Koning Van Kantoren
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
koning van kantoren Hoe zuinig zijn Nederlandse kantoren? Onderzoek naar energielabels van kantoren van de 20 Nederlandse marktleiders natuur & Milieu | koning van kantoren 2 Inhoud Samenvatting ................................................................................................................................................................................... 3 1 Inleiding ............................................................................................................................................................................................... 4 2 Conclusies, resultaten en aanbevelingen ............................................................ 5 2.1 Koplopers en achterblijvers ................................................................................................................. 5 2.2 Overige conclusies en resultaten ............................................................................................. 5 2.3 Aanbevelingen ............................................................................................................................................................. 8 3 De kantorenmarkt ........................................................................................................................................................ 9 3.1 Inleiding .................................................................................................................................................................................... 9 3.2 De kantorenmarkt in Nederland ................................................................................................ 9 3.3 Eigenaren, gebruikers en beleggers ............................................................................... 10 3.4 Kantoren in de energietransitie .............................................................................................. 11 3.5 Beleid en wetgeving voor energiebesparing in kantoren .... 12 4. Onderzoeksmethode ......................................................................................................................................... 14 Bijlage: Overzicht van de onderzochte panden ............................................ 18 natuur & Milieu | koning van kantoren 3 Samenvatting Natuur & Milieu onderzocht de energiezuinigheid van kantoor Achterblijvers zijn Breevast, Hanzevast Real Estate, Lonestar, panden in Nederland. De focus ligt op de twintig grootste Ping Properties, Rabobank (andere kantoorpanden in eigendom kantooreigenaren, de koningen van kantoren. Het betreft: dan eigen bankkantoren) en Rijksoverheid (overige kantoren; ABN AMRO, Achmea Holding, Breevast, Chaletgroep, Commerz bijvoorbeeld van Politie en Defensie). Real Investment, Deka Immobiliën, Dutch Office Fund, Fortress Investment Group, Gemeente Amsterdam, Hanzevast Real Estate, De middenmoters zijn ABN AMRO, Achmea Holding, Deka ING Bank, Lonestar, Merin, NSI, NS Vastgoed, Ping Properties, Immobiliën, Fortress Investment Group, ING Bank, Merin, NSI, Rabobank, Rijksoverheid, Schiphol Real Estate en Wölbern Invest. NS Vastgoed, Rabobank (eigen bankkantoren), Rijksoverheid (panden Rijksvastgoedbedrijf). Hoe energiezuinig zijn hun panden? Zijn hun panden klaar voor de energietransitie? Hierbij is label C als norm genomen, omdat dit labelniveau waarschijnlijk verplicht gesteld gaat worden door de Rijksoverheid (per 2023). Er blijken grote verschillen te bestaan De eigenaren zijn eindverantwoordelijk tussen de energiezuinigheid van de panden van deze twintig partijen. voor de energieprestaties van hun pand Dutch Office Fund heeft de meeste panden De eigenaren zijn eindverantwoordelijk voor de energieprestaties van hun pand. De koplopers nemen deze verantwoordelijkheid. met minimaal label C Met name de andere veertien eigenaren zullen door hun huurders, beleggers en handhavende overheden gestimuleerd of gedwongen moeten worden tot renovatie van hun panden. De oproep van Dutch Office Fund heeft de meeste panden met minimaal label C: Natuur & Milieu aan alle eigenaren is: 81 procent van hun panden heeft label C of beter. Bij sommige andere partijen is dit 30 procent of minder. • doe mee aan de energietransitie en verduurzaam uw panden; • vraag een energielabel aan voor al uw panden; Natuur & Milieu onderscheidt zes koplopers onder deze twintig • vraag een Energieprestatiekeuring aan voor al uw panden partijen: zodat u inzicht krijgt in de mate waarin u voldoet aan de Wet Milieubeheer; • Chaletgroep, • renoveer de panden en maak ze energiezuiniger: isoleer de • Commerz Real Investment, schil (met name muren en ramen), kies voor energiezuinige • Dutch Office Fund, verwarming, ventilatie en verlichting; • Gemeente Amsterdam, • behandel al uw kantoren gelijk: beperk de labeling en • Schiphol Real Estate, energiebesparende maatregelen niet tot een deel van de panden. • Wölbern Invest. natuur & Milieu | koning van kantoren 4 1 Inleiding Natuur & Milieu heeft de twintig grootste kantooreigenaren in In dit onderzoek ligt de focus op de energiezuinigheid van Nederland beoordeeld op de energie zuinigheid van hun panden. de panden, en niet op het gedrag van de gebruikers of de Deze twintig marktleiders (de koningen van kantoren) bezitten energiezuinigheid van apparatuur. Met het energiezuiniger samen bijna 2000 kantoorpanden met een totale oppervlakte van maken van het pand valt de meeste milieuwinst te halen en 12 miljoen m2. Dat is 23 procent van het totale kantooroppervlak het is voorwaarde voor de verdere verduurzaming van de in Nederland. gebouwde omgeving. Met als positief neveneffect een lagere energierekening, meer comfort en een grotere mogelijkheid voor Aanleiding voor het onderzoek is de veranderende kantorenmarkt, verhuur. in combinatie met kansen voor energiebesparing en nieuwe wettelijke maatregelen hiervoor in aantocht. Met dit onderzoek wil Natuur & Milieu bereiken dat eigenaren Op dit moment staat ongeveer 17 procent van de kantoren leeg en van kantoren in beweging te komen om energiebesparing in wordt de bouw van nieuwe kantoren in steeds meer gemeenten kantoren te versnellen. Als deze twintig marktleiders hun bezit aan banden gelegd. De huidige kantorenmarkt, met meer aanbod verduurzamen en energiezuiniger maken, wordt forse milieuwinst dan vraag, biedt een kans om kantoorpanden nu versneld geboekt, versnelt de energietransitie en komt de markt voor energiezuiniger en daarmee aantrekkelijker voor huurders en verdere verduurzaming van kantoorpanden goed op gang. gebruikers te maken. Energiezuinige panden zijn aantrekkelijker voor huurders en kunnen voor verhuurders een hogere huurprijs opleveren. Met dit onderzoek wil Natuur & Milieu bereiken dat eigenaren van kantoren Kantoren moeten mee in de energietransitie in beweging te komen om energiebesparing en energie gaan besparen. in kantoren te versnellen. Daarnaast is in het Energieakkoord afgesproken dat Energiebesparing nodig is en dat ook kantoren energie moeten gaan besparen. Bij de jaarlijkse rapportages (Nationale Leeswijzer Energieverkenning door ECN en PBL) blijkt steeds weer dat de energiebesparing achter blijft en ook dat de vastgoedsector Het eindresultaat van dit onderzoek vindt u in hoofdstuk 2, meer energie moet gaan besparen (NEV 2016). De verwachting waar u kunt zien hoe energiezuinig de kantorenportefeuille is is dat alle kantoren verplicht gaan worden om te voldoen aan van de marktleiders op de kantorenmarkt. Voor iedereen die het energielabel C. Minister Blok (Wonen en Rijksdienst) werkt geïnteresseerd is in de kantorenmarkt biedt dit rapport nog momenteel aan de uitwerking van een voorstel hiervoor. meer informatie: hoofdstuk 3 geeft inzicht in de omvang van de kantorenmarkt, haar energieverbruik en besparingspotentieel. De Al langer geldt de Wet Milieubeheer die ook eigenaren van gebruikte onderzoeksmethode wordt toegelicht in hoofdstuk 4. (grote) kantoren verplicht tot het nemen van energiebesparende maatregelen. Deze wet wordt nog slecht nageleefd en Verder is aan het rapport een bijlage toegevoegd: hierin vindt u een gehandhaafd. overzicht van de onderzochte panden, de eigenaar, het bouwjaar, monumentenstatus en het energielabel. Hierin is ook te vinden in Tot slot is het voor verduurzaming van Nederland en het welke gemeente de onderzochte panden zich bevinden. Nederlandse klimaatbeleid heel belangrijk dat de gebouwde omgeving overstapt naar duurzame bronnen en afscheid neemt van het gas en het gasnet. Dat kan alleen gerealiseerd worden als alle eigenaren en gebruikers verduurzamen en besparen. Kantoren moeten mee in de energietransitie en energie gaan besparen. Energiebesparing is deels gebouwgebonden, bijvoorbeeld spouwmuurisolatie of verlichting, en dus een verantwoordelijkheid van de eigenaar. natuur & Milieu | koning van kantoren 5 2 Conclusies, resultaten en aanbevelingen Natuur & Milieu onderzocht de Nederlandse kantorenportefeuille De overige partijen behoren tot de middenmoot: van de twintig grootste eigenaren op energiezuinigheid. In dit • ABN AMRO hoofdstuk vindt u onze bevindingen en aanbevelingen. • Achmea Holding • Deka Immobiliën 2.1 Koplopers en achterblijvers • Fortress Investment Group • ING Bank 54 Procent van de onderzochte panden voldoet niet aan de norm • Merin van label C als minimum. Label C wordt waarschijnlijk met ingang • NSI van 2023 verplicht voor alle kantoren. Hier ligt dus een enorme • NS Vastgoed opgave voor renovatie. • Rabobank (eigen bankkantoren) • Rijksoverheid (panden van Rijksvastgoedbedrijf) 54 Procent van de onderzochte 2.2 Overige conclusies en resultaten panden voldoet