Pesda a Dyffryn Ogwen?

Papur Bro Dyffryn Ogwen

Rhifyn 478 . Mehefin 2017 . 50C Pesda a Dyffryn Ogwen?

‘Roedd Neuadd Ogwen dan ei y cyfarfod, yn canmol yr ardal pobol sydd yn barod i weithio dibynnu ar WIRFODDOLWYR! sang ar nos Wener, 26 Mai. ar ac yn sôn am yr ochr bositif i YN RHAD AC AM DDIM am Diolch amdanynt! Ond mae gyfer cyfarfod cyhoeddus a bethau yn y Dyffryn. eu bod yn caru eu hardal a’u angen rhagor ohonynt yn y alwyd gan y Grŵp Cymunedol Ydach chi wedi meddwl am cymuned. Mewn geiriau eraill, fro. Buasai Balchder Bro, Siop lleol i drafod materion oedd yn y pethau da , am yr adnoddau LLAFUR CARIAD! Ogwen, Neuadd Ogwen ac poeni pobol yr ardal. Cafodd sydd gennym yn y Dyffryn ar Ydach chi wedi meddwl sut eraill wrth eu bodd petaech yn nifer fawr o’r gynulleidfa gyfle ein cyfer ? e.e Neuadd Ogwen, siâp fuasai ar ein cymuned barod i weithio’n WIRFODDOL i ddweud eu dweud, ac i fynegi Plas Ffrancon, Canolfan heb wirfoddolwyr? Go brin y iddynt. barn yn ddi-flewyn ar dafod ar Cefnfaes, Llyfrgell Gyhoeddus buasai gennym Sioe Dyffryn Wrth gwrs bod lle i wella pethau faterion oedd ar eu meddyliau Bethesda, Canolfan Tregarth, Ogwen, Eisteddfod Dyffryn ym Methesda a Dyffryn Ogwen, – gyda phroblem cyffuriau yn Neuadd Mynydd Llandygai, Ogwen, Cwmni Drama Llechen ond chawn ni mo’r maen i’r wal poeni llawer. Clybiau Rygbi, Criced a Las, Tîmau Criced, Rygbi na heb gydweithio gyda’n gilydd, yn Wrth gwrs bod lle i gwyno Pheldroed, dim ond i enwi rhai Pheldroed. Nac ychwaith, gynghorwyr Sir, yn Gynghorwyr ymhobman, ond o wrando ar ohonynt. bwyllgorau elusennol fel Cymuned, yn Grŵp Cymunedol, yr holl gwynion a’r sylwadau Ydach chi wedi meddwl NSPCC, Cyfeillion Ysbyty yn Heddlu ac unrhyw rai eraill,yn negyddol mi fuasech chi’n pwy oedd wedi sicrhau Gwynedd ac eraill sy’n codi cynnwys GWIRFODDOLWYR, meddwl bod Bethesda a bod adnoddau fel y rhain cymaint o arian at achosion sydd â’r ardal hon yn agos at eu Dyffryn Ogwen y lle gwaethaf gennym ni, a phwy sydd yn teilwng. A beth am y clybiau calonnau! dan haul i fyw, a thestun eu rhedeg a’u cynnal nhw? Yr pensiynwyr, y clybiau hanes, Gweithiwn gyda’n gilydd llawenydd i amryw ohonom ateb i raddau helaeth ydyw ysgolion Sul, a hyd yn oed Llais er lles ein bro a’n cymuned! oedd clywed rhai, cyn diwedd GWIRFODDOLWYR . Ie, Ogwan? Mae nhw i gyd yn (GOL.) Ysgol Pen y Bryn yn dod a bri i’r ardal Llongyfarchiadau i Gôr Ysgol Pen y Bryn ar eu buddugoliaeth yng nghystadleuaeth y corau cynradd yn Eisteddfod Genedlaethol y Urdd ym Mhen y Bont ar Ogwr. Diolch i Mrs. Ceren Lloyd am eu dysgu, ac i bawb fu’n cynorthwyo’r plant mewn unrhyw fodd. Mae trigolion Dyffryn Ogwen yn falch iawn ohonoch!

Gwych gan Gwydion Llongyfarchiadau i Gwydion Rhys, Bron Arfon, Rachub ar ei lwyddiant yn Eisteddfod yr Urdd, Pen-y-bont ar Ogwr, Taf ac Elai. Daeth yn gyntaf yng nghystadleuaeth yr Unawd Llinynnol (blynyddoedd 7-9), yn ail am Gyfansoddi (blynyddoedd 7-9) ac yn drydydd yng nghystadleuaeth y Fedal Gyfansoddi. Dan ni i gyd yn falch iawn ohonot ti, Gwydion! 2 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Panel Golygyddol Golygydd y mis Derfel Roberts Dyddiadur y Dyffryn  600965 Golygwyd rhifyn y mis hwn gan Mehefin [email protected] Neville Hughes. 16 Noson William Williams Pantycelyn. Ieuan Wyn Eglwys Gadeiriol Bangor am 7.00  600297 Y golygydd ym mis Gorffennaf fydd 16 Gŵyl Gwenllian. Darlith gan Ieuan [email protected] Lowri Roberts, 8 Pen y Ffriddoedd, Wyn. Gwesty'r Douglas am 7.30. Lowri Roberts Tregarth, Bangor, LL57 4NY 16 Noson Lawen - Wil Tân ar band.  600490 01248 600490 Neuadd Ogwen. [email protected] E-bost: [email protected] 17 Gŵyl Gwenllian. Taith i gopa Dewi Llewelyn Siôn Carnedd Gwenllian.  07940 905181 Pob deunydd i law erbyn 17 Te Mefus yn Ysgoldy Maes y Groes [email protected] dydd Mercher, 5 Gorffennaf am 3.00. Fiona Cadwaladr Owen os gwelwch yn dda. 17 Côr y Penrhyn a Band Black Dyke.  601592 Plygu nos Iau, 20 Gorffennaf Venue Cymru Llandudno. [email protected] yng Nghanolfan Cefnfaes am 6.45. 17 Bore Coffi Cylch Meithrin Cefnfaes. Cefnfaes. 10.00 – 12.00. Neville Hughes  600853 Cyhoeddir gan 21 Cyfarfod Blynyddiol Cefnfaes. [email protected] Bwyllgor Llais Ogwan @Llais_Ogwan Cefnfaes am 7.00. 27 Plaid Cymru Cangen Dyffryn Dewi A Morgan Cysodwyd gan Elgan Griffiths, Ogwen. Cefnfaes am 7.00.  602440 [email protected] 28 Te Mefus yn Festri Bethlehem, [email protected]  01970 627916 Talybont am 7.00. Trystan Pritchard Argraffwyd gan y Lolfa 29/30 Clwb Drama Crawia yn  07402 373444 cyflwyno Dawns Dyffryn Derw yn [email protected] Neuadd Ogwen Walter a Menai Williams Nid yw pwyllgor Llais Ogwan na’r panel  601167 golygyddol o angenrheidrwydd yn cytuno Gorffennaf [email protected] â phob barn a fynegir gan ein cyfranwyr. 01 Bore Coffi Eisteddfod Dyffryn Orina Pritchard Ogwen. Neuadd Ogwen.  01248 602119 10.00 – 12.00. [email protected] Mae Llais Ogwan ar werth 01 Garddwest y 3 Eglwys. Ficerdy St. Rhodri Llŷr Evans yn y siopau isod yn Nyffryn Ogwen: Cedol, Pentir. 1.00 – 4.00.  07713 865452 Dyffryn Ogwen 01 Cyngerdd a Gorymdaith “Llechi a [email protected] Londis, Bethesda Llafur”. 04 Merched y Wawr Tregarth. Noson Siop Ogwen, Bethesda Swyddogion Gymdeithasol. Cae Drain, Tregarth. Cig Ogwen, Bethesda Cadeirydd: 05 Clwb Llanllechid. Gwibdaith. Tesco Express, Bethesda Dewi A Morgan, Park Villa, 06 Sefydliad y Merched Carneddi. Lôn Newydd Coetmor, SPAR, Bethesda Gwibdaith Addysgiadol. Bethesda, Gwynedd Siop y Post, Rachub 06 Cyfarfod Blynyddol Plaid Lafur LL57 3DT  602440 Bangor Dyffryn Ogwen. Cefnfaes am 7.30. [email protected] Siop Forest 14 Cwmni Drama’r llechen Las yn Trefnydd hysbysebion: Siop Menai cyflwyno Cabaretta Marietta. Neville Hughes, 14 Pant, Siop Ysbyty Gwynedd Neuadd Ogwen am 7.30. 20 Plygu Llais Ogwan. Cefnfaes am Bethesda LL57 3PA Caernarfon  6.45. 600853 Palas Print [email protected] Porthaethwy Ysgrifennydd: Awen Menai Llais Ogwan ar CD Gareth Llwyd, Talgarnedd, Rhiwlas 3 Sgwâr Buddug, Bethesda Garej Beran Gellir cael copi trwy gysylltu â Bryn yn LL57 3AH swyddfa’r deillion, Bangor  601415 01248 353604 [email protected] Os gwyddoch am rywun sy’n cael Trysorydd: trafferth â’i olwg, ac a hoffai dderbyn Godfrey Northam, 4 Llwyn copi o’r Llais ar CD bob mis, cysylltwch Bedw, Rachub, Llanllechid ag un o’r canlynol: LL57 3EZ  600872 Gareth Llwyd  601415 [email protected] Neville Hughes  600853

Y Llais drwy’r post: Owen G Jones, 1 Erw Las, Bethesda, Gwynedd LL57 3NN  600184 [email protected] Llais Ogwan | Mehefin | 2017 3

Rhoddion i’r Llais £30.00 Er cof am John Owen Roberts, Cyfleoedd newydd i Allt Pen y Bryn oddi wrth y teulu. wasanaethau Dyffryn Ogwen £20.00 Gruff Charles Morris, Rhos y Nant, Bethesda Ym mis Medi’r llynedd cynhaliwyd Gweithgareddau sy’n digwydd rŵan £10.00 Di-enw, Bethesda. cyfarfod cyhoeddus llwyddiannus yn ogystal â rhai newydd. Y bwriad yn £20.00 John Ffrancon Griffith, yn Neuadd Ogwen i drafod dyfodol y pen draw fydd creu’r amgylchiadau Abergele, er cof annwyl am ei gwasanaethau cyhoeddus yn y Dyffryn. mwyaf ffafriol i amddiffyn gwasanaethau rieni, John (Jack) a Nesta Yn dilyn ymlaen o’r cyfarfod hwnnw, cyhoeddus yn y Dyffryn. Griffith, Tŷ Ysgol Glanogwen. mae criw wedi bod yn dod at ei gilydd yn Bydd hyn yn digwydd law yn llaw £5.00 Llywela O’Brien, er cof am ei rheolaidd i edrych yn fanylach ar y mater hefo’r newid yn statws y llyfrgell ym mis mam, Catherine Mary Thomas, ac i drin a thrafod syniadau newydd. Y Medi eleni. Hynny yw, o Fedi ymlaen 22 Glan Ogwen, Tregarth, a fu prif bwnc dan sylw yw’r ffyrdd gorau bydd y llyfrgell yn cael ei chategoreiddio farw yn 60 oed ar 4 Mehefin o gynnal y gwasanaethau i’r dyfodol. fel ‘llyfrgell gymunedol’. Yn syml iawn, 1978. Er bod y newidiadau yma’n deillio o golyga hyn bod Cyngor Gwynedd yn £10.00 Mrs. Megan Phillips, Rhes doriadau sylweddol yng nghyllideb dal i ddarparu gwasanaeth llyfrgell am Gordon, Bethesda. Cyngor Gwynedd, maen nhw hefyd hyn a hyn o oriau bob wythnos ond y yn newidiadau sy’n cynnig cyfleoedd bydd yr adeilad ar gael i’w ddefnyddio Diolch yn fawr. newydd a ffyrdd gwahanol o wneud ar gyfer gweithgareddau eraill hefyd. pethau. Bydd corff lleol yn cymryd prydles ar y Mae aelodau’r grŵp sy’n cyfarfod yn llyfrgell gan Gyngor Gwynedd a bydd y fisol i drafod y materion yma wedi bod corff hwnnw, wedyn, yn rheoli’r defnydd Clwb Cyfeillion yn ddiwyd dros y misoedd diwethaf ychwanegol. Hefo hyn mewn golwg, mae Llais Ogwan yn canolbwyntio eu sylw ar Ganolfan syniadau newydd sbon fel ‘llyfrgell pethau’ Cefnfaes a’r llyfrgell ym Methesda. (gwasanaeth fydd, er enghraifft, yn cynnig Gwobrau Mehefin £30.00 (118) Gwenno Evans, Eryl, Dau adeilad sydd drws nesa i’w gilydd rhoi benthyg teganau) o dan ystyriaeth. Stâd Coetmor, Bethesda. a ‘sy’n bwysig iawn i’r gymuned leol. Proses raddol sy’n dal i ddigwydd yw £20.00 (115) Griff. Charles Morris, Erbyn hyn, hefo cefnogaeth gan hon ar hyn o bryd felly mae digon o Bigil, Rhos y Nant, brosiect Arloesi Gwynedd Wledig, mae amser o hyd i unigolion sydd â diddordeb Bethesda. ‘astudiaeth opsiynau’ newydd gael ei yn y drafodaeth ddod yn rhan o’r sgwrs £10.00 (5) Megan W. Phillips, chomisiynu i asesu sut y gellid gwneud bwysig hon. Os ydych am wybodaeth Rhes Gordon, Bethesda. defnydd gwell a mwy effeithiol o’r safle fanylach neu os dymunwch fod yn aelod £5.00 (92) Menai Jones, cyfan. Bydd yr ymarferiad yn edrych o’r grŵp trafod, cysylltwch â Dafydd 27 Erw Faen, Tregarth. yn fanwl ar gostau rhedeg, incwm llogi Einion Jones, Swyddog Adfywio, Cyngor yn ogystal â pha newidiadau fyddai eu Gwynedd, ar 01248 605 276 neu drwy hangen er mwyn cynnig y gofod mwyaf e-bostio dafyddeinionjones@gwynedd. Archebu addas ar gyfer gwahanol weithgareddau. llyw.cymru trwy’r post Desg Caradog Prichard ym Methesda

Gwledydd Prydain - £20 Ewrop - £30 Gweddill y Byd - £40 Owen G. Jones, 1 Erw Las, Bethesda, Gwynedd LL57 3NN [email protected]  01248 600184

EGLWYS UNEDIG BETHESDA LLENWI’R CWPAN Dewch am sgwrs a phaned Bob bore dydd Iau rhwng 10.00 o’r gloch a hanner dydd

Mari Pritchard ac Alun Llwyd Mae desg awdur enwocaf Un Nos Ola Leuad, arni. yn swyddogol i ofal yr yr ardal wedi canfod Bydd yn cael lle amlwg ac ysgol gan Mari Prichard, cartref parhaol ym anrhydeddus yn ngyntedd merch yr awdur. Cafwyd I hysbysebu yn Llais Ogwan, Methesda. Dyma’r ddesg Ysgol Dyffryn Ogwen. cyfraniad hefyd gan Dr. J. Neville Hughes 600853 yr ysgrifennodd Caradog Cynhaliwyd sermoni fer Elwyn Hughes a’r Prifathro, Prichard ei nofel enwog , pryd y cyflwynwyd y ddesg Mr. Alun Llwyd 4 Llais Ogwan | Mehefin | 2017

Rachub a Clwb Llanllechid Diwrnod o Hwyl gloddesta, gwisgo mygydau Cynhaliwyd Clwb Llanllechid Cafwyd ‘Diwrnod o Hwyl’ rhyfedd, oedd hwn, - a chyfle Llanllechid ar bnawn Mercher Mai 10fed. llwyddiannus iawn yn y clwb i’r werin gyffredin gael hwyl Croesawodd y Llywydd bawb i’r Criced ar Fai 20fed gan godi fawr am bennau pobol mewn Angharad Llwyd Beech, Garnedd Lwyd, cyfarfod. swm sylweddol o arian at Ward awdurdod. 7 Llwyn Bedw LL57 3EZ Anfonwyd ein cofion at Glaslyn, Ysbyty Gwynedd, Gwelwyd lluniau gwych [o [email protected] Blodwen sydd ddim yn dda ar er cof am Raymond Tugwell, eiddo Mr. Gwilym Rees] o sawl hyn o bryd. Rydym yn falch o pencampwr codi arian at carnifal cynnar yn Rachub - o Cais Cynllunio glywed fod Gwenno adref o’r achosion da. tua 1920 ymlaen. Ceffyl a throl Cafwyd cais cynllunio i newid ysbyty. oedd yn cludo’r cystadleuwyr Capel Bethel yn weithdy Gan nad oedd gennym ŵr Swydd newydd a’r ‘Frenhines’, gyda thad Mr. gwneud clocsiau, gan gadw’r tŷ gwadd rhoddodd y Llywydd Llongyfarchiadau i Becca Ball ar Rees [sef Mr W.J. Evans, Bryn capel dwy lofft sydd y tu ôl iddo dasg i ni ei wneud. Yna cawsom ei swydd newydd fel Athrawes Eithin] yn eu tywys ar hyd fel y mae a chreu mynedfa i geir. drafod materion i’w wneud Dyniaethau yn Ysgol Syr Hugh y strydoedd. Roedd lluniau a’r clwb. Canwyd pen-blwydd Owen, Caernarfon. Ar ôl dros o’r ‘Slate Queen’[Bethesda Croeso hapus i Eirwen a Margaret ddeng mlynedd o waith caled yn 1953/54], Brenhines y ‘Groes Croeso adref i Ron a Wendy Owen. Enillwyd y raffl gan Ysgol Morgan Llwyd, bydd yn Goch’, John ‘P’ a’i wisgoedd Jones, Bron Arfon wedi iddynt Betty. Bydd y cyfarfod nesaf ar braf i ti beidio gorfod teithio mor theatrig, y carnifal oedd yn hedfan i Ganada i weld eu Fehefin y 7fed. bell, ac mi fydd Ysgol Syr Hugh cyd-redeg â ‘charnifal’ mawr merch Laura a’i chymar. Owen yn lwcus iawn o dy gael! yr arwisgo, a thrafodwyd Gobeithio eich bod wedi cael Pob lwc! gwaith anhygoel ‘Clwb y amser da. Mamau’, a Majorettes Julie Llongyfarchiadau Clwb Hanes Rachub, Rowlands. Arferai Rachub fod Diolch Llongyfarchiadau mawr i Caellwyngrydd a Llanllechid. yn fwrlwm cymdeithasol, ac Hoffai Kevin mab Derek a Gwenno Llwyd Beech am Cafwyd noson ddifyr yn y fe’n hatgoffwyd o hynny heno, – Jean ddiolch am y rhoddion a lwyddo i ddod yn ail yng Clwb Hanes, yng nghwmni diolch yn fawr, Fiona! gafodd tra yn cael triniaeth yn nghystadleuaeth Unawd Cerdd Mrs Fiona Griffiths, a roddodd Cofiwch am ein cyfarfod yr ysbyty. Diolch yn fawr. Dant Blwyddyn 2 ac Iau yn sgwrs ddiddorol iawn i ni nesaf, – nos Fercher, Mehefin Eisteddfod Genedlaethol yr am ‘Hwyl y Carnifal’. Gan 28 – noson yng nghwmni plant Diolch Urdd ym Mhen-y-bont. Da iawn fod llawer ohonom yn cofio Ysgol Llanllechid. Hoffai Meirion a Meleri ti Gwenno. dyddiau da’r carnifal yn yr ardal, a’r plant ddiolch o galon pleser o’r mwyaf oedd cael Capel Carmel am yr anrhegion, cardiau Llongyfarch gweld hen luniau o’r trigolion Cymanfa Ysgolion Sul a’r cyfarchion caredig ar Llongyfarchiadau i Godfrey mewn gwisgoedd anhygoel yn Annibynwyr Bangor a Bethesda enedigaeth eu merch Eiri Northam, Llwyn Bedw am gorymdeithio drwy strydoedd Cynhaliwyd y Gymanfa Gwyn. Diolch arbennig hefyd bresenoldeb 100% unwaith Rachub, neu’n cael eu cludo eleni yng Nghapel Carmel i’r Prifardd Ieuan Wyn am eto mewn cyfarfodydd o ar lorïau a faniau oedd wedi’u Llanllechid ar fore Sul braf, 21 lunio’r englyn yma i ddathlu Gyngor Bethesda 2016 - 17. haddurno’n lliwgar. Mai. Daeth cynulleidfa dda genedigaeth Eiri. Llongyfarchiadau hefyd i’w Fel cymaint o hen arferion, ynghyd, gyda llawr y capel ŵyr Idris Tomos o Gaerodor gwreiddiau crefyddol sydd yn llawn o blant, pobol ifanc Eiri Gwyn (Bristol) am gael bathodyn i’r carnifal, - sef dathliad cyn ac oedolion, ac fe gafwyd Yn lanwedd, yn oleuni, - yn loyw gwyrdd Blue Peter wedi iddo cychwyn ar gyfnod y Grawys. bore llawen a bendithiol yn Lawen i’w rhieni, hel man ysbwriel yn Lôn fach Yn fras, mae’r gair ‘carnifal’ cyd-addoli a chanu emynau’n Gyda’i gwynfyd hyfryd hi Odro , Maes Bleddyn, a Llwyn yn golygu ‘ffarwel i’r cig’, felly frwdfrydig efo’n gilydd. Daeth euraid fendith Eiri. Bleddyn yn ystod ei wyliau. cyfnod gwyllt o orymdeithio, Gwobrwywyd 82 o blant

Gwydion Eryri a Lloer Prysor yn amlwg wedi gwirioni â'u chwaer Owain ac Elen ar ôl eu deuawd. fach newydd, Eiri Gwyn. Llais Ogwan | Mehefin | 2017 5

Manon a Rhiannon gyda swyddogion y Gymanfa. ac ieuenctid am eu gwaith Ar ddydd Mawrth, 30 Mai, bu yn yr ysgolion Sul ar hyd y angladd y diweddar Mr. John flwyddyn, a braf oedd eu gweld Hubert Williams, gynt o Rachub. yn dod ymlaen i dderbyn Bu farw ar 22 Mai yng Nghartref eu tystysgrifau a’u gwobrau Coed Isaf, Llanrhos. Yn arwain ariannol. y gwasanaeth yn y capel oedd Y Yr arweinydd cerddorol oedd Parchg. Ddr. Hugh John Hughes Mrs. Helen Wyn Williams, gyda Mrs Helen Williams wrth Carmel, gyda Mrs. Rhian yr organ.Cydymdeimlwn â chi fel Roberts, Carmel, yn cyfeilio. teulu i gyd. Clwb Dwylo Prysur Carmel Anfonwn ein cofion a’n roddodd gychwyn teilwng i’r dymuniadau gorau at bawb o’r gweithgareddau ac fe gafwyd aelodau sy’n sâl. deuawd wirioneddol wych gan Elen ac Owain yn canu emyn enwog Ann Griffiths, “Wele’n sefyll rhwng y myrtwydd”. L Llandygái Eglwys yn Ficerdy Pentir ar Orffennaf 1af o 1 o’r lywiwyd y Gymanfa yn raenus gloch y prynhawn tan 4 or gloch. iawn gan ddwy aelod o’r Clwb, Iona Wyn Jones, Dyma Fo, 16 Pentref, sef Manon Huws a Rhiannon Llandygái, Bangor LL57 4HU Garddwest y Tair Eglwys Gorffennaf 1af 2017 Llwyd. Daeth y Gymanfa i ben  01248 354280 Cynhelir yr Arddwest flynyddol yma ar brynhawn gyda phawb yn canu trefniant Eirlys Edwards, Sŵn y Coed, 23 Pentref Sadwrn Gorffennaf 1af 2017 rhwng 1 a 4 o’r gloch bywiog iawn o “Mae ganddo’r Llandygái, Bangor LL57 4HU yn y Ficerdy Pentir. Cofiwch, rydym bob amser byd cyfan yn Ei law” i gyfeiliant  01248 351633 yn gwerthfawrogi unrhyw eitemau bychain ychwanegol y trwmped (Owain) (newydd neu mewn cyflwr ardderchog), teganau a’ drwm (Lois). Cartref Newydd plant, gemau, gemwaith a llyfrau i’w gwerthu ar Diolchwyd i bawb am eu Rydym yn dymuno yn dda i Antonia Eastman, y stondinau ac i’r Tombola. Croesewir unrhyw cyfraniad at lwyddiant y Walnut Cottage, yn ei chartref newydd yn gyfraniadau i’r Arddwest wythnos o flaen llaw Gymanfa, yn cynnwys athrawon Motcombe, Dorset,er mwyn bod yn nes at ei mab, yn y Ficerdy i gael eu didoli a’u prisio cyn yr yr Ysgolion Sul, yr arholwyr, Tom. Ar yr un pryd, rydym yn croesawu un o genod achlysur. Bydd stondin i werthu teisennau a Mrs. Barbara Jones, Bethlehem, y pentref i’r tŷ, sef Mererid Leveret, Brian a Cara. chynnyrch eraill ar y diwrnod hefyd. Miss Iona Jones, Peniel a Mrs Llinos Davies, Emaus, yn Hen Daid a Nain Diolchiadau ogystal a’n trysorydd ffyddlon LLONGYFARCHIADAU i Dei ac Eirlys Edwards, Ar Ebrill 28 cynhaliwyd cyngerdd o “Dalentau a gofalus, Mr. Joe Hughes, 23 Pentref Llandygai, ar ddod yn hen nain a thaid Tegai”yn Eglwys Llandegai, a diolch i bawb a fu’n Carmel. unwaith eto. Ganwyd Simon David i David a Jen cyfrannu i lwyddiant ac i hwyl y noson. Cafwyd o Penchwintan, Bangor - brawd bach i Elin. eitemau ar yr organ gan Martin Brown a Geraint Trefn Gwasanaethau Gill, darlleniadau a barddoniaeth gan Judith Page, Mehefin Damwain Richard Douglas Pennant a’r Ficer John Matthews 18: Miss Nerys Jackson. Cafodd Tomi Smith, rhif 7, ddamwain wrth docio a chaneuon amrywiol gan Catrin Hobson, Geraint 25: Y Gweinidog. gwrych yn yr ardd. Cafodd ei ruthro i’r ysbyty Gill a Chantorion Tegai. Darparwyd lluniaeth Gorffennaf ar ôl torri ei fraich. Cadwa’n glir o ‘stolion o hyn ysgafn ar ôl y cyngerdd a diolch yn arbennig i 2: Y Gweinidog (Cymun) ymlaen Tomi! Nerys Jones ac i aelodau eraill o’r eglwys am 9: Parchg. Marcus Robinson. drefnu hyn. Casglwyd dros £315 tuag at Gronfa 16: Parchg. Geraint S. R. Eglwys Sant Tegai Atgyweirio Eglwys Sant Tegai. Hughes. Stondin Canolfan Deiniol Bangor Cynhelir y ddwy stondin nesaf ar ddydd Gwener, Amseroedd gwasanaethau Sant Tegai Oefaon am 5 o’r gloch oni nodir Mehefin 16, ac ar ddydd Gwener, Mehefin 23. Gwasanaethau’r Sul cyntaf a’r pedwerydd Sul yn wahanol. Croeso cynnes i Rhagwelir mai prif bwrpas y ddwy stondin fydd yn y mis am 9.30 y.b. Gwasanaethau ar yr ail a’r bawb. i werthu tocynnau raffl ar gyfer Garddwest y 3 trydydd Sul yn y mis am 11 y.b. 6 Llais Ogwan | Mehefin | 2017

Bethesda diolch arbennig i Glwb Criced Bethesda, ar achlusur eu Priodas Rhuddem yn Hogia’r Bonc, staff Cylch Cefnfaes, ddiweddar. Fiona Cadwaladr Owen, Bryn Meurig aelodau’r Pwyllgor, ac i Olive Williams am Bach, Coed y Parc, Bethesda, LL57 4YW helpu. Diolch i chi gyd.  601592 Joe Hughes, Awel y Nant,Ffordd Bore Coffi Ffrydlas, Bethesda  601902 Cynhaliwyd bore coffi yng Nghanolfan Cefnfaes ar y 11eg o Fawrth. Roedd yn fore Graddio yng Nghaliffornia llwyddiannus iawn! Diolch i’r rhai ddaeth a Llongyfarchiadau i Joey Ward o Dolwen, rhywbeth tuag at y raffl a’r llu o gacennau. Ffordd Pant, ar ennill gradd B.A. mewn Fe wnaethom godi bron i £400 tuag at y Economeg ym Mhrifysgol Califfornia, cylch. Diolch eto i bawb. Berkeley. UDA, ym mis Mai. Mae Joey yn gyn-ddisgybl o ysgolion Dewch i gefnogi bore coffi arall yng Abercaseg a Phen y Bryn, Bethesda, ac Nghanolfan Cefnfaes ar y 17 o Fehefin. Ysgol Friars, Bangor. Diolch! Roedd cael dychwelyd i’w wlad enedigol, sef America, i astudio mewn prifysgol yn Pwyllgor Cylch Meithrin Cefnfaes amser cyffrous iawn i Joey, ac er syndod a Rydym yn chwilio am aelodau newydd phleser iddo, roedd yn hapus bod Berkeley i’r pwyllgor, Person Cofrestredig a wedi rhoi credyd academaidd iddo am Chadeirydd. Os oes gennych ddiddordeb Taid a Nain fod yn rhugl yn y Gymraeg ar ôl llwyddo mae croeso i chi gysylltu â Mary Llongyfarchiadau i Mr. a Mrs. Arwel mewn arholiad iaith Gymraeg dan Raglen Jones (600274) neu Mari Emlyn Wyn Hughes, Garneddwen, ar yr achlysur Astudiaethau Celtaidd y Brifysgol. (07590 759317). hapus o ddod yn daid a naini Isla Haf a Fel myfyriwr, bu’n gyd-olygydd y “Cal anwyd ar 12 Mai, yn ail ferch i Simon a Literature and Arts Magazine”, ac i’w helpu Dathlu Kerry Hughes yng Nghaer. Chwaer fach gyda chostau ei astudiaethau, bu’n gweithio Fel rhan o’u dathliadau 45 mlynedd roedd Y i Imogen Mai. Llongyfarchiadau hefyd i yn swyddfa Cofrestrydd y Brifysgol. Mudiad Meithrin wedi gofyn i’r cylchoedd Mrs. Glenys Rowlands, Adwy’r Nant, ar Mae Joey, sy’n 22 oed, yn dychwelyd ddathlu trwy drefnu Parti Pyjama Mawr. ddod yn hen nain unwaith eto. adref i Dolwen, ac fe fydd yn chwilio am Dyma lun o Gylch Cefnfaes i gyd, gan swydd yng Nghymru neu yn rhyngwladol. gynnwys y staff yn gwisgo eu pyjamas Cydymdeimlo lliwgar ar y diwrnod. Anfonwn eim cydymdeimlad at deulu Mrs. Edith Roberts, Llanllechid, gynt Mae tymor yr haf yn amser prysur iawn ac o Fferm Corbri, a fu farw dim ond mae’r plantos yn cael hwyl allan yn tyfu mis wedi marwolaeth ei mab, George. planhigion ac yn mwynhau chwarae. Cydymdeimlwn â chwi yn eich Ddiwedd y mis cynhaliwyd ‘Beicio profedigaeth o golli mam, nain a hen nain Noddedig’ yn y cylch a gyda’r plantos i gyd annwyl a charedig. wrth eu boddau yn cael mynd ar y beiciau ac Anfonwn ein cydymdeimlad hefyd at yn sgil hynny codwyd yn agos i £500. Er bod Mr. a Mrs. Dafydd Bullock a’r teulu, Rhes arian yn dod i’r cylch o wahanol ffynonellau Elfed, a Mrs. Sheila Williams a’r teulu, mae hi’n anodd er hynny cadw dau ben llinyn Stryd y Dŵr, yn eu profedigaeth o golli ynghyd ac mae’n hanfodol bod achlysuron tad, tad yng nghyfraith, taid a hen daid, codi arian yn cael eu trefnu yn rheolaidd. sef y diweddar Mr. John Hubert Williams (Rachub, gynt). Eglwys Crist Glanogwen Gwasanaethau mis Gorffennaf: Marw Cymun Bendigaid pob Dydd Sul am 11:00, Yn sydyn yn ei gartref, 75b Stryd Fawr, gyda Cymun Bendigaid hefyd am 8:00 ar 6 Mai, bu farw Mr. William Garrett, ar Sul cyntaf y mis. Gwasanaeth Cymun brawd annwyl Iain a David, brawd yng Priodas pob Dydd Mercher am 10:30 gyda coffi i nghyfraith Carol ac ewythr i John a Shaun. Llongyfarchiadau i Angharad, merch Alan a ddilyn. Croeso i bawb ymuno â ni. Gŵr tawel a bonheddig ydoedd, bob amser Shirley Evans. Erw Las a Huw, mab Gwilym yn barod ei sgwrs ar y stryd. Cynhaliwyd a Catrin Williams Yr Ynys, Rachub, at Ysbyty y gwasanaeth angladdol yn Amlosgfa achlysur eu priodas ar Fai 26ain yn Eglwys Cofion cynnes a gwellhad buan at y rhai Bangor ddydd Iau, 25 Mai. Cydymdeimlwn Crist Glanogwen. a fu mewn ysbyty yn ddiweddar sef Swyn â’r teulu i gyd. Angharad Wyn Owen, Bryn Meurig Bach, Sefydliad y Merched Carneddi Cylch Meithrin Cefnfaes Mrs. Janet Hughes, Stad Coetmor, Mrs Ar noson ddigon braf cawsom ein cyfarfod Cawl a Chan gyda Hogia’r Bonc Joan Parry, Abercaseg, Mr. Dewi Hughes, Mehefin o’r sefydliad gyda phawb yn Cawsom noson llawn hwyl gyda Hogia’r Glanffrydlas, a Mrs. Megan Hughes, Rhos bresennol. Llongyfarchodd ein llywydd Bonc yng Nghlwb Criced, Bethesda ar y Coed, sydd bellach adref ar ôl treulio 6 ddwy o’r aelodau oedd wedi dod yn hen y 3ydd o Fawrth i ddathlu Dydd Gŵyl wythnos yn yr ysbyty. neiniau, sef Gwen Davies a Doris Shaw. Dewi ac i hel arian tuag at y Cylch. Mae Mwynhewch y babis ferched! Cylch Cefnfaes yn elusen ac yn dibynnu Priodas Rhuddem Roedd rhai o’r merched wedi gwneud ar ddigwyddiadau hel arian i’w gadw yn Llongyfarchiadau mawr i Martin a Carys tîm i fynd i Lanberis i gystadlu mewn agored. Diolch i’r rhai daeth i i’r noson a Hebenstreit, Hafod y Nant, Rhos y Coed gemau Boccia ac fe ddaethom yn ail yn Llais Ogwan | Mehefin | 2017 7 y gystadleuaeth a chael canmoliaeth am Cafwyd oedfa Sul y Blodau hyfryd gan gystadlu am y tro cyntaf !! Da iawn chi blant yr Ysgol Sul a’r Clwb Nos Fawrth. am roi Sefydliad Carneddi ar y map fel Bu canmoliaeth mawr iddynt oll am eu petai. rhannau yn gwasanaeth arbennig hwn. Llongyfarchwyd Jean Hughes ar ennill Diolch i’r athrawon am eu dysgu . Cafwyd gwobr yng nghlwb 200 y ffederasiwn. paned a sgwrs ar ôl yr oedfa. Braf oedd Anfonwyd ein cofion at Dilys, chwaer gweld pawb yn cymdeithasu â’i gilydd! Jean, oedd wedi bod yn yr ysbyty yn Rhiannon oedd yn gofalu am y Cyfarfod ddiweddar, ond yn ôl yn Plas Ogwen Gweddi. Diolch i Minnie a Ceri am ei erbyn hyn. Aeth Gwyneth Morris ymlaen i chynorthwyo, a hefyd i Minnie am gyfeilio. ddarllen cofnodion mis Mai , ac fe gafwyd y llythyr misol â’i gynnwys gan y llywydd a ar ddathlu eu Priodas Ddiemwnt. Mae Y Gymdeithas thrafodwyd un neu ddau o’r materion . Dafydd Vince, gynt o Adwy’r Nant, Bethesda, Croesawyd pawb gan Joe, ein llywydd, cyn Ein gwibdaith addysgiadol fydd genym a’i wraig Stella, bellach yn byw yn Swydd cyflwyno Mr. Dewi Rowlands atom i sôn mis nesaf, felly bydd gwybodaeth am hyn Bedford. Mae ganddynt ddwy ferch, pump o am ei daith i Wlad yr Iâ. Cafwyd lluniau yn y Llais. wyrion a thri o or-wyrion gwych. Mae David arbennig o adar ac anifeiliaid ganddo , Ein gwraig wadd oedd Susan Land yn mwynhau darllen Llais Ogwan bob mis. a phawb yn rhyfeddu ac yn mwynhau. Peters o Gaernarfon a roddodd Dymuniadau gorau i chi’ch dau, a diolch Diolchwyd iddo gan Rhiannon, ac i ferched arddangosfa gosod blodau i ni. Bu’n cadw David am barhau i gefnogi Llais Ogwan. y baned sef Mair, Eira a Ceri. siop yn y dref, ond erbyn hyn yn gweithio o’i chartref o dan yr enw Blodz . Wedi cael Diolch am haelioni Urddo ei dysgu yn y coleg am bob math o flodau Ym mis Mawrth dathlodd Ian a Brenda Llongyfarchiadau i Buddug Watcyn a choed ac yn y blaen, yn ogystal â sut i’w Hughes, 19 Rhes Gordon, eu Priodas Roberts ar ennill cystadleuaeth gosod at bob achlysur. Cawsom 6 neu 7 Aur. Penderfynwyd gofyn i’r teulu a Cymdeithas Dafydd ap Gwilym yn gosodiad gwych ganddi, a phawb yn holi ffrindiau gyfrannu tuag at eu helusennau Rhydychen. Cafodd ei hurddo yno gan y am wahanol flodau ac ati. Noson liwgar dewisiedig. Gymdeithas a threulio noson yn hostel y dros ben! Mae Ian a Brenda yn ddiolchgar iawn i coleg. Profiad arbennig iddi. Da iawn ti! Diolchwyd iddi gan Gwyneth Morris ac bawb am eu rhoddion caredig. Casglwyd Cafwyd oedfa gymun fore’r Pasg dan i’r gwestwragedd am y lluniaeth . Enillydd £820.00 i’w rannu rhwng Nyrsus McMillan, arweiniad y Parchedig Pryderi Llwyd y wobr lwcus oedd Jean, yn rhoddedig gan er cof am Bill (brawd Ian a Robin), a hefyd Jones. Diolch iddo! Rita. i Ward Glaslyn er cof am ffrind annwyl, Dwy oedfa arall a ddaeth a ni yn nes at Raymond Tugwell. ein “cymydog” a gafwyd gan y Parchedig Bore Coffi Cymorth Cristnogol Gwilym H. Jones a’r Parchedig Huw John Elw’r Bore Coffi a gynhaliwyd yng Eglwys Unedig Bethesda Hughes – ill dau wedi ein hysbrydoli’n Nghanolfan Cefnfaes ar 13 Mai oedd Anfonwn ein cofion at bawb sydd yn fawr. Mae pawb yn gymydog i ni! £443.69. Diolch i aelodau rhai o eglwysi’r methu ymuno â ni yn ein hoedfaon. Bu cylch am eu cymorth ac i bawb am eu Mrs. Glenys Clarke yn yr ysbyty, ond yn ôl Sul y Gymanfa yn Eglwys Berea Newydd cefnogaeth. Cychwyn gwych i’r Wythnos yng Nghartref Cerrig yr Afon erbyn hyn. Aeth llond bws o blant ac aelodau i Berea. Gasglu! Bu Mr. Dewi Hughes, Glan Ffrydlas, yn yr Gwobrwywyd y plant a chafwyd mwynhad ysbyty i gael llaw-driniaeth. Dymunwn y mawr o’u gweld ar y llwyfan. Diolch i’r Gorffwysfan, Stryd Fawr gorau iddynt! plant a’u hathrawon am bob dim. Yng Nghanolfan Cefnfaes ar fore Sadwrn, 20 Mai, cynhaliwyd ein bore coffi blynyddol, ac fe wnaed elw o £280.00. Diolchwyd i aelodau a chyfeillion am eu help ac am y nwyddau a’r gwobrau gan y cadeirydd, Mr. Elfed Bullock. Rydym fel aelodau yn anfon ein cydymdeimlad at Mrs. Christine Jones, Rachub, wedi iddi golli ei chwaer o Glasinfryn. Cofion a gwellhad buan at yr aelodau sy’n sâl, ac wedi derbyn triniaeth yn ddiweddar, sef Mrs. Joan Griffiths, Glanffrydlas a Mrs, Gwenda Jones, Glanffrydlas.

Diolch Hoffai Swyn Angharad, Bryn Meurig Bach, ddiolch yn fawr am y cardiau, y rhoddion, y negeseuon a’r dymuniadau da a dderbyniodd yn dilyn ei llawdriniaeth diweddar. Diolch o galon i bawb.

Priodas Ddiemwnt Llongyfarchiadau i David a Stella Davies Plant Ysgol Sul Jerusalem yn y Gymanfa. 8 Llais Ogwan | Mehefin | 2017

Oedfa Cymorth Cristnogol Cynhaliwyd Oedfa Cymorth Cristnogol ar 14 Mai dan arweiniad y Parchedig Ddr. Cyfeillion Ysbyty Gwynedd Elwyn Richards, gydag aelodau o eglwysi’r cylch yn cymryd rhan, sef St. Mair (Gelli) – Cyfarfod Blynyddol, nos Lun, 8 Mai wedi llwyddo i brynu nwyddau gwerth Brenda Hughes; Eglwys Crist Glanogwen 2017, gyda Mrs. Mair Griffith, llywydd y £52,351.11 i’r ysbyty yn ystod y flwyddyn a – Barbara ac Ivy; Betlehem – Barbara, Cyfeillion yn y gadair. Wedi gair o groeso aeth heibio sef : Jean a Neville; Eglwys Unedig – Elna, cyflwynodd ymddiheuriadau oddi wrth “Stroke Care Dynamap £14,285.50 ; Gwenno a Ceri; Carmel – Margaret, Megan Mrs. Nia Williams, Mr. Karel Lec, Mr. Hysteroscopy Set, Pulmonary Function a John; Diolch i Minnie am gyfeilio ac i Hywel Williams A.S., Mrs. Siân Gwenllian, £18,960.50; bawb am eu cyfraniad – ac am y casgliad A.C., Mr. Rhun ap Iorwerth, A.C., Mr. a Mrs. Overchair tables (Alaw) £1,247.04 ; ipad anrhydeddus tuag at Gymorth Cristnogol. Malcolm Morris. Croesawodd y llywydd Dementia Support £349.00; Laryngoscope aelodau newydd sef Mrs. Dorothy Hughes Syustem £8,925.00 ; Endoscopy Minnie oedd yn gofalu am y Cyfarfod â’i phriod Mr. Glyn Hughes o Lanfairpwll. Equipment £8,034.07 ; Transfer Bag Gweddi ar y thema Cymorth Cristnogol Darllenwyd cofnodion Cyfarfod £550.00.” gyda Luned a Megan yn cynorthwyo. Blynyddol 9 Mai 2016 gan Wendy Jones Diolchodd i’r holl aelodau am eu Diolch iddynt! Cafwyd dwy oedfa ar Sul, ac fe’u cafwyd yn gywir. gwaith caled yn codi’r arian er mwyn rhoi 28 Mai, dan ofal Menai yn y bore ac Elina cymorth i’r ysbyty. yn y nos. Dwy oedfa arbennig eto. Diolch Adroddiad y Cadeirydd – Joe Hughes Cyfeiriodd fod dwy aelod wedi iddynt am eu cyfraniad! Cafwyd gwybodaeth ganddo am ymddiswyddo yn ystod y flwyddyn sef Daliwn i gael y baned ar foreau Iau pryd ddigwyddiadau’r flwyddyn a faint o arian Mrs. Ann Williams, Rhiwlas, a Mrs. Ann y cawn gyfle i fod gyda’n gilydd. Croeso i a godwyd tuag at waith y Cyfeillion o Lloyd Williams, Llanfairfechan, ond da bawb atom! Gwnaed casgliad o £140 tuag ganlyniad i’r holl weithgarwch. dweud eu bod yn barod i helpu pan at y Genhadaeth. Diolch i bawb! Diolchodd i’r swyddogion am eu gwaith fyddai angen, a bod Ann, Rhiwlas, yn yn ystod y flwyddyn, sef Iona Jones, parhau gyda’r bwrdd gwerthu. Y Cyhoeddiadau Is-gadeirydd; Dewi Morgan, Trysorydd; Adroddwyd fod y bore coffi ym Mehefin 18: Mr. Gwilym Williams (am 10.00); Wendy Jones, Ysgrifennydd Cofnodion; Methesda ar 29 Ebrill eleni wedi gwneud Parchg. Gwenda Richards (am 5.00). Meryl Read, Ysgrifennydd. elw o £736.00. Mehefin 25: Parchg. Eifion Williams (am 5.00) Diolchodd hefyd i’r aelodau am eu Diolchodd y cadeirydd i Mrs. Mair Gorffennaf 2: Parchg. T. E. Williams (am ffyddlondeb a’u cyfeillgarwch. Dywedodd Griffith am arwain y cyfarfod ac am ei 5.00) hefyd, pa mor falch oedd o gael cwmni chefnogaeth i waith y Cyfeillion. Gorffennaf 9: Parchg. Eric Jones. Iona Wyn Jones, Geraint Roberts, Helen Gorffennaf 16: Parchg. Cledwyn Williams. Pritchard, Ceinwen Williams a Iona Jones Adroddiad y Trysorydd wedi iddynt dreulio cyfnodau yn yr ysbyty Cafwyd adroddiad manwl gan Mr. Dewi Anfonwn ein cofion at Mr. Dewi Hughes yn ystod y flwyddyn. Morgan a gyflwynodd daflen i bawb yn sydd yn yr ysbyty eto. Hefyd at Mrs. Caren Diolchodd i Jean, Margaret, Kath a dangos sefyllfa ariannol y Cyfeillion. Roberts (Brown) sydd wedi bod mewn Ceinwen am drefnu’r Tombola Haf a Penderfynwyd derbyn y fantolen gyda damwain car ac wedi cael anaf drwg i’w ffêr. Nadolig a chodi elw o £3,145.08. Iona Jones yn diolch i’r Trysorydd am ei Brysiwch wella. Diolchwyd hefyd i Peggy, Mair, Brenda ofal o’r gronfa. ac Eirlys am eu hymdrech flynyddol Iona hefyd gyflwynodd y diolchiadau Llongyfarchiadau eto i Buddug Watcyn gyda’r cywion Pasg. Roedd Peggy wedi i’r ysbyty am gael defnydd o’r ystafell i Roberts ar ei llwyddiant yn Eisteddfod yr gwau 500 o gywion ac Eirlys wedi casglu gynnal ein pwyllgorau misol. Urdd. Mae talent Buddug yn y byd llenyddol 580 o wyau bach siocled. Diolch i Nia am baratoi lluniaeth ysgafn yn fawr iawn. ‘Rydym yn falch iawn ohoni! Adroddodd y cadeirydd fod y Cyfeillion i’r aelodau ar ddiwedd y cyfarfod. Pob lwc i’r dyfodol iddi!

Plaid Cymru Dyffryn Ogwen

Llongyfarchiadau i’r Cynghorydd Linda Brown ar gael ei hethol yn Gadeirydd Cyngor Cymuned Bethesda am y flwyddyn 2017/18.

Croesawyd dau aelod o Blaid Cymru yn aelodau newydd o’r Cyngor Cymuned, sef Einir Williams a Bleddyn Hughes.

Ynghanol prysurdeb yr ymgyrch i ail-ethol Hywel Williams i’r Senedd yn Llundain, cynhaliwyd cyfarfod ar 30 Mai i gynllunio’r gweithgarwch ar gyfer y dyddiau olaf. Bydd cyfarfod nesaf y Gangen yng Nghefnfaes ar nos Fawrth, 27 Mehefin am 7 o’r gloch. Llais Ogwan | Mehefin | 2017 9 Ysgol Abercaseg Cofio Prynhawn Eidalaidd Plannu Penderfynodd grŵp Ffrindiau’r Byd drefnu Gwreiddiau yw thema’r dosbarthioadau ar prynhawn Eidalaidd yn yr ysgol i ddysgu hyn o bryd ac er mwyn dysgu am dyfiant Hedd Wyn am arferion y wlad. Daeth Mrs Fran bladau a llysiau mae’r holl ddosbarthiadau Mae’r trefniadau yn symud ymlaen D’Amora sydd wedi priodi Eidalwr, a sy’n wedi bod yn plannu’n yr ardd. Rydym yn yn hwylus i gofio canmlwyddiant fam i ddau o ddisgyblion yr ysgol, i sgwrsio gobeithio’n fawr y bydd gennym ardd llawn marwolaeth Hedd Wyn yn Fflandrys. am fwydydd Eidalaidd a chafwyd hwyl yn tatws, moron a nionod os na fydd y cathod Mae’r gwaith caled yn cael ei wneud dysgu Eidaleg. Diolch yn fawr iawn iddi. a’r gwlithod wedi cael gafael arnynt. Os oes i drefnu nifer o gyngherddau a Diolch hefyd i staff y gegin am baratoi gan unrhyw un o ddarllenwyr Llais Ogwan gwasanaethau dros benwythnos gwledd Eidalaidd amser cinio, roedd pawb gyngor ynglŷn â garddio’n llwyddiannus Gorffennaf 28 hyd at Awst 1af wrth eu boddau’n bwyta pasta a hufen iâ. byddem yn falch iawn o glywed gennych. 2017. Eisoes cynhaliwyd cyngerdd I gloi’r prynhawn bu’r plant yn gwneud llwyddiannus yn Lerpwl wedi ei drefnu gwahanol weithgareddau yn ymwneud â’r ar y cyd rhwng y Pwyllgor Cymru’n Eidal yn eu dosbarthiadau. Cofio dan lywyddiaeth Syr Deian Hopkin a’r Parch D.Ben Rees ar Ionawr 28. Dyna’r dyddiad y cyrhaeddodd Hedd Wyn i’r baracs yn ochrau Litherland. Cymerwyd rhan gan Gôr Rygbi Gogledd Cymru, Rhys Meirion, Gwydion Rhys a Dylan Cernyw. Bydd y gweithgareddau yn cychwyn yn Fflandrys gyda gwasanaeth ym Mynwent Tynecot, Passiondale. Dyma un o’r mynwentydd mwyaf yn Ewrop. Yna ar Orffennaf 31, am 5.00 o’r gloch y bore bydd y côr yn canu mewn Mabolgampau Gofalu am ein dannedd gwasanaeth yng Nghefn Pilgrem. Dyna’r Cynhaliwyd mapolgampau’r ysgol cyn cau Daeth Sara o Gynllun Gwên i siarad awr y cafodd y milwyr y gorchymyn i am hanner tymor. Roedd yn braf gweld y â phlant y dosbarth Meithrin am ddechrau’r frwydr. Yna ceir cyngerdd cae yn orlawn o rieni’n mwynhau edrych ar bwysigrwydd glanhau dannedd a pheidio Y Cofio, gyda Rhys Meirion a Dylan eu plant yn rhedeg a neidio. Er nad oedd bwyta neu yfed gormod o siwgwr. Mae Cernyw a’r Côr pan ddadorchuddir y pawb yn fuddugol roedd yr holl blant yn pob plentyn yn glanhau eu dannedd yn gofeb gan yr Archdderwydd. Disgwylir mwynhau a da iawn nhw am geisio’u gorau ddyddiol yn yr ysgol er mwyn gwneud yn y bydd y Tywysogion Charles a William glas. siŵr fod gan bawb ddannedd glan gloyw. yn bresennol yma. Gobeithio y byddant yn cael ysbrydoliaeth dros y Gymraeg wedi iddynt gyrraedd adref. Gyda’r nos fe genir y Last Post yn y Mennim Gate. Trefnir nifer o wasanaethau a chyngherddau ar y dydd Llun a Mawrth. Ar y dydd Mawrth bydd y côr yn canu yn Talbot House. Dyma adeilad lle byddai’r milwyr yn cael seibiant o’r 0808 164 0123 ymladd. Am ragor o wybodaeth, tocynnau a rhaglenni cysylltwch gyda Glena ac Alwyn Bevan ar 01248 600 678. 10 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Beth sy’n digwydd yn y Dyffryn?

CANOLFAN CEFNFAES YSGOLDY MAES Y GROES DYDDIADUR GYRFA CHWIST TALYBONT MEHEFIN 27 TE MEFUS BOREAU GORFFENNAF 11 a 25 SADWRN 17 MEHEFIN COFFI 2017 am 7:00 o’r gloch. Croeso i bawb AM 3.00 O’R GLOCH.

17 Mehefi n – Cefnfaes – Cylch Meithrin CANOLFAN CEFNFAES FESTRI BETHLEHEM Cefnfaes 01 Gorff ennaf – Neuadd Ogwen – BORE COFFI TALYBONT Eisteddfod Dyff ryn Ogwen CYLCH MEITHRIN TE MEFUS 15 Gorff ennaf – Cefnfaes – Cronfa NOS FERCHER Tracey Smith. CEFNFAES SADWRN 17 MEHEFIN 28 MEHEFIN 09 Medi – Caffi Coed y Brenin – AM 7.00 O’R GLOCH. NSPCC 10.00  12.00 16 Medi – Cefnfaes – Clwb Camera 23 Medi – Cefnfaes – Capel Jerusalem 30 Medi – Cefnfaes – Eglwys NEUADD OGWEN Cwmni Drama’r Llechen Las Glanogwen 07 Hydref – Cefnfaes – Plaid Cymru yn cyﬂ wyno 21 Hydref – Cefnfaes - Eisteddfod BORE COFFI Cabaretta Marietta Dyff ryn Ogwen. EISTEDDFOD 28 Hydref – Cefnfaes – Eglwys Sant DYFFRYN OGWEN Noson amrywiol o adloniant Cedol, Pentir. SADWRN, 1 GORFFENNAF i oedolion yn – Cefnfaes – Neuadd 04 Tachwedd 10.00  12.00 Talgai. Neuadd Ogwen, Bethesda 11 Tachwedd – Cefnfaes - Gorff wysfan Nos Wener, 14 Gorﬀ ennaf 2017 25 Tachwedd – Neuadd Ogwen – Plaid am 7.30pm Lafur CANOLFAN CEFNFAES 25 Tachwedd – Caffi Coed y Brenin - Tocynnau ar gael o wefan y Neuadd NSPCC CYNHELIR www.neuaddogwen.com CYFARFOD Pwysig Os yn trefnu Bore Coffi yn ardal Bethesda, BLYNYDDOL bydd y rhestr uchod yn gymorth i chi CEFNFAES ddewis dyddiad gwag. Gallwch wedyn AM 7.00 O’R GLOCH gynnwys eich dyddiad chi ar y rhestr NOS FERCHER, 21 MEHEFIN hon. Bydd yn cael ei diweddaru ac CROESO CYNNES I BAWB Carneddi yn ymddangos pob mis. Anfonwch y manylion at Neville Hughes (600853). Derfel Roberts, Llys Artro, Carneddi  600965 ST. MAIR, ST. TEGAI [email protected] a ST CROSS Diolch Dymuna Beryl Buchanan a’r teulu ddiolch Gorffennaf 8fed GARDDWEST am bob arwydd o gydymdeimlad a Neuadd Ogwen, 9.30am - 1.00pm 3 EGLWYS estynnwyd iddynt yn eu profedigaeth o golli George (brawd) a hefyd mam, nain, FICERDY PENTIR Awst 12fed hen nain a hen hen nain gariadus, sef y Neuadd Ogwen, 9.30am - 1.00pm 1AF GORFFENNAF AM 1.00 ddiweddar Mrs Roberts, Corbri, Llanllechid. AMRYW STONDINAU, RAFFL, Medi 9fed Diolch hefyd am yr holl gardiau a’r Neuadd Ogwen, 9.30am - 1.00pm LLUNIAETH, GEMAU PLANT rhoddion a dderbyniwyd a diolch arbennig i staff Ward Gogarth yn Ysbyty Gwynedd AGORIR GAN NEVILLE HUGHES Bwydydd, Crefftau, Lleol a staff Ward Padarn yn Ysbyty Eryri am eu MYNEDIAD YN CYNNWYS DIOD: gofal a’u caredigrwydd. www.marchnadogwen.co.uk £2.00 (OEDOLION) 50C. (PLANT) Mae cydymdeimlad pawb o bobl yr ardal Facebook gyda chi a’ch teulu niferus yn eich colled.

I hysbysebu yn Llais Ogwan, Neville Hughes 600853 ([email protected]) Llais Ogwan | Mehefin | 2017 11

Ysgol Tregarth yn brysur yn ysgrifennu dadl o blaid ac yn erbyn twristiaid yn Llanberis. Noson Sinema Mae’r Cyngor Ysgol yn parhau i weithio’n Ymweliad Llanberis frwdfrydig y tymor hwn. Nos Fercher Mai Cafodd Dosbarth Ffrydlas wythnos i’w 24 fe gynhaliwyd y Cyngor ‘Noson Sinema’ chofio. Ar ddydd Mawrth, Mai 23ain aethant yn Neuadd yr ysgol er mwyn codi arian ar ymweliad â phentref Llanberis fel rhan i brynu bin i’r ardal allanol. Llwyddodd o’u gwaith thema ar Asiantau Teithio. y Cyngor godi £240.47 yn ystod y noson. Bwriad yr ymweliad oedd i adnabod y Hoffem ddiolch yn fawr i’r plant, rhieni, ffactorau sy’n denu cymaint o ymwelwyr Cyngor Ysgol a Ms Llinos Barnes am noson i’r ardal hon. Cafwyd diwrnod heulog, braf lwyddiannus iawn. i grwydro’r pentref a chwblhau eu tasgau. Mwynhau cinio yn yr haul yng Nhastell Plannu Briallu Dolbadarn, gan achub ar y cyfle i drafod Clwb Hanes Rachub Er mwyn dathlu agoriad llwybr y Twnnel ei hanes. Ymweliad sydyn a’r amgueddfa a Llanllechid Tywyll yn Nhregarth fe wahoddwyd lechi wedyn cyn oedi yn y parc chwarae cyn disgyblion yr ysgol i blannu briallu ger y dychwelyd yn boeth a blinedig i Dregarth. Nos Fercher, Mehefin 28 llwybr newydd. Aeth y Cyngor Ysgol a Ms am 7 o’r gloch yn Festri Capel Carmel. Barnes lawr at y llwybr fore Iau, Mai 25 i Prosiect Llwybr Llechi Bydd adloniant gan blannu. Gobeithio y byddem yn gweld y Wedyn ar fore Mercher y 24ain, daeth Anita briallu’n blodeuo’n flynyddol. Diolch yn Daimond i’n gweld gan ein bod yn rhan o’r Blant Ysgol Llanllechid. fawr i’r Cynghorydd Dafydd Owen am prosiect Llwybr Llechi. Cawsom wybod am CROESO CYNNES! drefnu. rai datblygiadau o ran y prosiect cyn rhoi nifer o eitemau yn y geocache arbennig a baratowyd. Yna ffwrdd a ni ar daith gerdded gyfrinachol i’w osod mewn man penodol. Cawsom dipyn o hwyl yn dewis safle addas a chliw i arwain pobl yno. Bydd mwy o fanylion ar safle we geocaching.com. Yn sicr fydd neb ohonom ni’n datgelu’r lleoliad!

Trip Glan Llyn Roedd mwyafrif o blant blwyddyn 6 wedi mynychu Gwersyll Glan Llyn dros yr hanner tymor. Fe gawsant amser hwylus yn cymryd rhan mewn amryw o weithgareddau 07967 541870 gan gynnwys bowlio, dringo, canŵio, Trip Dosbarth Idwal cyfrifiannu a llawer mwy. Cafodd Dosbarth Idwal ddiwrnod bendigedig ym Mhili Palas fel sbardun i’r thema, ‘Pethau Bychain Pitw’. Roedd yn gyfle gwych i gael dysgu am nifer o greaduriaid bach a hyd yn oed cael gafael mewn ambell un! Roedd pawb yn ddewr iawn ac wedi mwynhau’r cyfle. Cafwyd picnic blasus cyn mwynhau ein hunain yn yr ardal chwarae. Bydd yr ymweliad yn sicr o fudd i’r disgyblion wrth iddynt barhau i astudio creaduriaid bach.

Taith i’r copa Yn ystod y mis cafwyd profiad bythgofiadwy i ddosbarth Tryfan wrth iddynt gael mynd ar y tren i gopa’r Wyddfa. Taith oedd hon yn seiliedig ar ein thema asiantau teithio. Tra roeddem ar y daith cawsom weld llawer Clwb Drama Crawia o ryfeddodau Eryri. Gwelwyd golygfeydd yn cyflwyno godidog ar fore mor braf. Roedd hi’n bosibl gweld mor bell â Phenfro ac i DAWNS DYFFRYN DERW bellteroedd Sir Fôn! Diolch yn fawr iawn Sioe wreiddiol gan Angharad i gwmni Rheilffordd yr Wyddfa am ein Llwyd ac Ynyr Llwyd. croesawu. Wedi ein taith cawsom fynd o amgylch Llanberis yn ystyried beth oedd Yn Neuadd Ogwen Bethesda mor arbennig am Lanberis fel pentref ar 29 a 30 Mehefin twristiaid. Yn dilyn y daith bu’r disgyblion 12 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Nyth Y Gân Tŷ Nain (Tan-y-Bryn)

Dau gilbost cerrig cadarn A safai wrth y tŷ, Gŵyl Gwenllian A llawer iawn o droedio Gan aml dramp a fu.

Am y tro cyntaf eleni fe fydd Partneriaeth fyw ar hyd ei hoes hyd ei marwoleth ym mis Ar ben y rhain gorweddai Ogwen , ar y cyd â Ras yr Iaith a Chlwb Mehefin 1337. Rhyw gerrig mân yn rhes Mynydda Cymru yn trefnu dau ddigwyddiad Cynhelir darlith ar Nos Wener 16 Mehefin Wynebai oerni’r gaeaf i gofio’r Dywysoges Gwenllian, sef merch yng Ngwesty'r Douglas am 7:30 gan Ieuan A’r haf a’i hynod wres. Llywelyn ein Llyw Olaf a’i wraig Elinor. Hi Wyn ar “Gwenllian y Dywysoges Goll”- oedd unig ddisgynydd gyfreithlon Llywelyn mynediad am ddim, ac yna ar y Sadwrn Gosodwyd hwy mewn patrwm ap Gruffydd ac yn dilyn llofruddiaeth canlynol, 17 Mehefin, taith i gopa Carnedd Gan grwydriaid yno gynt ei thad a dienyddiaeth ei frawd Dafydd Gwenllian dan arweiniad Siân Shakespear, Yn arwydd i rai tebyg daeth Tywysogaeth Cymru i ben. Cludwyd i gychwyn o faes parcio Pant Draeniog am A’u gwelent ar eu hynt. Gwenllian i leiandy yn Sempringham lle bu 9:30 – cyswllt Siân 07890 613933. Roedd neges go arbennig Yn nhrefn y cerrig hyn, Ac yno sawl cyfrinach Clwb Ffermwyr Ifanc Dyffryn Ogwen A gâi ei gwasgu’n dynn.

Ar dydd Sadwrn, 27 Mai, aeth criw y ffermwyr Dim llawer o lwyddiant fel arall ond pawb Yn Nhan-y-bryn yn gyson ifanc i Fferm Goetre, Efailnewydd i gystadlu wedi mwynhau y dydd a’r ddawns nos. Roedd arwydd hynod gain yn Rali Flynyddol Clybiau Ffermwyr Ieuanc Erbyn i’r Llais ddod o’r wasg byddwn wedi O’r croeso gâi y trempyn Eryri. Cymerodd yr aelodau ran mewn amryw cynnal ein cyfarfod blynyddol a chynnal stodin Bob amser gan fy nain. o gystadlaethau – o osod blodau i dynnu rhaff. yn Sioe Dyffryn Ogwen. Wedyn bydd yna Daeth Beca Jackson i’r brig unwaith eto yn seibiant dros yr haf cyn ail ddechrau ym mis y lapio gwlan, a rwan bydd yn mynd ymlaen Medi. Buaswn yn hoffi cymryd y cyfle i ddiolch Y Goriad i gynrychioli Eryri yn y Sioe Fawr. Da iawn a i unrhyw un sydd wedi bod o help i’r clwb eleni Y goriad roed dan garreg a’i gelu phob lwc iddi hi! mewn unrhyw ffordd, bach neu fawr. Diolch yn O’r golwg un adeg; Daeth Glensi yn gyntaf am ysgrifennu mewn fawr iawn i chi. Nid aeth mewn cymdogaeth deg dull caligraffi. Os am fwy o wybodaeth am y ffermwyr I unrhyw un yn anrheg. Daeth Beca yn ail mewn cystadleuaeth ifanc cysylltwch a Swyddfa Ffermwyr Ifanc ffotograffiaeth ar y thema mynyddoedd, a’i Eryri ar 01286 677513, neu os oes diddordeb chwaer Moli yn drydydd. Enillodd Gethin yr ail mewn ymuno â ni, yna cystylltwch ar Dant y Llew wobr am ei lyfr trysorydd. 07858264371. Mae croeso i unrhyw un rhwng Daw â’i dafod i dyfu, ac yna Hefyd yn y barnu cyn y rali enillod Gethin yr oed 13-26 i ymuno â ni. Fe gawn y melynu, am farnu ceffylau adran D dan 18. Iwan Harper Ac o hyn mae o’n gwynnu Yno’n blaen yn belen blu.

Y Gân Yn y geiriau rhagorol y carwn Y curiad barddonol A ledia’n adeiladol Efo’r gân a mawr fu’r gôl.

Darluniau Mae inni’r môr a’r mynydd a’r rheini Sy’n rhannu eu llefydd; A mwyn yw cael mannau cudd O luniau glân, ysblennydd.

Dafydd Morris Llais Ogwan | Mehefin | 2017 13 Nyth Ysgol Dyffryn Ogwen Gwobr Etifeddiaeth Diana mynd ymlaen i gynrychioli’r ardal Y Gân Llongyfarchiadau mawr iawn i Elan Môn ym mhencampwriaethau Cymru yng o’r Chweched Dosbarth am gael ei dewis Nghaerdydd ar y 1af o Orffennaf. Pob lwc yn un o enillwyr Gwobrau Diana. Roedd iddynt. Elan yn un o’r 20 o enillwyr ar draws y byd i ennill un o’r gwobrau sy’n cael eu rhoi i bobl ifanc sydd wedi llwyddo i wneud gwahaniaeth arwyddocaol i fywydau pobl ifanc eraill. Cafodd Elan fynd i Balas St. James yn Llundain ar gyfer y seremoni a chyflwynwyd y gwobrau gan y tywysogion William a Harry er cof am eu mam. Bu’n brofiad arbennig iawn i Elan.

Natalie Owen a Huw Davies

Rygbi Cymerodd tîm rygbi bechgyn dan 13 ran yn nhwrnamaint rygbi 7 bob ochr yr Urdd. Sgoriodd Huw Davies 6 cais, Tomos Hughes 2 gais a Noa Hughes un cais. Cystadleuaeth o safon uchel iawn a roedd y bechgyn wedi chwarae’n grêt.

Eisteddfod yr Urdd

Llongyfarchiadau i Ella Baker am ddod yn gyntaf yn y gystadleuaeth ysgrifennu rhyddiaith i ddisgyblion blynyddoedd 10 ac 11. Dyma’r trydydd tro yn olynol i ddisgybl o Ysgol Dyffryn Ogwen ennill y gystadleuaeth yma. Daeth Begw Evans yn drydydd yn yr un gystadleuaeth i ddisgyblion blwyddyn 8. Llongyfarchiadau hefyd i Gwydion Rhys am ddod yn drydydd yn y gystadleuaeth Tîm rygbi bechgyn dan 13 cyfansoddi cerddoriaeth i ddisgyblion blynyddoedd 7, 8 a 9. Enillodd bechgyn blwyddyn 7 blât yn Llongyfarchiadau yn yr un modd i Ithel nhwrnamaint rygbi ysgolion Eryri, da iawn Temple Morris am gael dwy wobr gyntaf hogia! yn y cystadlaethau 2D a 3D i ddisgyblion ag anghenion addysgiadol, ail am luniadu, Pêl-droed a thrydydd am argraffu ar ffabrig. Ac yn Llongyfarchiadau i dîm pêl-droed dan 15 olaf i Idwal ei frawd am ddod yn ail ar a gyrhaeddodd y ffeinal yng Nghwpan y gystadleuaeth gwaith creadigol 3D i Gwynedd. ddisgyblion blynyddoedd 7, 8 a 9.

Athletau Llongyfarchiadau i Natalie Owen a Huw Davies bl.8 ar eu llwyddiannau ym Mhencampwriaeth Athletau Gogledd Cymru dan 15 yn Wrecsam yn ddiweddar. Llwyddodd Huw i ennill y fedal aur am daflu’r ddisgen a chafodd Natalie dair medal aur trwy ddod i’r brig yng nghystadlaethau’r ddisgen, pwysau a’r morthwyl! Mae’r ddau hefyd yn bencampwyr Ysgolion Eryri ac yn 14 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Clwb Drama Crawia Ar Fehefin 29 a 30 bydd Clwb Drama Crawia yn llwyfannu sioe wreiddiol gan Angharad Llwyd ac Ynyr Llwyd yn Neuadd Ogwen Bethesda! Enw’r sioe ydi Dawns Dyffryn Derw, ac mae’r criw brwdfrydig wrthi’n brysur iawn yn ymarfer a pharatoi at berfformiad bythgofiadwy! Mae Ysgol Dyffryn Derw wedi mynd i edrych yn hen a blêr, ac mae angen dipyn mwy na chôt o baent i’w hachub. Os na fydd pethau’n gwella, mae’r arolygwyr pwysig wedi dweud na fydd dim dewis ond cau’r ysgol. Dewch i wylio brwydr y disgyblion i achub eu hysgol drwy ddawns a chân, gyda help un wrach fach arbennig ac ambell i dric hudolus. A fydd y disgyblion yn achub Ysgol Dyffryn Derw? A fydd ffrindiau Ffion yn darganfod mai gwrach ydi hi? Pwy fydd yn ennill y gystadleuaeth ddawnsio? Am ateb i’r holl gwestiynau, dewch i weld sioe gyntaf Clwb Drama Crawia ‘Dawns Dyffryn Derw’ yn Neuadd Ogwen, Bethesda. A chofiwch, efo mymryn bach o hud a lledrith, mae unrhyw beth yn bosib!

Braichmelyn Rhiannon Ifans, Glanaber, Pant, Bethesda  600689

Brysiwch Wella Cofion at Dr. Goronwy W. Owen, Gernant, sydd yn yr ysbyty ar hyn o bryd. Cofion hefyd at bawb sydd dim yn dda eu hiechyd.

Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Mr. Eric Roberts a’r teulu, 59 Braichmelyn yn eu profedigaeth o golli modryb a chefnder yn Llanllechid.

GWASANAETH I hysbysebu yn GLANHAU HUGHES Llais Ogwan, 5 Pant Caerhun, Bangor, LL57 4DS (Y cwmni glanhau tu allan cyflawn) Neville Glanhau ffenestri: Golchi landeri, facsias a soffits. Hughes Gwagio landeri gyda Sky Vacs a CCTV 600853 Golchi ‘meddal’ – patios,“decking” a llwybrau (nev_hughes@ Golchi toeau ystafelloedd gwydr btinternet. Gofynnwch am Nicky ar 01248 355908 neu 07999 376250 com) [email protected] Llais Ogwan | Mehefin | 2017 15

Y Gerlan Dathlu penblwydd Mynydd Yn ystod mis Mai dathlodd Tecwyn Ann a Dafydd Fôn Williams, Hughes, Ffordd Gerlan,ei benblwydd Llandygái 14/4 Stryd y Ffynnon, Gerlan  601583 yn 87 oed. Mae Tecwyn wedi treulio’r cyfan o’r 87 mlynedd yn byw yn yr un Theta Owen, Gwêl y Môr, Penblwydd arbennig tŷ. Dyna ichi dipyn o gamp! Mae’n dal Mynydd Llandygái  600744 Llongyfarchiadau mawr i Bethan Jones, i grwydro’r ardal, ar droed ac yn ei gar. Stryd y Ffynnon, ar ddathlu ei phenblwydd Llongyfarchiadau mawr ar y penblwydd, Eglwys St. Ann a St. Mair yn 50 oed ganol Mai. Gobeithio i ti Tecwyn; rydym yn gobeithio’n fawr ichi Meh. 18: Boreol Weddi fwynhau’r diwrnod yn fawr iawn yn dathlu fwynhau’r dathlu. Meh. 25: Cymun Bendigaid gyda’r teulu, Bethan. Pob dymuniad da iti i’r Gorff. 2: Gwasanaeth Teuluol dyfodol. Brysiwch wella Gorff. 9: Cymun Bendigaid Bu i Len a Megan Williams, Ffordd Gorff 16: Boreol Weddi Adref o’r ysbyty Gerlan, ill dau dreulio cyfnod yn yr Treuliodd Myfanwy Jones, Gwernydd, ysbyty yn ddiweddar. Mae’r ddau bellach Dechreuir y gwasanaethau am 9.45 y.b. gyfnod byr yn yr ysbyty yn ddiweddar, adref. Rydym yn gobeithio’n fawr ond rydym yn falch iawn o’i gweld yn ei eich bod yn teimlo’n well, a dymunwn Carem ddiolch i Mr. Gareth Oliver am hôl adref, ac o gwmpas ei phethau unwaith adferiad llwyr i’r ddau ohonoch. glirio’r ysbwriel o fynwent St. Ann. eto. Dymunwn adferiad llwyr a buan ichi, Gwaith anodd a budr iawn! Buasem Myfanwy. Dathlu’r 21ain yn ddiolchgar felly pe bai pawb yn Rydym yn dymuno’r gorau i Glesni Haf defnyddio’r binau pwrpasol bob amser, Wyn Owen, Gwaen Gwiail, ar ddathlu neu yn mynd a’r sbwriel adref i’w ail- ei phenblwydd yn 21 oed yn ystod mis gylchu. Mehefin. Llongyfarchiadau mawr iti, SIOP Glesni, a phob hwyl i’r dyfodol. Cofiwn am bawb sy’n sal ar hyn o bryd ac anfonwn ein cofion cywiraf atoch i gyd. OGWEN Cydymdeimlo Cardiau, CDs, Coffi Poblado, Crysau-T Rydyn yn cydymdeimlo gydag Alun Damwain a Hwdis Cowbois, Crefftau, DVDs, Thomas, Ffordd Gerlan, ac Yvonne Drwg oedd clywed bod Mrs. Dilys Golwg, Llyfrau, Lluniau a llawer mwy! a Simon Dignam, a’r plant, Stryd y Williams, Tan y Bwlch, wedi syrthio. Bu Am fan hwylus ar y Stryd Fawr, Ffynnon, yn eu profedigaeth o golli yn Ysbyty Gwynedd ond erbyn hyn ym cofiwch am Siop Ogwen am eich holl brawd-yng-nghyfraith ac ewythr, sef y Mhlas Ogwen. Anfonwn ein cofion atoch. anghenion siopa! Galwch draw neu diweddar Owen Parry, oedd yn trigo yn rhowch ganiad i’r Siop am ragor o Llanfairpwll. Arholiadau wybodaeth. Pob lwc a dymuniadau gorau i bobl ifanc Profedigaeth y pentref yn eu haroliadau eleni. 33 Stryd Fawr, Bethesda (Drws nesaf i Estynnwn ein cydymdeimald efo Richard Neuadd Ogwen) [email protected] a Jên Temple Morris, a’r plant, Tan y Clwb Ieuenctid Garth, yn eu profedigaeth o golli tad Hoffa Iola a Sioned ddiolch i bawb a 01248 208 485 a thaid, sef y diweddar John Temple gyfranodd tuag at y ‘Bingo’ Pasg. Morris, oedd yn trigo ym Maes Bleddyn Diolch hefyd i bawb am gefnogi’r noson. Mae’r Clwb Damwain nawr ar gau tan mis Medi. Yn anffodus, cafodd Caren Brown, Ffordd Gerlan, ddamwain car bur gas ar ei Hoffa Iola ddiolch i Sioned a holl ffordd adref o Gaerdydd yn ddiweddar. aelodau’r Clwb am drefnu parti noson Yn y ddamwain torrodd Caren ei ffêr yn olaf, sef ‘Baby Shower’ iddi. Diolch hefyd ddrwg, a bu raid iddi dreulio cyfnod yn am yr anrhegion. cael triniaeth yn Ysbyty Bronglais yn Aberystwyth. Mae hi bellach adref, ac ar ei baglau. Dymunwn adferiad buan iawn iti, Caren.

Llwyddiant Eisteddfodol Llongyfarchiadau mawr i blant yr ardal oedd yn aelodau o Gôr Ysgol Pen y Bryn a fu’n fuddugol yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd ym Mhenybont- ar-Ogwr. Da iawn chi am y gamp hon. Rhagorol,wir!

Profedigaeth Rydym yn cydymdeimlo gyda Jonathan Williams, Ciltrefnus, yn ei brofedigaeth o golli ei daid, y diweddar John Williams, gynt o Rachub. 16 Llais Ogwan | Mehefin | 2017

Ysgol Llanllechid

Dymuniadau Da mae gennym achos i fod yn falch iawn o’n Llyfrgellydd Diolch a dymuniadau da i Dianne Jones disgyblion. Nid ar chwarae bach mae mynd Braint oedd cael croesawu Nia Gruffydd oddi wrthym i gyd yn Ysgol Llanllechid. â phlant ar daith i Gaerdydd, yn enwedig yn o’r llyfrgell yng Nghaernarfon i ddarllen a y dyddiau sydd ohoni, a rhaid eu canmol i’r chyflwyno storiau. Pob Lwc! cymylau am eu hymddygiad boneddigaidd, Dymuniadau da yn Eisteddfod aeddfed, sy’n glod i’n staff gofalgar ac i Gig Gwilym Bowen Rhys Genedlaethol yr Urdd Taf Elai i Gwenno chi’r rhieni. Diolch i Anti Wendy a Ms Gan fod Michael Downey yn fyfyriwr yn Beech, Lois ac Efa Jones yn ogystal â Leanne am drefnu’r daith ac i Mr Huw Ysgol Llanllechid ar y funud, trefnodd Chenai Chicanza, Mari Watcyn, Ffion Jones am arwain gyda chymorth Mr syrpreis a hanner i ni yn ddiweddar! Braint Tipton, Hanna Jones a Seren Mai. Rydym Stephen Jones, Ms Nicola a Ms Angharad. oedd croesawu y talentog Gwilym Bowen yn falch iawn ohonoch gan eich bod yn ein Diolch yn fawr. Gobeithio eich bod i gyd yn Rhys i’r ysgol i berfformio i’n disgyblion cynrychioli ni i gyd yn yr Eisteddfod! cael cyfle i edrych ar ein gwefan. Teipiwch – ac am berffromiadau a gawsom! Roedd ysgolllanllechid.org a chliciwch ar albwm ac hwn yn brynhawn a fydd yn aros yn y côf Ymweliad dosbarth Mrs Tegid â Gelli fe welwch amrywiaeth o luniau! am amser maith; prynhawn llawn asbri Gyffwrdd a’r disgyblion yn ymuno i ganu’r hen Yn ddiweddar fel rhan o’u gwaith Mabolgampau Bangor Ogwen ffefrynnnau – Defaid William Morgan, Gwyddoniaeth ar Grymoedd bu disgyblion Llongyfarchiadau i’r canlynol ar eu Bys Meri Ann ac roedd hi’n werth clywed blwyddyn 5 ar daith i Barc Hamdden Gelli llwyddiant ym mabolgampau’r Urdd: yr anthem genedlaethol yn cael ei chanu Gyffwrdd ym Mhentir. Ras unigol 100m Bl 5 a 6. gydag arddeliad ar ddiwedd y prynhawn. Ras Unigol Bechgyn 100m Bl 5 a 6 – Jac Dyma ddywedodd Gwilym Bowen Rhys Y Weiren Wîb Simone 3ydd wrthym wrth adael:“Pleser oedd canu Tydi’n anfarwol fod yr ysgol wedi ei lleoli Ras Unigol Merched 100m Bl 5 a 6 – hefo’r plant,- mae nhw’n gantorion gwych mewn lle hyfryd sydd nepell oddi wrth Ella Bassinger 2il ac angerddol! Gobeithio y caf y cyfle i gyfoeth o adnoddau naturiol! Bu’n brofiad Ras Unigol 600m Bl 5 a 6 – Madeleine ddychwelyd pan fyddaf yn byw dafliad gwych i’r disgyblion gerdded o’r ysgol i Sinfield 1af carreg i ffwrdd yn fuan!” Diolch i chi Syr! weld y Weiren Wîb. Dan arweiniad gofalus Ras Gyfnewid Merched (4x 100m) Bl 5 a Gwerth chweil! Lliwen Jones, cawsom daith gerdded ddifyr 6 – 1af yno ac yn ôl ar hyd peth o Lôn Las Ogwen. Naid Hir Merched Bl 5 a 6 – Madeleine Dosbarth Ms Llinos Parry Dull arbennig o ddod i adnabod ein hardal Sinfield 3ydd Ni fuasai Anti Wendy wedi gallu trefnu leol. Taflu Pel Bechgyn Bl 5 a 6 – Thomas Baker gwell diwrnod i blant bach y Cyfnod 3ydd Sylfaen i fynd ar drip i Pili Palas! Gyda’r Gwasnaeth Boreol Ras Unigol 600m Bl 3 a 4 – Ffion Tipton haul yn tywynnu, roedd hen edrych ymlaen Diolch i’r Parchedig John Pritchard am 3ydd at gael gweld pa ryfeddodau fyddai yn ddod draw yn gyson i’r ysgol i gynnal Naid Hir Merched Bl 3 a 4 – Mia Williams ein disgwyl yno! Roedd y plantos wrth eu gwasnaethau boreol. 3ydd boddau’n arsylwi ar y gwahanol greaduriaid a’u cynefinoedd. Caerdydd Paid Cyffwrdd Dweud! Y daith orau eto! Bythgofiadwy! Cafwyd sesiwn hynod o lwyddiannus am Seland Newydd Bendigedig! Dyna rai o eiriau disgyblion beryglon cyffuriau a gwahanol sylweddau Braint oedd croesawu dau athro o Seland blwyddyn 6 wrth iddynt drafod eu hamser gan Libby a Stuart yn neuadd yr ysgol a Newydd i Ysgol Llanllechid i gael rhannu ar y daith breswyl i Gaerdydd. Unwaith eto, dysgwyd gwersi pwysig. arferion da ein hysgol gyda hwy. Llais Ogwan | Mehefin | 2017 17 Croesair Llais Ogwan

AR DRAWS 1 Cael sbòrt wrth wneud 1 I Lawr efallai (4) 3 Materion ariannol (5) 7 Pan fydd yr heulwen yn diflannu (6) 8 Yng nghefn y ganolfan y mae dal yr un sy’n difwyno (6) 9 Un o’r deuddeg, ------Alpheus (4,3) 10 Sut i ddal iâr, yn ddiarhebol (4) 11 Y cyntaf mewn cyfres o gyfarfodydd neu berfformiadau (9) 16 Cyllell (4) 17 Wil neu Donald (7) 19 Lleuad rywsut yn troi a throi i ti (6) 20 Eich dogfen olaf ! (6) 21 Un fawr yn Llundain i ŵr Fictoria, ac un fach enwog ym Mynytho ! (5) 22 Hoci marchogion (4)

I LAWR 1 Teithio ar ddŵr (6) 2 Yng nghanol (5) 3 I gofio’r dewrion a laddwyd (5) 4 Pentref ym Môn ac “enw arall” Deiniolen (7) 5 Bara menyn Shakespeare (6) 6 Dim gweiddi wrth y ddwy wal (6) 12 Achub, neu i’r gwrthwyneb, taflu i ffwrdd (7) 13 Mae Job yn enwog amdano; peidiwch chi a’i golli (6) 14 Gwiriwch yr enwa cyn hedfan (6) 15 Swnio fel rhoi mwythau efo’ch dwy law ATEBION CROESAIR MAI 2017 I LAWR 1 Lleiafswm 2 Cyffelybu, 4 (6) AR DRAWS 1 Llaca, 3 Ahab, 9 Larwm, Holliach, 5 Blasuso, 6 Crud, 7 Amen, 8 Crin, 17 Tlysion (5) 10 I’r Fferyllfa, 11 Sidan, 12 Felin,Malu, 13 Llafariad,14 Torth Frith, 16 Ergydio, 18 18 Anfonwyd nhw ‘dros y môr’ yn 1985 i 15 Wmbredd/Wmbreth, 17 Monaco, 19 Cynnar, 20 Orig, 21 Pobi, 22 Porth helpu i fwydo’r byd (5) Gwybodaeth, 21 Popty, 23 Dyneiddiwr, 24 Nifer fechan o wallau y tro hwn. Cafwyd Berwi, 25 Oeri, 26 Edith ‘lleaifswm’ yn lle ‘lleiafswm’, ‘at fferyllfa’ yn lle ‘i’r fferyllfa’. Y cynnig anghywir Atebion erbyn 5 Gorffennaf, 2017 i ‘Croesair Mehefin’ ‘gyrrwr’ yn lle ‘cynnar’ a ‘ darlithiwr’ yn Bron Eryri, 12 Garneddwen, Bethesda LL57 3PD lle ‘dyneiddiwr’. Hefyd cafwyd ‘gran’ yn hytrach na ‘crin’. Llongyfarchiadau i’r canlynol am atebion cywir: Catherine Enw Boulting, Elfed Evans, Rita Bullock, Gaynor Elis-Williams, Bethesda; Huw Pritchard ac Angharad Watkins, Caerdydd; Doris Shaw, Cyfeiriad Bangor; Gwenda Roberts, Rhosmeirch; Dilys A. Pritchard-Jones, Abererch; Donna Coleby, Penwortham; Dulcie Roberts, Elizabeth Buckley, Tregarth; Emrys Griffiths, Rhosgadfan; Dilys Wyn Griffith, Abergele; Lowri Evans, Llanllechid; Jean Hughes, Talybont; Jean Vaughan Jones, Talybont. Yr ymgais gywir gyntaf o’r het i ennill y wobr oedd cynnig Barbara Jones, 1 Dolhelyg, Talybont, Bangor. Da iawn chi. Atebion erbyn 5 Gorffennaf, 2017 i ‘Croesair Mehefin’, Bron Eryri, 12 Garneddwen, Bethesda, Gwynedd LL57 3PD 18 Llais Ogwan | Mehefin | 2017

Talybont Mae Claire yn ferch i Keith ac ddydd Sadwrn y 17eg o Fehefin Yr Ysgol Sul Yvonne Davies, Meadowside, am 3 o'r gloch. Croeso cynnes i Yn dilyn y Gymanfa ar 21 Mai, Neville Hughes, 14 Pant, ond sydd bellach yn byw ym bawb! mae plant yr Ysgol Sul yn cael Bethesda  600853 Mhenmaenmawr gyda’i gŵr, Ar ddydd Sadwrn, Gorffennaf gwyliau tan ddechrau Medi Andy, a’i mab bach, Asa. 1af, cynhelir Garddwest y dair pryd yr ail agorir ein drysau, gan Colli Cymydog Llongyfarchiadau mawr iti, eglwys yn Ficerdy Pentir rhwng 1 fawr obeithio y bydd digon o Gyda thristwch mawr y clywsom Claire, ar yr anrhydedd yma. a 4 o’r gloch. Dewch yn llu! ddiddordeb erbyn hynny. am farwolaeth Ifan Hughes, Tŷ Cerrig, ar y 10ed o fis Mai. Ni fu’n Babi newydd Capel Bethlehem Ysbyty dda ei iechyd ers rhai misoedd. Yn oriau mân yr 22ain o fis Mai, Oedfaon Anfonwn ein cofion at ddwy Yr oedd Ifan yn grefftwr ac yn ganwyd merch fach, Cadi Enlli, Mehefin 18: Parchg. Emlyn aelod sydd wedi bod yn yr ysbyty beiriannydd penigamp a allai i Tracey a Dylan, 14. Dolhelyg. Richards, Cemaes yn ddiweddar sef Mrs.Augusta droi ei law at bob peth bron. Bu Mae Eleri a Deion wrth eu bodd Mehefin 25: Gweinidog. Wiliams a Miss Dilys Williams. canmoliaeth fawr iddo lle bynnag efo’i chwaer fach. Mae Cadi Gorff. 02: Parchg. Dafydd Lloyd y gweithiai. Yr oedd hefyd yn yn rhannu’r un penblwydd â’i Hughes, Caernarfon. Te Mefus gymwynaswr a feddai ar lawer o Nain, y diweddar annwyl Muriel Gorff. 09: Gweinidog ( Cymun) Cynhelir ein Te Mefus blynyddol wahanol diddordebau. Williams, Glanffrydlas. Gorff. 16: Gweinidog. ar nos Fercher, 28 Mehefin, am Tystiai’r dyrfa fawr a ddaeth i Oedfaon am 2.00 o’r gloch oni 7 o’r gloch. Edrychwn ymlaen at ffarwelio âg ef i’r Amlosgfa i’w Diolch! nodir yn wahanol. eich croesawu eto eleni. boblogrwydd a’i hynawsedd. Dymuna Alwenna, 1 Lôn Anfonwn ein cydymdeimlad Ddŵr, ddiolch yn fawr am y dwys at Louie, ei wraig, Judy dymuniadau da, y cardiau a’r ei ferch, y meibion, Gareth a anrhegion a dderbyniodd ar ei Michael, a’r teulu oll yn eu galar. phenblwydd arbennig yn ystod mis Mai. Diolch yn ogystal am y Brysiwch wella! gwmnïaeth dda a fu o gymorth Mae Mrs Thelma Williams, mawr iddi. 68. Bro Emrys, wedi derbyn triniaeth mewn ysbyty yn Lerpwl. Eglwys St. Cross Dymunwn wellhâd llwyr a buan Ar y trydydd Sul o’r mis, iddi. ymunodd eglwysi Bro Ogwen yn eglwys St Mair, Tregarth, mewn Anrhydedd gwasanaeth yr Offeren, gyda’r Ar y 14eg o fis Mai, bu Claire Parchedig John Mathews yn Butterfield yn darlithio ym arwain a Martin Lewis, Offeiriad Mharc Bletchley yn Lloegr. Teitl Lleyg, yn traddodi’r bregeth. y ddarlith, o’i gyfeithu, oedd Geraint Gill oedd yn cyfeilio. ‘Bywyd Bill Tutte a’i gyfraniad Diolch o galon i’r aelodau am y tuag at dorri’r Lorenz Cypher’. croeso a dderbyniom, ac am y Roedd dyddiad y ddarlith yn banad yn dilyn y gwasanaeth. cydfynd â chanmlwyddiant geni Cynhelir Tê Mefus blynyddol Bill Tutte. yr eglwys, yn yr Ysgoldy, ar

Plaid Lafur Dyffryn Ogwen Yn ystod mis Mai bu aelodau’r gangen Llongyfarchwn Pearl Evans, Rachub ddeng mlynedd ar hugain o wasanaeth yn brysur yn canfasio o ddrws i ddrws, am gael ei hethol yn is gadeirydd Cyngor brwdfrydig, gweithgar a llwyddiannus ar teleffonio, dosrannu taflenni ac yn yn y Cymuned Bethesda am y flwyddyn 2017- Gyngor Arfon, Cyngor Gwynedd a llu a blaen oherwydd yr etholiad cyffredinol 18. sefydliadau eraill (e.e. Mantell Gwynedd); ar Fehefin yr 8fed. Daeth yr ymgeisydd Er y bydd Gwen Griffith, Mynydd a dymunwn iechyd da iddi. Llafur (Mary Gwen, merch fferm o Sir Llandygai’n parhau fel llywodraethwr Cynhelir cyfarfod blynyddol aelodau’r Feirionydd) i’r dyffryn deirgwaith yn ystod Ysgol Dyffryn Ogwen tan ddiwedd yr gangen ar y Nos Iau gyntaf yn mis cyfnod byr yr etholiad, yn bennaf i siarad hâf, y mae hi wedi gorffen ei chyfnod Gorffennaf (y 6ed) am 7:30 p.m. yng efo’r etholwyr. fel cynghorydd sirol. Diolchwn iddi am Nghanolfan Cefnfaes. Llais Ogwan | Mehefin | 2017 19

Profedigaeth Catrin. Eglurodd fel roedd Cymorth Cristnogol Rhiwlas Cydymdeimlwn â Glyn a y staff bugeiliol yn delio’n Diolch i bawb a gyfrannodd i’r Iona Jones, 17 Bro Rhiwen, Lliwen Jones. Ty’n Gadlas. ddyddiol â phroblemau, llawer apêl eleni. Diolch i Nia Jones Rhiwlas  01248 355336 Bu farw John Williams, wedi’u achosi gan yr amrywiol a Dilys Parry am helpu gyda’r Bontnewydd, taid Lliwen. gyfryngau cymdeithasol. casglu, roedd y cyfanswm yn Merched y Wawr Cyfarfod Un o Rhiwlas ydoedd, byw i £317.20. Beth am helpu gyda’r Mai 9fed ddechrau ym Mhenffridd ac Yn yr Ysbyty casglu y flwyddyn nesaf? Mae’n Croesawyd ni i’r cyfarfod yna symud i Bro Rhiwen, ac Y mae Heulwen Evans, Bro sicr yn achos teilwng iawn. gan Linda a chawsom fwy o wedi priodi symud i Sling. Rhiwen a Phlas Pengwaith yn fanylion am ddigwyddiadau’r Anfonwn ein cofion atoch fel Ysbyty Gwynedd, gobeithiwn Gair i Ddiolch dathllu 50. Atgoffwyd ni hefyd teulu. eich bod yn gwella. Y mae Dymuna Elwyn, Fferm Tan am ffair haf y pwyllgor anabl. Richard Williams, Caeau y Weirglodd ddiolch o galon Mis nesaf rydym yn mynd Dathlu penblwydd arbennig Gleision, adref wedi treulio am y croeso a’r gefnogaeth am daith ddirgel ac Annes Yn ddiweddar dathlodd Dilys cyfnod yn yr ysbyty. Anfonwn dderbyniodd gan drigolion sy’n trefnu, ond rydym yn Parry, Bryntirion, benblwydd ein cofion hefyd at bawb Rhiwlas wrth iddo gael ei ethol yn gwybod fod y daith yn gorffen arbennig a hefyd Ieuan arall sydd heb fod yn dda yn Gynghorydd Sir ddechrau Mai. yn “Tavern on the Bay” yn Hughes. Goleufryn. Gobeithio ddiweddar. Diolch i Hefin Williams, am ei Nhraeth Coch ac i gychwyn i’r ddau ohonoch fwynhau y ymgyrchiad teg a gonest yntau o Rhiwlas am hanner wedi dathlu! Eleni eto braf oedd Clwb Rhiwen Bydd yn fraint cael pump. gweld Elliw Mai, merch Ieuan Cyfarfod Mai 24: Buom yn cynrychioli y pentref ynghyd Ein gwestai oedd Susan a Donna yn arwain o’r llwyfan trafod rhaglen Mis Mehefin, y a Penisarwaun a Brynrefail ar o Gaernarfon sy’n drefnydd yn Eisteddfod Genedlaethol yr manylion i’w cadarnhau yn ein Cyngor Gwynedd am y pum blodau adnabyddus yn yr ardal Urdd. cyfarfod nesaf. Ann a Dilys mlynedd nesaf. ac yn cynnal dosbarthiadau oedd yn gyfrifol am y baned Os am gysylltu naill a’i galwch hefyd. Graddiodd fel maint Ar y radio a’r teledu a chawsom ddarn o deisen heibio, ffoniwch, 01248 354264 fesurydd i ddechrau ond Rhai wythnosau ‘nôl cafwyd penblwydd Dilys. Roedd yn / 07936545645 neu e-bostiwch blodau oedd yn mynd â’i bryd sgwrs ddiddorol ar y radio hynod o flasus hefyd. Gareth cynghorydd.elwynjones@ a newidiodd ei gyrfa gan rhwng Aled Hughes ac Alwyn enillodd y raffl. gwynedd.llyw.cymru. ddilyn cyrsiau yn ymwneud â Ifans, Rhostryfan,ond Bro gosod blodau. Plwysieisiodd Rhiwen yn wreiddiol ac mae fod prynu blodau da yn bwysig, ei ferch, Esyllt yn byw yn y eu paratoi yn ofalus a newid cartref ers tro. Doedd y ddau y dŵr bob rhyw ddeuddydd. ddim yn y stiwdio ym Mangor Canu i Godi Arian at Cyflwynodd lawer o syniadau ond yn hytrach roeddent ar inni, trefniadau cyfoes a’r draeth Aberogwen mewn Achosion Da traddodiadol mewn ffordd cuddfan adar ac Alwyn yn hynod o hwyliog. Ar y diwedd addysgu Aled Hughes i bob Mae Robert Temple Morris (Bob Temp i’w ffrindiau), roedd yn gwerthu’r gosodiadau pwrpas. Eglurodd fod yn Bryntirion, Bethesda, sydd yn 64 mlwydd oed ac yn dioddef am bris rhesymol iawn. rhaid bod yn amyneddgar a o’r cancr, wedi bod yn brysur ofnadwy dros yr wythnosau a’r Diolchwyd iddi ar ein rhan gofalu fod y ffôn fach ddim misoedd diwethaf. gan Linda ac roedd pawb o’r yn canu pan yn gwylio adar. Mae Bob â’i ffrindiau wedi cynhyrchu cryno ddisg, ac farn inni gael noson arbennig Dwi ddim yn meddwl y bydd y wedi cynnal noson i lawnsio’r CD yng Nghlwb Criced o dda. Diolch i Carys a Linda cyflwynydd radio’n rhuthro’n Bethesda. Roedd y lle yn orlawn, ac fe godwyd swm o £677.90 am drefnu’r baned. fuan i guddfan adar ond roedd tuag at elusen Awyr Las a Ward Alaw Ysbyty Gwynedd. brwdfrydedd Alwyn yn amlwg. Ymdrech ardderchog ganddo sy’n haeddu ein hedmygedd! Diolch Yn ystod wythnos arbennig Llongyfarchiadau! Diolch i Hefin Williams am Salwch Meddwl roedd rhaglen Ond nid dyna’r cyfan, oherwydd bydd “Bob Temp” yn canu ei wasanaeth ffyddlon fel ein am Matt Johnson, un a fu gyda Mike Peters yng Ngŵyl “Snowdon Rocks” ar 24 a 25 Cynghoryddd Sirol dros y ar y cyfryngau yn cyflwyno Mehefin. blynyddoedd diwethaf. Yn yr rhaglenni Cymraeg a Saesneg. Dyma lun o Bob a’r Band yn chwarae yn y Clwb Criced. un modd dymunir yn dda i’r Yn ystod y rhaglen ymwelodd Cynghorydd newydd, Elwyn ag Ysgol Plasmawr, Caerdydd, Jones. i drafod sut mae’r ysgol yn delio â phroblemau y Llongyfarchiadau disgyblion. Catrin, Erw Wen, Pob dymuniad da i Steve Waun Pentir gynt oedd yn cael Eaves a Viola ar enedigaeth ei chyfweld ganddo. Mae’n merch, Maia, chwaer fach i Bennaeth Cynorthwyol/Lles Caio. Braf hefyd yw deall a Chynhwysiant ac fe welsom fod Lleuwen adref o Lydaw. sut roedd yn trafod materion Mae sawl prosiect ar y gweill gyda grŵp o fechgyn. Mae’n ganddi gan gynnwys cyngerdd debyg fod genethod ar y yn Theatr Felinfach pryd y cyfan yn barotach i drafod bydd yn canu nifer o ganeuon eu problemau. Roedd yn newydd. gyfweliad diddorol iawn gyda 20 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Pentir Teyrnged i Cyril Ward Eglwys St. Cedol Garddwest Teyrnged i Cyril Ward, Bodfaio, Lôn flynyddoedd yn eu cartref yn Llangaffo, y Cynhalwyd ein Garddwest flynyddol yng Newydd Coetmor, Bethesda, a hunodd ddau wrth eu bodd hefo’u garddio a mynd Ngardd Y Ficerdy, Pentir, ar bnawn Sadwrn, ar 17 Ionawr 2017 yn 81 mlwydd oed; ar wyliau dramor sawl gwaith. Roeddynt 27 Mai. Roedd amryw stondinau. Roedd darllenwyd gan Delyth Ross, merch hefyd yn rhedeg gwely a brecwast am cystadleuaeth arbennig i blant Ysgol Eluned Owen, partner Cyril. flynyddoedd ac roeddynt nhw mor Rhiwlas, sef Cwpan Coffa Leslie Crocombe, groesawus roedd pobl yn dod yn ôl atynt yr enillwyr oedd, Dosbarth Meithrin Mae’n fraint gen i gael sefyll yma o’ch flwyddyn ar ôl blwyddyn. oedd Tyler Jones, Dosbarth Derbyn oedd blaen chi i gael talu teyrnged i Cyril. Yn Ar ôl iddo golli Elizabeth daeth Cyril Jasmine Dodd, Blwyddyn 1 a 2 oedd Maddie anffodus nid yw Desmond Ward, sef Yncl yn ôl i fyw yn ei hen gartref yn Hen Barc, Jones a Blwyddyn 3 – 6 oedd Sophie Cyril, yn gallu bod hefo ni heddiw ond adeiladu byngalo o’i ddyluniad ei hun Pawson. Roedd cystadleuaeth i oedolion rydym yn meddwl amdano. Roedd Cyril - roedd yn meddwl y byd o Bodfaio - a sef creu arddangosfa o flodau mewn cwpan, yn ŵr boneddigaidd dros ben, yn ddyn chychwynnodd bennod arall o’i fywyd yr enillydd oedd Nia. Roedd gwahanol preifat, annibynnol ac annwyl iawn. Wedi ym Methesda. Fe greodd ardd hyfryd raffl sef, Raff Teisen ag Raffl Llun a oedd ei fagu ym Methesda, roedd wrth ei fodd yno a bu’n treulio oriau yn yr ystafell yn roddedig gan Alan Jones, Waun Wen, yn cerdded y mynyddoedd a’r bryniau - haul yn peintio ei hoff dirluniau. Roedd ar ennillwyr oedd: Raffl Llun: Terry Jones, roedd wrth ei fodd hefo natur- yn gwybod ganddo nifer o ddiddordebau, ei arlunio Caernarfon, Raffl Teisen: Dorothy, Talybont. enwau pob mynydd yn yr ardal, pob yn enwedig oedd yn rhoi llawer o bleser Ar ddiwedd prynhawn llwyddianus a bryn, afon a llyn yn Eryri. Roedd Cyril iddo - roedd o’n meddwl y byd o bob llun fwynhawyd gan lawer diolchwyd i bawb am yn ddyn gwybodus iawn, ei daid oedd a greodd. Roedd Cyril mor falch ei fod eu cefnogaeth. Yn dilyn yr arddwest cafwyd wedi dysgu enwau planhigion a blodau wedi cael arddangos rhai o’i luniau yn yr pryd blasus yn Tafarn Y Faenol, Pentir. iddo fel plentyn wrth gerdded y bryniau; Academi Celfyddydau Frenhinol. Roedd blynyddoedd yn ddiweddarach cafodd yn cadw’n brysur gyda’i grochenwaith, Profedigaeth hyd i awyren a oedd wedi dod i lawr yn garddio, adeiladu awyrennau model, Ar 8fed o Fai yn Ysbyty Gwynedd, bu farw y mynyddoedd yn ystod cyfnod y rhyfel pysgota, cerdded a beicio - yn wir roedd yn Pamela Jones, Fron Olau, Llanddeiniolen. - roedd hon yn un o’i hoff storiâu. Stori gallu troi ei law at unrhyw beth. Ac roedd Cydymdeilwn gyda’i gwr Gwyn a’i chwaer arall oedd o’n hoffi adrodd oedd am ei Cyril yn berffeithydd ym mhob dim. Un Catherine ar teulu yn ei profedigaeth. dad yn cael rhan yn yr hen gyfres teledu o’i hoff bethau oedd mynd ar ei wyliau. Anfonwn ein cydymdeimlad dwysaf i chwi “William Tell” a ffilmiwyd yn Eryri, ei Cafodd mam a Cyril lawer o wyliau hapus fel teulu. dad - Fredrick Ward - oedd yn cymryd lle’r - fel oedd mam yn dweud, pan oeddan actor Lamburger Geslor yn unrhyw ran o nhw’n eistedd ar y bws a chychwyn y daith Cofion ffilmio tu allan gan nad oedd yr actor eisiau bydda’n dweud bob amser “reit da ni ar ein Anfonwn ein cofion cynnes at Eira, Mai, Bill gwneud unrhyw waith tu allan i’r stiwdio. holides!”. Rydym mor falch eu bod wedi a Vick, nid ydynt yn dda ei hiechyd ar hyn o Daeth Mike, cefnder Cyril, o hyd i gopi o’r cael amseroedd braf gyda’i gilydd bryd. Dymuniadau gorau i’r pedwar ohonoch gyfres a byddai Cyril wrth ei fodd yn ei ‘Doedd y flwyddyn ddiwethaf ddim yn un wylio - bob amser yn rhoi “ffast forward” i’r yn hawdd i Cyril, ond roedd yn dygymod Caws a Gwin rhannau tu allan o’i dad yn naturiol! â’i sefyllfa bob amser a gwên ar ei wyneb, Bydd Noson o Gaws a Gwin yn cael ei chynal Gwnaeth Cyril ei Wasanaeth byth yn cwyno, a gwneud y gorau o’i yn Y Ganolfan Glasinfryn ar Nos Sadwrn 24 Cenedlaethol yn y fyddin yn yr Almaen, sefyllfa a gwerthfawrogi bob dim. Mae’n Mehefin am 6.30yh. Croeso cynnes i bawb. wedyn aeth i’r Coleg Normal a dod yn golled fawr i ni gyd ar ei ôl o; ond heddiw athro celf a chrochenwaith yn gyntaf yn wrth gofio amdano diolchwn am gael Cerdd a Llên Lerpwl ac wedyn yn Ysgol Gyfun Llangefni adnabod Cyril, y dyn arbennig yma - ac Bydd noson o Cerdd a Llen yn cael ei chynal - roedd wrth ei fodd yn siarad am ei am gael rhannu ei fywyd - diolch amdano yn Eglwys St. Cedol, Pentir Nos Wener brofiadau fel athro - yn ôl yr hanes roedd a chysgwch yn dawel Cyril bach, byth yn 18 Awst am 7yh. ymusg yr eitemau i’n yn athro reit strict … ond yn uchel iawn ei angof, byddwch yn ein calonnau am byth. diddanu bydd artistiaed lleol, gyda Sharon barch bob amser - popeth yn gorfod cael ei yn chwarae’r Organ a Sioned yn chwarae wneud yn iawn fel y gallwch ddychmygu! ( Mae’r Llais yn falch o gael cynnwys y darnau i’r clarinet, ond yn fwy prin darnau o Daeth yn ôl i’r ardal a phriodi ei annwyl deyrnged hon ac yn ymddiheuro am yr oedi gerddoriaeth i Clarinet bass ac organ, hefyd wraig Elizabeth, a byw yn hapus am cyn ei chyhoeddi.) bydd grwp lleol yn chwarae/a canu’r Ukelele, bydd ambell i eitem arall i’n diddanu yn ystod yr noson. Bydd lluniaeth ysgafn ar ddiwedd y noson. Mae croeso cynnes i bawb Rhaglen Gwasanaethau’r Sul Mae’r gwasanaethu am 9.45yb. Mae croeso Eisteddfod y cynnes i chwi ymuno â ni. 18.6.17 Cymun Bendigaid Plant 1920 25.6.17 Boreol Weddi (a gyhoeddwyd yn y Llais yn rhifyn 02.7.17 Cymun Pawb mis Mai) Diolchwn i Mrs. Gwen 09.7.17 Boreol Weddi Davies, Tanysgafell, am roi benthyg y 16.7.17 Cymun Bendigaid rhaglen i ni ac ymddiheurwn iddi am y 23.7.17 Boreol Weddi camgymeriad. Llais Ogwan | Mehefin | 2017 21

Ysgol Pen-y-bryn

Diff odd y Sêr Llongyfarchiadau mawr i bob un o’r tîm a Daeth Haf Llewelyn i siarad gyda phlant phob llwyddiant i’r rhai sy’n mynd drwodd blwyddyn 5 a 6 fel rhan o’u gwaith hanes i fabolgampau’r Sir, eto yn Nhreborth, ar 13 ar Hedd Wyn. Mae’r dosbarthiadau wedi Mehefi n. bod yn darllen Diff odd y Sêr ac wedi ysgrifennu llythyrau gwerth chweil gan Profi on Cenedlaethol Ellis Humphrey Evans o’r ff osydd i’w Da iawn i bawb yn yr ysgol am gwblhau’r deulu. Difyr oedd clywed am y gwaith profi on cenedlaethol darllen a rhifedd. Bu ymchwil oedd Haf wedi’i wneud er mwyn pob un yn trio’u gorau er mwyn cwblhau’r ysgrifennu’r nofel a chael clywed beth oedd tasgau – da iawn chi, blant! hanes brodyr a chwiorydd Ellis. Yn wir, bydd hyn yn help mawr pan fyddwn ni’n parhau gyda’r gwaith. Diolch o galon Haf am ddod atom.

Mabolgampau’r Urdd Ar fore Iau a oedd gyda’r brafi af a’r poethaf o’r fl wyddyn, aeth tîm o ddau ddeg dau o blant Pen-y-bryn i gystadlu ym mabolgampau cylch yr Urdd ar drac athletau Treborth. Cafwyd cystadlu brwd a daeth nifer dda ohonynt yn gyntaf, ail neu’n drydydd yn eu cystadlaethau.

Methesda pan ddaeth y bws mawr, sef yn Eglwys Gadeiriol Bangor, a chofi af James dau yn sownd yn ei gilydd i wneud un, gychwyn y cyngerdd drwy chwarae anthem fel pry genwair hir, ar hyd y ff ordd heibio genedlaethol Yr Almaen ar yr organ sef yr Griff iths yn garej Purple Motors i’r Maes Parcio. alaw fawreddog honno gan Josef Haydn, Dosbarthwyd y teuluoedd o Notzingen a phob un o’r Almaenwyr yn sefyll yn syth coﬁ o ymweliad ymysg teuluoedd y Côr i aros gyda hwy am ac ambell un gyda deigryn yn amlwg iawn. yr wythnos - a dyna ddechrau wythnos o Cafwyd ymweliadau â Sir Fôn, Caernarfon weithgareddau hynod yn yr ardal a hefyd a sawl lle arall ond yn fuan iawn daeth yr Seindorf llawer o hwyl ieithyddol yng nghartrefi wythnos fythgofi adwy honno i ben, ond yr Dyff ryn Ogwen oherwydd ychydig iawn oedd y Côr i ymweld â Notzingen ym mis Notzingen o’r Almaenwyr allai siarad Saesneg a llai Awst a dyna fwy o baratoi ar gyfer hynny. fyth o’r Dyff ryn yn gallu parablu yn yr Dyma y tro cyntaf i Gôr y Penrhyn fynd Deugain mlynedd yn ôl cafwyd digwyddiad Almaeneg. Cafwyd sawl stori ddoniol am ar daith dramor ers ailffurfio yn 1935. Ar y arbennig iawn yn Nyff ryn Ogwen sef bobl yn gwneud stumiau i geisio gwybod ffordd i Notzingen galwyd yn Bonn i ganu ymweliad Seindorf Notzingen o dalaith beth hoff ai’r cyfeillion o Notzingen gael i – Bonn, yn 1977 oedd prif ddinas Gorllewin Baden-Württemberg yn Ne yr Almaen. frecwast ac yn y blaen. yr Almaen pan oedd dwy ran i’r wlad, sef Fe ddaeth hyn i fod oherwydd fod Côr Daeth nifer fawr o’r Almaenwyr yn Gorllewin yr Almaen a gwlad gomiwnyddol Meibion y Penrhyn bryd hynny yn awyddus gyfeillion agos iawn gydag aelodau’r Côr, Dwyrain yr Almaen. Un perff ormiad i sefydlu perthynas â chôr o America oedd cyfeillgarwch sydd wedi parhau ar draws cofi adwy oedd gwasanaeth y cymun yn wedi dangos diddordeb, a hynny drwy y blynyddoedd ac yn dal I wneud hynny. Eglwys Gadeiriol Bonn a minnau yn cael y asiantaeth yn Llundain oedd yn arbenigo Cafwyd cyngherddau ym Methesda ac fraint o gyfeilio ar organ fawr y Gadeirlan tra yn y math yna o beth. Ta waeth, am rhyw ‘roedd y Côr yn canu Salm 23 gan Schubert, reswm syrthiodd y syniad drwodd ac fe Llanfair, trefniant Mansel Thomas a sawl gynigiodd yr asiantaeth ymweliad cyff elyb darn arall yn ystod y gwasanaeth. Y mae gan seindorf o’r Almaen oedd yn awyddus gennyf recordiad a wnaethpwyd o hyn, ac er i ddod i Gymru. Aethpwyd ati ar unwaith mor sâl oedd y cynhyrchiad fe ddaw safon i gysylltu â’r seindorf sef Seindorf pentref uchel y canu drwodd yn amlwg iawn o dan Notzingen. Ysgrifennydd y Côr bryd arweiniad medrus Rowland Wyn Jones. hynny oedd y diweddar T. Caeron Roberts Aethpwyd ymlaen i Notzingen ac o Dregarth a’r Cadeirydd oedd y diweddar yno cawsom groeso tywysogaidd gan y Harry Roberts Bethesda, cymeriad ff raeth ff rindiau o’r pentref ac fe gafwyd wythnos tu hwnt ac un fu yn gyfeillgar iawn â mi fythgofi adwy yn eu mysg. A dyna ond un ar hyd y blynyddoedd y bum yn gyfeilydd ymweliad wnaeth y Côr i Notzingen ar Côr y Penrhyn (1970-1987). Cafwyd sawl draws y blynyddoedd. pwyllgor yn nhŷ Caeron i drefnu ymweliad Y mae’n anodd iawn credu fod y seindorf, ac o’r diwedd ym Mehefi n 1977, blynyddoedd wedi hedfan ers y dyddiau daeth y diwrnod I’w croesawu. Cofi af yn difyr hynny ond fe erys yr atgofi on, ac yn iawn sefyll hefo criw mawr o aelodau’r Roland Wyn Jones (chwith) a James sicr fe erys y cyfeillgarwch a sefydlwyd Côr â’u teuluoedd yn y Maes Parcio ym Griﬃ ths (dde) ddeugain mlynedd yn ôl. 22 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Tregarth Olwen Hills (Anti Olwen), 44 Bro Syr Ifor, Tregarth  600192 Angharad Williams, 23 Ffordd Tanrhiw, Tregarth  601544

Gwaith gwella Bro Syr Ifor Rhwng 2015-2019 bydd cymdeithas dai Cartrefi Cymunedol Gwynedd (CCG) yn buddsoddi £30 miliwn i wella cyflwr cartrefi eu tenantiaid. Mae hyn yn cynnwys prosiect i osod llwybrau a ffensys newydd ar draws y sir. Cwmni lleol o Trawsfynydd, GH James, sydd wedi bod yn cyflawni’r gwaith ar ran CCG, ac yn ddiweddar mae nhw wedi bod yn gweithio ar ein stad Bro Syr Ifor, Tregarth. Rydym wedi buddsoddi £70,000 i wella edrychiad y stad, yn cynnwys gosod llwybrau a grisiau newydd, trwsio waliau, gwaith ar y draeniau ac ailblannu. Fel rhan o fudd cymunedol cytundeb GH James mae hen fainc ar y stad hefyd wedi cael ei thrwsio a’i ailbeintio i’r trigolion lleol cael mwynhau’r ardal cymunedol ar ei newydd wedd!

dorri, ei roi o mewn bag a’i bostio. Garddwest y Tair Eglwys Mae fy ngwallt yn gwta fel “bob”, ac yn Cynhelir ein Garddwest Flynyddol ar teimlo lot gwahanol! Sadwrn, 1 Gorffennaf, yn Ficerdy Pentir am 1.00yp. Dewch draw am bnawn hwyliog. Eglwys y Santes Fair Gwasanaethau Llwyddiant Cerddorol Mehefin 18: Boreol Weddi Llongyfarchiadau i Esther Llugwy Parry, Mehefin 25: Cymun Bendigaid 8 oed, o Lôn y Wern, ar gael ei derbyn yn Gorffennaf 2: Boreol Weddi aelod o gerddorfa hyfforddi Cerddorfa Gorffennaf 9: CymunB Plant Prydain. Bu Esther yn llwyddiannus Gorffennaf 16: Boreol Weddi yn dilyn clyweliad yn Llundain yn mis Mai. Bydd yn mynychu cwrs preswyl gyda 50 o (Chwith i’r dde) Huw James a Bryn Jones Pob Gwasanaeth yn dechrau am 9.30yb. gerddorion ifanc rhwng 7 a 10 oed yn ystod o gwmni GH James, ein tenant Kristen gwyliau’r haf. Davies o Bro Syr Ifor a Steven Williams a Y Clwb Cant – Ebrill Raymond Hughes o CCG. 85 Val Hayward 47 Tim Jones-Griffiths Clwb 100 Canolfan Tregarth Mis Mai 77 Maldwyn Morris 24 Emlyn Thomas £15 30 Muriel Williams £10 Y Clwb Cant – Mai 21 Ann Davies £5 18 Harri Davies 63 Margaret Hughes Torri Gwallt at Achos Da 47 Tim Jones-Griffiths (gan Ceri Lois Owen, 27 Bro Syr Ifor – 10 oed) Dwi wedi cael gwallt hir ers dipyn o amser! Ar ôl pum mlynedd ar hugain mae’r Clwb Penderfynais ei dyfu dipyn mwy a’i dorri cant yn dod i ben oherwydd lleihad yn i gyfrannu i “The Little Princess Trust”. nifer y cefnogwyr. Fodd bynnag, ‘rydym Roedd angen o leia’ 7 modfedd i gyfrannu! yn ddiolchgar iawn i’r aelodau sydd wedi Mae hwn yn elusen sydd yn gwneud wigiau cefnogi dros y blynyddoedd. i blant sydd yn cael triniaeth at y cancr. Mi ês i siop trin gwallt HQ ym Mangor, ac Priodas mi wnaethon nhw wahanu fy ngwallt yn 4 Llongyfarchiadau i Ieuan a Lliwen a rhan a’u plethu yn barod i’w dorri. Ar ôl ei briodwyd yn Eglwys y Gelli ar 27 Mai. Llais Ogwan | Mehefin | 2017 23

Llwyddiant Llenyddol! y Gangen i’r Bala ac yna i’r Ysgwrn yn Cristnogol yn Shiloh, Nos Sul, Mai 14. Yn ddiweddar, cynhaliwyd Eisteddfod Nhrawsfynydd, sef cartref y bardd Hedd Eleni daeth Llinos Medi Morris o Ganolfan Cymdeithas Dafydd ap Gwilym yng Wyn. Noddfa, Caernarfon, i’r gwasanaeth i Ngholeg y Brifysgol, Rhydychen, a braf yw Ar Orffennaf 4, i orffen y cyfarfodydd am siarad ar y testun ‘Ffoaduriaid’. Drwy cael nodi mai enillydd y Fedal Ryddiaith eleni bydd Noson Gymdeithasol o Bwdin gyfrwng fideo ac amryw o daclau teithio eleni oedd Buddug Watcyn Roberts, o Ben a Phroseco a Choffi yng nghartref ein fe gawson ni fel cynulleidfa bictiwr o beth y Ffriddoedd, Tregarth. Y beirniad oedd Llywydd am eleni sef Margaret Jones, Cae yw bod yn ffoadur yn y byd rydan ni’n byw y Prifardd Aneirin Karadog, ac ‘roedd Drain. Croeso i’r holl aelodau. ynddo. Pan deithiwn i ffwrdd ar wyliau yn llawn canmoliaeth i Buddug am ei mae ein bagiau yn llawn o anghenion gwaith. Cafodd ei hurddo mewn seremoni Capel Shiloh, Tregarth y gwyliau ond i ffoadur sydd yn gorfod arbennig, gyda’i rhieni a’i chwaer fach Gwasanaeth am 5 o’r gloch oni nodir yn cychwyn ar frys heb fedru mynd a dim Mari yn bresennol. Hefyd, cafodd y teulu wahanol gydag ef wrth ffoi gall fod yn anodd a ymweld â Choleg Iesu – taith a adawodd Mehefin 18: Dafydd Coetmor Williams, thorcalonus iawn. Braf oedd cael gwrando argraff ddofn arnynt. Llanllechid ar yr ieuenctid yn cymeryd rhan yn y Mehefin 25: Trefniant Lleol gwasanaeth sef Huw, Gwenlli, Myfi, Nel, Gorffennaf 2: R.Ifor Jones, Hen Golwyn Gwenno a Iestyn. Diolch iddynt am eu Gorffennaf 9: Dafydd Hughes, Caernarfon cyfraniad ac i Llinos am ei neges bwrpasol Gorffennaf 16: Ellie Jones, Bethesda ar gychwyn Wythnos Cymorth Cristnogol. Gorffennaf 23: Eric Jones, Bangor Gorffennaf 30: John Gwilym Jones, Peniel, Cofio Tegla Caerfyrddin Dydd Sadwrn, Mai 20, bu Cymdeithas Hanes yr Eglwys Fethodistaidd yn Croesawu Gweinidog newydd cyfarfod yn Shiloh i ‘Gofio Tegla’. Yn Roedd yn hyfryd cael croesawu Y ystod y dydd croesawyd aelodau o’r Parchedig Richard Gillion a’i briod Lesley Gymdeithas ynghyd a ffrindiau o bell i Shiloh fore Mawrth , Ebrill 25. Edrychwn ac agos i fwynhau croeso a phaned yn ymlaen i fwy o’r aelodau ei gyfarfod a Shiloh cyn cerdded i Fynwent Eglwys rhoi croeso iddo ef a’r teulu pan ddaw yn y Gelli i weld bedd Y Parchedig Tegla weinidog i Gylchdaith Môn ac Arfon ym Davies fu’n Weinidog yn Shiloh ar fwy Mis Medi. nag un achlysur gan fyw ym Mhant Têg. Yna bu Y Parchedig Huw John Hughes, Yn dilyn hyn, daeth y newyddion bod Dydd Gweddi Byd Eang y Chwiorydd Porthaethwy yn darlithio ar Hanes Bywyd Buddug wedi ennill y wobr gyntaf mewn Diolch i’r merched o Shiloh fu’n rhan o’r a Gwaith y Parch Ddr E. Tegla Davies un gystadleuaeth ryddiaith, ac ail wobr gwasanaeth yng Nghapel Jerwsalem, (1880-1967) Gweinidog yr Efengyl a mewn cystadleuaeth ryddiaith arall, o dan Bethesda, i gyflwyno neges Chwiorydd Llenor Nodedig Iawn. Daeth y diwrnod 19 oed, yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd Cristnogol Ynysoedd y Philipîn, sef ‘Ydw i ben gyda phryd o fwyd yn Y Faenol, eleni – tipyn o gamp, gan mai 16 oed yw hi i’n anheg â thi.’ Pentir. Diolch o galon i’r rhai fu’n trefnu’r ar hyn o bryd! diwrnod ac i aelodau’r capel fu’n paratoi Llongyfarchiadau mawr i ti, Buddug! Oedfa Cymorth Cristnogol ar gyfer y gynulleidfa. Bu’n ddiwrnod Yn ôl yr arfer bu Oedfa Deulu Cymorth hynod o lwyddianus. Cangen Tregarth o Ferched y Wawr Nos Lun, Mai 8, cafwyd cyfle i groesawu Sonia Williams, Craig y Pandy, Tregarth, atom i Festri Capel Shiloh i gyflwyno noson o ‘Hyder mewn Lliwiau’. Ers ymddeol o’i swydd mae Sonia wedi cychwyn busnes o addysgu cwsmeriaid pa liwiau sydd yn gweddu i bob unigolyn. Nid yn unig mae gwisgo gwisg o liw arbennig sydd yn siwtio’r cwsmer ond mae hefyd yn dangos pa golur sydd yn gweddu i’r unigolyn hwnnw. Agoriad llygad yn wir? Yn ystod y noson cafodd tair o aelodau’r gangen gyfle i ddarganfod y lliwiau sydd yn gweddu iddynt sef Andrea Williams, Iona Rhys ac Angharad Huws. Bu cyfle i holi’r siaradwraig a fe ddiolchodd Nesta Llwyd iddi am noson ardderchog a’i llongyfarch am fynd ati i gychwyn busnes ei hun. Rhywbeth sydd yn eitha prin i ni fel Cymry? Anfonwyd cyfarchion at rai o’r aelodau oedd yn sâl mewn ysbyty ac adref gan obeithio eu gweld yn y cyfarfodydd nesa o’r I hysbysebu yn Llais Ogwan, Neville Hughes 600853 Gangen. ([email protected]) Dydd Sadwrn, Mehefin 3, bydd trip 24 Llais Ogwan | Mehefin | 2017

Ysgol Bodfeurig

Pili Palas dillad lliwiau banner yr Eidal, Fel rhan o’u thema Crëwr dysgu ff eithiau am y wlad yn Bwystfi lod bu dosbarth Tryfan ogystal â chyfl e i fl asu bwyd o’r ar ymweliad â Pili Palas. Eidal. Cafwyd diwrnod gwych Cawsom ddiwrnod anhygoel yn dysgu am ddiwylliant arall. yn dysgu llawer am drychfi lod. Dyma hanes Charlie ac Owen Llwybr Llechi Eryri am y diwrnod. Mae Dosbarth Ogwen wedi “Mi aethom i Pili Palas i bod yn cymryd rhan yn ddysgu am drychfi lod. Er Prosiect Llwybr Llechi Eryri syndod i ni darganfyddom lawer ac yr wythnos hon, wedi o ff eithiau am fwystfi lod! Rhaid bod ar daith gerdded i osod i ni ganmol Gavin am ddangos ‘geocache’ newydd ar y llwybr. y wybodaeth ddiddorol yma i Mae hyn yn ddilyniant i waith Dosbarth Ogwen yn mwynhau Prosiect Llwybr Llechi Eryri ni. Aethom i’r tŷ Pili Pala ble a wnaethpwyd yn gynharach gwelsom wyfyn yn dod allan yn y fl wyddyn o dan arweiniad o cocŵn – roedd o’n anhygoel! Anita Daimond. Cafodd pawb Hefyd gwelsom y gwyfyn fore diddorol yn dysgu mwy am atlas, gwyfyn mwyaf y byd! Ar geocashe ac maent yn awyddus ôl hynny cawsom gyff wrdd i wneud mwy. mewn madfall tafod lâs, roedd hi’n esmwyth iawn. Ein hoff Glan Llyn anifeiliaid oedd y mirgathod a’r Diolch i’n ff rindiau o ysgolion moch cwta oherwydd fod nhw’n y dalgylch ddaeth i Glan Llyn gyfl ym ac yn ciwt! Cawsom am benwythnos gwych o gyfl e i gyff wrdd mewn pry pric, hwyl gyda ni. Cafodd criw o malwoden fawr Aff ricanaidd blant blwyddyn 5 a 6 amser a neidr fi ltroed. Rydym yn arbennig yno yn dysgu sgiliau argymell i unrhyw un fynd i Pili newydd megis canwio a Palas cawsom ddiwrnod grêt!” dringo yn ogystal a’r cyfl e i gymdeithasu gyda phlant eraill Cymdeithas Rhieni ac Athrawon o’r ardal. Diolch i staff yr ysgol Mae’r mis yma wedi bod yn wirfoddolodd i fynd yno am y Dosbarth Idwal yn blasu bwyd Eidalaidd un prysur iawn i GRhA (PTA) penwythnos gyda’r plant. yr ysgol gyda llawer o waith codi arian yn mynd ymlaen. Yn ‘Bake Off ’ yn yr ysgol. Bu y Chromebooks sydd wedi eu Elusen gyntaf cynhaliodd un o rieni’r pawb yn brysur yn coginio harchebu i’r ysgol. Y tymor yma dewisodd y ysgol Bath Gong arbennig i cyn i gogydd lleol feirniadu’r Cyngor Ysgol elusen i’w blant a’u rhieni – mae’r sesiwn gystadleuaeth. Gwerthwyd y Diwrnod Eidalaidd chefnogi. Elusen y tymor yma yn defnyddio sain i ymlacio’r cacenau gyda’r elw unwaith Cafodd dosbarth Idwal amser oedd Awyr Lâs. I godi arian corff a’r ymennydd. Talodd eto’n mynd tuag at gronfa’r gwych yn dathlu diwrnod tuag at yr elusen daeth pawb i’r pawb oedd yn mynychu, gyda’r ysgol. Gyda’r ddau weithgaredd Eidalaidd fel rhan o’u thema ysgol wedi gwisgo mewn glas a elw yn mynd tuag at yr ysgol. yma llwyddwyd i gasglu £500 ‘Blasus’. Buont yn brysur yn talu am y fraint. Diolch i bawb Yn ogystal â hyn fe gynhaliwyd – arian fydd yn mynd tuag at creu a choginio pitsas, gwisgo gefnogodd!

Calendr Llais Ogwan 2018 Owen’s Tregarth Cerbydau 4, 8 ac 16 sedd Lluniau ar gyfer Calendr 2018 i mewn cyn DIWEDD GORFFENNAF Arbenigo mewn 2017, os gwelwch yn dda, er mwyn rhoi digon o amser i gynhyrchu’r meysydd awyr calendr. Bydd unrhyw lun o ardal Dyff ryn Ogwen (gan gynnwys y Cludiant Preifat a Bws Mini Carneddau a’r Glyderau) yn cael eu hystyried 01248 60 22 60 | 07761 619 475 Lluniau (yn ddigidol, os yn bosibl ) i Dafydd Fôn w w w . o w e n s w a l e s . c o . u k [email protected] neu (os heb fod yn ddigidol, neu ar ddisg) 14/4 Stryd y Ffynnon, Gerlan, Bethesda LL57 3TR

Edrychwn ymlaen i weld eich lluniau Dilynwch ni ar trydar @Llais_Ogwan Llais Ogwan | Mehefin | 2017 25

CHWILA R

SIR BENFRO Yn y chwilair mis yma mae ENW DEUDDEG LLE YN SIR BENFRO. A oes modd i chwi ddod o hyd i’r gweddill? (Mae LL, CH, DD, TH, acyb yn un llythyren yn y Gymraeg, ond i bwrpas y chwilair dangosir hwynt fel dwy lythyren ar wahân). Atebion gydag enw a chyfeiriad i Andre Lomozik, Zakopane, 7 Rhos y Coed, Bethesda, Bangor, Gwynedd LL57 3NW, erbyn 5 Gorff ennaf. Bydd gwobr o £10 i’r enw cyntaf allan o’r het. Os na fydd unrhyw un wedi canfod y deuddeg, yna’r rhif agosaf fydd yn cael y wobr.

Daeth yr atebion cywir chwilair mis Ebrill, gan John a Meirwen Hughes i law braidd yn hwyr (4ydd o Fai) ac roeddwn wedi anfon y deunydd ar gyfer Mai ymlaen i’r wasg y noson cynt. Gobeithio cewch hwyl ar y chwilair mis yma, wrth grwydro Sir Benfro. Rwyf yn falch fod nifer fawr ohonoch wedi mwynhau’r wefan Hanes Dyff ryn Ogwen, ond yn anff odus roedd lawer ohonoch wedi darganfod deg neu unarddeg o benawdau, ond daeth deuddeg i’r brig gan ddarganfod yr atebion i gyd.

Dyma atebion Mai:- Chwarel Foel; Cwm Idwal; Cwt Dafydd Ross; Eglwys Llanllechid; Ffos Coetmor; Garneddwen; Llyn Meurig; Nant tŷ; Ogwen Banc; Parc Penrhyn; Sgwar Rachub; Ysbyty Brynllwyd. Llanllechid; Rosemary Williams, Tregarth; Dilys A. Pritchard-Jones, Abererch; Alwyn Elizabeth Buckley, Tregarth; Gwenda Roberts, Tregarth. Dyma enwau’r rhai a gafodd yr ateb Roberts, Rhosmeirch; Elfed Bullock, cywir:- Myfanwy Jones, Gaerwen, Ynys Bethesda; Gwen Davies, Bethesda; Marilyn Enillydd Mai oedd: Rosemary Williams, Môn; Doris Shaw, Bangor; Wendy Eccles, Jones, Bethesda; Mair Jones, Bethesda; 19 Ffordd Tanrhiw, Tregarth. 26 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 WILLIAM MURPHY Y dyn olaf i’w ddienyddio yng Ngharchar Caernarfon gan Andre Lomozik

n ystod mis Chwefror roeddwn Murphy y dyfarniad yn hollol ddigyffro. yn darllen llyfr gan T. Meirion Gwisgodd y Barnwr y cap du a chyhoeddi YHughes, o Gaernarfon. Teitl y llyfr dedfryd o farwolaeth arno. Pan adawodd oedd Hanesion Tre’r Cofis, ac ar y ddwy y doc hwtiwyd arno gan y dorf. Anfonwyd dudalen olaf roedd hanes William Murphy. Murphy i garchar Caernarfon, lle bu yn Pigodd hyn fy nghof, gan fy mod wedi dod disgwyl am y diwrnod tyngedfennol, ac am ar draws ei hanes tua phum neu chwech wyth o’r gloch ar y 15fed o Chwefror 1910 mlynedd yn ôl wrth bori trwy hen bapurau cerddodd i’r crocbren yng nghwmni Hugh newydd yn llyfrgell y brifysgol. Roeddwn C. Vincent, Is-Sheriff Sir Fôn, Robert Parry, ar y pryd wedi meddwl ysgrifennu ychydig Y.H. Caernarvon, Jas. F. Farley, rheolwr y o’r hanes ar gyfer y Llais, ond aeth fy sylw carchar a’r Tad Gouzier (caplan y carchar). ar ôl pethau eraill. Felly dyma ail-afael ar Dyn o’r enw Pierpoint oedd y dienyddiwr, y manylion a’r stori yn fras. Gwyddel 49 gyda Willis yn gynorthwywr. Roedd y mlwydd oed oedd William Murphy, ac ar ddau wedi cyrraedd Caernarfon y diwrnod nos Nadolig 1909 fe lofruddiodd ferch 36 blaenorol ac wedi aros yn y carchar dros mlwydd oed yng Nghaergybi. Roedd Gwen nos. Er i sawl un ofyn i’r gosb eithaf gael Ellen Jones wedi priodi â Morris Jones, dyn ei rhoi heibio, yn eu mysg Wm. George, o Llanfairfechan, ond ni pharodd y briodas Garthcelyn, Cricieth, ni sbariwyd bywyd yn hir. Gadawodd ei gŵr a chyfarfod â Murphy gan y Gweinidog Cartref. William Murphy. Roedd bachgen chwe Beth wnelo yr hanes uchod â Bethesda? mlwydd oed ganddi o’r berthynas yma meddech! Wel, roedd cysylltiad gan Gwen pan lladdwyd hi. Roedd y berthynas yn un â’r ardal gan fod ei thad a’i mam, Mr a Mrs danllyd iawn, ac roedd William yn dueddol John Parry, yn byw yn Cae Star, ac mae’n o’i gadael am gyfnodau hir. debygol fod Gwen ei hŷn wedi byw yma Tua mis Tachwedd 1909 fe alwodd am gyfnod hefyd, cyn priodi, oherwydd fe’i William yng nghartref tad Gwen i holi hadnabyddid hi fel ‘Watercresses’ gan nifer amdani. Dywedodd ei thad ei bod wedi yn nhŷ Johnny a gofyn iddo fynd gydag fawr o’r gymdogaeth. mynd i Sir Fôn rhai wythnosau ynghynt, ef. Holodd Johnny beth oedd yn bod, a Mae cofnod yn ymddangos yn y ond nid oedd yn gwybod i ble yn union. dywedodd Murphy, ‘Dewch a gwelwch’. Ar ‘Caernarvon & Denbigh Herald & North Aeth William i Sir Fôn i chwilio am Gwen, y ffordd dywedodd ei fod wedi lladd Gwen & South Wales Independent’ Chwef. 18, ac ychydig cyn y Nadolig daeth o hyd iddi a gofynnodd i Johnny fynd i nôl yr heddlu. 1910 yn rhestru deg o achosion eraill yn byw gyda dyn arall yng Nghaergybi. Ychydig yn ddiweddarach aeth Murphy lle dienyddiwyd rhywun yng ngharchar Mae’r papurau newydd yn dweud fod Gwen i swyddfa’r heddlu ac yng nghwmni y Caernarfon, yn eu mysg mae un merch, yn ‘hocio’ (gwerthu nwyddau o ddrws i Dirprwy Brif Gwnstabl Protheroe, aeth i’r am ladd plentyn, a gŵr o’r enw Morris ddrws). Pan ddaeth William Murphy o hyd fan lle gorweddai corff Gwen mewn ffôs. Rowlands a ddienyddiwyd ar Ebrill 5ed, i’w lleoliad trefnodd i gyfarfod â hi ar nos Ar gyfaddefiad Murphy, dywedodd eu bod 1778, am ladd melinwr Cochwillan, ger Nadolig. Roedd Gwen wedi treulio y noson wedi dechrau dadlau am fod Gwen wedi Talybont. y llofruddiwyd hi gyda ffrind o’r enw Lizzie gwrthod mynd i ffwrdd ag ef i Ddeheubarth Jones yn un o dafarndai’r dre, sef y Bardsey Cymru, a’i fod wedi tagu Gwen a thorri ei Island. Ar y ffordd allan o’r dafarn roedd gwddf o glust i glust, a’i thaflu i’r ffôs. William a dyn arall o’r enw John Jones, yr hwn a adnabyddid fel ‘Johnny Flammiau’ Y Prawf yn Beaumaris yn disgwyl amdanynt a bu i’r pedwar Roedd Brawdlys Sir Fôn yn orlawn ymddiddan a’u gilydd. Dywedodd Murphy ar y dydd Mercher, gyda phobl wedi ei fod eisiau sgwrs â Gwen. Trodd hi at dod i wrando achos Murphy, yr hwn a Lizzie a gofynnodd a wnâi hi ei hesgusodi. gyhuddwyd o ladd Gwen Ellen Jones. Pan Yna cerddodd Gwen a Murphy i ffwrdd â’u ddarllenwyd y cyhuddiad allan i’r carcharor gilydd. Trodd Lizzie am adref, a thua naw atebodd ‘Di-euog’. Ni bu y rheithwyr o’r gloch galwodd Murphy yn ei thŷ a honni allan ond am ychydig funudau cyn dod â ei fod wedi lladd Gwen. Galwodd wedyn rheithfarn o ‘Euog’, a derbyniodd William Llais Ogwan | Mehefin | 2017 27 Llythyrau Annwyl Olygydd yng Nghymru, rydym yn cefnogi plant unigryw i Eisteddfodwyr lwcus fachu bag CAIS ELUSEN AM FAGIAU AC a’u teuluoedd yn rhai o’n hardaloedd a garwyd gan Katherine Jenkins; mwclis ATEGOLION I’W GWERTHU AR FAES tlotaf ac wedi helpu yn agos i 9,800 a wisgwyd gan yr actores Siân Phillips, EISTEDDFOD GENEDLAETHOL MÔN o blant drwy ein rhaglen datblygiad tei sydd wedi camu ar lwyfannau operâu Oes gennych Gucci, Burberry neu Radley plentyn, Bwyta, Cysgu, Dysgu, Chwarae! ac mwyaf y byd am wddf Bryn Terfel a mwy llychlyd yn llechu yn y drôr ac rydych yn wedi cefnogi bron i 4,000 o blant drwy o roddion gan enwogion fel Dafydd Iwan, chwilio am gartref da iddynt? ein rhaglenni Teuluoedd ac Ysgolion Shan Cothi, aelodau cast Pobol y Cwm a Eleni bydd Achub y Plant yn Ynghyd a Chysylltu Teuluoedd. Rydym Rownd a Rownd a llawer mwy. gwerthu bagiau, ategolion, gemwaith hefyd yn cefnogi rhieni a gofalwyr i Gofynnwn yn garedig i chi gyfrannu a theis dynion ar ein stondin ar faes helpu plant gyda’u darllen a sgiliau unrhyw roddion erbyn 30ain o Fehefin a Eisteddfod Genedlaethol Môn. sylfaenol eraill yn yr ysgol ac mae ein gellir trefnu casgliadau drwy gysylltu ag Hoffem wneud apêl i’ch darllenwyr i’w rhaglen Cymer Ofal yn helpu i gynyddu Alison Wood, Cadeirydd Cangen Ynys holi’n garedig i gyfrannu unrhyw eitem y gwydnwch plant mewn amser o argyfwng. Môn Achub y Plant drwy ffonio 07766 gallwn eu gwerthu ar y stondin. Croesawir Trefnir y stondin eleni gan Gangen 116 114 neu ffonio keninandalisonwood@ unrhyw roddion o safon uchel ac sydd Ynys Môn Achub y Plant ac yn ogystal talk21.com mewn cyflwr da er mwyn codi arian at â gwerthu rhoddion ail-law ar y stondin waith yr elusen yma yng Nghymru, a gydol yr wythnos yn yr Eisteddfod Gyda diolch thramor. cynhelir Arwerthiant Enwogion ar y Eurgain Haf Mae Achub y Plant yn gweithio mewn dydd Mercher yng nghwmni’r arwerthwr Rheolwr Cyfryngau a Chyfathrebu Achub dros 120 o wledydd drwy’r byd. Yma adnabyddus Dafydd Hardy. Dyma gyfle y Plant - Cymru

Annwyl gyfaill, dysgwyr a siaradwyr Cymraeg Dathlu’r Gymraeg a’r wybodaeth am y digwyddiad Estynnir gwahoddiad i chi yn eu cymunedau. Ganolfan Dysgu Cymraeg cysylltwch â mi ar i Ysgol Undydd Dathlu Mae’r diwrnod yn ymwneud Cenedlaethol. nia.llywelyn@googlemail. Cymunedau a gynhelir yn â dathlu’r digwyddiadau Rydyn ni’n awyddus iawn i com neu 01650 511865. Senedd-dy Owain Glyndŵr diwylliannol sy’n digwydd wahodd arweinwyr cymunedol, Gobeithio eich gweld yno, Machynlleth, ddydd Gwener, yn barod a chodi hyder cynrychiolwyr mudiadau, ym mhrif ddinas hynafol 30 Mehefin,11 yb – 4.00 yp. pobl i groesawu dysgwyr a dysgwyr brwdfrydig ac unrhyw Cymru! Trefnir y digwyddiad mewnfudwyr i ddigwyddiadau un sydd am greu cynllun gan weithgor Cymunedau Cymraeg. Bydd nifer o er mwyn ymestyn allan at Yn gywir Byw Cymdeithas yr Iaith gynrychiolwyr yn bresennol ddysgwyr a mewnfudwyr a’u Nia Llywelyn er mwyn trafod datblygu yn ogystal â phresenoldeb cymhathu. Swyddog Cymunedau Byw, cynllun ymarferol i gymhathu gan y Mentrau iaith, Mudiad Os hoffech chi fwy o Cymdeithas yr Iaith

Cerwch yn Wyllt! gydag Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru Mae Ymddiriedolaeth Natur Gogledd chystadlaethau gwych, a phoster byd natur chi o lyfr gwych Iolo Williams a Bethan Cymru yn darparu adnoddau a neu daflen weithgarwch am ddim ym mhob Wyn Jones, Glan y Môr, pan fyddwch gweithgareddau dwyieithog i gymunedau rhifyn, yn ceisio ysbrydoli’r naturiaethwyr yn tanysgrifio.) Byddwch yn cefnogi ein ledled Gogledd Cymru ac mae wedi ifanc yma i gymryd eu camau cyntaf y gwaith dros fywyd gwyllt lleol ac yn derbyn ymrwymo i ysbrydoli pobl o bob oed i tu hwnt i’r dudalen. Bydd y tanysgrifwyr cylchgrawn gwych ar yr un pryd – be gewch fwynhau a gwerthfawrogi byd natur. Yr haf newydd yn ymuno â’r 150,000 o aelodau o chi well? diwethaf, roedd yn bleser cael croesawu Gwyllt!, cangen iau’r Ymddiriedolaethau Hefyd, fe fyddwn ni yn yr Eisteddfod naturiaethwr Springwatch ac S4C, Iolo Natur a’r prif glwb yn y DU ar gyfer Genedlaethol fis Awst eleni lle bydd helfeydd Williams, i ymuno â ni yn Sioe Môn i lansio naturiaethwyr ac amgylcheddwyr ifanc brwd. trychfilod, garddio er lles bywyd gwyllt, Gwyllt! – y cylchgrawn natur Cymraeg I dderbyn cylchgrawn Gwyllt! neu Wildlife gwestai i drychfilod, gwneud blychau adar a cyntaf i blant. Eleni rydyn ni’n benderfynol Watch ymunwch ag Ymddiriedolaeth Natur llawer mwy – ac fe fyddwn ni’n dod â glan y o symud ymlaen a dod â’n cylchgrawn Gogledd Cymru fel aelodau teulu yn http:// môr i galon Ynys Môn hyd yn oed! Dewch i sylw cymaint o siaradwyr Cymraeg a www.northwaleswildlifetrust.org.uk/cy/ i’n gweld ni ac i ymuno yn yr hwyl – cadwch dysgwyr â phosib – ’fyddech chi’n hoffi helpwch-ni/ymunwch-ein-ymddiriedolaeth, lygad am y babell siâp seren fôr enfawr! ymuno yn y cyffro? gan wneud yn siŵr eich bod yn dilyn y Rydyn ni’n edrych ymlaen at eich cyfarfod Rydyn ni’n gwybod bod pob plentyn yn cyfarwyddiadau i ddweud wrthym a ydych chi. mwynhau bod allan yn yr awyr iach. Maen eisiau copi o’r cylchgrawn yn y Gymraeg, Hoffai Ymddiriedolaeth Natur Gogledd nhw’n hoffi archwilio a darganfod yng nghae yn Saesneg neu’r ddau! Hefyd dywedwch Cymru ddweud “diolch yn fawr” i chi, chwarae byd natur. Mae ein cylchgrawn wrthym ni ble gwelsoch chi’r erthygl yma chwaraewyr Loteri Cod Post y Bobl, sydd newydd, sy’n llawn lluniau, posau a ac fe fyddwn yn anfon copi am ddim i wedi gwneud cynhyrchu Gwyllt! yn bosib. 28 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Talybont Lladdwyr Balsam Co^r y Penrhyn Tregarth gan Derfel Roberts

Ym mis Mai a mis Mehefi n hadau, bydd hi’n rhy hwyr i daeth criw o drigolion Tregarth weithredu eleni, ond bydd mwy Cyngerdd cofi adwy yn yn y lle poblogaidd hwn ac mae at ei gilydd i ddechrau lladd o weithgareddau ar y cyd y Beverley nifer yn gwylio’r dyddiadau ff romlys/balsam o’r Himalaya gwanwyn nesaf. Ar yr 20fed o Fai ar wahoddiad pan fyddwn yn perff ormio yno (Jac y Neidiwr), sydd wedi Os ydach chi eisiau helpu :- Cymdeithas Gymraeg Dwyrain er mwyn sicrhau lle. Braint lledaenu drwy’r ardal hon dros • Gofynnwch am ganiatâd Swydd Efrog aeth Côr y yw cael canu rhai o ff efrynnau y blynyddoedd diwethaf. Mae perchennog y tir i gael Penrhyn i gynnal cyngerdd am cynulleidfaoedd Cymraeg a llawer o bobl wedi bod yn mynediad, a diwreiddiwch y yr eildro yng nghapel mawr Toll Saesneg eu hiaith i wrandawyr brwydro yn erbyn y ff romlys planhigion (daw o’r ddaear yn Gavel ynghanol tref Beverley, sy’n gwerthfawrogi canu ar eu tir eu hunain neu dir eu hawdd iawn!) Lle mae wedi ger Hull. grymus a phersain. cymdogion ers blynyddoedd ymgartrefu dros ardaloedd Yn yr adeilad urddasol Ymunwyd â ni ar y noson gyda llwyddiant cymysg. Ond, mwy, gall ei strimio yn agos hwnnw canodd y côr ddarnau gan Eleri Owen Edwards o gyda phawb yn tynnu efo’i at y ddaear cwpl o weithiau’r Cymreig cyfarwydd megis Gil y Cwm, ger Llanymddyfri gilydd eleni ac yn y dyfodol, fl wyddyn fod yn eff eithiol Y Ddau Wladgarwr, a’r hen sy’n gantores boblogaidd a rydym yn llawer mwy tebygol o iawn. ff efrynMyfanwy gan Joseph chyfarwydd i gynulleidfaoedd lwyddo. Mae menter debyg ym • Cofi wch gael gwared â’r Parry yn ogystal â darnau llai ledled Cymru. Mynydd Llandygai wedi bod planhigion a dynnwyd yn cyfarwydd megis Cwyn y Gwynt yn llwyddiannus iawn. ystyriol ar domen gompost gyda’r geiriau gan Syr John Tiroedd ein Cof Er nad ydynt yn niweidiol adref, neu crëwch bentwr Morris Jones ar alaw o’r Wcráin. Mae’r gwaith o ddysgu cân i bobl nag anifeiliaid, gall mewn cornel o’r cae iddo bydru Yn naturiol aeth darnau fel newydd bob amser yn her ond y planhigion ymledol yma yn y fan a’r lle. Tshotoloza o Dde Aff rica a mae dimensiwn pellach i’r her dyfu mor drwchus fel na all • Byddwch yn ofalus i beidio Take Him Home o’r sioe gerdd honno pan rydym yn ceisio ein blodau brodorol Cymreig â chario’r hadau i ardaloedd enwog Les Misérables i lawr yn meistroli campwaith y Prifardd oroesi oddi tanynt. Mae newydd - ar gŵn neu ddillad arbennig o dda a derbyniodd Ieuan Wyn gyda’i soned laes nifer o dirfeddianwyr wedi neu esgidiau! Dagrau addasiad o’r gân Tears sy’n trafod brwydrau’r hen croesawu’r fenter hon a • Chwiliwch amdanom in Heaven gan Eric Clapton dywysogion Cymreig i warchod chaniatáu’r gwirfoddolwyr gael ar ein tudalen Facebook: gymeradwyaeth uchel. Hyfryd y genedl Gymreig rhag rhaib mynediad i’w tir i chwilio am Tregarth Balsam Bashers/ oedd cael canu unwaith yn y brenhinoedd Seisnig. Mae’r y planhigion ac yna eu tynnu Lladdwyr Balsam Tregarth neu rhagor i gynulleidfa lawn mewn geiriau sydd wedi eu cyfansoddi allan i’w lladd. Unwaith y bydd cysylltwch â tamsinfretwell@ adeilad oedd yn dal 900 o bobl er cof am y diweddar Tom y planhigion wedi cynhyrchu hotmail.co.uk a phob un yn gwerthfawrogi’r Morgan yn trafod yr emosiwn a seiniau a gynhyrchid gan y côr. deimlir wrth edrych ar Y Fenai, Diolch arbennig i’n hunawdwyr, Llanfaes ac Ynys Seiriol o Raymond Roberts, John gyfeiriad ff riddoedd a hafodydd Outram, Hywel Thomas, Caleb y Bronnydd gan i’r Cymry Jones ac Elfyn Bullock am eu ymladd yn hir am annibyniaeth cyfraniadau hwythau. yn y mannau hyn. Gosodwyd Fel y sylwodd sawl aelod o’r geiriau Ieuan i fi wsig gan y gynulleidfa,“ Mae clywed canu Dr Owain Llwyd, y cerddor mor wych a bywiog yn beth i’w o Lyndyfrdwy sy’n darlithio gofi o a byddwn yn sicr o ddod i yn Adran Gerdd y Coleg ym wrando ar Gôr y Penrhyn eto.” Mangor ac edrychwn ymlaen at berff ormio’r darn cyff rous hwn Eglwys Sant Ioan, Llandudno am y tro cyntaf yn y cyngerdd Mae’r gyrchfan hon yn un o gyda Band Black Dyke yn hoff leoedd y côr erbyn hyn Venue Cymru ar 17 Mehefi n. Lladdwyr ifainc wrthi ger Canolfan Tregarth. gan ein bod yn sicr o dderbyn Cofi wch fod y tocynnau i’r croeso gwresog gan gynulleidfa cyngerdd hwnnw’n mynd yn niferus. Rhoddwyd perff ormiad gyfl ym ond mae ychydig ar ôl hynod o lwyddiannus arall yno a dylech geisio eich cyfran chi ar Nos Iau 25ain o Fai a daw ar fyrder gan Walter Williams, sawl aelod o’r gynulleidfa yno’n Arennig, Erw Las, Bethesda, rheolaidd i wrando ar y côr. Côr drwy ff onio 01248 601167 neu y Penrhyn yw’r artistiaid mwyaf drwy e-bostio waltermenai@ cyson ac aml eu cyfl wyniadau yahoo.co.uk

Dilynwch ni ar trydar @Llais_Ogwan Llais Ogwan | Mehefin | 2017 29 Adran Bro Dyffryn Ogwen

Roedd dipyn o gynnwrf ddiwedd Mai wrth i Adran yr Urdd Bro Dyffryn Ogwen deithio i lawr i Eisteddfod yr Urdd Pen- y-bont ar Ogwr. Roedd yr Adran yn cystadlu ar y Parti Unsain a’r Parti Cerdd Dant i Adrannau Bl.6 ac iau. Bu’r plant yn ymarfer yn frwd dros yr wythnosau diwethaf yng Nghapel Jerusalem gyda Hywel a Jane Parry, ac Angharad Beech yn ceisio cadw trefn ar y genod! Cynhaliwyd cyngerdd bach cyn y Steddfod i godi arian at y trip, ac fe hoffem ddiolch o galon i bawb ddaeth i gefnogi, a diolch i Walt, Menai a Lowri am ei drefnu. Roedd yn dipyn o hwyl i’r genod gael aros mewn gwesty gyda’i gilydd, a chawsom yr ymarfer olaf yng nghyntedd y gwesty am 7 y bore cyn mynd i’r rhagbrofion! Rhagbrawf y Parti Unsain oedd gyntaf - ‘Y Ceidwad Parti Cerdd Dant i ganu am ‘Yr Enfys’, gan amdani felly ond mwynhau gweddill Gôl’ oedd y darn - addas iawn gyda ganu’n fendigedig eto, a phawb yn croesi y dydd ar faes yr Eisteddfod, ac yn y Chynghrair y Pencampwyr y digwydd bysedd am gael llwyfan. ffair wrth gwrs! Cafodd y criw brofiad dros y penwythnos! Fe ganodd y parti Ond doedd hynny ddim i fod y tro hwn, bythgofiadwy yno, ac roeddent mor yn ardderchog, ond yn anffodus roedd er bod y feirniadaeth yn nodi eu bod yn falch o gael cynrychioli eu hardal. Da y partïon eraill hefyd o safon uchel barti addawol, brwdfrydig a’u hwynebau iawn chi genod am roi o’ch gorau! iawn!! Aethom yn syth i’r rhagbrawf y serchog yn llawn mynegiant! Doedd dim Amdani eto’r flwyddyn nesaf!!

Newidiadau i Gabinet Cyngor Gwynedd

Mae Arweinydd Cyngor arwain maes Tai, Hamdden Wasanaethau Plant. Cynghorydd Ioan Thomas Gwynedd y Cynghorydd Dyfrig a Diwylliant; y Cynghorydd Bydd y Cynghorydd Mair (Caernarfon – Menai) bellach Siencyn, wedi cyhoeddi ei Gareth Wyn Griffith (Y Rowlands (Bangor – Menai), yn gyfrifol dros faes Datblygu’r Gabinet newydd. Felinheli) fydd yr Aelod dros sydd hefyd yn Ddirprwy Economi. Mae tri aelod newydd i’r Briffyrdd a Bwrdeistrefol a’r Arweinydd, yn cymryd yr Cyfrifoldeb y Cynghorydd Cabinet: y Cynghorydd Craig Cynghorydd Dilwyn Morgan (Y awenau dros faes Cefnogaeth Dafydd Meurig (Arllechwedd) ap Iago (Llanllyfni) fydd yn Bala) yw’r Aelod Cabinet dros Gorfforaethol ac mae’r fydd maes yr Amgylchedd; bydd y Cynghorydd Peredur Jenkins (Brithdir / Llanfachreth / Ganllwyd / Llanelltyd) yn parhau i fod yn gyfrifol am Gyllid; y Cynghorydd Gareth Roberts (Aberdaron) yn parhau i arwain dros Wasanaethau Oedolion; a’r Cynghorydd Gareth Thomas (Penrhyndeudraeth) fydd yn gyfrifol am faes Addysg. Dywedodd y Cynghorydd Dyfrig Siencyn: “Rydw i’n edrych ymlaen at weithio gyda tîm newydd y Cabinet wrth i ni ddarparu gwasanaethau i bobl Gwynedd. “Mae gennym dîm galluog profiadol ynghyd ag aelodau newydd brwdfrydig. Byddwn yn ymroi i’r gwaith yn ddiymdroi.”

Cabinet newydd Cyngor Gwynedd 30 Llais Ogwan | Mehefin | 2017

Ffritata gair neu ddau 2 sleiesen o gig mochyn neu John Pritchard sbarion ham. Cyw iâr. 2 nionyn wedi’i sleisio a’u Y Mwyafrif hanner-ffrio. 2 dysen fach wedi eu berwi Mae pobl yn fy nychryn. Nid pawb wrth reswm. Dwi ddim mor neu rai sy’n sbâr ar ôl cinio’r ofnus â hynny. Mae pobl yn medru bod yn ffeind ac yn dda. diwrnod cynt. Y dorf sy’n fy nychryn. Nid y dorf ei hun chwaith rhag i chi feddwl fod torf theatr neu dorf cae pêl droed yn codi ofn arnaf. ½ pupur coch wedi’i dorri’n fân, Barn y dorf sy’n fy nychryn, ac yn arbennig y canfyddiad fod 6 ffeuen fach. rhaid derbyn mai llais y dorf sydd bob amser yn cario’r dydd, a 6 pys siwgr. bod rhaid i’r lleiafrif bob amser ildio i’r mwyafrif. 2 fadarchen wedi’i sleisio’n denau. Ar wahân i’w deulu ei hun, roedd pawb yn credu fod Noa yn Brocoli wedi’i dorri’n fân. wirion ac yn mynnu na ddeuai’r dilyw. Fyddai dim sôn am Arch 1 foronen wedi’i ei thorri fel matsys. Noa petai o wedi gwrando ar y dorf. Pan chwalodd Gideon 5 ŵy ac ychydig o hufen os ar gael neu tua ½ cwpan de o allor Baal roedd bron pawb yn Offra yn credu ei fod ar fai ac yn haeddu cael ei ladd am hynny. Ac oni bai am ymyrraeth ei lefrith (curwch yn dda). dad Joas byddent wedi ei ladd. Ar Fynydd Carmel, gellid tybio 4-5 nionyn bach wedi’u torri (a’r gwyrdd hefyd). nad oedd obaith i Elias gan fod 850 o broffwydi’n ymryson Tua 4 owns o gaws Cheddar cryf wedi’i gratio. Os oes basil ag ef. Ond yr un (gyda Duw o’i blaid wrth gwrs) a orfu. Ym ffres ar gael, torrwch ryw 5 sleisen a’u rhoi ar ben y cwbl. Mabilon, roedd pawb yn ufuddhau i’r gorchymyn i addoli’r Ar waelod dysgl, rhowch y nionod wedi’u ffrio. Rhoi’r tatws ddelw aur; pawb ond Daniel a’i dri chyfaill. A’r dorf waethaf oll wedi’u sleisio a’u haneru, Taenu’r tatws nesaf, Wedyn y cig yw’r un y darllenwn amdani yn y Testament Newydd yn udo mochyn wedi’i dorri’n fân. Pob peth arall wedi ei daenu’n dda. am waed yr Arglwydd Iesu ac yn mynnu bod Pilat yn ei anfon Rhoi pupur du a halen cyn ychwanegu’r caws. Wedyn yr wyau. i’w groeshoelio. Rhowch yn y popty ar 180 gradd ar y silff ganol am ryw 20 Dysgodd Iesu yn y Bregeth ar y Mynydd nad y dorf na barn munud neu tan ei fod yn teimlo’n solet ond ddim yn galed. y dorf sydd i reoli ei bobl. Soniodd am borth llydan a ffordd eang y mae’r ‘llawer’ yn mynd trwyddo ac yn ei cherdded, i Mae hwn yn ginio rhad a blasus ar gyfer 4-6 efo tatws newydd a ddistryw. Ond heriodd ei ddisgyblion i beidio â dilyn y dorf salad neu sglodion. ond yn hytrach i fynd trwy borth cyfyng a cherdded ffordd gul sy’n arwain i fywyd. Un o’r pethau cyntaf i’w ddysgu am y bywyd Cristnogol yw’r rheidrwydd i gael ein rheoli nid gan yr hyn a ddywed y mwyafrif wrthym ond gan yr hyn a ddywed Duw wrthym yn ei Air ac yn ei Fab Iesu Grist. Caerhun a Glasinfryn Nid awgrymu yr ydw i fod y dorf bob amser yn anghywir. Dim ond ffŵl fyddai’n dadlau mai’r lleiafrif sydd bob amser yn Marred Glyn Jones, 2 Stryd Fawr, Glasinfryn, Bangor, LL57 4UP gywir. Ond ffŵl hefyd sy’n mynnu mai barn y mwyafrif sydd  01248 351067 [email protected] gywir bob amser ac mai ar lais y mwyafrif y dylid gwrando ar bob achlysur. Mae’r Cristion yn deall hynny’n iawn. Os yw’r Cyfarfod Blynyddol cymdeithasol a fydd yn cael mwyafrif yn mynnu nad oes Duw ac nad oes unrhyw werth Bydd Cyfarfod Blynyddol y eu cynnal ar draws y wlad yng Nghrist, mae’r Cristion yn dal i gredu ac yn dal i arddel yr Ganolfan yng Nglasinfryn yn er cof am y diweddar aelod Efengyl. cael ei gynnal yn y Ganolfan seneddol, Jo Cox. Os hoffech Ac ydi, mae’r bobl yn dal i’m dychryn. Mae arnaf ofn mai nos Fercher, 28 Mehefin, am chi helpu mewn unrhyw ffordd, un peth a glywn fwy a mwy’r blynyddoedd nesaf yw’r gri am 7.00 o’r gloch. Croeso cynnes i cysylltwch â Gregg a Marcel ar adfer y gosb eithaf yng ngwledydd Prydain. Yn ôl Arolwg bawb. Bydd cyfarfod o Bwyllgor 07734353138, neu trwy dudalen YouGov a wnaed yn 2014, roedd 45% o’r bobl a holwyd o blaid Rheoli’r Ganolfan yn cael ei y pentre’ ar facebook, sef Pobol adfer y gosb eithaf a 39% yn erbyn, gyda’r gweddill heb fod o gynnal yn syth ar ôl y Cyfarfod Glasinfryn. Bydd y barbeciw yn blaid nac yn erbyn. Ac er bod mwy o blaid nac yn erbyn, y peth Blynyddol. Ac mi fydd hi’n braf dechrau am 3.00yp. calonogol oedd bod ers canol 80au’r ganrif ddiwethaf lai a llai croesawu sawl aelod newydd o’r o bobl bob blwyddyn o blaid adfer y gosb eithaf. Pwyllgor i’r cyfarfod hwn. Newyddion trist Ond yr hyn sy’n fy nychryn yw’r hyn a ddangoswyd gan Trist oedd clywed am Arolwg a wnaed y llynedd wedi’r Refferendwm bondigrybwyll. Barbeciw cymunedol farwolaeth Anita Davies o Dangosodd hwnnw fod 36% o’r bobl a holwyd o blaid adfer Yn dilyn y barbeciw Lasinfryn yn ddiweddar. Mi y gosb eithaf pan fydd Prydain wedi gadael yr Undeb llwyddiannus a gynhaliwyd y roedd hi’n berson annwyl Ewropeaidd. Oni ddylai hynny godi calon dyn? Wedi’r cwbl, llynedd, mae ‘na griw prysur a phoblogaidd ac mae mae 36% yn sylweddol is na 45%. Ydi wrth gwrs, ond yr hyn wedi bod yn trefnu barbeciw bwlch yn y pentref ar ei hôl. sy’n fy nychryn yw’r ffaith fod 53% o’r bobl sydd o blaid Brexit arall eleni ar gyfer trigolion Cydymdeimlwn â Mal, ei phlant, o blaid y gosb eithaf. (Dim ond 20% o’r bobl oedd yn erbyn Glasinfryn, Waen Wen a a’r teulu i gyd. Cynhaliwyd Brexit sydd o blaid y gosb eithaf.) A chan mai barn y mwyafrif Chaerhun, a hynny ar ddydd y gwasanaeth angladd yn sy’n cyfrif, a’r mwyafrif hwnnw ar hyn o bryd yn fwyafrif y Sadwrn 17 Mehefin. Bydd yn Amlosgfa Bangor, yng ngofal y Brexitiriaid llafar, onid oes lle i ofni? un o nifer o ddigwyddiadau Parch. John Matthews. Llais Ogwan | Mehefin | 2017 31 Pwy Sy’n Cofio Ddoe? © Dr J. Elwyn Hughes Collwyd yn y Ar y Bysys 2 Rhyfel Mawr Bysys y Moduron Porffor (i) Bu’r decar ym Methesda am bymtheng Yn wahanol i’r Leylands a’r Bristols oedd mlynedd cyn iddi gael ei gwerthu yn 1962. Ganrif i fis hwn gan Crosville, roedd bysys y Purple Motors Caf adrodd un neu ddwy o straeon yn ER COF yn gymysgedd o wahanol fathau a chan gysylltiedig â hi ryw dro eto. Am wahanol wneuthurwyr. Roedd rhai’n rhedeg Ar diesel y rhedai’r decar ac felly hefyd W. J. WILLIAMS ar betrol ac eraill ar ddiesel a’r rhan fwyaf y Leyland, bws unllawr, y byddem yn ei Cloddiwr 751 ohonyn nhw wedi eu prynu’n ail-law gan galw’n ji-iw-i, Cymreigiad o ran gyntaf Peiriannydd Brenhinol gwmnïau eraill. Yr un a wnaeth yr argraff ei phlât rif (GUE)! Daethai i Fethesda A fu farw fwyaf, efallai, oedd y dybl-dec – Guy Arab yn fws hanner-cab ond addaswyd hi’n 2 – 6 – 1917 gydag injan Gardener – a brynwyd gan ddiweddarach er mwyn i’r cab fod yn rhan o Yn 21 oed gwnni Vincent Greenhouse o’r Amwythig du mewn y bws a gwneud i ffwrdd â’r angen (ym 1947). Roedd Wyn (Thomas) yn cyfeirio am gondyctyr – bws-un-dyn, felly. A dyma’r JOHN HUGHES yn ei lythyr ataf yn ddiweddar at y cyffro union fws yn Adwy’r Nant a Dafydd (David Reifflwr 202632 ym Methesda pan gyrhaeddodd decar yr Elwyn, mab Mrs Rose Pritchard a oedd yn Catrawd Lerpwl y Brenin ardal a phobl yn brolio ei bod yn uwch na gydberchernnog cwmni’r Purple Motors) A fu farw decars Crosville. efo Wil Phil tua chanol y 1960au. 14 – 6 – 1917 Yn 41 oed

DAVID GRIFFITH Milwr Cyffredin Catrawd Cymru 32068 A fu farw 28 – 6 – 1917 Yn 23 oed (Diolch i Andre Lomozik am ei anfon i’r Llais)

Ac roedd pen yr Indiad Coch ar gaead y rheiddiadur ar ben blaen y decar yn tynnu sylw pawb – yn gymaint felly nes i rywun roi ei wyn arno a’i ddwyn, a welwyd fyth mohono wedyn! Yn ffodus, mae Wyn wedi gwneud llun ohono a dyma fo: Dafydd a minnau oedd y ‘criw’ y diwrnod hwnnw a chawsom ein dau lawer iawn o hwyl – ac ambell dro trwstan – yn ystod yr adeg y buom yn gweithio efo’n gilydd. Ond mwy am hynny eto! I’w barhau

Arfbais Douglas Arms Cwrw Casgen - Gardd Gwrw Noson Cwis Yr ail nos Fawrth bob mis – 20:00 Oriau Agor Llun – Gwener 18:00 – 23:00 Sadwrn 15:30 – 00:00 Sul 13:00 – 16:00 a 20:00 – 23:00 douglasarmsbethesda.com 01248 600219

I hysbysebu yn Llais Ogwan, Neville Hughes 600853 ([email protected]) 32 Llais Ogwan | Mehefin | 2017 Chwaraeon

Blas o’r Plas - llwyddiant gymnasteg Campau Cedol Dafydd Yn ddiweddar mwynhaodd llu o ddisgyblion gymnasteg Plas Ffrancon lwyddiant mewn cystaddleuaeth yn Llandrillo. Yn y llun torfol gwelir Mae Cedol Dafydd (16 oed) wedi y criw llwyddiannus. Bydd 5 o’r disgyblion yn cael cyfl e i fynd ymlaen cael ei ddewis yn Lysgennad i i gystadlu ar lefel cenedlaethol yng Nghaerdydd ddiwedd y mis! Yn y Gemau Cymru eleni. Cafodd ei llun mae’r 5 lwcus, sef Iori, Erin, Erin, Ela a Shaun. enwebu gan Triathlon Cymru yn dilyn ei lwyddiant yn ras triathlon Gemau Cymru 2016 ym Mharc Bryn Bach. Fis Ebrill, bu’n rhan o’r treialon yn Loughborough a daeth yn ail o dan 19 allan o Gymru ac – yn yr un ras – yn 19eg allan o’r ras gyfan trwy Brydain. Yn sgil hynny, mae wedi ennill ei le yn y rasys Super Series Prydeinig. Yn barod eleni mae wedi cynrychioli Cymru yn y traws-gwlad ysgolion Prydeinig a ddiwedd mis Mehefi n bydd yn mynd i’r Eidal i gynrychioli Cymru am yr ail fl wyddyn yn olynol yng nghystadleuaeth WMRA sef ras ieuenectid Cymdeithas Rhedeg Mynydd y Byd.

Cefnogwr o Fri Dyma lun o Dafydd Pritchard yn Manylion Cyswllt gwisgo’r fedal a gyfl wynwyd iddo Cynghorwyr Sir am fod yn gefnogwr gorau i Glwb Dyffryn Ogwen Peldroed Mynydd Llandygai.yn ystod y tymor diwethaf. Mae Dafydd wrth ei Rachub, Carneddi, Gerlan, Braichmelyn fodd fod y tîm wedi ennill dyrchafiad i [email protected] 01248 605365 gynghrair uwch ar ôl dod yn ail eleni. Ond nid yn unig dilyn y tîm i bob Tregarth, Mynydd Llandygái gêm mae Dafydd, ond mae’n helpu i [email protected] 01248 605523 godi arian at y clwb hefyd. Ar Sadwrn, 27 Mai, trefnodd Dafydd Bethesda [email protected] 07789 742092 fore coffi yng Nghaffi Coed y Brenin ac fe godwyd £345.00 i goff rau’r Clwb. Mae Dafydd yn ddiolchgar iawn am bob help a gafodd i wneud Llanllechid, Talybont, Llandygái, Aber, Tyn-y-Maes yr achlysur mor llwyddiannus. Diolch i staff Caffi Coed y Brenin, i [email protected] 07765 400140 Bronwen ac eraill am helpu, i bawb am y rhoddion a’r gwobrau ac i bawb am droi i fyny ar y bore Sadwrn. Diolch yn fawr i bawb meddai @CynghorwyrDyffrynOgwen @PlaidCymruOgwen Dafydd – a diolch yn fawr i Dafydd meddai’r Clwb!