kraśnik i miasta Lublin stwarza szanse rozwojowe i przekłada się na za zauważalne tendencje wzrostowe ludności Zakrzówka.

1.2. Uwarunkowania zewnętrzne o znaczeniu regionalnym

1/ Gmina jest położona na obszarze zasobów kredowych wód podziemnych, bardzo podatnych na degradację jakościową, ze względu na brak warstw izolujących zbiorniki wodne od wpływów powierzchniowych. Obszarom tym, w celu zabezpieczenia dla potrzeb aglomeracji lubelskiej zasobów wód nadano status Obszaru Najwyższej Ochrony (ONO). Cały ten obszar znajduje się w zlewni Bystrzycy, mającej status zlewni chronionej (środkowa i górna część dorzecza Bystrzycy). 2/ W regionalnym systemie obszarów chronionych gmina zajmuje miejsce dość ważne miejsce. Ok. 56 % powierzchni gminy wchodzi w skład Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Uwarunkowania dotyczące obszarów chronionych zostały określone Rozporządzeniem Wojewody Lubelskiego Nr 28 z dnia 2 czerwca 1998 r. w sprawie Obszarów Chronionego Krajobrazu na terenie województwa lubelskiego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 11 poz. 167). Południowa część gminy stanowi fragment korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym (ECONET - PL), łączącym obszary węzłowe Wisły Środkowej i Roztocza. Korytarz ten tworzą doliny rzeczne Wyżnicy i Poru wraz z towarzyszącymi im po obu stronach częściowo zalesionymi pasmami wzgórz. Lasy, znajdujące się w korytarzu, pomimo niewielkiego udziału w strukturze użytkowania terenów i rozdrobnionej struktury przestrzennej, pełnią istotne funkcje fizjotaktyczne i fizjocenotyczne. Stąd konieczność wskazywania kompleksów leśnych do kategorii lasów ochronnych i wzmocnienia ich ciągłości przestrzennej. 3/ Gminę przecina droga wojewódzka Nr 842 relacji Rudnik Szlachecki - Wysokie - Krasnystaw, będąca w układzie komunikacyjnym łącznikiem miedzy dwoma drogami krajowymi o funkcji dróg ekspresowych S -19 oraz S-17. Drogi te stanowią główne trakty komunikacyjne i transportowe wschodniej Polski, o znaczeniu międzynarodowym. 4/ Przez teren gminy przebiegają dwie przesyłowe, magistralne linie energetyczne wysokiego napięcia: - WN - 110 kV relacji GPZ Budzyń - GPZ Bychawa - WN - 220 kV relacji Lublin - Stalowa Wola.

1.3. Klasyfikacja fizyczno-geograficzna i geomorfologia

Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski (wg J. Kondrackiego) obszar gminy Zakrzówek położony jest w obrębie dwu makroregionów oraz pięciu mezoregionów geograficznych.

Od zachodu granica gminy obejmuje wschodni skraj Wyżyny Lubelskiej – 343.1 /Wzniesienia Urzędowskie, Padół Zamojski, małe fragmenty wchodzą również w obręb Wyniosłości Giełczewskiej i Równiny Bełżyckiej/, od wschodu w skraj Roztocza – 343.2 (Roztocze Zachodnie). Przejście między jednostkami ma charakter płynny. Obszar gminy zbudowany jest z szeregu niewielkich wzniesień. Na powierzchni dominują utwory lessopodobne, rzadziej lessy, złożone na płytko zalegających skałach węglanowych. W obniżeniach dolinnych osadziły się piaski i gliny deluwialne, a także mady, piaski i mułki rzeczne. Utwory organiczne /torfy/ występują fragmentarycznie i w małych miąższościach. W rzeźbie gminy wyróżniają się trzy elementy: dna dolin, ich zbocza oraz powierzchnie zrównań wierzchowinowych. Najbardziej wyrazistym elementem rzeźby jest licząca 12,5 km dolina Bystrzycy o przebiegu południkowym, z rozgałęzioną siecią suchych dolin i wąwozów. Spośród dolin, poza doliną Bystrzycy, wyróżniają się: dolina Rudawki oraz dwie suche doliny: Majdan-Grabina i Studzianki. Dolina Bystrzycy jest wyraźnie asymetryczna, o łagodnym zboczu zachodnim i stromym wschodnim, miejscami silnie rozciętym. W obszarze południowej i południowo-wschodniej części gminy zalega dość gruba pokrywa lessowa maskująca skalne podłoże. Deniwelacje w obrębie gminy są dość duże i wahają się od 207,6 m n.p.m. w dnie doliny Bystrzycy przy północnej granicy gminy do 285,8 m n.p.m. Poza doliną Bystrzycy, w rzeźbie gminy charakterystyczne jest wzgórze ostańcowe z dwiema kulminacjami: Górą Samolejową (285,8 m n.p.m.) i Podgórzakową Górą (284,2 m n.p.m.). Wysokości względne miedzy rzędnymi najniżej położonych dolin, a najwyżej położonych powierzchni wierzchowin przekraczają około 50 m. Wśród drobnych form rzeźby na szczególną uwagę zasługują wąwozy, jest ich najwięcej w południowej części gminy.

2. Główne przesłanki i cele strategii

2.1 Założenia ogólne

Ustala się, następujące kryteria zagospodarowania gminy: 1/ ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego, 2/ harmonizowanie celów ochronnych, ekologicznych, społecznych i technicznych na zasadzie zrównoważenia, wiążące się z: • poprawą kondycji (stanu i odporności ) środowiska przyrodniczego, • poprawą estetyki i ładu przestrzennego, • utrzymaniem zasobów kulturowych, 3/ kompleksowe podejście do kształtowania prawnych i programowych podstaw rozwoju, uwzględniające: • uwarunkowania zewnętrzne, wynikające z regionalnych i lokalnych powiązań ekologicznych, społecznych, gospodarczych, komunikacyjnych i infrastrukturalnych,

• niezbędną modernizację zagospodarowania w dostosowaniu standardów, będących wyzwaniem XXI wieku, m.in. związaną z integracją europejską, • skuteczną realizację polityki przestrzennej, opartej na spójnej strategii studium, tworzącej program zadań długookresowych i operacyjnych rozwoju i zagospodarowaniu gminy.

2.2. Cele strategiczne

Wiodącym celem rozwoju i zagospodarowania przestrzennego jest osiągnięcie wyższej pozycji ekonomicznej gminy pozwalające na poprawę warunków życia oraz zamożności mieszkańców.

Generalnie gmina powinna poprawić swoją pozycję w regionie pod względem gospodarczym, kulturalnym i społeczno- administracyjnym. Ważną podstawą ugruntowania pozycji jest rozwój osady gminnej jako lokalnego ośrodka usług i przedsiębiorczości w powiecie kraśnickim oraz urozmaicenie bazy ekonomicznej i usługowej gminy.

Osiągniecie celu określa się przez: 1/ Większe i bardziej racjonalne wykorzystania walorów krajobrazowych gminy, 2/ Intensyfikację rozwoju rolnictwa jako zaplecza surowcowego przemysłu rolno- spożywczego oraz żywnościowego, 3/ Rozwój drobnej przedsiębiorczości, 4/ Podniesienie standardu obsługi ludności, 5/ Wykorzystanie naturalnych zasobów surowcowych gminy, 6/ Wspieranie edukacji i podnoszenie kwalifikacji ludności gminy oraz stworzenie warunków dla kształtowania „społeczeństwa informacyjnego”.

2.3. Cele rozwoju przestrzennego

Głównymi determinantami kształtowania struktury przestrzennej gminy określającymi zakres i kierunki zagospodarowania są: 1/ Kształtowanie ładu przestrzennego przez ochronę terenów otwartych i poprawę struktury terenów zabudowanych tj. szczególnie zachowanie zwartego układu osadniczego terenów wiejskich, dążenie do intensyfikacji zabudowy, krystalizowanie i integrację funkcjonalno- przestrzenną jednostek osadniczych, 2/ Planowany wzrost rangi ośrodka gminnego i wykreowanie Zakrzówka - jako miasteczka, ośrodka administracyjno-kulturalno-usługowego o znaczeniu ponadlokalnym, 3/ Dostosowanie drogi wojewódzkiej do parametrów drogi transportowej – uwzględnienie rezerw terenowych na modernizację dróg publicznych i budowę nowych odcinków, trasowanych jako uzupełnienie układu komunikacyjnego gminy, 13

4/ Przekształcenia i korekta układu dróg powiatowych i gminnych z uwzględnieniem uwarunkowań wynikających z aspektów technicznych realizacji obwodnicy gminy Wilkołaz oraz modernizacji drogi ekspresowej S-19, 5/ Tworzenie lokalnego systemu ekologicznego, szczególnie terenów zadrzewień (fitomelioracji) jako podstawowego elementu wzbogacającego system powiązań doliny Bystrzycy z układem przyrodniczo-przestrzennym, warunkującego harmonizację procesów urbanizacyjnych i inwestycyjnych z ochroną środowiska przyrodniczego i kulturowego, 6/ Rewaloryzacja i rehabilitacja zdegradowanych zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego, warunkujące zachowanie tożsamości kulturowej społeczności gminy oraz rozwój turystyki i rekreacji, 7/ Tworzenie stref wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców gminy, stanowiących rekompensatę niskich zasobów leśnych i wód otwartych, 8/ Ochrona walorów środowiska i zasobów wód podziemnych wynikająca z uwarunkowań regionalnych, kształtowanie racjonalnej gospodarki wodno- ściekowej, uwzględniające szczególną podatność środowiska przyrodniczego gminy na degradację, 9/ Wzbogacenie oferty funkcji usługowo - turystycznych w gminie, szczególnie w zakresie kultury, oświaty, ochrony zdrowia, rehabilitacji i profilaktyki, sportu, zieleni i rekreacji, gastronomii, 10/ Zwiększenie wyposażenia miejscowości wiejskich w placówki i urządzenia usługowe, uksztaltowanie lokalnych ośrodków obsługi, atrakcyjnych programowo dla mieszkańców oraz rozbudowa i modernizacja bazy lokalowej usług, 11/ Kształtowanie terenów koncentracji przedsiębiorczości jako stref przekształceń i aktywizacji rozwoju gminy. Stymulowanie lokalizacji funkcji komercyjnych - usługowych, produkcyjnych i związanych z obsługą turystyki i motoryzacji, 12/ Przekształcenie istniejącej bazy obsługi rolnictwa, przez jej modernizację, rozwój zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego oraz terenów stanowiących zaplecze techniczne rolnictwa a także rozwój usług rzemiosła i innych form przedsiębiorczości w sferze gospodarki żywnościowej.

3. Główne kierunki zagospodarowania

1/ Adaptacja i rozwój układu osadniczego, umożliwiający poprawę warunków zamieszkania i realizację potrzeb mieszkaniowych ludności, w oparciu o uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe, przez: a. modernizację i rozwój terenów zainwestowania w nawiązaniu do tradycyjnych układów przestrzennych wsi, b. koncentrację zabudowy ośrodka gminnego oraz stworzenie rezerwy kierunkowego rozwoju miejscowości Zakrzówek,

c. kształtowanie miejskiej struktury osady Zakrzówek Zakrzówka, tworzenie układu urbanistycznego krystalizującego jego strefę miejską - rynek, pierzeje, ulice, d. skupianie rozproszonej urbanizacji w ciągi i zespoły osadnicze, e. ochrona istniejących zasobów rolniczej przestrzeni.

2/ Aktywizacja gospodarcza gminy, zapewniająca trwałe podstawy stabilizacji dochodów ludności oraz rozwój bazy ekonomicznej, przez wykorzystanie walorów położenia gminy oraz predyspozycji naturalnych, obejmująca: a. modernizację i rozwój gospodarki rolnej, zwłaszcza specjalistycznych form gospodarki tzw. działów specjalnych (sadownictwo, warzywnictwo, produkcja roślinna), b. restrukturyzację oraz rozwój ośrodków przedsiębiorczości, 3/ Budowa bazy infrastruktury społecznej i komunalnej, z uwzględnieniem ilościowego wzrostu ludności oraz jakościowego rozwoju gminy, szczególnie w zakresie: a. usług publicznych, b. wyposażenia w siec i urządzenia komunalne, c. mieszkalnictwa, 4/ Budowa i uzupełnianie systemów infrastruktury technicznej w zakresie: a. komunikacji, b. gospodarki wodno-ściekowej, c. gospodarki odpadami, d. elektroenergetyki. 5/ Tworzenie systemu ekologicznego i poprawa struktury przyrodniczo- przestrzennej gminy m.in. przez: - rozszerzenie powierzchni obszarów objętych ochroną, - zwiększenie powierzchni leśnych i zadrzewionych, - wyksztalcenie systemu zasilania ekologicznego, - kształtowanie powiązań ekologiczno-funkcjonalnych różnymi formami zieleni, wspomagających komunikację ekologiczną w obrębie systemu zasilania, m. in. poprzez takie ogniwa jak: * węzły ekologiczne o charakterze wodno-łąkowo-leśnym, * korytarze ekologiczne doliny rzek, suche i podmokle dolinki, zadrzewione i zadarnione wąwozy, * ciągi ekologiczne utożsamiane ze strefami korytowymi rzek i cieków.

4. Założenia Strategii rozwoju województwa lubelskiego na lata 2014 – 2020 (z perspektywą do 2030 r.)

Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego jest dokumentem nadrzędnym w stosunku do innych dokumentów strategicznych na poziomie regionalnym. Warunkiem efektywnego i skutecznego wdrażania Strategii jest zapewnienie odpowiedniej koordynacji polityki regionalnej oraz ocena spójności programów rozwoju ze Strategią.

Zasadą naczelną Strategii jest zasada równoważenia rozwoju. Ideą trwałego i zrównoważonego rozwoju województwa jest rozwój społeczno – gospodarczy, w którym następuje integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zaspokojenia potrzeb pokoleń współczesnych jak i przyszłych. Zgodnie z podziałem administracyjnym województwa lubelskiego Gmina Zakrzówek zlokalizowana jest w podregionie puławskim. Gmina Zakrzówek jest gminą o charakterze wiejskim. Dla terenów wiejskich Strategia wyznacza: Cel strategiczny 2: „Restrukturyzacja rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich”, polegająca na racjonalizacji produkcji rolnej oraz zwiększeniu jej opłacalności, co będzie skutkowało poprawą życia mieszkańców wsi. Prognozuje się, że mieszkańcy wsi, w większym niż dotychczas stopniu, będą podejmowali pracę poza rolnictwem, w tym m.in. w usługach dla rolnictwa i w turystyce. Wyznaczone cele operacyjne dla osiągnięcia Celu strategicznego 2, obejmują: 1. poprawę warunków dla wzrostu konkurencyjności i towarowości gospodarstw przez m.in. promowanie i wspieranie scalania gruntów i powiększania obszaru gospodarstw, poprawę struktury gospodarstw i przyspieszenie przepływu ziemi do gospodarstw większych obszarowo i nastawionych na produkcję towarową, 2. rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego pozwalający na wykorzystanie istniejącego potencjału surowcowego regionu, 3. wzmocnienie doradztwa rolniczego oraz promowanie i wspieranie inicjatyw współpracy rolników i mieszkańców wsi (grupy producenckie, spółdzielnie itp.), 4. wspieranie przedsiębiorczości na wsi i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich w najbardziej efektywnych sektorach gospodarki (głównie usług, w tym usług dla rolnictwa), 5. wyposażanie obszarów wiejskich w infrastrukturę transportową, komunalną i energetyczną w sposób skoordynowany z innymi przedsięwzięciami i spójny wewnętrznie.

Ponadto, w Strategii wyznaczono Obszary Strategicznej Interwencji (OSI) o charakterystycznych cechach pozwalających na zdefiniowanie potencjałów i problemów rozwojowych każdego z typów obszarów. Z racji wysokich walorów przyrodniczych i krajobrazowo-kulturowych oraz położenia w roztoczańsko-puszczańskim obszarze funkcjonalnym, Gminę Zakrzówek zakwalifikowano do Obszaru 7.4. Obszary gospodarczego wykorzystania walorów przyrodniczych i kulturowych, dla którego przewiduje się rozwój różnorodnych form wypoczynku i turystyki, w tym: krajoznawczej, ekoturystyki, pobytowej, sportowej, rekreacji nadwodnej i agroturystyki. Przewidziana interwencja dla tego Obszaru powinna obejmować następujące działania: 1. aktywna ochrona zasobów dziedzictwa kulturowego i przyrody, 2. rozwój infrastruktury transportowej, 3. poprawa dostępu do usług społecznych, 4. poprawa warunków fitosanitarnych, 5. przywrócenie miastom funkcji społecznych i gospodarczych z jednoczesnym wsparciem zasobów ludzkich i przedsiębiorczości, 6. tworzenia warunków wzrostu społeczno-gospodarczego.

5. Założenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (PZPWL)

Celem wiodącym PZPWL jest zrównoważony rozwój przestrzenny regionu prowadzący do podniesienia konkurencyjności województwa i poprawy warunków życia. Polityka przestrzennego zagospodarowania województwa podporządkowana została celom i zasadom odnoszącym się do rozwoju poszczególnych sfer i dziedzin zagospodarowania przestrzennego, dla których określono następujące cele oraz zasady ogólne i szczegółowe: 1. Osadnictwo i infrastruktura społeczna, 2. Środowisko przyrodnicze 3. Środowisko kulturowe 4. Gospodarka 5. Infrastruktura techniczna, w tym: transport, energetyka, teleinformatyka, gospodarka wodno-ściekowa, 6. Obronność i bezpieczeństwo publiczne. W kształtowaniu struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa lubelskiego przy uwzględnieniu stanu zagospodarowania, naturalnego potencjału oraz potrzeby ukierunkowania działań dla rozwoju funkcji wiodących wyodrębniono obszary: - rozwoju i koncentracji funkcji społeczno-gospodarczych oraz wzmacniania powiązań komunikacyjnych, - nadrzędnej funkcji przyrodniczej, - rolniczej przestrzeni produkcyjnej. 17

Bazę rozwoju infrastruktury społecznej oraz kształtowania przestrzeni gospodarczej stanowi system osadniczy. Gmina Zakrzówek jest gminą o charakterze wiejskim, zlokalizowaną w strefie wpływów takich ośrodków miejskich jak Lublin i Kraśnik. Zgodnie z założeniami PZPWL kształtowanie wiejskiej sieci osadniczej opiera się na podstawowych kierunkach: 1. modernizacji, rozbudowy i rozwoju infrastruktury oraz usług służących krystalizacji silnych ośrodków lokalnych obsługujących tereny wiejskie, 2. odnowy wsi poprzez realizację atrakcyjnych przestrzeni publicznych z wykorzystaniem lokalnych usług, 3. wspieraniu rozwoju specjalistycznych funkcji ośrodków wiejskich w oparciu o lokalne zasoby.

Zgodnie z PZPWL krystalizowanie struktury osadnictwa wiejskiego i wydobycie niewykorzystanych potencjałów terenów wiejskich wymaga: - porządkowania struktur przestrzennych (ruralistycznych i urbanistycznych), szczególnie w obszarach funkcjonalnych miast, możliwie z zachowaniem skali i form zabudowy charakterystycznych dla terenów wiejskich, - zapewnienia dostępności do ośrodków obsługi skupiających funkcje usługowe (ośrodki gminne, ośrodki powiatowe), - przywrócenia i usprawnienia powiązań komunikacyjnych miejscowości wiejskich z ośrodkami lokalnymi i ponadlokalnymi (w tym transportu zbiorowego), - zachowania dziedzictwa kulturowego z jego wykorzystaniem w rozwoju turystyki, - zwiększenia udziału funkcji pozarolniczych (rozwój wielofunkcyjny) w kształtowaniu osadnictwa wiejskiego, - rozbudowy infrastruktury technicznej, zwłaszcza sanitarnej i utylizacji odpadów, - poprawy stanu technicznego infrastruktury elektroenergetycznej i stabilności zaopatrzenia w energię, z wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek uwzględnia podstawowe cele i zasadny wynikające z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (PZPWL).

II . ZASADY POLITYKI PRZESTRZENNEJ

1. Zasady ogólne.

1.1. Za wiodącą zasadę zagospodarowania przestrzennego w gminie uznaje się realizację zrównoważonego rozwoju i politykę kształtowania ładu przestrzennego. W oparciu o uwarunkowania oraz ocenę potencjałów gminy, szans i potrzeb określono w studium jako obowiązujące: 1/ zasady strefowego zagospodarowania i obszary potencjalnego zainwestowania, 18

2/ obszary i obiekty podlegające ochronie, 3/ tereny przeznaczone dla realizacji funkcji publicznych, 4/ zasady rozwoju systemów infrastruktury technicznej, 1.2. W studium dokonano wydzieleń obszarów oraz wymienionych elementów struktury funkcjonalno-przestrzennej, przy czym linią ciągłą określono uściślone ich granice, zaś linią przerwaną projektowane i orientacyjne, do ostatecznego rozstrzygnięcia w planach miejscowych, bądź w szczegółowych projektach i programach. 1.3. W obszarze gminy wydzielono 4 funkcjonalne strefy polityki przestrzennej *I - Strefę ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, *II - Strefę ochrony zabytkowego krajobrazu kulturowego *III - Strefę ochrony i kształtowania fizjonomii krajobrazu kulturowego, *IV - Strefę rozwoju. oraz obszary hierarchicznie im podporządkowane. Ich wykaz zawiera załącznik nr 1. 1.4. Ustala się obszary, na których realizację programu zagospodarowania warunkuje się: 1/ uprzednim opracowaniem i zatwierdzeniem planów miejscowych: - obszar ośrodka gminnego w granicach planowanego zainwestowania (obszary kierunkowego rozwoju ośrodka), - teren usług i urządzeń publicznych , - innych terenów np. zespołów zabudowy, koncentracji przedsiębiorczości i usług, jeśli jest to związane z potrzebą wytrasowania układu komunikacyjnego i uzbrojenia, 2/ opracowaniem kompleksowej koncepcji architektoniczno-urbanistycznej, z wytycznymi do warunków zabudowy i zagospodarowania : - tereny centrum miejskiego (plac publiczny z zabudowa okalającą), - tereny rekreacyjno-sportowe, - tereny zieleni publicznej, 3/ projektu aranżacji zagospodarowania i kompleksowego urządzenia terenu - plac i skwer w ośrodku gminy, ciągi piesze, - strefy zieleni publicznej, 4/ opracowaniem projektów zagospodarowania w oparciu o wytyczne konserwatorskie lub projektów rewaloryzacji dla obszarów w strefach rehabilitacji lub wskazanych do objęcia pośrednią ochrona konserwatorska, 5/ opracowaniem projektów zagospodarowania (rekultywacji) dla obszarów zbiorników rekreacyjnych,

6/ opracowanie i ustanowienie stref ochronnych wód. 1.5. W studium wyznaczono granice obszarów objętych ochroną i zaostrzonych rygorów dot. środowiska przyrodniczego, kulturowego, krajobrazu, ochrony zdrowia ludzi i innych elementów przestrzennych. Warunki ograniczenia użytkowania terenu oraz sposobu ich zagospodarowania wynikające z objęcia szczególną ochroną wynikają bądź z przepisów ogólnie obowiązujących, lub powinny być określone z zachowaniem odpowiednich procedur. 1.6 Działania formalno-prawne wymagane do wdrożenia: 1/ nowelizacja ogólnego planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego gminy, 2/ ustalenie form ochrony środowiska przyrodniczego, 3/ opracowania konserwatorskie i specjalistyczne, 4/ podjęcie procedury do zmiany stanu prawnego kategorii technicznej dróg 5/ udokumentowanie zasobów złóż surowców mineralnych wskazanych do perspektywicznej eksploatacji, 6/ opracowanie stref ochronnych ujęć wody.

2. Zasady polityki przestrzennej w układzie strefowym

Realizacja zagospodarowania w obszarze gminy powinna odpowiadać kryteriom oraz uwzględniać ustalenia proponowane w obrębie wyznaczonych stref polityki przestrzennej, warunkujących osiągniecie zamierzonych celów oraz kierunków przekształceń i rozwoju gminy. Główne zasady strategii rozwoju i polityki przestrzennej przedstawiono na rysunku studium oraz w niniejszym rozdziale.

W celu wzmocnienia potencjału biotycznego środowiska i podkreślenia walorów krajobrazowych gminy, a także wzmocnienia osłabionych elementów struktury ekologicznej gminy wyznacza się STREFĘ I OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA SRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Ze względu na niekorzystne przekształcenia środowiska przyrodniczego i krajobrazu gminy (w większości typowe dla Wyżyny Lubelskiej), polegające głównie na: • wylesieniu terenu, • silnym zanieczyszczeniu wód powierzchniowych, • degradacji i zanikaniu źródeł, • modyfikowaniu fizycznych i wodnych właściwości wodnych gleb,

• degradacji powierzchni ziemi wskutek erozji i eksploatacji surowców mineralnych, • likwidacji zadrzewień i zakrzewień śródpolnych (wraz z postępującą mecha- nizacją) i łęgowych ustala się formy działań służące realizacji strategii proekologicznej. Warunkiem zachowania równowagi ekologicznej oraz ukształtowania zrównoważonej struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy jest wzmocnienie zubożonych zasobów środowiska przyrodniczego i zwiększenie skuteczności ich ochrony, a także wzbogacenie struktury ekologicznej gminy. Głównym zadaniem wyodrębnionej strefy jest stworzenie warunków kształtowania rozwoju wiodących funkcji gminy na zasadzie harmonizowania zagospodarowania przestrzennego z układem przyrodniczym. Podstawą jest zwiększenie stabilności krajobrazu.

Ze względu na szczególną rolę w strukturze i systemie ekologicznym - główne działania powinny być skupione w obszarze:

• Den dolin rzecznych Dolina Bystrzycy stanowi oś podłużną gminy o długości 12,5 km, wyróżnia się wyrazistością w krajobrazie, jest wąska i głęboko (do 50 m) wcięta, w wierzchowinie o cechach płaskodennej doliny rzecznej z łąkami i olsami. Z uwagi na względną rozmaitość występujących w jej obszarze ekosystemów jest ona dla przeważającej części gminy strefą zasilania ekologicznego. Obejmuje się szczególną ochroną dna dolin wraz ze strefą krawędziową w granicach określonych na rysunku studium:

1/ Dolinę Bystrzycy - w nawiązaniu do kontekstu przestrzennego, regionalnego bądź lokalnego identyfikuje się jako ekologiczną strefę wodno-łąkowa, ciąg ekologiczny bądź strefę zasilania ekologicznego. 2/ Dolinkę Rudawki - z uwagi na użytkowanie większej części doliny jako uprawy polowe i jedynie okresową wodność identyfikuje się jako podstrefę wspomagania ekologicznego.

Odcinki dolin rzecznych w gminie Zakrzówek zostały uznane za zdegradowane i wymagają rewaloryzacji biologicznej. Rewaloryzacja oznacza: sukcesywną likwidację zabudowy substandardowej znajdującej się na terenach zalewowych, możliwie pełny odzysk powierzchni biologicznie czynnej poprzez likwidację nawierzchni utwardzonych, nieprzepuszczalnych (placów, składów, targowisk) na rzecz nawierzchni

ekologicznych, likwidację śmietnisk, gnojowisk, gruzowisk, złomowisk, odtwarzanie zadrzewień I zakrzewień w układach pasmowych, poprawę czystości wód poprzez likwidację niekontrolowanych zrzutów ścieków.

Podstawową zasadą jest ochrona biologicznej struktury dolin oraz ich użytkowanie podporządkowane wymogom ochronnym i prawnym obowiązującym w ich obszarach. Ustala się: - ochronę naturalnych dla dolin rzecznych siedlisk łęgowych, - wykluczenie zabudowy kubaturowej oraz obiektów budowlanych i urządzeń infrastruktury, poza przypadkami określonymi i dopuszczonymi planem miejscowym, - zakaz form użytkowania terenu, stwarzających zagrożenia dla ich funkcji ekologicznych, - działania w kierunku renaturalizacji dna doliny, zaleca się przekształcanie gruntów ornych na użytki zielone, - zakaz tworzenia nasypów i grodzenia poprzecznie do osi doliny - ochrona pasmowych zadrzewień i zakrzewień na obrzeżu doliny, jako biologicznego buforu chroniącego łąkowe i podmokłe dno dolin przed spływami zeutrofizowanych wód.

Ważną funkcję w układzie przyrodniczo-krajobrazowym gminy przypisuje się: • suchym obniżeniom dolinnym, w tym szczególnie dwóm (o długości 7-8 km), okresowo odprowadzających wodę z półn. zach. części skłonu Roztocza Zachodniego. Ze względu na ich rolę w lokalnym systemie ekologicznym podstawowym warunkiem w ich użytkowaniu jest zachowanie drożności ekologicznej (krajobrazu otwartego) oraz wzmocnienie ich potencjału przyrodniczego,  rozcięciom erozyjnym – będącym najczęściej głębocznicami. W układzie geomorfologicznym gminy są reprezentowane głównie przez wąwozy w różnych fazach rozwoju. Przeważnie zadrzewione i zakrzewione, spełniają ważne funkcje ekologiczne jako ostoje dla drobnej zwierzyny oraz miejsca lęgowe dla ptaków.

W obszarach wyznaczonych na rysunku studium powinny obowiązywać następujące zasady: - zakaz lokalizacji zabudowy kubaturowej poza przypadkami określonymi planie miejscowym, - zakaz składowania odpadów i nieczystości, - zakaz lokalizacji nasypów i ogrodzeń poprzecznie do osi dolin, poprawa przepustowości tras komunikacyjnych przecinających dolinki, - kształtowanie trwałej, o funkcji przeciwerozyjnej, szaty roślinnej głównie przez zalesienia i zadrzewienia zboczy, - stosowanie płodozmianów przeciwerozyjnych, - wyłączenie z zalesień dna dolin.

Celem uksztaltowania zrównoważonej struktury przyrodniczo-krajobrazowej w studium wyznaczono obszary 1-4. I.1. OBSZARY OCHRONY ZASOBOW PRZYRODNICZYCH

Zadaniem wyodrębnionej podstrefy jest ochrona i wzmocnienie geokomponentów środowiska, które decydują o potencjale środowiska przyrodniczego gminy i sposobie funkcjonowania przyrody. Szczególną wagę przywiązuje się do ochrony: - hydrosfery, w tym zwłaszcza źródeł, - szaty roślinnej związanej z naturalnymi dla niej siedliskami tj. leśnymi i nieleśnymi formacjami łęgowymi, - lasów i zadrzewień porastających wąwozy i niewielkie fragmenty wierzchowin, - naturalnej rzeźby terenu, która wybitnie determinuje walory i harmonię krajobrazu kulturowego gminy, - obszarów złóż surowców mineralnych.

• Wody płynące

Według Mapy hydrograficzno-administracyjnej województwa lubelskiego, gmina Zakrzówek zlokalizowana jest w obrębie zlewni trzeciego rzędu rzeki Wieprz (Z-III Wieprz). Gmina w przeważającej części zlokalizowana jest w zlewni Górnej Bystrzycy. W części zachodniej gminy, przebiega nieznacznie dział wodny Bystrzyca - Urzędówka w okolicach miejscowości Rudki oraz w pobliżu zabudowy Majoratu i Lipna. Jest to dział wodny II rzędu, rozdzielający dorzecze Wieprza i Wyżnicy.

Ze względu na znaczenie Bystrzycy w wyjątkowo ubogim systemie rzecznym gminy - jej ochrona ( a także cieków okresowych) zarówno pod względem sanitarnym jak i krajobrazowych należy do priorytetowych zadań polityki przestrzennej i strategii ekologicznej. Ochronie podlegają: - rzeka Bystrzyca płynąca przez środkową i północną część gminy, - rzeka Rudawka, - cieki okresowe i zanikające,

Ustala się: - obowiązek utrzymania koryta Bystrzycy w stanie naturalnym, ograniczając regulację do krótkich odcinków w sytuacjach koniecznych np. w przypadku budowy zbiorników retencyjnych, dopuszcza się odmulanie i pogłębianie koryta rzeki, - zakaz odprowadzania do wód i gruntu nie oczyszczonych ścieków, składowania odpadów, obowiązuje eliminacja ognisk zanieczyszczeń, - zakaz eksploatacji surowców mineralnych z koryta rzeki,

- zakaz usuwania zarośli i zadrzewień łęgowych ze strefy brzegowej rzeki, z wyjątkiem przypadków służących konserwacji i działaniom przeciwerozyjnym, - kształtowanie biologicznej obudowy koryta rzeki. Dopuszcza się realizacje budowli i urządzeń hydrotechnicznych służących retencji wód lub zabezpieczeniom przeciwpowodziowym. W zakresie działań przeciwpowodziowych wskazuje się: - konieczność konserwacji grobli i opasek brzegowych chroniących brzegi i skarpy obwałowań przed erozją i utrzymujących wody rzek w korycie, - selekcję i wycinkę drzew i krzewów utrudniających swobodny przepływ wezbrań - każdorazowo w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody. - zakaz wnoszenia mostków i innych obiektów tego typu na ciągach komunikacyjnych, nie będących powiazaniami ogólnodostępnymi.

• Wody stojące i źródła Gmina jest uboga w wody powierzchniowe stojące. Reprezentują je oczka wodne w dolinie Bystrzycy w Zakrzówku Osadzie (o pw. 1,6 ha) staw .Rudki" w Sulowie (o pow. 1,43 ha) oraz zbiornik p. pożarowy w Studziankach (pow. 0,5 ha). Na terenie gminy istnieją trzy sztuczne zbiorniki wód powierzchniowych: 1/ na Bystrzycy w Zakrzówku - piętrzący wody na km. 67 + 660 rzeki. Powierzchnia zbiornika wynosi 2,40 ha. Zbiornik pełni trzy zasadnicze funkcje: a/ retencyjną, b/ rekreacyjną i krajobrazową, 2/ staw Rudki w Sulowie - o powierzchni 1,24 ha, 3/ zbiornik w Studziankach o powierzchni 1,43 ha i pojemności 8 tys. m3. Ze względu na przesuszenie większej części obszaru oraz na wyjątkowe znaczenie wody w strukturze i systemie ekologicznym gminy obejmuje się szczególną ochroną nieliczne już tereny podmokłe oraz naturalne i sztuczne zbiorniki wodne. Zaleca się kształtowanie wokół zbiorników wodnych zadarnionych i zadrzewionych stref brzegowych.

Bardzo ważnym elementem ochrony i wzbogacania systemu hydrologicznego jest ochrona źródeł. Obowiązuje szczególna dbałość o te zanikające formy hydrograficzne, poprzez: - zakaz zmian stosunków wodnych w ich otoczeniu, prowadzących do obniżania poziomu wód gruntowych, - zakaz zanieczyszczania źródeł i ich otoczenia, obowiązuje likwidacja ognisk zanieczyszczeń, w tym składowisk odpadów,

- zakaz przekształcania naturalnych warunków wypływu wody ze źródeł, wymagana dbałość o stały swobodny odpływ z nisz źródliskowych, poprzez systematyczne ich oczyszczanie z liści i gałęzi. Bystrzyca zasilana jest punktowo przez cztery zespoły źródeł kredowych w miejscowościach: Sulów, Zakrzówek-Wieś, Zakrzówek, Bystrzyca. Największe źródło szczelinowo - warstwowe dające początek Bystrzycy znajduje się w Sulowie. Tworzy ono rozległe źródlisko, na które składa się kilkanaście wypływów. Dopływem Bystrzycy jest rzeka Rudawka.

• Projektowane zbiorniki retencyjne

Ze względu na fakt, ze wody powierzchniowe zajmują zaledwie 0,4 % powierzchni gminy pożądany jest dalszy rozwój małej retencji . Jej głównym zadaniem jest stabilizacja stosunków wodnych w dolinie rzeki Bystrzycy oraz w obszarach przydolinnych.

Ustala się: - rekonstrukcję połączoną z rozbudową zbiornika „Bystrzyca", - budowę zbiornika pomiędzy Zakrzówkiem a Sulowem, - powiększenie istniejących stawów w Zakrzówku Osadzie, - możliwość budowy systemu niskich przetamowań podnoszących poziom wody w korycie rzeki i w położonych na pobliskich łąkach wyschniętych torfiankach, - modernizację wszystkich występujących w gminie zbiorników wodnych.

Wody podziemne

Obszar gminy położony jest w obrębie hydrologicznego regionu IX - lubelsko-podlaskiego, z głównym poziomem wodonośnym utrzymującym się w osadach górnokredowych. Kredowy poziom wodonośny stanowi fragment udokumentowanego i chronionego, kredowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) nr 406 - Niecka lubelska. Jest to zbiornik porowo-szczelinowy, o szacunkowych zasobach 133,0 tys. m3/d oraz powierzchni około 6650,0 km2, z czego połowa powierzchni leży w obrębie JCWPd (Jednolite Części Wód Podziemnych). Wody górnokredowe charakteryzują się bardzo zróżnicowanym składem chemicznym. Są to wody typu wodorowęglanowo - wapniowego, średniotwarde i twarde, o niskiej mineralizacji - wody dobrej jakości wymagające prostego uzdatniania. Głębokość kredowego poziomu wodonośnego waha się od kilkunastu do 50 m. Główny Zbiornik Wód Podziemnych GZWP Nr 406 (Lublin), podlega szczególnej ochronie pod względem ilościowym i jakościowym. Plan zagospodarowania województwa lubelskiego uznaje za zasadne ustanowienie obszaru ochronnego tego zbiornika. Zasady zagospodarowania na jego terenie powinny być zgodne z propozycjami dotyczącymi zakazów, nakazów

i zaleceń przy użytkowaniu terenów położonych w Lubelskim Obszarze Szczególnej Ochrony wód podziemnych, zawartymi w „Dokumentacji określającej warunki hydrologiczne dla ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód podziemnych Niecka Lubelska (GZWP nr 406)". Obszar ochronny ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej na podstawie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, wskazując zakazy, nakazy lub ograniczenia oraz obszary, na których one obowiązują. Do czasu wydania rozporządzenia nie powinny być lokalizowane i podejmowane działania negatywnie oddziałujące na ilość i jakość wód podziemnych piętra kredowego. Zgodnie z podziałem dokonanym w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (M.P. z dnia 21 czerwca 2011 r. nr 49, poz. 549) gmina Zakrzówek zlokalizowana jest w obszarze oznaczonym kodem europejskim PLGW2300107, leżącym w obszarze dorzecza Wisły oraz jednolitej części wód podziemnych oznaczonych kodem JCWPd 107. Stan jednolitej części wód podziemnych oceniono jako zły w subczęści – ilościowo i dobry – chemicznie. Osiągnięcie celów środowiskowych ocenia się jako zagrożone przez pobór wód z poziomu kredowego ujęć aglomeracji lubelskiej.

Jednolite części wód powierzchniowych

Zgodnie z podziałem dokonanym w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (M.P. z dnia 21 czerwca 2011 r. nr 49, poz. 549), gmina Zakrzówek zlokalizowane jest w zlewni Jednolitej Części Wód Powierzchniowych: 1/ PLRW 200024619 (Bystrzyca od dopł. z Rudnika do Kosarzewki), 2/ PLRW 200024613 (Bystrzyca od dopł. okresowego spod Studzianek do dopł. z Rudnika), 3/ PLRW 200024611 (Bystrzyca do dopł. okresowego spod Studzianek). Dla jednolitych części wód powierzchniowych będących w złym stanie celem jest osiągnięcie co najmniej dobrego stanu/ potencjału ekologicznego oraz dodatkowo utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego. Dla jednolitych części wód powierzchniowych będących w dobrym stanie celem jest utrzymanie dobrego stanu/ potencjału ekologicznego. Ramowa Dyrektywa Wodna (2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. ) ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, dopuszcza realizację inwestycji mających wpływ na stan wód, powodujących zmiany w charakterystykach fizycznych jednolitych części wód, jeżeli cele którym służą stanowią nadrzędny interes społeczny lub korzyści dla środowiska naturalnego i dla społeczeństwa m.in. zbiorniki wodne realizowane w celu ochrony przed powodzią, przed skutkami suszy, produkcja energii elektrycznej, aktywizacja gospodarcza terenu.

Ujęcia wody

Na terenie gminy Zakrzówek funkcjonują trzy gminne ujęcia wód w miejscowościach: Studzianki, Majdan-Grabina i Zakrzówek-Wieś. Wody ujmowane są z kredowego poziomu wodonośnego.

• Łąki i zadrzewienia w dolinach rzecznych

Zadaniem wyznaczonego obszaru jest częściowa transformacja użytkowania ornego na łąkowe w górnej części doliny Bystrzycy (powyżej Sulowa) oraz ochrona krajobrazu łęgowego, terenów podmokłych, celem podniesienia ich przydatności ekologicznej. W strukturze użytkowania terenu łąki i pastwiska koncentrujące się prawie wyłącznie w dolinie Bystrzycy, zajmują aktualnie zaledwie 2,9 % powierzchni gminy. Ich dalszy przyrost może przyczynić się do poprawy systemu ekologicznego gminy. Ustala się zakaz zmiany przeznaczenia łąk i pastwisk na cele budowlane a także inne formy użytkowania rolniczego. Z uwagi na uwarunkowania ekologiczne zaleca się przekształcanie na użytki zielone gruntów ornych położonych w dolinach rzek, na podmokłych terenach, w obrzeżu zbiorników wodnych oraz w obszarach suchych dolin i innych obniżeń terenowych. Ze względu na konieczność ochrony ekosystemów wodnych wraz ze strefami ekotonowymi, rodzime typy zadrzewień (łęgowych) powinny podlegać rygory- stycznej ochronie. Ustala się zakaz wycinki drzew i zakrzaczeń łęgowych za wyjąt- kiem przypadków związanych z działaniami przeciwpowodziowymi i gospodarką wodną (konserwacja) w zakresie uzgodnionym z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody .

• Lasy i zadrzewienia

W strukturze przyrodniczej odczuwa się zbyt niski udział terenów leśnych. Lasy i zadrzewienia ( grunty zalesione i zakrzewione) zajmują powierzchnię 543 ha, co stanowi zaledwie ok. 5,5 % powierzchni gminy. Istniejące lasy są zbyt rozdrobnione oraz rozmieszczone nierównomiernie na terenie gminy. Lasy występują zaledwie w kilku małych kompleksach na wierzchowinach oraz w kilkunastu wąwozach. Należą do typu leśno - siedliskowego lasu świeżego z zespołu grądu dębowo-grabowego w dwóch odmianach: gradu wysokiego typowego i borowiejącego gradu wysokiego. W dnie i zboczach wąwozów lessowych w miejscach wilgotnych wykształcił się podzespół grądu niskiego. Gatunkami panującymi w grądach są grab i dąb szypułkowy, ale rośnie udział sosny pospolitej. Spotykane są również buki. W dolinie Bystrzycy spotykane są zgrupowania drzew, złożonych głównie z olchy czarnej, a także z topoli, wierzb i innych drzew. Są to pozostałości zwartych niegdyś łęgów nadrzecznych.

W miejscach stale podtopionych występują niewielkie skupiska zarośli łozowiskowych. Najczęściej sąsiadują z łęgami nadrzecznymi i zbiorowiskami szuwarowymi. Na terenie gminy istnieje jeden niewielki kompleks lasów państwowych, położony na wschód od Zakrzówka Osady. W studium wskazuje się możliwość powiększenia terenów leśnych głównie poprzez zalesienia przeciwerozyjne oraz powierzchni zadrzewień poprzez fitomelioracje. Dla terenów leśnych ustala się: - zakaz zmiany użytkowania leśnego na nieleśne, - ochronę i kształtowanie granicy rolno-leśnej, zgodnie z zaleceniami ekologicznymi (ochrona strefy ekotonalnej przed użytkowaniem ornym), - systematyczne odnawianie lasu, kształtowanie struktury gatunkowej w kierunku powiększenia różnorodności biologicznej i zwiększania odporności na czynniki zewnętrzne, - wymóg zalesień gatunkami dostosowanymi do typu miejscowego siedliska leśnego.

W celu ochrony kompleksów leśnych ustala się strefę ochrony warunków siedliskowych, obejmującą pas terenu o szerokości min. 30 m ok. 100 - 150 m (w zależności od miejscowych warunków) od obrzeży lasu.

Obowiązuje ochrona stanowiska jedynego chronionego na terenie gminy gatunku leśnego: parzydła leśnego, występującego w wąwozach.

Gmina Zakrzówek jest gminą ubogą w obszary leśne. Wg danych GUS za rok 2012, powierzchnia lasów w obrębie gminy Zakrzówek wynosiła 552,5 ha co stanowi 5,6% powierzchni gminy, w tym powierzchnia lasów publicznych wynosiła 41,4 ha. Zwiększanie lesistości kraju jest jednym z ważniejszych elementów polityki leśnej państwa. Konsekwentna realizacja celów tej polityki powinna zapewnić zwiększenie lesistości kraju do 30% w roku 2020 i 33% po roku 2050.

• Roślinność kserotermiczna

W celu zachowania różnorodności biologicznej środowiska obejmuje się ochroną roślinność ciepłolubną występującą głównie w południowej i południowo- zachodniej części gminy (Studzianki, Kokoszków, Kol. Góry). Zbiorowiska kserotermiczne należą do najbardziej interesujących w gminie zbiorowisk chociaż nie zawierają gatunków rzadkich i chronionych. Zajmują głównie strome zbocza i grzbiety wąwozów lessowych oraz wyniosłości wyżynne.

Obowiązuje bezwzględna ochrona zbiorowisk muraw o charakterze stepowym oraz zarośli kserotermicznych. 28

• Tereny bilansowe złóż surowców do potencjalnej eksploatacji

Podłoże geologiczne gminy stanowią górno - kredowe utwory węglanowe, które w plejstocenie zostały przykryte osadami lodowcowymi. Na terenie gminy zalegają także pokrywy lessowe o znacznej miąższości, które w wyniku działalności czynników erozyjnych poprzecinane są przez liczne wąwozy.

W obrębie gminy znaczenie surowcowe ma kruszywo naturalne. Przemysł wydobywczy i przetwórczy oparty jest o złoża piasków i torfów. Jest to wydobycie na skalę lokalną. Poniższa tabela przedstawia złoża kopalin i ich charakterystykę gospodarczą wraz z klasyfikacją. Wiek kompleksu litologiczno-surowcowego we wszystkich wypadkach to czwartorzęd. Zasoby geologiczne Klasyfikacja złóż bilansowe Rodzaj Kategoria Nazwa złoża Klasy Klasy kopaliny rozpoznania [tys. t, tys. m3 dla 1-4 A-C torfu]*

Bystrzyca piaski - C1 4 A

Rudnik Pierwszy torfy 57,12 C1 4 A Rudnik Drugi – położenie: Rudnik Pierwszy, torfy 18,31 dz. nr: 748/1, 750, 751, 754/1

Majdan-Grabina III piaski - C1 4 A

Majdan-Grabina II piaski 8 C1 4 A

Majdan-Grabina piaski 11 C1 4 A * dane: Bilanse zasobów złóż kopalin w Polsce wg. stanu na 31 XII 2012 r., PIG, Warszawa 2013 r. (tabela - Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe sporządzone dla obszaru Gminy Zakrzówek, KANON Grzegorz Chojnacki)

Obszary i tereny górnicze (MIDAS, dane na dzień 31.12.2012 r.)

Nazwa złoża Numer w rejestrze Kopalina główna Kod złoża Majdan-Grabina III 10-3/2/104 kruszywo naturalne 8634 Rudnik Pierwszy 10-3/4/244 torf 9878 (Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe sporządzone dla obszaru Gminy Zakrzówek, KANON Grzegorz Chojnacki)

Zadaniem wskazanych terenów jest wykorzystanie miejscowych zasobów do celów gospodarczych oraz ograniczenie przed zmianą sposobu zagospodarowania.

Do ewentualnej eksploatacji wskazuje się: - piaski deluwialne, występujące w zboczach wszystkich większych dolin, - piaski teras nadzalewowych pomiędzy Zakrzówkiem a północną granicą gminy. - surowce węglanowe (opoki) występujące w północno- wschodniej części gminy na obszarach oznaczonych na rysunku studium. Kontynuacja eksploatacji kruszywa w 10 punktach na terenie gminy wymaga opracowania dokumentacji geologicznej i uzyskania koncesji. Ten sam wymóg dotyczy dwóch czynnych cegielni w Sulowie. Zakazem eksploatacji obejmuje się: - udokumentowane w kat. D złoża kruszywa w miejscowości Bystrzyca, ze względu na gęstą zabudowę, tereny uprawne oraz łąki i lasy, - złoża lessów w południowej i południowo-zachodniej części gminy z uwagi na b. dobre gleby i położenie w Kraśnickim Obszarze Chronionego Krajobrazu, - złoża torfów ze względów ekologicznych (położone w dnie doliny Bystrzycy, stabilizują poziom wód aluwialnych), krajobrazowych i użytkowych (mała miąższość do 1 m i znaczne ich zailenie), - piaskowce sarmackie z rejonu Sulowa, z uwagi na niewielkie zasoby, położenie w Kraśnickim OCK i projektowanej ochronie prawnej (ew. stanowisko dokumentacyjne). Wiodącą zasadą na terenach określonych na rysunku jest ochrona krajobrazu i walorów środowiska przed kolizyjnym użytkowaniem kopalń. Eksploatacja złóż powinna być związana z rekultywacją wyrobisk poeksploatacyjnych, racjonalnym gospodarowaniem oraz kompleksowym wykorzystaniem złóż. Wykorzystanie surowców winno podlegać wyżej wymienionym ograniczeniom, a także wymogom ochrony środowiska przyrodniczego. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze, ochrona złóż kopalin naturalnych polega na racjonalnym gospodarowaniu zasobami złoża oraz wykluczeniu lokowania w obrębie złoża funkcji uniemożliwiających eksploatację surowca.

I. 2 OBSZARY WZMACNIANIA STRUKTURY I ODPORNOSCI SRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest ukierunkowanie działań wzbogacających zasoby środowiska przyrodniczego i wartości naturalne terenów zdegradowanych oraz powiązanie ich z potrzebami poprawy aktywności systemu ekologicznego gminy. W studium wskazano zadania priorytetowe, odnoszące się do wzmacniania głównych ogniw systemu ekologicznego tj. dolin rzecznych, terenów leśnych i zadrzewień, terenów podmokłych, suchych dolin i wąwozów - wchodzących w system kształtowania powiązań między głównymi ogniwami ESOCH. Z uwagi na cechy środowiska przyrodniczego gminy główną zasadą obowiązującą w strefie będą:

A. WZMACNIANIE POTENCJALU STRUKTURY EKOLOGICZNEJ Obejmuje następujące elementy struktury • Obszary wskazane do zalesienia

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest określenie potencjalnych możliwości powiększenia zasobów leśnych oraz kierunków kształtowania granicy rolno-leśnej. Ponieważ gmina ma tylko nieznaczny udział gleb słabych o niskiej bonitacji możliwości powiększenia zasobów leśnych poprzez ich zalesienie są stosunkowo nikłe. Niewielkie zwarte zespoły leśne występują w pobliżu miejscowości Studzianki , Świerczyna i Zakrzówek. Zwiększenie udziału zadrzewień w strukturze ekologicznej gminy powinno być osiągnięte drogą fitomelioracji, jako formą wiodącą. W studium wskazuje się możliwość zalesień: - gruntów przyleśnych oraz pozwalających na powiększenie powierzchni leśnych lub ich powiazanie przestrzenne, - gruntów marginalnych, zdegradowanych i wskazanych przez użytkowników, - gruntów najsłabszych, jako alternatywnej formy użytkowania gospodarczego, - stromizn w ramach melioracji przeciwerozyjnych (fitomelioracja), - terenów położonych na kierunkach powiązań ekologicznych.

Zaproponowana w studium granica rolno-leśna uwzględnia trzy aspekty: 1/ użytkowy, wskazując pod zalesienie grunty stosunkowo mniej przydatne dla produkcji rolnej, 2/ ekologiczny, przeznaczając pod zalesienie tereny położone na kierunkach powiązań przyrodniczych i sprzyjając tym samym większej spójności systemu ekologicznego, 3/ krajobrazowy, wskazując zasadę kształtowania kompleksu leśnego oraz zalesień terenów z uwzględnieniem walorów ekspozycji i fizjonomii i krajobrazu. W procesie regulacji granicy rolno-leśnej należy uwzględnić kształtowanie strefy ekotonalnej na granicy lasu z gruntami rolnymi o szerokości 20-30 m oraz wyłączenie ich z lokalizacji zabudowy.

• Grunty orne wskazane do transformacji na użytki zielone

Zadaniem wyznaczonych terenów jest przebudowa składu gatunkowego szaty roślinnej i podniesienie walorów przyrodniczych terenów użytkowanych rolniczo, położonych w układzie powiązań ekologicznych. Transformacja powinna być realizowana w dolinach rzek Bystrzycy i Rudawki, w strefach ujściowych wąwozów i dolin, na terenach podmokłych, na obrzeżach zbiorników wodnych. W studium wskazano do transformacji grunty orne: - w otoczeniu zbiorników wodnych, - w dolinie rzeki Bystrzycy, 31

− grunty przyleśne, − stromizny w strefie przykrawędziowej doliny.

• Pasmowe zadrzewienia i zakrzewienia na kierunkach powiązań przyrodniczych

Zadaniem wyznaczonych na rysunku studium terenów jest wspomaganie funkcji ekologicznych w systemie przyrodniczym oraz wzbogacenie krajobrazu gminy. Krajobraz gminy przechodził niekorzystne przeobrażenia m. in. wylesianie terenu na rzecz pól uprawnych oraz likwidację zadrzewień śródpolnych. Skutkiem tych procesów jest zwiększenie podatności gruntów rolnych na erozję wietrzną i wodną oraz przesuszenie, gleb jak również ubożenie estetyczne krajobrazu. Tworzenie pasmowych zadrzewień i zakrzewień, poprzez nasadzenia zieleni średniej i wysokiej jest elementem wzrostu stabilności krajobrazu, z drugiej strony jest elementem kształtowania ciągłości i drożności systemu ekologicznego . Szczególnie niewystarczająca jest ilość powiązań pomiędzy doliną Bystrzycy a wielkoprzestrzennymi obszarami gminy. Istnieje potrzeba usprawnienia funkcjonowania systemu ekologicznego poprzez zadrzewienia i zalesienia w powiązaniu z fitomelioracjami.

Działania związane z kształtowaniem zieleni winny sprzyjać: - udrożnieniu pasm ekologicznych (ciągów i korytarzy), - biologicznym wzmacnianiu istniejących powiązań przyrodniczych, - kształtowaniu nowych powiązań ekologiczno-funkcjonalnych,

Ustala się następujące zasady formowania zieleni: * zakaz likwidacji zieleni mającej znamiona założeń , skupisk zieleni, nakaz uzupełniania drzewostanu alei, szpalerów i innych form zieleni komponowanej, * ochrona i uzupełnianie naturalnych zadrzewień i zakrzewień wąwozów i krawędzi skarp, * kształtowanie ciągów szpalerowych i alei wzdłuż dróg publicznych, tras rowerowych i dróg gospodarczych, * tworzenie pasmowych nasadzeń w granicach obrębów geodezyjnych, * odtwarzanie zieleni łęgowej w wilgotnych dolinkach strug, * nasadzenia drzew na terenach siedlisk rolnych i wokół nich.

 „Zielony pierścień” wokół miasta Kraśnika

Skrajnie południowo - zachodnia cześć gminy (w obrębie sołectwa Rudki) położona jest na obszarze objętym programem kształtowania „zielonego pierścienia" wokół miasta Kraśnik. „Zielonemu pierścieniowi" przypisuje się:

- funkcje ochrony struktury ekologicznej z pozostałościami przyrody zbliżonej do naturalnej i osobliwościami przyrodniczo – krajobrazowymi, - funkcje ochrony struktury przestrzennej przed chaotyczną semiurbanizacją terenów otwartych niezabudowanych oraz krajobrazów mozaikowych (drobnoskalowych) z typowym dla terenów podmiejskich dużym zróżnicowaniem fitosocjologicznym zbiorowisk zastępczych i nierzadko o znaczących walorach florystycznych, - funkcje buforowe, osłabiające presje miasta na tereny wiejskie, - funkcje wypoczynku codziennego i świątecznego. „Zielony pierścień" traktuje się jako strefę czynnej ochrony fizjonomii krajobrazu, co oznacza również konieczność wzbogacania przyrodniczego terenów znajdujących się w jego obrębie. W obrębie wsi Rudki przewiduje się głównie fitomeliorację (zadrzewienia i zakrzewienia). Elementem kształtującym „zielony pierścień” wokół Kraśnika na obszarze Zakrzówka jest kompleks leśny oraz rolnicze tereny otwarte z zachowanym harmonijnym krajobrazem. Z obszaru „zielonego pierścienia" wyłącza się tereny przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego pod zwarte zainwestowanie kubaturowe lub obszary przewidziane w studiach uwarunkowań jako tereny rozwojowe miast z funkcjami uciążliwymi dla środowiska. Struktura ekologiczna „zielonych pierścieni" podlega ochronie i kształtowaniu w kierunku ich wzbogacenia. Cenne pod względem przyrodniczo - krajobrazowym elementy powinny być wskazane do ochrony indywidualnej (przewidzianej w ustawie o ochronie przyrody), natomiast pozostałe przyrodnicze elementy krajobrazu – do ochrony planistycznej, z określeniem związków z systemem przyrodniczym miasta, roli w utrzymaniu stabilności krajobrazu oraz znaczenia dla rekreacji.

B. OCHRONA NATURALNEJ RÓWNOWAGI W ŚRODOWISKU GLEBOWYM I ŻYZNOSCI GLEB

Gmina Zakrzówek charakteryzującej się dobrymi warunkami naturalnymi dla rozwoju działalności rolniczej. Największy udział w warstwie glebowej gminy mają gleby utworzone z lessów i utworów lessopodobnych. Gleby te wykazują cechy bielicowe. Zaliczane są do II i III rzadziej IV klasy bonitacyjnej i należą do kompleksu gleb pszennych. W miejscach, gdzie na powierzchnię wychodzą skały kredowe wykształciły się rędziny. Są to gleby odpowiadające II, III a i III b klasy bonitacyjnej, a przy niedoborze wilgoci zaliczane do IV a i IV b. Rędziny tworzą kompleks pszenny, pszenny wadliwy, a najsłabsze – żytni słaby. Gleby wytworzone z piasków gliniastych w suchych dolinach zaliczane są do klasy V i VI oraz kompleksu żytniego słabego. Dna dolin zajmują mady piaszczyste oraz torfy i namuły, mało przydatne w rolnictwie, użytkowane są jako łąki i pastwiska niskiej klasy.

Użytki rolne zajmują 84,4% powierzchni gminy, w tym grunty orne to 78,0%. Gleby klas II - III b (grunty prawnie chronione) zajmują 82,7% gruntów ornych, natomiast klasy najniższe pod względem żyzności – V i VI, stanowią jedynie 2,5% gruntów ornych. Gleby dobrych klas koncentrują się w okolicach miejscowości Lipno i Rudnik Pierwszy (podłoże lessowe). Najsłabsze gleby występują w centrum gminy, na wschodnich stokach doliny Bystrzycy i jej prawych dopływów.

Główne piętno na pokrywie glebowej gminy wywierają utwory lessowe, pyłowo-piaszczyste utwory lessopodobne oraz skały wapienne. Statystyka dowodzi wyraźnej przewagi gleb o walorach bliskich optymalnych. Jednak wielowiekowa intensywna produkcja rolna spowodowały niemal zupełne wylesienie gminy i radykalne obniżenie zdolności retencyjnych podłoża co doprowadziło do osłabienia odporności gleb, przesuszenia, zakwaszenia i jałowienia gleb. Erozja nieustannie prowadzi do ubytku areału gruntów o wysokich walorach agrotechnicznych. Na niektórych obszarach skutkiem erozji jest utrata 90% próchnicy w glebie, głównie z uwagi na: - duże spadki terenu, - brak trwalej pokrywy roślinnej na przeważającej części obszaru gminy, - wyjątkowo duże nagromadzenie wąwozów drogowych bez umocnienia biologicznego (Studzianki).

Z uwagi na niekorzystną ewolucję krajobrazu i wzrastające zagrożenie degradacji ekologicznej głównym zadaniem jest ochrona naturalnej równowagi w środowisku glebowym i żyzności gleb. W studium zatem wytypowano:

• Obszary narażone na erozję b. silną, silną i średnią wskazane do kompleksowych melioracji przeciwerozyjnych, • Rejony wymagające dogęszczenia zieleni śródpolnej, • Obszary do realizacji fitomelioracji (zadrzewienia, zakrzewienia, zadarnienia) o funkcjach przeciwerozyjnych, przeciwwietrznych i wodochronnych, • Obszary wskazane do rekultywacji. Zaproponowano zastosowanie i rozmieszczenie wszystkich podstawowych form fitomelioracji: a. zadrzewienia pasmowe, powinny być tworzone przez zieleń wysoką w pasach o szerokości min. 5,0 m (z przeznaczeniem pod funkcje przeciwerozyjne i przeciwwietrzne), b. zadrzewienia rzędowe, głównie o funkcjach przeciwwietrznych, c. zadrzewienia (zakrzewienia) żywopłotowe, mające hamować spływy na granicy wierzchowin i zboczy oraz zapewnić hamowanie skoncentrowanych spływów w dna dolin, d. zadrzewienia kępowe, głównie o charakterze krajobrazowym,

e. zadarnienia, służące głównie umocnieniu biologicznemu górnych partii zboczy.

Główną zasadą obowiązującą w strefie jest zwiększenie udziału użytków zielonych i terenów posiadających trwałą pokrywę roślinną, Jest to możliwe wyłącznie poprzez intensywne działania fitomelioracyjne (wyżej wskazane) oraz ograniczanie upraw okopowych- zaś preferowaniu w strukturze upraw mieszanek trawiastych. Biologiczne melioracje przeciwerozyjne powinny zwiększać spójność pozostałości naturalnych ekosystemów, głównie zadrzewionych i zakrzewionych fragmentów wąwozów, najczęściej funkcjonujących w izolacji pośród pól.

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest także przywrócenie naturalnych i użytkowych walorów - terenów przekształconych lub zdegradowanych oraz neutralizowanie obiektów destrukcyjnych.

Ponieważ największym źródłem zagrożeń środowiska w gminie jest niekontrolowana eksploatacja surowców mineralnych oraz odpady gromadzone w wyrobiskach poeksploatacyjnych, do priorytetów powinny należeć działania na rzecz poprawy stanu sanitarnego i estetycznego środowiska.

W tym zakresie ustala się: * rekultywację wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych (nakazem objęto 5 obiektów ), * likwidację dwóch dużych dzikich wysypisk śmieci i wielu mniejszych. poprawa systemu utylizacji odpadów na wysypisku komunalnym oraz gospodarkę odpadami zgodną z regulaminem zachowania czystości i porządku a terenie gminy wraz z przepisami odrębnymi.

I.3 OBSZARY CHRONIONE I WSKAZANE DO OBJĘCIA PRAWNĄ OCHRONĄ (OBOWIĄZUJĄCA / PROJEKTOWANA) - zadaniem wyznaczonych obszarów jest stworzenie obszarowej ochrony prawnej środowiska przyrodniczego

Za podstawę obszarowej ochrony przyjmuje się Ekologiczny System Obszarów Chronionych. Wyróżniające się w skali regionu wartości środowiska przyrodniczego i krajobrazu uzasadniają rozszerzenie prawnej ochrony obszarowej w gminie. W studium uwzględnia się istniejące i projektowane obszary i obiekty chronione, których formy przewiduje art. 13 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114 poz. 492, z późniejszymi zmianami) oraz art. 15 i art. 16 ustawy z dnia 28 września 1991 o lasach (Dz. U. Nr 101 poz. 444, z późniejszymi zmianami).

Projektowane obszary chronione, do czasu ustanowienia ochrony prawnej obejmuje się ochroną planistyczną.

Główną formą ochrony przyrody i Krajobrazu w gminie jest: • Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu W jego granica obejmujących w gminie 56 km2, obowiązują zasady zagospodarowania określone Rozporządzeniem Nr 28 Wojewody Lubelskiego z dnia 2 czerwca 1998 r. w sprawie Obszarów Chronionego Krajobrazu na terenie Województwa Lubelskiego. Zasady te sprowadzają się zwłaszcza do: - szczególnej dbałości o estetykę krajobrazu, w tym ochronę punktów i panoram widokowych, ochronę naturalnego krajobrazu dolin rzecznych i zbiorników wodnych oraz ochronę krajobrazu naturalnych ekosystemów; - szczególnej dbałości o harmonijne zagospodarowanie z poszanowaniem wartości przyrodniczo-krajobrazowych; - wymogu zachowania przestrzennej zwartości oraz przestrzennych powiązań pomiędzy obszarami o wysokiej aktywności biologiczne]; - zakazu lokalizowania inwestycji szczególnie szkodliwych z wyjątkiem gazociągów,

• Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu

W jego granicach obejmujących w gminie 56 km2 obowiązują zasady zagospodarowania określone w Rozporządzeniu Nr 39 Wojewody Lubelskiego z dnia 17 lutego 2006 r. w sprawie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

1. Na Obszarze nakazuje się: 1/ zachowanie oraz poprawę stosunków wodnych poprzez ograniczanie nadmiernego odpływu wód, gospodarowanie zasobami wodnymi w sposób uwzględniający potrzeby ekosystemów wodnych i wodno-błotnych, zachowanie naturalnego charakteru rzek, cieków wodnych, zbiorników wodnych i starorzeczy, ochronę funkcji obszarów źródliskowych o dużych zdolnościach retencyjnych, zachowanie lub przywracanie dobrego stanu ekologicznego wód, 2/ zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, głównie poprzez zachowanie lub przywracanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, 3/ uwzględnianie potrzeb ochrony przyrody w gospodarce człowieka, w tym w gospodarce rolnej, leśnej, wodnej, rybackiej i turystyce, 4/ ochronę i kształtowanie zadrzewień, ze szczególnym uwzględnieniem zadrzewień nadwodnych i śródpolnych, 5/ ochronę specyficznych cech krajobrazu, w tym dolin rzecznych, starorzeczy, naturalnych form rzeźby terenu (wydmy, doliny denudacyjne, wąwozy lessowe, kotły i studzienki erozyjne), 6/ tworzenie i ochrona korytarzy ekologicznych, umożliwiających migrację gatunków,

7/ kształtowanie zagospodarowania przestrzennego w sposób umożliwiający zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz wartości kulturowych, w szczególności przez: ochronę otwartej przestrzeni przed nadmierną zabudową, zachowanie ciągłości korytarzy ekologicznych, kształtowanie zalesień w sposób optymalny dla ochrony różnorodności biologicznej i walorów krajobrazowych, ochronę punktów, osi i przedpoli widokowych, usuwanie lub przesłanianie antropogenicznych elementów dysharmonijnych w krajobrazie, 8/ dążenie do odtworzenia starych odmian drzew owocowych i ras zwierząt hodowlanych, 9/ dążenie do rewitalizacji zespołów zabudowy, w tym układów zabytkowych, propagowanie tradycyjnych cech architektury, 10/ eliminowanie lub ograniczanie źródeł zagrożeń, w szczególności zanieczyszczenia powietrza, wód i gleb, poprzez usuwanie zanieczyszczeń antropogenicznych, kształtowanie prawidłowej gospodarki wodnościekowej, promowanie sposobów gospodarowania gruntami, ograniczających erozję gleb.

2. Na Obszarze zakazuje się:

1/ zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor i legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarka rolną, leśną, rybacką i łowiecką, 2/ realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.627, z późn.zm.2)), 3/ likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, 4/ wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu, 5/ wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych, 6/ dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka, 7/ likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno- błotnych,

8/ lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

1. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obowiązkowe i przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na przyrodę Obszaru. 2. Zakaz, o którym mowa w ust.1 pkt 3, nie dotyczy prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody. 3. Zakaz, o którym mowa w ust.1 pkt 4, nie dotyczy terenów, dla których udzielono koncesji na wydobywania kopalin przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. 4. Zakaz, o którym mowa w ust. 1. pkt 8, nie dotyczy obiektów lokalizowanych w obszarach wyznaczonych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin lub w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gmin lub w ciągach istniejącej zabudowy.

- obowiązku każdorazowego uzyskania opinii Dyrektora LZPK w sprawach lokalizowania inwestycji przemysłowych i usługowych, mogących pogorszyć stan środowiska, dokonywania zmian stosunków wodnych, projektów zmian miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, budowy lub rozbudowy obiektów istotnie zmniejszających walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz lokalizowania kopalni surowców mineralnych.

Główną formą ochrony przyrody i krajobrazu w gminie są: • Pomniki przyrody: A. istniejące ustanowione Rozporządzeniem nr 13 Wojewody Lubelskiego z dnia 2 sierpnia 1993 r. w sprawie uznania tworów przyrody za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. z 1993 r. Nr 11, poz. 71): - dąb szypułkowy (o obw. pnia 325cm) w Zakrzówku Osada na działce nr 756 przy ul. Ogrodowej 5, - dąb szypułkowy (o obw. pnia 305 cm) w Zakrzówku Osada, rosnącego w bezpośrednim sąsiedztwie wyżej wymienionego dębu, - dąb szypułkowy (o obw. pnia 300 cm) w Zakrzówku Osada na działce nr 762/6,

B. projektowane * z obiektów przyrody nieożywionej: - źródlisko kredowe w Sulowie, - źródlisko kredowe w Zakrzówku-Wsi ( z dwoma przepustami), - źródlisko kredowe w Zakrzówku-Wsi (z jednym przepustem), - źródło kredowe w Zakrzówku Osada * z obiektów przyrody ożywionej' - topola czarna w wąwozie lessowym w Majoracie, - buk zwyczajny (o obw. pnia 300 cm) w Majdanie- Grabinie, - zieleń osiedlowa w Zakrzówku Osada (w sąsiedztwie remizy OSP i Ośrodka Zdrowia), w skład której wchodzą: kasztanowiec biały - 8 sztuk (o obw. pni 190-250 cm), klon pospolity - 5 sztuk ( o obw. pni 230-310 cm), jesion wyniosły, - 2 sztuki (o obw. pni 250 i 360 cm), dąb szypułkowy - 3 sztuki ( o obw. pni 230-250 cm), lipa drobnolistna - 5 sztuk, - aleja drzew przy ul. Żeromskiego, które tworzą: kasztanowiec biały - 8 sztuk ( o obw. pni do 340 cm), lipa drobnolistna, klon i grab - 11 sztuk (o obw. pni do 230 cm), - zieleń przykościelna w Zakrzówku Osada w skład której wchodzą: modrzew europejski - 15 sztuk (o obw. pni 225-230 cm), lipa drobnolistna - 3 sztuki (o obw. pni 230 cm), jesion wyniosły - 2 szt. (o obw. pni 230 cm), klon - 2 szt. rosnące poza ogrodzeniem kościoła (o obw. pni 250 cm), - zieleń wysoka na cmentarzu parafialnym w Zakrzówku, w tym m.in. jesion wyniosły (o obw. pni 250-300 cm), klon jawor, - starodrzew parkowy dawnych parków pałacowych.

Podstawową zasadą jest ochrona ww. okazałych egzemplarzy drzew i skupisk starodrzewu. Ustala się: 1/ zakaz pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania obiektów poddanych ochronie oraz dokonywania istotnych zmian obiektów, 2/ zapewnienie właściwych dla gatunków drzew - warunków siedliskowych, ułatwiające pobieranie wody i substancji mineralnych, 3/ ochrona podłoża wokół systemu korzeniowego przez zakaz zmiany stosunków wodnych i lokalizacji obiektów i urządzeń (poza ogrodzeniem ochronnym w odległości mniejszej niż 20 m, 4/ zakaz niszczenia gleby, zakopywania i wylewania odpadów i nieczystości palenia ognisk, stosowania środków chemicznych w otoczeniu obiektów, 5/ zakaz umieszczania na obiektach tablic, napisów i innych znaków nie związanych z ochroną obiektu, 6/ konserwacja i leczenie, podporzadkowanie zabiegów pielęgnacyjnych celom ochronnym, 7/ zakaz budowy, rozbudowy obiektów budowlanych, urządzeń lub instalacji w otoczeniu obiektów chronionych,

W odniesieniu do projektowanych pomników przyrody nieożywionej powinny obowiązywać zakazy: - rozkopywania, pogłębiania, zasypywania i wprowadzania jakichkolwiek zmian w otoczeniu źródlisk, - wyjmowania, wynoszenia okruchów skalnych oraz eksploatacji surowców mineralnych, - składowania materiałów i skał obcych temu środowisku geologicznemu, - zmiany sposobu zagospodarowania i użytkowania terenu wokół źródlisk a także nakaz systematycznego oczyszczania źródlisk z gałęzi i zeschłych liści oraz ochrony istniejących zadrzewień i zarośli.

• Projektowane stanowiska dokumentacyjne Do statusu stanowiska dokumentacyjnego przyrody nieożywionej wskazuje się: - ściankę lessową w Sulowie, - ostaniec denudacyjny utworów mioceńskich w Sulowie.

W odniesieniu do projektowanych stanowisk dokumentacyjnych powinny obowiązywać zakazy: - wydobywania surowców mineralnych, - wnoszenia obiektów budowlanych, - wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów i innych nieczystości, - składowania materiałów i skał obcych temu środowisku geologicznemu.

• Lasy ochronne

A. istniejący:

- Las masowego wypoczynku - las państwowy oddział 38. Taki status ochrony obowiązuje do czasu ustanowienia nowego, zgodnie z Rozporządzeniem MOSZNi L z dnia 25.08.1992 r. w sprawie szczegóło- wych zasad i trybu uznania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej (Dz. U. Nr 69 poz. 337 z dn. 7.09.1992 r).

B. projektowane (zgodnie z inwentaryzacją przyrodniczą gminy, Zakrzówek z 1994r.) - Do statusu lasu glebochronnego wskazuje się lasy prywatne, o łącznej powierzchni 174,83 ha, w tym: * lasy na gruntach wsi Bystrzyca o pow. 6,37 ha, * lasy na gruntach wsi Majdan-Grabina o pow. 32,0 ha, * lasy na gruntach wsi Rudnik Pierwszy o pow. 13,69 ha, * lasy na gruntach wsi Studzianki- Kolonia o pow. 11,11 ha, * lasy na gruntach wsi Sulów o pow. 39,34 ha, * lasy na gruntach wsi Świerczyna o pow. 24,00 ha, *lasy na gruntach wsi Zakrzówek-Wieś o pow. 25,72 ha, 40

* lasy na gruntach osady Zakrzówka o pow. 17,88 ha, * lasy na gruntach wsi Józefin o pow.1,00 ha, * lasy na gruntach wsi Zakrzówek-Wieś (Rudy) o pow. 1,82 ha, * lasy na gruntach wsi Rudki o pow. 1,92 ha.

- Do statusu lasu wodochronnego wskazuje się lasy prywatne, o łącznej powierzchni 47,55 ha, w tym * lasy na gruntach wsi Bystrzyca o pow. 32,01 ha, * lasy na gruntach wsi Rudnik Pierwszy o pow. 2,77 ha, * lasy na gruntach wsi Rudnik Drugi o pow. 0,89 ha, * lasy na gruntach wsi Sulów o pow. 1,92 ha, * lasy na gruntach Zakrzówka Osady o pow. 1,34 ha, * lasy na gruntach wsi Zakrzówek o pow. 4,62 ha, * lasy na gruntach wsi Majorat o pow. 3,00 ha.

W obszarach lasów ochronnych obowiązuje: 1/ ograniczenie dostępności lasów dla celów gospodarczych, zachowanie trwałości struktury biotycznej lasu, 2/ zakaz odwadniania terenów podmokłych i bagien śródleśnych, 3/ zakaz regulacji stosunków wodnych, powodujących obniżanie poziomu wód gruntowych lub zasadniczo je zmieniających, 4/ maksymalna ochrona gleby i roślinności leśnej, przez zakaz grabienia, niszczenia roślinności krzewinkowej, pozyskiwania żywicy i karpiny, 5/ systematyczne odnawianie lasu, kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami siedliskowymi, w kierunku powiększania różnorodności biologicznej i zwiększania odporności na wpływ działań antropogenicznych z otaczających gruntów nieleśnych.

W obszarach tych obowiązuje podporzadkowanie gospodarki leśnej wiodą- cym funkcjom ochronnym, ograniczenie wstępu oraz zakaz zrębów zupełnych. Szczegółowe sposoby prowadzenia gospodarki leśnej w lasach ochronnych określone są w Rozporządzeniu MOSZNiL z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej (Dz. U. Nr 69 poz. 337 z 7.09.1992r).

I. 4 OBSZARY WSKAZANE DO OBJĘCIA OCHRONĄ PLANISTYCZNĄ zadaniem wyznaczonych obszarów jest kształtowanie powiązań przyrodniczych i ochrona obszarów zasilania ekologicznego oraz uzupełnianie ochrony prawnej obszarów o wysokich wartościach przyrodniczych i krajobrazowych Obejmują obszary posiadające wiodące znaczenie dla utrzymania aktywności środowiska, tworzące ciągłość powiązań w systemie ekologicznym.

Ich celem jest stworzenie właściwych warunków dla funkcjonowania przyrody oraz uaktywnienie procesów odpornościowych środowiska. Ustala się następujące formy ochrony planistycznej: • w skali województwa Ekologiczny System Obszarów Chronionych (ESOCH, wiążący ze sobą tereny chronione, stabilizujący krajobraz i tworzący związki funkcjonalne systemu lokalnego z system regionalnym, • Kierunki powiązań w obrębie ESOCH - strategiczne strefy, warunkujące drożność powiązań ekologicznych, • Ochrona źródliskowa Bystrzycy w celu zabezpieczenia obszaru alimenta- cyjnego źródła dającego początek rzece, • Obszar Najwyższej Ochrony wód podziemnych (ONO), w celu zabezpieczenia zasobów przydatnych do zaopatrzenia w wodę. • Zlewnia chroniona Bystrzycy, zlewnia górnej Wyżnicy (obrzeże południowo- wschodnie gminy), zlewnia górnej i środkowej Urzędówki (obrzeże północno-wschodnie gminy) w celu uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej i ochrony wysokiej klasy czystości rzeki. W wyodrębnionych obszarach zasilania ekologicznego, obowiązuje szczególna ochrona powierzchni biologicznie czynnych. Podstawową zasadą jest zachowanie istniejącego układu fizjograficznego i przyrodniczego w związkach funkcjonalnych z terenami otwartymi.

ESOCH - stanowi ekologicznie aktywny, ciągły przestrzennie układ, którego podstawę tworzą: - dolina Bystrzycy, - dolinka Rudawki, - kompleksy leśne w rejonach Zakrzówka, Studzianek i Świerczyny. Ponadto system współtworzą: - suche obniżenia dolinne, umożliwiające kształtowanie przyrodniczych powiązań pomiędzy rdzeniem systemu jaki stanowi dolina Bystrzycy a lokalnymi biocentrami i lasami. - strefy ochrony warunków siedliskowych lasów.

Zasady gospodarowania w "Systemie" podporządkowuje się funkcjom dla których został utworzony, a wiec funkcjom ekologicznym i ochronie środo- wiska. Za funkcje uzupełniające uznaje się gospodarkę leśną, rolno-hodowlana, a także rekreację (głównie specjalistyczna -wędkarstwo), podlegające określonym rygorom. W użytkowaniu i zagospodarowaniu terenu nacisk należy położyć na: - ochronę tych terenów przed uszczuplaniem ich powierzchni, - ochronę przed zmianą przeznaczenia na użytkowanie zagrażające ich funkcji podstawowej, - podniesienie aktywności biologicznej, - działaniach prowadzących do ochrony rzadkich gatunków roślin i zwierząt a także wzbogacania składu gatunkowego flory i fauny. 42

Z systemu wyklucza się: - lokalizację wszelkich inwestycji mogących destabilizować równowagę ekologiczną i dysharmonizować krajobraz, w szczególności zakładów przemysłowych i ferm, a także magazynów, składów, baz w postaci zwartych i monolitycznych form zabudowy kubaturowej, z wyjątkiem modernizacji elementów budowlanych wskazanych do adaptacji oraz obiektów re- alizowanych dla celów ochronnych, - lokalizację nowych kopalń surowców mineralnych, - składowanie odpadów oraz lokalizację wylewisk i grzebowisk zwierząt, - tworzenie nasypów ziemnych, usytuowanych poprzecznie do osi dolin i innych wyraźnych obniżeń, - odprowadzania ścieków do wód i gruntu, - wprowadzanie funkcji nie zgodnych z przeznaczeniem terenu, z wyjątkiem służących celom ochrony ekologicznej i sanitarnej.

Za integralny składnik ESOCH uznaje się strefę ochrony warunków siedliskowych lasu. Wyznacza się strefę o szerokości min. 30 m 100 -150 m, w zależności od warunków naturalnych. Strefa ta jest wyłączona spod lokalizacji obiektów uciążliwych dla środowiska leśnego oraz innych wykluczonych ESOCH, a także spod prac hydrotechnicznych i melioracyjnych, które mogą zakłócić stosunki wodne. Gospodarka w strefie powinna uwzględnić walory wizualno-krajobrazowe, jakie współtworzy las i wykluczać zabudowę mieszkaniową w promieniu min. 30 m dla nowej zabudowy oraz min. 12 m dla istniejących siedlisk - 50 m od linii brzegowej lasu.

Funkcja stabilizacji równowagi środowiska, która jest pierwszoplanową ESOCH, wymaga z jednej strony działań pielęgnacyjnych (ochrona), a z drugiej wzmacniających i wzbogacających środowisko. W istniejących warunkach naturalnych gminy (ubóstwo zjawisk wodnych na wierzchowinach, susza hydrologiczna) i narastających zagrożeń antropogennicznych (komunikacja, rolnictwo) uznaje się fitomeliorację za główny czynnik sprawczy podniesienia stabilności krajobrazu, a ponadto kształtowania jego wewnętrznej spójności ekologicznej i odporności systemu na zakłócenia zewnętrzne i wewnętrzne.

Obszary źródliskowe Ze względu na ubóstwo wód powierzchniowych, szczególne znacznie ma ochrona wodności istniejących rzek. Jedyne cieki prowadzące wodę to Bystrzyca i jej dopływ Rudawka. Bystrzyca zasilana jest punktowo przez cztery zespoły źródeł. Obszar alimentacyjny źródła w Sulowie obejmuje się statusem ochrony źródliskowej tj. wskazuje się do ochrony przed działaniami naruszającymi równowagę hydrologiczną poprzez: 43

- zakaz zmiany stosunków wodnych, prowadzących do obniżania poziomu wód gruntowych i osuszania terenu, - zakaz przekształcania naturalnych wysięków, podmokłości i źródeł oraz zmiany warunków wypływu wody, - zakaz zmiany uksztaltowania i pokrycia terenu wokół źródliska, - ochronę istniejących zadrzewień i zarośli, kształtowanie naturalnej ochronnej strefy buforowej, utrudniającej bezpośrednią dostępność do miejsc źródliskowych, - zwiększenie roślinności łęgowej w celu zwiększenia retencyjności obszaru źródliskowego, - zakaz eksploatacji surowców mineralnych, - zakaz lokalizacji cmentarzy i obiektów mogących naruszyć lub pogorszyć stosunki wodne.

Obszar Najwyższej Ochrony Wód Podziemnych, wzmożoną ochroną obejmuje się zasoby wód podziemnych gminy, traktując je jako część Obszaru Najwyższej Ochrony ( tzw. ONO ). Zasoby te stanowiące cześć kredowo-poleceńskiego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nie są wystarczająco izolowane od wpływów powierzchniowych. Obowiązują: - likwidacja obiektów i ognisk zanieczyszczających wody podziemne (rekultywacja wysypisk), nadzór sanitarny nad sposobem utylizacji ścieków i śmieci, - zakaz lokalizacji obiektów będących potencjalnym ogniskiem zanieczyszczania wód, oraz takich które mogą mieć ujemny wpływ na wody podziemne, poza dopuszczonymi w planie miejscowym, - konieczność sukcesywnej realizacji kanalizacji sanitarnej na terenach zabudowy wiejskiej. Ograniczenia w zagospodarowaniu tego obszaru maja na celu zabezpieczenie wód podziemnych przed degradacją oraz zmniejszenie uciążliwości w istniejącym zagospodarowaniu.

Zlewnia chroniona Cały obszar gminy znajduje się w zasięgu zlewni, której nadano status zlewni chronionej, ze względu na ochronę zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Ochrona zlewni ma na celu przeciwdziałanie degradacji wód oraz zwiększenie retencyjności zlewni. Główną zasadą jest zwiększenie lesistości terenu, wzmocnienie odporności środowiska przyrodniczego przez zabiegi fitomelioracji oraz uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej.

Na terenie zlewni chronionej Bystrzycy obowiązują zakazy: - wprowadzania nie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych i podziemnych, 44

- lokalizacji i organizacji wysypisk śmieci i odpadów przemysłowych, z wyjątkiem śmietników i gnojowisk w indywidualnych gospodarstwach rolnych i domowych. - rolniczego wykorzystania ścieków, - wysiewu nawozów napowietrznymi środkami transportu, - stosowania pylistych nawozów sztucznych z wyjątkiem wapna, - zakopywania przeterminowanych środków ochrony roślin, - zakładania ferm hodowli bydła i trzody chlewnej w systemie gnojowicowym, - budowy i rozbudowy obiektów przemysłowych, które pogorszyły stan sanitarny wód, - odwadniania użytków zielonych, - budowy i rozbudowy obiektów, które pogorszyłyby stan sanitarny wód.

W celu ochrony wartości krajobrazu kulturowego oraz kształtowania harmonijnych układów przestrzennych w zagospodarowaniu gminy wyznacza się STREFĘ II OCHRONY ZABYTKOWEGO KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

Zadaniem wyznaczonej strefy jest ochrona zasobów zabytkowego krajobrazu kulturowego gminy, określających jej tożsamość kulturową i stanowiących źródło i inspirację przekształceń zagospodarowania. Główną zasadą obowiązującą na obszarze stref jest dostosowanie rodzaju działań konserwatorskich oraz zagospodarowania terenu w otoczeniu obiektów i zespołów zabytkowych do ich walorów wynikających ze stopnia zachowania (w układzie i substancji ) oraz wartości historycznych i artystycznych.

Dla zapewnienia skuteczności działań w zakresie ochrony i kształtowania dziedzictwa kulturowego niezbędne jest uznanie postulatów: - ochrony dziedzictwa kulturowego jako elementu zrównoważonego rozwoju oraz istotnego interesu społecznego, przekładającego się na zasobność i budowanie produktów turystycznych opartych na dziedzictwie kulturowym oraz wartościach przyrodniczych i krajobrazowych, - ochrony i kształtowania krajobrazu kulturowego dla utrzymania tożsamości regionu i społeczności lokalnej, - pozyskania akceptacji społecznej dla zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków.

W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego wyznaczone zostały Kierunki polityki przestrzennej w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, dla których przewidziano odpowiednie działania.

Kierunek 1. Ochrona obiektów dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym, europejskim i krajowym Działanie 1.1. Wykorzystywanie obiektów i kształtowanie zagospodarowania przestrzeni kulturowych odpowiednio do ich statusu (światowego, europejskiego, krajowego) 1.2. Włączenie obiektów o wysokich wartościach kulturowych w system ochrony światowego i krajowego dziedzictwa Kierunek 2. Ochrona i opieka nad zabytkami nieruchomymi Działanie 2.1. Rewaloryzacja17 oraz rewitalizacja układów urbanistycznych, ruralistycznych i przestrzennych 2.2. Rewaloryzacja obiektów i zespołów zabytkowych 2.3. Ochrona przed zabudową i eksponowanie miejsc pamięci narodowej, w tym miejsc wydarzeń i walk historycznych 2.4. Uczytelnianie reliktów i zagospodarowanie zabytków archeologicznych

Kierunek 3. Ochrona zabytkowego krajobrazu kulturowego Działanie 3.1. Wspieranie tworzenia parków kulturowych (PKult.) 3.2. Zachowanie i konserwacja zieleni komponowanej 3.3. Ochrona panoram w celu zachowania historycznych sylwet obiektów i zespołów urbanistycznych 3.4. Ochrona zagrożonych zanikiem tożsamości historycznie ukształtowanych krajobrazów rolniczych 3.5. Ochrona i odtwarzanie historycznych przestrzeni publicznych o potencjale kulturowym 3.6. Tworzenie szlaków kulturowych

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego w ramach kształtowania i utrwalania tożsamości regionalnej oraz turystycznego wykorzystania potencjału kulturowego wskazuje: - ośrodki koncentracji obiektów zabytkowych, - pasma kulturowe, - proponowane parki kulturowe, - regiony architektoniczne, - szlaki kulturowe. Gmina Zakrzówek przynależy do regionu architektonicznego urzędowskiego rozciągającego się w wąskim pasie łuku od Puław do Bychawy, z Urzędowem jako punktem centralnym. Ideą regionów architektonicznych jest utrzymanie różnorodności kulturowej odzwierciedlającej się w układach przestrzennych, budownictwie oraz ludowej tradycji. W ramach wykorzystania turystycznego walorów kulturowych regionu PZPW wskazuje rozwój infrastruktury turystycznej w oparciu o szlaki kulturowe o 46

znaczeniu międzynarodowym. Przez gminę Zakrzówek przebiega historyczny szlak kulturowy o nazwie Europejska Droga Kulturowa Via Regia – Lublin, będący inicjatywą międzynarodową. Głównym celem inicjatywy jest podniesienie Via Regia do rangi symbolu jedności europejskiej na poziomie kulturowym, turystycznym i gospodarczym. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego do ochrony planistycznej polegającej na ochronie funkcjonalnej i kompozycyjnej zabudowy (w tym historycznej linii zabudowy) oraz zakazie lokalizacji obiektów budowlanych negatywnie oddziaływujących na krajobraz (np. elektrowni wiatrowych) rekomenduje obszary o szczególnej wartości kulturowej poprzez tworzenie parków kulturowych. W obrębie gminy Zakrzówek predysponuje się do objęcia ochroną w granicach Parku Kulturowego Środkowej Bystrzycy i Kosarzewki fragment północnej części gminy w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Bystrzyca.

W oparciu o waloryzacje krajobrazu kulturowego gminy wyodrębniono następujące strefy ochrony konserwatorskiej:

II.1 STREFA ŚCISŁEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ „A”

II.1 ZABYTKI O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH – WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH „A”

Głównymi zadaniami obowiązującymi w strefie jest ochrona obiektów i zespołów o najwyższych na terenie gminy wartościach zabytkowych, zachowanych w układzie i substancji lub w układzie i częściowo w substancji.

Zgodnie z Obwieszczeniem Nr 1/2015 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z dnia 15 stycznia 2015 roku w sprawie wykazu zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa lubelskiego i rejestru zabytków archeologicznych województwa lubelskiego (Dz. Urz. Woj. Lub. z 2015 r. poz. 195), w obrębie gminy Zakrzówek obiektem zabytkowym wpisanym do rejestru zabytków jest kościół paraf. pw. św. Mikołaja z wystrojem wnętrza oraz drzewostan w gran. cmentarza kościelnego, wpisanym do rejestru pod nr A/435.

W odniesieniu do zabytków wpisanych do rejestru, działania w zakresie: - prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych, - prowadzenia badań konserwatorskich, badań archeologicznych, - przemieszczania zabytków, - dokonywania podziałów zabytku, - zmiany przeznaczenia lub sposobu korzystania z zabytku, - umieszczania na zabytku urządzeń technicznych, tablic, reklam oraz napisów,

- podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku,

wymagają uzyskania pozwolenia konserwatorskiego w formie decyzji administracyjnej. Prace mogą zostać poprzedzone wydaniem zaleceń konserwatorskich zgodnie z odpowiednimi przepisami szczegółowymi (art. 27 oraz art. 36 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1446 z późn. zm.)

Należą do nich zabytki objęte ochroną prawną na podstawie przepisów ustawy z dnia 15.02.1962 r. o ochronie dóbr kultury, z późniejszymi zmianami oraz wpisu do rejestru zabytków: * Zespół kościoła parafialnego pw. św. Mikołaja w Zakrzówku Osadzie wraz z otoczeniem w granicach ogrodzenia - nr A/435: 1. kościół parafialny, 2. Drzewostan w ZK, 3. Cmentarz przykościelny. Główną zasadą obowiązującą w odniesieniu do tych zespołów jest ochrona i konserwacja zabytkowych obiektów, ich układu i substancji architektonicznej. Dopuszcza się przekształcenia w celu rewaloryzacji bądź modernizacji w oparciu o badanie interdyscyplinarne i dokumentacje zatwierdzone przez władze konserwatorskie. W strefach objętych ścisłą ochroną oraz w ich najbliższym sąsiedztwie (w obszarach nieruchomości sąsiadujących z zespołem lub wyodrębnionych w studium jako obszary ekspozycji widokowych), prace mogące zmienić wygląd i funkcję obiektów wpisanych do rejestru zabytków, sylwetę w panoramach miejscowości, przesłonić wgląd na obiekt wymagają uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Na obszarach położonych w strefie zabrania się następujących działań, jeśli nie wynikają one z projektów rewaloryzacji lub zagospodarowania terenu zatwierdzonych przez służby konserwatorskie:

1/ dokonywania zmian kompozycji przestrzennej zespołu, w tym podziałów geodezyjnych, zmian dominant i akcentów architektonicznych, linii zabudowy, kompozycji zieleni i rzeźby terenu oraz gabarytów zabytkowej zabudowy, 2/ budowy nowych obiektów i urządzeń i rozbudowy obiektów istniejących, 3/ wprowadzania nowej infrastruktury technicznej z wyjątkiem służącej bezpośrednio obsłudze obiektów w granicach zespołu zabytkowego, pod warunkiem uzyskania zezwolenia LWKZ.

Obowiązują następujące uszczegółowione zasady ochrony konserwatorskiej w odniesieniu do zespołów zabytkowych w strefie A do obiektów zabytkowych na terenie gm. Zakrzówek, wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych „A”:

Zespół kościoła parafialnego(poz. 1-3 wykazu) : - ochrona i konserwacja obiektów sakralnych i starodrzewu, zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi, - realizacja zabudowy w otoczeniu kościoła, na terenach sąsiadujących z nim nie może ograniczać jego roli jako dominanty architektonicznej zamykającej lokalną oś widokową w ciągu drogi powiatowej Zakrzówek - Sulów i jako zespół zieleni wysokiej drogi powiatowej Zakrzówek – Majdan-Grabina i od drogi wojewódzkiej Zakrzówek - Krasnystaw.

II.2 STREFA POŚREDNIEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ "B"

II.2. ZABYTKI WSKAZANE DO UJĘCIA W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

Na terenie gminy Zakrzówek występują następujące obiekty, nie wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego, predysponowane do objęcia ochroną na etapie tworzenia gminnej ewidencji zabytków: Strefa jest wyznaczona w celu zachowania i uzupełnienia wartości kulturowych zabytkowych obiektów i zespołów, zachowanych w elementach układu i substancji zabytkowej, obejmujących obiekty sakralne, przemysłowe, techniki, folwarczne, dworsko-parkowe, użyteczności publicznej, cmentarze, budownictwa mieszkaniowego i pozostałości parków dworskich. Należą do nich obiekty zarejestrowane w tzw. ewidencji dóbr kultury: 1. Studnia I (obok domu nr 20) z pocz. XX w Majdanie-Grabinie, 2. Pozostałości studni II (obok domu nr 32) z I dekady XX w. w Majdanie- Grabinie, 3. Pozostałości studni III (obok domu nr 87) z I dekady XX w. w Majdanie- Grabinie, 4. Pozostałości parku dworskiego z II poł. XIX w. w Studziankach-Kolonii, 5. Młyn elektryczny (d. parowy) z II dekady XX w. w Studziankach-Kolonii, 6. Plebania przy kościele rzymsko-katolickim z II poł. XIX przy ul. Wójtowicza 39 w Zakrzówku, 7. Organistówka z 1935 r. przy kościele rzymsko-katolickim w Zakrzówku ul. Wójtowicza, 8. Kapliczka z figurą św. Antoniego przy ul. Zachodniej z lat 30 tych XX w. 9. Kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena z XIX w przy ul. Wójtowicza w Zakrzówku, 10. Kapliczka z figurą MB z 1957 r. przy ul. Wójtowicza w Zakrzówku, 11. Budynek dawnego UG (ob. Szkoła Rolnicza) z 1899 r. przy ul. Wójtowicza w Zakrzówku, 12. Dom mieszkalny (d. apteka) z pocz. XX w. przy ul. Partyzantów 9 w Zakrzówku Osadzie, 13. Dawna szkoła z 1899 r. przy ul. Sienkiewicza 16 w Zakrzówku Osada, 14. Dom mieszkalny drewniany z 1895 r. przy ul. Partyzant6w 11/13 w Zakrzówku Osadzie,

15. Cmentarz parafialny z II poł. XIX w w Zakrzówku Osadzie, 16. Młyn wodny z 1933 r. przy ul. Partyzantów 4 w Zakrzówku Osadzie, 17. Dom młynarza z 1933 r. przy ul. Partyzantów 4 w Zakrzówku Osadzie, 18. Pozostałości zespołu dworsko-parkowego z XIX/XX w. w Zakrzówku Nowym, 19. Rządcówka w zespole dworsko-parkowym z XIX/XX w. w Zakrzówku Nowym, 20. Pozostałości parku dworskiego z XIX/XX w. w Zakrzówku Nowym. 21/ Stara kapliczka z figurą Matki Boskiej I dekada XX w. – Rudnik Pierwszy, 22/ Młyn elektryczny sprzed 1939 r. - ul. Wójtowicza 32 Zakrzówek, 23/ Młyn elektryczny 1912-1913 r. - Sulów, 24/ Kapliczka domkowa murowana z obrazem z M B Leżajską z 1907 r. – Sulów.

Roboty budowlane i prace remontowe prowadzone przy zabytkach niewpisanych do rejestru, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków wymagaj uzgodnienia z tutejszym urzędem zgodnie z odrębnymi przepisami szczegółowymi (art. 39 ust 3 ustawy z dnia 7 lipca1994 r. prawo budowlane z późn. zm. oraz art. 7 i 8.3 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zmianie niektórych innych ustaw), a do czasu jej założenia w odniesieniu do zabytków ujętych w wojewódzkiej ewidencji.

Pozostałe obiekty, figurujące dotychczas w ewidencji zabytków (pozostałości folwarku w Sulowie, ogrodzenia kościoła z kapliczkami w Zakrzówku) nie zachowane winny być wykreślone z ewidencji. Główną zasadą obowiązującą w tej strefie jest ochrona i konserwacja zachowanych elementów układu i substancji a w odniesieniu do obiektów folwarcznych, przemysłowych uzupełnienie i rewaloryzacja wraz z adaptacją na nowe funkcje określone w planie miejscowym i w projektach zagospodarowania. W obszarach objętych pośrednią ochroną konserwatorską wszelka działalność budowlana mogąca zmienić wygląd obiektu, jego otoczenia lub widok na obiekt winna być opiniowana przez właściwe służby konserwatorskie na etapie projektu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jak i w razie zawartego w nich zalecenia - opiniowanie projektu budowlanego. Na obszarach położonych w strefie zabrania się zmian zabytkowej struktury przestrzennej, gabarytów, linii zabudowy, kompozycji zieleni, rzeźby terenu. Dopuszcza się możliwość uzupełniania nowymi obiektami i urządzeniami wyłącznie w oparciu o projekty zagospodarowania zaopiniowane przez LWKZ. W sąsiedztwie obiektów objętych pośrednią ochroną konserwatorską zabrania się wznoszenia obiektów szpecących i nie harmonizujących z zabytkiem, o kubaturze przesłaniającej zabytek o agresywnej kolorystyce i funkcjach kolidujących z nim lub degradujących obiekt zabytkowy. Dla obiektów objętych ewidencją zabytków winna być wykonana uproszczona dokumentacja tzw. karty białe dla kubaturowych obiektów architektury oraz kart zabytków ruchomych (studni, kapliczek nie kubaturowych i krzyży).

Obowiązują następujące uszczegółowione zasady ochrony konserwatorskiej w odniesieniu do wybranych obiektów zabytkowych objętych pośrednią ochroną konserwatorską:

Wskazuje się: - Nie użytkowaną organistówkę w Zakrzówku Osadzie proponuje się zgłosić do LWKZ do katalogu obiektów zabytkowych do zagospodarowania. Dopuszcza się translokację na inny teren. - Określone wyżej zasady powinny również obowiązywać w odniesieniu do starej plebani w przypadku zaniechania jej użytkowania. Wskazane jest jednak utrzymanie jej lokalizacji jako obiektu tworzącego harmonijną obudowę placu przedkościelnego, dopuszczenie translokacji budynku tylko w przypadku niemożności pozyskania nowego użytkownika. Obiekt plebani może być zagospodarowany na funkcje kultury lub obiekt związany z oświatą czy ochroną zdrowia. W przypadku translokacji budynku możliwość przeznaczenia na funkcje mieszkalne lub inne zgodnie z opinią służb konserwatorskich. - Rewaloryzacja d. zespołu dworsko-parkowego w Zakrzówku Nowym i zagospodarowanie przebudowanego budynku dworskiego na funkcje domu opieki społecznej, domu starców lub funkcje rezydencjonalne (sprzedaż prywatnemu inwestorowi). Obowiązuje opracowanie projektu zagospodarowania (ew. rewaloryzacji).

Opracowanie projektów rewaloryzacji winno być poprzedzone badaniami interdyscyplinarnymi, umożliwiającymi sformułowanie wytycznych konserwatorskich. Projekty rewaloryzacji obiektów i zespołów winny być zatwierdzone przez odnośne władze konserwatorskie. Projekty rewaloryzacji winny być opracowane w granicach obejmujących obszary wpisane do rejestru zabytków wraz ze strefą ekspozycji. W przypadkach gdy wdrożenie do realizacji projektu rewaloryzacji związane byłoby z przekształceniami funkcjonalnymi i własnościowymi obowiązuje procedura formalnoprawna regulowana przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i opracowanie miejscowych planów zagospodarowania w skali odpowiedniej do przedmiotu planu. Obiekty nieruchome wpisane do rejestru zabytków województwa lubelskiego podlegają wymaganiom konserwatorskim we wszystkich działaniach planistycznych, projektowanych oraz wykonawczych. Wszelka działalność inwestycyjna prowadzona przy takich obiektach i w otoczeniu zabytku wymaga uzyskania pozwolenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

II.3. NIERUCHOME ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE

Na terenie gminy Zakrzówek występują następujące nieruchome zabytki archeologiczne ujęte w wojewódzkiej ewidencji stanowisk archeologicznych, nie wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków (stanowiska zgodnie z Kartami adresowymi zabytków nieruchomych oznaczono na załączniku graficznym studium):

Lp. Nr stanowiska Nr obszaru AZP Miejscowość Funkcja / czas powstania wg studium 1 1 8380/6453 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 2 2 8380/6352 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 3 3 8380/6251- Bystrzyca osada pradziejowa i wczesnośredniowieczna 4 4 8380/6150 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 5 5 8380/6049 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 6 6 8380/5948 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 7 7 83-80/58-47 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 8 8 8380/5746 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 9 9 8380/5645 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 10 10 83-80/55-44 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 11 11 83-80/54-43 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 12 12 8380/5342 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 13 13 8380/5241 Bystrzyca osada pradziejowa i wczesnośredniowieczna 14 14 83-80/51-40 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 15 15 8380/5039 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 16 16 8380/4938 Bystrzyca osada wczesnośredniowieczna, pradziejowy ślad osadn. 17 17 83-80/48-37 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 18 18 8380/4736 Bystrzyca osada wczesnośredniowieczna 19 19 8380/4635 Bystrzyca osada wczesnośredniowieczna 20 20 8380/4534 Bystrzyca osada wczesnośredniowieczna 21 21 8380/4433 Bystrzyca osada wczesnośredniowieczna 52

22 22 8380/4332 Bystrzyca osada wczesnośredniowieczna 23 23 8380/4231 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 24 24 83-80/41-30 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 25 25 83-80/40-29 Bystrzyca średniowieczny ślad osadnictwa 26 26 8380/3928 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 27 27 8380/1914 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 28 28 8380/1813 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 29 29 8380/1712 Bystrzyca osada pradziejowa 30 30 83-80/16-3 Majorat wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 31 31 83-80/15-2 Majorat wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 32 32 83-80/14-1 Majorat wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 33 33 83-80/13-2 Zakrzówek wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 34 34 83-80/12-1 Zakrzówek pradziejowe obozowisko i wczesnośredn. ślad osadn. 35 35 83-80/38-8 Zakrzówek wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 36 36 84-79/67-30 Zakrzówek nowożytny ślad osadnictwa 37 37 84-79/80-33 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 38 38 84-79/66-29 Zakrzówek pradziejowy, nowożytny ślad osadnictwa 39 39 84-79/63-26 Zakrzówek cmentarzysko pradziejowe, osada nowożytna 40 40 84-79/64-27 Zakrzówek pradziejowy i średniowieczny ślad osadnictwa 41 41 84-79/62-25 Zakrzówek cmentarzysko pradziejowe, osada nowożytna 42 42 84-79/39-14 Zakrzówek wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 43 43 84-79/65-28 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 44 44 84-79/40-15 Zakrzówek osada średniowieczna 45 45 84-79/41-16 Zakrzówek średniowieczny ślad osadnictwa 46 46 84-79/42-17 Zakrzówek pradziejowy i nowożytny ślad osadnictwa 47 47 84-79/43-18 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 48 48 84-79/44-19 Zakrzówek osada średniowieczna

49 49 84-79/45-20 Zakrzówek pradziejowy i średniowieczny ślad osadnictwa 50 50 84-79/47-22 Zakrzówek pradziejowy i średniowieczny ślad osadnictwa 51 51 84-79/46-21 Zakrzówek osada średniowieczna 52 52 84-79/51-22 Zakrzówek - osada średniowieczna Wieś

53 53 84-79/50-21 Zakrzówek- wczesnośredn. ślad Wieś osadnictwa i osada średn. 54 54 84-79/48-23 Zakrzówek średniowieczny ślad osadnictwa 55 55 84-79/49-24 Zakrzówek osada wczesnośredniowieczna, pradziejowy ślad osadn. 56 56 84-79/68-23 Zakrzówek- średniowieczny i nowożytny Wieś ślad osadnictwa 57 57 84-79/69-24 Zakrzówek- pradziejowy ślad osadnictwa Wieś 58 58 84-79/70-31 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 59 59 84-79/79-32 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 60 60 84-80/78-4 Rudki pradziejowy ślad osadnictwa 61 61 84-79/75-1 Rudki pradziejowy ślad osadnictwa 62 62 84-79/76-2 Rudki pradziejowy ślad osadnictwa 63 63 84-79/21-16 Zakrzówek- osada pradziejowa i Wieś wczesnośredn., średn. nowożytna 64 64 84-79/20-15 Zakrzówek średniowieczny ślad Wieś- osadnictwa 65 65 84-79/19-14 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa Wieś- 66 66 84-79/18-13 Zakrzówek pradziejowe obozowisko Wieś- 67 67 84-79/17-12 Zakrzówek osada pradziejowa Wieś- 68 68 84-79/16-11 Zakrzówek osada nowożytna Wieś- 69 69 84-79/15-10 Zakrzówek osada pradziejowa, średn. i Wieś- nowożytny ślad osadn. 70 70 84-79/22-17 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa, Wieś- osada średni. 71 71 84-79/23-18 Zakrzówek pradziejowy i średniowieczny

Wieś- ślad osadnictwa 72 72 84-79/25-20 Zakrzówek pradziejowy i średniowieczny Wieś- ślad osadnictwa 73 73 84-79/24-19 Zakrzówek- średniowieczny ślad Wieś osadnictwa 74 74 84-79/77-3 Rudki pradziejowy ślad osadnictwa 75 75 84-79/2-1 Zakrzówek- pradziejowy, średniowieczny, Wieś nowożytny ślad osadn.

76 76 84-79/3-35 Sulów osada nowożytna i średniowieczny ślad osadn. 77 77 84-79/26-36 Sulów wczesnośredni. i średniowieczny ślad osadnictwa 78 78 84-79/27-37 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 79 79 84-79/32-42 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 80 80 84-79/33-43 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 81 81 84-79/31-41 Sulów nowożytny ślad osadnictwa 82 82 84-79/28-38 Sulów pradziejowy i średniowieczny ślad osadnictwa 83 83 84-79/34-44 Sulów osada średniowieczna 84 84 84-79/29-39 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 85 85 84-79/30-40 Sulów wczesnośredni. i średniowieczny ślad osadnictwa 86 86 84-79/53-46 Sulów średniowieczny ślad osadnictwa 87 87 84-79/52-45 Sulów nowożytny ślad osadnictwa 88 88 84-79/54-47 Sulów osada średniowieczna i nowożytna 89 89 84-79/58-51 Sulów pradziejowy i średniowieczny ślad osadnictwa 90 90 84-79/57-50 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa, osada średn. 91 91 84-79/1-34 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 92 92 85-79/37-6 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 93 93 84-79/56-49 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 94 94 84-79/55-48 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 95 95 85-79/38-7 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 96 96 85-79/39-8 Sulów pracownia pradziejowa 97 97 85-79/40-9 Sulów pracownia pradziejowa 98 98 85-79/41-10 Sulów pracownia i pradziejowe obozowisko

99 99 85-79/42-11 Sulów pracownia pradziejowa 100 100 85-79/48-17 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 101 101 85-79/49-18 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 102 102 85-79/36-5 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 103 103 85-79/35-4 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 104 104 85-79/34-3 Sulów osada wczesnośredn., średniowieczny ślad osadn. 105 105 85-79/33-2 Sulów średniowieczny ślad osadnictwa 106 106 85-79/32-1 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 107 107 85-79/58-27 Sulów średniowieczny ślad osadnictwa 108 108 85-79/57-26 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 109 109 85-79/56-25 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 110 110 85-79/43-12 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 111 111 85-79/44-13 Sulów pradziejowy i wczesnośredn. ślad osadnictwa 112 112 85-79/45-14 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 113 113 85-79/46-15 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 114 114 85-79/47-16 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 115 115 85-79/50-19 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 116 116 85-79/62-28 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 117 117 85-79/63-29 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 118 118 85-79/55-24 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 119 119 85-79/54-23 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 120 120 85-80/108-36 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 121 121 85-80/4-7 Sulów osada pradziejowa i wczesnośredniowieczna 122 122 85-80/110-38 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 123 123 85-80/101-31 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 124 124 85-80/81-26 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 125 125 85-80/103-33 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 126 126 85-80/106-34 Studzianki pradziejowe obozowisko 127 127 85-80/105-4 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 128 128 85-80/88-30 Studzianki wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 129 129 85-80/87-29 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 130 130 85-80/77-22 Studzianki- pradziejowy ślad osadnictwa Kolonia 131 131 85-80/76-21 Studzianki- pradziejowy ślad osadnictwa Kolonia 132 132 85-80/78-23 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 133 133 85-80/75-20 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 56

134 134 85-80/79-24 Studzianki wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 135 135 85-80/80-25 Studzianki wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 136 136 85-80/82-27 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 137 137 85-80/73-18 Studzianki pradziejowe obozowisko 138 138 85-80/74-19 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 139 139 85-80/83-28 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa

140 140 85-80/72-17 Majdan- pradziejowe obozowisko Grabina 141 141 85-80/71-16 Majdan- osada Grabina wczesnośredniowieczna 142 142 85-80/49-2 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 143 143 85-80/48-1 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 144 144 85-80/50-3 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 145 145 85-80/51-4 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 146 146 85-80/52-5 Studzianki osada pradziejowa 147 147 85-80/53-6 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 148 148 85-80/54-7 Studzianki osada pradziejowa 149 149 85-80/55-8 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 150 150 85-80/56-9 Studzianki pradziejowy ślad osadnictwa 151 151 85-80/57-10 Studzianki osada pradziejowa 152 152 85-80/58-11 Studzianki osada pradziejowa 153 153 85-80/59-12 Studzianki średniowieczny ślad osadnictwa 154 154 85-80/60-13 Studzianki osada pradziejowa 155 155 85-80/61-14 Studzianki osada pradziejowa 156 156 85-80/62-15 Studzianki osada średniowieczna 157 157 85-80/63-30 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 158 158 85-80/66-33 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 159 159 85-80/68-2 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 160 160 85-80/69-3 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 161 161 85-80/70-4 Majdan- pradziejowe obozowisko Grabina 162 162 85-80/67-1 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 163 163 85-80/65-32 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 164 164 85-80/64-31 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa

Grabina 165 165 84-80/66-54 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 166 166 84-80/65-53 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 167 167 84-80/61-52 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 168 168 84-80/67-55 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 169 169 84-80/64-21 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 170 170 84-80/62-19 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 171 171 84-80/63-20 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 172 172 84-80/85-28 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 173 173 84-80/89-32 Majdan- wczesnośredniowieczny ślad Grabina osadnictwa 174 174 84-80/84-27 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 175 175 84-80/83-26 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 176 176 84-80/82-25 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa, Grabina osada wczesnośredn. 177 177 84-80/81-24 Majdan- osada Grabina wczesnośredniowieczna 178 178 84-80/86-29 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 179 179 84-80/87-30 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 180 180 84-80/88-31 Majdan- wczesnośredniowieczny ślad Grabina osadnictwa 181 181 84-80/80-23 Majdan- wczesnośredniowieczny ślad Grabina osadnictwa 182 182 84-80/79-22 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa, Grabina osada wczesnośredn. 183 183 84-80/68-56 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa 184 184 84-80/60-18 Majdan- osada pradziejowa Grabina 185 185 84-80/59-27 Majdan- osada pradziejowa Grabina 186 186 84-80/16-26 Zakrzówek- pradziejowy ślad osadnictwa Wieś (Rudy) 187 187 84-80/15-25 Zakrzówek- pradziejowy ślad osadnictwa Wieś (Rudy) 188 188 84-79/6-4 Sulów pradziejowy ślad osadnictwa

189 189 84-79/7-5 Zakrzówek- pradziejowy ślad osadnictwa Wieś (Rudy) 190 190 84-79/5-3 Zakrzówek- osada pradziejowa Wieś 191 191 84-79/4-2 Zakrzówek- średniowieczny ślad Wieś osadnictwa 192 192 84-79/14-9 Zakrzówek- pradziejowy , średniowieczny Wieś ślad osadnictwa

193 193 84-79/13-8 Zakrywek- pradziejowy, średniowieczny Wieś ślad osadnictwa 194 194 84-79/12-7 Zakrzówek- wczesnośredn. ślad Wieś osadnictwa, osada średn. 195 195 84-79/11-6 Zakrzówek osada średniowieczna 196 196 84-79/10-13 Zakrzówek osada średniowieczna 197 197 84-79/9-12 Zakrzówek wczesnośredn. i średniowieczny ślad osadnictwa 198 198 84-79/8-11 Zakrzówek wczesnośredn.. i średniowieczny ślad osadn. 199 199 84-80/7-39 Zakrzówek osada nowożytna 200 200 84-80/6-38 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 201 201 84-80/5-37 Zakrzówek osada nowożytna 202 202 84-80/4-36 Zakrzówek wczesnośredniowieczny i nowożytny ślad osadnictwa

203 203 84-80/1-34 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 204 204 84-80/75-56 Zakrzówek osada średniowieczna 205 205 84-80/78-58 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 206 206 84-80/76-57 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 207 207 84-80/77-28 Zakrzówek- pradziejowy ślad osadnictwa Wieś 208 208 84-80/8-40 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa, osada średn. 209 209 84-80/9-41 Zakrzówek osada wczesnośredniowieczna, osada nowożytna 210 210 84-80/10-42 Zakrzówek wczesnośredn. i średniowieczny ślad osadnictwa 211 211 84-80/11-43 Zakrzówek średniowieczny ślad osadnictwa 212 212 84-80/2-35 Zakrzówek cmentarz przykościelny

213 213 84-80/12-44 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 214 214 84-80/14-46 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 215 215 84-80/13-45 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 216 216 84-80/22-52 Zakrzówek osada pradziejowa 217 217 84-80/21-51 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 218 218 84-80/23-53 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 219 219 84-80/20-50 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 220 220 84-80/19-49 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 221 221 84-80/18-48 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 222 222 84-80/17-47 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 223 223 84-80/24-54 Zakrzówek pradziejowy i wczesnośredn. ślad osadnictwa 224 224 84-80/25-55 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 225 225 84-80/26-6 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 226 226 84-80/30-10 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 227 227 84-80/27-7 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 228 228 84-80/29-9 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 229 229 84-80/28-8 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 230 230 84-80/32-12 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina

231 231 84-80/31-11 Majdan- wczesnośredniowieczny ślad Grabina osadnictwa 232 232 84-80/33-13 Majdan- pradziejowe obozowisko i Grabina osada wczesnośredn. 233 233 84-80/37-17 Majdan- pradziejowe obozowisko, Grabina osada wczesnośredn. 234 234 84-80/92-35 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 235 235 84-80/34-14 Majdan- pradziejowy i Grabina wczesnośredniowieczny ślad osadn. 236 236 84-80/36-16 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 237 237 84-80/35-15 Majdan- pradziejowy ślad osadnictwa Grabina 238 238 84-80/90-33 Majdan- pradziejowe obozowisko Grabina

239 239 84-80/91-34 Majdan- pradziejowe obozowisko Grabina 240 240 83-80/72-1 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa Nowy 241 241 83-80/118-9 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa Nowy 242 242 83-80/20-3 Zakrzówek osada pradziejowa 243 243 83-80/21-4 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 244 244 83-80/22-5 Zakrzówek pradziejowe obozowisko 245 245 83-80/23-6 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa 246 246 8380/247 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 247 247 8380/2515 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa

248 248 83-80/26-16 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 249 249 83-80/27-17 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 250 250 8380/2818 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 251 251 8380/2919 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 252 252 8380/3020 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 253 253 83-80/31-21 Bystrzyca wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 254 254 8380/3222 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 255 255 83-80/33-23 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 256 256 83-80/34-24 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 257 257 8380/3525 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 258 258 8380/3626 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 259 259 8380/3727 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 260 260 83-80/1-1 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 261 261 8380/22 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 262 262 8380/1010 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 263 263 83-80/3-3 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 264 264 8380/44 Bystrzyca osada pradziejowa 265 265 8380/99 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 266 266 8380/55 Bystrzyca osada pradziejowa 267 267 8380/66 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 268 268 8380/77 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 269 269 8380/88 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 270 270 8380/11656 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 271 271 8380/1111 Bystrzyca pradziejowy ślad osadnictwa 272 272 83-80/110-55 Obręb Masne pradziejowy ślad osadnictwa Doły 273 273 83-80/109-54 Obręb Masne wczesnośredniowieczny ślad 61

Doły osadnictwa 274 274 83-80/73-2 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa Nowy 275 275 83-80/74-3 Zakrzówek pradziejowy ślad osadnictwa Nowy 276 276 83-80/75-4 Zakrzówek osada pradziejowa Nowy 277 277 83-80/76-5 Zakrzówek osada pradziejowa Nowy 278 278 83-80/77-6 Zakrzówek pradziejowy, wczesnośredn. Nowy ślad osadnictwa 279 279 83-80/78-7 Zakrzówek osada pradziejowa Nowy

280 280 83-80/79-8 Zakrzówek pradziejowe obozowisko Nowy 281 281 83-80/80-1 Rudnik pradziejowe obozowisko, Pierwszy wczesnośredn. ślad osadn. 282 282 83-80/81-2 Rudnik pradziejowe obozowisko, Pierwszy wczesnośredn. ślad osadn. 283 283 83-80/82-3 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 284 284 83-80/108-29 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 285 285 83-80/107-28 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 286 286 83-80/106-27 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy

287 287 83-80/105-26 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 288 288 83-80/104-25 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 289 289 83-80/103-24 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 290 290 83-80/102-23 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 291 291 83-80/101-22 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 292 292 83-80/99-20 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 293 293 83-80/100-21 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa

294 294 83-80/98-19 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 295 295 83-80/97-18 Rudnik pradziejowy i Pierwszy wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 296 296 83-80/96-17 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 297 297 83-80/95-16 Rudnik osada Pierwszy wczesnośredniowieczna 298 298 83-80/83-4 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa, Pierwszy ow 299 299 83-80/84-5 Rudnik pradziejowe obozowisko, Pierwszy wczesnośredn. ślad osadn.

300 300 83-80/85-6 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 301 301 83-80/94-15 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 302 302 83-80/115-30 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 303 303 83-80/86-7 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 304 304 83-80/87-8 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 305 305 83-80/88-9 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 306 306 83-80/92-13 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 307 307 83-80/89-10 Rudnik wczesnośredniowieczny ślad Pierwszy osadnictwa 308 308 83-80/91-12 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 309 309 83-80/93-14 Rudnik pradziejowy ślad osadnictwa Pierwszy 310 310 83-80/90-11 Rudnik pradziejowe obozowisko, Pierwszy wczesnośredn. ślad osadn. 311 311 84-80/52-17 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 312 312 84-80/57-22 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 313 313 84-80/53-18 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 314 314 84-80/56-21 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 315 315 84-80/51-16 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 316 316 84-80/54-19 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 317 317 84-80/55-20 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa

318 318 84-80/58-23 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa, nowożytny ślad osadnictwa 319 319 84-80/69-24 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa, nowożytny ślad osadnictwa 320 320 84-80/70-25 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa, wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 321 321 84-80/71-26 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 322 322 84-80/72-27 Rudnik Drugi nowożytny ślad osadnictwa 323 323 84-80/73-28 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa, nowożytny ślad osadnictwa 324 324 84-80/74-29 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 325 325 84-80/3-2 Rudnik Drugi dwór klasztorny z XV w.

326 326 84-80/39-4 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa, osada wczesnośrednieczna 327 327 84-80/38-3 Rudnik Drugi osada wczesnośredniowieczna 328 328 84-80/40-5 Rudnik Drugi osada pradziejowa, wczesnośredn. ślad osadn.

329 329 84-80/41-6 Rudnik Drugi osada wczesnośredniowieczna i średniowieczna 330 330 84-80/50-15 Rudnik Drugi osada wczesnośredniowieczna 331 331 84-80/42-7 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 332 332 84-80/49-14 Rudnik Drugi nowożytny ślad osadnictwa 333 333 84-80/43-8 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa 334 334 84-80/48-13 Rudnik Drugi nowożytny ślad osadnictwa 335 335 84-80/47-12 Rudnik Drugi osada wczesnośredniowieczna i nowożytna 336 336 84-80/45-10 Rudnik Drugi wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 337 337 84-80/46-11 Rudnik Drugi wczesnośredniowieczny ślad osadnictwa 338 338 84-80/44-9 Rudnik Drugi pradziejowy ślad osadnictwa, nowożytny ślad osadn.

Prace ziemne prowadzone w obrębie wyznaczanych stanowisk archeologicznych wymagaj przeprowadzenia badań archeologicznych w formie nadzoru. Na badania te należy uzyskać pozwolenie LWKZ.

Planowane w obrębie stanowisk archeologicznych zamierzenia inwestycyjne m.in. związane z budową nowych budynków i inwestycji liniowych (drogi, sieci, melioracje, infrastruktura techniczna), którym towarzyszą prace ziemne i przekształcenia naturalnego kształtowania - wymagaj wcześniejszego uzgodnienia w celu uzyskania zaleceń konserwatorskich dla przedmiotowej inwestycji. W przypadku ujawnienia podczas pozostałych, nienadzorowanych archeologicznie prac ziemnych i budowlanych, przedmiotów, które posiadają cechy zabytku archeologicznego (np fragmenty naczyń glinianych, szklanych, kafli, fragmenty konstrukcji murowanych, drewnianych, wyroby metalowe, znaleziska monetarne, materiały kostne będące pozostałością pochówków, itp.) osoby prowadzące roboty obowiązane są wstrzymać wszelkie prace mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryte zabytki, a także zabezpieczyć je oraz miejsce ich odkrycia i niezwłocznie zawiadomić Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków lub Wójta Gminy.

II.3 4 PROPONOWANA OCHRONA PLANISTYCZNA - PROJEKTOWANA STREFA POŚREDNIEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

Celem wyznaczenia strefy (w granicach określonych na rysunku studium) jest ochrona tożsamości krajobrazu oraz historycznych elementów rozplanowania przez wprowadzenie stosownych ustaleń do planu miejscowego (jako przepisów prawa miejscowego).

W strefie wyodrębniono obszary i elementy określające - poza chronionymi prawnie (Strefa II.1 i II. 2) wartości krajobrazu gminy tj.: • ZABYTKOWY UKŁAD DROŻNY • STREFĘ OCHRONY TOŻSAMOSCI KRAJOBRAZU WSI "K" Z OBSZARAMI POLNYMI O CZYTELNYM UKŁADZIE ŁANOWYM I ZABYTKOWYMI UKŁADAMI RURALISTYCZNYMI • STREFĘ OCHRONY ARCHEOLOGICZNEJ "AR" • OBIEKTY PROPONOWANE DO OBJĘCIA POŚREDNIĄ OCHRONĄ KONSERWATORSKĄ (PROJEKTOWANA POŚREDNIA OCHRONA KONSERWATORSKA)

W strefie tej powinny obowiązywać następujące zasady: W odniesieniu do historycznego układu drożnego: • Utrzymanie historycznego przebiegu dwóch równolegle biegnących traktów średniowiecznych oraz późniejszych staropolskich, • Na nie obsadzonych drzewami odcinkach dróg wprowadzenie nasadzeń utrwalających ich przebieg oraz tworzących osłonę przeciwwietrzną, Zachowanie zabytkowych cech układów przestrzennych ośrodka gminnego Zakrzówek Osada oraz układów ruralistycznych wsi tj. w Zakrzówku,

• utrzymanie wielodrożnicowego układu z wykluczeniem powiązań pierścieniowych, rozwój zabudowy w nawiązaniu do dróg wylotowych oraz uwarunkowań przyrodniczo-krajobrazowych, • zachowanie paraurbanistycznego układu z wolnym od zainwestowania placem (d. plac składowy buraków cukrowych) sąsiadujących od północy z budynkiem UG, na terenach najstarszych wsi, prezentujących układ ruralistyczny zwany łańcuchowką - Sulów, Bystrzyca, Majdan-Grabina, Rudnik, Studzianki-Kolonia, Zakrzówek-Wieś, • zachowanie i kontynuacja jednodrożnicowego układu z jednostronną lub dwustronną zabudową (tworzenie pasm jednorzędowej zabudowy wzdłuż dróg), • sytuowanie obiektów użyteczności publicznej, potencjalnych dominant architektonicznych, na terenach wyniesionych (poza dolinami rzecznymi), Ochrona i kształtowanie wielkoprzestrzennych obszarów polnych - odniesione do utrzymania charakteru kulturowego krajobrazu rolniczego w zasadach zagospodarowania i podziałach geodezyjnych. Na obszarze gminy wyodrębniono wsie z rozłogami pól o czytelnym układzie łanowym (wg średniowiecznego systemu rozmierzeń.

Należą do nich: Bystrzyca, Kol. Majorat, Zakrzówek Osada, Zakrzówek-Wieś, Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi, Majdan-Grabina i Studzianki. Na wymienionym obszarze proponuje się przyjąć następujące zasady: - poprzeczne podziały gruntów winny być ograniczone do przypadków, gdy podział wzdłużny uniemożliwia racjonalną gospodarkę rolną, - ewentualne scalenia gruntów winny być dostosowane do pasmowego układu pól, - zachowanie układów równoległych dróg dojazdowych do pól.

Na obszarach o wartościach archeologicznych (wyznaczonych znaleziskami powierzchniowymi - materiał krzemienny i ceramiczny- mających charakter zabytków ruchomych) - sklasyfikowanych jako ślady osadnictwa, główną zasadą winna być ochrona stanowisk archeologicznych w zakresie i formie uzależnionej od ich układu i koncentracji oraz wartości poznawczej. Na rysunku studium wyodrębniono obszary "AR" zlokalizowane na stokach i przy krawędziach doliny Bystrzycy, wzdłuż prawego jej bezimiennego cieku (czasowo wysychającego) i wzdłuż doliny w układzie równoleżnikowym (przy której położona jest wieś Studzianki). W ich obrębie planowane duże zamierzenia inwestycyjne m.in. związane z budową nowych budynków i inwestycje liniowe (drogi, infrastruktura techniczna), którym towarzyszą prace ziemne i przekształcenia naturalnego uksztaltowania terenu - muszą być zgłaszane do L W K Z - na etapie uzgadniania projektów decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w celu uzyskania warunków i wytycznych konserwatorskich dla przedmiotowych inwestycji.

W czasie prowadzenia robót budowlanych, osoba kierująca tymi pracami jest obowiązana w razie znalezienia przedmiotu, który posiada cechy zabytku powiadomić władze konserwatorskie i gminne oraz wstrzymać prace do czasu wydania odpowiednich zarządzeń. Na obszarach wzmożonej obserwacji archeologicznej "AR" naczelną zasadą jest ochrona zabytków archeologicznych ze szczególnym uwzględnieniem dwóch stanowisk archeologicznych o własnej formie krajobrazowej tj.: 1/ w Zakrzówku Osada - prawdopodobnie miejsce po pierwszym kościele i cmentarzu - (na południe od dawnej cukrowni - obecnie skwer), 2/ w Zakrzówku Wsi, w miejscu określanym jako kopiec lub gródek.

Na ww. stanowiskach zalecane są badania sondażowe lub odwiertami geotechnicznymi umożliwiającymi wstępne rozpoznanie obiektów w celu weryfikacji ich historycznego znaczenia i ewentualnego objęcia właściwymi formami ochrony prawnej lub planistycznej (uściślenie zapisów planu). Do czasu przeprowadzenia badań winny obowiązywać następujące zasady (jako ustalenia planistyczne): - utrzymanie dotychczasowego sposobu użytkowania wymienionych wyżej terenów ( w Zakrzówku Osada teren zieleni skwerowej, w Zakrzówku Wsi - teren rolny), - wyklucza się rozkopywanie obiektów, trasowanie ścieżek i dróg oraz sieci infrastruktury technicznej oraz ich rozbudowę także zadrzewianie, zalesianie. Na obszarze gminy wyodrębniono ponadto obiekty architektury sakralnej (kapliczki), obiekty użyteczności publicznej (szkoły), pojedyncze obiekty i zespoły budownictwa ludowego (zagroda, chałupa) i zabytki techniki (młyny) nie objęte żadną z form ochrony prawnej i planistycznej, które ze względu na wartości historyczne i formalne oraz znaczenie w ubogim krajobrazie kulturowym gminy proponuje się objąć pośrednią ochroną konserwatorską poprzez wprowadzenie stosownych zapisów do planu miejscowego i wpis do ewidencji zabytków. Do obiektów proponowanych do ochrony należą: 1. Rudnik II - stara kapliczka murowana z figura MB, I dekada XX w. (fot. nr 88), 2. Bystrzyca kapliczka o cechach barokowych z figurą św. Jana Nepomucena (przy starym trakcie z Sulowa do Zakrzówka, I pol. XIX w. (fot. nr 80), 3. Rudnik - stara szkoła z pocz. lat 30 tych XX w (fot. Nr 35), 4. Zakrzówek Wieś nr 15 - zagroda z ok. 1880 (wł. Wójcik Tadeusz) - dom, stodoła, obora (fot. nr 38-40), 5. Zakrzówek Wieś nr 56 - chałupa z ok. 1880 r (wł. Szwedo Zbigniew) - fot. nr 42, 43, 6. Zakrzówek nr 57 - dom zmianowego cukrowni, l. 20 te XX w. (wł. Górczyński Kazimierz) - fot, nr 75, 76, 7. Zakrzówek - młyn elektryczny sprzed 1939 r ( wł, Gołębiowski Tadeusz) - fot. nr 67, 8. Sulów - młyn elektryczny, 1912-1913 (wł. Pawłowski Bogdan) - fot. nr 68,

9. Sulów - kapliczka domkowa murowana z obrazem MB Leżańską z 1907 r. (fot. nr 82), 10. Sulów - kapliczka domkowa drewniana z figura św. Jana Nepomucena, z I dekady XX w. (fot. nr 84), 11. Studzianki - krzyż drewniany z ok. 1910 r. z dekoracją kowalską (fot. nr 98, 99).

Postuluje się przyjąć następujące zasady ochrony w odniesieniu do ww. obiektów wskazanych do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków jako zapisy planu miejscowego: - Adaptacja i "uczytelnienie" w krajobrazie gminy architektury sakralnej (kapliczki) poprzez uporządkowanie otoczenia, nasadzenia zieleni, - Adaptacja obiektów architektury przemysłowej (młyny) wskazane utrzymanie ich dotychczasowej funkcji, dopuszcza się przekształcenia funkcjonalne, z maksymalnym zachowaniem zabytkowej substancji, na obiekty obsługi turystyki (gastronomia) ew. potrzeby mieszkalnictwa letniskowego (Sulów), - Zachowanie układu siedliska i obiektów drewnianego budownictwa ludowego, - Budynki szkół w Rudniku i Sulowie proponuje się (po zaniechaniu ich użytkowania) przeznaczyć do translokacji i adaptacji na funkcje mieszkalne bądź jako wiejskich domów kultury.

W celu kształtowania ładu przestrzennego i poprawy struktury terenów otwartych i zabudowanych wyznacza się STREFĘ III OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA FIZJONOMII KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

Zadaniem strefy jest kształtowanie krajobrazu gminy oraz harmonijnych układów przestrzennych, wiążących walory użytkowe i estetyczne w zagospodarowaniu i zabudowie terenu. W studium wyznaczono obszary zróżnicowanej polityki w odniesieniu do krajobrazu. Odnoszą się one przede wszystkim do warunków rozwoju podstawowych funkcji gminy w zgodności z predyspozycjami naturalnymi i kulturowymi krajobrazu - głównym kryterium pozostaje aspekt wizualny i widokowy. Kształtowanie harmonijnego krajobrazu kulturowego obszaru gminy Zakrzówek odbywać się powinno poprzez: • kontynuowanie tradycyjnych form osadnictwa, • utrzymanie regionalno-historycznej skali i struktury jednostek osadniczych, • skupienie zabudowy na zasadzie dogęszczania istniejącej struktury jednostek osadniczych, przy kontynuowaniu historycznego układu i charakteru, • otoczenie wysoka zielenią obiektów dysharmonijnych,

• ograniczenie napowietrznych linii energetycznych i telekomunikacyjnych na rzecz sieci podziemnych w otoczeniu obiektów i zespołów zabytkowych, • kształtowanie form zabudowy nawiązujących do tradycyjnego budownictwa, • utrzymanie obiektów małej architektury współtworzących walory krajobrazu kulturowego.

III. 1. STREFA OCHRONY KRAJOBRAZU OTWARTEGO PRZED ZABUDOWĄ

Zadaniem na wyznaczonych obszarach jest ochrona rozległych, otwartych krajobrazów polnych przed zabudową i zmianą charakteru użytkowania a także zachowanie jego tożsamości kulturowej przez ochronę układu rozmierzeń łanowych, wyodrębnionych w projektowanej strefie pośredniej (planistycznej) ochrony konserwatorskiej. Celem tak określonej ochrony jest zachowanie ekspozycji krajobrazu w dalekim widoku i ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

Główną zasadą obowiązującą w strefie jest utrzymanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenów polnych, a w szczególności najbardziej eksponowanych elementów uksztaltowania terenu (górnych partii wierzchowinowych zboczowych) oraz zachowanie struktury przestrzennej gminy (istniejącej relacji między terenami niezainwestowanymi i zabudowanymi). Zasada ta powinna być realizowana przez ograniczenia wszelkich form zainwestowania do terenów ukształtowanej i kształtującej się zabudowy wiejskiej.

W szczególności na obszarze strefy winny obowiązywać: - zakaz lokalizacji nowych budynków poza istniejącymi siedliskami, - dopuszcza się uzupełnianie zabudowy w istniejących siedliskach pod warunkiem utrzymania gabarytów - I kondygnacja do II kondygnacji (druga w poddaszu), - tworzenie osłon krajobrazowych przez nasadzenia zieleni wysokiej wokół zabudowy (pojedyncze siedliska) istniejącej na tym obszarze, - kształtowanie układów zieleni na kierunkach powiązań ekologicznych (zalesienia), przydrożnej (szpalery, aleje) i śródpolnej (gniazdowo), - ograniczenie budowy obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej (nadziemnych) w górnej partii wierzchowin.

Na obszarze strefy dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej, w tym urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW (z wyłączeniem elektrowni wiatrowych).

III.2. DOMINANTY

Głównym zadaniem wyodrębnionych na rysunku planu elementów kompozycji krajobrazu jest ochrona dominant krajobrazowych naturalnych i architektonicznych warunkująca ich "czytelność" w zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustalenie form zagospodarowania umożliwiających ich wyeksponowanie.

Do głównych elementów krajobrazu określających jego walory widokowe są zaliczane:

• Dominanty naturalne Elementy otwartego krajobrazu kulturowego najwyraźniej wyodrębniające się w krajobrazie jako tzw. "ostańce" i stanowiące najcenniejsze wartości rzeźby terenu eksponowane w tzw. "widokach bliskich i dalekich" z głównych traktów komunikacyjnych.

Obejmuje się ochroną następujące dominanty naturalne stanowiące o walorach polnego krajobrazu kulturowego gminy: - Pagór w obrębie Bystrzyca - Masne Doły wys. ponad ok. 250 m npm z kulminacją 265 m npm,

- Pagór częściowo zalesiony rozciągający się wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 842 w rejonie Zakrzówka Osada - wys. ponad ok. 250 m npm z kulminacjami 264 - 265 m npm,

- Wyniesienie w Zakrzówku-Wsi (rejon ujęcia wody) - wys. powyżej 270 m npm, - tzw. Samolejowa Góra - - wys. powyżej ok. 270 m npm.

Podstawową zasadą obowiązującą w strefach jest ochrona przed zainwestowaniem , przekształceniem rzeźby i zmiana warunków ekspozycji. W szczególności winny obowiązywać zasady: - wykluczenie nowych obiektów kubaturowych oraz inwestycji liniowych (napowietrzne linie elektroenergetyczne), - zakaz naruszania rzeźby terenu - bądź jak w przypadku dominanty Bystrzyca - Masne Doły - ograniczenia, przez m.in. eksploatacje surowców mineralnych, lokalizacje wysypisk śmieci.

• Dominanty architektoniczne

Śladowe zachowanie zespołów zabytkowych, ich położenie w przydolinnych, mało wyniesionych obszarach gminy a także mała skala zabudowy określają uwarunkowania kształtowania panoram wsi - jedyną zabytkową dominantą architektoniczną jest kościół parafialny z wieżą w fasadzie w Zakrzówku

Osadzie wraz z otaczającym go starodrzewem, eksponowany głównie w planach "bliskiego widoku". W zagospodarowaniu przestrzennym obowiązuje ochrona jego rangi w widokach lokalnych przez eliminację form zagospodarowania przy- słaniających zespół lub „konkurujących'' w panoramie wsi.

Współczesne dominanty architektoniczne to: - murowany, dwuwieżowy kościół w Studziankach w centrum wsi, górujący nad otaczającą zabudową ze względu na swe położenie w dolinie o ekspozycji ograniczonej do planów "bliskiego" widoku (od drogi powiatowej Sulów - Zakrzew w najazdach od wschodu i zachodu), - ujęcie wody w Zakrzówku Wsi (uformowane jako kopiec), zlokalizowane na wzgórzu po prawej stronie rzeki Bystrzycy, stanowiące zamkniecie widokowe na osi widokowej, którą stanowi droga gminna (projektowana w Zakrzówku). Do subdominant zaliczono współcześnie wybudowany kościół (o proporcjach i skali kaplicy) w Sulowie usytuowany w dolinie Bystrzycy przy biegnącej jej obrzeżem drodze - o bardzo ograniczonej - ze względu na swe usytuowanie ekspozycji. Role subdominanty w widoku z drogi Strzyżewice - Zakrzówek Osada pełni również zieleń parkowa - pozostałości zespołu dworsko-parkowego w Zakrzówku Nowym. Gmina mimo swego urzeźbienia i urozmaicenia krajobrazowego nie posiada efektownych panoram wsi. Jest to wynikiem zarówno jej nikłego zurbanizowania, braku obiektów reprezentacyjnych i monumentalnych jak i sytuowania obiektów użyteczności publicznej (głównie kościołów) w bezpośredniej bliskości dróg, na terenach przydolinnych "zaniżonych". Ograniczona panorama ośrodka gminnego - Zakrzówek Osada jest eksponowana od drogi Rudnik II Drugi - Zakrzówek, również od drogi Wilkołaz - Zakrzówek Osada z tym, że w tej ostatniej wyodrębniają się jako negatywne dominanty prze- skalowany budynek pawilonu handlowego. i obiekty przemysłowo składowe na terenach bazy GS. Jako negatywne dominanty na przedpolu zespołu dworsko-parkowego w Zakrzówku Nowym wyodrębniono również obiekty przemysłowo-składowe dawnej tuczarni (obory, silosy).

III.3. PUNKTY WIDOKOWE Z OTWARCIAMI WIDOKOWYMI

Zadaniem obowiązującym w tej strefie jest dostosowanie form zagospodarowania wyodrębnionych na studium punktów widokowych oraz obszarów otwarć widokowych, w celu ochrony ekspozycji najcenniejszych obszarów krajobrazu gminy oraz popularyzacji ich walorów, stanowiących dziedzictwo harmonijnej ciągłości krajobrazu kulturowego.

Na rysunku studium wyodrębniono następujące punkty widokowe z otwarciami widokowymi: 1. przy drodze w Kol. Górach na otwarty krajobraz polny i na Górę Samolejową, 2. przy drodze Sulów - Studzianki (na wysokości Samolejowej Góry) na otwarty krajobraz polno-osadniczy, 3. przy drodze Zakrzówek Osada – Majdan-Grabina ( w rejonie cmentarza) na kulminację krajobrazową przy drodze nr 842, 4. przy drodze nr 842 Zakrzówek - Rudnik Drugi na panoramę Zakrzówka Osada i krajobraz polno-osadniczy Zakrzówka (Poduchowne), 5. przy drodze Wilkołaz - Zakrzówek (rejon stacji paliw) w rejonie Majoratu na zabudowę prawobrzeżną Zakrzówka Osada, 6. ze skweru (d. zespół kościelny) w Zakrzówku Osada na dolinę Bystrzycy, 7. przy drodze Studzianki - Józefin w rejonie lasu na otwarty krajobraz polno- osadniczy, 8. z rejonu zespołu dworsko-parkowego na wierzchowinowe tereny polne w Bystrzycy, obrębie Masne Doły i Rudniku Pierwszym, 9. z projektowanej drogi gminnej w Zakrzówku-Wsi na ujęcie wody.

Na obszarze gminy wysokimi walorami krajobrazowymi wyróżnia się dolina Bystrzycy. Trasowane na jej obrzeżach drogi relacji Strzyżewice - Sulów są zarazem ciągami krajobrazowymi wyodrębnionymi przez zespół otwarć na małoskalowe krajobrazy łąkowo–wodno- leśne doliny ze źródłami podzboczowymi. Otwarcia widokowe na krajobraz doliny o szczególnych walorach wyodrębniono w miejscach przecięcia doliny przez lokalny układ drożny: - z drogi gminnej przecinającej dolinę w rejonie wsi Bystrzyca, - z drogi wojewódzkiej Zakrzówek - Rudnik na staw w Zakrzówku Osada, - z drogi gminnej w Zakrzówku-Wsi w rejonie stanowiska archeologicznego (grodek). Podstawową zasadą obowiązującą na wyznaczonych terenach jest ochrona otwarć widokowych przez utrzymanie lub wprowadzenie form zagospodarowania nie stanowiących "barier widokowych" w oglądzie krajobrazu o najwyższych walorach tj. miedzy punktem widokowym a eksponowanym elementem krajobrazu (dominanta krajobrazowa, architektoniczna, mało przekształcony krajobraz kulturowy) oraz dostosowanie formy urządzenia punktów do warunków ich ekspozycji w otaczającym krajobrazie oraz funkcji obsługi ruchu turystycznego.

Ustala się następujące warunki ochrony:

- odgospodarowanie i wykluczenie nowych realizacji obiektów kubaturowych (pasmowej zabudowy) oraz inwestycji liniowych, przysłaniających wgląd i ograniczających powiazania widokowe, - odgospodarowanie zadrzewień na osiach widokowych, 72

- formowanie zieleni "nakierujące wgląd'' - aleje, szpalery, ciągi zadrzewień, wprowadzenie elementów zagospodarowania akcentujących tradycje miejsca (historyczny trakt, relikty zespołów dworsko-parkowych).

W szczególności do urządzenia wskazuje się następujące punkty widokowe: - Pkt. nr 4 - w istocie zespół punktów widokowych tworzących ciąg widokowy na odcinku w którym droga nr 842 przecina kulminację krajobrazową "Zakrzówek Osada", - Pkt. nr 5 - możliwość poszerzenia programu usług istniejącej stacji paliw o funkcje usług gastronomii, parking, - Pkt nr 6 - dostosowanie form zagospodarowania stanowiska archeologicznego do wyników badań archeologicznych, ew. wykluczenie reliktów kościoła, urządzenie skweru z zielenią niską, zabezpieczenie skarpy, - Pkt. nr 7 - możliwość urządzenia parkingu przyleśnego również dla potrzeb obsługi cmentarza.

III. 4 STREFA REHABILITACJI

Zadaniem wyznaczonej strefy jest odtworzenie wartości kulturowych i widokowych terenów zdegradowanych przez niewłaściwy sposób zagospodarowania i użytkowania, położonych na obszarach eksponowanych lub znaczących dla rozwoju funkcjonalno-przestrzennego gminy. Podstawowymi działaniami jest kreacja lub rekompozycja elementów krajobrazu ewentualnie powiązana z rekonstrukcją obiektów o cechach zabytkowych lub sanacją obiektów w złym stanie technicznym, dysharmonijnych. Główną zasadą obowiązującą w strefie jest integracja i dopełnianie układu przestrzennego w powiązaniu z ochroną i rewaloryzacja ukierunkowana na uczytelnienie i odtworzenie układu kompozycyjnego ew. częściowo zabytkowej substancji architektonicznej. Działania te winny być podjęte w powiazaniu z rewaloryzacją obiektów zabytkowych w obszarach ochrony konserwatorskiej, zgodnie z zaleceniami określonymi dla stref II.2 i II.3: - Zespół dworsko-parkowy w Zakrzówku Nowym, - Dolina Bystrzycy w Zakrzówku Osada (rejon stawu oraz dno doliny z młynem), - Teren d. cukrowni w Zakrzówku Osada - obecnie bazy i składy z włączeniem skweru (stanowisko archeologiczne) oraz strefy zboczowej doliny Bystrzycy, - Dolina Bystrzycy w rejonie wsi Sulów przy drodze do Kol. Gór (skład złomu, przedpole zakładu stolarskiego) oraz teren d. cegielni na północ od ww. drogi (zabudowa cegielni w ruinie).

III.5 OBSZARY OCHRONY I KSZTALTOWANIA ZIELENI

• PARKI DWORSKIE / RELIKTY PARKÓW DWORSKICH

Wiodącą zasadą jest zakaz likwidacji zieleni i wycinki drzewostanu parkowego, oraz innych form zieleni komponowanej. W obszarze obowiązuje: • ochrona, konserwacja i uzupełnianie drzewostanu zieleni komponowanej, • rekompozycja założeń parkowych w oparciu o projekt zaopiniowany przez służby konserwatorskie, • w otoczeniu zespołu dworsko-parkowego, przy projektowaniu uwzględnianie dawnych dróg, alei dojazdowych ze wskazaniem na rekompozycję dawnego układu. Zieleń komponowana związana była z zespołami dworskimi które w większości na terenie gminy nie zachowały się lub zachowały w szczątkowej postaci. Najlepiej zachowany drzewostan parkowy znajduje się na obszarze "najmłodszego" zespołu rezydencjonalnego w Zakrzówku Nowym. Zespół ten jest obecnie przecięty współczesną droga która wyodrębniła dwór od parku, w okresie powojennym wycięto najstarszy drzewostan zacierając układ kompozycyjny założenia. Mimo braku drzew pomnikowych oraz przekształceń układu kompozycyjnego zespołu zachowana zieleń parkowa stanowi subdominantę w otwartym krajobrazie polnym i wyznacza zasięg założenia dworskiego. Najokazalszy park dworski w Studziankach nie zachował się. Pojedyncze drzewa w otoczeniu zabudowy folwarcznej stanowią relikty d. założenia, podobnie jak oczko wodne w okresowo podmokłej dolinie.

• ZIELEŃ WYSOKA, ALEJE, SZPALERY

Zadaniem strefy jest podniesienie rangi zieleni pasmowej zwłaszcza ochrony istniejącego starodrzewu i pozostałości alei oraz ukierunkowanie form zagospodarowania wzdłuż dróg publicznych, ciągów komunikacyjnych, obiektów publicznych w nawiązaniu do tradycji historycznej. Wiodącą zasadą jest ochrona i konserwacja istniejącego starodrzewu oraz kształtowanie układów zieleni w nawiązaniu do warunków ekologii krajobrazu. Zieleń wysoka wyznaczała usytuowanie i powiazania funkcjonalno- przestrzenne zespołów dworskich i folwarcznych, historyczne trakty komunikacyjne oraz obszary pozostające w jednym związku gospodarczym (tereny d. cukrowni). Na obszarze gminy występują skupiska starodrzewu (głównie wymienione jako proj. pomniki) w otoczeniu zabytkowych obiektów użyteczności publicznej - drzewostan zabytkowy wokół zabytkowego zespołu kościelnego w Zakrzówku nie jest drzewostanem komponowanym podobnie jak zieleń na terenie cmentarza parafialnego w Zakrzówku Osadzie - lecz posiada duże znaczenie przyrodniczo - krajobrazowe.

Pomnikowy charakter ma drzewostan skupiony w sąsiedztwie remizy OSP i ośrodka zdrowia w Zakrzówku Osadzie, obejmujący wielogatunkowe grupy drzew (kasztanowiec biały, klon pospolity, jesion wyniosły, dąb szypułkowy, lipa drobno listna). Szczególne znaczenie ma tutaj jako zieleń komponowana aleja drzew przy ul. Żeromskiego (teren d. cukrowni) złożona z grupy kasztanowców, lip, klonu, grabu również wskazanych do ochrony pomnikowej. Zasadą zagospodarowania tego obszaru powinna być kontynuacja układu alei i nasadzenie drzew wzdłuż ulicy. Historyczne powiązania funkcjonalno-przestrzenne wyznaczone przebiegiem dróg tworzących główne trakty historyczne, dwory, folwarki i towarzyszących im alei - podobnie jak te założenia zostały zatarte i obecnie nieczytelne w terenie. Brak jest alei dojazdowych nawet do najmłodszego zespołu w Zakrzówku Nowym czy też alei śródpolnych czy szpalerowych nasadzeń towarzyszących często folwarkom.

Ustala się podniesienie rangi zieleni pasmowej, zwłaszcza ochrony istniejącego starodrzewu i pozostałości alei oraz zagospodarowanie zielenią terenów wzdłuż dróg publicznych, ścieżek rowerowych i turystycznych i przy obiektach publicznych w nawiązaniu do tradycji historycznej.

W zagospodarowaniu terenu winny obowiązywać: a. ochrona i konserwacja zabytkowych alei i pozostałości starodrzewu, kontynuacja nasadzeń w nawiązaniu do zachowanych założeń kompozycyjnych, b. wykluczenie ogrodzeń naruszających system korzeniowy drzew,

Ponadto w formowaniu nowych układów zieleni należy uwzględnić: - kontynuację tradycyjnych nasadzeń i kształtowanie nowych wzdłuż dróg publicznych (głównych ciągów widokowych), w szczególności, w przypadku modernizacji dróg powodującej wycinkę drzew a także wzdłuż tras rowerowych (z wyłączeniem obszarów w strefie ekspozycji krajobrazowej), - kształtowanie szpalerów i zieleni kurtynowej przysłaniających negatywne widoki, - kształtowanie zieleni wokół obiektów użyteczności publicznej, uwzględniające warunki ich ekspozycji (osłona lub kształtowanie otwarć widokowych), - kształtowanie pasów zieleni izolacyjnej i osłonowej wzdłuż dróg, wokół terenów zainwestowania przemysłowego, składów, baz i innych obiektów wielkokubaturowych i uciążliwych dla ich otoczenia, - w szczególności do kształtowania wskazuje się aleje od drogi powiatowej do Zakrzówka Nowego, aleje wzdłuż projektowanej drogi gminnej w rejonie d. folwarku Sulów (nie istniejącego), wzdłuż traktów historycznych Zakrzówek Osada - Sulów.

• CMENTARZE KATOLICKIE, MIEJSCA PAMIĘCI

Zadaniem strefy jest zapewnienie ochrony cmentarzy czynnych i zamkniętych, oraz innych miejsc pamięci jako obiektów symbolicznych kultury i przeszłości tej ziemi - wraz z otoczeniem, przed niewłaściwym zagospodarowaniem. Szczególną ochroną jako miejsca pamięci i obiekty symbolizujące historię gminy są objęte cmentarze i pomniki wraz z otoczeniem.

Na terenie gminy znajdują się trzy czynne cmentarze katolickie: - w Zakrzówku Osada - objęty pośrednia ochroną konserwatorką przez wpis do ewidencji zabytków, do ochrony pomnikowej wskazana zieleń wysoka na cmentarzu oraz nieliczne stare obiekty architektury sepulkralnej (najstarszy z 1857), ustala się możliwość powiększenia cmentarza w kierunku południo- wym, budowy w jego otoczeniu parkingu oraz w.p.g.o wraz z zielenią towarzyszącą, - w Studziankach - nowy cmentarz katolicki, dopuszcza się możliwość rozbudowy w kierunku południowym i zachodnim, wskazane nasadzenie zieleni wysokiej oraz budowa parkingu, - w Sulowie - nowy cmentarz katolicki - możliwość rozbudowy ograniczona do terenu wyznaczonego w obowiązującym planie miejscowym, wskazane nasadzenie zieleni średniej ( w układzie z zapewniającym spływ wód),

Jako miejsca pamięci powinny być objęte ochroną 2 pomniki (bez znaczących wartości architektonicznych): - przy ul. Wójtowicza - ku czci pomordowanych z rąk hitlerowców, - przy ul. Kościuszki przed wejściem do d. Spółdzielni „Jutrzenka'' - ku czci Bohaterów MO".

W celu wykorzystania zasobów i walorów środowiska przyrodniczego gminy oraz stworzenia korzystnych warunków dla podnoszenia poziomu życia mieszkańcom wyznacza się

STREFĘ IV. STREFĘ POLITYKI ROZWOJU

poprzez określenie obszarów zróżnicowanej polityki rozwoju podstawowych funkcji gminy, umożliwiających wzbogacenie bazy ekonomicznej zgodnie z naturalnymi predyspozycjami środowiska oraz preferencjami wynikającymi z oceny potencjałów występujących w obszarze gminy.

W celu poprawy efektywności rolnictwa oraz zwiększenia bazy produkcyjnej i usług komplementarnych dla produkcji rolnej wyznacza IV.1 OBSZARY ROZWOJU ROLNICTWA

Zadaniem wyznaczonych terenów jest ukierunkowanie modernizacji i prze- kształceń w rolnictwie na racjonalne wykorzystanie walorów agroekologicznych i użytkowych gleb oraz dostosowanie bazy usług i przedsiębiorczości związanej z obsługą gospodarki rolnej - stosownie do możliwości i potrzeb występują- cych w gminie, a także wspomaganiu stabilizacji gospodarstw w kierunku rozwoju oraz rolnictwa ekologicznego. Obszar funkcjonalny rozwoju gospodarki żywnościowej obejmuje tereny Wyżyny Lubelskiej i Wyżyny Wołyńskiej charakteryzujące się dużą koncentracją gleb o najwyższej przydatności dla produkcji żywności oraz szczególnie przydatnych dla rozwoju rolnictwa towarowego. Do obszaru tego zalicza się m.in. gmina Zakrzówek. Plan Zagospodarowania Województwa Lubelskiego zakłada, że rolnictwo nadal będzie jednym z głównych kierunków rozwoju województwa, gdzie dominującą formą organizacji produkcji rolnej powinny być efektywne gospodarstwa rodzinne. Gmina położona jest w tzw. I - głównym rejonie produkcji żywności południowego obszaru rolniczego województwa lubelskiego. Warunki glebowe obszaru południowego, znacznie korzystniejsze niż na północy województwa, dają większe możliwości rozwoju i specjalizacji produkcji rolnej. Obszar ten charakteryzuje się większą koncentracją zakładów przetwarzających surowce rolnicze. Wskazany jest do intensyfikacji rolnictwa. Plan proponuje przeznaczenie do produkcji rolnej tylko gleby dobrej jakości produkcyjnej (I - IV klasy), natomiast gleby słabe (V - VI klasy) proponuje przeznaczyć pod rozwój innych funkcji (rekreacyjnej, leśnej) lub inne zainwestowanie zgodne z zakładanym rozwojem terenów (lokalizacje działalności gospodarczych, infrastrukturalnych i usługowych).

• Tereny obsługi rolnictwa

Obejmują tereny przeznaczone na lokalizację baz i składów zaopatrzenia, skupu i zbytu, przechowalnictwa, zaplecza usług mechanizacji, agrotechnicznych, napraw i konserwacji sprzętu, których działalność warunkuje rozwój funkcji rolniczych oraz specjalizacji produkcji rolnej, zaliczanych do działów specjalnych. Zadaniem wyodrębnionych obszarów jest rozwój przedsiębiorczości i usług komplementarnych w zakresie gospodarki rolnej tj. upraw polowych, ogrodnictwa, sadownictwa, rybactwa, hodowli itp. wspomagających modernizację i rozwój gospodarstw rolnych.

W studium określa się adaptację zainwestowanych terenów obsługi rolnictwa /zlewnie mleka, urządzenia skupu i zaopatrzenia rolnictwa/, których lokalizacja nie stwarza kolizji z uwarunkowaniami przyrodniczymi. Koncentrację tej funkcji zakłada się w Zakrzówku Osada w oparciu o istniejące zainwestowanie Spółdzielni Jutrzenka, Spółdzielni Ogrodniczej, targowisk, składu buraków. Tereny stanowiące dotychczas zaplecze obsługi rolnictwa wskazuje się do przekształceń i modernizacji ograniczających ich uciążliwość, z pozostawieniem obiektów magazynowo - składowych oraz usługowo - handlowych.

W Zakrzówku istnieją możliwości rozszerzenia funkcji produkcyjno-usługowo-składowych. Uzupełniające zaplecze obsługi rolnictwa powinno funkcjonować na bazie terenów SKR i KR (Sulów, Studzianki, Bystrzyca). Przewiduje się bardziej efektywne ich wykorzystanie na funkcje zaplecza rolnictwa, zwłaszcza na usługi i zaopatrzenie wsi. Obecnie tereny nie są wystarczająco efektywnie wykorzystywane, zaś ich substancja ulega degradacji. Tereny obsługi rolnictwa wymagają uporządkowania oraz poprawy stanu sanitarnego i sposobu zagospodarowania. Efektywne wykorzystanie terenów wyznaczonych w studium powinno zapewnić właściwą obsługę w obszarze gminy.

Wiodącą zasadą zagospodarowania terenów obsługi rolnictwa jest poprawa stanu technicznego i estetyczno-sanitarnego istniejącego zainwestowania oraz ukierunkowanie przekształceń na minimalizację uciążliwego oddziaływania na otoczenie. W wyznaczonych obszarach ustala się następujące warunki zagospodarowania: - grupowanie i koncentrowanie funkcjonalne usług i urządzeń obsługujących obszary rolne, - zachowanie odpowiednich do rodzaju działalności warunków sytuowania budynków, a także zagospodarowanie działki zielenią osłonowa i izolacyjną, - możliwość przekształceń nieużytkowanych i zdegradowanych obiektów pod względem funkcjonalnym (usługi handlu, obsługa komunikacji) pod warunkiem zmniejszenia uciążliwości dla środowiska, - możliwość lokalizacji nowych obiektów na warunkach szczegółowych określonych w planie miejscowym dla terenów oznaczonych RPU i RPO.

• Tereny produkcji rolnej

Głównym zadaniem wyznaczonych terenów jest optymalne wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej i większe dostosowanie kierunków produkcji do naturalnych predyspozycji agroklimatycznych obszaru gminy, a także po prawa efektywności produkcyjnej gospodarstw rolnych, poprzez: - ochronę przez zmianę użytkowania rolnego gleb o najwyższej bonitacji i przydatnych do produkcji rolnej (poza funkcjami rolnymi dopuszcza się ekologiczne - zadrzewienia oraz drogi i liniowe urządzenia infrastruktury) w obszarach tych szczególnie powinien obowiązywać zakaz wydzielania 78

działek w sposób inny niż określa to plan miejscowy w obszarze terenów zabudowy, - przeznaczenie terenów zboczowych, skarp i stromizn (marginalnych) pod zalesienie i zadrzewienie, - przeznaczenie terenów ornych w dnach dolin, obniżonych i podmokłych na użytki zielone, - wspomaganie przekształceń podnoszących walory użytkowe gleb i warunki produkcji (zabiegi przeciw erozyjne, wapnowanie i inne), - adaptację gospodarstw rolnych i specjalistycznych związaną z poprawą ich stanu sanitarnego i zmniejszaniem uciążliwości dla otoczenia i planowanego zagospodarowania, - intensyfikacja rozwoju gospodarki rolnej w obszarach posiadających korzystne uwarunkowania agrotechniczne w dostosowaniu do zasad określonych w strefach polityki przestrzennej, wspomaganie przekształceń podnoszących efektywność gospodarstw rolnych (koncentracja ziemi, poprawa struktury agrarnej gminy), - wspomaganie specjalizacji gospodarstw rolnych w kierunkach proekologicznych, szczególnie agroturystycznych, - poprawa stanu i rozwój infrastruktury wiejskiej takiej jak drogi gminne i dojazdowe do pól, - kształtowanie zieleni osłonowej przed spływami zanieczyszczeń agrotechnicznych do wód powierzchniowych i gruntowych.

Gmina Zakrzówek charakteryzuje się wysokimi walorami rolniczej przestrzeni produkcyjnej tak pod względem jakości gleb jak też z uwagi na rozległość przestrzenną kompleksów rolnych. Uwarunkowania naturalne sprzyjają rozwojowi intensywnej produkcji rolnej, szczególnie: - specjalistycznych gospodarstw produkcyjnych w produkcji roślinnej, roślin przemysłowych, zielarstwa, ogrodnictwa i sadownictwa, - gospodarki zwierzęcej, zwłaszcza bydła mlecznego. Podstawą unowocześnienia gospodarki rolnej i jej dostosowania do wymogów jakościowych produktów żywnościowych krajów wspólnoty europejskiej jest restrukturyzacja rolnictwa - ukierunkowana na poprawę efektywności produkcji oraz zmiany w strukturze produkcyjnej - wywołane potrzebami specjalizacji i koncentracji produkcji.

Rolnictwo pozostanie funkcją wiodącą gminy, jednak wymaga stymulowania następujących przemian: 1/ wzrostu średniej powierzchni gospodarstw rodzinnych do poziomu średnio 20-30 ha, 2/ wprowadzenia scaleń i optymalizacji rozłogów polnych w indywidualnych gospodarstwach (obecnie w skład jednego gospodarstwa wchodzi 3 działki o średniej powierzchni 2,0 ha) o co najmniej 50 %,

3/ wzrostu produktywności gleb, głównie poprzez poprawę żyzności i aktywności gleb oraz doskonalenie technologii produkcji (obecnie możliwości te nie są wykorzystywane). Działania agrotechniczne wiążą m.in. się ze wzbogaceniem zawartości próchnicy w glebach, likwidacja niedoborów składników mineralnych poprawą stosunków wilgotnościowych, neutralizacja zakwaszenia gleb, 4/ zwiększenia udziału w rozłogach produkcyjnych - terenów zielonych, zadrzewionych i leśnych, łagodzących zagrożenie erozją gleb pochodzenia lessowego, 5/ propagowanie w dłuższym horyzoncie czasu rolnictwa zintegrowanego, w powiazaniu z rozwojem produkcji zdrowej żywności, zwłaszcza do spożycia w stanie nieprzetworzonym lub minimalnie przetworzonym, 6/ rozwój funkcji towarzyszących- ekologicznie uwarunkowanych, w preferowa- nych miejscowościach (np. Zakrzówek-Wieś, Sulów, Bystrzyca itp.) i w wybranych gospodarstwach rolnych ( min. agroturystyki i ekoturystyki).

Procesy pro efektywne w gospodarstwach rolnych powinny być wspierane działaniami w sferze rozwoju zaplecza technicznego i produkcyjnego rolnictwa, ukierunkowanymi na: - zrzeszaniu się producentów rolnych - celem tworzenia silniejszej bazy produkcyjnej i inwestycyjnej, - modernizację i wzmacnianie siły ekonomicznej gospodarstw rodzinnych w celu zwiększenia ich towarowości, - organizacji giełd (wspólnych z innymi gminami) i terenów urządzonych dla obsługi rolnictwa, - pozyskiwaniu kapitału na modernizację i rozwój zaplecza magazynowo – przetwórczego rolnictwa.

W obszarze rolniczej przestrzeni produkcyjnej ustala się następujące warunki zagospodarowania: - dopuszcza się adaptację istniejących siedlisk rolniczych z prawem rozbudowy do dwóch kondygnacji nadziemnych (w tym poddasze użytkowe) dla budynku mieszkalnego rolnika oraz prawem przebudowy, wymiany zabudowy rolniczej w ramach istniejącego siedliska, - dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń związanych z produkcją rolną w ramach istniejących siedlisk rolniczych oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie, − zakazuje się lokalizacji nowych budynków poza wydzielonymi ewidencyjnie działkami budowlanymi (istniejącymi na etapie opracowania studium lub powstałymi w oparciu o ustalenia dotychczas obowiązującego planu), - dopuszcza się kształtowanie układów zieleni na kierunkach głównych powiązań ekologicznych (zalesienia), przydrożnej (aleje, szpalery drzew) i śródpolnej (w układach gniazdowych),

− dopuszcza się realizację przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, z zachowaniem procedur określonych w przepisach odrębnych, - dopuszcza się budowę obiektów oraz elementów liniowych i punktowych infrastruktury technicznej i dróg, urządzeń infrastruktury, w tym odnawialnych źródeł energii z uwzględnieniem ograniczeń związanych z lokalizacjami w górnych partiach wierzchowin i kulminacji krajobrazowych.

Poprawa możliwości i warunków zbytu produktów rolnych może mieć miejsce przy właściwym dostępie gospodarstw do rynków zbytu - jedną z głównych dróg jest organizacja giełd rolnych i marketingowych towarzystw gospodarczych.

W przyszłości ważną rolę odgrywać powinna ponownie spółdzielczość rolników. Istotną rolę w obsłudze odgrywać będą grupy producentów określonego profilu produkcji rolnej. Grupom takim, powinno udzielać się pomocy doradczej i finansowej.

Nieodzowne stanie się wspieranie preferencyjnymi kredytami tworzenia zakładów usługowych, stwarzających dodatkowe miejsca pracy dla rolników. Przeobrażenia w rolnictwie trzeba traktować jako zjawisko konieczne, chociaż będzie długotrwale, kosztowne i może powodować dalszy przejściowy regres.

• Obszary rozwoju gospodarki rybackiej

Zadaniem wyznaczonego obszaru jest wykorzystanie istniejących i projektowanych stawów i zbiorników retencyjnych na obszarze gminy Zakrzówek do rybackiej gospodarski hodowlanej, z uwzględnieniem przepisów obowiązują- cych na terenie dolin rzecznych. Istnieje szansa rozszerzenia znaczenia tej funkcji na bazie zbiorników Sulowie, w Studziankach (zbiorniki te pełnią ednocześnie funkcje przeciwpożarowe), proponowanych do modernizacji i powiększenia stawów w Zakrzówku Osadzie oraz planowanych w Bystrzycy i w Zakrzówku-Wsi. Zagospodarowanie zbiorników usytuowanych w dolinie Bystrzycy należy powiązać z funkcjami rekreacyjnymi (gastronomia, kąpieliska itp.). Pożądana jest specjalizacja ukierunkowana na obsługę turystyki kwalifikowanej (wędkarstwo, obsługa turystyki pieszej i rowerowej). Adaptacja istniejących i odtwarzanych zbiorników winna być związana z ich przekształceniem i modernizacją na warunkach określonych w strefach polityki przestrzennej (I-III), szczególnie w odniesieniu do ochrony powiązań widokowych. Dla uatrakcyjnienia funkcji rybackiej pożądane jest zagospodarowanie terenów przyległych na cele obsługi rekreacji.

• Tereny przetwórstwa rolno-spożywczego

Obejmują tereny przeznaczone na rozwój bazy przetwórstwa , przechowalnictwa i uszlachetniania płodów rolnych , których lokalizacja sprzyja aktywizacji produkcji i obszarów wiejskich. Zadaniem tych terenów jest umożliwienie mo- demizacji i rozbudowy istniejących obiektów produkcyjno-usługowych oraz tworzenie rezerw dla sytuowania nowych na wyznaczonych terenach - z uwzględnie- niem warunków określonych w strefach polityki przestrzennej I-III. Wiodącą za- sadą jest koncentracja przedsiębiorczości w nawiązaniu do istniejącego zainwestowania w celach optymalnego zagospodarowania terenu i wykorzystania infrastruktury technicznej oraz minimalizacja uciążliwości. Dla lokalizacji przetwór- stwa rolno-spożywczego preferuje się strefę przedsiębiorczości wyznaczoną w studium w rejonie Kolonii Majorat - Zakrzówek Osada (na północ od drogi powiatowej relacji Zakrzówek - Wilkołaz). W studium uwzględniono możliwość realizacji zakładów wnioskowanych przez inwestorów: masarni w Majdan-Grabinie, przetwórni owocowo- warzywnej w Bystrzycy (północna cz. wsi przy drodze Zakrzówek - Strzyżewice) i w Rudniku II Drugim (wschodnia część wsi na północ od drogi nr 842).

Adaptuje się istniejące obiekty przetwórstwa surowców rolnych (młyny, masarnie). Występuje potrzeba wzbogacenia lokalnego programu przetwórstwa spożywczego obejmującego piekarnictwo, cukiernictwo, garmażerię, wytwórnię i rozlewnię napojów, chłodnię itp. W zagospodarowaniu terenu na powyższe funkcje ustala się zakaz lokalizacji obiektów: - szczególnie uciążliwych dla środowiska i zdrowia ludzi, na podstawie przepisów odrębnych, - mogących pogorszyć stan środowiska w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącej i planowanej zabudowy mieszkaniowej. Dopuszcza się możliwość adaptacji i przekształcenia istniejącej zabudowy gospodarczej na funkcje drobnej przedsiębiorczości i przetwórstwa rolnego o ile nie koliduje to z warunkami określonymi w strefach polityki przestrzennej.

W celu właściwego wykorzystania zasobów leśnych i zwiększenia ich powierzchni w gminie wyznacza IV.2 OBSZARY ROZWOJU GOSPODARKI LEŚNEJ

Zadaniem wyznaczonych terenów jest zapewnienie ochrony i prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej oraz zwiększenie lesistości i powierzchni terenów zadrzewionych i zakrzewionych. Podstawą prowadzenia gospodarki leśnej są plany urządzenia lasu. Powinny one uwzględniać w większym stopniu zalecenia wynikające z oceny związków lasów z systemem przyrodniczym i ekologicznym regionu i gminy.

W obszarze gminy wyróżniono następujące strefy polityki przestrzennej na terenach leśnych, zgodnie z układem przestrzennym określonym na rysunku studium. • Lasy gospodarcze • Lasy wodochronne • Lasy glebochronne • Lasy ochronne wokół miast (do 10 km) - o funkcji masowego wypoczynku. • Obszary kierunkowego powiększania kompleksów leśnych

Wiodącą zasadą jest dostosowanie warunków ochrony i gospodarki leśnej do statusu lasu, oraz działania skierowane na ograniczenie negatywnego oddziały- wania czynników antropogenicznych na środowisko leśne.

W studium wskazuje się konieczność podniesienia rangi problemu ochrony lasów, szczególnie zmniejszenia skutków rabunkowej eksploatacji lasów prywatnych, a także wydzielenie z lasów gospodarczych - terenów leśnych (fragmentów kompleksów) które ze względu na swoją rolę (znaczenie w systemie ekologicznym) i położenie powinny uzyskać kategorię lasów ochronnych.

W strefach leśnych powinna obowiązywać segregacja funkcjonalna gospodarki leśnej oraz ukierunkowanie dostępności lub ograniczenia dostępności lasów stosownie do kategorii przestrzennej i ochronnej lasu.

Drugim założeniem strategicznym jest poprawa racjonalności gospodarki leśnej w odniesieniu do eksploatacji jej zasobów. Należy zwiększyć działania na rzecz poprawy zasobności lasów gospodarczych przez wspomaganie i wzbogacanie struktury gatunkowej i piętrowej drzewostanu (właściwy dobór gatunków dosadzeń). Obecnie zasobność lasu jest zróżnicowana, występują tu niemal wszystkie nizinne typy siedliskowe lasu. Stan zdrowotny drzew jest na ogół dobry. Zagwarantowanie optymalnych warunków siedliskowych lasom, zwłaszcza wilgotnościowych wymaga działań nie tylko w granicach terenów zalesionych. W studium wyznaczono strefę ochrony warunków siedliskowych lasu obejmują- cą przyległy do lasu obszar o szerokości ok. min. 30 m 100-150 m. Przy projektowaniu obszarów przeznaczonych do zalesienia brano pod uwagę zarówno funkcje gospodarcze jak i pozaprodukcyjne lasów. Równorzędnie potraktowano potrzeby w zakresie wzmocnienia struktury ekologicznej gminy oraz gospodarcze - zwiększenia zwartości i koncentracji kompleksów leśnych. W obszarze gminy dominują lasy prywatne ( na 543 ha terenów zalesionych 465 ha należy do osób fizycznych). W lesie państwowym prowadzi się gospodarkę leśną zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju i wymogami określonymi przez służby leśne Nadleśnictwa Kraśnik. Jest to drzewostan dębowy w średnich klasach wieku. Zasady prowadzenia gospodarki

leśnej w lasach prywatnych zawarte są w operatach urządzenia lasów, ale nie są w pełni przestrzegane. W 1998 r. w gminie nie dokonywano odnowień sztucznych i zalesień, nie było również odnowień naturalnych. Prowadzony był natomiast wyrąb - pozyskano 126 m 3 surowca drzewnego. Zalesienia, a szerzej gospodarkę leśną w obszarze gminy należy podnieść do zadań strategicznych. Zalesienie gruntów porolnych powinno odbywać się pod nadzorem służb leśnych, w celu zapewnienia maksymalnej udatności nasadzeń. W miarę możliwości należy stosować zabiegi i technologie zabezpieczające pierwsze pokolenie drzew przed zaatakowaniem przez hubę korzeniową. Główną funkcją lasów prywatnych powinna być gospodarcza, a w drugiej kolejności ochronna. Do kategorii lasów ochronnych wskazano 222,3 ha. Na obszarze gminy wyróżniono trzy kategorie ochronnych: glebochronne, wodochronne i masowego wypoczynku (szczegółowo omówione w strefie I.3). Pierwsze z nich maja chronić siedliska narażone na erozję wietrzną i inne formy degradacji (najczęściej stabilizują stosunki wodno-glebowe i pokrycie szaty roślinnej). Drugie zabezpieczać mają siedliska wilgotne i związane z nimi biocenozy leśne. Ochrona tych siedlisk ważna jest również dla utrzymania retencji wodnej i poprawy bilansu wodnego w skali zlewni Bystrzycy. Do celów rekreacyjnych szczególne przydatne są kompleksy leśne duże lub co najmniej średniej wielkości. Udział takich kompleksów w obszarze gminy jest niewielki. Istotny jest udział drzewostanów starszych o umiarkowanym zwarciu i niezbyt bujnym podszyciu. Ze względów ochronnych, z wykorzystania rekreacyjnego powinny być wykluczone siedliska najsuchsze. Nieprzydatne są również lasy trwale podmokłe. Jako nadające się do funkcji rekreacyjnej kwalifikują się obszary leśne położone w południowej części gminy, w strefie podmiejskiej Kraśnika, położone na obrzeżu gminy Zakrzówek.

Celem aktywizacji rozwoju funkcji pozarolniczych i zwiększenia bazy ekonomicznej gminy wyznacza się obszar IV.3 USŁUG I PRZEDSIĘBIORCZOSCI

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest zdynamizowanie procesów gospodarczych gminy i wzbogacenie jej bazy ekonomicznej przez rozwój sfery produkcyjnej i usługowej. W studium określa się możliwości modernizacji i rozwoju istniejących obiektów oraz wyznacza się nowe tereny do rozwoju nie- uciążliwej działalności produkcyjno-usługowej. Ustala się możliwość lokalizacji obiektów w zakresie: rzemiosła, drobnej wytwórczości, zaplecza produkcyjno- usługowego, składów, baz i innych rodzajów przedsiębiorczości oraz usług. Dopuszcza się obiekty wykorzystujące technologie o niskiej uciążliwości a także nie pogarszające walorów krajobrazu osadniczego.

Rozwój sfery usługowo-produkcyjnej w gminie obejmował będzie:

• Obszar rozwoju przedsiębiorczości (składy, bazy, produkcja nieuciążliwa )

Zadaniem tych obszarów jest stworzenie możliwości rozwoju różnych form działalności produkcyjnych, składowania i magazynowania. Jednocześnie powinna obowiązywać zasada efektywnego wykorzystania terenu i uzbrojenia technicznego wiążąca się m.in. z grupowaniem obiektów produkcyjno- magazynowych oraz z zagospodarowaniem uwzgledniającym niekolizyjność z funkcjami sąsiednich terenów. Generalną zasadą jest strefowe rozmieszczenie programu zagospodarowania w obrębie działki.

Do rozwoju przedsiębiorczości na rysunku studium wskazano: 1. Przekształcenie terenów bazowo-składowych w Zakrzówku Osadzie, z preferencją na lokalizację hurtowni, produkcję nieuciążliwą (ew. przeniesienie targowiska gminnego), 2. Zagospodarowanie strefy produkcyjno-usługowej w rejonie Kolonii Majorat - Zakrzówek Osada (na północ od drogi powiatowej relacji Zakrzówek - Wilkołaz, 3. tereny zabudowy produkcyjnej i usługowej w obrębie tzw. strefy aktywności gospodarczej przy drodze wojewódzkiej nr 842 (w obrębie miejscowości Zakrzówek Nowy i Majdan-Grabina) oraz przy drodze powiatowej nr 2289L (w miejscowości Bystrzyca) .

Ustala się ukierunkowanie przekształceń istniejącej bazy produkcyjno- składowej i zaplecza technicznego Spółdzielni Rolniczo-Handlowej "Jutrzenka” przez modernizację zagospodarowania oraz ograniczenie uciążliwego oddziaływania na dolinę Bystrzycy. Możliwości rozwoju i lokalizacji nowych obiektów produkcyjno-składowych tworzy się przez wyodrębnienie w Zakrzówku Osadzie terenów, które ze względu na usytuowanie (oddalenie od zabudowy mieszkaniowej, dobrą dostępność komunikacyjna) preferowane są na funkcje produkcyjno-usługowe. W zagospodarowaniu wyznaczonych w gminie obszarów wskazuje się na: - restrukturyzację zainwestowania d. bazy GS w Zakrzówku Osadzie (obecnie S.R.- H. „Jutrzenka”) określaną jako dostosowanie istniejących obiektów magazynowo-produkcyjnych do nowych, nieuciążliwych funkcji usługowych, składowo-hurtowych, technicznych itp., z możliwością uzupełnienia zabudowy o usługi gastronomii i handlu, - adaptację istniejących drobnych zakładów (krawieckiego, masarni, młynów, tartaków), - preferencję rozwoju obiektów produkcyjno-usługowych o profilu warunkującym aktywizację gospodarczą gminy (np. przetwórstwo miejscowych surowców, produkcja stolarsko-budowlana, zakłady usługowo-budowlane itp.)

w strefie rozwoju przedsiębiorczości w Kol. Majorat –Zakrzówek oraz w strefie aktywności gospodarczej. Na obszarze strefy aktywności gospodarczej przewiduje się działalności istotne gospodarczo w skali lokalnej i ponadlokalnej, obejmujące przedsiębiorstwa z branży produkcji i przetwórstwa, średniej wytwórczości, zaplecza techniczne, obiekty produkcyjne i/lub usługowe wysokich technologii, bazy sprzętu i transportu, urządzenia obsługi rolnictwa itp. Zagospodarowanie w strefie warunkowane ograniczeniem wysokości i gabarytu zabudowy, - przekształcenie terenów położonych w Studziankach-Kolonii w rejonie młyna na stolarnię, tartak i inne usługi nieuciążliwe, warunkowane wymogami przyrodniczymi, - budowę i rozbudowę układów infrastruktury technicznej dostosowaną do wzrostu potrzeb zaopatrzenia w energię, urządzenia zaplecza sanitarnego (oprowadzenie ścieków, gospodarka odpadami), uwzględnienie w zagospodarowaniu warunków ochrony środowiska dotyczących wód i powietrza (uszczelnianie podłoża, odwodnienie nawierzchni placów itp.), - kształtowanie pasów zieleni izolacyjnej i osłonowej na granicy z terenami mieszkalnictwa i usług oraz przy drodze nr 842, - uwzględnienie wymogów dotyczących: * gabarytu zabudowy (I kondygnacja), * potrzeb parkingowych użytkowników terenu, * kształtowanie architektoniczne bryły obiektów, * realizacji infrastruktury wspólnej dla zespołu (drogi dojazdowe, place nawrotowe), * warunku zagospodarowania działek zielenią, jednoczesnego z realizacją inwestycji.

• Obszary potencjalnej eksploatacji złóż surowców

Zadaniem wskazanych terenów jest wykorzystanie miejscowych zasobów do celów gospodarczych gminy oraz dla celów rozwoju przedsiębiorczości. Bazę surowcową gminy, jako złoża udokumentowane, stanowią głównie margle i torfy. Piaski, surowce węglanowe (opoki) i złoża lessów są określone jako złoża częściowo udokumentowane oraz o zasobach perspektywicznych lub prognostycznych. Ich występowanie i warunki eksploatacji omówiono w Strefie I.1. Wykorzystanie tych surowców wiąże się z koniecznością wykonania badań bilansowych zasobów oraz spełnienia warunków określonych w przepisach szczególnych dotyczących uzyskania koncesji. Projekt zagospodarowania złóż winien uwzględniać rekultywację terenów wyeksploatowanych z uwzględnie- niem wymogów ochrony środowiska, Ustala się leśną rekultywację wyrobisk, dopuszcza się inne formy zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych np. na funkcje rekreacyjne (zbiornik wodny na terenach wyrobisk torfu). 86

Wiodącą zasadą jest ochrona krajobrazu i walorów środowiska przed kolizyjnym użytkowaniem kopalń. • Tereny koncentracji usług nieuciążliwych Zadaniem wyznaczonych terenów jest ukierunkowanie rozwoju usług (komercyjnych i publicznych) w lokalnych ośrodkach wiejskich, ich koncentracja w zespołach nawiązujących do obiektów istniejących lub w zabudowie mieszkaniowej, lokalizowanych w oparciu o programy gminy i indywidualne (inwestorskie). Podstawową zasadą jest grupowanie usług o charakterze centrotwórczym oraz ochrona terenu wskazanego na usługi wielofunkcyjne przed chaotycznym i wzajemnie kolizyjnym zagospodarowaniem. Lokalizacja usług o uciążliwości niemieszczącej się w strefie działki i zabudowy mieszkaniowej powinna być skierowana na obszar rozwoju przedsiębiorczości. Obowiązuje kształtowanie wokół obiektów usługowych przestrzeni publicznej obejmującej m.in. place, skwery, parkingi, małą architekturę. W studium wskazano tereny na lokalizację określonych obiektów usługowych i użyteczności publicznej, niezbędnych w związku z przyjętymi celami strategii polityki przestrzennej.

• Tereny usług komercyjnych Zadaniem wyznaczonych terenów jest wykorzystanie możliwości aktywizacji ekonomicznej gminy przez rozwój usług. Obejmują tereny przeznaczone głównie na usługi: handlu, gastronomii, usługi bytowe, usługi rzemiosła, usługi turystyki, rozrywki i inne o charakterze komercyjnym.

Wiodącą zasadą jest grupowanie usług i kształtowanie ośrodków wykorzystujących: - centralne położenie w obszarach wsi, - dobrą dostępność do usług, - grunty agencji rolnej, przekształcenie i zagospodarowanie obiektów zdegradowanych i nieużytkowanych.

Na rysunku studium wskazano możliwość zagospodarowania stref rozwoju przedsiębiorczości przeznaczonych na funkcje nieuciążliwych usług: 1. Strefa usługowa w Zakrzówku Osada, zlokalizowana na północ od drogi nr 842, 2. Strefa usługowa w Zakrzówku Osada, zlokalizowana w zachodniej części miejscowości między istniejącą zabudową zagrodową a tzw. starym traktem do Sulowa. Na terenach przeznaczonych na usługi komercyjne określa się następujące, główne zasady kształtowania rozwoju:

1/ adaptację istniejących obiektów usługowych , z dopuszczeniem ich modernizacji lub rozbudowy, w dostosowaniu do wymagań określonych w strefach polityki przestrzennej od I - III , 2/ koncentrację usług w rejonie istniejących obiektów w miejscowościach: Zakrzówek Osada, Sulów, Studzianki, Rudnik I i II Pierwszy i Rudnik Drugi, 3/ uksztaltowanie centrów grupujących usługi elementarne w miejscowościach: Majdan-Grabina, Bystrzyca, Rudnik I i II Pierwszy i Rudnik Drugi, 4/ w obszarze ośrodka gminnego Zakrzówek Osada: - adaptacja istniejących usług, w powiązaniu z funkcją mieszkaniową, - rozwój usług w centrum ośrodka gminnego poprzez wprowadzenie nowych funkcji, uzupełniających dotychczasowe zainwestowanie oraz wyznaczenie nowych terenów dla rozwoju usług związanych z zespołem mieszkalnictwa, m.in. rozbudowa obiektów szkolnych, realizacja wielofunkcyjnego obiektu kultury, obiektów usług handlu, gastronomii i rzemiosła, biur i placówki finansowej, gabinetów, ośrodka wspomagania przedsiębiorczości, targu koszyczkowego, place (rynek), miejsc parkowania, a także rozbudowę zaplecza rekreacyjnego istniejącej szkoły. 5/ w ramach programu funkcji turystyki i obsługi komunikacji - jako element rozwoju usług komercyjnych, na zasadach kształtowania urozmaiconej oferty obsługi podróżnych i motoryzacji.

Dla rozwoju turystyki i rekreacji nowe możliwości związane są z programem rozwoju retencji. Przewiduje się możliwość kojarzenia funkcji ekologicznych i gospodarczych tych zbiorników (gospodarka rybacka i rekreacja). Proponuje się następujące wiodące zasady: a. Zbiornik retencyjny Bystrzyca - projektowana baza obsługi turystyki i rekreacji (obiekt hotelowo-gastronomiczny), możliwość lokalizacji kąpieliska, wędkarstwo, b. Zespół stawów Zakrzówek Osada - zagospodarowanie otoczenia powięk- szonych stawów na funkcje rekreacyjne dla mieszkańców osady (promenada, pomosty, kąpieliska, wydzielenie zaplecza gastronomiczno- handlowego ), c. Zbiornik retencyjny – Zakrzówek-Wieś - kąpielisko, urządzenie miejsc do plażowania (obowiązuje ochrona grodziska - kopiec). Ponadto, dla wzbogacenia oferty rekreacyjno-turystycznej na obszarze gminy postuluje się: - budowę w miejscowości Sulów bazy rekreacyjnej związanej z istniejącym stokiem narciarskim oraz przewiduje się tu utworzenie bazy turystycznej w sezonie letnim. Plan Zagospodarowania Województwa Lubelskiego wskazuje gminę Zakrzówek do rozwoju turystyki kwalifikowanej – narciarskiej, - wyznaczenie tras turystycznych i budowę ścieżek rowerowych.

Szczególną rolę odgrywa również Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu odznaczający się cennymi walorami krajobrazowymi i przyrodniczymi, stanowiącymi podstawę do rozwoju wypoczynku i turystyki. Plan zagospodarowania województwa lubelskiego tereny te zalicza do strefy zrównoważonego rozwoju turystyki na obszarach chronionych, w której kształtowanie warunków dla rozwoju tej turystyki i wypoczynku jest możliwe przez: • zwiększenie ilości obiektów turystycznych, głównie w oparciu o kwatery prywatne - agroturystyczne i pensjonaty, a także campingi, pola namiotowe i biwakowe, • lokalizację zabudowy letniskowej głównie w obrębie istniejącej zabudowy, • rozwój zaplecza obsługującego turystykę i związanej z nim infrastruktury technicznej, • wzbogacenie obszarów w urządzenia turystyczne - trasy spacerowe, trasy konne, punkty widokowe, parki, zieleńce, urządzenia sportowe, • innowacyjność w organizacji różnorodnych form turystyki w oparciu o posiadane walory, • podniesienie wizerunku turystycznego obszarów przez rewaloryzacje obiektów i zespołów zabytkowych, estetyzacje zabudowy i wzbogacenie przyrodnicze terenów wiejskich, • zwiększenie dostępności komunikacyjnej obszarów.

W zagospodarowaniu wydzielonych na rysunku studium obszarów ustala się: - możliwość lokalizacji usług w wyznaczonych terenach budowlanych lub w istniejącej zabudowie mieszkaniowej, wyklucza się lokalizację obiektów mogących pogorszyć stan środowiska i szkodliwych dla ludzi - lokalizację usług warunkuje się ograniczeniem uciążliwości do granic terenu do którego inwestor ma tytuł prawny, - zapewnienie w obrębie każdej działki przeznaczonej na funkcje usługowe: miejsc parkingowych i zieleni, - możliwość lokalizacji zamiennych funkcji usługowych i uzupełniających program podstawowy (w tym mieszkalnictwo, usługi publiczne) jeśli nie będą kolidowały z istniejącym i projektowanym przeznaczeniem terenów lub innymi funkcjami ( w obiektach wielofunkcyjnych).

• Tereny usług publicznych

Zadaniem wyznaczonych terenów jest stworzenie możliwości modernizacji i rozbudowy istniejących obiektów usług oraz ich rozwój, celem podniesienia standardu obsługi ludności oraz rangi ośrodka gminnego. Na wyznaczonych terenach przewiduje się uzupełnienie wyposażenia gminy w usługi podstawowe i elementarne co pozwoli na poprawę dostępności do usług i korzystniejszą orga- nizację przestrzenną obsługi. 89

Funkcje publiczne obejmują tereny wyznaczone na lokalizację usług oświaty i wychowania, kultury, zdrowia, opieki społecznej, administracji, obronności, po- rządku i bezpieczeństwa, sakralne, łączności, urządzenia sanitarne, kultury fizycznej i inne związane z realizacją oczywistych celów publicznych: W studium określa się następujące, główne warunki rozwoju: - adaptację istniejących usług oraz powiększenie działek do wielkości normatywnej celem umożliwienia rozbudowy obiektów, ich zaplecza technicznego i zaplecza rekreacyjnego (szkoły, strażnice) , - możliwość rozbudowy szkół zgodnie z potrzebami programu gimnazjalnego w Zakrzówku i Sulowie, - adaptację szkół we wsiach Bystrzyca, Majdan-Grabina, i Rudnik II Drugi, - poprawy warunków technicznych szkoły i ośrodka zdrowia w Studziankach - uzupełnienie programu usług przez: * lokalizację ośrodka kultury w Zakrzówku, * lokalizację usług zdrowia ochrony zdrowia w Sulowie i ew. Bystrzycy, * powiększenie zaplecza sportowego szkół w Zakrzówku, urządzenie małych boisk we wszystkich miejscowościach * wyposażenie małych miejscowości w obiekty wielofunkcyjne (sklep, sala zebrań, strażnica) w miejscowościach: Lipno, Majorat, Góry, Rudki), * modernizację bazy lokalowej usług łączności w Zakrzówku, Sulowie i Zakrzówku-Wsi.

• Tereny obsługi komunikacji

Zadaniem wyznaczonych terenów jest budowa bazy komunikacji i urządzeń zaplecza technicznego w celu usprawnienia obsługi w obszarze gminy oraz podniesienie standardu obsługi rekreacji i turystyki, głównie poprzez: 1/ stworzenie ośrodka usług obsługi motoryzacji oraz usług towarzyszących (stacja paliw, stanowiska naprawcze, myjnia samochodowa), 2/ adaptację i modernizację istniejących zakładów obsługi motoryzacji, funkcjonujących w sposób niekolizyjny z ochroną środowiska, 3/ realizację parkingów w rejonie cmentarzy, w centrum ośrodka, w zespołach usługowych, 4/ realizację przystanku dworcowego w ośrodku gminnym,

W związku ze zgłoszonymi wnioskami inwestorów dopuszcza się możliwość lokalizacji stacji paliw w miejscowości Majdan-Grabina - na północ od drogi nr 842 ew. w rejonie miejscowości Majdan-Grabina - Rudnik II Drugi - na południe od drogi wojewódzkiej nr 842. W rozwoju funkcji obsługi komunikacji preferuje się: - koncentrację usług przy głównych traktach komunikacyjnych i węzłach, - tworzenie bazy noclegowej, gastronomii, rozrywki i usług kultury (zajazd, motel, itp.), - tworzenie zaplecza motoryzacji, 90

- wyposażanie obiektów usługowych w zaplecze rekreacyjne, usługi finansowe, telekomunikacyjne itp.

W celu stworzenia możliwości rozbudowy zasobów mieszkaniowych oraz poprawy struktury terenów zabudowanych wyznacza się STREFĘ, IV.4 OBSZARY ROZWOJU MIESZKALNICTWA

Zadaniem polityki przestrzennej jest poprawa efektywności wykorzystania terenów budowlanych z uwzględnieniem możliwości ich uzbrojenia ( zwłaszcza zastosowania grupowych lub indywidualnych systemów oczyszczania ścieków),

Rozwój mieszkalnictwa wiąże się jednocześnie z możliwością kształtowania ośrodków - zespołów obsługi ludności i usług powiązanych z zabudową mieszkaniową. Obejmują tereny określone na rysunku studium jako: • osadnictwo wiejskie - w obszarach : 1/ koncentracji zabudowy, 2/intensyfikacji zabudowy i kontynuacji ciągów osadniczych, 3/ przekształceń osadnictwa z zabudową ekstensywną, 4/ adaptacji zabudowy rozproszonej, 5/ rezerw terenów zabudowy wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych w miejscowościach Lipno – Bystrzyca, Masne Doły, Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi, Majorat-Grabina, Józefin, Sulów, Góry, Zakrzówek,

 osadnictwo mieszane – w obszarach o kierunkowym rozwoju zabudowy mieszkaniowej, obejmujących rezerwy terenowe wzdłuż dróg powiatowych na kierunkach Zakrzówek – Strzyżewice i Zakrzówek – Wilkołaz,

• osadnictwo ośrodka gminnego - w obszarach: 1/ koncentracji zabudowy ośrodka w istniejącym układzie urbanistycznym miejscowości Zakrzówka Osada, 2/ kierunkowego rozwoju ośrodka,

W obszarach zabudowy mieszkaniowej - w osadnictwie wiejskim - jako wiodącą zasadę zagospodarowania przestrzennego przyjęto utrzymanie historycznych układów ruralistycznych oraz charakteru zabudowy oraz kształtowanie nowych zespołów zabudowy jako kontynuacji tradycji budownictwa wiejskiego: - w tradycyjnych układach ruralistycznych - łańcuchówki jednodrożnicowej, - w skali zabudowy - maksymalnie parter z poddaszem użytkowym,

- w formie i proporcji bryły budynków w nawiązaniu do tradycji lokalnych (kształtowanie proporcji dachu do ścian), - w sytuowaniu zabudowy: * w układzie kalenicowym, jako dominującym, * w tradycyjnej/ujednoliconej linii wzdłuż dróg publicznych, * w zwartych układach.

Nadrzędną zasadą obowiązującą w kształtowaniu zabudowy w obszarach osadnictwa wiejskiego 1-3 jest sytuowanie nowych budynków w oddaleniu od dna doliny i strefy przykrawędziowej zboczy dolin oraz wykluczenie zabudowy na terenach o spadkach powyżej 10%.

OBSZARY KONCENTRACJI ZABUDOWY WIEJSKIEJ

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest ochrona wartości tradycyjnych układów osadniczych oraz zabudowa enklaw w terenach budowlanych. Obszary koncentracji zabudowy obejmują ukształtowane ciągi osadnicze w terenach budowlanych (ustalonych w dotychczas obowiązującym planie miejscowym gminy) w miejscowościach : Bystrzyca, Kolonia Lipno, Kolonia Majorat, Zakrzówek Osada, Sulów, Kolonia Góry, Zakrzówek Nowy, Majdan-Grabina, Rudnik I i II Pierwszy i Rudnik Drugi, Kolonia Józefin, Studzianki, Kolonia Studzianki-Kolonia, Świerczyna, Rudki. Powinny one stanowić "rdzeń" struktury funkcjonalno- przestrzennej osadnictwa gminy. Podstawowymi zasadami rozwoju jest kształtowanie węzło- wo- pasmowych układów zabudowy, wzdłuż dróg publicznych z ograniczeniem jej sytuowania przy drodze wojewódzkiej oraz wyznaczenie rezerw na lokalizację usług o charakterze publicznym. Ważną zasadą jest wydzielenie w ukształtowanych terenach budowlanych centrów usługowych, grupujących usługi podstawowe (np. szkoła podstawowa, wiejski ośrodek kultury, sklepy, obiekty sakralne, placówka ochrony zdrowia, placówka pocztowa, urządzone tereny rekreacyjno-sportowe) z dostosowaniem ich programów do wielkości jednostki wiejskiej i funkcji którą pełni w strukturze przestrzennej gminy. Na obszarach rolnych z zabudową zagrodową rozproszoną, główną zasadą polityki przestrzennej jest zahamowanie ekspansji zabudowy na tereny użytkowane rolniczo przez ograniczenie działalności inwestycyjnej w granicach obecnego zainwestowania działek budowlanych. Dopuszcza się remonty, modernizację oraz dostosowane zabudowy do potrzeb funkcjonalno- technicznych użytkowników.

W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się powiększenie zabudowy poprzez ukształtowanie skupionego zwartego zespołu.

Na tych terenach ważną zasadą jest tworzenie w otoczeniu zabudowy kompleksów zieleni użytkowej (sady, ogrody, zadrzewienia) osłabiającej jej negatywną ekspozycję.

OBSZARY INTENSYFIKACJI ZABUDOWY I KONTYNUACJI CIĄGÓW OSADNICZYCH

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest ukierunkowanie rozwoju w układzie pasmowym oraz skupianie zabudowy wraz z modernizacją i uzupełnianiem usług elementarnych, w nawiązaniu do obszarów koncentracji zabudowy. Obszary intensyfikacji i kontynuacji ciągów osadniczych obejmują miejscowości w których proponuje się wyznaczenie nowych terenów zabudowy tj.: Zakrzówek-Wieś, Bystrzyca, Kolonia Majorat, Kolonia Góry, Sulów, Majdan- Grabina, Rudnik Pierwszy I, Rudnik Drugi II, Studzianki i Kolonia Studzianki- Kolonia. Zabudowa powinna rozwijać się w nawiązaniu do już ukształtowanych jednostek poprzez dalsze skupianie zabudowy, z zachowaniem reguł polityki określonej dla strefy. Podstawową zasadą jest stymulowanie rozwoju wybranych ciągów zabudowy (nie uwzględnionych w obowiązującym planie), na obszarach spełniających następujące kryteria: - położenie poza uciążliwością ponadlokalnych tras komunikacyjnych, - nie kolidują z systemem obszarów chronionych, - posiadają korzystne dla sytuowania budownictwa mieszkaniowego warunki fizjograficzne.

OBSZARY PRZEKSZTAŁCEŃ OSADNICTWA Z ZABUDOWĄ EKSTENSYWNĄ

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest zapewnienie warunków zrównoważonego rozwoju osadnictwa z funkcjami obszarów o dużym znaczeniu w systemie ekologicznym gminy. Obszary przekształceń osadnictwa z zabudową ekstensywną obejmują tereny wskazane na rysunku studium położone: - w strefie przydolinnej Bystrzyca, Kolonia Majorat , Sulów, Zakrzówek Osada, - w strefie przykrawędziowej i na stromych zboczach: Bystrzyca, Zakrzówek- Wieś, Sulów, - w strefie przyleśnej: Kolonia Rudki i Kolonia Góry.

Podstawową zasadą jest sukcesywne: - zmniejszanie intensywności zainwestowania (przenoszenie zamierzeń inwestycyjnych/odtwarzanie zabudowy - na tereny rozwojowe),

- przekształcenie funkcji zabudowy zagrodowej na letniskową - jako mniej kolizyjną formę użytkowania i zagospodarowania terenu, - wzbogacanie w zieleń, tworzącą m.in. osłonę krajobrazową.

OBSZARY ADAPTACJI ZABUDOWY

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest zahamowanie dezintegracji i ekspansji zabudowy na tereny użytkowane rolniczo oraz docelowe zwiększenie powierzchni terenów otwartych. Obszary adaptacji zabudowy obejmują rozproszoną zabudowę we wsi: Bystrzyca (Masne Doły), Józefin, Kolonia Studzianki (Kolonia Kępa, Kolonia Podleśna), w Zakrzówku Osadzie (Dołki ) Majdan-Grabina (Kolonia Majdan) Świerczyna, Studzianki (cz. zachodnia), Kolonia Zakrzówek Wieś (Rudy). Na tym obszarze winno obowiązywać ograniczenie działalności inwestycyjnej do granic obecnego zainwestowania działek budowlanych. Uzupełniającą zasadą jest osłabienie negatywnej ekspozycji w widokach lokalnych rozproszonej zabudowy, przez preferowane tworzenie kompleksów zieleni użytkowej i ozdobnej w jej otoczeniu (sady przydomowe, ogrody ozdobne, plantacje drzew ozdobnych). Na obszarze wskazanym na rysunku studium dopuszcza się wyłącznie: rozbudowę, budowę obiektów i budowę urządzeń infrastruktury technicznej i dróg, służących poprawie standardu wyposażenia siedlisk i funkcjonowania istniejącego osadnictwa.

OBSZAR KIERUNKOWEGO ROZWOJU OŚRODKA

Zadaniem wyznaczonego obszaru jest stworzenie możliwości rozbudowy terenów mieszkaniowych w ośrodku gminnym Zakrzówek Osada. Główną zasadą polityki jest kontynuacja struktury przestrzennej miejscowości przez kształtowanie: - zespołu mieszkalno-usługowego, między drogą powiatową relacji Zakrzówek - Strzyżewice a kompleksem leśnym - kierunek północny jako główny kierunek rozwoju ośrodka, - pasm zabudowy (zabudowa zagrodowa i jednorodzinna) do Majdanu-Grabina, do Strzyżewic i przy drogach lokalnych (Zakrzówek tzw. Poduchowne i tzw. starym trakcie do Sulowa), - elementów krystalizujących układy urbanistyczne projektowanych zespołów zabudowy (place, ulice centrum usług podstawowych).

Obszar kierunkowego rozwoju zabudowy jednorodzinnej umożliwia tworzenie zasobów mieszkalnictwa w dostosowaniu do wzrostu liczby mieszkańców ośrodka gminnego przez ukształtowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej w wyniku zorganizowanej działalności inwestycyjnej.

Podział terenów dotychczas niezabudowanych a przeznaczonych na lokali- zację zespołów mieszkalno-usługowych i ich zagospodarowanie powinny być poprzedzone opracowaniem planu w skali uszczegółowionej.

Ważną zasadą obowiązującą na tym obszarze jest ochrona północnych terenów ośrodka dotychczas niezabudowanych, położonych obrzeżnie do centrum zainwestowania przed nieplanowaną, chaotyczną zabudową . Do czasu określenia warunków realizacji docelowej struktury urbanistycznej oraz warunków adaptacji istniejącej w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy winien obowiązywać zakaz zabudowy ww. terenów.

OBSZAR KONCENTRACJI ZABUDOWY OŚRODKA GMINNEGO

Zadaniem wyznaczonego obszaru jest kreacja miejscowości Zakrzówek jako ośrodka administracyjno- usługowego oraz ośrodka kultury, rozwoju przedsiębiorczości i szkolnictwa, w nawiązaniu do współczesnych i historycznych tradycji (szkolnictwo średnie, tradycje pierwszego na Lubelszczyźnie ośrodka cukrowniczego). Zadaniem uzupełniającym jest kształtowanie wizerunku osady jako centrum gminy przez podniesienie ładu przestrzennego (w pierwszej kolejności przestrzeni publicznych, obszarów zdegradowanych oraz zagospodarowanie obszarów eksponowanych (np. od dróg tranzytowych) obiektami o dużych walorach architektonicznych. Realizacja tak określonych zadań wymaga przekształceń układu przestrzenno- architektonicznego przestrzeni publicznych przez: 1/ "uczytelnienie" rozplanowania miejscowości i uksztaltowanie układu o cechach urbanistycznych z uwzględnieniem zagospodarowania: - placów - d. plac składowy buraków cukrowych, sąsiadujących od północy z budynkiem UG winien zostać wolny od zabudowy i zagospodarowany jako główny plac (rynek) centrum mieszkalno- usługowego (urządzona nawierz- chnia, mała architektura) - plac przed zespołem kościelnym - place - w zespole projektowanego budownictwa jednorodzinnego, - ulic - tworzenie powiązań nowego układu ulicznego z istniejącym oraz integracja struktury osadniczej z terenami wypoczynku i rekreacji poprzez system ciągów pieszych, - ujednoliconej linii zabudowy ( z wykluczeniem kształtowania zwartej zabudowy pierzejowej) przestrzeni publicznych, 2/ podkreślenie rangi centrum poprzez lokalizację nowych lub modernizację istniejących obiektów użyteczności publicznej ( budynek urzędu gminy - ew. ratusz, ośrodek kultury, OSP),

3/ ochronę starodrzewu, wzbogacenie ośrodka o zieleń ozdobną i publiczną, 4/ urządzenie terenów wokół stawów na funkcje wypoczynku i rekreacji, 5/ kompleksową rekultywację zagospodarowania terenu położonego na zachód od ulicy Żeromskiego na funkcję usług nieuciążliwych i drobnej przedsiębiorczości ( np. przeniesienie targowiska gminnego), z wyłączeniem z zabudowy, 6/ modernizacja zabudowy mieszkalno- usługowej w szczególności istniejącej przy drogach Zakrzówek - Wysokie i Zakrzówek - Sulów, i kształtowanie nowych ciągów usługowych, 7/ podniesienie walorów estetycznych terenów mieszkaniowych przez zwiększenie terenów zieleni publicznej (zieleń przyuliczna, skwery) oraz kształtowanie zespołów budownictwa o: - ujednoliconej skali (wysokość do II kondygnacji), - zasadach sytuowania w pierzejach ulicznych (dominujący układ kalenicowy), - formie i kolorystyce zharmonizowanej z otoczeniem.

IV.5 OBSZARY ROZWOJU KOMUNIKACJI - zadaniem wyznaczonych obszarów jest zapewnienie sprawnej obsługi komunikacyjnej oraz powiązań zewnętrznych i wewnętrznych gminy

Najważniejsze ciągi komunikacyjne gminy Zakrzówek to:

 droga wojewódzka nr 842 Kraśnik - Rudnik Szlachecki - Zakrzówek - Wysokie - Żółkiewka - Gorzków - Krasnystaw,  droga powiatowa nr 2289L Polichna Trzecia - Szastarka - Sulów - Zakrzówek- Wieś - Zakrzówek - Bystrzyca - Kiełczewice - Strzyżewice,  droga powiatowa nr 2293L Bystrzyca - Majorat – Zakrzówek,  droga powiatowa nr 2703L – Studzianki-Cieslanki,  droga powiatowa nr 2726L Wilkołaz – Zakrzówek,  droga powiatowa nr 2728L – Rudki-Góry,  droga powiatowa nr 2729L Zakrzówek - Zakrzówek-Wieś,  droga powiatowa nr 2731L Zakrzówek - Majdan-Grabina - Studzianki - Stawce,  droga powiatowa nr 2735L Sulów -Struża  droga gminna nr 108353 L Rudnik Pierwszy – Rudnik Drugi  droga gminna nr 108355L Zakrzówek - Zakrzówek-Wieś - Sulów (w części gruntowa),  droga gminna nr 108357L Zakrzówek - Zakrzówek-Wieś - Sulów - Blinów Drugi (w części gruntowa),  droga gminna nr 108367L Zakrzówek, część ulicy Sienkiewicza,  droga gminna nr 108354L Zakrzówek, ul. Strażacka.

Po wschodniej granicy gminy przebiega linia kolejowa normalnotorowa nr 68.

Rozwiązanie problemów komunikacyjnych, a szczególnie stworzenie sprawnego układu komunikacji należy do głównych zadań strategii rozwoju gminy i polityki przestrzennej. Zapewnienie właściwej obsługi istniejącego i projektowanego zainwestowania wymaga: - modernizacji istniejących tras komunikacyjnych przez utwardzenie nawierzchni ok. 1/2 długości dróg publicznych oraz dostosowanie ich parametrów technicznych i geometrii do obowiązujących przepisów, - rozbudowy dróg publicznych i budowy nowych odcinków dróg, - przekształcenia układu funkcjonalnego dróg wskazanych na rysunku studium z dostosowaniem do uwarunkowań wynikających z perspektywicznych przekształceń układu komunikacyjnego gminy, - budowy obiektów obsługi komunikacji, - podniesienia bezpieczeństwa ruchu na odcinku linii kolejowej Lublin - Kraśnik (przejazdy kolejowe), - podniesienia sprawności ruchu i bezpieczeństwa pieszych na istniejących w obszarze gminy odcinkach drogi o znaczeniu regionalnym, przenoszącej transport osobowy i towarowy.

W studium określa się zasady ukształtowania spójnego, hierarchicznego układu powiązań komunikacyjnych, opartych o system dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych, wzajemnie współdziałających w powiązaniach zewnętrznych gminy i jej obsłudze wewnętrznej. Dla zapewnienia powiązań w skali kraju w obszarze gminy określa się: przebieg drogi wojewódzkiej Nr 842 relacji: droga krajowa Nr 19 (węzeł Pułan- kowice - Krasnystaw). Docelowo przewiduje się dostosowanie kategorii technicznej drogi nr 842 do klasy głównej "G" „GP” (zgodnie z wymogami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2.03.1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi i ich usytuowanie). Ponadto system powiązań ponadlokalnych stanowi sieć dróg powiatowych dostosowanych do kategorii technicznej - dróg klasy głównej -"G" oraz dróg klasy - "Z", w szczególnych przypadkach lokalne - "L".

System wymaga weryfikacji pod względem poprawy warunków technicznych oraz trasowania. Dla poprawy i udoskonalenia zewnętrznych powiązań, zakłada się:

1/ modernizację dróg powiatowych i dostosowanie ich do dróg głównych - "G": - Nr 22 582 2726L Wilkołaz - Zakrzówek - Nr 22 583 2289L relacji Strzyżewice - Zakrzówek - Nr 22 595 2289L Zakrzówek - Sulów – Blinów

2/ modernizację poprzez poszerzenie linii rozgraniczających i dostosowanie do parametrów dróg klasy zbiorczej -"Z", w szczególnych przypadkach "L" następujących dróg: - Nr 22 585 2294L relacji Gałęzów - Kowersk - Zakrzówek - Nr 22 598 2732L relacji droga Nr 842 – Majdan-Grabina - Nr 22 612 2733L relacji Studzianki - Cieślanki - Nr 22 609 2305L relacji Studzianki - Boża Wola - Nr 22 597 2731L na odcinku Zakrzówek – Majdan-Grabina - Studzianki - Nr 2734L na odcinku Sulów - Studzianki - Nr 2735L na odcinku Stróża – Sulów

3/ modernizację poprzez poszerzenie linii rozgraniczających i dostosowanie do parametrów dróg klasy zbiorczej -"L" następujących dróg: - Nr 2727L od drogi 2294 L Gałęzów-Kowersk-Zakrzówek do drogi wojewódzkiej nr 842 - Nr 2793L relacji Bystrzyca – Zakrzówek - Nr 2728L relacji Rudki – Góry - Nr 2729L relacji Zakrzówek – Zakrzówek Wieś

4/ realizacji nowych odcinków dróg powiatowych lub utwardzenia na części ich przebiegu: - Nr 22 585 2294L (na części drogi relacji Rudnik I Pierwszy- Kol. Kowersk), - Nr 2729L relacji Zakrzówek – Zakrzówek Wieś (połączyć z drogą powiatową nr 2289L Polichna Trzecia - Szastarka - Sulów - Zakrzówek-Wieś - Zakrzówek - Bystrzyca - Kiełczewice - Strzyżewice, - Nr 22 590 (postulowana zmiana trasowania na całym przebiegu z przełoże- niem i zmiana kategorii na drogę gminną Nr 2276012 - proj. kategoria "G" lub "Z" - przedłużenie drogi Nr 22 597 na odcinku Majdan Grabina droga powiatowa Nr 22 609 (zmiana kategorii drogi gminnej Nr 22 760 17) - odcinka drogi między drogą Nr 22609 i drogą Nr 842 (projektowana droga powiatowa). 5/ zmianę kategorii dróg powiatowych na drogi gminne: - Nr 22 584 relacji Zakrzówek Osada - Bystrzyca (na całym przebiegu), - Nr 22 594 relacji Góry - droga Nr 842 (na ok. 2/3 długości na gminna, 1/3 ciąg pieszo-jezdny), - Nr 22 590 relacji Góry-Sulów (na całej długości), - Nr 22 596 relacji Zakrzówek Osada - Zakrzówek Wieś (na całej długości).

System powiązań w obszarze gminy opierał się będzie na: - sieci dróg gminnych w kategoriach technicznych - VI, VII – zróżnicowanej klasami technicznymi - "L" lokalne i "D" dojazdowe w zależności od pełnionej funkcji lokalnej bądź bezpośredniej obsługi terenów zabudowy,

- sieci ulicznej ośrodka gminnego. Dla wewnętrznych powiązań zakłada się wykorzystanie również drogi wojewódzkiej, powiatowych i gminnych w relacjach wieś, wieś - ośrodek gminny. Prawnie określoną sieć dróg gminnych porządkuje się poprzez korekty przebiegu niektórych z nich oraz włączenie fragmentów dróg wiejskich. Parametry dróg wewnętrznych dla ruchu pojazdów i pieszych dostosowuje się do potrzeb ruchowych i technicznych. Ich zadaniem jest uzupełnianie obsługi komunikacyjnej w gminie szczególnie w obszarach rolnych, w obszarach zabudowy rozproszonej oraz w bezpośredniej obsłudze terenów zabudowy. Zakłada się wydzielenie dla nich pasów technicznych dostosowanych do potrzeb i nie mniejszych niż wynika to z przepisów. Projektowany układ został określony na rysunku. W studium wyznaczono ponadto rezerwy terenu na realizacje w perspektywie ścieżek rowerowych w nawiązaniu do dróg publicznych istniejących i projektowanych. Przy realizacji ścieżek w pasie drogi linie rozgraniczające drogi należy poszerzyć.

Komunikację wewnętrzną gminy pomiędzy poszczególnymi miejscowościami pełni sieć dróg gminnych o przebiegu i numeracji wg Uchwały Nr XXII/376/2015 Zarządu Województwa Lubelskiego z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie nadania numerów drogom gminnym, zlokalizowanym na terenie województwa lubelskiego. Zakłada się utrzymanie istniejących parametrów dróg oraz przyjmowanie dla odcinków projektowanych parametrów technicznych wg obowiązujących przepisów. Drogi projektowane powinny spełniać wymagania wynikające z przepisów Rozporządzenia z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 2010r. Nr 65, poz. 407) oraz z Ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U.1985 Nr 14 poz. 60 z późn. zm.).

Określa się parametry techniczne dla poszczególnych kategorii dróg: 1/ droga wojewódzka - (główna "G"), szerokość linii rozgraniczających min. 30 m, szerokość jezdni 6,5 - 7,0 m, z docelowym dostosowaniem parametrów do klasy GP (głównej ruchy przyspieszonego), 2/ drogi powiatowe (główne "G") , szerokość linii rozgraniczających min. 25 m, szerokość jezdni 6,5 - 7,0 m, 3/ drogi powiatowe (zbiorcze -"Z") , szerokość linii rozgraniczających min. 20 m, szerokość jezdni 5,5 - 7,0 m, 4/ drogi gminne (zbiorcze "Z"), szerokość linii rozgraniczających min. 15 - 20 m, szerokość jezdni 5,0 - 7,0 m, 5/ drogi gminne (lokalne "L", w szczególnych przypadkach powiatowe), szerokość linii rozgraniczających 12 do 15 m, szerokość jezdni 5,0 - 6,0 m,

6/ drogi gminne (dojazdowe "D"), szerokość linii rozgraniczających 10,0 - 15,0 m, szerokość jezdni 4,5 - 5,0 m (wyjątkowo dopuszcza się szerokość jezdni 3,5 m z mijankami i utwardzonymi poboczami), 7/ drogi pieszo jezdne o parametrach jak określono w pkt. 6 (drogi gminne - D), 8/ ścieżki rowerowe dwukierunkowe, szerokość nawierzchni min. - 2,0 m.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, postuluje się minimalną szerokość w liniach rozgraniczających dla: 1/ dróg wewnętrznych – 6,0 m - 8,0 m, 2/ ciągów pieszo – jezdnych – 5,0 m. Budynki z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi powinny być lokalizowane poza zasięgiem zagrożeń i uciążliwości określonych w przepisach odrębnych. Dopuszcza się wznoszenie budynków w tym zasięgu pod warunkiem stosowania środków technicznych ograniczających potencjalne uciążliwości poniżej poziomu ustalonego w przepisach lub też zwiększających odporność budynku na te zagrożenia i uciążliwości, jeżeli nie jest to sprzeczne z przepisami odrębnymi. Zgodnie z ustawą z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U.1985 Nr 14 poz. 60 z późn. zm.), w związku z hierarchią dróg występujących na obszarze gminy Zakrzówek, według art. 43. 1. ww. ustawy, obiekty budowlane przy drogach powinny być usytuowane w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni co najmniej:

W terenie Poza terenem Rodzaj drogi zabudowanym zabudowy

Droga ogólnodostępna:

b) wojewódzka, powiatowa 8 m 20 m

c) gminna 6 m 15 m

W terenie zwartej zabudowy drogi powinny posiadać przekrój uliczny z obu- stronnym chodnikiem ew. pasy postojowe lub półuliczny z jednostronnym chodnikiem. Dopuszcza się zmiany kategorii i funkcji dróg w zakresie obowiązujących przepisów. Parametry i funkcje dróg oraz warunki sytuowania obiektów 100

budowlanych winny być dostosowane do obowiązujących w czasie realizacji normatywów oraz warunków określonych w ustawach i przepisach wykonawczych.

Usprawnienie komunikacji na obszarze gminy jest związane ponadto z budową bazy komunikacji i urządzeń zaplecza technicznego: 1/ budową obiektów obsługi komunikacji publicznej autobusowej dla obsługi ruchu pasażerskiego na trasach przelotowych: • przystanku dworcowego z małą gastronomią w Zakrzówku, • zadaszeń na przystankach komunikacji zbiorowej, 2/ realizacja obiektów obsługi komunikacji (rozbudowa istniejącej stacji paliw w Majoracie, budowa nowej stacji paliw w Zakrzówku lub Rudniku II Drugim lub budowa stacji paliw w zależności od zapotrzebowania), 3/ zorganizowaniem obsługi przewozów wewnątrz gminnych (transportu busowego), 4/ adaptacja i rozbudowa istniejących obiektów obsługi komunikacyjnej o stanowiska naprawcze i myjnie.

IV.6 OBSZARY ROZWOJU SYSTEMÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

Zadaniem wyznaczonych obszarów jest poprawa standardów użytkowych, ochronnych i technicznych gminy, w istniejących i planowanych terenach zainwestowania. Wymaga to pełnego ukształtowania w obszarze gminy 6 głównych systemów infrastruktury technicznej oraz rozbudowy i budowy dla każdego układu – sieci i urządzeń inżynieryjnych. Gmina Zakrzówek jest położona w obszarze o szczególnych uwarunkowaniach dla ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem i uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej. Tworzą je status rzeki Bystrzycy jako zlewni chronionej oraz obszar najwyższej ochrony wód podziemnych. Dlatego gospodarkę wodną zalicza się do zadań gminy szczególnie ważnych, związanych z uwarunkowaniami ekologicznymi.

Zadaniem nadrzędnym jest zapewnienie wszystkim odbiorcom stałego dostępu do dobrej jakości wody pitnej poprzez nowoczesne uzdatnianie wody, modernizację ujęć i pompowni. Dla ochrony ilościowej i jakościowej zasobów wód podziemnych należy ograniczyć pobór tych wód tylko na cele gospodarki komunalnej oraz ustanawiać i egzekwować ograniczenia obowiązujące w strefach ochronnych ujęć.

101

System gospodarki wodnej podstawowej opiera się na następujących zasadach: 1/ Ochrony wyznaczonych terenów, w granicach których winny być przestrzegane ściśle rygory w gospodarowaniu wodą oraz lokalizowaniu obiektów, warunkujące spełnienie przypisanych im funkcji: - zasoby wód podziemnych gminy, położonych w tzw. Obszarze Najwyższej Ochrony Wód Podziemnych - objęte ochroną planistyczną, - rejony komunalnych ujęć wody, 2/ Ochrony zasobów, którą przewiduje się poprzez: - ograniczenie jednokierunkowych prac melioracyjnych polegających na odwadnianiu terenu, - małą retencję w zlewni Bystrzycy, 3/ uzyskania dobrej jakości czystości Bystrzycy, 4/ zakłada się realizację nowych ujęć wody oraz nakazuje się wyznaczenie obszarów ochronnych ujęć wody, stanowiących formy ochrony planistycznej.

Tworzenie systemu gospodarki wodno-ściekowej opiera się na następują- cych zasadach: - współzależnej realizacji systemów wodociągowych i kanalizacyjnych, - zaopatrzeniu wsi i ośrodka gminnego w wodę z wodociągów grupowych na bazie istniejących i ew. nowych ujęć wgłębnych, - utylizacji ścieków poprzez oczyszczalnie mechaniczno-biologiczne (zaproponowano wariantowe rozwiązania), - odprowadzanie ścieków systemami kanalizacji zbiorczej i lokalnej, - dopuszczenia lokalizacji w zabudowie rozproszonej przydomowych oczyszczalni ścieków o wysokiej sprawności.

Gospodarkę wodno-ściekową rozwiązano w oparciu o komunalne urządzenia źródłowe i sieci przy założeniu modernizacji wdrażania najnowszych rozwiązań technicznych, z racjonalizacją zużycia wody. Istniejący grupowy system zaopatrzenia w wodę zaspokaja w 90% potrzeby mieszkańców - zakłada się konserwację istniejących sieci i urządzeń oraz sukcesywną rozbudowę i modernizację wodociągów. o zasięgach obsługi: - Zakrzówek, Bystrzyca, Majorat, Rudki, Lipno, Sulów, Rudnik I, Rudnik II, Kolonia Góry, Nowy Zakrzówek, Majdan Grabina, - Studzianki, Kolonia Studzianki, Józefin, Świerczyna zasilany z ujęcia w gminie Batorz, proponuje się zasilić z ujęcia projektowanego w Kol. Studzianki. Należy rozważyć możliwość Wykorzystano istniejące ujęcie przy szkole podstawowej w Studziankach. System wodociągowy gminy Zakrzówek składa się z 2 wodociągów grupowych. Większość obszaru gminy – miejscowości: Zakrzówek, Zakrzówek- Wieś, Bystrzyca, Majorat, Rudki, Lipno, Sulów, Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi, Góry i Zakrzówek Nowy – obsługiwana jest przez wodociąg grupowy - Zakrzówek-Wieś.

102

Miejscowości: Studzianki, Studzianki- Kolonia, Józefin, Świerczyna, Majdan- Grabina – obsługuje wodociąg grupowy Studzianki – Majdan-Grabina.

Z uwagi na warunki gruntowo - wodne, ujęcie wody w Zakrzówku-Wsi i Majdanie-Grabinie oraz Studziankach wymagają opracowania i utworzenia pośredniej strefy ochrony, a następnie wprowadzenie zasięgów stref ochronnych wraz z zakazami i zaleceniami w użytkowaniu terenów do planu zagospodarowania przestrzennego gminy. Przy rozbudowie, przebudowie i modernizacji publicznych urządzeń zaopatrzenia w wodę należy dążyć do stosowania ustaleń zawartych w przepisach odrębnych Zarządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 września 1995 r. w sprawie zasad zapewnienia funkcjonowania publicznych urządzeń zaopatrzenia w wodę warunkach specjalnych.

Grupowym i zbiorczym systemem kanalizacji objęto tereny o zwartej zabudowie położone w sąsiedztwie cieków powierzchniowych. Proponuje się rozwiązanie gospodarki ściekowej gminy w układzie wariantowym:

Zbiorowym systemem kanalizacji sanitarnej objęto wszystkie jednostki osadnicze i zakłady na terenie gminy, z wyłączeniem pojedynczej, rozproszonej zabudowy. Przewiduje się skierowanie ścieków z sieci kanalizacyjnych do oczyszczalni ścieków w Bystrzycy. Zakłada się etapową budowę urządzeń kanalizacyjnych w dostosowaniu do realizacji sieci kanalizacyjnej i ilości odprowadzanych ścieków. Dla zabudowy rozproszonej i na terenach odległych od cieków powierzchniowych zaproponowano realizację oczyszczalni przydomowych z rozsączkowaniem ścieków oczyszczonych do gruntu. Projektowane oczyszczalnie powinny posiadać wysokosprawną technologię oraz być proste i niezawodne w eksploatacji.

Wariant I - przewiduje skierowanie ścieków z sieci kanalizacyjnych do czterech odrębnych oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w miejscowościach - Zakrzówek Wieś - Zakrzówek (rozbudowa i modernizacja istniejącego obiektu) z przepompownią – Bystrzyca - Rudnik I Wariant II - przewiduje skierowanie ścieków z sieci kanalizacyjnych do trzech odrębnych oczyszczalni zlokalizowanych w miejscowościach: - Zakrzówek (rozbudowa i modernizacja istniejącego obiektu) z projektowanym układem pompowni w Sulowie - Bystrzyca - Rudnik I.

103

Gospodarkę ściekową obszaru zwartej zabudowy Majdanu Grabiny założono poprzez wywóz ścieków ze szczelnych dołów bezodpływowych do oczyszczalni np. w Zakrzówku.

Wyposażenie obszaru gminy w sieć kanalizacyjną jest wyraźnie słabsze od jej poziomu zwodociągowania. Zbiorczym systemem kanalizacji sanitarnej objęte są miejscowości Zakrzówek, Bystrzyca, Majorat, Zakrzówek-Wieś i Sulów W Bystrzycy istnieje oczyszczalnia ścieków typu BIO-PAK oparta na technologii niskoobciążonego osadu czynnego. Oczyszczalnia jest obiektem nie wpływającym na środowisko niekorzystnie. Zastosowane urządzenia zapewniają pełną hermetyzację procesu oczyszczania jak i pracy urządzeń. Uruchomiona w Bystrzycy biologiczna oczyszczalnia ścieków oraz system kanalizacji odbiera nieczystości od ponad 1200 dostawców. Dla zapewnienia czystości wód w rzece w następnych latach prowadzona będzie budowa dalszych etapów kanalizacji oraz rozbudowa oczyszczalni.

Na obszarach nieskanalizowanych, do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej dopuszcza się korzystanie ze szczelnych zbiorników bezodpływowych z wywozem ścieków do zbiorczej oczyszczalni ścieków lub realizację oczyszczalni przydomowych z rozsączkowaniem ścieków oczyszczonych do gruntu.

Plan zagospodarowania województwa lubelskiego w zakresie gospodarki wodno-ściekowej zakłada poprawę stanu sanitarnego poprzez docelową likwidację bezodpływowych zbiorników ścieków. Obowiązuje zasada współzależnej realizacji wodociągów i systemów unieszkodliwiania ścieków z biologicznym stopniem oczyszczania.

Tworzenie systemu usuwania odpadów z terenu gminy rozwiązano wyzna- czając sieć punktów przeładunkowych tzw. wiejskich punktów gromadzenia odpadów przy minimalizacji ilości powstających odpadów.

Założono wdrażanie segregacji odpadów u źródła i recyklingu. Przyjęto zasadę lokalizacji co najmniej jednego WPGO w każdym sołectwie. Składowanie odpadów z terenu gminy zakłada się na wysypisku międzygminnym w gminie Kraśnik, zgodnie z porozumieniem Zarządów Gmin. Obowiązujący system usuwania odpadów na terenie gminy Zakrzówek podporządkowuje się przepisom w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach, przepisom w zakresie gospodarowania odpadami na terenie gminy oraz przepisom odrębnym. Gmina Zakrzówek posiada uregulowaną gospodarkę odpadami, opartą na zasadach selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Na terenie gminy brak jest komunalnego składowiska odpadów, jest natomiast 104

funkcjonujący Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), do którego mieszkańcy gminy mogą dostarczać określone odpady. Selektywnie zebrane odpady komunalne, przekazywane są uprawnionemu podmiotowi prowadzącemu działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na terenie gminy Zakrzówek, który to podmiot posiada podpisaną umowę z Gminą Zakrzówek lub przekazywane są do punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych, ewentualnie przekazywane są odpowiednim podmiotom w trybie określonym przez przepisy odrębne. Zaleca się rozwiązanie gospodarki odpadami w skali obszarów kilku gmin oraz dostosowanie posiadanych koncepcji do ustaleń zawartych w „Planie gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017”, przyjętym przez Sejmik Województwa Lubelskiego uchwałą Nr XXIV/396/2012 z dnia 30 lipca 2012 r. Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego gmina Zakrzówek zlokalizowana jest w obrębie Regionu Południowo- Zachodniego, w którym gospodarowanie odpadami komunalnymi oparto o instalacje w ramach RIPOK (regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych) w miejscowościach Kraśnik, Bełżyce. Za niezbędne uznaje się uwzględnianie uciążliwości oddziaływania istniejących i planowanych obiektów składowania i utylizacji materiałów niebezpiecznych. Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego 2017 do składowania, zbierania i utylizacji odpadów niebezpiecznych na terenie gminy Zakrzówek zaliczono zbieranie i demontaż pojazdów.

Podstawą systemu ciepłowniczego pozostaną lokalne źródła ciepła, opalane paliwem stałym lub gazowym. Projektowany układ sieci gazowej bazuje na istniejącym gazociągu wysokiego ciśnienia DN 500 relacji Świdnik - Krasnystaw, poprzez projektowane przyłącze wysokiego ciśnienia i stację redukcyjno - pomiarowa I stopnia we wsi Zakrzówek Nowy. Zakłada się układ rozdzielczy w systemie średniego ciśnienia z możliwością wykorzystania gazu do celów socjalno-bytowych i grzewczych, zgodnie z programem gazyfikacji gminy.

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego zakłada rozwój infrastruktury gazowej sieci dystrybucyjnej w województwie lubelskim poprzez adaptację i rozbudowę obiektów w rejonach dystrybucji gazu oraz budowę nowych odcinków sieci wraz ze stacjami redukcyjno-pomiarowymi m.in. na odcinku Fajsławice – Bychawa – Zakrzówek.

Spośród docelowych systemów infrastruktury w gminie funkcjonuje system elektroenergetyczny.

105

Źródłem zasilania gminy w energię elektryczną będzie istniejący Główny Punkt Zasilający 110/15 kV tzw. GPZ – Budzyń, natomiast rezerwowymi będą: GPZ-Bychawa, GPZ - Bełżyce, GPZ-Abramowice lub projektowany GPZ w gm. Niedrzwica Duża. Energia elektryczna przesyłana będzie poprzez układ średniego napięcia, który w miarę potrzeb będzie rozbudowywany i modernizowany, w oparciu o istniejące linie magistralne.

Przez teren gminy przebiegają linie energetyczne wysokiego napięcia WN - 220 kV relacji Lublin - Stalowa Wola oraz WN -110 kV relacji: GPZ - Budzyń - GPZ- Bychawa, które adoptuje się. Strefa ochronna dla tej linii wynosi 26m od skrajnych przewodów roboczych w obie strony. W strefie ochronnej obowiązuje zakaz lokalizacji budownictwa mieszkaniowego. W systemie średniego napięcia adaptuje się istniejącą sieć oraz zakłada się jej modernizację i rozbudowę. Na terenie gminy linie przesyłowe średniego napięcia są prawie w całości w wykonaniu napowietrznym. Do likwidacji przeznacza się napowietrzne linie SN 15 kV biegnące w dolinie rzeki Bystrzycy w rejonie miejscowości Zakrzówek Osada i Zakrzówek-Wieś. Linie te powinny być skablowane lub wyniesione poza dolinę, Zaleca się także realizacje kablowych linii SN w ośrodku gminnym na terenach zwartej zabudowy oraz terenach usługowych. Zapotrzebowanie na energię elektryczną na obszarach wsi zabezpieczają słupowe stacje transformatorowe 15/04 kV (o różnych jednostkach transf. dostosowanych do przewidywanego obciążenia), natomiast w ośrodku gminnym powinno się stosować stacje transformatorowe wnętrzowe, typu miejskiego. Adaptuje się istniejące sieci energetyczne niskiego napięcia, które są przede wszystkim w wykonaniu napowietrznym. Ich realizację dopuszcza się również w przyszłości, zaleca się jednak stosowanie głównie linii NN kablowych tak zasilających jak i oświetleniowych.

Realizacja urządzeń elektroenergetycznych powinna być zgodna z: • Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28.01.1985 w sprawie szczegółowych wytycznych projektowania i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych w zakresie ochrony ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pola elektroenergetycznego (Monitor Polski Nr 3 1 1985 r.), • Rozporządzeniem Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 28.03.1972 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlano-montażowych i rozbiórkowych (Dz. U. Nr 132 z 1972r.), • Polska Norma PN – 75/E Elektroenergetyczne linie napowietrzne, projektowanie i budowa.

106

W zmianie Studium zakłada się remont i modernizację istniejących oraz budowę nowych urządzeń elektroenergetycznych oraz remont, modernizację i rozbudowę sieci infrastruktury elektroenergetycznej zależnie od aktualnych potrzeb, w sposób nie kolidujący z istniejącym zagospodarowaniem i prawną ochroną. Dla linii elektroenergetycznych przewiduje się zachowanie następujących szerokości stref ochronnych, o ograniczonym sposobie użytkowania, podyktowanych koniecznością ochrony ludzi przed działaniem pola elektrycznego i elektromagnetycznego: - dla jednotorowej linii napowietrznej WN 110 kV – pas 36,0 m (po 18,0 m od osi linii), - dla dwutorowej linii napowietrznej WN 110 kV – pas 40 m (po 20,0 m od osi linii), - dla linii napowietrznej SN 15 kV – pas 12,0 m (po 6,0 m od osi linii), - dla linii kablowej 15 kV i 0,4 kV – pas 1,0 m (po 0,5 m od osi linii). Zabudowa w obszarze strefy ochronnej jest możliwa pod warunkiem spełnienia wymagań obowiązujących przepisów i uzgodnienia z właścicielem sieci.

W terenach do zalesienia, zgodnie z PN-E-05100-1 wymaga się pozostawienia pasa wolnego od wprowadzanego drzewostanu dla linii WN 110kV – 20 m, dla linii SN i nN – 10m, z możliwością wykorzystania dla gospodarki leśnej pod warunkiem utrzymania wysokości drzew nie przekraczających 2 m, pozostawienie wokół słupów powierzchni nie zalesionej w odległości co najmniej 4 m.

 System telekomunikacyjny i teleinformatyczny

W telekomunikacji przewiduje się, że wszystkie wsie w gminie będą miały łączność telefoniczną. Docelowo zakłada się osiągnięcie wskaźnika telefonizacji min. 30-40 telefonów na 100 mieszkańców. Adaptuje się istniejące linie i urządzenia telefoniczne. Nowe linie należy realizować w wykonaniu kablowym. Stopniowo należy także przebudować istniejące napowietrzne linie telefoniczne na doziemne, kablowe. Zakłada się rozwój pozwalający na upowszechnienie telefonów w gospodarstwach wiejskich, co wiąże się z rozbudową rozdzielczej sieci telefonicznej w poszczególnych sołectwach. Zakłada się rozwój systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych przewodowych i bezprzewodowych stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie i regionie oraz pełną dostępność do łączy telekomunikacyjnych, rozwój sieci teleinformatycznych. Dla zwiększenia dostępności sieci internetowej i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, wskazuje się rozwój szerokopasmowego dostępu do Internetu.

 Urządzenia gospodarki komunalnej – cmentarze grzebalne

Zakłada się rozbudowę istniejących cmentarzy lub budowę nowego cmentarza grzebalnego z uwzględnieniem zasięgu stref sanitarnych, w oparciu

107

o ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Tereny rezerwowane pod rozbudowę cmentarza lub pod lokalizację nowego cmentarza winny spełniać wymogi wynikające z rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze (Dz. U. z 1959r. Nr 52, poz.315). Cmentarz powinien być lokalizowany w sposób wykluczający szkodliwy wpływ cmentarza na otoczenie. Odległość cmentarza od zabudowań mieszkalnych, od zakładów produkujących lub przechowujących artykuły żywnościowe, zakładów żywienia zbiorowego oraz studzien, źródeł i strumieni służących do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych, powinna wynosić co najmniej 150 m. Warunkiem zmniejszenia odległości do 50 m jest zwodociągowanie terenu. Odległość od granicy cmentarza ujęć wody o charakterze zbiorników wodnych, służących jako źródło zaopatrzenia sieci wodociągowej w wodę do picia i potrzeb gospodarczych, nie może być mniejsza niż 500 m. Ustalenia dotyczące stref sanitarnych wokół cmentarzy grzebalnych uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

IV.7. Energetyka alternatywna – Odnawialne Źródła Energii (OZE)

W związku z rozwojem metod pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł energii, po analizie Wojewódzkiego Programu Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego, na terenie Gminy Zakrzówek proponuje się lokalizację przedsięwzięć wykorzystujących w procesie przetwarzania energię promieniowania słonecznego, energię pozyskiwaną z biomasy, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowych szczątek roślinnych i zwierzęcych. Lokalizacja oraz parametry inwestycji w zakresie alternatywnych źródeł energii powinny odpowiadać wytycznym zawartym w Wojewódzkim Programie Rozwoju Alternatywnych Odnawialnych Energii dla Województwa Lubelskiego. OZE stwarzają możliwości w zakresie powstawania nowych miejsc pracy oraz przeznaczenia gruntów nie użytkowanych rolniczo pod uprawę roślin energetycznych lub służących do produkcji biopaliw. Zgodnie z Wojewódzkim Programem Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego (Uchwała Nr XLI/623/2014 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 3 lutego 2014 r. w sprawie przyjęcia Programu Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego): Wykorzystanie OZE ma znaczenie ekonomiczne i pozaekonomiczne: 1. Do korzyści ekonomicznych zalicza się: a/ regionalny rozwój gospodarczy, b/ dodatkowe źródła dochodów dla producentów i rolników z regionu (poprzez zagospodarowanie nieużytków rolnych do produkcji roślin energetycznych oraz rolniczych odpadów poprodukcyjnych na cele energetyczne),

108

c/ niższe koszty produkcji energii, d/ dodatkowe miejsca pracy dla ludności, e/ możliwość wykorzystania środków pomocowych. 2. Do korzyści „pozaekonomicznych” zaliczyć można: a/ wzrost bezpieczeństwa energetycznego regionu, b/ realizację polityki zrównoważonego rozwoju, c/ zmniejszenie niekorzystnego wpływu energetyki zawodowej na środowisko, d/ zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, e/ stworzenie wizerunku regionu „proekologicznego”.

 UWARUNKOWANIA ROZWOJU ENERGETYKI SŁONECZNEJ

Pod względem możliwości wykorzystania energii słonecznej obszar Polski podzielony jest na 4 rejony z czego województwo lubelskie stanowi rejon RII – wschodni o najwyższych sumach rocznego promieniowania słonecznego o rocznych zasobach przekraczających 950 kWh/m2. Lepsze uwarunkowania nasłonecznienia posiada wschodnia część województwa. Dla całego województwa lubelskiego zaleca się wykorzystywanie energii słonecznej w sezonie letnim do podgrzewania ciepłej wody użytkowej, w suszarnictwie, do oświetlania znaków drogowych z modułów fotowoltaicznych. Na terenie gminy Zakrzówek proponuje się lokalizację instalacji słonecznych dla potrzeb indywidualnych użytkowników w obrębie posesji lub dla zasilania niewielkich zespołów zabudowy mieszkaniowej oraz usługowej. Należy założyć stopniowy wzrost wykorzystania ogniw fotowoltaicznych do zasilania znaków i świateł ostrzegawczych, reklam, lamp ogrodowych, w rolnictwie do zasilania silników wentylatorów w suszarniach oraz napowietrzania stawów rybnych. Nie zaleca się lokalizacji takich elektrowni słonecznych, które powodują niepokój optyczny. Z uwagi na dogodne uwarunkowania wskazuje się możliwość lokalizacji farm fotowoltanicznych.

 UWARUNKOWANIA ROZWOJU ENERGETYKI WYKORZYSTUJĄCEJ BIOMASĘ I BIOGAZ

Biomasa stanowi największy potencjał energetyczny źródeł odnawialnych na terenie województwa. Szansa upatrywana jest w uprawie roślin szybkorosnących do celów energetycznych, z wykorzystaniem terenów odłogowanych. Biomasa może być wykorzystana do celów energetycznych w procesach: - bezpośredniego spalania biopaliw stałych (drewno, słoma, rośliny energetyczne, osady ściekowe, inne),

109

- przetwarzania na paliwa ciekłe (estry oleju rzepakowego, etanol, metanol) lub gazowe (biogaz rolniczy, biogaz z oczyszczalni ścieków, gaz wysypiskowy). Najważniejszymi źródłami biomasy jest: a/ drewno pochodzące z lasów, przesiek, sadów, specjalnych upraw oraz odpadowe z przemysłu drzewnego: - rośliny uprawne z przeznaczeniem na cele energetyczne: nasiona roślin oleistych przetwarzane na estryfikowane oleje stanowiące materiał pędny, ziemniaki, zboża przetwarzane na alkohol etylowy dodawany do benzyn, b/ organiczne pozostałości i odpady: - słoma i inne pozostałości roślinne stanowiące materiał odpadowy przy produkcji rolniczej, - odpady powstające w przemyśle rolno – spożywczym, - gnojowica lub obornik wykorzystywane do fermentacji metanowej, - organiczne odpady komunalne, - organiczne odpady przemysłowe ( przemysł papierniczo-celulozowy).

Produkcja biogazu oparta wyłącznie na surowcach roślinnych np. kukurydzy, może wprowadzić trwałe zmiany w strukturach upraw i rozłogach pól oraz w znaczny sposób zmniejszyć bioróżnorodność przyrodniczą na znacznych przestrzeniach. Z uwagi na potencjalną uciążliwość biogazowi proponuje się lokalizowanie inwestycji w terenach oddalonych od zabudowy mieszkaniowej i przeznaczonych pod funkcje produkcyjne i techniczne.

Na terenie Gminy Zakrzówek dopuszcza się lokalizację biogazowni, przedsięwzięć wykorzystujących energię słoneczną oraz innych obiektów energetycznych w zakresie nie oddziałującym znacząco na środowisko: 1. z uwzględnieniem uwarunkowań wynikających z „Wojewódzkiego Programu Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego, 2. na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: a/ z wyłączeniem z zainwestowania terenów istniejących i projektowanych rezerwatów przyrody zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody, rozporządzeniami powołującymi poszczególne formy ochrony przyrody oraz Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego, b/ z możliwością lokalizacji na terenach nie zaliczonych do obszarów funkcyjnych mogących generować znaczące negatywne oddziaływania na środowisko i wymagających odstąpienia od ich wyznaczania lub ograniczenia przestrzennego.

Do lokalizacji przedsięwzięć pozyskujących energię z odnawialnych źródeł energii wskazuje się rolnicze przestrzenie produkcyjne , z dala od terenów osadniczych. 110

3. UWZGLĘDNIENIE POTRZEB OBRONNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 7 maja 2004 r. w sprawie sposobu uwzględnienia w zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb obronności i bezpieczeństwa państwa ustala się następujące zasady: a/ w okresie zagrożenia zdrowia i życia ludzi obiekty usług publicznych, przeznacza się na punkty medyczne, punkty zaopatrzenia, punkty koncentracji ludzi, b/ w przypadkach zagrożeń militarnych przyjmuje się wszystkie tereny leśne za obszary koncentracji ludności c/ dla celów zaopatrzenia w wodę zaleca się utrzymanie w technicznej sprawności wszystkich nieeksploatowanych odwiertów wód podziemnych, d/ utrzymanie sieci dróg w należytym stanie technicznym, e/ kształtowanie kompatybilnych systemów łączności, f/ ograniczenia w zagospodarowaniu i zakaz zabudowy na terenach zalewowych g/ udrażnianie koryt rzecznych, h/ budowę inwestycji ochrony przeciwpowodziowej.

4. Parametry i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów – ustalenia wiążące przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

Dla zapewnienia ładu przestrzennego w obrębie obszarów objętych niniejszym Studium określa się wymagania: kształtowania zabudowy o wysokich standardach architektonicznych w harmonii z tradycyjną zabudową oraz krajobrazem kulturowym z uwzględnieniem przepisów ochrony środowiska.

4.1. W zakresie kształtowania zabudowy ustala się gabaryty i parametry nowej zabudowy: a/ budynków mieszkalnych w zabudowie zagrodowej i zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej – do dwóch kondygnacji nadziemnych z kondygnacją poddasza włącznie i wysokością kalenicy do 10 m, b/ budynków w zabudowie letniskowej i rekreacji – jedna kondygnacja nadziemna, wysokość kalenicy do 6,0 m, c/ budynków usługowych w zabudowie zagrodowej i zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej – do dwóch kondygnacji nadziemnych, wysokość kalenicy do 8,0 m, d/ budynków usługowych, produkcyjnych, inwentarskich, gospodarczych, magazynowych i innych – do ustalenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

111

4.2. Dopuszcza się sytuowanie posadowienia parteru do 1 m powyżej poziomu terenu. 4.3. W zakresie konstrukcji i pokrycia dachów - możliwość stosowania dachów dwu- i wielospadowych (preferowane są dachy dwuspadowe, symetryczne - z możliwością fragmentarycznych modyfikacji np. naczółkowe) o kątach nachylenia głównych połaci dachowych do 45O. Ustala się możliwość stosowania wszystkich atestowanych materiałów służących do krycia dachów . 4.4. Ustala się możliwość zastosowania przedłużonych okapów, ganków oraz werand nawiązujących do tradycji lokalnych. 4.5. W zakresie warunków podziału nieruchomości ustala się optymalne powierzchnie działek budowlanych: a/ dla zabudowy zagrodowej – min. powierzchnia 1500 m2, b/ dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej – min. powierzchnia 800 m2, c/ dla zabudowy rekreacyjnej /letniskowej, pensjonatowej/ - min. powierzchnia 1000 m2, 4.6. Ograniczenie intensywności zabudowy poprzez ustalenie minimalnego i maksymalnego wskaźnika intensywności zabudowy w granicach wydzielonej działki: a/ w terenie zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowie letniskowej i rekreacji – 0,1 do 0,8. 4.7. Minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej w obrębie działki budowlanej lub terenu inwestycyjnego: a/ w zabudowie zagrodowej, zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowie letniskowej i rekreacji - min. 30%, b/ w zabudowie usługowej, produkcyjnej - min. 5%. 4.8. W zakresie kształtowania zabudowy na zasadach określonych w miejscowych planach dopuszcza się: a/ lokalizację obiektów usługowych o charakterze nieuciążliwym, jako uzupełnienie funkcji mieszkaniowej lub zagrodowej, przy założeniu, że obiekty usługowe mogą być realizowane jako wbudowane w budynki mieszkalne lub jako towarzyszące obiekty wolnostojące, b/ możliwość zbliżenia budynków mieszkalnych, zabudowy gospodarczej i inwentarskiej do granicy działki sąsiedniej lub lokalizacji tej zabudowy na granicy z działką sąsiednią, c/ możliwość przekształcenia zabudowy zagrodowej zbędnej dla produkcji rolnej na cele nierolnicze, w tym letniskowe, z uwzględnieniem wymogów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. 4.9. W zakresie kształtowania zabudowy usług publicznych i komercyjnych, zabudowy produkcyjnej, zabudowy: baz, składów, magazynów, specjalistycznych gospodarstw rolnych, budowy obiektów infrastruktury technicznej - parametry oraz wskaźniki kształtowania zabudowy zostaną ustalane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem charakteru planowanej inwestycji, potrzeb związanych

112

zagospodarowaniem terenu inwestycyjnego oraz z dostosowaniem do panujących uwarunkowań lokalnych. 4.10. Ponadto ustala się, że: a/ realizacja przedsięwzięć w ramach ustalonej funkcji nie może powodować przekroczeń obowiązujących standardów jakości środowiska oraz standardów jakości krajobrazu, b/ przedsięwzięcia mogą być realizowane w zakresie nie oddziaływującym znacząco na środowisko. Wykluczenie potencjalnych znaczących oddziaływań na środowisko może nastąpić w procedurze uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, c/ wprowadza się zakaz budowy zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii w granicach administracyjnych gminy, d/ wymagają każdorazowego zgłoszenia do Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego SZ RP projektowane obiekty o wysokości równej lub większej od 50 m n.p.t.

5. Charakterystyka i kierunki zagospodarowania w podziale gminy na miejscowości - ustalenia wiążące przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

W strukturze przestrzennej Gminy Zakrzówek wydziela się poniższe jednostki (spójne z układem miejscowości, ustalonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek) 1. A. LIPNO 2. B. BYSTRZYCA 3. C. MASNE DOŁY 4. D. RUDNIK PIERWSZY 5. E. RUDNIK DRUGI 6. F. JÓZEFIN 7. G. ŚWIERCZYNA 8. H. STUDZIANKI-KOLONIA 9. I. STUDZIANKI 10. K. MAJDAN-GRABINA 11. L. SULÓW 12. Ł. RUDY 13. M GÓRY 14. N. RUDKI 15. O. ZAKRZÓWEK 16. P. ZAKRZÓWEK-WIEŚ 17. R. ZAKRZÓWEK NOWY 18. S. MAJORAT

113

Zmiana niniejszego Studium pozwala na wykorzystanie uwarunkowań i walorów ekologicznych oraz rekreacyjno - turystycznych gminy, wpływających na aktywizację społeczno-gospodarczą. Zagospodarowanie wyodrębnionych jednostek podporządkowuje się zasadom określonym w STREFACH POLITYKI PRZESTRZENNEJ (I-III). Dla wydzielonych jednostek w stosunku do rysunku zmiany studium przyjmuje się następujące objaśnienia użytych symboli : 1RM do 83 RM – tereny zabudowy zagrodowej, 1MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami nieuciążliwymi, 1RM.U do 24 RM.U – tereny zabudowy zagrodowej z usługami, 1U do 8U – tereny zabudowy usługowej, 1US - tereny usług sportu i rekreacji, 1RM.P.U do 2RM.P.U - tereny zabudowy zagrodowej, produkcyjnej i usługowej, 1P - tereny zabudowy produkcyjnej (z możliwością lokalizacji obiektów i urządzeń OZE (fotowoltaika/biogazownia) z wyłączeniem elektrowni wiatrowych), 1P.U do 3P.U - tereny zabudowy produkcyjnej i usługowej, 1RRM do 3RRM – tereny obsługi produkcji w gospodarstwie rolnym, 1RL do 4RL – tereny wskazane do zalesień, 1K - tereny oczyszczalni ścieków, 1G - tereny predysponowane do lokalizacji biogazowni.

1. W stosunku do użytych na rysunku symboli przyjmuje się zasady: 1/ ustalenie granic terenów podlega uszczegółowieniu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, 2/ przyjęte na rysunku przeznaczenie terenów oznacza przeznaczenie dominujące a nie wyłączne. Przeznaczenie to może być uzupełnione innymi funkcjami, w zależności od potrzeb, jednak funkcje te nie mogą wykluczać się wzajemnie i nie mogą powodować pogorszenia standardów jakości życia, 3/ w terenach o funkcji zabudowy zagrodowej (RM) przewiduje się lokalizację budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego oraz uzupełniających funkcji usługowych służących obsłudze mieszkańców, 4/ wspieranie specjalizacji gospodarstw rolnych w kierunkach agroturystycznych i działalności proekologicznej.

1. A. LIPNO Układ osadniczy jednostki Lipno wykształcił się w formie zabudowy zagrodowej przydrożnej, jednostronnej na obszarze wierzchowinowym. Pozostały obszar to rozległe pola uprawne o koncentracji gleb dobrych klas. W obrębie jednostki LIPNO określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym,

114

2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 3/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 4/ lokalizację urządzeń i infrastruktury związanej z odnawialnymi źródłami energii /wg ustaleń IV.7./, 5/ utrzymanie otwartych przestrzeni, jako struktur współbudujących powiązania środowiskowe oraz krajobraz.

2. B. BYSTRZYCA Wieś Bystrzyca zaliczana jest do wsi o proweniencji średniowiecznej. Wykształcona jako łańcuchówka wzdłuż cieków wodnych jest najstarszą wsią w gminie Zakrzówek, o najkorzystniejszej strukturze demograficznej. Zabudowa wsi nad Bystrzycą ulokowana jest na zboczu doliny na niemal całym odcinku przebiegającym przez gminę, tworzy zwartą jej obudowę, dość zbliżoną do doliny. Wieś zlokalizowana jest w dolinie rzeki Bystrzycy, stanowiącej główną oś przyrodniczą gminy. W dnie doliny dominują zadrzewienia przykorytowe, kępy olsów oraz zadrzewienia stromych zboczy doliny. W nawiązaniu do układu doliny trasowane są szlaki komunikacyjne – istniejące drogi powiatowe. Stan ekologiczny doliny rzecznej warunkuje zachowanie bioróżnorodności i walorów krajobrazowych terenów gminy. W kierunku poprzecznym do doliny występuje sieć suchych dolin i wąwozów stanowiących lokalne ciągi przyrodnicze. Planowany rozwój osadnictwa w miejscowości Bystrzyca obejmuje sąsiedztwo drogi powiatowej nr 2289L relacji Strzyżewice-Zakrzówek i wiąże się z oczekiwaniami licznie wnioskujących o tę funkcję mieszkańców gminy. W obszarze sąsiadującym z gruntami wsi Masne Doły zalegają złoża opoki (obszar perspektywicznego wydobycia złoża opoki). W obrębie jednostki BYSTRZYCA określa się: 1/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 2/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym oraz funkcji produkcyjnych i usługowych o szerokim zakresie, 3/ lokalizację oczyszczalni ścieków (z możliwością wykorzystania terenów sąsiednich pod obiekt biogazowni), 4/ tworzenie przestrzeni publicznej wokół obiektów usługowych, 5/ utrzymanie i zachowanie w dobrym stanie ekologicznych funkcji doliny Bystrzycy, 6/ ochronę suchych dolinek, stanowiących osnowę lokalnego systemu ekologicznego,

115

7/ lokalizację urządzeń i infrastruktury związanej z odnawialnymi źródłami energii /wg ustaleń IV.7./.

3. C. MASNE DOŁY Jednostka stanowi mozaikę polno-osadniczą z uprawami polnymi oraz zabudową zagrodową o charakterze rozproszonym. W krajobrazie wyróżniają się niewielkie kompleksy leśne, częściowo zlokalizowane w rejonie suchej dolinki w postaci rozcięcia erozyjnego, wzmacniającej funkcję ekologiczną cieku Rudnik. Na znacznym obszarze jednostki zalegają złoża opoki (obszar perspektywicznego wydobycia złoża opoki). W obrębie jednostki MASNE DOŁY określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym, 2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wzdłuż istniejącej komunikacji drogowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 3/ ochronę naturalnych cieków, suchych dolinek, stanowiących osnowę lokalnego systemu ekologicznego, 4/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno-leśną, 5/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej.

4. D. RUDNIK PIERWSZY E. RUDNIK DRUGI Są to jedne z najstarszych wsi gminy Zakrzówek, powstałe wzdłuż cieków wodnych i średniowiecznych traktów, w formie łańcuchówek, sytuowanych po jednej stronie dróg. Są to duże wsie o zwartej zabudowie lokalizowanej głównie kalenicowo do dróg, z zabudową zagrodową sytuowaną luźno wokół podwórza. Usługi publiczne (szkoła, strażnica) i usługi komercyjne są rozproszone w ciągach zabudowy wsi. Osią obydwu miejscowości jest dolina cieku Rudnik (rzeki Rudawki), stanowiącego prawy dopływ Bystrzycy. Dolina Rudawki w obszarze wsi Rudnik Drugi została przekształcona na pola uprawne, czytelna jako pasmo łąk z oczkami wodnymi na odcinku Rudnik Pierwszy do Bystrzycy. Dolina Rudnika przybrała na przestrzeni lat naturalny charakter dzięki czemu cechuje ją wysoka bioróżnorodność. Grunty na wschód od wsi Rudnik Drugi cechuje wysoka bonitacja gleb. Zalegają tu złoża opoki (obszar perspektywicznego wydobycia złoża opoki). Są to również tereny z wykształconymi kompleksami leśnymi. W rejonie Rudnika Pierwszy występują obszary torfowiskowe związane są z dolinami rzek: Bystrzyca i Rudnik. Są to silnie zamulone torfy niskie, które mogą być wykorzystywane głównie w rolnictwie.

116

W obrębie jednostek RUDNIK PIERWSZY i RUDNIK DRUGI określa się: 1/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wzdłuż istniejącej komunikacji drogowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 2/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym oraz funkcji usługowych i produkcyjnych o szerokim zakresie, lokalizowanych w sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 842, 3/ możliwość lokalizacji obiektów z zakresu usług publicznych obejmujących placówkę pomocy społecznej (ochrony socjalnej), 4/ lokalizację gospodarstwa rolno-produkcyjnego ukierunkowanego m.in. na hodowli zwierząt futerkowych, 5/ kształtowanie na granicach terenów specjalistycznej produkcji rolnej i obsługi rolnictwa oraz terenów produkcyjno-usługowych zieleni wysokiej osłonowo – kompozycyjnej, 7/ tworzenie przestrzeni publicznej wokół obiektów usługowych, 8/ utrzymanie i zachowanie w dobrym stanie ekologicznym dolinki dopływu spod Rudnika, 9/ ochronę suchych dolinek, stanowiących osnowę lokalnego systemu ekologicznego oraz ochronę naturalnych cieków, śródpolnych oczek wodnych i mokradeł, 10/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 11/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 12/ rozwój lokalnego przemysłu wydobywczego w oparciu o istniejące zasoby naturalne, a po wydobyciu rekultywację wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych zgodnie z przeznaczeniem określonym w planie miejscowym lub pod zalesienie , 13/ lokalizację urządzeń i infrastruktury związanej z odnawialnymi źródłami energii /wg ustaleń IV.7./.

5. F. JÓZEFIN Józefin jest jedną z najmniejszych miejscowości gminy. Zabudowa wsi to zabudowa zagrodowa skoncentrowana po obu stronach drogi gminnej. Jednostkę cechuje krajobraz otwarty. W obrębie jednostki JÓZEFIN określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym, 2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej), 3/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 4/ utrzymanie otwartych przestrzeni, jako struktur współbudujących powiązania środowiskowe oraz krajobraz.

117

6. G. ŚWIERCZYNA Zabudowa wsi to zabudowa zagrodowa o charakterze kolonijnym. Świerczyna położona jest w obrębie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W obrębie jednostki ŚWIERCZYNA określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym, 2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej), 3/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 4/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 5/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej.

7. H. STUDZIANKI-KOLONIA I. STUDZIANKI Mozaika polno-łąkowo-leśna z wyraźnym układem osadniczym w postaci łańcuchówki o zwartej obudowie po obu stronach drogi powiatowej nr 2231L, rozciągniętej na odcinku kilku kilometrów. Istniejące strefy zabudowy skupione są również przy głównych ciągach komunikacyjnych biegnących w kierunku poprzecznym do drogi gminnej 2231L. W ciągach osadniczych sytuowane są obiekty usług komercyjnych i publicznych, z niewielkim centrum w rejonie lokalizacji kościoła, ośrodka zdrowia i szkoły podstawowej. W rejonie miejscowości Studzianki-Kolonia znajduje się większy kompleks leśny, którego głównym gatunkiem budującym drzewostan jest buk oraz dąb. W sąsiedztwie lasu od strony miejscowości Studzianki usytuowany jest czynny cmentarz. Studzianki oraz Studzianki - Kolonia zlokalizowane są w obrębie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Ustala się ochronę cennych panoram widokowych oraz przeciwdziałanie wkraczaniu zabudowy w otwarte tereny rolne. W obrębie jednostki STUDZIANKI i STUDZIANKI-KOLONIA określa się: 1/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wzdłuż istniejącej komunikacji drogowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 2/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 3/ rozwój usług publicznych, 4/ tworzenie przestrzeni publicznej wokół obiektów usługowych, 5/ ochronę suchych dolinek, stanowiących osnowę lokalnego systemu ekologicznego, ochronę naturalnych cieków, stawów, śródpolnych oczek wodnych,

118

6/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 7/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 8/ rozbudowę cmentarza z uwzględnieniem stref sanitarnych zgodnie z przepisami odrębnymi.

8. K. MAJDAN-GRABINA Mozaika polno - łąkowa z wyraźnym, zwartym układem osadniczym w formie łańcuchówki po obu stronach drogi powiatowej nr 2732L. Usługi publiczne i usługi komercyjne są rozproszone w ciągach zabudowy wsi. Teren urozmaicają śródpolne ekosystemy leśne w sąsiedztwie suchych dolinek oraz sady w gospodarstwach rolnych. W części południowej zlokalizowane są udokumentowane złoża piasków „Majdan Grabina”, „Majdan Grabina II”, „Majdan Grabina III”. Majdan Grabina zlokalizowana jest w obrębie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Ustala się ochronę cennych panoram widokowych oraz przeciwdziałanie wkraczaniu zabudowy w otwarte tereny rolne. W obrębie jednostki MAJDAN-GRABINA określa się: 1/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wzdłuż istniejącej komunikacji drogowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 2/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym oraz funkcji produkcyjnych i usługowych o szerokim zakresie, lokalizowanych w sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 842, 3/ kształtowanie na granicach terenów specjalistycznej produkcji rolnej i obsługi rolnictwa oraz terenów produkcyjno-usługowych zieleni wysokiej osłonowo – kompozycyjnej, 4/ rozwój usług publicznych, 5/ tworzenie przestrzeni publicznej wokół obiektów usługowych, 6/ ochronę suchych dolinek, stanowiących osnowę lokalnego systemu ekologicznego, ochronę naturalnych cieków, stawów, śródpolnych oczek wodnych, 7/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 8/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 9/ rozwój lokalnego przemysłu wydobywczego w oparciu o istniejące zasoby naturalne, a po wydobyciu rekultywację wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych zgodnie z przeznaczeniem określonym w planie miejscowym lub pod zalesienie .

119

9. L. SULÓW Najstarsza obok Bystrzycy wieś w gminie Zakrzówek, o najkorzystniejszej strukturze demograficznej. Osadnictwo wykształciło się w oparciu o dolinę rzeki Bystrzycy w formie zwartej obudowy na zboczach doliny i w partiach wierzchowinowych. W nawiązaniu do układu doliny trasowane są szlaki komunikacyjne, w większości w dolnej streﬁe zboczowej. Wśród drobnych form rzeźby na szczególną uwagę zasługują wąwozy z zadrzewieniami przykorytowymi, kępami olsów w dnie doliny, oraz zadrzewionymi stromymi zboczami doliny.

W Sulowie usytuowany jest czynny cmentarz. Sulów predysponuje się do rozwoju bazy rekreacyjno-turystycznej w oparciu o walory krajobrazowe i aktualne uwarunkowania. Znajduje się tu stok narciarski oraz malowniczo położony zbiornik wodny. Sulów zlokalizowany jest w obrębie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W obrębie jednostki Sulów określa się: 1/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 2/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 3/ tworzenie przestrzeni publicznej wokół obiektów usługowych, 4/ rozwój agroturystyki i funkcji letniskowej oraz stworzenie bazy turystycznej, sportu i rekreacji z wykorzystaniem potencjału krajobrazowego, 5/ utrzymanie i zachowanie w dobrym stanie ekologicznych funkcji doliny Bystrzycy, 6/ ochronę suchych dolinek, stanowiących osnowę lokalnego systemu ekologicznego, ochronę naturalnych cieków, stawów, śródpolnych oczek wodnych, 7/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 8/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 9/ rozwój lokalnego przemysłu wydobywczego w oparciu o istniejące zasoby naturalne, a po wydobyciu rekultywację wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych zgodnie z przeznaczeniem określonym w planie miejscowym lub pod zalesienie . 10/ rozbudowę cmentarza z uwzględnieniem stref sanitarnych zgodnie z przepisami odrębnymi.

120

10. Ł. RUDY Zabudowa wsi to zabudowa zagrodowa o charakterze kolonijnym. Część północna gruntów wsi to pola uprawne i łąki, natomiast część południową stanowi lokalny ciąg ekologiczny z kompleksami leśnymi (lasy wodochronne) oraz roślinnością stanowiącą obudowę suchej dolinki łączącej się z doliną Bystrzycy. Kol. Rudy położona jest w obrębie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W obrębie jednostki RUDY określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym, 2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej), 3/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 4/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 5/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 6/ ochronę lokalnego ciągu ekologicznego, ochronę naturalnych cieków, śródpolnych oczek wodnych.

11. M. GÓRY Mozaika polno-osadnicza z układem osadniczym wykształconym w sąsiedztwie kompleksu leśnego gminy Kraśnik, wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Krajobraz urozmaicają nieliczne zalesienia. Obydwie jednostki zlokalizowane są w obrębie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W obrębie jednostki GÓRY określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym, 2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub nowej zabudowy wzdłuż istniejących dróg na kierunku Stróża – Góry), 3/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 4/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 5/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 6/ rozwój lokalnego przemysłu wydobywczego w oparciu o istniejące zasoby naturalne, a po wydobyciu rekultywację wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych zgodnie z przeznaczeniem określonym w planie miejscowym lub pod zalesienie (cegielni na gruntach Góry).

12. N. RUDKI Mozaika polno-osadnicza z wyraźnym układem osadniczym wykształconym w sąsiedztwie kompleksu leśnego gminy Kraśnik oraz wzdłuż drogi powiatowej nr 2728L. Krajobraz urozmaicają nieliczne zalesienia. Jednostka zlokalizowana w części w obrębie Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, w części w obrębie „zielonego pierścienia” wokół miasta Kraśnik.

121

W obrębie jednostki RUDKI określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym, 2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej), 3/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 4/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną.

13. O. ZAKRZÓWEK Gminny ośrodek administracyjno – kulturalno- usługowy rozcięty doliną rzeki Bystrzyca. Zabudowa Zakrzówka skoncentrowana jest wzdłuż najważniejszych traktów komunikacyjnych o znaczeniu regionalnym, tworzących układ gwiaździsty. Historyczna ranga ośrodka usytuowanego na rozwidleniu głównych traktów przyczyniła się do jego rozwoju do skali ponadlokalnej. Południowa część miejscowości położona jest w Kraśnickim Obszarze Chronionego Krajobrazu. Dużym walorem przyrodniczo - krajobrazowy w skali całej gminy jest kompleks leśny w sąsiedztwie centrum Zakrzówka oraz zbiornik wodny o funkcji retencyjnej, rekreacyjnej i krajobrazowej, stanowiący atrakcję turystyczną nie tylko dla mieszkańców gminy. W układzie przestrzennym niezwykle ważną funkcją jest przyjęcie prawidłowych rozwiązań przestrzennych obejmujących rehabilitację struktur sąsiadujących z zalewem, w tym: istniejącej i planowanej zabudowy, uczytelnienie i rewitalizacja obiektów młyna wodnego i domu młynarza z 1933 r. (z atrakcyjnym zagospodarowaniem terenu oraz z docelowym przeznaczeniem na funkcje usługowe), uporządkowanie przestrzenne targowiska gminnego. Przyjęcie właściwych rozwiązań przestrzennych pozwoli na kształtowanie i rozwój Zakrzówka w harmonii z przyrodą, co stanie się ważnym elementem marketingowym dla całej gminy. W Zakrzówku znajduje się zabytkowy cmentarz parafialny wyróżniający się w krajobrazie starodrzewem. W obrębie jednostki ZAKRZÓWEK określa się: 1/ rozwój funkcji osadniczej oraz usług publicznych i komercyjnych, 2/ tworzenie przestrzeni publicznej wokół obiektów usługowych, 3/ rozwój agroturystyki i funkcji letniskowej oraz stworzenie bazy turystycznej z wykorzystaniem potencjału krajobrazowego, 4/ utrzymanie i zachowanie w dobrym stanie ekologicznych funkcji doliny Bystrzycy, 5/ rozbudowę cmentarza z uwzględnieniem stref sanitarnych zgodnie z przepisami odrębnymi, 6/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 7/ opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:1000, celem prawidłowego rozwiązania funkcjonalno -przestrzennego oraz zasad wyposażenia w infrastrukturę techniczną.

122

14. P. ZAKRZÓWEK-WIEŚ Osadnictwo o korzystnej strukturze demograficznej, wykształciło się w oparciu o dolinę rzeki Bystrzycy w formie zwartej obudowy na zboczach doliny i w partiach wierzchowinowych. Jak w przypadku Sulowa, w nawiązaniu do układu doliny trasowane są szlaki komunikacyjne, w większości w dolnej streﬁe zboczowej. Wśród drobnych form rzeźby na szczególną uwagę zasługują wąwozy z zadrzewieniami przykorytowymi, kępami olsów w dnie doliny, oraz zadrzewionymi stromymi zboczami doliny. W krajobrazie poza dolina Bystrzycy wyróżnia się kompleks leśny oraz otwarcia widokowe na pola uprawne. W obrębie jednostki ZAKRZÓWEK-WIEŚ określa się: 1/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 2/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 3/ utrzymanie i zachowanie w dobrym stanie ekologicznych funkcji doliny Bystrzycy, 4/ ochronę naturalnych cieków, śródpolnych oczek wodnych, 5/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 6/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej.

15. R. ZAKRZÓWEK NOWY Mozaika polno-osadnicza z nieliczną zabudową zagrodową w formie rzędówek. Krajobraz wsi urozmaicają pozostałości zespołu dworsko-parkowego z XIX/XX w., a szczególnie pozostałości parku dworskiego. Nową zabudowę należy lokalizować w lukach istniejących ciągów osadniczych oraz objąć ochroną atrakcyjne panoramy widokowe. W obrębie jednostki funkcjonują wyspecjalizowane obiekty usługowo- produkcyjne, obejmujące m.in. specjalistyczną produkcję rolną i obsługę rolnictwa (aktualnie: pieczarkarnia, produkcja okrywy torfowej, usługi transportowe). Przewiduje się rozwój lub zmianę profilu wymienionych działalności, pod warunkiem prowadzenia działalności nie oddziałujących znacząco na środowisko. W obrębie jednostki ZAKRZÓWEK NOWY określa się: 1/ kontynuację gospodarki o charakterze rolniczym, 2/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium),

123

3/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym oraz funkcji usługowych i produkcyjnych o szerokim zakresie, lokalizowanych w sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 842, 4/ kształtowanie na granicach terenów specjalistycznej produkcji rolnej i obsługi rolnictwa oraz terenów produkcyjno-usługowych zieleni wysokiej osłonowo – kompozycyjnej, 5/ zalesienia słabych gruntów z kształtowaną, urozmaiconą granicą polno- leśną, 6/ prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, 7/ rekultywację terenów powydobywczych związanych z wydobyciem torfu.

16. S. MAJORAT Mozaika polno-osadnicza z zabudową kolonijną oraz z pasmem zabudowy rozciągającym się wzdłuż doliny rzeki Bystrzycy. W obrębie jednostki MAJORAT określa się: 1/ rezerwę nowych terenów pod rozwój zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, wyposażenie tych terenów w niezbędne urządzenia z zakresu i infrastruktury technicznej (jako uzupełnienie zabudowy istniejącej lub w terenach wyznaczonych w studium), 2/ dopuszczenie nieuciążliwej działalności gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym, 3/ utrzymanie i zachowanie w dobrym stanie ekologicznych funkcji doliny Bystrzycy.

6. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym

Obszary rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym obejmują gminę w jej granicach administracyjnych. Rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym - oraz ich zakres, wymagają zgodności z kierunkami rozwoju wynikającymi ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek, natomiast uszczegóławiane tych inwestycji nastąpi na etapie opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym na obszarze gminy obejmują: 1/ przebudowę i rozbudowę odcinków dróg gminnych istniejących oraz budowę dróg gminnych projektowanych wraz z towarzyszącą infrastrukturą (w tym ścieżki rowerowe, ciągi pieszo-jezdne), 2/ przebudowę, rozbudowę istniejących oraz budowę nowych urządzeń obsługi technicznej w zakresie elektroenergetyki, 3/ przebudowę, rozbudowę istniejących oraz budowę nowych sieci i urządzeń obsługi technicznej w zakresie zaopatrzenia w wodę,

124

4/ przebudowę, rozbudowę istniejących oraz budowę nowych urządzeń obsługi technicznej w zakresie oczyszczania ścieków, 5/ budowę sieci i urządzeń związanych z gazyfikacją gminy, 6/ przebudowę, rozbudowę istniejących oraz budowę nowych urządzeń melioracji wodnych (ciągów drenażowych) 7/ przebudowę, rozbudowę istniejących oraz budowę nowych obiektów usług publicznych z zakresu: - administracji, - szkolnictwa, - usług kultury, sportu i rekreacji, - placówek opiekuńczo-wychowawczych, - budownictwa socjalnego, - opieki społecznej, - obiektów ochrony zdrowia, - cmentarzy, - bezpieczeństwa i ochrony zdrowia i życia mieszkańców gminy.

7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa

Według Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego inwestycjami celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, istotnymi z perspektywy rozwoju infrastruktury jest: 1/ dostosowanie parametrów technicznych drogi wojewódzkiej nr 842 do klasy GP – drogi głównej ruchu przyspieszonego, 2/ Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej w obrębie całego województwa (wg zadań inwestycyjnych umieszczonych w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Lubelskiego na lata 2014-2029), 3/ modernizacja linii kolejowej PKP PLK S.A. nr 68 na odc. Lublin – Stalowa Wola Rozwadów wraz z elektryfikacją na linii gmin Lublin, Niedrzwica Duża, Wilkołaz, Kraśnik (m. i gm.), Zakrzówek, Szastarka, Trzydnik Duży, Potok Wielki (zadania inwestycyjne umieszczone w Master planie dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 r., Wieloletnim Programie Inwestycji Kolejowych do roku 2015 oraz w Dokumencie Implementacyjnym do Strategii Rozwoju Transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.).

125

8. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej

W Studium nie wskazuje się: 1/ obszarów do przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, 2/ obszarów pod lokalizację wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2), dla których następowałby obowiązek sporządzenia planów, 3/ obszarów przestrzeni publicznych, dla których następowałby obowiązek sporządzenia planów. 9. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne

Gmina Zakrzówek posiada obowiązujący Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Zakrzówek, zatwierdzony Uchwałą Rady Gminy Zakrzówek Nr XXXIX/166/2002 z dnia 16 września 2002 r. W miarę pojawiających się potrzeb nastąpi określenie skali i zasięgu przestrzennego zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, bądź też zostanie podjęta przez władze gminy oraz radę gminy decyzja o sporządzeniu nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Przed podjęciem decyzji o zmianie planu lub opracowaniu nowego planu, zgodnie z art. 14 ust. 5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym należy dokonać analiz dotyczących zasadności przystąpienia do zmiany lub sporządzenia planu, stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium oraz ustala niezbędnego zakresu prac planistycznych, w szczególności w przypadku konieczności zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne.

126

10. Obszary narażone na niebezpieczeństwo osuwania się mas ziemnych oraz niebezpieczeństwo powodzi

Po analizie danych zawartych na stronie internetowej Państwowego Instytutu Geologicznego – Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO,) stwierdzono, że na terenie gminy Zakrzówek nie występują udokumentowane obszary narażone na osuwanie się mas ziemnych. Zgodnie ze Studium dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej - ETAP I (uzupełnienie do „Studium dla obszarów nieobwałowanych narażonych na niebezpieczeństwo powodzi - ETAP I”, MGGP S.A., 2006 r.) na terenie gminy Zakrzówek znajdują się tereny, na których istnieje ryzyko wystąpienia powodzi. W załączniku graficznym do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gm. Zakrzówek uwzględniono obszary zagrożone powodzią o prawdopodobieństwie 1%, które stanowią obszary szczególnego zagrożenia powodzią tj. obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i może wystąpić raz na 100 lat (Q1 %). Analiza Studium dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej - ETAP I wskazała, że na powyższych terenach i w ich bezpośrednim sąsiedztwie występują kolizje z istniejącą zabudową.

W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania wyznaczono tereny usług sportu i rekreacji (oznaczone symbolem 1US) w oparciu o istniejące zagospodarowanie (wyciąg narciarski wraz z towarzyszącą zabudową, zbiorniki wodne oraz zabudowa rekreacyjna). W strefach szczególnego zagrożenia powodziowego występują zasadnicze ograniczenia w zagospodarowywaniu terenów wynikające bezpośrednio z ustawy Prawo Wodne, w tym obowiązuje zakaz zabudowy oraz zakazy wynikające z przepisów odrębnych. Dla zabudowy istniejącej należy wprowadzić odpowiednie zabezpieczenia. Dopuszcza się jej przebudowę i rozbudowę w oparciu o przepisy odrębne. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić od zakazów wymienionych w ustawie Prawo wodne, określając warunki niezbędne dla ochrony przed powodzią, jeżeli nie utrudni to zarządzania ryzykiem powodziowym.

11. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny

Na terenie gminy Zakrzówek nie występują obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny.

127

12. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 z późn. zm.)

Na terenie gminy Zakrzówek nie występują obszary pomników zagłady.

13. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji

W obrębie gminy Zakrzówek nie wskazuje się obszarów wymagających przekształceń lub rehabilitacji. Rekultywacji wymagają tereny wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych. Preferowaną formą rekultywacji terenów jest ich zalesianie. Za zdegradowane i wymagające rewaloryzacji biologicznej uznaje się doliny rzeczne w gminie Zakrzówek, w których gospodarkę podporządkowuje się ustaleniom dla STREFY I - Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego.

14. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych

W obrębie gminy Zakrzówek nie występują tereny zamknięte ze strefami ochronnymi.

15. Obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie

W Studium nie wskazuje się obszarów problemowych wymagających szczególnych rozstrzygnięć.

III. PODSTAWY ROZWOJU I ZAŁOŻENIA PROGRAMU ZAGOSPODAROWANIA

1. Główne czynniki rozwojowe i przekształcenia struktury gminy

Istniejący potencjał gminy i uwarunkowania zewnętrzne gminy stwarzają stabilne podstawy rozwojowe jednak przy niewielkim wzroście liczby ludności. Przyjmuje się, że główne znaczenie będą miały następujące czynniki: • wzrost liczby ludności w wyniku niewielkiego przyrostu naturalnego na poziomie 0,5 - 2,0 % oraz dodatniego salda migracji na poziomie 40-80 osób w wyniku przewidywanego przyrostu naturalnego oraz dodatniego salda migracji,

128

• rozwój przedsiębiorczości poza rolniczej w różnych sferach biznesu w oparciu o wykorzystanie lokalnych zasobów i walorów położenia gminy przy ważnej trasie transportowej oraz w zasięgu funkcjonalnym miasta Kraśnika, • modernizacja gospodarstw rolnych i rozwój przetwórstwa jego surowców, • obsługa ludności i terenów rolniczych w rejonie ciążenia ośrodków lokalnych, • rozwój mieszkalnictwa jednorodzinnego głównie w ośrodku gminnym oraz w największych zespołach osadniczych gminy: Sulów, Bystrzyca, Rudnik II Drugi, Rudnik Pierwszy, Studzianki, Majdan-Grabina. Należy również brać pod uwagę uwarunkowania niesprzyjające procesom aktywizacji gminy. Mogą one obejmować: • utrzymywaniu się spadkowych tendencji liczby ludności związanych z ujem- nym przyrostem naturalnym oraz ujemnego salda migracji, • pogłębienie się dysproporcji w strukturze demograficznej gminy, • dalszy regres rolnictwa oraz funkcji związanych z gospodarką rolną m.in. w sferze obsługi rolnictwa, W przypadku przewagi przesłanek pesymistycznych liczba ludności może ulegać dalszemu zmniejszaniu się do wielkości 7 100-7 300 osób tj. o 2- 5 %, głównie kosztem wsi peryferyjnych, oddalonych od ośrodka gminnego. Ocenia się, że w gminie Zakrzówek procesy rynkowe sprzyjać będą aktywizacji gminy z uwagi na tradycje rozwoju przemysłu i rzemiosła oraz walory turystyczne i rekreacyjne, stanowiące potencjał rozwojowy gminy.

2. Podstawy programowe zagospodarowania

Zakłada się następujące wielkości programowe, jako podstawę oceny potrzeb w zagospodarowaniu przestrzennym:

1 Liczba ludności 8, 0 - 8,4 tys. osób (wzrost 5-10 %) • zespołu osadniczego ośrodka gminnego 2,5 - 2,7 -tys. osób (wzrost na poziomie 20 - 25 %) • miejscowości wiejskich 5,5 – 5,7 tys. osób (wzrost na poziomie 2 – 5 %)

2 Struktura ludności • ludność w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat) 1,8 – 1,9 tys. osób (przyrost 150 – 200 osób) • ludność w wieku produkcyjnym 4,0 – 4,2 tys. osób (M. 18-65 lat, K 18-60lat) (przyrost 200 – 300 osób) • ludność w wieku poprodukcyjnym 2,2 – 2,3 tys. osób (M. powyżej 65 lat, K powyżej 60 lat) (przyrost 200 – 300 osób) 3 Ruch turystyczny 300 - 500 osób 4 Program usług i urządzeń określa się w oparciu o wielkość 9,0- 9,5 tys. osób ( z uwzględnieniem obsługi zewnętrznej),

129

5 Zasoby pracy szacuje się na poziomie 3400 - 3500 osób, 6 Szacunkowa struktura zatrudnienia ludności: • zatrudnienie w rolnictwie 1700 - 1900 osób • zatrudnienie poza rolnictwem 1700 - 1600 osób - zatrudnienie w obszarze gminy 1500 - 1300 osób - wyjazdy do pracy 200 - 300 osób

3. Zasady rozwoju programu zagospodarowania

1 Mieszkalnictwo : potrzeby w tym zakresie determinowane są głównie: - prognozowaniem przyrostu gospodarstw domowych 240-300, - ubytkami w istniejącej zabudowie zagrodowej oraz potrzebami wymiany zabudowy, - niezaspokojonymi potrzebami samodzielnych gospodarstw domowych (ok. 10%), - przewidywaną tendencją wzrostu zabudowy jednorodzinnej o 200-250 budynków - potrzebami komunalnymi,

1/. Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych przewiduje się na następujących zasadach:

* uzyskanie standardu 1 mieszkania na 1 gospodarstwo domowe * uzyskanie minimum standardu 30 m2 pow. uż. na 1 mieszkańca, * uzyskanie średniej 0,9 osób na 1 izbę, * przyrostu ilości mieszkań rzędu 400 - 450, z tego - wymiana zasobów 150 - 180 mieszkań - przyrost nowych zasobów 250 - 250 mieszkań (w ośrodku gminnym ok. 150 - 200 mieszkań) 2/. Intensywność zabudowy, powinna się wyrażać w parametrach: - powierzchni działki zagrodowej 0,20 - 0,30 ha, - powierzchni działki jednorodzinnej 800 -1500 m2 - min. powierzchni działki pod zabudowę letniskowę 2500 m2 2. Usługi :potrzeby w tym zakresie determinowane są następującymi przesłankami: - zmianami w stanie substancji (niskim stanem technicznym budynków) koniecznością rozbudowy lub wymiany obiektów, stopniową zmianą struktury demograficznej, szczególnie wzrostem ludności w podeszłym wieku, - podniesieniem standardu obsługi przez rozwój ilościowy i rodzajowy usług oraz w związku ze zmianą struktury potrzeb, - poprawę dostępności do usług przez reorganizacje przestrzenną obsługi tj. uatrakcyjnienie i wzmocnienie ośrodków lokalnych

130

i przybliżenie do miejsca zamieszkania usług elementarnych , - kreowaniem statusu ośrodka usługowo-przemysłowego Zakrzówka i wyposażeniem ośrodka w obiekty i usługi o randze ponadlokalnej (administracja gospodarcza, finansowa, szkolnictwo średnie, dworzec i inne),

1/. Zakłada się adaptację istniejących placówek usługowych. Stwarza się im terenowe możliwości rozwoju i poprawy bazy materialnej. 2/. Nowe elementy programu usług powinny rozwijać się w oparciu o określone w studium standardy kształtowania jakości życia, z uwarunkowań istniejących jako sfery preferowane do rozwoju wskazuje się: - usługi kultury i sztuki, brak bazy i niedorozwój ilościowy usług, zarówno w miejscowości gminnej ( potrzeby: ośrodek kultury, sala widowiskowo-teatralna, kino, kluby, baza rozrywkowa i inne) oraz w pozostałych wsiach (wiejskie domy kultury, zaplecze kulturalno-oświatowe), - zieleń i sport: jest to dziedzina, podobnie jak sfera kultury niedoinwestowana na poziomie elementarnym tj. zaplecza szkół podstawowych jak i ogólnodostępnych boisk trawiastych, urzą- dzeń terenowych sportu i rekreacji, zaplecza kultury fizycznej w ośrodku gminnym i w poszczególnych wsiach, W studium wskazano możliwości rozwoju urządzeń i bazy rekreacyjno- sportowej. Również zasadnicze zmiany są niezbędne w zakresie zieleni publicznej o różnych funkcjach użytkowych. Jej znaczenie powinno być doceniane w aspekcie ochrony i kształtowania zdrowych warunków życia - niskie zalesienie gminy, ruch tranzytowy i transportowy w obrębie i na obrzeżu terenów mieszkaniowych, niskie nasycenie zielenią użytkową,

- usługi oświaty ,główne potrzeby wynikną z reformy i zmian organizacyjnych- i są związane z utworzeniem szkół gimnazjalnych (w Zakrzówku i Sulowie). Minimalne standardy oświaty podstawowej zaspokajają istniejące szkoły. Jednak nie- zbędna jest rozbudowa zaplecza dydaktycznego i rekreacyjnego dla zespołu gimnazjalnego w Zakrzówku. Celowe jest ponadto stworzenie lepszej bazy dla zespołu szkół rolniczych. Wymiany obiektu, ze względu na zły stan techniczny wymaga szkoła w Studziankach. Dobre warunki zespołu szkolnego w Sulowie powinny być 131

wykorzystane na funkcje oświatowo-kulturalne i turystyczne. Wszystkie szkoły wymagają rozbudowy zaplecza sportowego,

- usługi ochrony zdrowia i opieki społecznej: oceniany jako względnie dobry standard obsługi ludności w usługach lecznictwa otwartego, w perspektywie należy unowocześnić oraz poszerzyć zakres usług o profilaktykę i rehabilitację, Pożądana byłaby również poprawa stanu technicznego ośrodka w Studziankach. Nowe potrzeby powstają wraz z procesem starzenia się ludności, wiąże się z nim konieczność stworzenia bazy opieki społecznej. Postuluje się rozszerzenie sieci placówek ochrony zdrowia w Sulowie i ew. w Bystrzycy.

- usługi telekomunikacyjne - ocenia się, jako ilościowo wystarczające, wymagana poprawa bazy lokalowej,

- strażnice ochotniczej straży pożarnej: rozwój placówek zależy od modelu funkcjonowania służby, jednak w ocenie warunków życia - remizy stanowią najbardziej oczywisty ośrodek integracji społeczno-kulturalnej ludności. Z tego względu ocenia się, że ich sieć powinna jeszcze wzrosnąć (każde sołectwo powinno posiadać tego typu placówkę jako obiekt wielofunkcyjny, powiązany z usługami kultury i rozrywki oraz ew. handlu,

- usługi administracji, stan bazy zaspokaja minimalne potrzeby administracji publicznej istniejący standard ocenia się jako średni. Wskazana jest realizacja nowych obiektów stwarzających możliwość poprawy bazy lokalowej zarówno urzędu gminy jak : usług łączności, a przede wszystkim policji,

- usługi komercyjne: mają one ważne znaczenie dla warunków funkcjonowania gminy i poziomu życia ludności. Ich rozwój zależy przede wszystkim od aktywności przedsiębiorczości i inwestorów. Mimo znacznego potencjału gminy w zakresie mikrostruktury usługowo-rzemieślniczej, sfery tej nie można uznać jeszcze za zadowalającą, zarówno ze względu na dostępność dla mieszkańców całej gminy 132

(2/3 usług skupia się w ośrodku gminnym) jak i dla osób przyjezdnych (ruch tranzytowy i rekreacja),

• przyjmuje się następujące preferencje: - kultura kreowanie rozwoju ośrodka gminnego powinno wiązać się z poprawą wizerunku osady. Istniejąca funkcja szkolnictwa średniego powinna być podbudowana poprzez rozwój usług kultury ( klubów, sali widowiskowej, galerii sztuki lokalnego muzeum, siedzib stowarzyszeń twórczych),

- gastronomia: obecny stan wyposażenia jest zdecydowanie niewystarczający dla obsługi istniejących i przyszłych potrzeb. Konieczny jest rozwój sieci - ilościowy i rodzajowy ( o różnym standardzie) - zakładów zlokalizowanych w Zakrzówku, w ośrodkach obsługi (z uwzględnieniem potrzeb mieszkańców) jak i w powiązaniu z rozwojem turystyki i obsługi komunikacji. Ten rodzaj usług powinien być kojarzony z bazą noclegową, obsługą motoryzacji i transportu.

- usługi bytowe, sfera usług działająca głównie na potrzeby mieszkańców: powinna uzyskać wsparcie finansowo-promocyjne. Pożądany jest wzrost sieci placówek również w miejscowościach poza ośrodkiem gminnym.

- handel (detaliczny i hurtowy) - ten rodzaj usług najszybciej dostosowuje swoją strukturę do potrzeb rynkowych. Mimo stosunkowo licznej sieci - gmina nie posiada zadowalającego stanu rozwoju handlu. Gmina ma dobre warunki do rozwoju handlu hurtowego, dotychczas są one niewykorzystane.

- rzemiosło usługowe i drobna wytwórczość - obecny stan rozwoju tej sfery przedsiębiorczości jest mało zróżnicowany. Niektóre branże działalności maja już względnie trwałą bazę (cegielnie, motoryzacyjne, ślusarskie, krawieckie stolarskie). Ciągle występują niewykorzystane możliwości przetwórstwa rolno-spożywczego i na rzecz obsługi rolnictwa. W studium wskazano tereny do lokalizacji tej funkcji.

133

3. Miejsca pracy- realizacja przewidywanych kierunków rozwoju gminy oraz ośrodka gminnego powinny stworzyć impuls do znacznego wzbogacenia miejsc pracy. Nastąpi zdecydowana zmiana źródeł utrzymania się ludności: • zmniejszenie się 0 20- 30% utrzymujących się z rolnictwa (dalszy wzrost dwu zawodowości i zatrudnienia poza rolnictwem), • dynamiczny rozwój drobnej przedsiębiorczości i usług, który powinien wywołać ponad trzykrotne zwiększenie zatrudnienia. Pełne zaspokojenie potrzeb wymaga działań stymulacyjnych w sferze przedsiębiorczości. Ocenia się, że zrównoważenie rynku pracy nastąpi w wyniku aktywności dojazdów głównie do Kraśnika i Lublina. Realizacja programu zagospodarowania w obrębie wskazanych rezerw powinna zapewnić następującą strukturę zatrudnienia: # sfera publiczna 300 osób # sfera produkcyjna 800 - 550 osób # usługi komercyjne 400 - 450 osób 4. Potrzeby socjalne: Zakłada się trzy kierunki działań: - zapewnienie komunalnej bazy lokalowej, jako socjalnej rezerwy, dla działań interwencyjnych w wypadkach losowych, - rozwiązanie problemów ludzi niepełnosprawnych i wymagających opieki, - aktywizację działań profilaktycznych zapobiegającym patologiom społecznym (alkoholizm, przestępczość, W programie zagospodarowania przewiduje się możliwość stworzenia form obsługi stacjonarnej przez: • zespół opieki specjalnej, • obiekt (typu) pensjonat pomocy społecznej dla ludzi wymagających opieki, • placówki rehabilitacyjnej dla osób niepełnosprawnych

4. Standardy programowe kształtowania jakości życia w obszarze gminy

Celem umożliwienia etapowego rozwoju wyposażenia w program infrastruktury poniżej określono standardy które należy uwzględniać w zagospodarowaniu gminy i ośrodka Zakrzówek. Powinno się dążyć do uzyskania poziomu,

134

który umożliwi harmonijny rozwój a w przyszłości także w miarę wszechstronny pod względem jakości życia i funkcjonowania - gminy i osady gminnej.

I. PROGRAM USLUG PODSTAWOWYCH (związanych z terenami mieszk.)

1. Przedszkola 60 % uczestn, dzieci w wieku 3-6 lat 2. Szkoły podstawowe 100 % uczestn, dzieci w wieku 7 -15 lat (150 miejsc na 1000 mieszkańców) 3. Przychodnie 100-140 m2 pow. uż. na 1000 mieszkańców 1 -1,2 gab. na 1000 mieszkańców • Ośrodek zdrowia 0,8 -1,0 gab. na 1000 mieszkańców -dostępność w promieniu 1,5-3,0 km • Lekarz domowy 1 lekarz na 1,5 - 2,0 tys. (gab. ok. 40 m2) 4. Apteka 20 m2 pow. uż. 1000 mieszkańców

5. Placówka pocztowa 30 m2 pow. uż. /1000 mieszkańców (1 okienko) 6. Administracja z zapleczem 40 m2 pow. uż./ 1000 mieszkańców 7. Dom spokojnej starości 5 miejsc/ 1000 mieszkańców

8. Ośrodek kultury (klub, biblioteka, sala wid.) 80 - 100 m2 p. uż./1000 mieszkańców 9. Tereny zieleni osiedlowej 1,5 - 4,0 m2 pow.uż./1000 mieszkańców 10. Parkingi ogólnod. (ośr.gminny) – miejsca postojowe w oparciu o program wynikający z normatywów określonych do rodzaju usług 11 Handel 200 - 300 m2 pow.uż./1000 mieszkańców 12. Gastronomia 50 - 60 m2 pow.uż/l000 mieszkańców 13. Usługi i rzemiosło 150 - 200 m2 pow.uż./1000 mieszkańców

II. PROGRAMY USŁUG PONADPODSTAWOWYCH (projektowanych indywidualnie)

1. Targowiska, bazary 200 - 300 m2 pow.uż/ 100 mieszkańców 2. Handel det. i hurtowy powyżej 500 m2 pow.uż/1000 mieszkańców 3. Rzemiosło i usługi powyżej 300 m2 pow.uż/1000 mieszkańców 4. Gastronomia powyżej 70 m2 pow.uż/1000 mieszkańców 5. Zespół szkół średnich 40 - 50 uczniów/1000 mieszkańców 6. Ośrodek oświat. wych. ze szkołą 200 wychowanków dla dzieci defektywnych 7. Dom/zakład dla przewlekle

135

chorych (z progr. hospicjum) 4-6 miejsc/l 000 mieszkańców 8. Schronisko/ noclegownia 1-2 miejsca/ 1000 mieszkańców (ze stolłówką min. 100 miejsc) 9. Ośrodek kultur 100 m2 pow.uż/l000 mieszkańców (z salą widowiskową) 10. Kluby młodzieżowe 20 m2 pow.uż/ 1000 mieszkańców 11. Klub prasowy z czytelnią 1 obiekt 50 - 60 miejsc 12. Sale dyskotekowe 300 - 500 miejsc (1-2 ob. na gminę) 13. Tereny urządzone do cyklicznych imprez (cyrk, wesołe miast.) 0,7 - 1,5 ha 14. Boiska ogólnodostępne 2,5 - 3,0 m2 pow.uż/ mieszkańca 15.Ośrodek rekreacyjno-sportowy 1,5 - 3,0 m2 pow.uż/ mieszkańca 16. Kąpieliska, tereny rekreacji przywodne 0,3 - 0,5 m2 pow.uż/ mieszkańca 17. Cmentarz 4 m m2 pow.uż/ mieszkańca 18. Tereny zieleni ogólnomiejskiej 8 - 10 m2 pow.uż/ mieszkańca 19. Administracja 40 -50 m2 pow.uż/1000 mieszkańców 20. 1 basen ogólnodostępny 21. Miejsca hotel owe 2-5 miejsc/ 1000 mieszkańców 22. Parkingi śródmiejskie 1-1,5 stan./l00 mieszkańców 23. Amfiteatr 0,5 m2 pow.uż/ mieszkańca 24. Strzelnica sportowa 0,7-1,0 ha

IV. PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA 1. Charakterystyka gminy

1.1 Środowisko, rzeźba

Gmina Zakrzówek pod względem fizyczno-geograficznym leży w strefie pogranicza dwóch, należących do Wyżyny Lubelsko-Lwowskiej, makroregio- nów: Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Jej południowo-wschodnia część należy do silnie falistego subregionu Roztocza o nazwie Roztocze Zachodnie, natomiast pozostały obszar - do trzech subregionów Wyżyny: pagórkowatych Wzniesień Urzędowskich, Padołu Zamojskiego (o charakterze obniżenia) oraz Wyniosłości Giełczewskiej, odznaczającej się charakterem wzgórzowym, Obszar gminy zbudowany jest z szeregu niewielkich wzniesień stwarzają- cych wrażenie falistości. Na powierzchni dominują utwory lessopodobne, rzadziej lessy, złożone na płytko zalegających skalach węglanowch .W obniżeniach

136

dolinnych osadziły się piaski i gliny deluwialne, a także mady, piaski i mułki rzeczne. Utwory organiczne (torfy) występują tylko fragmentarycznie i o małych Miąższościach. W rzeźbie gminy wyróżniają się trzy elementy: dna dolin, ich zbocza oraz powierzchnie zrównań wierzchowinowych. Najbardziej wyrazistym elementem rzeźby jest licząca 12,5 km dolina Bystrzycy o przebiegu południkowym z roz- gałęzioną siecią suchych dolin i wąwozów. Spośród dolin, poza doliną Bystrzycy, wyróżniają się dolina Rudawki oraz dwie suche doliny: Majdanu-Grabiny i Stu- dzianek. Dolina Bystrzycy jest wyraźnie asymetryczna, o łagodnym zboczu zachodnim i stromym wschodnim, miejscami silnie rozciętym. W obszarze połu- dniowej i południowo-wschodniej części gminy zalega dość gruba pokrywa lessowa maskująca skalne podłoże. Deniwelacje w obrębie gminy są dość duże i wahają się od 207,6 m npm w dnie doliny Bystrzycy przy północnej granicy gminy do 284,2 m npn w miej- scowości Sulów (Podgórzakowa Góra). Wysokości względne między rzędnymi najniżej położonymi dolinami a najwyżej położonymi powierzchniami wierzchowin przekraczają z reguły 50 m. Wśród drobnych form rzeźby na szczególną uwagę zasługują wąwozy, jest ich najwięcej w południowej części gminy. Warunki klimatyczne w obrębie gminy są względnie mało zróżnicowane. Opady nie przekraczają 600 mm. Średnia roczna temperatura wynosi 7,5 °C, przy czym średnia temperatur powietrza w półroczu zimowym wynosi +0,3°C, w pół- roczu letnim natomiast ponad 14°C. Średnia prędkość wiatrów w okresie roku oceniana jest w granicach 3,3 m/sek., przy czym wiosną wiatry wieją z prędkością nieco ponad 3 m/sek., latem 2,5 m/sek., a w okresie wegetacyjnym około 2,8 m/sek. Gmina niemal w całości jest położona w zlewni Górnej Bystrzycy. Jedynie na zachodzie, granice gminy przekraczają nieznacznie dział wodny Bystrzyca - Urzędówka w okolicach wsi Rudki, Rudnik Kol. oraz w pobliżu kolonijnej zabudowy Majoratu i Lipna, leżących w sąsiedztwie lasu Krzywda. Jest to dział wodny II rzędu, rozdzielający dorzecze Wieprza i Wyżnicy. W okresach odpły- wu podziemnego Bystrzyca zasilana jest punktowo przez cztery zespoły źródeł kredowych: w Sulowie, Zakrzówku-Wsi, Zakrzówku Osadzie i Bystrzycy. Naj- większe źródło szczelinowo -warstwowe dające początek Bystrzycy znajduje się w Sulowie. Tworzy ono rozległe źródlisko, na które składa się kilkanaście wy- pływów. Wody podziemne związane są z utworami kredy i czwartorzędu. Czwarto- rzędowy poziom wodonośny występuje w piaskach, żwirach rzecznych i wodno- lodowcowych, występujących w dnie doliny Bystrzycy i stanowi źródło zaopatrzenia w wodę studni gospodarczych. Głównym zbiornikiem wody są skały kredowe. Głębokość kredowego poziomu wodonośnego waha się od kilkunastu do 50 m. Poza Bystrzycą i jej krótkim dopływem Rudawką, na terenie gminy istnieją tylko trzy sztuczne niewielkie zbiorniki wód powierzchniowych: na Bystrzycy

137

w Zakrzówku - Osadzie, staw Rudki w Sulowie oraz zbiornik o funkcji przeciw- pożarowej w Studziankach. W pedosferze największą powierzchnię zajmują gleby utworzone z lessów i utworów lessopodobnych. Gleby te wykazują cechy bielicowe. Zaliczane są do II i III rzadziej IV klasy bonitacyjnej i należą do kompleksu gleb pszennych. W miejscach, gdzie na powierzchnię wychodzą skały kredowe wykształciły się rędziny. Są to gleby odpowiadające II, III a i III b klasy bonitacyjnej, a przy niedoborze wilgoci zaliczane do IV a i IV b. Rędziny tworzą kompleks pszenny, pszenny wadliwy, a najsłabsze - żytni słaby. Gleby wytworzone z piasków gliniastych w suchych dolinach zaliczane są do klasy V i VI oraz kompleksu żyt- niego słabego. Dna dolin zajmują mady piaszczyste oraz torfy i namuły, mało przydatne w rolnictwie. Użytkowane są jako łąki i pastwiska niskiej klasy. Pod względem zajmowanej powierzchni w granicach gminy zdecydowanie dominują użytki rolne. Naturalne zbiorowiska roślinne zachowały się szczątko- wo. Lasy występują w dużym rozproszeniu, zaledwie w kilku małych kompleksach. Niemal wyłącznie należa do typu leśno- siedliskowego lasu świeżego z ze- społu gradu dębowo-grabowego. Jedynie w wilgotnych partiach doliny Bystrzy- cy zachowały się relikty łęgów nadrzecznych. Roślinność wodna i przywodna jest prawie wyłącznie zgrupowana wzdłuż koryta Bystrzycy, na obrzeżach nielicznych stawów i zastoiskach wodnych. Spośród roślinnych zbiorowisk synantropij- nych, łąkowe i pastwiskowe najczęściej są spotykane w wilgotnych częściach doliny Bystrzycy i uchodzących do niej dolin, a murawowe, stosunkowo często występują na suchych stromych zboczach i grzbietach wąwozów lessowych, rzadziej na wyniosłościach wyżynnych. Przestrzennie dominują. zbiorowiska sege- talne, towarzyszące uprawom zbóż i roślin okopowych. Pod względem faunistycznym na obszarze gminy można wydzielić trzy łą- czące się ze sobą ciągi obniżeń, z których każdy ma swoiste znaczenie dla świata zwierzęcego: • dolina Bystrzycy, pomiędzy południową granicą gminy a Zakrzówkiem-Wsią z dość bogatą entomofauną i licznymi pospolitymi gatunkami ptaków, •dolina Bystrzycy pomiędzy Zakrzówkiem Osadą a północną granicą gminy, z bogatszą awifauną, zwłaszcza wodną, • doliny Rudawki i Studzianek ze zgrupowaniami ptaków związanych z ekosys- temami zaroślowymi. Jedyną osobliwością florystyczną w gminie są stanowiska rzadkiej rośliny parzydła leśnego. Jest to roślina górska, chroniona, stosunkowo częsta na Wyży- nie Lubelskiej, w gminie Zakrzówek występująca tylko w 10 miejscach - silnie zacienionych wąwozach ( w rejonie Sulowa, Studzianek i Majdanu-Grabiny, Za- krzówka-Wsi, Kol. Rudy i Rudnika Pierwszego). Spośród występujących w gminie gatunków fauny na wyróżnienie zasługuje jaskółka brzegówka - gatunek chroniony, którego gniazda stwierdzono w ścia- nach odkrywek - piaskowni w Studziankach i Rudniku Drugim. Zasługującą na uwagę wartością gminy jest harmonia krajobrazu kulturowego. Spośród form rzeźby wyróżnia się, poza doliną Bystrzycy wzgórze ostań-

138

cowe z dwiema kulminacjami: Górą Samolejową (285,8 m npm) i Podgórzakową Górą (284,2 m npm). Z czapą mioceńską piaskowców i wapieni piaszczystych (sarmackich). Wzgórze te uznaje się za duży walor przyrody nieożywionej (geologiczny), zasługujący na ochronę jako stanowisko dokumentacyjne. Do oso- bliwości hydrologicznych wskazanych do objęcia ochroną prawną należą również źródła, odznaczające się walorami krajobrazowymi i krajoznawczymi. O walorach krajobrazowych gminy decydują przede wszystkim rozległość widoków i urozmaicona rzeźba (wąwozy i wzgórza ostańcowe), a także malownicze elementy krajobrazu kulturowego, jak np. charakterystyczne rozłogi pól. Większość wymienionych walorów gminy Zakrzówek dotyczy jej części południowej. Jest strefa wzajemnego przenikania się cech przyrodniczo- krajobrazowych Roztocza i Wyżyny Lubelskiej. Przejawem atrakcyjności tego obszaru było włączenie środkowo -południowej części gminy do Krasickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu ( 56 % powierzchni gminy). Położenie gminy Zakrzówek w korytarzu ekologicznym ( południowa część gminy), stanowiącym element Krajowej Sieci Ekolologicznej (ECONET - PL) oraz w regionalnym systemie obszarów chronionych (Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu) świadczy o wysokim znaczeniu tego obszaru w strukturze przyrodniczej i ekologicznej województwa.

1.2 Stan zagospodarowania

Gmina zajmuje powierzchnię 9908 ha co stanowi 0,4 % nowego woje- wództwa. Zamieszkuje ją 7,5 6,8 tys. ludności. Gęstość zaludnienia na 1 km2 wynosi 76 67 osób na km2 i jest ono w porównaniu do innych terenów wiejskich dość wysokie. Gmina charakteryzuje się dość znaczną koncentracją osadnictwa. Sieć osadnicza administracyjnie obejmuje 16 miejscowości (16 sołectw), charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wielkości wsi. Średnio na jedną miejsco- wość przypada 395 mieszkańców (na jedno sołectwo 424 osoby). Średnio na jedną miejscowość (sołectwo) przypada 425 osób. W zespole osadniczym Zakrzówka mieszka ok. 2100 osób - 28% ludności gminy. Ponadto dużymi miejscowościami są: Sulów (ok. 1050 osób), Bystrzyca (ok. 940 osób) oraz Majdan-Grabina (ok. 890 osób). W zespole osadniczym Studzianki i Studzianki Kolonia mieszka ok. 890 ludności, zaś Rudnika I i Rudnika II ok. 790 osób. Najmniejszą liczbę mieszkańców mają wsie: Józefin 96 osób, Świerczyna ok. 70 osób, Majorat ok. 150 osób, Rudki ok. 185 osób. Gmina ma charakter rolniczy, z nielicznymi drobnymi zakładami przemysłowo-usługowymi. Bogate tradycje przemysłowo-usługowe ma miejscowość gminna Zakrzówek, jednak w obecnym okresie funkcje produkcyjne uległy znacznemu ograniczeniu i likwidacji. W ogólnej powierzchni gminy do użytków rolnych zakwalifikowano ok. 88,6 % , lasy i zadrzewienia stanowią 5,5 %, wody ok. 0,4 %, pozostałe tereny tj. ok. 450 ha stanowią tereny osiedleńcze z infrastrukturą ( zainwestowanie osadnicze 3,5 %, tereny komunikacji 2,2 %). 139

W strukturze przestrzennej gminy jednak obszary osiedleńcze są zdecydowanie bardziej rozległe, ze względu na występowanie zabudowy kolonijnej i przysiółków. W stanie własnościowym dominują grunty użytkowane w gospodarstwach indywidualnych, obejmują one 91,3 % powierzchni UR.

1.3 Położenie gminy

• Gmina jest położona w południowo-zachodniej części województwa lubelskiego, obejmuje północno-wschodnie obrzeże powiatu kraśnickiego, sąsiadując z powiatem lubelskim i janowskim. • System hydrograficzny tworzy rzeka Bystrzyca, zlewnia cząstkowa (III rzędu ) rzeki Wieprz , w dorzeczu Bystrzycy znajduje się prawie cała powierzchnia gminy. Wg klasyfikacji jednostek bilansowych określonych przez Re- gionalny Zarząd Gospodarki Wodnej obszar gminy Zakrzówek znalazł się w jednostce Z-5. Elementem systemu rzecznego jest także prawy dopływ Bystrzy- cy - rzeczka Rudawka spod Rudnika. W regionalnym podziale glebowo - rolniczym gmina sytuuje się w regionie lubelsko-bychawskim. W gminie prze- waża kompleks pszenny, zaś największy udział mają gleby klasy III, występujące na ok. 70 % powierzchni obszaru. •W gminie występują związki funkcjonalne z miastem Kraśnik, który kształtuje powiązania w zakresie: - wyjazdów i dojazdów do pracy, - usług i rozwoju mieszkalnictwa jednorodzinnego, - administracyjno- komunikacyjne, - zaplecza rolniczego, - potencjalnie związane z rozwojem rekreacji podmiejskiej, • Gmina jest położona poza głównym krajowym układem komunikacyjnym. Znajduje się w oddziaływaniu układu o randze regionalnej poprzez przebiegającą przez jej obszar ( równoleżnikowo) drogi wojewódzkiej nr 842. W sieci szlaków komunikacyjnych droga ta stanowi ona łącznik między dwoma drogami krajowymi, zaliczonymi do dróg ekspresowych S -19 i S -17. W ostatnich latach maleje znaczenie transportu kolejowego na rzecz transportu samochodowego. Podniesienie funkcji dróg Nr 19 i nr 17 do rangi międzynarodowych korytarzy transportowych może spowodować wzrost znaczenia szlaku drogowego przebiegającego przez gminę. W rozwoju ekonomicznym gminy przewiduje się uaktywnienie rozwoju przedsiębiorczości oraz wzrost zapotrzebowania na lokalizację obiektów obsługi komunikacji (stacje paliw, gastronomia, baza noclegowa, usługi motoryzacyjne ). 140

• Centralne położenie gminy w układzie przestrzenno-osadniczym województwa sprawia, ze obszar gminy graniczy z siedmioma gminami. Układ komunikacyjny gminy zapewnia wewnętrzne powiązania między ośrodkiem gminnym i jednostkami wiejskimi oraz zewnętrzne z ośrodkami ponadlokalnymi i miejscowościami sąsiadujących gmin: z miastami Kraśnik, Lublinem, Bychawą i Wysokim, ośrod- kami gminnymi: Strzyżewicami, Wilkołazem, Szastarką, Zakrzewem i Batorzem. Powiazania te powinny być funkcjonalnie i w przebiegu dróg usprawnione. • Wg aktualnego systemu prawnego układ dróg publicznych w obszarze gminy tworzą: droga wojewódzka nr 842 m – długość około 9,8 km, 15 8 ciągów dróg powiatowych o łącznej długości około 62,6 km oraz 19 27 dróg gminnych o długości 66,7 65,21 km. Razem w gminie jest wyznaczonych 129,3 km, z tego utwardzonych 65,6 km i nieutwardzonych 63,7 km. Wskaźnik gęstości dróg utwardzonych wynosi 66,3/ 100 km". • Osią komunikacyjną gminy ( na kierunku południkowym) są drogi powiatowe, nr 22 583 Zakrzówek - Strzyżewice (Lublin) oraz 22 595 Zakrzówek - Sulów - Szastarka (Modliborzyce) jest droga powiatowa nr 2289L relacji Polichna Trzecia - Szastarka - Sulów - Zakrzówek-Wieś - Zakrzówek - Bystrzyca - Kiełczewice – Strzyżewice o długości łącznej prawie 13 km, zapewniających: - główne powiązania zewnętrzne, - podstawy ruszt obsługi komunikacyjnej głównych jednostek osadniczych gminy. • Obszar gminy Zakrzówek cechują wysokie walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Wyrażona wg punktacji IUNG wartość ogólnego wskaźnika należy generalnie do wysokich, wynosi 87,1 wobec średniej wojewódzkiej 77,9. Udział gruntów w klasach bonitacyjnych V i VI wynosi niespełna 3,5 %. • Poza wymienionymi, ważnym uwarunkowaniem gminy, charakter potencjalny mają także zasoby surowców mineralnych: złoża węglanowe (margle opoki ), surowce ilaste, kruszywa i torf. Stwierdzone prognostyczne złoża mogą być wykorzystane. Ocena możliwości eksploatacyjnych surowców wymaga udokumento- wania bilansowego złóż w obszarze całej gminy, w dużym stopniu ich wykorzystanie jest uwarunkowane ekologicznie. • Przez fragment obszaru gminy ( na długości ok. 2,0 km) przechodzi jednotoro- wa linia kolejowa relacji Lublin - Kraśnik - Stalowa Wola. Najbliższa stacja PKP znajduje się w odległości ok. 5,0 km w linii prostej od ośrodka gminnego na terenie sąsiedniej gminy Wilkołaz w miejscowości Zdrapy.

2. Uwarunkowania kulturowe

Nasycenie gminy Zakrzówek obiektami zabytkowymi, a szerzej ujmując - wartościami kulturowymi jest w porównaniu z innymi gminami Lubelszczyzny 141

stosunkowo skromne. Wpis do rejestru zabytków województwa lubelskiego obejmuje 3 obiekty w zespole kościelnym w Zakrzówku Osadzie, zaś z ponad 20 obiektów wymienionych w ewidencji zachowało się w różnym stopniu w układzie i zabytkowej substancji tylko 20. Historyczne budownictwo sakralne reprezentowane jest jedynie przez kościół parafialny w Zakrzówku i kilka wartościowych architektonicznie kapliczek oraz krzyży. Również nasycenie gminy obiektami architektury rezydencjonalnej jest wyjątkowo ubogie i ogranicza się do zespołu dworsko-parkowego w Nowym Zakrzówku. Brak jest również architektury obronnej, choć stanowisko archeologiczne w Zakrzówku- Wsi nazywane przez ludność kopiec lub gródek, może wskazywać na istnienie w przeszłości jakiejś formy "fortalicjum" na tym terenie. Stosunkowo więcej zachowało się obiektów użyteczności publicznej (budynek dawnego UG, szkoła, areszt) i tzw. architektury przemysłowej (studnie, młyny). W prawie niezmienionej formie i przebiegu przetrwał historyczny układ drożny, uzupełniony nowymi połączeniami, niezbędnymi do sprawnego funkcjonowania gminy. Stosunkowo bogate wydaje się być osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne, którego ślady określają znaleziska krzemienne i ceramiczne. Większość znalezisk wykazuje małą wartość poznawczą, dużą część trudno określić kulturowo i ustalić chronologię. Ślady pradziejowego osadnictwa koncentrują się wzdłuż doliny Bystrzycy oraz wzdłuż doliny o układzie równoleżnikowym, w której jest położona wieś Studzianki. Prawie zupełnie są pozbawione stanowisk archeologicznych strefy wyżynne. Na obszarze gminy brak jest stanowisk o własnej formie krajobrazowej pozostających w rejestrze zabytków lub w ewidencji. Nie oznacza to, ze brak takowych na jej terenie, lecz nie zostały one przebadane choćby sondażowo. Dotyczy to wyżej wspomnianego stanowiska w Zakrzówku-Wsi - hipotetycznego grodziska lub dawnego dworu rządcy folwarku cysterskiego lokalizowanego w tzw. Lipowym Dole. Drugim obiektem do potencjalnego przebadania jest obszar przylegający od południa do terenu dawnej cukrowni w Zakrzówku Osadzie. Przypuszczalnie jest to teren na którym usytuowany był pierwotnie kościół (ok. XVI w.) wraz z cmentarzem przykościelnym. Środowisko fizjograficzne stwarzało korzystne warunki rozwoju osadnictwa na tym terenie. Miejscami najkorzystniejsze do osiedlania były zbocza doliny rzeki Bystrzycy oraz dolin w okolicach dzisiejszej wsi Studzianki, Majdan-Grabina i Rudnik. Nasłonecznione zbocza dolin zapewniały osadnikom korzystne warunki zamieszkania, łatwy dostęp do wody, eksploatacje bogatych biocenoz i stosunkowo urodzajnych gleb, a także gospodarcze wykorzystanie rzeki ( rybołówstwo, młynarstwo). Również istotną rolę odgrywały występujące na obszarze umiarkowanego dorzecza łatwo dostępne złoża opoki, marglu i gliny, a w okolicach Rudnika przypuszczalnie pokładów darniowej rudy żelaza. Ponadto teren ten, leżał w zasięgu oddziaływania i dystrybucji krzemienia świeciechowskiego, przypadającego na okres od górnego paleolitu do epoki brązu.

142

Atrakcyjność osadniczą gminy podnosiło jej położenie nieopodal szlaku handlu "ruskiego", biegnącego ze wschodu (w kierunku przepraw wiślanych), które strzegły drużyny strażnicze stacjonujące m.in. w pobliskim gródku w Batorzu oraz w Stróży k/ Kraśnika. Ponadto do zdynamizowania rozwoju gospodarczego tego regionu Lubelszczyzny przyczynił się zakon cystersów koprzywnickich (sprowadzonych w 1185 do Koprzywnicy przez Kazimierza Sprawiedliwego z Francji z Morimondu), którym powierzono obok działalności misyjnej, ziemie tu leżące i gospodarzenie na nich. Tereny nad górną Bystrzycą powierzono cystersom w XIII wieku i odtąd powiązane były konwentem koprzywnickim przez cały okres staropolski, aż do rozwiązania zakonu. Historyczne trakty biegły w układzie południkowym i przecinały tereny leśne pokrywające wierzchowinowe obszary dzisiejszej gminy. Szlakiem historycznym o średniowiecznej proweniencji jest trakt wychodzący z Kraśnika na wschód przez Stróżę, Sulów, Studzianki i da1ej do Wysokiego lub Turobina i Krasnegostawu. Stracił on jednak na znaczeniu, a jego odcinek ze Stróży do Sulowa nie jest nawet utwardzony. Drugim traktem średniowiecznym jest droga z Kraśnika przez Zakrzówek - Rudnik - do Żółkiewki i dalej na wschód. Nieco późniejszym jest południkowy trakt biegnący wzdłuż rzeki Bystrzycy, zwany jest "starym traktem" lub ,,starą drogą do Zakrzówka". Późniejszymi drogami nowożytnymi są dwa szlaki równoległe o układzie SE-NW, z których pierwszy odchodzi od średniowiecznego traktu w Studziankach, przez Grabinę i Majdan, łączy się w Zakrzówku z drugim traktem średniowiecznym i dalej ukośnie dochodzi w Wilkołazie do traktu lubelskiego, drugi szlak odchodzi w Majdanie Starowiejskim kierując się na północ przez Masne Doły i dochodzi do Bystrzycy kierując się na północ do Lublina. O ile pierwszy z nich utrzymał swą funkcję, o tyle szlak przez Rudnik stracił swe znaczenie i jest praktycznie "nieczynny". Początki formowania się staropolskiego osadnictwa na terenie gminy Zakrzówek sięgają wczesnego średniowiecza. Do wsi o proweniencji średniowiecznej zaliczyć należy wsie położone wzdłuż cieków wodnych, a wiec Bystrzycę, Zakrzówek i Sulów (nad Bystrzycą) oraz Studzianki, Rudnik i Majdan (d. Rciszyn). Pozostałe wsie są wsiami nowożytnymi. Na stosunkowo wcześnie zasiedlonym obszarze gminy nie ukształtował się organizm miejski - ze względu na sąsiedztwo miasteczek - Boża Wola, Bychawa, Kraśnik, Urzędów. Lokalizacja kolejnego nie miała szans rozwoju. Ponadto tereny te należały w przeszłości do cystersów, którzy nie byli również zainteresowani lokacją nowego miasteczka, dwie najstarsze na terenie gminy wsie Sulów i Bystrzyca mają proweniencję trzynastowieczną i funkcjonowały na zasadach prawa polskiego. Zgodę na ponowną lokację (po zniszczeniach wskutek najazdów tatarskich) na prawie niemieckim wszystkich wsi cysterskich wyraził dopiero Władysław Łokietek przywilejem z 1308 r. Od tego czasu mamy do czynienia z powolnym organizacyjnym upodabnianiem się starych wsi cysterskich do prawnego modelu niemieckiego. W XIV w. do włości klasztoru cysterskiego w Koprzywnicy doszły kolejne wsie z gminy: Rudnik, Zakrzówek i Rciszyn (obecnie Grabina). Zakrzówek jednakże dopiero w 1424 r. otrzymał dokument lokacyjny od

143

opata Michała i konwentu klasztoru koprzywnickiego, który powierzył Janowi Sieni z Gołębiowa ponowne osadzenie wsi na prawie magdeburskim. Parcelacją często zadłużonych majątków ziemskich powodowała powstawanie rozluźnionych kolonii na parcelowanych gruntach. Miała ona miejsce w okresie międzywojennym oraz po 1944 r. w ramach reformy rolnej wprowadzonej przez rząd PKWN. Spowodowało to powstanie szeregu nowych siedlisk, nie związanych historycznie w żaden sposób ze starymi ośrodkami osadniczymi. Wprowadziło nową bezładną i bezstylową zabudowę. Tak powstały m.in. Kolonia Góry, Kolonia Studzianki, Kolonia Podlesie, Kolonia Józefin. Pomimo ciągłego wypierania tradycyjnej zabudowy drewnianej, we wsiach położonych na terenie gminy, przez nowe budownictwo murowane, odnajdujemy jeszcze pojedyncze ślady wiejskiej zabudowy drewnianej, dominującej jeszcze w pierwszych latach powojennych (1945). Takim świetnym reliktowym przykładem dobrej tradycyjnie zabudowy drewnianej może być zagroda w Zakrzówku-Wsi nr 15. Jest to właściwie jedyna zagroda z budynkami pod strzechą, w otoczeniu staro drzewu, w miarę pełnym zapleczu gospodarczym na obszarze gminy, gdyż w innych miejscowościach napotkać możemy pojedyncze chałupy lub budynki gospodarcze. Do dnia dzisiejszego nie zachowały się już praktycznie żadne ślady zabudowy dziewiętnastowiecznej, a zabudowa przywołana w spisach adresowych służb konserwatorskich należy również odnieść w dużej części do historii. Zdecydowanie większość "tradycyjnej" wiejskiej zabudowy drewnianej to zabudowa dwudziestowieczna, z przewagą z okresu międzywojennego. W niewielu miejscowościach gminy zachowały się pojedyncze obiekty drewniane nawiązujące do tradycyjnej zabudowy wiejskiej, powtarzające układ przestrzenny na działce czy układ pomieszczeń w chałupie, nie mówiąc już o stosowanych rozwiązaniach ciesielskich czy detalu architektonicznym. Chałupy wznoszone były z reguły z tartego drewna sosnowego, w konstrukcji wieńcowej (zwanej często zrębową) z ostatkami. Parterowa bryła nakryta była czterospadowym dachem poszytym strzechą. Z czasem wysoki dach zastąpiono dachem naczółkowym (lata 10 i 20 XX w) bądź też dwuspadowym. Jako pokrycie dachu zaczęto stosować dachówkę, blachę a w latach 30 XX w. i eternit. Zrąb starszych chałup bielony w całości, rzadziej w poziome pasy w miejscu styku belek zrębu, nowsze szalowane do wysokości okien pionowo, powyżej poziomo. Stosunkowo mało jest ganków lub przeszklonych werand, które zaczęły się pojawiać przed chałupami w latach 30 XX w. (Majdan-Grabina). Rozszerzeniu uległ układ funkcjonalny chałupy co widać na przykładzie domu z 1902 r. w miejscowości Majdan-Grabina nr 19. Odrębnym zagadnieniem są pozostałości drewnianego budownictwa żydowskiego w Zakrzówku, przeważnie z początku XX w., które w swym programie na wiązują bardziej do małomiasteczkowych kamieniczek niż do zabudowy wiejskiej. Budynki te skupione są w centralnej części osady Zakrzówek, przy ul. Kościuszki nr 2,3,4,5,6, 8, 10,36,38 i na skrzyżowaniu z ul. Żeromskiego. Wyróżniają się one wśród pozostałej zabudowy Zakrzówka skalą zabudowy - część z nich to dwukondygnacjowe domy nakryte dwuspadowymi dachami pobitymi

144

blachą lub eternitem, ozdobnie szalowane, inny typ domu to dom jednokondygnacjowy nakryty dachem dwuspadowym pod ceramiczną dachówką z użytkowym mieszkalnym poddaszem z facjatą od frontu, z wejściem poprzedzonym przeszklonym gankiem. Na terenie gminy przeważa zabudowa mieszkalna usytuowana kalenicowo do drogi, usytuowanie szczytowe chałupy jest rzadkie i uwarunkowane z reguły szerokością działki. We frontowej części działki usytuowany jest dom mieszkalny – często poprzedzony ogródkiem wydzielonym płotem sztachetowym, za chałupą zlokalizowana zabudowa gospodarcza, a na zamknięciu działki stodoła. Charakterystycznym elementem zabudowy gospodarczej są małe jednoprzestrzenne spichlerzyki i drewutnie (stojące blisko domu) pod dwuspadowymi dachami. Podstawowymi elementami historycznych powiązań funkcjonalno- przestrzennych jest historyczna sieć drożna z dwoma równolegle biegnącymi traktami średniowiecznymi i jego późniejszymi, lokalnymi drogami. Na trakty te nanizane były z reguły ośrodki osadnicze z obiektami zabytkowymi - dwory (nie istniejący w Studziankach), folwarki (nie zachowane w Zakrzówku, Rudniku), kościoły (stary drewniany w centrum Zakrzówka - nie zachowany), karczmy, obiekty małej architektury. Z odnogami od tych traktów wiązały się nie zachowany folwark w Sulowie, a także szczątkowo zachowany w Nowym Zakrzówku. Pierwotnie fol warki te powiązane były drogami lub alejami, które zostały zatarte do tego stopnia, ze stały się nieczytelne w terenie. Brak jest alei dojazdowych, nawet do najmłodszego zespołu w Nowym Zakrzówku, czy też alei śródpolnych czy szpalerowych nasadzeń towarzyszących folwarkom. We wspomnianym wcześniej Nowym Zakrzówku powiązany funkcjonalnie i przestrzennie park dworski został odcięty drogą asfaltową od dawnego , co spowodowało zniszczenie nie tylko zabytkowego drzewostanu ale i założenia. Na obszarze gminy brak jest zabytkowych dominant architektonicznych, panujących nad okolicą. Nawet kościół parafialny w Zakrzówku z wieżą w fasadzie, nie stanowi takowej dominanty z uwagi na swe niewielkie rozmiary i wysokość oraz otaczający drzewostan przesłaniający część bryły. Na terenie gminy znajdują się trzy czynne cmentarze: najstarszy w Zakrzówku założony w drugiej połowie XIX w. - 1853 r. daleko poza zabudową osady z jej południowo-wschodniej części, wśród pól uprawnych, na płaskim, ogrodzonym terenie, na cmentarzu zachowanych jest stosunkowo mało starych nagrobków – najstarszy z 1857 r. Ponadto w jego zachodniej części zlokalizowana jest kwatera wojenna ze zbiorową mogiłą żołnierzy poległych w I wojnie światowej. Na cmentarzu starodrzew o charakterze pomnikowym. Dwa pozostałe cmentarze to nowo założone w Sulowie i Studziankach. Z miejsc pamięci narodowej do odnotowania na terenie gminy są dwa pomniki o prostej formie architektonicznej przy ul. Kościuszki - poświęcony bohaterom ORMO i na wschód od ulicy Wójtowicza, poświęcony pomordowanym w cz. II wojny światowej Do niekorzystnych przemian środowiska kulturowego zaliczono: a. całkowicie zatarcie śladów istnienia dawnych zespołów folwarcznych w Za- krzówku, Bystrzycy, Rudniku i Sulowie oraz dworsko-parkowego w Studzian-

145

kach, co jest zaszłością historyczną z przełomu XIX/XX w. oraz zostało dopeł- nione po II wojnie światowej, b. zatarcie tradycji cukrowniczych w Zakrzówku (pierwszej na Lubelszczyźnie cukrowni wielkoprzemysłowej), poprzez rozbiórkę wszystkich budynków d. cukrowni, c. zatarcie śladów prawdopodobnie pierwszego cmentarza i placu kościelnego w centrum Zakrzówka - konieczność przeprowadzenia badań potwierdzających pierwszą lokalizację kościoła i opracowania projektu zagospodarowania terenu wraz z ogrodzeniem i uporządkowaniem zieleni. d. zmiana sposobu użytkowania pozostałości d. zespołu dworsko-parkowego w Studziankach, połączone ze zmianą kwalifikacji grunt ów na cele rolne, e. do zrealizowanych przesądzeń planistycznych zaliczyć należy przecięcie nową drogą d. zespołu dworsko-parkowego w Nowym Zakrzówku, oddzielające park dworski od budynku dawnego dworu, Uniemożliwia to jego integrację oraz re- waloryzację w pierwotnych granicach, f. postępujący proces nieustannej wymiany starej, tradycyjnej zabudowy na nową bezstylową, w żaden sposób nie nawiązujący do miejscowej tradycji budowlanej (ustawienie domu do drogi, układ budynków na działce, linia zabudowy, gabaryt, kształt i pokrycie dachu) g. przeskalowanie nowej zabudowy i zmiana jej charakteru w stosunku do otaczającej zabudowy wiejskiej (powstanie willi podmiejskich zamiast tradycyjnego domu) h. nieumiejętnie prowadzona regulacja rzeki Bystrzycy i melioracja podmokłych terenów oraz powstawanie stawów rybnych o formach kubicznych w miejsce owalnych dostosowujących się do naturalnego urzeźbienia doliny. i. niszczenie potencjalnych stanowisk i znalezisk archeologicznych z uwagi na brak przebadania terenu i brak nadzorów nad inwestycjami liniowymi oraz przy budowie budynków, j. zacieranie historycznych podziałów łanowych czytelnych do dnia dzisiejszego w części miejscowości gminy. Uwzględniając potrzebę ochrony wartości kulturowych gminy postuluje się opracowanie planów miejscowych dla obszarów krajobrazu kulturowego o zachowanej tożsamości, częściowo zdegradowanych przez niewłaściwe formy użytkowania, obejmują one: a. "centrum" osady Zakrzówek tj. od północy teren d. cukrowni z terenem składowania buraków cukrowych, terenu domniemanego starego cmentarza i pierwotnej lokalizacji kościoła, zabudowy ul. Kościuszki i Wójtowicza, z terenem zespołu kościelnego od południa, dolina Bystrzycy z osadą młyńską i stawem na rzece. b. terenu d. zespołu dworsko-parkowego w Zakrzówku Nowym, obecnie przedzielonym drogą i zdegradowanym poprzez bezpośrednie sąsiedztwo budynków i urządzeń gospodarczych od północy

146

3. Środowisko przyrodnicze

3.1 Uwarunkowania

1. Struktura przyrodnicza gminy jest zdeterminowana dwoma podstawowymi czynnikami: rolnictwem bazującym na b. dobrych glebach i osadnictwem. Stadia przekształceń środowiska gminy są typowe dla Wyżyny Lubelskiej, polegały na: * wylesianiu terenów pozadolinnych na rzecz pól uprawnych, * przejmowaniu terenów rolnych (rzadziej leśnych) na cele osadnictwa wiejskiego, w wiekach średnich wyraźnie nawiązującego do rzeźby terenu, a w czasach nowożytnych rozwijającego się wyłącznie pod wpływem przemian społeczno-gospodarczych, * likwidacji zadrzewień i zakrzewień śródpolnych wraz z postępującą mecha- nizacją produkcji rolnej. Efektem są: • na ogół słabo zróżnicowana struktura ekologiczna terenów wierzchowini wych z przytłaczającą przewagą agrocenoz, • charakterystyczny układ sieci osadniczej odznaczający się: * występowaniem łańcuchówek po obu stronach doliny Bystrzycy, * przewagą łańcuchówek i ulicówek rozbudowanych wzdłuż suchych dolin we wschodniej części gminy, * zabudową kolonijną wierzchowin lessowych w zachodniej części gminy.

Dzisiejszy krajobraz gminy w głównych zarysach ukształtował się na po- czątku XIX w., kiedy dokonało się niemal zupełne wylesienie gminy i kiedy zakończył się proces kształtowania rdzenia układu osadniczego. Obecnie użytki rolne zajmują 91,8 % powierzchni gminy (jest to jeden z naj- wyższych współczynników urolniczenia w wojewodztwie lubelskim, a lasy zaledwie 4,8%. Naturalne zbiorowiska roślinne zachowały się szczątkowo, a zbiorowiska zbliżone do naturalnych występują jedynie miejscami w dolinie Bystrzycy oraz w trudno dostępnych wąwozach. W warunkach dominacji upraw polowych, nierzadko monokulturowych, ubóstwa naturalnej szaty ro- ślinnej i wad powierzchniowych, a także dużej podatności utworów lessowych i lessopodobnych na erozję wodną, odporność środowiska na zakłócenia ze- wnętrzne i wewnętrzne jest nikła, a destabilizacja ekologiczna zagrażająca produktywności zasobów naturalnych - realna. W związku z tym niezwykle ważne jest uksztaltowanie w obszarze gminy bardziej zrównoważonej – bardziej różnorodnej ) struktury przyrodniczo- funkcjonalnej. 2. Do najbardziej charakterystycznych cech środowiska należą: - duża powierzchnia stoków dolin rzecznych i zrównań denudacyjnych, - nagromadzenie drobnych form rzeźby (szczególnie wąwozów) w południo- wej części gminy,

147

- niewielkie zróżnicowanie klimatu lokalnego , przy generalnie sprzyjających osadnictwu jego cech bioklimatycznych, - ubóstwo wód powierzchniowych poza doliną Bystrzycy, - duża zasobność i wysoka jakość kredowego poziomu wodonośnego, - nagromadzenie źródeł w dolinie górnej Bystrzycy, - bardzo dobre warunki rozwoju produkcji rolnej (kompleksy 1-3 zajmuja 81,9% gruntów ornych), - wyjątkowo duża synantropizacja flory i fauny, - uboga baza surowców mineralnych i brak przesłanek geologicznych do jej powiększenia, 3. Pod względem przyrodniczym i krajobrazowym walory gminy nie przekra- czają znaczenia regionalnego. Dominuje rolniczy krajobraz zrównań wierzchowinowych, urozmaicony ciągami dolinnymi ( z doliną Bystrzycy na cze- le) oraz wąwozami i suchymi dolinami nieckowatymi. Największe walory przyrodniczo-krajobrazowe tj. wzgórze ostancowe (Góra Samolejowa), wą- wozy i źródła występują w południowej części gminy. Jest to strefa wzajemnego przenikania się cech naturalnych Wyżyny Lubelskiej i Roztocza, a do- wodem atrakcyjności krajobrazu tej części gminy było włączenie jej w granice Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 4. Pomimo niewielkich translokacji zanieczyszczeń z bliższych i dalszych źró- deł degradacji stan środowiska nie jest zadowalający, zwłaszcza w odniesieniu do hydrosfery i litosfery. Wskutek braku kanalizacji sanitarnej Bystrzyca niemal na całej długości w granicach gminy prowadzi wody nie odpowiada- jące normom. Bardzo charakterystycznym dla gminy elementem destrukcyj- nym w krajobrazie są wyrobiska ( piaskownie i wyrobiska po glince lessowej), z których większość powoduje nieodwracalne zmiany naturalnej rzeź- by na dużej powierzchni. Wzmagają erozję obszarów przyległych, są potencjalnym miejscem gromadzenia odpadów oraz są źródłem zanieczyszczenia powietrza w okolicy. Ponadto w przypadku wyrobisk w miejscowości Maj- dan-Grabina istnieje niebezpieczeństwo infiltracji zanieczyszczeń przez spę- kane opoki do poziomu wód kredowych. 5. Generalnie na niską odporność środowiska na degradację wpływają: - wysoka podatność utworów powierzchniowych (głównie lessu) na erozję wodną i wietrzną, - brak trwalej szaty roślinnej na prawie całej powierzchni gminy, - układ rozłogów pól aktywizujących erozję wietrzną, - brak zdolności Bystrzycy do samooczyszczania z uwagi na niewielkie przepływy. Erozją wodną powierzchniową - średnią i silną jest zagrożone 51,4% powierzchni gminy, natomiast erozją wąwozową średnią i silną aż 80,4% obszaru. Wskaźniki te kwalifikują gm. Zakrzówek do grupy gmin o pierwszym stopniu pilności ochrony przed erozja,

148

6. Funkcjonowanie środowiska gminy (rozumiane jako zespół wszystkich pro- cesów powodujących wymianę i transformację materii, energii i informacji biologicznej) opiera się w decydującej mierze na dolinach, którymi odbywa się odpływ wody (powierzchniowej i w głównym stopniu również podziem- ny), przemieszczanie się organizmów żywych i migracje elementów chemicznych. Rdzeń systemu ekologicznego gminy stanowi dolina Bystrzycy, głównie jako jednostka tranzytowa, ale również jako miejsce akumulacji i depozycji materii. Jest korytarzem ekologicznym o charakterze pasowym, w którym wytworzyły się swoiste warunki siedliskowe, przechowujące i gene- rujące zbiorowiska naturalne i zbliżone do naturalnych. Wskutek obudowy ciągami osadniczymi dolina słabo oddziaływuje ekologicznie na tereny przydolinne i wierzchowinowe. Również nieliczne zwarte niewielkie kompleksy leśne, tworzące węzły ekologiczne (las Studzianki i las Zakrzówek) wywierają niewielki wpływ na agrocenozy, głównie wskutek braku lokalnych korytarzy i sięgaczy ekologicznych. Obok izolacji głównych ogniw systemu ekologicznego gminy jego drugą słabością są stosunkowo liczne obiekty destrukcyjne (wyrobiska poeksploatacyjne, dzikie wysypiska) a także liniowe bariery ekologiczne (np. nasyp drogowy Majdan- Grabina) osłabiają- ce ekologiczno-przestrzenną drożność systemu.

3.2 Warunki ochrony i zasady kształtowania środowiska przyrodniczego

1. Działania w zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego w gminie Zakrzówek powinny prowadzić do weryfikacji dotychczasowych zasad rozwoju przestrzennego, nie uwzględniających w stopniu dostatecznym odpor- ności środowiska przyrodniczego na antropopresję, jak też nie liczących się rzeczywistymi i potencjalnymi zagrożeniami na degradację, wynikających z charakterystycznej dla gminy struktury przyrodniczej i ekologicznej (dość niskiej jej zasobności i chłonności). Korekta polega głównie na przyjęciu jako naczelnej w zagospodarowaniu przestrzennym: 1/ zasady rozwoju zrównoważonego, 2/ przyznania priorytetu działaniom w zakresie jakościowej i ilościowej ochrony stosunków wodnych oraz przeciwerozyjnym (fitomelioracjom).

2. Funkcjonowanie przyrody na poziomie ponadekosystemowym odbywa się w obrębie fizjocenoz (zespołów ekosystemów powiązanych ze sobą węzłami wzajemnych zależności i oddziaływań) a także pomiędzy nimi. W gminie Za- krzówek wyróżnia się cztery fizjocenozy: dolina Bystrzycy i Rudawki oraz dwie wierzchowinowe o charakterze polnym ( z minimalnym udziałem eko- systemów leśnych i zaroślowych), rozciągające się na wschód i zachód od doliny Bystrzycy. Granice fizjiocenoz doliny Bystrzycy i wierzchowinowej, po- łożonej po zachodniej stronie doliny mają charakter liniowy natomiast granice pozostałych dwóch - rozmyty (ekotonalny). Ponieważ obie wierzchowinowe fizjocenozy odznaczają się ubóstwem przyrodniczym i podlegają silnym za-

149

kłóceniom wewnętrznym (erozji, zakwaszeniu gleby) wymagają wzbogacenia ekologicznego zmierzającego w kierunku podniesienia ich odporności i naturalnej odporności. Stworzenie trwałych podstaw zrównoważonego rozwoju gminy wymaga przede wszystkim: - zwiększenia powierzchniowego udziału terenów biologicznie czynnych o wysokiej aktywności biologicznej (lasów, zadrzewień, zarośli, zadarnień, powierzchni pod wodą), - kształtowania lokalnego systemu ekologicznego na terenach wierzchowinowych, przy bezwzględnej ochronie: - wszystkich trwałych i okresowych podmokłości w dolinach rzecznych i za- głębieniach krasowych, - refugiów naturalnej i zbliżonej do naturalnej roślinności w obrębie polnych stref ekologicznych.

3. Charakterystyczną cechą systemu ekologicznego gminy jest wyjątkowy duży rozziew między możliwościami jakie stwarza rzeźba terenu dla kształtowania powiązań przyrodniczych pomiędzy najaktywniejszymi biologicznie terenami, a rzeczywistym stopniem rozwinięcia sytemu ekologicznego. Dolina Bystrzy- cy jako główny element układu przyrodniczego - jest zasadniczo - w przestrzennej izolacji w stosunku do innych elementów struktury ekologicznej. W gminie poza doliną Bystrzycy brak klasycznie rozwiniętych korytarzy ekologicznych, dużo natomiast można rozpoznać potencjalnych powiązań przyrodniczych. Kierunki tych powiązań wyznaczają suche doliny denudacyjne jako najbardziej predysponowane pasmowe formy geomorfologiczne do pełnienia w przyszłości funkcji korytarzy ekologicznych. Dodrzewione i dokrzewione stanowiłyby jedyne naturalne powiązania doliny Bystrzycy z lasami. Nieczy- telne lub bardzo słabo czytelne w krajobrazie są tzw. potencjalne powiązania ekologiczno-funkcjonalne. Konieczność kształtowania wskazano w rejonie Góry i wsi Rudki. Stopniowo zagęszczająca się zabudowa tych wsi w zalesionej strefie wododziałowej może osłabić - kompleks lasów rudnickich - zdolności do ekologicznego oddziaływania na tereny wierzchowinowe w zlewni Bystrzycy. Powierzchnia zajmowana przez wskazane wyżej ogniwa systemu ekologicznego w sumie jest niewielka. Dominuje tzw. tło ekologiczne obszaru (matrix) i ono obok powiązań przyrodniczych powinno w głównej mierze podlegać działaniom fitomelioracyjnym.

4. Zakłócenia w funkcjonowaniu układów przyrodniczych mają charakter abio- tyczny, w głównej mierze dotyczą gleb. Są to: erozja wodna i wietrzna. Po- nieważ degradujące czynniki rozprzestrzeniają się tylko w jednym typie geokompleksu tj. w glebie - działania naprawcze w gminie należy dostoso- wać do lokalnego charakteru pedosfery , bowiem stwierdzono, że silne zróżni- cowanie krajobrazu może opóźniać lub ograniczać ich ekspansję . Zróżnico- wanie to można osiągnąć przy pomocy fitomelioracji, która w konsekwencji powinna przyczynić się do podniesienia wartości agroekologicznych rolniczej 150

przestrzeni produkcyjnej. Warunkiem jest takie zaprojektowanie poszczegól- nych form fitomelioracji (głównie zadrzewień i zakrzewień) a także zadarnień i ich rozmieszczenie w krajobrazie, aby pełnić funkcje glebochronne, wodochronne, klimatyczne (głównie wiatrochronne) i krajobrazowe nie powodo- wały ograniczeń w strukturze terenów polnych. Zaproponowano zastosowanie wszystkich podstawowych form fitomelioracji (określając ich główny zasięg na rysunku) tj.: 1/ zadrzewienia pasowe, powinny być tworzone przez zieleń wysoką w pasach o szerokości min. 5,0 m, z przeznaczeniem przeciwerozyjnym i przeciwwietrznym, 2/ zadrzewienia rzędowe, ich zadaniem jest głównie ochrona przed wiatrem zaś u podnóży zboczy doliny Bystrzycy ochrona wód, 3/ zadrzewienia (zakrzewienia) żywopłotowe, ich zadaniem jest przede wszystkim hamowanie spływów na granicy wierzchowin i zboczy, hamowanie i rozpraszanie skoncentrowanych spływów w dnach suchych dolin 4/ zadrzewienia kępowe, głównie jako czynnik urozmaicenia krajobrazu i obniżenia podatności deflacyjnej gruntów ornych, 5/ zadarnienia - do zastosowania głównie w górnych partiach zboczy i strefach krawędziowych wąwozów i doliny Bystrzycy. Wskazana jest również częściowa transformacja gruntów ornych na użytki zielone w górnej (suchej) części doliny Bystrzycy oraz w dolinie Rudawki. Nie jest to jednak szczegółowy projekt fitomelioracji, który powinien być przedmiotem odrębnego szczegółowego projektu. Dobór gatunków w każ- dym przypadku musi uwzględniać diagnozę fitosocjologiczną. Wytypuje ona optymalne dla tych celów gatunki rodzime. Jest pożądane aby wprowadzane gatunki z jednej strony nie wpływały negatywnie na stan sanitarny upraw rolniczych, a z drugiej stanowiły bazę surowcową dla przemysłu spożywczego np. pszczelarstwa. Coraz większym problemem jest osłabienie negatywnego wpływu komunikacji i zanieczyszczeń na przylegle tereny, jest to możliwe pod warunkiem kształtowania zieleni izolacyjnej. Działania te winny obejmować: 1/ dogęszczanie zieleni przydrożnej (istniejące zadrzewienia w niewielkim stopniu pełnią rolę ochronną),

2/ na newralgicznych odcinkach dróg (przede wszystkim tranzytowych przebiegających przez tereny zabudowane - Zakrzówek i Rudnik II Drugi, zaprojektowanie masywów zieleni o zróżnicowanej strukturze poziomej, pionowej i gatunkowej, dostosowanej do siedliska.

5. W celu ochrony w sumie dość skromnego potencjału biotycznego gminy i na- rażonego na dalsze uszczuplenie - dla zapewnienia warunków zasilania ekologicznego ubogich przyrodniczo terenów - w strukturze funkcjonalno- przestrzennej gminy wyznacza się strefę ochrony i kształtowania środowiska.

151

Za osnowę strefy uznaje się lokalny Ekologiczny System Obszarów Chro- nionych, koncentrujący w wyznaczonych w Studium granicach potencjał bio- tyczny gminy i grupujący tereny najbardziej przydatne i wskazane do współ- tworzenia ciągłego systemu biotopów. ESOCH jest definiowany jako ekologicznie aktywny układ przestrzenny zapewniający łączność pomiędzy terenami prawnie chronionymi oraz terenami o pokryciu roślinnym i ukształtowaniu naturalnym wyróżniającym je z ogólnego tła gminy (o podwyższonej w stosunku do rolniczego otoczenia aktywności ekologicznej).

6. W studium gminy uwzględnia się istniejące i projektowane obszary i obiekty chronione, których formy przewiduje ustawa o ochronie przyrody, ustawa o lasach oraz prawo wodne. Ustanowienie zaproponowanych dodatkowo form ochrony: pomników przyrody i stanowisk dokumentacyjnych (jakie przewiduje się w odniesieniu do gminy) następuje w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwał rady gminy. Istotne miejsce w polityce przestrzennej zajmuje ochrona planistyczna, wspomagająca ochronę prawną. W gminie obejmuje ona system ESOCH i Obszar Najwyższej Ochrony (ONO) wód podziemnych oraz strefę ochrony źródliskowej Bystrzycy. W wyodrębnionych jednostkach przyrodniczych objętych różnymi formami ochrony określa się zasady zagospodarowania i użytkowania terenu. Celem zastosowanego strefowania przyrodniczo-krajobrazowego jest zniuan- sowanie polityki przestrzennej, w tym ochronnej w odniesieniu do obszarów gminy o zróżnicowanych wartościach przyrodniczych i krajobrazowych oraz randze ekologicznej w regionalnym i lokalnym systemie obszarów chronionych.

7. Poza wskazanymi, systemowymi działaniami ekologicznymi, w strategii polityki przestrzennej ważne miejsce mają zadania związane z rekultywacja zdegradowanych elementów środowiska przyrodniczego oraz związane z realiza- cją systemów inżynieryjnych służących do ochrony, przyjmuje się, że osią- gnięcie wyraźnej poprawy w stanie sanitarnym gminy wymaga: - radykalnego uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, - zorganizowania sytemu segregacji gospodarki odpadami z wywozem na wysypisko gminne, - opracowania i realizacji programu rekultywacji licznych w gminie wyrobisk poeksploatacyjnych, - poprawy gospodarki leśnej w lasach prywatnych.

8. W zakresie gospodarki wodno-ściekowej niezbędne jest przyspieszenie realizacji oczyszczalni zbiorczych (na terenach zwartej zabudowy) i indywidualnych (na terenach zabudowy rozproszonej) z uwagi na zaawansowany rozwój wodociągów i wzrastającą ilość ścieków bytowych. Szczególnie zagrożona jest rz. Krynica, nad którą rozbudowały się Fajsławice i która zasila stawy. Niewykluczone, że bliski jest moment przekroczenia punktu krytycznego w

152

hydrosferze i lawinowo narastającego skażenia wód gruntowych w strefie doliny Bystrzycy. Jest więc najwyższy czas do podjęcia szeroko zakrojonych działań inwestycyjnych w zakresie ochrony wód. Wymaga to budowy co najmniej trzech oczyszczalni w Zakrzówki i Bystrzycy a także szeregu lokalnych oczyszczalni biologiczno-korzeniowych w miejscowościach wiejskich, położonych na terenach wierzchowinowych sieci rzecznej.

9. W sytuacji niewielkiej lesistości gminy za preferowaną formę rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych uznaje się ich zalesienie. Nakazem rekultywacji i zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych w gminie objęto 5 obiektów, natomiast do likwidacji dzikich wysypisk śmieci wskazano co najmniej dwa duże składowiska.

10. Ubogie zasoby biotyczne środowisko gminy (poza terenami dolin rzecznych) i silnie przekształcone wymaga zorganizowanych działań proekologicznych prowadzących do zwiększenia różnorodności biologicznej środowiska i tym samym podniesienia jego odporności, Największą rolę w tym zakresie może spełnić mała retencja, której rozwojowi sprzyjają zarówno warunki terenowe jak i hydrologiczne w dolinie Bystrzycy.

4. Struktura przestrzenna

4.1 Uwarunkowania urbanistyczne i przestrzenne

Struktura przestrzenna gminy Zakrzówek związana z układem drożnym i osadniczym, ukształtowana w procesie historycznego rozwoju pozostaje w ści- słej zależności od układu przyrodniczego. Dostępność wód, miejscami najkorzystniejsze do osiedlania zbocza dolin rzek określiły dogodne warunki dla powstawania najwcześniejszego osadnictwa i trasowania sieci drożnej, również dalekiego zasięgu. Główna oś przyrodnicza a zarazem równoleżnikowa oś układu przestrzennego stanowi dolina górnego odcinka rzeki Bystrzycy, mającej swe źródła w Sulowie. Osiami południkowymi są doliny częściowo zanikających cieków Rudawki i dopływu z rejonu Studzia- nek (obecnie całkowicie zanikłego). Dolina Rudawki w obszarze wsi Rudnik II Drugi została przekształcona na pola uprawne, czytelna jako pasmo łąk z oczkami wodnymi na odcinku Rudnik I Pierwszy do Bystrzycy. Dolina nieistniejącego cieku spod Studzianek jest niemal całkowicie przekształcona na pola uprawne z niewielkimi oczkami wodnymi, śladami d. układu wodnego. W przestrzeni gminy najbardziej się dolina Bystrzycy mało czytelna na odcinku źródliskowym - ze stromo odcinającymi się zboczami zachodnimi, w centralnej i północnej części gminy szerszą ze stawami w rejonie ośrodka Zakrzówek, pokryta roślinnością łąkowo-łęgową i zadrzewioną. Dominują zadrzewienia przykorytowe, kępy olsów w dnie doliny,

153

a w rejonie Zakrzówka-Wsi, miejscowości Sulów i Bystrzycy zadrzewienia stromych zboczy doliny. W nawiązaniu do układu doliny trasowane są szlaki komunikacyjne, w większości w dolnej strefie zboczowej. W części północnej i centralnej obsłu- gują pasmowo rozciągającą się po obu stronach dolin zabudowę wsi Bystrzyca, Majorat, Zakrzówek Osada, Zakrzówek-Wieś i Sulów. Zabudowa tych wsi stanowi obudowę dolin z wyłączeniem odcinków ujściowych dolin dopływów spod Rudnika i Studzianek. Zasada trasowania dróg po obu stronach dolin, z mini- malizacją ich poprzecznych powiązań (przecinających dolinę) jest czytelna w układzie dróg powiatowych relacji Strzyżewice (Lublin) - Szastarka (Janów Lu- belski) oraz w Rudniku I Pirewszym i Rudniku II Drugim. Droga powiatowa na kierunku Strzyżewice - Szastarka, choć nie najważniejszą w hierarchii sieci drogowej, stanowi oś podłużną w strukturze przestrzennej na odcinku Zakrzówek-Wieś - południowa granica gminy, biegnie ona w dnie doliny, co w dużym stopniu utrudnia obsługę ruchu lokalnego z siedlisk usytuowanych w górnych partiach zboczowych. Historyczny trakt łączący Sulów i Zakrzówek trasowany był na obszarze wierzchowinowym, poza doliną - obecnie jest czytelny jako droga gruntowa. Jego restytucję i urządzenie jako drogi gminnej, należy traktować jako jedno z zadań proekologicznych i umożliwiających rozwój wsi przez które przebiega. Oś poprzeczną układu komunikacyjnego stanowi droga wojewódzka nr 842, droga krajowa nr 19 (Rudnik Szlachecki) - Wysokie, przecinająca centrum ośrodka gminnego i cz. teren wsi Rudnik Drugi II. Na pozostałym odcinku droga przebiega przez tereny wierzchowinowe, niezabudowane stanowiąc ciąg krajobrazowy. W południowej części gminy oś poprzeczną układu stanowią drogi wiążące Kraśnik i Zakrzew, przecinające wieś Góry i Studzianki. Odcinek przebiegający przez Studzianki trasowany jest wzdłuż doliny nieistniejącego cieku i na małym odcinku obustronnie obudowany. W układzie przestrzennym wymienione drogi uzupełniają drogi "wychodzące" w układzie promienistym z obszaru ośrodka gminnego w kierunku na Majdan-Grabina i na Wilkołaz. Ich znaczenie w perspektywie po modernizacji drogi Nr 19 do parametrów drogi ekspresowej oraz realizacji obwodnicy miejscowości Wilkołaz wzrośnie. Pozostałe drogi w obszarze gminy mają znaczenie drugorzędne wspomagające podstawowy układ komunikacyjny w powią- zaniu jednostek osadniczych.

Drogi gminne uzupełniające sieć komunikacyjną, w znacznej części nieurządzone, mają dość swobodny przebieg nawiązujący do układu własności i dróg polnych obsługujących rozproszoną zabudowę zagrodową. Historyczne i przyrodnicze uwarunkowania rozwoju sieci drożnej pozostają w ścisłym związku z rozwojem i uksztaltowaniem sieci osadniczej, w przypadku gminy Zakrzówek dominujące znaczenie ma tutaj nawiązanie układu osadniczego i drożnego do sieci rzecznej.

154

Najstarsze wsie powstałe wzdłuż cieków wodnych i średniowiecznych traktów a wiec Bystrzyca, Zakrzówek, Sulów, Studzianki, Rudnik, Majdan to łańcuchówki, sytuowane po jednej stronie dróg lub obu (Majdan-Grabina, Stu- dzianki). Są to przeważnie duże wsie o zwartej zabudowie lokalizowanej głównie kalenicowo do dróg, z zabudową zagrodową sytuowaną luźno wokół podwórza. Zabudowa wsi nad Bystrzycą ulokowana jest na zboczu doliny na niemal całym odcinku przebiegającym przez gminę, tworzy zwartą jej obudowę - w północnej części gminy dość zbliżoną do doliny, w południowej na terenie bardziej wynie- sionym. Podobny charakter ma zabudowa wsi Rudnik I Pierwszy i cz. Rudnik II Drugi. Inne duże jednostki osadnicze Majdan-Grabina i Studzianki tworzą dość zwartą obudowę rozciągniętą na odcinku kilku kilometrów. Wyjątkiem jest ośrodek Zakrzówek Osada, ulokowany na skrzyżowaniu najważniejszych dróg. Jego zabudowa skoncentrowana wzdłuż traktów komunikacyjnych tworzy układ gwiaździsty.

Historyczna ranga ośrodka usytuowanego na rozwidleniu głównych traktów przyczyniła się do jego rozwoju do skali ponadlokalnej. Choć nie zyskał prerogatyw miejskich to wykształcił zalążki układu urbanistycznego (zwarta zabudowa centrum, koncentracja usług). Rangę ośrodka podkreśla również jego centralne położenie w obszarze gminy oraz wielkość - ok. 1,5 tys. mieszkańców (cały zespół osadniczy Zakrzówka liczy ponad 2,0 tys. ludności). Jednak zabudowa mimo dość znacznej koncentracji jest w większości typowo wiejska. W układzie przestrzennym gminy wyraźnie wyodrębniają się obszary wchodzące w skład wielkiej i średniej własności ziemskiej. Cechuje ją w większości rozluźnienie zabudowy (zabudowa kolonijna) lub wręcz jej rozproszenie brak hierarchicznego układu sieci drożnej, niewielka skala jednostek osadniczych. Na gruntach rozparcelowanych folwarków powstały: Kolonia Studzianki, Józefin, Świerczyna, Rudnik II Drugi, Zakrzówek Nowy, Masne Doły, Kolonia Rudki, Kolonia Góry, Lipno.

Na obszarze gminy dominuje zabudowa zagrodowa z siedliskami bezokól- nikowymi (z wolnostojącą zabudową wokół podwórza). Domy mieszkalne sytuowane są w zależności od szerokości parcel budowlanych szczytowo lub kalenicowo, z przewagą ustawienia kalenicowego. Bryła i gabaryty budynków są zróż- nicowane. Podobnie jak ma to miejsce w innych gminach, tradycyjne drewniane budownictwo wiejskie jest wypierane przez nową murowaną, bezstylową zabu- dowę. Mimo tych niekorzystnych dla krajobrazu kulturowego zmian, na jej obszarze zachowały się obiekty budownictwa ludowego z k. XIX i pocz. XX w. Największe nasycenie takimi obiektami występuje we wsi Majdan Grabina, Zakrzówek Wieś . W niektórych wsiach, szczególnie z zabudową kolonijną istnieje jednak wyłącznie zabudowa współczesna w różnym stopniu nawiązująca do tradycyjnych wzorców. Coraz większy udział w zabudowie wsi, głównie ośrodka gminnego, ma zabudowa jednorodzinna, rozproszona w ciągach zabudowy. Tylko w Zakrzówku

155

grupuje się ona w zespołach zabudowy. Nowym zjawiskiem ( na razie nielicz- nym) jest natomiast powstanie zabudowy letniskowej. Usługi publiczne i komercyjne koncentrują się w ośrodku gminnym w rejonie skrzyżowania głównych dróg wojewódzkiej i powiatowych łączących Zakrzówek ze Strzyżewicami oraz z Szastarką oraz na terenach przyległych do tych dróg. Większość usług publicznych z zakresu administracji, bezpieczeństwa i porządku, zdrowia znajduje się na obszarze wydzielonym przy ul. Żeromskiego - drogą wojewódzką Zakrzówek - Wysokie a kompleksem leśnym. Obiekty Urzę- du Gminy z USC, posterunku policji, strażnicy OSP, ośrodka zdrowia wymagają modernizacji i mimo koncentracji na niewielkim obszarze nie są zintegrowane przestrzennie. W rejonie tym usytuowane są liczne usługi komercyjne: gastronomii, handlu, rzemiosła, obsługi rolnictwa w obiektach o zróżnicowanym standardzie, kubaturach i formie architektonicznej. Usługi publiczne oświaty (zespół szkoły rolniczej, szkoła podstawowa i liceum) oraz usługi kultury (zespół ko- ścielno-plebański) ulokowane są na południe od drogi wojewódzkiej Rudnik Sz. - Wysokie, w rejonie skrzyżowania dróg powiatowych prowadzących do Sulowa i Majdan-Grabiny - w miejscu dawnego centrum osady. Na terenie zespołu szkół zachowane są obiekty z początku wieku (d. budynek UG z aresztem, d. szkoły). Liczne w ośrodku zakłady rzemieślnicze (fotograficzny, krawiecki, fryzjerski, ślusarski, wulkanizacyjny, blacharski), sklepy (spożywcze, przemysłowe, apteka) gastronomia, usytuowane są głównie w parterach budynków mieszkalnych, w sta rej zabudowie i na wielkich powierzchniach, rzadziej na odrębnych działkach w zespołach zabudowy. W sąsiedztwie centrum administracyjnego ulokowano przystanek autobusowy. Rozproszone w zabudowie osady funkcjonują obiekty obsługi rolnictwa, punkty skupu owoców, zlewnia mleka i lecznica weterynaryjna. Dość znaczne zainwestowanie terenu należącego do Spółdzielni Jutrzenka grupuje obiekty handlowe (pawilon, sklepy), hurtowe oraz zaopatrzenia i skupu działalności rolniczej (bazowo-składowe). Tereny te z uwagi na swoje położenie powinny ulec modernizacji i przekształceniu na funkcje nieuciążliwe głównie usługowe oraz usługowo -produkcyjne. Generalnie centrum osady mimo dość zróżnicowanego programu funkcjonalnego charakteryzuje niski standard oraz jakość pod względem urbanistyczno-architektonicznym. W pozostałych wsiach na terenie gminy mimo, że są to duże jednostki osadnicze, niewielkie centra wykształciły się tylko w Sulowie (w dnie doliny Bystrzycy rejon lokalizacji szkoły, zespól kościelno-plebański, strażnicy i SKR) w Studziankach (rejon lokalizacji kościoła, ośrodka zdrowia i szkoły podstawowej) oraz Bystrzycy (szkoła podstawowa, strażnica OSP, sklep). Natomiast we wsiach Majdan-Grabina, Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi usługi publiczne (szkoła podstawowa, strażnica) i usługi komercyjne są rozproszone w ciągach zabudowy wsi. Mniejsze jednostki a w szczególności zabudowa kolonijna są alba pozbawione usług (Kol. Józefin, Świerczyna, Lipno ) alba są w nich sytuowane obiekty pojedyncze głównie sklepy i strażnica (Kol. Rudki, Studzianki Kolonia, Kol. Góry).

156

W gminie nie występują duże zakłady produkcyjne. Nieliczne występujące to głównie cegielnie i tartaki oraz związane z przetwórstwem ( masarnia, młyny) w Wilkołazie I, tartak w Wilkołazie II, młyny w Wilkołazie Dolnym i Kol. Rudnik Szlachecki, stolarnia w Pułankowicach, zakłady produkcji z tworzyw sztucznych w Kol. Rudnik Szlachecki i Wilkołaz Poduchowny. Jedynym obiektem produkcyjnym bazującym na lokalnych surowcach mineralnych jest cegielnia w Wilko- łazie Dolnym. Wiodącą funkcją gminy nadal pozostaje rolnictwo - jednak obiekty wyspecjalizowane w jego obsłudze, podobnie jak w gminach sąsiednich przestały funkcjonować lub zakres ich działania uległ ograniczeniu. Gmina jest dość uboga w obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej, zbiorczy system odprowadzania ścieków obejmuje tylko część osady gminnej, modernizacji i rozbudowy wymaga system zaopatrzenia w wodę. Usuwanie śmieci odbywa się poza obszar gminy. Na obszarze gminy istnieją 3 cmentarze grzebalne, dwa z nich powstały współcześnie (Sulów i Studzianki-Kolonia), najstarszy w Zakrzówku założony w II pol. XIX w. wyróżniający się w krajobrazie starodrzewem. W krajobrazie bezleśnej gminy, zieleń wysoka odgrywa ważną rolę. Poza obiektami cmentarnymi, publicznymi (zespół sakralny) występuje ona jako przydrożna i w otoczeniu zabudowy wsi. Trzebież lasów prowadzona w ostatnich stuleciach przyczyniły się do powstania polnego krajobrazu kulturowego. Rozwojowi rolnictwa na tych terenach sprzyjały żyzne gleby lessowe oraz korzystne warunki agroklimatyczne. Obecnie krajobraz gminy jest niemal bezleśny. Jedynie wzdłuż południowej granicy gminy rozciąga się pasmo lasów oraz większe kompleksy znajdują się w rejonie Zakrzówka Osady i Studzianek. Pozostałe to niewielkie rozproszone enklawy leśne.

4.2 Główne uwarunkowania determinujące przekształcenia

Nowe czynniki określające zakres przekształceń struktury przestrzennej gminy w niewielkim stopniu wynikają z uwarunkowań ponadlokalnych, w więk- szości zaś ze stanu istniejącego zagospodarowania i zasad ochrony przyrodniczo krajobrazowej. Do czynników tych zaliczono: - projektowaną modernizację dróg krajowych nr 17 i 19 polegającą na dostosowa niu ww. dróg do parametrów dróg ekspresowych, uwzględniającą budowę wę- złów drogowych w miejscach włączeń wybranych dróg wojewódzkich i gminnych. W odniesieniu do obszaru gminy wzrośnie ranga drogi wojewódzkiej Nr 842, wiążącej obie drogi ekspresowe i przenoszącej główny ruch tranzytowy oraz drogi powiatowej nr 22 582 2726L relacji Zakrzówek - Wilkołaz, projektowanej do włączenia poprzez węzeł Wilkołaz do obwodnicy miejscowości. Drogi te winny mieć ustaloną rezerwę terenu umożliwiającą,

157

- ograniczenie bezpośredniej dostępności komunikacyjnej obszarów położonych wzdłuż drogi nr 842, przez eliminację i stopniowe zmniejszanie bezpośrednich wjazdów z posesji oraz realizację wewnętrznego układu drogowego w celu ob.- sługi komunikacyjnej terenów produkcyjno-usługowych, usługowo- mieszkalnych położonych przy ww. drodze, - przekształcenia funkcjonalne obiektów obsługi rolnictwa i baz produkcyjno składowych na strefy rozwoju przedsiębiorczości z programem nieuciążliwych funkcji usługowych i usługowo-produkcyjnych, Należy je powiązać z likwidacją zabudowy zdegradowanej, modernizacją obiektów i zainwestowania oraz poprawą stanu estetyczno-sanitarnego zagospodarowania terenu (Sulów, Zakrzówek, Studzianki - wzrost zapotrzebowania na tereny przeznaczone na funkcje wypoczynku i rekreacji mieszkańców miast, warunkujące możliwość zagospodarowania terenów najatrakcyjniejszych przyrodniczo położonych w Kraśnickim Obszarze Chronionego Krajobrazu, zwłaszcza przyleśnych (Kol. Rudki, Kol. Góry) oraz doliny Bystrzycy w oparciu o istniejące i projektowane zbiorniki retencyjne (Bystrzyca, Zakrzówek Osada, Zakrzówek-Wieś, Sulów).

4.3 Nowe elementy struktury przestrzennej gminy

Podstawowe kierunki restrukturyzacji istniejącego układu przestrzennego gminy w zasadniczym stopniu są związane z modernizacją jej układu komunikacyjnego jako rusztu układu osadniczego. Wiąże się to z potrzebą wyznaczenia rezerw terenu dla nowych odcinków dróg oraz z dostosowaniem do założonych parametrów istniejących dróg publicznych. Wyznaczone nowe elementy struktury przestrzennej a w szczególności ponad- lokalny układ komunikacyjny i tereny przemysłowo-składowe winny być projektowane z zachowaniem warunków ochrony terenów o dużym znaczeniu dla struktury ekologicznej gminy (zlewnia chroniona Bystrzycy, ochrona den dolin rzecznych) oraz ekspozycji krajobrazowej. Elementem krystalizującym układ przestrzenny gminy winien być ośrodek gminny. Ukształtowanie urbanistycznie zwartego układu terenów mieszkalno- usługowych ośrodka, proponuje się poprzez powiazanie modernizacji istniejącej zabudowy usytuowanej wzdłuż dróg z realizacją zespołu usługowo-mieszkalnego w "centrum ośrodka" i obiektu obsługi komunikacji publicznej (mały dworzec). Nowymi elementami w zagospodarowaniu gminy mogą stać się tereny zwią- zane z budową bazy obsługi turystyki i rekreacji. Podniesienie atrakcyjności gminy dla potrzeb turystyki wiąże się przede wszystkim z realizacją systemu zbiorników retencyjnych w dolinie Bystrzycy i zagospodarowaniem ich otoczenia na funkcje rekreacyjne, ale również z budową tras rowerowych i rewaloryzacją obiektów zabytkowych.

158

Tworzy to korzystne warunki dla przekształceń zabudowy zagrodowej, sytuowanej w strefach przydolinnych i przyleśnych na funkcje mieszkalnictwa letniskowego (Bystrzyca, Zakrzówek-Wieś, Sulów, Studzianki, Świerczyna, Kol. Góry). Niezależnie od modernizacji układu komunikacyjnego gminy, jak podkreślono, model hierarchicznej obsługi i powiązań funkcjonalnych zespołów jednostek osadniczych winien zostać usprawniony przez wzmocnienie roli i samowystarczalności ośrodków lokalnych przede wszystkim ośrodka gminnego oraz miejscowości : Sulowa, Studzianek i Rudnika II Drugiego. W ich kształtowaniu, a także innych jednostek osadniczych preferuje się koncentrację mieszkalnictwa, rozwój lokalnej bazy usługowej i infrastrukturalnej. Stan ten opiera się na zainwestowaniu terenów wyznaczonych w dotychczas obowiązującym planie oraz delimitacji obszarów wskazanych do kontynuacji i uzupełniania nową zabudową.

Obszary te wyodrębniono kierując się zasadą wykluczeń realizacji nowej zabudowy na obszarach położonych w systemie ESOCH ze szczególnym uwzględnieniem dolin rzecznych, terenów krajobrazu otwartego pól i kulminacji krajobrazowych, stref ekspozycji krajobrazowej. Wyznaczone obszary intensyfikacji zabudowy i kontynuacji ciągów nie obrazują potrzeb bilansowych gminy w zakresie mieszkalnictwa, a znacznie je przekraczają, tworzą ramy dopuszczalnego rozwoju osadnictwa, wskazane do ewentualnego uściślenia w planie miejscowym. W odniesieniu do pojedynczej zabudowy lub usytuowanej gniazdowo na obszarach objętych w niniejszym studium polityką ochrony lub przekształceń obowiązują zasady dostosowania zagospodarowania do funkcji stref, i tak np. • zabudowa istniejąca na obszarach ochrony i wzbogacenia krajobrazu otwarte go jest wskazana do adaptacji w granicach siedliska oraz tworzenia pierścieni zieleni osłonowej, • zabudowa mieszkaniowa położona w strefach uciążliwości obiektów i urzą- dzeń może być adaptowana pod warunkiem, że jest możliwe zmniejszenie jej uciążliwości przez zastosowanie środków technicznych lub przekształcenie zagospodarowania w otoczeniu budynków mieszkalnych (zadrzewienia i zalesienia),

Generalnie zatem przebudowa systemu wiejskich jednostek osadniczych na obszarze gminy, winna sprowadzać się do tworzenia zespołów zwartej zabudowy z wykształconymi centrami usługowymi (usługi podstawowe). W zabudowie wsi, poza obszarami dla których określono pozarolniczy kierunek rozwoju, winno do- minować budownictwo zagrodowe. Należy ograniczyć tendencje zabudowy przestrzeni rolniczej o wysokich walorach produkcyjnych . Tendencje te winny zostać wykorzystane do kreowania rozwoju ośrodka gminnego przez ukierunkowanie rozwoju na wyznaczone - odpowiednie tereny.

159

5. Gospodarka rolna

5.1 Uwarunkowania zmian i modernizacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej

1. Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej

Obszar gminy Zakrzówek cechują wysokie walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Wyrażona wg punktacji IUNG wartość ogólnego wskaźnika należy generalnie do jednych z wyższych w województwie, wynosi 87, l. Z danych porównawczych wynika, że o wartości tego wskaźnika zdecydo- wały przede wszystkim dobre gleby ( w tym przede wszystkim wskaźnik charak- teryzujący grunty orne) a także dobre warunki agroklimatyczne jakimi charakteryzuje się gmina Zakrzówek. Na całym obszarze występuje przewaga gleb lessowych, w gruntach ornych typologicznie przeważają gleby psudobielicowe, wy- stępują też gleby brunatne wykształcone z lessów. W użytkach zielonych wystę- pują mady, czarne ziemie i gleby torfowe. Z oceny wynika, że najwyraźniej na jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej rzutują położenie gminy oraz ukształtowanie terenu charakterystyczne dla Wyżyny Lubelskiej. Dominuje III klasa bonitacyjna. Jest to grupa gleb dobrych zaliczana do kompleksu pszenno-dobrego. Rozmieszczone są na terenie całej gminy. Najwyższy udział gleb w klasach IV,V i VI występuje w obrębach geodezyjnych Bystrzyca, Zakrzówek Osada, Zakrzówek-Wieś i Studzianki-Kolonia. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 8,9 8,3 tys. ha, z czego poszczególne klasy gleb zajmują: - I klasa nie występuje, - II klasa 340 ha - 3,8 % - III klasa 6 243 ha - 70,4 % - IV klasa 1 973 ha - 22,3 % - V klasa 281 ha - 3,2 % - VI klasa 29 ha - 0,3%

Grunty prawnie chronione (I-III klasy) zajmują łącznie 6 583 ha tj. 74,2 % powierzchni użytków rolnych. Udział gruntów o niskiej przydatności dla rolnictwa jest proporcjonalnie niewielki. W strukturze użytkowania łąki i pastwiska obejmują ok. 4,0 % powierzchni UR.

Gleby klas II - III b (grunty prawnie chronione) zajmują 82,7% gruntów ornych, natomiast klasy najniższe pod względem żyzności – V i VI, stanowią jedynie 2,5% gruntów ornych.

160

2. Użytkowanie gruntów

Udział użytków rolnych w powierzchni gminy wynosi około 88,6 83,7 % (średnio w gminach wiejskich ok. 70 %). Zasoby rolniczej przestrzeni obejmują wg stanu w 1998 r. 8773 ha 2010 r. – 8302,5 ha, z czego grunty orne 8 307 ha (94,5 %) i sady – 7948,4 ha, łąki i pastwiska 357 ha (4,0 %) 354,1 ha, sady 135 ha (1,5 %). Ok. 99 % gruntów (8 742 ha) jest we władaniu indywidualnych gospodarstw chłopskich. W gminie Zakrzówek liczba indywidualnych gospodarstw liczy 1588 - średnia powierzchnia wynosi 6,0 ha. W roku 1982 stan gospodarstw wynosił 1835. W ostatnim piętnastoleciu nastąpiło zmniejszenie ilości gospodarstw prawie o 250 tj. 0 13,5%. Zwiększyła się średnia ich powierzchnia (w roku 1982 wynosiła 4,8 ha), ale jednocześnie wzrosło rozwarstwienie wielkości gospodarstw. Pozytywną tendencją jest większy udział gospodarstw powyżej 10 ha (obecnie ich stan wynosi ok. 132 gospodarstw tj. prawie 8,3 % ogółu), gdy w r. 1982 było ich 71 (udział mniej niż 4 %). W dalszym ciągu ponad połowa to gospodarstwa drobne o powierzchni do 5,0 ha (w gminie najwyższy jest udział gospodarstw o powierzchni 2-5 ha - 42,1 %). Udział gospodarstw prowadzonych przez emerytów i rencistów przekracza 22 %. Gmina tradycyjnie należy do obszarów o wysokiej kulturze gospodarki rolnej, znajduje to wyraz zarówno w wysokiej towarowości gospodarstw, w wydajności jak też strukturze upraw i hodowli. Przeważającym kierunkiem jest produkcja roślinna, która dominuje w ok. 50 % gospodarstw rolnych. Gmina wyróżnia się znaczącym udziałem zbóż i upraw roślin przemysłowych. Gospodarstwa prowadzące produkcję mieszaną stanowią – ok. 39 %. Produkcja zwierzęca ma nieco wyższe wskaźniki niż średnie w województwie. W produkcji zwierzęcej specjalizuje się 143 gospodarstw co stanowi ok. 9,0 % ogółu gospodarstw rolnych, ale prawie 10 % gospodarstw indywidualnych nie posiada zwierząt gospodarskich. Prawie 57 % gospodarstw pro wadzi produkcję rolną głównie lub wyłącznie na sprzedaż (przy średniej wojewódzkiej ok. 50 %). Mimo pozytywnej oceny poziomu rozwoju gospodarki rolnej, występują również niekorzystne tendencje. Wg spisu rolnego tylko ok. 33 % gospodarstw utrzymuje się wyłącznie lub głównie z pracy we własnym gospodarstwie a jedynie 12 % ocenia je jako rozwojowe. W skład gospodarstwa rolnego wchodzi średnio 3 działki o średniej powierzchni 2,0 ha. Odległość siedliska od najdalej płożonej działki jest relatywnie niska. Z oceny spisu rolnego wynika, że w obszarze gminy Zakrzówek gospodarstwa rolne są stosunkowo dobrze wyposażone w środki techniczne i sprzęt rolniczy.

161

Należy podkreślić, że w ciągu ostatnich 15 lat w strukturze użytkowania gruntów wzrósł udział łąk i pastwisk, zmniejszył się udział sadów. Natomiast w strukturze upraw znacząco zwiększyła się powierzchnia upraw zbożowych, zwłaszcza pszenicy, spadł udział upraw ziemniaków i roślin pastewnych. W produkcji zwierzęcej nastąpił spadek obsady zwierząt we wszystkich typach hodowli. Wg Strategii rozwoju gminy, gospodarstwa rolne w gminie charakteryzują się niekorzystną strukturą agrarną. Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2010, ponad 62,7% stanowią gospodarstwa o powierzchni mniejszej niż 5 ha i 4,6% większe niż 15 ha. Najwięcej gospodarstw posiada powierzchnię od 1 do 5 ha. Ilość gospodarstw w gminie w 2010 roku w stosunku do roku 2002 zmniejszyła się o 91, zaś ich ogólna powierzchnia zmalała o 281 ha. Warte odnotowania jest pozytywne zjawisko wzrostu powierzchni (pomimo spadku ich liczby) zajmowanej przez duże gospodarstwa (pow. 15 ha) – większe w stosunku do 2002 o ponad 1 110 ha. Duże rozdrobnienie rolnictwa prowadzi do jego małej efektywności. Niezwykle ważna jest racjonalność upraw w oparciu o uwarunkowania rynkowe (np. produkcja ekologiczna lub związana z odnawialnymi źródłami energii).

3. Zatrudnienie w rolnictwie

Z opublikowanego przez Urząd Statystyczny powszechnego spisu rolnego wynika, że liczba pełnozatrudnionych w indywidualnych gospodarstwach rolnych wynosi 2709 osób ( 1481 mężczyzn i 1228 kobiet). Wskaźnik zatrudnienia liczony na 100 ha użytków rolnych wynosi 30,8 i jest niższe od średniego zatrudnienia dla województwa. W roku 1982 zatrudnienie w gospodarstwach indywidualnych określano na poziomie 3 713 osób tj. ok. 43 osób na 100 ha UR. W obsłudze rolnictwa pracowało 97 os6b, podczas gdy aktualnie ok. 30 osób.

5.2. Ocena zagrożeń i możliwości rozwoju

Jak podkreślono rolnictwo w gminie charakteryzuje się wysoką kulturą rolną i intensywnym wykorzystaniem gruntów, zarówno ze względów na tradycje jak i warunki glebowe. Z uwagi na korzystne na ogół naturalne uwarunkowania , za- grożenia rolniczej przestrzeni występują tu w mniejszym stopniu niż w innych obszarach województwa. Do niewątpliwie najważniejszych czynników obniżających jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej można zaliczyć: - niedobór wody (okresowe przesuszenie gleb),

162

- zagrożenie gleb erozją ( średnią i słabą), - niedobory składników odżywczych w glebie, szczególnie magnezu przyswajal- nego, - wysokie wylesienie terenu i rozdrobnienie gruntów, Gleby w dobrym stopniu kultury nie występują pospolicie. W skali województwa jest ich ok. 2 %. Do grupy tej nie zalicza się gleb o wadliwych stosunkach wilgotnościowych, a więc zarówno podmokłych jak również nadmiernie suchych. Jednym z podstawowych warunków zaliczania gleb do dobrego stopnia kultury jest rolniczo korzystny układ stosunków powietrzno- wodnych, a ten jest dla części obszaru gminy niekorzystny. Z danych statystycznych. wynika, ze powierzchnia zmeliorowanych użytków rolnych wynosi na terenie gminy 62 ha tj. 0,7 % ogólnej powierzchni UR zaś 29,2 % użytków rolnych wymaga jeszcze uregulowania stosunków wodnych. Odczyn należy do najważniejszych właściwości fizyczno-chemicznych środowiska glebowego, albowiem często decyduje o wykorzystaniu składników pokarmowych przez rośliny. Gmina Zakrzówek w tej sprawie ma nie najlepsze warunki w stosunku do innych obszarów wiejskich. Wg IUNG 59 % gleb wykazuje tu odczyn bardzo kwaśny i kwaśny, 30 % lekko kwaśny oraz tylko 11 % obojętny i zasadowy . Wzrastającym problemem jest zagrożenie erozją wodną, a szczególnie wietrzną ze względu na wylesienie terenu, podatność skały lessowej i lessopodobnej na wymywanie i miejscami duże spadki terenu. Poziom zagrożenia należy do jednych z wyższych w województwie, cała gmina podlega procesom erozyjnym. Średnią erozją jest zagrożonych ok. 52 % powierzchni gminy. Wyjątkowe znaczenie próchnicy w glebie jest niezmiernie ważne, decyduje bowiem o właściwościach fizycznych i biologicznych gleby. Stąd też zawartość próchnicy w glebach (z wyjątkiem gleb bagiennych i podmokłych ) jest na ogół wskaźnikiem ich zdolności produkcyjnej. Korzystne właściwości próchnicy zależą w dużym stopniu od odczynu gleby i stopnia wysycenia jej jonami o charakterze zasadowym. Obecnie w coraz większym stopniu czynnik ten nabiera znaczenia m.in. ze względu na poziom produkcji zwierzęcej. Wzrastająca liczba gospodarstw rolnych bez produkcji zwierzęcej powoduje, ze zawartość próchnicy w glebie nie może być systematycznie uzupełniana i podnoszona. Podobnie przedstawia się sprawa z nawożeniem mineralnym. Wiele czynników, w tym także ekonomicznych decyduje o tym, że odczuwane są niedobory składników mineralnych. Wg danych statystycznych aż 82 % użytków rolnych w gminie charakteryzuje się niską i bardzo niską (niewystarczającą ) zawartością magnezu. Strategia rozwoju rolnictwa wiąże się ściśle ze strategią rozwoju całej gospodarki. U progu przemian strukturalnych w rolnictwie gmina Zakrzówek dysponuje: 1/ wysoką jakością i produktywnością gleb 2/ zaawansowaną strukturą specjalizacji gospodarstw rolnych, 3/ znacznymi zasobami siły roboczej, 4/ stosunkowo dobrym wyposażeniem w środki techniczne, 163

5/ ogólnie dobrym stanem budynków gospodarczych i siedlisk, 6/ rozległymi przestrzennie kompleksami rolnymi - zasobami rolniczej przestrzeni produkcyjnej z urozmaiconymi predyspozycjami rozwoju specjalistycznych gospodarstw produkcyjnych oraz gospodarki rybackiej na bazie istniejących stawów i możliwości ich odtworzenia Działania strategiczne należy skupić na następujących priorytetach: 1/ procesach koncentracji ziemi i restrukturyzacji własnościowej gospodarstw rodzinnych , 2/ działań przeciwerozyjnych przez przeprowadzenie na szeroką skalę zabiegów fitomelioracji wodochronnych, glebochronnych i przeciwwietrznych, 3/ rozwoju specjalizacji rolniczej wykorzystujących walory agroklimatyczne i glebowe gminy, 4/ stymulowania zrzeszeń producentów rolnych celem stworzenia silniejszej bazy produkcyjnej i inwestycyjnej, 5/ organizowaniu wspólnej z innymi gminami giełd towarowych i terenów urządzonych dla obsługi rolnictwa w tym przetwórstwa surowców rolnych.

5.3 Kierunki rozwoju rolnictwa

1. Dość powolne z punktu widzenia efektywności rolnictwa - zmiany w strukturze agrarnej wskazują, że w gminie kontynuowane będą przemiany charakterystyczne dla terenów charakteryzujących się intensywnymi i pracochłonnymi uprawami, z dość dużym udziałem gospodarstw dwuzawodowych. Działania na rzecz poprawy stanu rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinna być ukierunkowane na fitomelioracje o funkcjach przeciwerozyjnych, w obszarze gminy wskazuje się następujące ich formy: - zadrzewienia pasowe o znaczeniu przeciwwietrznym i wodochronnym - zadrzewienia rzędowe o znaczeniu przeciwwietrznym, - zadrzewienia i zakrzewienia kępowe o znaczeniu wodochronnym, - żywopłoty i zadarnienia przeciwerozyjne stabilizujące stosunki glebowo-wodne i poprawiające warunki agroklimatyczne, ważne szczególnie dla specjalizacji ogrodniczo-sadowniczych. Na ten cel powinno być przeznaczone ok. 4-7 % powierzchni użytków rolnych.

2. Jednocześnie wzrasta zainteresowanie m. in. terenami budowlanymi, możliwością prowadzenia działalności gospodarczej (rozwój funkcji pozarolniczych) co spowoduje, że w okresie 10-15 lat z ogólnej powierzchni gruntów ornych ubędzie od 1,5- 2 % czyli ok. 120 - 160 ha. Dla porównania, w okresie poprzedzających 15 lat ubyło ok. 100 ha użytków rolnych, w tym 80 ha gruntów ornych. Prognozuje się, że w wyniku powyższych procesów powierzchnia rolniczej przestrzeni wynosić będzie 8 000 - 8 300 ha UR. Jednocześnie powinny nastąpić - w znacznie większej skali, korzystne zmiany w strukturze użytkowania gruntów, obejmujące wzrost udziału łąk i pastwisk (z 4,0 do ok.5,2 %), sadów (z 1,7 do ok. 2,5-4 %) oraz udziału upraw intensywnych. Struktura agrarna w gminie 164

jest na średnim poziomie w województwie, znaczny odsetek gospodarstw nie spełnia wymogów gospodarstwa towarowego. Zmiany społeczno- gospodarcze w kraju, konieczność dostosowywania do norm europejskich spowodują, że część gospodarstw ulegnie likwidacji. Szacuje się, że działy specjalne produkcji rolnej pozwolą na utrzymanie 4 osobowej rodziny już przy powierzchni do 10 ha, natomiast gospodarstwa o profilu ogólnorolnym powinny w nieodległym czasie osiągnąć powierzchnię min. 20 -30 ha, by zapewnić utrzymanie takiej samej rodzinie. Przy utrzymaniu obserwowanych tendencji w strukturze agrarnej gminy należy oczekiwać pozytywnych efektów restrukturyzacyjnych - ich podstawową bazą mogą być dobre wyposażenie w budynki gospodarcze, w sprzęt i maszyny.

Istnieją przesłanki by sądzić, że funkcja rolnicza wzmocni swoją efektywność na znacznej części obszaru gminy. Generalnie należy stwierdzić, że ponieważ ok. 73 % stanowią gospodarstwa małe do 7 ha, nie przewiduje się decydującej koncentracji ziemi i zasadniczych zmian w strukturze produkcji rolnej. Rekompen- satą małej powierzchni gospodarstw powinna być wysoka intensywność ich organizacji jak również wysoka intensywność produkcji. 3. Tradycje rolnictwa w obszarze gminy, a także warunki glebowe są przesłankami świadczącymi, że dominować będzie produkcja roślinna, dla tych kierunków w obszarze gminy istnieją duże możliwości poprawy efektywności. Tam gdzie jest możliwy ze względów ekonomicznych rozwój upraw intensywnych lub tam, gdzie wymagają tego uwarunkowania przyrodnicze, powinno się wprowadzać rolnictwo zintegrowane i ekologiczne. Celem zapewnienia wysokiej produktywności gleb w długim horyzoncie czasu niezbędny jest wzrost nawożenia organicznego, co wskazuje na potrzebę zwiększenia produkcji zwierzęcej .

4. W produkcji zwierzęcej, w zakresie chowu i hodowli bydła zakłada się przyspieszenie procesu jednokierunkowego użytkowania (mięso lub mleko). Istotny będzie dobór odpowiednich ras mięsnych i krów o wysokiej wydajności. Z uwagi na nowe technologie produkcji i eliminowanie w żywieniu ziemniaków, możliwy jest także dynamiczny rozwój produkcji trzody chlewnej. Nowa ocena rzeźna żywca wieprzowego wymusi stosowanie w żywieniu proporcjonalnych mieszanek przemysłowych. Z aktualnych uwarunkowań ekonomicznych wynika, że powinny powstawać gospodarstwa specjalizujące się w produkcji trzody chlewnej w cyklu zamkniętym (min. 250-300 sztuk w skali roku). Produkcja owczarska na terenie gminy pozostanie w nielicznych gospodarstwach. Współczesna koncentracja chowu zwierząt i związana z tym baza techniczna stwarza ekologiczne problemy. Z powodu braku niezawodnych i efektywnych technologii unieszkodliwiania i utylizacji odchodów fermy stają się źródłem zanieczyszczenia naturalnego środowiska (wód, gleby) amoniakiem, azotanami, drobnoustrojami.

165

5. Należy propagować rolnictwo integrowane wykorzystujące w sposób harmonijny postęp techniczny i biologiczny w uprawie, nawożeniu i ochronie roślin. W rolnictwie integrowanym przemysłowe środki produkcji (nawozy mineralne i pestycydy ) są stosowane w umiarkowanych ilościach, wspomagają one całokształt poczynań agrotechnicznych rolnika i są efektywnie wykorzystywane. Celem gospodarowania jest uzyskanie stabilnej wydajności i odpowiedniego dochodu rolniczego doraźnie, jak również w długim okresie w sposób nie zagrażający środowisku przyrodniczemu. Można w uproszczeniu stwierdzić, że jest to system który łączy w sobie najlepsze elementy rolnictwa ekologicznego ( płodozmian, nawożenie organiczne, uprawa międzyplonów, mechaniczna pielęgnacja, dbałość o żyzność biologiczną i aktywność gleby) i konwencjonalnego (nawozy mineralne stosowane w umiarkowanych dawkach oraz interwencyjnie aplikowane pestycydy).

6. Wraz z rozwojem funkcji nierolniczych, szczególnie usług, należy podejmować w gminie działania umożliwiające podnoszenie dochodów gospodarstw rolniczych. Jedną z tych form jest produkcja zdrowej żywności, zwłaszcza do spożycia w stanie nieprzetworzonym, a także rozwój gospodarstw agroturystycznych. Taka funkcja jest preferowana m.in. w Bystrzycy, Majoracie, Zakrzówku-Wsi oraz w miejscowościach Kol. Góry i Rudki. Atrakcyjność gminy w tym zakresie podnosi położenie w strefie podmiejskiej Kraśnika. Działania zmierzające do wykorzystania walorów gminy w rozwoju ekologicznie uwarunkowanych funkcji muszą być prowadzone zarówno w odniesieniu do siedlisk (poprawa stanu technicznego, sanitarnego i estetycznego) ale przede wszystkim w dziedzinach związanych z rozwojem infrastruktury na rzecz obsługi turystyki. Jednocześnie technologie stosowane w rolnictwie nie powinny ograniczać wspomnianych, innych form działalności, a przede wszystkim nie powodować pogorszenia warunków życia w otoczeniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej. O przyjętej strukturze upraw i stosowanych technologiach decydować będzie głównie rynek. Zasoby siły roboczej w rolnictwie pozwalają na podjęcie technologii proekologicznych. Gmina ma bardzo duże możliwości produkcyjne, wykorzystanie których zależeć będzie m. in. od kompleksu zabiegów proekologicznych, restrukturyzacji struktury agrarnej, ale także od poprawy zabiegów agrotechnicznych, wśród nich najważniejszy jest poziom wapnowania gleb i uzupełnianie składników pokarmowych (magnezu).

5.4 Rozbudowa infrastruktury wiejskiej oraz poprawa obsługi wsi i rolnictwa

1. W uwarunkowaniach rozwoju rolnictwa występują także inne czynniki ograni- czajace jego modernizację , których przełamanie lub zmiana jest niezbędna dla poprawy szans ekonomicznych gospodarstw rolnych. Należą do nich: - niedorozwój usług i rzemiosła na rzecz wsi i rolnictwa,

166

- degradacja funkcjonalna i materialna ośrodków i obiektów obsługi rolnictwa (GS, SKR, SUR), a także wykorzystanie tych terenów na inne funkcje nie związane z rolnictwem, - słaba infrastruktura techniczna większości wsi (niedorozwój dróg utwardzonych i kanalizacji, - niskie dochody ludności rolniczej, utrudniające inwestowanie, - trudności w zbyciu produktów rolnych,

Efektywność produkcji rolnej jest uzależniona od poziomu obsługi rolnictwa zwłaszcza w zakresie odbioru płodów rolnych i zaopatrzenia w środki do produkcji. Bardzo ważnym zadaniem będzie nie tylko utrzymanie istniejących obiektów obsługi rolnictwa, a także stworzenie warunków dla powstawania nowych, związanych z różnymi formami obsługi. Na lokalizację takich ośrodków wskazano: Zakrzówek Osada, Sulów, Bystrzyca, Studzianki. W obsłudze gospodarki rolnej powinno dążyć się do utrzymania zorganizowanych form zaplecza i terenów obejmujących zainwestowanie: bazy, składy, magazyny, chłodnie, suszarnie i elewatory, drobne przetwórstwo i inne składniki niezbędnego majątku trwałego i obiektów związanych z potrzebami rolnictwa. Gmina Zakrzówek ma wyjątkowo duże zapotrzebowanie na rozwój zaplecza technicznego i produkcyjnego rolnictwa w porównaniu z gminami sąsiadującymi. Działania strategiczne gminy w tej dziedzinie winny być ukierunkowane na wspieraniu: - zrzeszania się producentów rolnych - celem tworzenia silniejszej bazy produkcyjnej i inwestycyjnej, - procesów modernizacji i wzmacniania siły ekonomicznej gospodarstw rodzinnych w celu zwiększenia ich towarowości, - organizacji giełd (wspólnych z innymi gminami) i terenów urządzonych dla obsługi rolnictwa, - pozyskaniu kapitału na modernizację i rozwój zaplecza magazynowo- przetwórczego rolnictwa. Poprawa możliwości i warunków zbytu może mieć miejsce przy właściwym dostępie gospodarstw do rynku zbytu - jedną z głównych dróg jest organizacja giełd rolnych i towarzystw gospodarczych. W przyszłości ważną rolę odgrywać też powinna spółdzielczość rolników. Istotną rolę w obsłudze odgrywać powinny grupy producentów określonego profilu produkcji rolnej. Grupom takim niezależnie od nazwy, powinno się udzielać pomocy doradczej i finansowej. Nieodzowne stanie się wspieranie preferencyjnymi kredytami tworzenia zakładów usługowych, powinny one stanowić dodatkowe miejsca pracy dla rolników. Przeobrażenia w rolnictwie trzeba traktować jako zjawisko konieczne, chociaż będzie długotrwałe, kosztowne i może powodować dalszy przejściowy regres.

167

2. Wszystkie omawiane procesy związane z przebudową rolnictwa będą wymagały zwiększenia nakładów związanych z budową i uzupełnianiem infrastruktury w zakresie: - zaopatrzenia wsi i rolnictwa w wodę, - melioracji regulujących stosunki wodne, - kanalizacji wsi, - telefonizacji, - reelektryfikacji, - budowy i modernizacji dróg dla potrzeb rolnictwa. Ważną i stale rosnącą rolę spełniać będzie doradztwo i oświata rolnicza dostosowana do zmieniających się warunków rynkowo-gospodarczych, reżimów technologicznych i ochronnych konsumenta.

5.5 Charakterystyka nowych technologii

W związku z preferencjami technologii ekologicznie przyjaznych środowisku, niezbędne jest stopniowe przygotowywanie dla nich właściwych podstaw rozwoju.

Opierają się one na następujących głównych zasadach i wymaganiach: 1. W systemie zintegrowanym gospodarstwo jest wielokierunkowe, produkcja roślinna i zwierzęca zrównoważona (1-2 gatunki). Zmianowanie uproszczone (4-5 gatunków) z udziałem roślin motylkowych (może dominować jakaś grupa roślin): - nawożenie jest zrównoważone (organiczne i minera1ne), - poplony uprawia się na pasze i dla poprawy jakości stanowiska na 1-2 polach, (głównie krzyżowe i mieszanki z udziałem moty1kowych), - zużycie nawozów mineralnych mniejsze od pobrania, przy czym azotowych w granicach ekologicznie i ekonomicznie uzasadnionych, - w uprawie roli głęboszowanie jest stosowane sporadycznie, a orki zastępowane często innymi uprawami, - odmiany dobrane do intensywności gospodarowania, odporne, nasiona kwalifikowane, zaprawione, - siew w postaci ścieżek technologicznych, - pielęgnowanie mechaniczne i chemiczne interwencyjne, gdy patogen przekracza próg szkodliwości, a dokarmianie dolistne tylko wg potrzeby, - w produkcji zwierzęcej - bez hormonów wzrostu z dopuszczeniem określonych leków ( w tym antybiotyków), - dopuszczone uzupełnienia pasz z zakupu. 2. Gospodarstwo rolne w systemie ekologicznym jest wielokierunkowe, ale z obsadą kilku gatunków zwierząt dostosowaną do możliwości paszowych (produkcja tylko w oparciu o własne pasze ):

168

- stosuje się zmianowanie tradycyjne wielopolowe z udziałem motylkowych i strączkowych, bez przewagi jednej grupy roślin, często uprawia się mieszanki i tzw. mieszaniny, - nawożenie tylko organiczne często w formie kompostu, z dużym udziałem poplonów (co najmniej 50% areału), głównie w postaci mieszanek z udzia- łem motylkowych, - nawozy mineralne stosowane jako dodatki minerałów do kompostów (rzadziej do gleby) - azotowych nie stosuje się w ogóle, - głęboszowanie nie ma zastosowania do systemu rolnictwa ekologicznego, - materiał siewny własny, nie zaprawiony specjalnymi środkami, odmiany dostosowane do systemu rolnictwa ekologicznego, - siew tradycyjny, dostosowany do mechanicznego pielęgnowania, bez dokarmiania dolistnego.

6. Komunikacja

6.1 Zasady kształtowania układu

Gmina Zakrzówek leży poza zasięgiem głównych powiązań krajowych i międzyregionalnych. Sieć dróg w obszarze gminy w układzie funkcjonalnym obejmuje łącznie 138, 6 km, z których nawierzchnie asfaltowana 74,85 km tj. 54 %. Obejmują one: 1 drogę wojewódzką o długości (w granicach gminy) 9,3 km, 14 8 dróg powiatowych o długości około 62,6 km (w formie utwardzonej - 55,3 km) oraz 22 27 ciągów dróg gminnych o łącznej długości 66,7 65,21km (długość dróg utwardzonych - 10,250 28,34 km).

Docelowa sieć komunikacyjna gminy oparta została na zhierarchizowanym układzie funkcjonalnym, w którym wydzielono:

1. Układ głównych powiązań zewnętrznych przenoszących ruch w obszarze wojewódzkim i międzyregionalnym

2. Układ powiązań lokalnych przenoszący ruch wewnątrzgminny

3. Układ ścieżek rowerowych i ciągów pieszych.

Powyższy system z uwagi na położenie gminy poza głównymi trasami komunikacyjnymi kraju nie posiada układu bezpośrednich powiązań drogowych o znaczeniu międzynarodowym i krajowym. Poszczególnym systemom, kształtującym hierarchiczny i spójny układ komunikacyjny nadaje się określoną rangę oraz warunki modernizacji, rozbudowy i przekształceń.

169

Przy tworzeniu sieci powiązań przyjęto następujące zasady, - UKŁAD KOMUNIKACYJNY oparto głównie na istniejących ciągach drogowych, zakładając: a. pełne wykorzystanie istniejących dróg utwardzonych, wzbogacając je o przebiegi dotychczas niezrealizowane (powiatowe, gminne) b. dostosowanie istniejących dróg do parametrów obowiązujących dla poszczególnych zakładanych kategorii technicznych.

- W DOCELOWYM UKŁADZIE KOMUNIKACYJNYM zachowano zgodnie z obowiązującym systemem prawnym dotychczasowe kierunki dróg wojewódzkiej, powiatowych i gminnych, z propozycja korekty przebiegu lub zmiany kategorii niektórych ich odcinków. Jest to w wynikiem dostosowania lokalnego układu komunikacyjnego do uwarunkowań zewnętrznych (przekształconego układu komunikacyjnego gminy Wilkołaz, spowodowanego zmiana kategorii drogi krajowej Nr 19 z III klasy technicznej na ekspresowa) oraz wewnętrznych (weryfikacja z uwzględnieniem istniejącego stanu sieci drag, zainwestowania i zagospodarowania terenu, własności gruntów i przesądzeń prawnych).

- ZAŁOŻONO ROZBUDOWĘ ZHIERARCHIZOWANEGO UKŁADU LOKALNEGO (drag gminnych) poprzez podział na grupy: a. drogi lokalne "L" stanowiące uzupełnienie układu podstawowego gminy w zakresie powiązań pomiędzy wsiami a ośrodkiem gminnym,

b. dostosowanie istniejących dróg do parametrów obowiązujących dla poszcze- gólnych zakładanych kategorii technicznych.

- W DOCELOWYM UKŁADZIE KOMUNIKACYJNYM zachowano zgodnie z obowiązującym systemem prawnym dotychczasowe kierunki dróg: wojewódzkiej, powiatowych i gminnych, z propozycją korekty przebiegu lub zmiany kategorii niektórych ich odcinków. Jest to wynikiem dostosowania lokalnego układu komunikacyjnego do uwarunkowań zewnętrznych (przekształconego układu komunikacyjnego gminy Wilkołaz, spowodowanego zmianą kategorii drogi krajowej Nr 19 z III klasy technicznej na ekspresową) oraz wewnętrznych ( weryfikacja z uwzględnieniem istniejącego stanu sieci dróg, zainwestowania i zagospodarowania terenu, własności gruntów i przesądzeń prawnych).

- ZAŁOŻONO ROZBUDOWĘ ZHIERARCHIZOWANEGO UKŁADU LOKALNEGO (dróg gminnych) poprzez podział na grupy: a. drogi lokalne "L" stanowiące uzupełnienie układu podstawowego gminy w zakresie powiązań pomiędzy wsiami a ośrodkiem gminnym,

170

b. drogi dojazdowe i ciągi pieszo jezdne, obejmujące sieć dróg wewnętrznych, będących dojazdami do terenów zainwestowania, zabudowy rozproszonej lub do obiektów użytkowanych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, jak też do gruntów rolnych - w postaci ciągów o szerokości w liniach rozgraniczających min. 5,0 - 7,0 m.

- PRZY DOBORZE SCIEŻEK ROWEROWYCH kierowano się: a. atrakcyjnością terenu, b. w miarę możliwości prowadzeniem ich wzdłuż lub śladami istniejących dróg, Proponuje się utworzenie wzdłuż przebiegów dróg gminnych, zwłaszcza nowych - pasy techniczne o szerokości 3-5 m dla lokalizacji uzbrojenia. Pasy te byłyby nadal użytkowane rolniczo bez możliwości zabudowy i nasadzeń - z re- kompensowaniem rolnikom tych ograniczeń np. poprzez zwolnienia tej części gruntów z podatku.

6.1.1 Układ głównych powiązań zewnętrznych

Główne powiazanie zewnętrzne gminy zapewniają drogi: wojewódzka, powiatowe i niektóre gminne. Droga wojewódzka nr 842 relacji Rudnik – Zakrzó- wek - Wysokie - Krasnystaw, stanowi łącznik pomiędzy drogami ekspresowymi S-19 i S-17, wchodzących w system głównych powiązań międzynarodowych kraju. W docelowym układzie wymagane jest dostosowanie w zakresie: • parametrów technicznych do klasy „GP” drogi głównej ruchu przyspieszonego (szerokość linii regulacyjnych 30 m, jezdni 7,0 m), • usprawnienia trasy i skrzyżowań poprzez ograniczenie do minimum obsługi bezpośredniej terenu (wjazdów bramowych), likwidacji przecięć z przesuniętymi wlotami dróg prostopadłych, • podniesienia bezpieczeństwa ruchu (między innymi realizacji chodników oddzielonych od jezdni pasem zieleni).

Z sieci dróg powiatowych układ będą tworzyły: - Ciąg dróg Nr 22583 - Nr 22595 2289L- (Lublin) Strzyżewice - Zakrzówek – Sulów - Blinów (powiat janowski) - w klasie głównej "G" . Zakłada się podniesienie parametrów technicznych i bezpieczeństwa ruchu z zachowaniem dotychczasowego przebiegu sytuacyjnego. - Ciąg dróg Nr 22 599-Nr 22597 2734L - Sulów - Studzianki w klasie głównej "G". „Z” Zakłada się jak wyżej. - Droga Nr 22582 2726L -Wilkołaz – Zakrzówek w klasie głównej "G".

Pozostałe drogi powiatowe w klasie zbiorczej "Z" w szczególnych przypadkach "L" (lokalnej). Zakłada się podniesienie parametrów technicznych i bezpie- czeństwa ruchu większości z nich.

171

Przebiegi tych dróg pozostaną niezmienione z wyjątkiem dróg: • Nr 22 590 (Kraśnik - Sulów) - zakłada się przełożenie w całości po śladzie drogi gminnej Nr 22 76012 108356L (dopuszcza się parametry techniczne jak dla klasy "G" - głównej „L” - lokalnej w szczególnych przypadkach „D” - dojazdowej. • Nr 22 597 2731L Studzianki -Stawce - przebieg od drogi Nr 22 597 do miejsco- wości Majdan-Grabina pozostanie niezmieniony. Kontynuacja po śladzie drogi gminnej Nr 2276017 do drogi Nr 22 609 (relacji Boża Wola - Studzianki - Węglinek) jej śladem i dalej po dotychczasowym przebiegu aż do granicy gminy. - Projektowanego odcinka między drogą Nr 22 609 2305L i drogą Nr 842 oraz dróg powiatowych nie spełniających kryteriów powiązań zewnętrznych.

W odniesieniu do następujących dróg wnioskuje się zmianę kategorii z powiatowych na gminne: nastąpiła zmiana kategorii dróg: a. Nr 22 584 relacji Zakrzówek Osada - Bystrzyca (na całym przebiegu) Jest to droga powiatowa 2293L w klasie „L” – drogi lokalnej. - Nr 22 594 relacji Góry - droga Nr 842 (na ok. 2/3 długości na gminną, 1/3 ciąg pieszo-jezdny), stanowi drogę powiatową 2728L w klasie „L” – drogi lokalnej, - Nr 22 590 relacji Góry - Sulów (na całej długości) 2735L w klasie „Z” – drogi zbiorczej. Droga Nr 22 596 relacji Zakrzówek Osada – Zakrzówek-Wieś (na całej długości) stanowi drogę gminną o Nr 108357L w klasie „D” - drogi dojazdowej.

6.2. 3 Układ powiązań lokalnych – gminnych

W obsłudze tych powiązań największą rolę pełnią drogi gminne zbiorcze "Z" wspomagane drogami powiatowymi. Drogi gminne stanowiące powiazanie wsi z ośrodkiem gminnym i pomiędzy sobą oparto na istniejącym, obowiązującym prawnie układzie dróg gminnych (objętym wykazem dróg gminnych i ogłoszonych w Dzienniku Urzędowym Wo- jewództwa Lubelskiego), z ew. korektami i rozbudową. Korekty występują w przebiegach następujących dróg: - Nr 22 760 15 (Zakrzówek - Majdan Grabina) ew. zmiana kategorii na ciąg pieszo jezdny, - Nr 22 760 16 (Zakrzówek Wieś - Majdan Grabina), - Nr 22 760 09 (droga nr 842 - Rudnik I -do granicy gminy). Nowe propozycje dróg gminnych to: - droga Lipno-Bystrzyca (wariantowo ciąg pieszo-jezdny), - Zakrzówek Wieś - Kol. Rudki, - droga w Józefinie między drogą Nr 2276019 a projektowanym odcinkiem drogi powiatowej na przedłużeniu Nr 22 609 - droga w miejscowości Poduchowne,

172

- droga w Majdanie Grabina (między drogą Nr 22 76 018 i 22598) Dopuszcza się zmianę kategorii dróg gminnych Nr 22 76 0006 i 22 76 001 na części przebiegu przez tereny rolne bez zabudowy na ciągi pieszo jezdne.

Sieć dróg gminnych o przebiegu i numeracji wg Uchwały Nr XXII/376/2015 Zarządu Województwa Lubelskiego z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie nadania numerów drogom gminnym, zlokalizowanym na terenie województwa lubelskiego, w obrębie gminy Zakrzówek tworzą następujące drogi:

1. 107358 L Boża Wola - Studzianki - dr.pow.2731L 2. 108347 L Lipno - dr.pow.2726L 3. 108348 L Lipno - dr.pow.2294L – Zakrzówek Nowy 4. 108349 L Bystrzyca - Masne Doły 5. 108350 L Bystrzyca - dr.pow.2294L 6. 108351 L droga w Zakrzówku Nowym 7. 108352 L Bystrzyca - Masne Doły - Rudnik Pierwszy dr.pow.2727L 8. 108353 L dr.pow.2294L - Rudnik Pierwszy - dr.woj.842 9. 108354 L Zakrzówek 10. 108355 L Zakrzówek - Sulów 11. 108356 L Sulów - Karpiówka 12. 108357 L Zakrzówek - Sulów - do gr. gminy Szastarka (kierunek Blinów II) 13. 108358 L Sulów Szkoła - dr.gm.108357L 14. 108359 L Zakrzówek-Wieś - Rudy – Majdan-Grabina 15. 108360 L dr.pow.2731L - Majdan Grabina - Kol. Podlesie - dr.pow.2305L 16. 108361 L Świerczyna - Kol. Podlesie - dr.gm.108363L 17. 108362 L w miejscowości Józefin 18. 108363 L dr.gm.108361L - gr. gminy Zakrzew (Boża Wola) 19. 108364 L Kol. Wojdat – Studzianki-Kolonia- dr.pow.2731L 20. 108365 L Zakrzówek-Wieś dr.pow.2729L - Rudki - dr.pow.2728L 21. 108366 L Rudnik Drugi - Józefin 22. 108367 L Zakrzówek ul. Sienkiewicza od dr.pow.2731L – Majdan-Grabina 23. 108695 L Bystrzyca - Lipno (od drogi powiatowej 2293L - droga gminna 108347L) 24. 108696 L Bystrzyca - Kiełczewice Górne (od drogi powiatowej 2289L – kierunek Kiełczewice Górne) 25. 108697 L Bystrzyca (Masne Doły) - Rudnik Pierwszy (od drogi gminnej 108352L w kierunku Bystrzycy, następnie powrót do drogi 108352L) 26. 108698 L Rudnik Drugi - Majdan Starowiejski (droga woj. 842 - granice administracyjne gminy) 27. 108699 L Sulów Stok (od drogi gminnej nr 108357L w kierunku drogi powiatowej 2289L)

173

Zakłada się powiązanie dróg gminnych wchodzących do obszaru gminy z gmin sąsiednich. Propozycje rozbudowy i podziału dróg gminnych zgodnie z pełnioną funkcją podano na mapie w skali 1: 25 000. Gmina posiada niewielką ilość urzą- dzonych dróg gminnych (ok. 15 %) i właściwie wszystkie mają zaniżone parametry techniczne oraz bardzo często nieuregulowany stan prawny. Ze względów ekono micznych teren pod drogi nie jest wyłączony, ani nie są one wywłaszczone. Często realizowane są w pasach istniejących dróg gruntowych. Poprawa stanu techniczne go i bezpieczeństwa ruchu może nastąpić jedynie przy zwiększeniu nakładów na budowę i modernizację. Wpływ na to mieć będzie ewentualne złagodzenie przepisów dotyczących wyłączenia z użytkowania rolniczego. Obniżenie parametrów dróg w poszczególnych kategoriach stosuje się wyjąt- kowo w wypadkach uzasadnionych trudnymi warunkami terenowymi lub istnieją- cej zabudowy - zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie - pod warunkiem spełnienia wymagań usytuowania wszystkich niezbędnych elementów drogi w przekroju poprzecznym docelowym.

6.2 Obsługa transportowa i zaplecze techniczne.

Zakłada się dotychczasowe świadczenie usług transportowych komunikacji publicznej autobusowej na trasach linii przelotowych ( przez jednostki transportu zewnętrznego). Dla obsłużenia terenów zabudowy mieszkaniowej gminy sieć linii transportu zbiorowego winna obejmować wszystkie drogi powiatowe. Zwiększenia wymaga częstotliwość kursowania na drogach powiatowych. Zorganizowany transport publiczny na trasie do Lublina jest wspomagany przez „busowy". Potrzeba jest również zorganizowania takiego transportu dla przewozów wewnątrz gminnych. W obszarze ośrodka gminnego przewiduje się realizację małego obiektu dworcowego z małą gastronomią, (2-3 stanowiska odjazdowe z parkingiem. Uzupełnień wymaga realizacja zadaszeń na przystankach komunikacji zbiorowej. Z zaplecza technicznego motoryzacji przyjmuje się dotychczasowe lokalizacje stacji paliwowych, z możliwą rozbudową o stanowiska naprawcze, myjnie itp. Dopuszcza się dodatkową lokalizację stacji paliw i obsługi dla zaspokojenia potrzeb użytkowników komunikacji.

6.3 Wnioski o zmianę kategorii dróg:

W wyniku przyjętej koncepcji rozwoju układu drogowego wystąpi koniecz- ność dokonania zmian klasyfikacji funkcjonalnej dróg, a tym samym w stanie prawnym sieci dróg wg potrzeb i w uzgodnieniu z zarządcami dróg. Wymaga to wdrożenia działań formalno-prawnych okre- ślonych przepisami o drogach publicznych w odniesieniu do następujących dróg i ich odcinków lub do ich części:

174

1. dróg powiatowych na gminne KP/KG a. nr 22 584 ( Bystrzyca - Zakrzówek) - w całości b. nr 22 596 ( (Zakrzówek Wieś) w całości c. nr 22 594 ( Rudki - Kolonia Góry ) - w 2/3 na gminną, 1/3 ciąg pieszo-jezdny d. nr 22 590 (Kraśnik-Sulów) - w całości 2. dróg gminnych na powiatowe KG/KP a. nr 22 76012 (Karpiówka - Przymiarki) - w całości b. nr 22 76017 (Majdan Grabina - Kol. Podlesie) - w całości 3. drogi gminne - projektowane KG-P (wariantowo ciągi pieszo - jezdne) . a. od drogi gminnej nr 22 76001 Lipno-Bystrzyca, b. łącznik pomiędzy drogą nr 22 76011 a drogą w Kol. Rudki, c. w miejscowości Poduchowne od drogi nr 22597 (Zakrzówek - Majdan Grabina), d. w miejscowości Józefin między drogą Nr 22 76 019 a projektowanym odcinkiem drogi powiatowej na przedłużeniu drogi Nr 22 609 e. w miejscowości Majdan Grabina (między drogą 22 76 018 i 22598)

7.INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

7.1 Uzbrojenie sanitarne 7.1.1 Istniejące uwarunkowania rozwoju

1. Zaopatrzenie w wodę

Biorąc pod uwagę kryterium zasięgu terytorialnego na terenie gminy, wyróżnia się dwa systemy zaopatrzenia w wodę: 1/ system grupowy obsługujący kilka jednostek osadniczych, 2/ system lokalny obsługujący zespół zabudowy 3/ system indywidualny obejmujący swym zasięgiem pojedyncze obiekty takie jak: dom mieszkalny, obiekt usługowy, zakład rzemieślniczy itp.

System grupowy:

Magistralna sieć wodociągowa w obrębie gminy ma długość 114,6 km, co daje 100% zwodociągowania gminy. Wg stanu na 30.12 1998 roku długość sieci wodociągowej rozdzielczej w gminie wynosi 81,8 km. Na terenie gminy obecnie funkcjonują dwa wodociągi grupowe : - wodociąg grupowy Zakrzówek-Wieś, pracuje w układzie dwustopniowego pompowania wody z ujęcia o zatwierdzonych zasobach w kat. "B" Q= 1250 m3/h i s=11,5 m. Budowa systemu rozpoczęła się w roku 1995, materiałem użytym były rury PCV, stan techniczny ocenia się jako dobry. Ujęcie składa się z dwóch pomp głębinowych, dwóch zbiorników wyrównawczych. System wodociągowy obejmuje swym zasięgiem miejscowości: Zakrzówek, Bystrzyca, 175

Majorat, Rudki, Lipno, Sulów, Rudnik Pierwszy i Rudnik Drugi, Kol. Góry i Nowy Zakrzówek Nowy i Zakrzówek-Wieś. - wodociąg grupowy Studzianki – Majdan-Grabina. Jest to jeden wodociąg z dwoma ujęciami. Wydajność studni w Studziankach wg. operatu wodno- 3 prawnego wynosi Qdmax= 577,2 m /d, data włączenia studni do eksploatacji: 2013 r., stan techniczny ocenia się jako bardzo dobry. Ujęcie składa się z jednej studni wyposażonej w pompę głębinową oraz jednego zbiornika wyrównawczego. System wodociągowy obejmuje swym zasięgiem następujące miejscowości: Studzianki, Studzianki-Kolonia, Józefin, Świerczyna oraz wspomaga ujęcie wody i miejscowość Majdan-Grabina. Wydajność studni 3 w Majdanie-Grabina wg. operatu wodno-prawnego wynosi Qhmax= 29,7 m /h. Budowa została wykonana w 1982 r. W 2013 r. przeprowadzono na ujęciu modernizację budynku. Ujęcie składa się z dwóch studni wyposażonych w pompy głębinowe oraz jednego zbiornika wyrównawczego i obsługuje tylko miejscowość Majdan-Grabina. - wodociąg grupowy Wola Studziańska (gmina Batorz), zasila w wodę siecią rozdzielczą dwa sołectwa: Studzianki i Kol. Studzianki. Budowa systemu przeprowadzona została w roku 1989 r., a materiałem użytym do budowy były rury PCV. Stan ocenia się jako dobry. Miejscowości: Studzianki, Studzianki- Kolonia, Józefin, Świerczyna, Majdan- Grabina – obsługuje wodociąg grupowy Studzianki – Majdan-Grabina.

System lokalny System lokalny obejmuje wodociąg Majdan Grabina, zasila w wodę miesz- kańców wsi z ujęcia o zatwierdzonych zasobach w kat. "B" Q=30 m3/h i s=21,5 - 21,0 m. Wodociąg pracuje w układzie dwustopniowego pompowania wody. Bu- dowa systemu przepompowni została wykonana w 1982 r. Materiałem użytym do budowy były rury azbestowe i PCV. Stan techniczny wodociągu określa się jako zły. System indywidualny Mieszkańcy wsi zaopatrujący się w wodę w systemie indywidualnym, czerpią ją w większości ze studni kopanych oraz wierconych. System dotyczy dwóch wsi: Józefina i Świerczyny.

2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków

Od 1993 r. funkcjonuje w osadzie Zakrzówek oczyszczalnia komunalna typu BIOBLOK BIS - 90 o przepustowości 156 m3/d. Kanalizacja sanitarna obejmuje tylko część osady - ponad 1000 osób, ośrodek zdrowia, urząd gminy, zakład krawiecki, masarnię, szkołę podstawową, liceum ogólnokształcące i zespół szkół rolniczych. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 5,0 km - stan na 31.12.1998 r.

176

Oczyszczalnię zaprojektowano w wersji zagłębionej. Schemat technologiczny oczyszczalni: - krata koszowa, - łapacz piasku, - przepompownia ścieków, - 2 zestawy "BIOBLOK" - BIS -90, - 6 poletek osadowych typu „Uniklon''. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Bystrzyca, zgodnie wydanym przez Urząd Wojewódzki w Lublinie pozwoleniem wodnoprawnym nr 0S-III-621011200/95 z dnia 20.10.1995. Pozwolenie traci ważność w dniu 31.12.l999 r. Osada Zakrzówek posiada szczątkową sieć kanalizacji deszczowej w ulicy Zachodniej i Kościuszki, z odprowadzeniem wód opadowych bezpośrednio do rzeki Bystrzycy. Od 2010 r. w Bystrzycy funkcjonuje oczyszczalnia ścieków typu BIO-PAK Typ KBA-150-2500 oparta na technologii niskoobciążonego osadu czynnego. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rów melioracyjny (dawna rzeka Rudawka), która prowadzi do rzeki Bystrzyca. Oczyszczalnia jest obiektem nie wpływającym na środowisko niekorzystnie. Zastosowane urządzenia zapewniają pełną hermetyzację procesu oczyszczania jak i pracy urządzeń. Oczyszczalnia została zaprojektowana na następujące parametry: średnia dobowa ilość ścieków = 888 m3/d, maksymalna dobowa ilość ścieków = 1000 m3/d, maksymalna godzinowa ilość ścieków = 75,6 m3/d, miarodajny przepływ ścieków = 2 x 35 m3/d. Sieć kanalizacyjna obejmuje zasięgiem miejscowości: Bystrzyca, Majorat, Sulów, Zakrzówek, Zakrzówek-Wieś. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi około 65,61 km i obsługuje obszar zamieszkiwany przez około 54% ludności gminy.

3. Gospodarka odpadami

Gmina nie posiada na swoim terenie wysypiska zorganizowanego, korzysta z wysypiska w sąsiedniej gminie Kraśnik. Na terenie gminy są ustawione kontenery do zbierania odpadów (25 sztuk o pojemności 7 m3 i 10 sztuk o pojemności 1,1 m3). Gmina Zakrzówek należy do Związku Komunalnego Gmin (Gmina Kraśnik, Gmina Wilkołaz, Gmina Urzędów, Gmina Dzierzkowice, Gmina Niedrzwica Duża i Gmina Zakrzówek), który przystąpił do budowy wysypiska komunalnego, zlokalizowanego na terenie gminy Kraśnik.

Gmina Zakrzówek posiada uregulowaną gospodarkę odpadami. Na terenie gminy brak jest komunalnego składowiska odpadów, funkcjonuje Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), do którego mieszkańcy gminy dostarczają określone odpady. Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego gmina Zakrzówek zlokalizowana jest w obrębie Regionu Południowo-Zachodniego, w którym gospodarowanie

177

odpadami komunalnymi oparto o instalacje w ramach RIPOK (regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych) w miejscowościach Kraśnik, Bełżyce. Gmina Zakrzówek jest gminą wiejską, odpady zielone (odpady biodegradowalne), przez, które rozumie się odpady komunalne stanowiące części roślin pochodzących z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów mieszkańcy zagospodarowują we własnym zakresie umieszczając ich w kompostownikach.

4. Zaopatrzenie w ciepło i gaz

Gospodarka cieplna na terenie gminy bazuje na indywidualnych źródłach ciepła opalanych paliwem stałym. Na terenie gminy brak sieci gazowej. Gazyfikacja gminy będzie możliwa po doprowadzeniu gazociągu wysokiego ciśnienia – przyłącza do istniejącego gazociągu Świdnik – Krasnystaw i budowie stacji redukcyjno – pomiarowej w Zakrzówku Nowym. W miejscowości Zakrzówek funkcjonuje kotłownia opalana biomasą (słoma), zaopatrując w ciepło osiem podmiotów użyteczności publicznej oraz handlowo-usługowych.

7.1.2 Założenia koncepcji rozwoju i wyposażenia w infrastrukturę sanitarną

1. Założenia ogólne kształtowania systemu

Położenie gminy Zakrzówek w obszarze zlewni chronionej rzeki Bystrzycy oraz w obszarze najwyższej ochrony wód podziemnych zobowiązuje do ochrony wód przed zanieczyszczeniem i do uporządkowania gospodarki wodno- ściekowej. Dla zapewnienia odpowiedniego standardu życia mieszkańców wsi, a więc możliwości korzystania odbiorców z wodociągu, kanalizacji, gazu, energii elektrycznej i co, konieczne jest wyposażenie zabudowy w infrastrukturę techniczną. Gospodarkę wodno-ściekową rozwiązano w oparciu o komunalne urządzenia źródłowe i sieci przy założeniu modernizacji i wdrażania najnowszych rozwiązań technicznych, z racjonalizacją zużycia wody. Realizacji wodociągów wiejskich winno towarzyszyć równoległe rozwiązywanie zagadnień kanalizacji wsi, oczyszczalni ścieków oraz zachowania warunków ochrony wód podziemnych, powierzchniowych i gleby. Dla zabudowy kolonijnej i rozproszonej odległych od cieków powierzchniowych, zakłada się budowę małych przydomowych oczyszczalni ścieków pracujących dla jednego czy grupy gospodarstw.

Gospodarkę odpadami rozwiązano wykorzystując punkty przeładunkowe tzw. wiejskie punkty gromadzenia odpadów, przy założeniu minimalizacji ilości

178

powstających odpadów i właściwej formy ich utylizacji na wysypisku położonym w gminie Kraśnik, Zakłada się wdrażanie segregacji odpadów źródła, recykling i likwidację dzikich wysypisk. Podporządkowano założeniom Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego oraz zasadom utrzymania czystości porządku na terenie gminy Zakrzówek.

Źródłem zaopatrzenia w ciepło winny być wyłącznie paliwa niskoemisyjne, przy założeniu racjonalizacji systemów grzewczych w obiektach istniejących i nowobudowanych. Zaopatrzenie w gaz przewodowy ziemny z gazociągu wysokiego ciśnienia relacji Świdnik - Krasnystaw DN 500 poprzez projektowane przyłącze wysokiego ciśnienia i stacje redukcyjno -pomiarową I stopnia.

1. Zaopatrzenie w wodę

Istniejący grupowy system zaopatrzenia w wodę zaspokaja w 90 100 % potrzeby mieszkańców. Zakłada się konserwację istniejących sieci i urządzeń oraz sukcesywną rozbudowę i modernizację wodociągów. o zasięgach obsługi: - Zakrzówek, Bystrzyca, Majorat, Rudki, Lipno, Sulów, Rudnik I, Rudnik II, Ko- lonia Góry, Nowy Zakrzówek, - Majdan Grabina, - Studzianki, Kolonia Studzianki, Józefin, Świerczyna zasilany z ujęcia w gminie Batorz, proponuje się zasilić z projektowanego w Kol. Studzianki. Należy rozwa- żyć możliwość wykorzystania istniejącego ujęcia przy szkole podstawowej. "Analiza techniczna warunków glebowo-wodnych w rejonie komunalnych ujęć wód podziemnych" (opracowanie Fundacji Ochrony Środowiska - 1998 r.) wytypowała ujęcie wody w Zakrzówku Wsi i Majdan Grabinie do opracowania i utworzenia pośredniej strefy ochrony. Utworzenie stref ochronnych a następnie wprowadzenie zasięgów wraz z zakazami i zaleceniami w użytkowaniu terenów do planu zagospodarowania przestrzennego gminy, stanowi podstawę do ochrony ilościowej i jakościowej tych wód. Planowana jest sukcesywna modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę, w tym również wyposażenie w systemy zmniejszające straty w dostawach i zmniejszające ryzyko wystąpienia awarii. Przewiduje się wyposażenie w odpowiedni sprzęt służb, zajmujących się siecią wodociągową, w tym monitoringu wody przeznaczonej do celów konsumpcyjnych. Przy rozbudowie, przebudowie i modernizacji publicznych urządzeń zaopatrzę nia w wodę należy dążyć do stosowania ustaleń zawartych w przepisach odrębnych. Zarządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 września 1995 r. w sprawie zasad zapewnienia funkcjonowania publicznych urządzeń zaopatrzenia w wodę w warunkach specjalnych.

179

2. Gospodarka ściekowa

Dysproporcja między rozwojem zaopatrzenia w wodę a systemem zbierania i oczyszczania ścieków stwarza poważne zagrożenie dla warunków sanitarnych i ochrony środowiska. Zbiorczym systemem kanalizacji sanitarnej objęto tereny o zwartej zabudowie położone w sąsiedztwie cieków powierzchniowych. w tzw. aglomeracji rzeki Bystrzyca (Sulów, Zakrzówek-Wieś, Zakrzówek, Majorat i Bystrzyca). W pozostałych miejscowościach ścieki bytowo-gospodarcze odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych. Propozycję rozwiązania gospodarki ściekowej gminy w układzie wariantowym wyglądają następująco: Wariant I - przewiduje się skierowanie ścieków z sieci kanalizacyjnych do czterech odrębnych oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w miejscowościach - Zakrzówek Wieś, - Zakrzówek (rozbudowa i modernizacja istniejącego obiektu) z przepompownia ścieków - Bystrzyca - Rudnik I Pierwszy, Wariant II - przewiduje się skierowanie ścieków z sieci kanalizacyjnych do trzech odrębnych oczyszczalni zlokalizowanych w miejscowościach - Zakrzówek (rozbudowa i modernizacja istniejącego obiektu) z układem pompowni w Sulowie, - Bystrzyca, - Rudnik I, Gospodarkę ściekową z obszaru zwartej zabudowy Majdanu Grabiny założono poprzez wywóz ścieków ze szczelnych dołów bezodpływowych do oczyszczalni np. w Zakrzówku. Dla pozostałej części gminy, obejmującej gospodarstwa rozproszone na terenach odległych od cieków powierzchniowych zaproponowano realizację oczyszczalni przydomowych z rozsączkowaniem ścieków oczyszczonych do gruntu. W każdej lokalnej sytuacji wybór właściwego rozwiązania wymaga szczegółowej, wariantowej analizy techniczno-ekonomicznej. Projektowane oczyszczalnie powinny posiadać wysokosprawną technologię oraz być proste i niezawodne w eksploatacji, o dużej pewności działania. Proponuje się następujące rozwiązania gospodarki ściekowej w nieskanalizowanych miejscowościach: 1. Góry, Rudki, Lipno, Rudnik Pierwszy, Rudnik Drugi, Zakrzówek Nowy, Majdan- Grabina, Józefin, Świerczyna – wyposażenie w kanalizację ciśnieniową z pompowniami przydomowymi wyposażonymi w pompy wyporowe lub wirowe, 2. Studzianki i Studzianki – Kolonia – wyposażenie w przydomowe oczyszczalnie ścieków z rozsączkowaniem ścieków oczyszczonych do gruntu. Planowana jest sukcesywna modernizacja kanalizacji sanitarnej, w tym wyposażenie w systemy zmniejszające ryzyko wystąpienia awarii. Przewiduje się

180

wyposażenie w odpowiedni sprzęt służb, zajmujących się siecią kanalizacyjną, w tym monitoringu jakości oczyszczonych ścieków.

3. Gospodarka odpadami.

Gospodarkę odpadami rozwiązano wyznaczając sieć punktów przeładunkowych tzw. wiejskich punktów gromadzenia odpadów przy minimalizacji ilości powstających odpadów, wdrażania segregacji odpadów u źródła i recyklingu. Przyjęto zasadę lokalizacji co najmniej jednego WPGO w każdym sołectwie. Składowanie odpadów z terenu gminy zakłada się na wysypisko międzygminne w gminie Kraśnik, zgodnie z porozumieniem Zarządów Gmin

Na terenie gminy funkcjonuje system gospodarowania odpadami komunalnymi. Dla uszczelnienia systemu przewiduje się tworzenie akcji edukacyjno-informacyjnych dla mieszkańców gminy.

4. Zaopatrzenie w ciepło i gaz

Źródłem ciepła są i pozostaną lokalne źródła ciepła opalane paliwem stałym lub gazowym. W miejscowości Zakrzówek istnieje możliwość podłączenia do kotłowni na biomasę kilku kolejnych budynków użyteczności publicznej.

Projektowany układ sieci gazowej bazuje na istniejącym gazociągu wysokiego ciśnienia DN 500 relacji Świdnik - Krasnystaw, poprzez projektowane przyłącze wysokiego ciśnienia i stację redukcyjno -pomiarową I stopnia we wsi Zakrzówek Nowy. Zakłada się układ rozdzielczy w systemie średniego ciśnienia z możliwością wykorzystania gazu do celów socjalno-bytowych i grzewczych, zgodnie z programem gazyfikacji gminy.

7.2 ELEKTROENERGETYKA I TELEKOMUNIKACJA

7.2.1 Uwarunkowania rozwoju

1. Źródła zasilania

Na terenie gminy Zakrzówek nie ma Głównego Punktu Zasilającego (tj. stacji transformatorowej 110/15 kV). Źródłem zasilania gminy w energię elektryczną jest GPZ - Budzyń i GPZ Bychawa. Energia elektryczna jest przesyłana poprzez układ średniego napięcia SN -15 kV. Przez teren gminy przebiegają dwie przesyłowe linie energetyczne wysokiego napięcia: - WN - 110 kV relacji GPZ Budzyń - GPZ Bychawa. - WN - 220 kV relacji Lublin - Stalowa Wola 181

2/ Sieć średniego napięcia i stacje transformatorowe SN/NN

Sieć energetyczna średniego napięcia zrealizowana jest w wykonaniu napowietrznym, pracuje na napięciu 15 kV. Linie magistralne tworzą układ powiązań pomiędzy ww. GPZ-ami, z możliwością zasilania z GPZ Budzyń, GPZ Bychawa i GPZ Bełżyce. Z linii magistralnych wyprowadzane są liczne odgałęzienia, które z kolei zasilają stacje transformatorowe 15/04 kV. Moc zainstalowanych jednostek transformatorowych wynosi od 30 do 250 kVA. Linie energetyczne 15 kV w wykonaniu kablowym ułożone są tylko w ośrodku gminnym. Zasilają one trzy stacje wnętrzowe, z transformatorami o mocy do 400 kVA,

3/ Siec niskiego napięcia

Generalnie sieć energetyczna niskiego napięcia, zasilająca i oświetleniowa zrealizowana jest głównie w wykonaniu napowietrznym. Kablowe linie NN na stosunkowo krótkich odcinkach istnieją w ośrodku gminnym.

7.2.1.2 Telekomunikacja

Gmina Zakrzówek znajduje się w strefie numerycznej Lublina. Łączność telefoniczna jest zautomatyzowana w związku z realizacją kabla światłowodowego re lacji: Lublin - Bychawa - Zakrzówek - Wilkołaz - Kraśnik, do którego włączona jest automatyczna, cyfrowa centrala telefoniczna typu RDLU o pojemności 900 łącz. Centrala zainstalowana jest w budynku UPT w Zakrzówku, obsługuje abonentów z terenu gminy. Wg stanu 1998 r. wykorzystywanych jest 857 łącz. Nie wszystkie miejscowości posiadają łączność telefoniczną. Nie mają jej: Józe fin, Rudnik, Sulów, Kol. Góry i Rudki. Aktualnie modernizację sieci telefonicznej przeprowadza się w Bystrzycy i Zakrzówku Osadzie. Nowa siec telefoniczna ka- blowa układana jest w miejscowości Rudnik I, Zakrzówek Nowy (z koloniami) i Zakrzówek Osada (wzdłuż ul. Zachodniej).

Sieć telefoniczna jest generalnie w wykonaniu napowietrznym. W wykonaniu kablowym zrealizowane są linie w ośrodku gminnym (głównie w kanalizacji telefonicznej) w pasach technicznych ulic: Żeromskiego, Partyzantów, Kościuszki, Targowej, Zachodniej.

Przewiduje się, że sieć telefonii komórkowej (stacje bazowe) powinna zapewniać pełne pokrycie obszaru gminy. Podstawową formą realizacji nowych i modernizowanych sieci telekomunikacji przewodowej winny być kable światłowodowe i miedziane doziemne. Należy uwzględnić rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej poprzez zapewnienie dostępności do nowoczesnych systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych – przewodowych i bezprzewodowych (w tym dostępu do Internetu szerokopasmowego). 182

7.2.2 Zasady rozwoju elektroenergetyki i telekomunikacji

1. Źródła zasilania gminy w energię elektryczną

1/ Podstawowym źródłem zasilania gminy pozostanie bez zmian GPZ Budzyń, i GPZ Bychawa, natomiast rezerwowymi będą: GPZ - Bełżyce, GPZ Abramowice lub zamiennie projektowany GPZ w Niedrzwicy Dużej. Na terenie gminy nie planuje się budowy GPZ -tu ponieważ analiza przewidywanego zapotrzebowania na energię elektryczną wykazała, że istniejąca sieć średniego napięcia (po przeprowadzeniu modernizacji) może zabezpieczyć wymaganą moc i energię. Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną związany z rozwojem budownic twa mieszkaniowego, drobnego przemysłu, usług i handlu, nie stwarza potrzeby realizacji dodatkowego źródła zasilania 2/Adaptuje się linie energetyczne wysokiego napięcia przebiegające przez tereny gminy WN - 220 kV (Lublin - Stalowa Wola) oraz WN 110 kV (GPZ Budzyń- GPZ Bychawa). 3/ W systemie średniego napięcia adaptuje się istniejący układ oraz zakłada się jego modernizację i rozbudowę. Rozbudowa sieci jest związana z miejscowym wzrostem zapotrzebowania na energie elektryczna, co wiąże się z potrzebą budowy nowych stacji transformatorowych 15/04 kV wraz z liniami zasilającymi SN - 15 kV. Na terenie gminy linie przesyłowe średniego napięcia są prawie w całości w wykonaniu napowietrznym. Do likwidacji przeznacza się napowietrzne linie SN 15 kV biegnące w dolinie rzeki Bystrzycy w rejonie miejscowości Zakrzówek Osada i Zakrzówek-Wieś. Linie te powinny być skablowane lub wyniesione poza dolinę rzeki Bystrzycy. Zaleca się także realizację kablowych linii SN w ośrodku gminnym na terenach zwartej zabudowy oraz terenach usługowych., głównie ze względu na mniejszą kolizyjność linii kablowych w porównaniu z liniami napo wietrznymi. 4/ Zapotrzebowanie na energię elektryczną na obszarach wsi zabezpieczają słupowe stacje transformatorowe 15/04 kV (o różnych jednostkach transf. dostosowanych do przewidywanego obciążenia), natomiast w ośrodku gminnym powinno się stosować stacje transformatorowe wnętrzowe, typu miejskiego. 5/ Adaptuje się istniejącą sieć energetyczną niskiego napięcia, która jest przede wszystkim w wykonaniu napowietrznym. Taki rodzaj sieci dopuszcza się do realizacji również w przyszłości, ale podobnie jak to jest już w stanie istniejącym w Zakrzówku Osadzie, zaleca się stosowanie głównie linii NN kablowych, zasi- lających jak i oświetleniowych.

183

2. Telekomunikacja

Przyjmuje się, że wszystkie wsie w gminie będą miały łączność telefoniczną. Docelowo zakłada się osiągniecie wskaźnika telefonizacji min. 30-40 telefonów na 100 mieszkańców. Adaptuje się istniejące linie i urządzenia telefoniczne (w tym centralę telefoniczną, kabel światłowodowy, sieć abonencką). Dalsza rozbudowa jest możliwa z uwagi na zrealizowany kabel światłowodowy relacji Lublin - Bychawa - Wilkołaz - Kraśnik oraz w oparciu o rozbudowę automatycznej centrali telefonicznej. Nowe linie należy realizować w wykonaniu kablowym. Stopniowo należy także przebudować istniejące napowietrzne linie telefoniczne na doziemne, kablowe. Zakłada się rozwój pozwalający na upowszechnienie telefonów w gospodarstwach wiejskich, co wiąże się z rozbudową rozdzielczej sieci telefonicznej w poszczególnych sołectwach.

V.INFORMACJE OGOLNE I FORMALNO-PRAWNE

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek przyjęte Uchwałą Nr XVI/74/2000 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 28 lutego 2000 r.

1. Podstawy opracowania

1.1 Studium zostało wykonane w oparciu o wymogi art. 6 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 r. ( Dz. U. Nr 15 poz. 139 z 1999 r - tekst jednolity), z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawnych. 1.2.Podstawą trybu formalno- prawnego Studium jest Uchwala Rady Gminy w Zakrzówku - Nr III/ 30 /99 z dnia 26 lutego 1999 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

2. Opinie i wnioski do studium.

2.1 Zgodnie z art. 6 ust. 3 ww. ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, studium w okresie od 13 stycznia do 3 lutego 2000r. zostało poddane zaopiniowaniu organów, właściwych do uzgadniania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, na podstawie przepisów szcze- gólnych. Proces ten został poprzedzony (w okresie od 15 czerwca do 20 lipca 1999 r.) zebraniem opinii, stanowisk, wytycznych i informacji, dotyczących warunków zagospodarowania, wynikających z potrzeb i zaleceń odpowiednich organów i służb tj. jednostek administracji rządowej (specjalnej i ogólnej), zarządów gmin sąsiadujących oraz organów bezpieczeństwa i porządku (rozdzielnik do 34 jednostek w dokumentacji).

184

2.2 W wyniku procedury formalnej złożono następujące zgłoszenia i warunki uzgodnień: 1/ Zakład Energetyczny Sp. A. Lubzel w Lublinie, - pisma: z dnia 6 lipca 1999 r. zn. L.dz.6096/TZ-HW/99 • Informacja o zasadach realizacji inwestycji w energetyce opartych o prawo energetyczne oraz warunkach ich realizacji w oparciu o plan miejscowy, • Zakład nie przewiduje budowy większych obiektów kubaturowych wymagających rezerwacji terenu, przebudowa urządzeń energetycznych, powinna być realizowana kosztem i staraniem inwestora projektowanej zabudowy, • W miarę wzrostu obciążenia należy przewidzieć budowę linii elektroenergetycznych średniego i kablowego niskiego napięcia oraz stacji transformatorowych 15/0,4 kV dla zasilania obecnych i przysz- łych odbiorców energii elektrycznej (wnętrzowych - dla zwartej zabudowy osiedlowej na terenie gminy). • Lokalizowanie stacji transformatorowych na terenach wywłaszczonych, zachowanie pasów technicznych dla linii elektroenergetycznych • W celu prawidłowego wydawania nowych warunków technicznych przyłączania dla przyszłych odbiorców, zakład Energetyczny prosi o udostepnienie szczegółowych planów zagospodarowania z zaznacze- niem przewidywanych obiektów infrastruktury elektroenergetycznych,

2/ Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Wschód Radom - pisma z dnia 24.06.1999 r. Zn. DTI/1075/99 • Przez teren gminy przechodzi linia 220 kV Stalowa Wola – Abra- mowice, strefa ochronna dla tej linii wynosi po 26 m w obie strony od skrajnych przewodów, mierzona w poziomie. W strefie ochronnej obowiązuje zakaz realizacji budownictwa mieszkaniowego • Opinia do opracowanego studium pozytywna, bez uwag

3/ Urząd Ochrony Państwa - pismo z dnia 22.06.1999 r. zn. LBG-21/99/II Delegatura UOP w Lublinie • Nie zgłasza się wniosków do opracowywanego studium,

4/ Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie, Oddział - Zakład Gazowniczy w Lublinie - pismo z dnia 05.07.l999 r. zn. ZS/9- 7/82/4634/99 - • studium powinno uwzględniać program gazyfikacji gminy Zakrzówek oraz umożliwić przebieg sieci gazowych w pasach drogowych poza działkami prywatnymi

5/ Lubelski Urząd Wojewódzki - Wydział Zarządzania Kryzysowego, Ochrony Ludności i Spraw Obronnych - pisma z dnia 30.06.1999 r. znak:

185

ZK-5321/1/89/99 • Uwzględnienie wymagań związanych z zadaniami w okresie zagro- żenia państwa dot. możliwości szybkiej i bezkolizyjnej ich realizacji: budowle ochronne, punkty likwidacji skażeń, • Uwzględnienie wymagań określonych w Zarządzeniu Nr 2.95 Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 2l.09.1995 r. w sprawie zasad funkcjonowania publicznych urządzeń zaopatrzenia w wodę (MP. Nr 59 poz. 663 z 1995 r.) w zakresie zabezpieczenia ochrony ujęć wody,

6/ Lubelski Urząd Wojewódzki - Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa pismo z dnia 27.07.1999 r. Zn. OSiR. IV.7310/70/99 Uwzględnienie w opracowaniu uwarunkowań ochrony środowiska, w szczególności należy: • uwzględnić uwarunkowania ochrony środowiska zawarte w rozporządze- niu Wojewody Lubelskiego Nr 28 z dnia 2 czerwca 1998 r. w sprawie Obszarów Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 11 poz. 166), • uwidocznić obszary i obiekty objęte ochroną przyrody oraz innych terenów cennych przyrodniczo, wskazanych w inwentaryzacji przyrodniczej gminy Zakrzówek, • objąć ochroną przed zainwestowaniem tereny o dużych wartościach przy rodniczych i krajobrazowych oraz posiadające duże znaczenie dla funkcjonowania środowiska przyrodniczego w tym doliny rzek i cieków wodnych, tereny lasów i ich obrzeży, wąwozy i rozcięcia erozyjne, tor- fowisk, tereny źródliskowe i podmokłe. • zapewnić warunki sprzyjające wzmocnieniu odporności środowiska przyrodniczego przez wzrost powierzchni lasów i zadrzewień oraz kompleksowego urządzania i kształtowania terenów zieleni, • zapewnić ochronę walorów krajobrazowych środowiska, przeciwdziałać rozpraszaniu na tereny otwartego krajobrazu, chronić panoramy i osie widokowe, • opracowanie powinno zawierać propozycje docelowych rozwiązań w zakresie zaopatrzenia w wodę i utylizacji ścieków dla terenu gminy, niezbęd- ne jest uwzględnienie gospodarki odpadami komunalnymi, • uwzględnić sprawy dotyczące ochrony powietrza przez wprowadzenie paliw niskoemisyjnych oraz tworzenie ścieżek rowerowych, wskazane jest wydzielenie terenów przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, tereny przeznaczone do lokalizacji obiektów zaliczanych do inwestycji szczególnie uciążliwych dla środowiska i mogących po- gorszyć stan środowiska nie powinny być wyznaczane w rejonie zabudowy mieszkaniowej, • uporządkować nielegalną eksploatację kopalin pospolitych, uwzględnić udokumentowane złoża surowców mineralnych, rekultywację powstałych wyrobisk, strefy ochronne ujęć wody,

186

• pismo uzgadniające zn. OSiR.IV.7041/18/2000 z dnia 22.02.2000, opinia pozytywna z następującymi uwagami i uwarunkowaniami: • realizacja zbiorników wodnych wymaga w pierwszej kolejności uporząd- kowania gospodarki ściekowej. Zaproponowana w Studium lokalizacja jest zgodna z programem małej retencji, • projekt ujęcia wody dla Studzianek w miarę możliwości winien bazować na rozbudowie istniejącego ujęcia wody, • Lokalizacja przewidywanego zakładu przetwórstwa rolnego w Kol. Studzianki, w granicach Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, jest niekorzystna pod względem krajobrazowym, co potwierdza opinia Zarządu Lubelskich Parków Krajobrazowych, • realizacja stacji paliw w Rudniku wymaga wykonania dokumentacji warunków gruntowo-wodnych., • w studium istnieje konieczność ustaleń dot. prowadzenia racjonalnej gospodarki surowcowej oraz rekultywacji terenów poeksploatacyjnych, • ściana lessowa oraz ostaniec denudacyjny zostały wskazane do objęcia ochroną jako stanowisko dokumentacyjne w "Inwentaryzacji przyro dniczej .. " opracowanej dla gminy pod kierunkiem prof. T. Wilgata, • planowana działalność usługowo-produkcyjna: masarnia z ubojnią w miejscowości Majdan Grabina, stacja paliw w Rudniku nie mogą powodować przekroczeń dopuszczalnych norm w środowisku, • ew. korekta granic Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, celem objęcia ochroną również na południe od kompleksu leśnego w Zakrzówku wymaga przeprowadzenia procedury zmiany rozporządzenia Wojewody Lubelskiego.

7/ Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Oddział Wschodni w Lublinie, pismo: z dnia 24.06.1999 r. - zn. GDDP OW-13k/101a/83/99 • informacja o reorganizacji drogownictwa z dniem l.0l.1999 r. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. (Dz.U. Nr 160 poz. 1071 z 1998 r.) przez gminę Zakrzówek nie przebie- gają obecnie drogi krajowe. Dawna droga krajowa Nr 842 została za- kwalifikowana jako doga wojewódzka i pozostaje w administracji Zarządu Dróg Wojewódzkich w Lublinie.

8/ Zarząd Dróg Wojewódzkich - pismo z dnia 23.06.1999 r. znak ZDW- DRR /RS/68/3223/99: • ZDW nie przewiduje budownictwa kubaturowego na terenie gminy, • wniosek o utrzymanie rezerwacji terenu dla drogi wojewódzkiej nr 842 relacji Rudnik Szlachecki – Wysokie -Krasnystaw, zgodnie z warunkami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43 z dnia 14 maja 1999 r. poz. 430)

187

• sytuowanie budynków w stosunku do dróg publicznych powinno odpo- wiadać warunkom technicznym określonym w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14,12,1994 r. (Dz.U. Nr 10 poz. 46 z 1995 r., z późniejszymi zmianami) oraz ustawie o drogach publicznych z dnia 2l.03.l985 r. (Dz.U. Nr 14 poz. 60 z 1985 r. z późniejszymi zmianami) - Opinia uzgadniająca bez uwag

9/ Zarząd Dróg Powiatowych w Kraśniku - opinia uzgadniająca: • zarezerwować tereny pod pasy drogowe dla dotychczasowego przebiegu dróg powiatowych, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i Go- spodarki Morskiej z dnia 02.03.1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43 poz. 430 z dnia 14 maja 1999 r.),

10/ Okręgowa Dyrekcja Gospodarki Wodnej w Warszawie - Inspektorat w Lublinie - pismo z dnia 23.06.1999 r. zn. N17 -070/U-27/99 zgłoszono wnioski: • zgodnie z art. 66 prawa wodnego wprowadzenie zakazu wnoszenia na rze- kach w zasięgu przepływu wielkich wód obiektów kubaturowych stałych, budownictwa mieszkaniowego, gospodarczego, rekreacyjno-sportowego i innych z wyjątkiem konstrukcji przenośnych i łatwych do rozbiórki i transportu, • zezwolenia administratorowi cieków wodnych/ rzeki, rowy wodne/ na wykonywanie niezbędnych robót regulacyjno-konserwatorskich w celu utrzymania cieków wodnych w należytym stanie technicznym: roboty zabezpieczające erodowane brzegi i dno cieków wodnych za pomocą umocnień ekologicznych wykonywanych z faszyny wiklinowej, kamienia i ewentualnie czystego gruzu . • zezwolenie na usuwanie drzew i krzaków z koryt rzek i rowów wodnych, utrudniających swobodny przepływ kry lodowej, wód powodziowych, szczególnie na szerokości "wody brzegowej".

11/ Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Delegatura w Lublinie pismo zn. RZGW- Wa- TT1-0228/5160/99 z dnia 22.06.1999 r.: • Zarząd nie zgłasza wniosków, • Informacja o możliwości wykorzystania „Programu małej retencji dla wo- jewództwa lubelskiego", opracowanego w 1997 r. • Informacja o podziale dorzecza Wisły Środkowej na jednostki bilansowe, na podstawie uwarunkowań hydrograficznych i wodnogospodarczych, ob.- szar gminy znalazł się w jednostce Z-5, obejmującej zlewnie Wieprza. RZGW przewiduje opracowanie warunków dla zlewni Wieprza w roku 2000, z chwilą ich zatwierdzenia przez Ministra Ochrony Środowiska, Za- sobów Mineralnych i Leśnictwa, zgodnie z art. 19 a pkt. 2 poz. 1 ustawy

188

z dnia 25.04. 1997 r. prawo wodne staną się wiążące dla miejscowych pla- nów zagospodarowania przestrzennego.

12/ Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie- pismo znak IN/24/671/1946/99 z dnia 29.06.1999 r. określające wskazania dot. zasad opracowania i uwzględnienie w studium uwarunkowań konserwatorskich oraz ochrony środowiska kulturowego w gminie, wraz z wykazem: • Obiektów objętych ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru zabytków, • Obiektów figurujących w ewidencji dóbr kultury woj. lubelskiego - opinia uzgadniająca bez uwag

13/ Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kraśniku - pismo znak: NZ.442/19/99 z dnia 28.06.1999 r. bez warunków.

14/ Komendant Powiatowej Policji w Kraśniku: pismo zn 589/99 z dnia 08.07. 1999 r. - • pismo zn. IN/24/141/300/2000 z dnia 02.02.2000 opinia uzgadniająca bez zastrzeżeń, studium uwzględnia pełny zakres problematyki ochrony krajobrazu kulturowego gminy.

15/ Komenda Powiatowa Straży Pożarnej w Kraśniku pismo zn. 510/99 z dnia 24.06.1999 r. • określono zagadnienia do opiniowana: rozpoznanie zagrożeń miejscowych i pożarowych wynikających z planowanych warunków zagospodarowania, możliwości i warunków działań ratowniczych w tym zakresie, zaopatrzenia w wodę do celów przeciwpożarowych, dróg i dojazdów przeciwpoża- rowych, budowy obiektów dla potrzeb jednostek ochrony przeciwpożaro- wej.

16/ Marszałek Województwa Lubelskiego - pismo zn. RWOŚG II.604-31/99 z dnia 11.08.1999 - wniosek o uwzględnienie zalesień w gminie oraz zak- tywizowanie działań zalesień właścicieli gruntów rolnych,

17/ Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie pismo z dnia 18.08.1999 r. znak BPP.L-7322/l7/MK/99 - określające elementy uwarunkowań krajowych i regionalnych: • położenie w ECONET - PL. Południowa część gminy stanowi fragment korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym łączącym obszary węzło- we Wisły Środkowej i Roztocza. Korytarz ten tworzą doliny rzeczne Wy- żnicy i Poru wraz z towarzyszącymi im po obu stronach, częściowo zalesionymi pasmami wzgórzowymi,

189

• położenie w regionalnym systemie obszarów chronionych. Południowa część gminy jest objęta granicami Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu • ochrona wód - obowiązuje ochrona wód powierzchniowych - z uwagi na położenie w zlewni chronionej Bystrzycy oraz wód podziemnych związa- nych z kredowym poziomem wodonośnym jako Obszaru Najwyższej Ochrony • polityki przestrzennej uwzględniającej ochronę walorów krajobrazowych oraz wzmocnienie osłabionych i zagrożonych geokomponentów środowi- ska przyrodniczego przez: zabiegi przeciwerozyjne, wzbogacenie przyrodnicze gminy, odtworzenie małej retencji kształtowanie struktury ekologicznej i zachowanie tożsamości krajobrazu kulturowego. • zwiększenie zakresu form ochrony prawnej. Uzgodnienie bez uwag.

18/ Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Oddział w Lublinie pismo zn. WZMel. JP .400/71/99 z dnia 19 1ipca 1999 r., zgłasza wnioski dotyczące uwarunkowań w zakresie melioracji: • zgodnie z "Programem małej retencji dla województwa lubelskiego" planuje się: zbiorniki: w miejscowości Rudnik (pojemność 5 tys. m3, pow. 0,5 ha), w miejscowości Sulów (pojemność 13,6 tys m3, pow. 1,26 ha), w miejscowości Studzianki (pojemność 12,4 tys. m3 pow. 1,24 ha). Śluza młyńska w Zakrzówku Osadzie • gruntownej modernizacji (odmulenia) wymaga rzeka Bystrzyca • potrzeby melioracji winna określić samodzielnie gmina. - pismo uzgadniające zn. WZMel. OL./GT/440/2/2000 z dnia 30.01.2000 opinia dot. lokalizacji zbiorników retencyjnych bez uwag, • wprowadzenie zapisu do studium o dopuszczeniu prowadzenia robót konserwacyjnych na rzece Bystrzycy tj. odmulenie, pogłębienia koryta rzeki oraz wycinkę krzewów i karczowanie pni.

19/ Zarząd Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Lublin pismo uzgadniające znak ZZLPK.OL.721/30/99 z dnia 27.01.2000 z uwagami: - opinia pozytywna w zakresie: • strefy ochrony źródliskowej wokół źródeł Bystrzycy • lokalizacji zbiornika retencyjnego między Sulowem a Zakrzówkiem o pow. do 10 ha, • lokalizacja zbiornika w Bystrzycy • dolesienia, głównie wąwozów i stromych zboczy • inne lokalizacje pod warunkiem opiniowania szczegółowych projektów inwestycji - stanowisko negatywne w zakresie • lokalizacji oczyszczalni ścieków w pobliżu projektowanego zbiornika,

190

• lokalizacji zakładu przetwórstwa rolnego w Kol. Studzianki, z uwagi na niekorzystne usytuowanie w krajobrazie, • zabudowy mieszkaniowej fragmentu terenu w Kolonii Studzianki oraz przy drodze wojewódzkiej z Zakrzówka na Tarnawatkę obok lasu (nie wskazana zabudowa nowego kierunku (wschodniego) - ponadto złożony wniosek o uzupełnienie projektowanych form ochrony przyrody o 2 stanowiska dokumentacyjne: ostaniec denudacyjny między Sulowem a Blinowem II oraz ściana lessowa obok cegielni w Sulowie, zgodnie z propozycjami zawartymi w inwentaryzacji przyrodniczej gminy.

20/ opinia uzgadniająca Zakładu Energetycznego w Kraśniku z uwagą: • inwestor projektowanej zabudowy własnym kosztem i staraniem usunie ewentualne kolizje z urządzeniami energetycznymi. Stacje transformatorowe zlokalizować w miarę możliwości na terenach wywłaszczonych. Prze- widziane pasy technologiczne pod budowę nowych linii energetycznych.

2.3. Zgodnie z art. 17 pkt. 6 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. (t.j. Dz. U z 2015, poz. 199 z późn. zm.), dokument zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek został poddany opiniowaniu i uzgodnieniom właściwych instytucji i organów. Stosowna dokumentacja w tym zakresie znajduje się w aktach formalno-prawnych procedury zmiany Studium.

3. Zespół autorski Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek przyjęte Uchwałą Nr XVI/74/2000 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 28 lutego 2000 r.

Temat został opracowany przez zespół projektowy w następującym składzie: mgr Emilia Niećko gł. projektant zag. programowo-funkcjonalne mgr inż. arch. Anna Muzyka - zag. przestrzenne, krajobrazowe i kulturowe mgr Jacek Bauchowski- zag. środowiska przyrodniczego mgr inż. Marta Basta - zag. inżynierii sanitarnej i gospodarki wodnej mgr inż. Irena Majerowska - zag. rolnictwa mgr inż. Joanna Pawelec - zag. drogowe i komunikacji mgr inż. Alicja Szewczyk - zag. elektroenergetyki i telekomunikacji techn. Bożena Pyzik - wykonanie graficzne

191

Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakrzówek 1/ dr inż. arch. Andrzej Zastawnik - sprawdzający i koordynator projektu uprawniony do projektowania w planowaniu przestrzennym w oparciu o art. 5, pkt 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz .647, z późn.zm.) 2/ inż. Anna Gruszka – główny projektant uprawniony do projektowania w planowaniu przestrzennym w oparciu o art. 5, pkt 5 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647 z późn.zm.) 3/ mgr inż. arch krajobrazu Dariusz Kiciński – projektant uprawniony do projektowania w planowaniu przestrzennym w oparciu o art. 5, pkt 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647 z późn.zm.) 4/ mgr Agata Irtugan – wykonanie graficzne Zał. nr 1 WYKAZ STREF POLITYKI PRZESTRZENNEJ

I. STREFA OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

I.1 Obszar ochrony zasobów przyrodniczych I.2 Obszary wzmacniania struktury i odporności środowiska przyrodniczego I.3 Obszary chronione i wskazane do objęcia ochroną prawną I.4 Obszary wskazane do objęcia ochroną planistyczną

II. STREFA OCHRONY ZABYTKOWEGO KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

II.1 Strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej "A" II.2 Strefa pośredniej ochrony konserwatorskiej "B" II.3 Projektowana strefa planistycznej ochrony konserwatorskiej krajobrazu kulturowego

III. STREFA OCHRONY I KSZTALTOWANIA FIZJONOMII KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

III.1 Strefa ochrony krajobrazu otwartego przed zabudową III.2 Strefa ekspozycji i ochrony przedpola widoku zespołów zabytkowych III.3 Strefa rehabilitacji III 4. Punkty widokowe z otwarciami widokowymi, osie widokowe III.5 Dominanty III.6 Obszary ochrony i kształtowania zieleni

192

IV. STREFY POLITYKI ROZWOJU

IV.1 Obszary rozwoju rolnictwa IV.2 Obszary rozwoju gospodarki leśnej IV.3 Obszary rozwoju usług i przedsiębiorczości IV.4 Obszary rozwoju mieszkalnictwa IV.5 Obszary rozwoju komunikacji IV. 6 Obszary rozwoju systemów infrastruktury technicznej

193